interventieociale inte

Transcriptie

1 jaargang sociale interventie interventieociale inte 3 Redactioneel 5 Inleiding: een beknopte schets van de presentietheorie 9 Waar de presentietheorie allemaal goed voor is 18 Tijd voor aanwezigheid als voorwaarde voor duurzame hulpverlening 31 Presentie: een pakket pezige proza en paarse poëzie voor gevorderden 33 Als een vriend Enkele filosofische kanttekeningen 40 Presentie in het maatschappelijk werk: wenkend perspectief of terug naar af? 50 The presence approach in New York: Two intriguing examples 59 Aandacht als methodiek om mensen te bereiken 68 Presentie als ingebedde interventie 76 Ongemakkelijk zoals het hoort 95 Prikkelende bijdrage aan de socialeinterventiekunde 103 Nieuws hoger sociaal-agogisch onderwijs

2 Inhoud 1 INHOUD 3 Redactioneel 5 Inleiding: een beknopte schets van de presentietheorie en Annelies van Heijst 9 Waar de presentietheorie allemaal goed voor is Annelies van Heijst 50 The presence approach in New York: Two intriguing examples Timothy Schilling 59 Aandacht als methodiek om mensen te bereiken Majone Steketee en Meta Flikweert 68 Presentie als ingebedde interventie Geert van der Laan 18 Tijd voor aanwezigheid als voorwaarde voor duurzame hulpverlening Dirk Geldof en Kristel Driessens 31 Presentie: een pakket pezige proza en paarse poëzie voor gevorderden Hilde Vlaeminck 33 Als een vriend Enkele filosofische kanttekeningen Henk Manschot 76 Ongemakkelijk zoals het hoort 95 Prikkelende bijdrage aan de socialeinterventiekunde Frits Meijering 103 Nieuws hoger sociaal-agogisch onderwijs 40 Presentie in het maatschappelijk werk: wenkend perspectief of terug naar af? Lies Schilder

3

4 REDACTIONEEL 3 Voorafgegaan door een reeks kleinere publicaties, verscheen in 2001 Een theorie van de presentie van de hand van. Het had wonderlijk genoeg meteen een grote weerklank die tot op de dag van vandaag voortduurt en die dwars door de verschillende specialismen van zorg, dienst, hulp en welzijn heen snijdt. Klaarblijkelijk raakt het een gevoelige snaar en biedt het theoretisch en praktisch uitzicht op een aanlokkelijk alternatief. Reden voor de redactie om er ook aandacht aan te besteden. Op 7 februari jongstleden werd er in Utrecht door de Stichting Actioma en de Katholieke Theologische Universiteit (KTU) te Utrecht een conferentie belegd onder de titel De theorie van de presentie doordacht. De eerste bijdragen in dit themanummer stammen van die conferentie en werden in eerste instantie als lezing aangeboden in een aantal opzichten dragen ze daar ook nog de sporen van. Dr. Van Heijst, moraaltheologe uit Tilburg, opent met een beschouwing waarin zij de gebruiksmogelijkheden van de presentietheorie verkent en ingaat op de betekenis van de kritische onder- en boventonen van de theorie. Vervolgens komen de Vlaamse sociologen dr. Geldof en dr. Driessens aan het woord. Ze plaatsen enkele vraagtekens achter (centrale begrippen en elementen van) de presentietheorie en gaan mede aan de hand van hun eigen studie(s) in op de vraag naar de best mogelijke afstemming van professional en hulpvrager. Alvorens de volgende theoretische bijdrage wordt gepresenteerd, is het woord aan drs. Vlaeminck, docente aan de Hogeschool van Gent, die in een prikkelende column de betekenis en verteerbaarheid (voor studenten) van de presentietheorie verkent en van aanbevelingen voorziet. De vierde bijdrage is van de hoogleraar dr. Manschot, filosoof aan de Universiteit voor Humanistiek. Hij onderzoekt het mensbeeld dat met de presentietheorie gegeven is en legt de drie centrale kenmerken daarvan vervolgens tegen de professionaliteit van de mensgerichte beroepskracht aan: wat betekent het als deze aan dat mensbeeld tegemoet tracht te komen? Aansluitend volgen er drie toepassingsgerichte bijdragen. De sociologe drs. Schilder, docente aan de Hogeschool Arnhem-Nijmegen, belicht specifieke (methodische) elementen van de presentiebenadering vanuit de theorie van het maatschappelijk werk: dat levert een spannende confrontatie op. In een Engelstalige bijdrage doet de theoloog dr. Schilling, werkzaam in Nijmegen, verslag van een casestudy in New York waarbij de presentietheorie gerelateerd werd aan de praktijk en filosofie van twee presentieachtige projecten: Mary House en Abraham House. Behalve frappante overeenkomsten vindt hij intrigerende verschillen met de Nederlandse theorie. In de derde praktijkbijdrage vergelijken twee onderzoeksters van het Verwey-Jonker Instituut, dr. Steketee en drs. Flikweert, de methode van Families First met de presentietheorie. REDACTIONEEL

5 4 REDACTIONEEL Ook hier blijken er meer dan toevallige overeenkomsten gevonden te worden, maar tegelijk lijkt het mogelijk Families First een versterkende impuls te geven vanuit de presentiebenadering. In de drie slotbijdragen wordt ingegaan op enkele van de theoretische en praktische puzzels die de presentiebenadering bevat. Hoogleraar dr. Van der Laan, werkzaam in Utrecht, Groningen en Eindhoven, weerlegt populaire bedenkingen tegen de presentiebenadering met een verrassend beroep op kunstmatige intelligentie, de robotica, moderne managementtheorieën en de legitimatiestructuur van sociale interventies. Vervolgens komt de hoogleraar dr. Baart, verbonden aan Actioma en de KTU, zelf aan het woord; in een uitvoerige beschouwing gaat hij in op een reeks bezwaren die door de eerdergenoemde auteurs maar ook door anderen sinds het verschijnen van zijn theorie zijn ingebracht. Het slotwoord dat de invulling vormt van de gebruikelijke boekenrubriek is aan drs. Meijering, onder meer lid van de Kenniskring Sociale Interventie van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, die de presentietheorie bespreekt, plaatst en waardeert in het kader van de sociale-interventiekunde. Om de genoemde auteurs te kunnen volgen, dient de lezer minstens enigermate bekend te zijn met de presentietheorie, en dat zal niet bij iedereen het geval zijn. Daarom opent dit themanummer, voorafgaand aan alle andere bijdragen dus, met een beknopte schets daarvan. Annelies van Heijst is zo goed geweest voor dat doel een bestaande tekst van te bewerken. Dit themanummer wordt op de gebruikelijke manier afgesloten met de HSAO-pagina. Het themanummer is al met al een extra dikke uitgave geworden, die behalve aan de abonnees van Sociale Interventie ook toegestuurd wordt aan de conferentiegangers die daarom hebben gevraagd. Anders dan gebruikelijk, komt dit nummer met name ten behoeve van onderwijsdoeleinden ook in de losse verkoop en verschijnt het in een joint venture van Actioma/Som en Reed Business Information bovendien als een uitgave van Markant.