Commissie. Bodem daling JAARVERSLAG

Transcriptie

1 Commissie Bodem daling JAARVERSLAG 2014

2 COMMISSIE BODEMDALING JAARVERSLAG

3 2

4 Inhoudsopgave blz. 1. Inleiding Partijen bij de overeenkomsten Samenstelling Commissie en het daaraan toegevoegde secretariaat De Commissie Het secretariaat Taak van de Commissie Bodemdalingsprognoses, metingen Prognoses Hoogtemetingen Werkzaamheden Vergaderingen Voorlichting Onderzoek Behandeling van claims Verzoeken en instemmingen in Overeenkomst Groningen - NAM Overeenkomst Rijk - NAM Afkoop periodiek terugkerende verplichtingen Beschikbaar bedrag voor vergoedingen Overeenkomst Groningen - NAM Overeenkomst Rijk - NAM BIJLAGEN 1. Partijen die zijn toegetreden tot de Overeenkomst vanaf Overzicht van in 2014 ingediende claims en uitgekeerde vergoedingen Overeenkomst Groningen - NAM Overeenkomst Rijk - NAM Geïndexeerde vergoedingen tot en met Overeenkomst Groningen - NAM Overeenkomst Rijk - NAM Kaart bodemdalingsmaatregelen

5 1 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2014 van de Commissie Bodemdaling door Aardgaswinning. De Commissie werd geïnstalleerd op 9 maart Haar instelling komt voort uit overeenkomsten tussen: Provincie Groningen e.a. en de Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (Groningen - NAM); Staat der Nederlanden en de Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (Rijk - NAM) De overeenkomst Groningen - NAM heeft tot doel een regeling te treffen voor de vergoeding van kosten die voortvloeien uit bodemdaling ten gevolge van aardgaswinning in de provincie Groningen krachtens de aardgas- en aardolieconcessie Groningen verleend bij K.B. van 30 mei 1963, nr. 39. Dit concessie-gebied omvat nagenoeg de gehele provincie Groningen. Schade als gevolg van bevingen of trillingen valt buiten de werkingssfeer van deze overeenkomst. In 2014 is ,51 aan schade als gevolg van bodemdaling door aardgaswinning in de provincie Groningen vergoed door de Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. De overeenkomst Rijk - NAM, heeft tot doel de vergoeding van kosten te regelen, die ontstaan aan rijksobjecten ten gevolge van bodemdaling door aardgaswinning in de provincie Groningen. Onder rijksobjecten worden ook verstaan objecten die ten tijde van het sluiten van de overeenkomst in eigendom waren van het Rijk maar nadien aan andere overheden (zoals Groningen Seaports) zijn overgedragen.de overeenkomst is nagenoeg analoog aan de overeenkomst Groningen NAM en voorziet evenmin in vergoeding van schade door bevingen of trillingen. In 2014 is geen schade als gevolg van bodemdaling door aardgaswinning aan rijksobjecten in de provincie Groningen vergoed door de Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. Formeel is er sprake van twee commissies. Echter, omdat in de tweede overeenkomst vermeld staat dat de samenstelling van beide commissies in beginsel gelijk moet zijn, is er in de personele sfeer sprake van één commissie. Daarom wordt er sinds enkele jaren ook slechts één gezamenlijk jaarverslag gemaakt. In aansluiting op de eerder door de Commissie vastgestelde contante waarde voor 5 objecten, is in 2009 gestart met het bepalen van de contante waarde van nog 18 bodemdalingsobjecten. Het rapport van de Overleggroep Contante Waarde over de bepaling van de contante waarde van 23 bodemdalingsprojecten is in mei 2012 verschenen. De Commissie heeft de waterschappen en NAM gevraagd hun zienswijze op het rapport te geven. Deze zienswijzen zijn verwerkt in Eindrapport contante waarde 23 bodemdalingsobjecten waarvan de tweede conceptversie verschenen is op 19 december Deze versie is in 2014 door waterschappen en NAM van commentaar voorzien. Het definitieve rapport zal in 2015 worden opgesteld, waarmee dan tevens de contante waarde van de betreffende bodemdalingsobjecten is vastgesteld. Kwelder 4

6 2 Partijen bij de overeenkomsten De overeenkomst Groningen - NAM werd bij aanvang aangegaan door de provincie Groningen, mede namens 8 waterschappen in de Provincie en het Havenschap Delfzijl Eemshaven, thans Groningen Seaports. De 8 waterschappen zijn inmiddels opgeheven en hun taken zijn ondergebracht bij de op 1 januari 2000 gevormde waterschappen Noorderzijlvest, Hunze en Aa s en Wetterskip Fryslân. De overeenkomst Groningen - NAM voorziet er in dat derden belanghebbenden het recht hebben tot de overeenkomst toe te treden en een verzoek tot vergoeding van kosten kunnen indienen bij de Commissie. Van 1985 tot en met 2014 hebben 54 instanties en enige tientallen particulieren van dat recht gebruik gemaakt en zijn tot de overeenkomst Groningen - NAM toegetreden. In 2014 zijn geen instanties of particulieren toegetreden. Wel heeft zich een aantal particulieren met gebouwschade gemeld (zie Hoofdstuk 7. Particulieren). In bijlage 1 van dit jaarverslag worden de instanties vermeld die in de loop der jaren zijn toegetreden tot de overeenkomst Groningen - NAM. Een aantal objecten vallend onder de overeenkomst Rijk - NAM is overgedragen aan andere overheden. Deze overheden treden ten aanzien van de overeenkomst Rijk- NAM in de rechten van het Rijk. De overeenkomst Rijk - NAM voorziet niet in toetreding van derden belanghebbenden. 5

7 3 Samenstelling Commissie en het daaraan toegevoegde secretariaat DE COMMISSIE De samenstelling van de Commissie voor de overeenkomst Groningen - NAM en de overeenkomst Rijk - NAM is gelijk. Leden en plaatsvervangende leden van de Commissie worden telkens voor een periode van 3 jaar benoemd. Alle leden en plaatsvervangende leden zijn (her)benoemd tot 1 maart LEDEN PLAATSVERVANGENDE LEDEN Benoemd door de provincie / het Rijk ir. T. van den Bout (voorzitter) Oud directeur Wegen en Kanalen van de provincie Groningen ir. A.C. Sturm (tot 1 maart 2014) Oud hoofd afdeling Water, Dienst Milieu & Water provincie Groningen ir. J. van de Vendel (vanaf 1 maart 2014) Oud medewerker Nieuwbouw en Beheer van de provincie Groningen ing. J.W. Kok Oud sectorhoofd waterhuishouding en waterkering, waterschap Hunze en Aa s ir. J.R. Hoogland Oud hoofdingenieur-directeur van de Rijkswaterstaat, directie Noord-Nederland hr. E. Togtema Oud dijkgraaf Wetterskip Fryslân, oud dijkgraaf Hoogheemraadschap van Rijnland mr. ing. D. Rienstra Oud hoofd afdeling Waterkeringen, Scheepvaart en Vaarwegen van de Rijkswaterstaat, directie Noord- Nederland Benoemd door de NAM: mr. A.H. Oude Elferink Oud juridisch adviseur NAM prof. ir. K. d Angremond Emeritus hoogleraar TU Delft dr. ir. J.H.A. Struik (vice-voorzitter) Oud manager Business Unit Offshore NAM ir. P.J. Hug Oud hoofd Topografische Dienst NAM prof. ir. A.F. van Tol Hoogleraar TU Delft en lid Wetenschapsraad Deltares ir. ing. E. van Hijum Oud directeur ingenieursbureau HET SECRETARIAAT Aan de Commissie Bodemdaling is een secretariaat toegevoegd. Het secretariaat is in overleg tussen deprovincie Groningen en de NAM ondergebracht bij de provincie Groningen. De functie van secretaris wordt vervuld door de heer ir. P.M.A. van Bergen. Het secretariaat bestaat naast de secretaris uit de heer ir. C.T. de Graaf. 6 Het secretariaat is gevestigd in het Provinciehuis, St. Jansstraat 4 te Groningen, Telefoon: (050) c.t.de.graaf@provinciegroningen.nl Postadres: Postbus 610, 9700 AP Groningen Internet:

8 4 Taak van de Commissie De Commissie heeft tot taak, indien daarom door een bij de Overeenkomsten betrokken of toegetreden partij wordt gevraagd, vast te stellen: z welke handelingen, werken of werkzaamheden zijn aan te merken als maatregelen die redelijkerwijs noodzakelijk zijn ter voorkoming, beperking of herstel van schade ten gevolge van bodemdaling door aardgaswinning; z welke kosten zijn aan te merken als kosten welke de NAM in overeenstemming met de regels van de Overeenkomsten zal vergoeden. Gemaal Rozema 7 7

9 5 Bodemdalingsprognoses, metingen PROGNOSES De Commissie baseert zich bij haar besluitvorming onder meer op de meest recente prognose van de toekomstige bodemdaling. Op basis van beide overeenkomsten is de NAM gehouden tot regelmatig onderzoek, waterpassing, metingen e.d. om een zo accuraat mogelijke prognose te kunnen opstellen. Deze prognoses dienen door de NAM tenminste 1 maal per 5 jaar aan onder meer de provincie Groningen en het Rijk te worden voorgelegd. De prognose is in 2010 geactualiseerd, waarbij onder andere rekening is gehouden met de resultaten van de hoogtemeting die in 2008 is uitgevoerd. De prognose 2010, uitgebracht in september 2010, heeft als belangrijkste conclusies: z De resultaten van de waterpassing 2008 hebben aangetoond dat de bodemdaling in de afgelopen jaren in het algemeen in overeenstemming is met de verwachtingen zoals aangegeven in de prognose van De gemeten bodemdaling in het centrum van de bodemdalingsschotel is ongeveer 2 cm groter dan gemodelleerd in 2005; z De productie van het Groningen-veld zal naar de huidige inzichten worden voortgezet tot De maximale bodemdaling omstreeks 2070 boven het Groningen-veld zal naar verwachting uitkomen op een waarde tussen 40 en 54 cm, met als meest waarschijnlijke waarde 47 cm; z Volgens de laatste inzichten zal de bodemdaling in het noorden van het Groningen-veld enkele centimeters kleiner zijn dan in 2005 is aangenomen; z De onzekerheidsmarge voor de prognose 2010 is niet constant voor het gehele gebied. Voor het centrum van het Groningen-veld wordt 15% aangehouden. Aan de randen van het Groningen-veld en boven de kleine velden 25%, en boven de velden die recent in productie zijn genomen of waarvan dat binnenkort zal gebeuren, 30%; z Bij de uitvoering van infrastructurele werken wordt door de Commissie, na overleg met NAM en SodM, voor het Groningen-veld rekening gehouden met een veiligheidsmarge van 2 x 15% = 30% in het centrum en 2 x 25% = 50% aan de randen, dus met een bodemdaling van 1,3 c.q. 1,5 maal de prognose. De prognose van de bodemdaling voor het jaar 2070 is weergegeven op de kaart in bijlage 4. Op deze kaart staan ook de belangrijkste uitgevoerde en nog verwachte bodemdalingsmaatregelen. De weergegeven prognose is in 2010 opgesteld aan de hand van de toen verwachte productie tot aan het jaar Momenteel is discussie gaande over productiebeperking. De uitkomst van de discussie komt niet tot uitdrukking op de kaart in bijlage 4. Het is mogelijk dat de uiteindelijke productie tot aan 2070 afwijkt van de in 2010 aangenomen productie. Dit kan leiden tot een aanpassing van de betreffende kaart. Gemaal Sappentil 8

10 Gemaal Spijksterpompen HOOGTEMETINGEN Voor het Groningen-veld werden tot 2008 om de 5 jaar zogenaamde grote waterpasmetingen uitgevoerd, waarbij alle in gebruik zijnde hoogtemerken van het NAP-net in het bodemdalingsgebied worden gemeten. Tussen twee grote waterpassingen wordt éénmaal een meting uitgevoerd waarbij een kleiner aantal hoogtemerken wordt gemeten (kleine waterpassing). De grote waterpassingen vinden plaats, 2 jaar voorafgaand aan het jaar waarin de 5jaarlijkse prognose wordt gepubliceerd. Op basis van de in 2008 uitgevoerde grote waterpassing is vastgesteld dat, in het centrum van de bodemdalingsschotel van het Groningen-veld, de daling als gevolg van aardgaswinning maximaal ca. 30 cm bedroeg. Naast de bodemdalingsmetingen door middel van waterpassingen is door de NAM in samenwerking met de Technische Universiteit Delft de radar interferometrie (InSAR) techniek toegepast om de opgetreden bodemdaling te bepalen. Over de periode 2003 tot en met 2008 komen de resultaten van beide meetmethodes goed overeen. In 2011 werd geen Kleine Waterpassing uitgevoerd. In plaats daarvan heeft de NAM, InSAR deformatiemetingen uitgevoerd en gecontroleerd aan de hand van een waterpassing en continue GPS metingen in het Lauwersmeergebied. De rapportage van het meetplan Groningen 2011 is opgeleverd in maart De resultaten waren in goede overeenstemming met de prognose. In 2012 heeft NAM het geactualiseerde meetplan Noord-Nederland/Groningen 2013 opgeleverd. Genoemd meetplan voorziet in het gebruik van InSAR als primaire methode voor de vaststelling van de actuele bodemdaling. In 2013 heeft de Commissie ingestemd met dit geactualiseerde meetplan onder voorwaarde dat het bestaande waterpasmeetnet in stand wordt gehouden. De rapportage behorende bij het meetplan Noord-Nederland 2013 is verschenen in december De conclusie van het rapport is dat de InSAR-metingen een goede overeenstemming vertonen met de waterpassing. De meetresultaten zijn een factor die in aanmerking wordt genomen bij de eerstvolgende prognose bodemdaling die is voorzien in

11 6 Werkzaamheden VERGADERINGEN De Commissie heeft in het kalenderjaar 2014 vier keer vergaderd: z 12 februari te Assen z 21 mei te Assen z 24 september waterschapsgebouw Hunze en Aa s (Veendam) z 26 november te Assen Daarnaast hebben leden en plaatsvervangende leden van de Commissie in werkgroepverband in wisselende samenstelling over bepaalde voorstellen / projecten diverse voorbereidende besprekingen gevoerd. VOORLICHTING De Commissie rekent voorlichting over de uitvoering van de bodemdalingsovereenkomst tot haar taak. De Commissie heeft de beschikking over diverse onderzoeksrapporten en voorlichtingsbrochures die op aanvraag worden toegezonden aan belanghebbenden. Informatie over bodemdaling, de bodemdalingsovereenkomst en de Commissie is ook te vinden op de website Via links op deze site is het mogelijk toegang te krijgen tot de websites van o.a. waterschappen, NAM, Tcbb, NEDMAG, provincie Groningen en de Commissie Bodemdaling Aardgaswinning Fryslân. In 2013 is de website gelanceerd. Deze website bevat informatie van de mijnbouwbedrijven NAM, AkzoNobel, Nedmag en Gasunie. De website heeft tot doel informatie te verstrekken over mijnbouwactiviteiten in de provincie Groningen en de mogelijke gevolgen hiervan, met name de effecten op bebouwing. De Commissie Bodemdaling controleert en bewaakt de objectiviteit van de inhoud van deze website. Zij doet dit op verzoek van de provincie Groningen en NAM. In maart 2014 heeft het secretariaat namens de Commissie Bodemdaling een presentatie gegeven voor een groep agrariërs te Wittewierum met betrekking tot de problematiek van golvende percelen. In december 2014 heeft het secretariaat namens de Commissie Bodemdaling een voordracht gegeven voor inspecteurs aardbevingschade van het Centrum Veilig Wonen bij landgoed Ekenstein te Appingedam. De Commissie heeft via de provincie Groningen in juli 2014 een persbericht uitgebracht betreffende het jaarverslag 2013 van de Commissie. ONDERZOEK In opdracht van de Commissie is in 2014 geen onderzoek uitgevoerd. 10

12 BEHANDELING VAN CLAIMS Bij de afwikkeling van claims kunnen veelal 4 fasen worden onderscheiden: FASE 1, onderzoeksfase, planvoorbereiding. In deze fase worden de gevolgen van de bodemdaling door aardgaswinning geïnventariseerd en worden oplossingen ontwikkeld en afgewogen om schade te voorkomen, te herstellen of te compenseren. Voor deze oplossingen worden globale kostenramingen en tijdschema s opgesteld. Fase 1 eindigt met een principekeuze voor één van de mogelijke oplossingen. IN FASE 2 wordt deze oplossing vervolgens uitgewerkt. De definitieve situering wordt bepaald evenals vorm en afmetingen. Gedetailleerd (waterloopkundig en grondmechanisch) onderzoek vindt plaats. Onderzocht wordt welke vergunningen nodig zijn en welke procedures moeten worden doorlopen. Tijdschema s en kostenramingen worden verfijnd. FASE 3 dient als voorbereiding van de uitvoering. Aan de orde zijn zaken als grondaankoop, het verkrijgen van vergunningen en het opstellen van bestekken en contracten. IN FASE 4 volgt de uitvoering van de bodemdalingsmaatregel. De nota inzake te volgen procedures bij de voorbereiding en uitvoering van werken in het kader van de bodemdaling door aardgaswinning vormt een handleiding voor de belanghebbenden die verzoeken bij de Commissie indienen. De bovenstaande fasering wordt daarin verder uitgewerkt. De nota wordt aan alle belanghebbenden toegezonden en is verkrijgbaar bij het secretariaat. Verhoging Noordzeebrug Teneinde onnodige vertragingen bij de financiële afwikkeling van projecten te voorkomen heeft de Commissie in haar vergadering van 22 april 2009 besloten om de Procedure Voorbereiding en Uitvoering van Werken aan te passen. De aanpassing houdt in dat de opdrachtgever uiterlijk 6 maanden na oplevering van het project (per claim) een eindafrekening indient van alle voor het project gemaakte kosten. 11

13 7 Verzoeken en instemmingen in 2014 OVEREENKOMST GRONINGEN - NAM Verzoeken Voor de overeenkomst Groningen - NAM zijn in het verslagjaar 36 verzoeken bij de Commissie ingediend voor vergoeding van schade als gevolg van opgetreden of verwachte bodemdaling door aardgaswinning. Deze verzoeken hadden betrekking op 24 claims. Op één claim kunnen meerdere betalingsverzoeken betrekking hebben. Enkele van deze betalingsverzoeken hebben betrekking op voorlopige toezeggingen die vóór 2014 door de Commissie zijn gedaan. In bijlage 2 is een overzicht gegeven van de claims die in de verslagperiode door de Commissie zijn behandeld en toegekend. In 2014 werd een bedrag aan vergoedingen van in totaal ,51 door de Commissie toegekend en door de NAM uitgekeerd. Het totaalbedrag aan toegekende en uitgekeerde vergoedingen tot en met 31 december 2014 bedraagt ca. 193,0 miljoen, zie bijlage 3. De stand van de financiële toezeggingen die nog niet tot uitkering hebben geleid bedraagt per 31 december 2014 ca. 7,0 miljoen. Voor een aantal objecten worden lasten voor onderhoud en exploitatie, voortvloeiend uit bodemdaling door aardgaswinning, vergoed. Deze vergoeding geschiedt thans op jaarbasis. Particulieren Klachten van particulieren over veronderstelde gebouwschade door bodemdaling neemt de Commissie desgewenst in behandeling zonder dat men is toegetreden tot de overeenkomst Groningen - NAM. De Commissie doet op grond van een schriftelijke klacht en na een onderzoek ter plaatse een voorlopige uitspraak. Indien de klacht ongegrond wordt bevonden door de Commissie behouden particulieren het recht om op een andere wijze vergoeding van NAM te verlangen. Als particulieren eerst zouden moeten toetreden tot de Overeenkomst zouden zij ingevolge van artikel 10 van de Overeenkomst afstand doen van dit recht. Achtergrond bij de werkwijze van de Commissie is dat uit tot op heden uitgevoerde onderzoeken blijkt dat er door bodemdaling of door maatregelen in het kader van bodemdaling geen gebouwschade te verwachten is. In de praktijk is evenmin een verband tussen bodemdaling door aardgaswinning en gebouwschade geconstateerd. Na een voorlopige uitspraak van de Commissie kan de klacht eventueel worden voorgelegd aan de Technische commissie bodembeweging (hierna Tcbb) of de bevoegde rechter. De Tcbb is een door de minister van Economische Zaken ingestelde commissie die onder meer als taak heeft om particulieren te adviseren over hun klachten. Als een particulier na een voorlopige uitspraak een definitieve beslissing van de Commissie wil, dient hij alsnog tot de Overeenkomst toe te treden. Overigens blijft voor particulieren de mogelijkheid bestaan om per schadegeval tot de Overeenkomst toe te treden. Zo kunnen agrariërs toetreden voor de vergoeding van opbrengstderving voor één of enkele jaren. Provincie en NAM hebben ingestemd met deze regelingen. In 2014 hebben 90 particulieren zich gemeld met schade aan hun woning in verband met de bodemdaling door aardgaswinning. De woningen van al deze particulieren zijn door het secretariaat geïnspecteerd. Het secretariaat is van mening dat er geen causaal verband is tussen de opgetreden bodemdaling en de gemelde schade aan de woningen. Na een toelichting ter plaatse door het secretariaat hebben twee van deze particulieren schriftelijk verzocht om behandeling door de Commissie. In beide gevallen was de Commissie eveneens van oordeel dat er geen sprake was van een causaal verband tussen de waargenomen schade en bodemdaling door aardgaswinning. 12

14 Gemaal Fiemel In 2014 hebben zich tevens 3 particulieren gemeld met landbouwschade in verband met de bodemdaling door aardgaswinning. Het land van deze particulieren is door het secretariaat geïnspecteerd. Het secretariaat is van mening dat er geen causaal verband is tussen de opgetreden bodemdaling en de gemelde landbouwschade. Na een toelichting ter plaatse door het secretariaat heeft geen van deze particulieren schriftelijk verzocht om behandeling door de Commissie. In 2014 heeft zich tevens een aantal particulieren gemeld met natschade als gevolg van het achterblijven van peilaanpassingen aan de opgetreden bodemdaling door aardgaswinning. Aangezien de benodigde infrastructuur voor het treffen van peilaanpassingen aanwezig is, zijn genoemde particulieren doorverwezen naar het waterschap. Instemmingen In 2014 heeft de Commissie onder meer ingestemd met: z de elektriciteitskosten van gemaal De Waterwolf over de periode z de kosten van grondwatermeetnet 2e schil van de Electraboezem met tijdreeksanalyse z de exploitatiekosten van 8 bodemdalingsobjecten van het waterschap Noorderzijlvest over 2013, alsmede voorschotten op de exploitatiekosten over 2014 z de exploitatiekosten van 6 bodemdalingsprojecten van het waterschap Hunze en Aa s over 2013, alsmede voorschotten over 2014 z de personeelskosten van het waterschap Noorderzijlvest gerelateerd aan bodemdaling door aardgaswinning over 2013 z de personeelskosten van het waterschap Hunze en Aa s gerelateerd aan bodemdaling door aardgaswinning over z de extra energiekosten van de zeegemalen over en een voorschot over 2014 z betaling herstel afwateringskanaal Termunterzijldiep z de kosten van vervanging beschoeiing in verband met de ruilverkaveling Stedum-Loppersum z 40% van de kosten van begeleiding uitvoering van gemaal en sluis Usquert z de kosten van de eerste 11 termijnen van aanneemsommen van de bouw van gemaal en sluis Usquert en bijkomende kosten z de kosten van randwerken gemaal Rozema z de kosten van een studie naar een pandscheiding in het Drentsche Diep z de kosten van baggerwerkzaamheden in het Winsumerdiep OVEREENKOMST RIJK - NAM Voor de Overeenkomst Rijk - NAM zijn in 2014 geen verzoeken tot schadevergoeding ingediend. In 2014 werden geen vergoedingen door de Commissie toegekend en door de NAM uitgekeerd. Het totaalbedrag aan toegekende en uitgekeerde vergoedingen tot en met 31 december 2014 bedraagt 10,8 miljoen, zie bijlage 3. De stand van de financiële toezeggingen die nog niet tot uitkering hebben geleid bedraagt per 31 december 2014 circa

15 8 Afkoop periodiek terugkerende verplichtingen Volgens de overeenkomst Groningen - NAM (art 5, sub g) bepaalt de Commissie bij periodiek terugkerende verplichtingen de contante waarde van deze verplichtingen. De NAM en de verzoeker kunnen vervolgens overeenkomen dat de bedoelde periodieke verplichtingen in éénmaal gekweten worden door betaling van die contante waarde. Hiervan is tot dusver nog geen gebruik gemaakt. Komen NAM en de verzoeker niet tot een zodanige overeenkomst, dan geschiedt de betaling periodiek. In totaal is voor periodiek terugkerende verplichtingen op basis van de uitgangspunten uit het rapport van de Werkgroep Afkoop van februari 1998, voor een vijftal objecten een bedrag aan contante waarden vastgesteld van ca. 12,7 miljoen (= 20,8 miljoen op prijspeil 2014). Dit bedrag dient zowel voor jaarlijkse exploitatiekosten als voor groot onderhoud en vervangingsinvesteringen. Het gaat hierbij om de volgende (100% bodemdalings-)objecten: OBJECT: VASTGESTELD PER: BEDRAG: Gemaal Wirdum ,14 Gemaal Loppersum ,18 Slimsluis (Damsterdiep) ,40 Gemaal Den Deel ,50 Gemaal Stad & Lande ,00 In 2009 is een onderzoek gestart om de contante waarde van 18 reeds uitgevoerde en opgeleverde bodemdalingsobjecten te bepalen. Hierbij zijn de uitgangspunten uit het rapport van de werkgroep Afkoop van februari 1998 als leidend genomen en waar nodig geactualiseerd. Tevens zijn uitgangspunten vastgesteld voor het bepalen van de contante waarde voor niet 100 % bodemdalingsobjecten. Dat zijn objecten waar extra investeringen en exploitatiekosten nodig zijn als gevolg van bodemdaling. De door de Overleggroep Contante Waarde vervaardigde rapportage van dit onderzoek is opgeleverd in mei Het Eindrapport contante waarde 23 bodemdalingsobjecten (2e concept) is verschenen in december De genoemde rapportage heeft betrekking op de volgende objecten: NIEUWE NIET-100% BODEMDALINGSOBJECTEN: Gemaal Rozema Gemaal Fiemel Gemaal Noorderreitdieppolder Gemaal De Held Coupure Delfzijl Brug Lalleweer Brug Termunterzijldiep NIEUWE 100% BODEMDALINGSOBJECTEN: Gemaal Tilburg Stuw Oude Ae Gemaal Schaphalsterzijl Gemaal Abelstok Aflaatwerk Oosterhorn Gemalen Oosterhorn- Noord en -Zuid BESTAANDE, AAN BODEMDALING AANGEPASTE OBJECTEN: Gemaal Duurswold Gemaal De Drie Delfzijlen Gemaal De Waterwolf Gemaal De Delthe KANALEN EN WATERLOPEN: Watergangen ruilverkaveling Stedum - Loppersum Voor de overeenkomst Rijk - NAM zijn geen contante waarden vastgesteld voor periodiek terugkerende kosten. 14

16 9 Beschikbaar bedrag voor vergoedingen Ten behoeve van het berekenen van het nog beschikbare bedrag voor de overeenkomst Provincie NAM en de overeenkomst Rijk - NAM is gebruik gemaakt van de in bijlage 3 vermelde indexcijfers. Voor 2014 is nog geen CBS-index bekend. Daarvoor is als schatting een geëxtrapoleerd cijfer opgenomen. OVEREENKOMST GRONINGEN - NAM In de overeenkomst Groningen - NAM heeft de NAM zich verplicht vergoedingen, die uit hoofde van de Overeenkomst ter zake van de bodemdaling worden toegekend, te honoreren tot een totaalbedrag van f 650 miljoen of ca. 295 miljoen, prijspeil 1 april Tot en met 31 december 2014 is ca. 132,6 miljoen aan betalingen verricht (prijspeil 1980). Dit bedrag bevat ook de werkelijk gedane vergoedingen aan periodiek terugkerende kosten voor de 5 objecten waarvoor contante waarden zijn vastgesteld (zie hoofdstuk 8). Om dubbeltellingen te voorkomen worden deze vergoedingen bij de berekening van het nog beschikbare bedrag buiten beschouwing gelaten. Het betreft een bedrag van ca. 1,7 miljoen (prijspeil 1980). Het nog beschikbare bedrag voor vergoedingen bedraagt op prijspeil 1980 aldus ca. 295,0-132,6 + 1,7 = 164,1 miljoen. Uitgedrukt in prijspeil 2014 kan het nog beschikbare bedrag voor uitkeringen gesteld worden op ca. 362,0 miljoen. Rekening houdend met de financiële toezeggingen die nog niet tot uitkering hebben geleid ende contante waarde voor periodiek terugkerende vergoedingen van de 5 objecten genoemd in hoofdstuk 8, is nog een bedrag van ca. 334,2 miljoen beschikbaar voor nieuwe verplichtingen, uitgedrukt in prijspeil In het kader van de bepaling van de contante waarde van 23 bodemdalingsobjectenis een discussie gestart over de wijze waarop het beschikbare bedrag dient te worden bepaald. Het resultaat van de discussie kan van invloed zijn op de hoogte van het hierboven aangegeven beschikbare bedrag. Samenvatting (bedragen in miljoenen) PRIJSPIJL 1980 PRIJSPIJL 2014 fl. STARTBEDRAG ,0 650,6 Af: Uitgekeerd -132,6-292,4 Bij: Buiten beschouwing gelaten periodieke uikeringen 1,7 3,8 BESCHIKBAAR VOOR VERGOEDINGEN 164,1 362,0 Af: Toezeggingen (hoofdstuk 7) -3,2-7,0 Af: Periodieke verplichtingen (hoofdstuk 8) -9,4-20,8 BESCHIKBAAR VOOR NIEUWE VERPLICHTINGEN** 151,5 334,2 **in dit bedrag is nog geen rekening gehouden met de de nog vast te stellen contante waarde van 18 reeds uitgevoerde projecten ( zie hoofdstuk 7) 15

17 OVEREENKOMST RIJK - NAM In de overeenkomst Rijk - NAM heeft de NAM zich verplicht vergoedingen die uit hoofde van deze overeenkomst ter zake van bodemdaling worden toegekend te honoreren tot een totaalbedrag van f 50 miljoen gulden of ca. 22,7 miljoen (prijspeil 1 april 1980). Van het genoemde bedrag van 22,7 miljoen blijft na aftrek van de tot en met 31 december 2014 verrichte betalingen nog een bedrag over van ca. 16,1 miljoen (prijspeil 1980). Uitgedrukt in prijspeil 2014 kan het nog beschikbare bedrag gesteld worden op ca. 35,6 miljoen. Aldus vastgesteld in de vergadering op 3 juni 2015, De Commissie Bodemdaling door Aardgaswinning 16

18 Bijlagen Gemaal Schaphalsterzijl 17 17

19 Gemaal Spijksterpompen Gemaal Tilburg Brug Lalleweer 18 18

20 Bijlage 1 Partijen die zijn toegetreden tot de Overeenkomst vanaf 1984 Onderstaand zijn vermeld de derden belanghebbenden die inmiddels vanaf 1984 zijn toegetreden tot de overeenkomst Groningen - NAM, met het jaar van toetreding: 1. Waterschap Reiderzijlvest ) 2. Gemeente Bedum Electriciteitsbedrijf voor Groningen en Drenthe Landinrichtingscommissie voor de ruilverkaveling Stedum-Loppersum Groninger Waterschapsbond Gemeente Winsum Landinrichtingscommissie voor de ruilverkaveling Hefshuizen Landinrichtingscommissie voor de ruilverkaveling Noordpolder Herinrichtingscommissie Oost-Groningen en de Gronings-Drentse Veenkoloniën Gemeente Scheemda ) 11. Gemeente Slochteren Gemeente Termunten ) 13. Gemeente Nieuwolda ) 14. NV EPON te Zwolle Zeilvereniging Neptunus te Delfzijl N.V. Nederlandse Spoorwegen te Utrecht Waterschap Gorecht te Groningen ) 18. Wagenborg Shipping B.V. te Delfzijl Gemeente Delfzijl WABOR B.V. te Delfzijl Havenbedrijf Delfzijl B.V. te Delfzijl V & F Beheer B.V. te Delfzijl Waterschap Dollardzijlvest te Wedde ) 24. Zeehengelsportvereniging De Eemsvissers te Delfzijl Fa. H.A. Hunfeld te Farmsum Transportonderneming Merema B.V. te Delfzijl Heuvelman-Ibis B.V. te Farmsum Niestern Sander B.V. te Farmsum B.V. Veem- en Factorsbedrijf te Delfzijl Boardexport B.V. te Delfzijl Eems Dollard Scheepvaartkantoor te Delfzijl Nedalco B.V. te Bergen op Zoom Bureau Beheer Landbouwgronden te Groningen DOW Benelux N.V. te Delfzijl Groninger Bond van Binnenvissers te Adorp Wijnne & Barends Cargadoors- en Agenturenkantoren B.V. te Delfzijl Wagenborg Beheer B.V. te Delfzijl Stichting Het Groninger Landschap Delesto B.V. te Delfzijl Waterschap Hunze en Aa te Rolde ) 41. Gemeente Hoogezand-Sappemeer Gemeente Groningen Eemsmond Beheer B.V. te Delfzijl

21 44. Provinciaal Groninger Fonds tot verkrijging en behoud van goed hengelwater (PGF) te Groningen B.V. Tankopslag Delfzijl Stichting Recreatiehaven Onderdendam Fa. K. Meijer te Westerbroek Leeuwerke Scheepsreparatie B.V. te Westerbroek Waterschap Hunze en Aa s te Veendam Waterschap Noorderzijlvest te Groningen Wetterskip Lauwerswâlden te Buitenpost ) 52. Scheepswerf Roukema & Mulder te Westerbroek Diverse particulieren Wetterskip Fryslân te Leeuwarden Jachthaven De Combinatie te Zuidbroek ) Per 1 januari 1992 opgeheven, de taken zijn thans ondergebracht bij het op 1 januari 2000 gevormde waterschap Hunze en Aa s. 2) Gemeenten, welke als gevolg van gemeentelijke herindeling per 1 januari 1990 zijn opgegaan in de nieuw gevormde gemeente Scheemda. 3) Voormalige gemeente Termunten maakt per 1 januari 1990 onderdeel uit van de nieuwgevormde gemeente Delfzijl. Laatstgenoemde gemeente is in 1991 tot de Overeenkomst toegetreden. 4) Per 1 januari 1995 opgeheven, de taken zijn thans ondergebracht bij het op 1 januari 2000 gevormde waterschap Hunze en Aa s. 5) Per 1 januari 2000 opgegaan in het waterschap Hunze en Aa s. 6) Per 1 januari 2004 opgegaan in Wetterskip Fryslân. Gemaal De Waterwolf 20

22 Overeenkomst Groningen - NAM CLAIM VERZOEKER OMSCHRIJVING DATUM BEDRAG 14 al2/am1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Helwerd, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ ,11 92 y2/z1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Den Deel, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ ,93 94 z2/aa1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Wirdum/Loppersum, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ ,00 95 z2/aa1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Slimsluis, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ , z Ws. Noorderzijlvest Betaling personeelskosten Bodemdaling /06/ , u2/v1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Stad & Lande, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ , c Ws. Noorderzijlvest Betaling De Waterwolf elektriciteitskosten periode 2000 t/m /06/ , d Ws. Hunze en Aa s Personeelskosten ws Hunze en Aa s /02/ , e Ws. Hunze en Aa s Betaling algemene personeelskosten /10/ , b Ws. Noorderzijlvest Declaratie grondwatermeting Electraboezem 2e schil 13/03/ , d Ws.Noorderzijlvest Betaling tijdreeksanalyse grondwatermeetnet 2e schil Electraboezem 14/10/ , j2/k1 Ws.Noorderzijlvest Betaling Tilburg, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /10/ , j2/k1 Ws. Hunze en Aa s Onderhoudskosten gemaal Rozema 2012 plus voorschot /02/ , k2/l1 Ws. Hunze en Aa s Betaling Rozema, onderhoudskosten 2013 plus voorschot /10/ , e2/f1 Ws. Hunze en Aa s Onderhoudskosten gemalen Oosterhorn- Noord en -Zuid 2012 plus voorschot /02/ , f2/g1 Ws. Hunze en Aa s Betaling gemalen Oosterhorn-Noord en -Zuid, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /10/ ,30 227,229,233 Ws. Hunze en Aa s Betaling extra energiekosten zeegemalen 2010 t/m 2013 plus voorschot /12/ , d2/e1 Ws. Hunze en Aa s Onderhoudskosten Verbindingskanaal 2012 plus voorschot /02/ , e2/f1 Ws. Hunze en Aa s Betaling Verbindingskanaal, onderhoudskosten 2013 plus voorschot /10/ , a/b1 Ws. Hunze en Aa s Betaling aflaatwerk Oosterhorn, exploitatiekosten 2006 t/m 2013 plus voorschot /10/ , c2/d1 Ws. Hunze en Aa s Onderhoudskosten Termunterzijldiep 2012 plus voorschot /02/ , d2/e1 Ws. Hunze en Aa s Betaling Termunterzijldiep, onderhoudskosten 2013 plus voorschot /10/ , g2 Ws. Noorderzijlvest Betaling 2e termijn afkoopsom gemaal en sluis Usquert 19/08/ , g3 Ws.Noorderzijlvest Betaling 3e termijn afkoopsom gemaal en sluis Usquert 22/09/ , h1/i1 Ws. Noorderzijlvest Betaling kosten uitvoering gemaal en sluis Usquert 04/06/ , h2/i2 Ws.Noorderzijlvest Betaling Usquert, aanneemsommen en bijkomende kosten uitvoering 14/10/ , h3/i3 Ws.Noorderzijlvest Betaling aanneemsommen en bijkomende kosten Usquert 17/12/ , h2-i1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Schaphalsterzijl, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ , abc Ws. Hunze en Aa s Betaling herstel afwateringskanaal Termunterzijldiep 17/12/ , d1/d5/d6 Ws. Hunze en Aa s Vergoeding kosten randwerken Rozema 27/02/ , d2/d4/d4 Ws. Hunze en Aa s Betaling randwerken Rozema w.o. schade bij aanleg en schade perskokers Rozema 17/12/ , a2/a5/a6 Ws. Hunze en Aa s Betaling pandscheiding Drentsche Diep, rapp. Arcadis + Noorderdiep + pers. kosten waterschap 14/10/ , g2/h1 Ws. Noorderzijlvest Betaling Abelstok, exploitatiekosten 2013 plus voorschot /06/ , a Ws. Noorderzijlvest Vergoeding baggerwerkzaamheden Winsumerdiep 05/03/ , b2/c1 Ws. Noorderzijlvest Exploitatiekosten Stedum-Loppersum 2012 plus voorschot /02/ , c2 Ws.Noorderzijlvest Betaling vervanging beschoeiing RVK Stedum-Loppersum 14/10/ ,19 Overeenkomst Rijk - NAM TOTAAL ,51 Bijlage 2: Overzicht van de in 2014 ingediende claims en uitgekeerde vergoedingen CLAIM VERZOEKER OMSCHRIJVING DATUM BEDRAG 21 TOTAAL

23 Bijlage 3: Geïndexeerde vergoedingen tot en met 2014 Overeenkomst Groningen NAM jaar vergoeding per jaar index- index 1980/ vergoeding per jaar lopend prijspeil cijfer index jaar prijspeil ,6 1, ,91 53,7 0, , ,64 53,7 0, , ,01 53,5 0, , ,29 54,2 0, , ,65 54,7 0, , ,53 56,4 0, , ,08 58,3 0, , ,27 60,5 0, , ,72 62,1 0, , ,91 64,1 0, , ,19 65,3 0, , ,27 66,7 0, , ,91 67,7 0, , ,00 68,9 0, , ,66 70,6 0, , ,67 72,4 0, , ,76 75,2 0, , ,73 78,7 0, , ,26 81,8 0, , ,75 85,9 0, , ,92 86,6 0, , ,33 87,5 0, , ,11 89,9 0, , ,85 93,1 0, , ,98 97,3 0, , ,58 97,2 0, , ,89 100,0 *) 0, , ,03 102,5 0, , ,17 104,4 **) 0, , ,64 105,0 **) 0, , ,51 107,1 #) 0, , totaal , ,58 = = = = = = = = = = = = = = = = * GWW-indexcijfers gebaseerd op 100,0 in 2010 ** Voorlopige waarde # op basis van 2 % inflatie 22

24 Overeenkomst Rijk NAM jaar vergoeding per jaar indexcijfer index 1980/ lopend prijspeil index jaar ,6 1,0000 vergoeding per jaar prijspeil : 3.904,06 54,7 0, , : ,24 56,4 0, , : 2.925,03 58,3 0, , : ,96 60,5 0, , : ,48 62,1 0, , : 6.755,88 64,1 0, , : ,29 65,3 0, , ,52 66,7 0, , ,76 67,7 0, , ,74 68,9 0, , ,25 70,6 0, , ,38 72,4 0, , ,49 75,2 0, , ,7 0,6167 0, ,02 81,8 0, , ,00 85,9 0, , ,00 86,6 0, , ,98 87,5 0, , ,61 89,9 0, , ,1 0,5216 0, ,00 97,3 0, , ,13 97,2 0, , ,35 100,0 *) 0, , ,5 0,4737 0, ,34 104,4 **) 0, , ,93 105,0 **) 0, , ,1 #) 0,4534 0, totaal , ,90 ============= =========== * GWW-indexcijfers gebaseerd op 100,0 in 2010 ** Voorlopige waarde # op basis van 2 % inflatie 23

25 24 24

26