VERANTWOORDING CO₂ REDUCTIE PROGRAMMA LIBRA ENERGY BV Jan Joosten Jeroen Bogaers Bart van den Bosch Vincent van Vaalen

Transcriptie

1 VERANTWOORDING CO₂ REDUCTIE PROGRAMMA LIBRA ENERGY BV 2016 Jan Joosten Jeroen Bogaers Bart van den Bosch Vincent van Vaalen Wednesday, March 30, 2016

2 Inhoud 1 Inleiding & Samenvatting Directieverklaring Organisatie Bedrijfsbeschrijving Organizational Boundary Verantwoordelijkheid CO2 prestatieladder Scope van de organisatie Organisatiestructuur Inzicht in de CO₂ uitstoot Libra Energy B.V Inleiding Scopes van Emissies CO₂ Emissie Libra Energy BV Scope 1 - Directe Emissie Scope 2 - Indirecte Emissie Scope 3 Overige Indirecte Emissie Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV Inleiding Doelstellingen CO₂ uitstoot beheersbaar door Libra Energy Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Energieverbruik Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Woon-werkverkeer Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door zakelijke auto reizen Doelstellingen CO₂ uitstoot niet- beheersbaar door Libra Energy Energie audit verslag Energie review Transparantie & Participatie Transparantie & Participatie Doelgroepen Verantwoordelijkheden Structurele communicatie Planning Participatie Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 2 van 46

3 B. Inventarisatie CO Libra Energy BV C. Inventarisatie CO Libra Energy BV C. Conversiefactoren D. Stuur cyclus Co2 reductieprogramma Libra Energy BV E. Communicatie plan G.Windprojecten - India Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 3 van 46

4 1 Inleiding & Samenvatting Dit is het CO₂ verificatierapport van Libra Energy B.V. Dit rapport is opgesteld in overeenstemming met de eisen volgens de ISO norm en de CO₂ prestatieladder onder de verantwoordelijkheid van het management team. In bijlage A is een verwijzingstabel opgenomen waarin aangegeven staat waar de eisen volgens de ISO terug te vinden zijn in dit rapport. Eventuele projecten in de toekomst waar op gunningvoordeel kan worden verkregen vallen onder de verantwoording van het management team. In deze CO₂ reductie verantwoording van Libra Energy BV geven we aan wat onze carbon footprint is en hoe wij hier bewust mee omgaan en deze daar waar mogelijk verlagen. Deze verantwoording is tevens de basis voor de certificering van Libra Energy BV. Hiertoe maakt Libra Energy BV gebruik van het model van de Stichting Klimaatvriendelijk Ondernemen en Aanbesteden (SKOA); de CO₂ prestatieladder 1 De CO₂ Prestatieladder is een instrument om bedrijven te stimuleren tot CO₂ bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering. Het gaat hierbij met name om energiebesparing, het effectief gebruiken van materialen en het gebruik van duurzame energie. Het CO₂ Prestatieladdercertificeringsmodel kent 5 maturity levels. De fasen van volwassenheid, waarop een onderneming gecertificeerd kan worden. Een onderneming kan een volgend niveau bereiken door verbeteringen in bestaande processen door te voeren en door innovatie van methode en technieken. Libra Energy BV wil op niveau drie gecertificeerd worden. Hierbij heeft het bedrijf de eigen Carbon Footprint op orde, communiceert intern en extern en heeft een actieve rol in de sector waarin zij werkzaam is. De certificering stelt eisen vanuit verschillen invalhoeken: Inzicht in de CO₂ Emissie Reductie van de CO₂ Emissie Transparantie (Intern & Extern) Participatie in CO₂-initiatieven In hoofdstuk 2 treft u de directie verklaring van Libra Energy BV aan. Hoofdstuk 3 beschrijft de organisatie van Libra Energy Hoofdstuk 4 geeft inzicht in de huidige CO₂ emissie en welke emissiebronnen betrokken zijn in de CO₂ prestatieladder van Libra Energy BV Hoofdstuk 5 behandelt de reductie van de beheersbare emissiestromen van Libra Energy en beschrijft de compensatie van de niet beheersbare emissiestromen. 1 Handboek CO2-prestatieladder juni 2015 Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 4 van 46

5 Ten slotte wordt in hoofdstuk 6 de transparantie en de participatie behandeld. Hierin wordt besproken, zowel intern als extern, wat het CO₂ reductiebeleid van Libra Energy is en de voortgang hiervan. De participatie betreft de deelname in initiatieven en de wijze van kennisdeling van Libra Energy op gebied van CO₂ reductie.het basisjaar voor de CO2 prestatieladder is De komende jaren zal 2012 als reflectie dienen voor de CO2 prestatieladder. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 5 van 46

6 Hieronder ziet U de ontwikkeling in omzet en FTE en de verschillende emissiestromen. De tendens voor de emissiestromen in scope 1 en 2 is positief. Dit door onze maatregelen om de emissiestromen te beperken. Voor scope 3 zien we een toename in de emissiestroom in voornamelijk inkomende vrachten. De oorzaak ligt hierbij in de prijsdaling van zonnepanelen vanaf 2013 die in 2016 extra sterk was (30%). Hierdoor wordt de verhouding ten opzicht van de omzet negatief beïnvloed. Na correctie van de prijsdalingen is er sprake van een meer neutrale trend. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 6 van 46

7 2 Directieverklaring Libra Energy B.V. is een importeur/ groothandel in zonnepanelen. Sinds kort is Libra Energy BV ook actief in het vermarkten van laadinfrastructuur voor elektrische- en hybridevoertuigen en storage oplossingen. Libra heeft een passie voor een schoon milieu. Het is een uitdaging om steeds weer nieuwe methodes te vinden om te werken aan een schoner milieu en een beter leefklimaat. Door de verkoop van duurzame-energiesystemen probeert Libra een bijdrage te leveren aan een schonere en betere leefomgeving. Libra streeft naar het continu verbeteren van onze eigen milieuprestaties, maar ook die van de organisaties waarmee we samenwerken en we zullen constant blijven zoeken naar mogelijkheden om de gezamenlijke milieuprestaties te verbeteren. Visie Wij zijn ervan overtuigd dat zonne-energie als onuitputtelijke energie bron wereldwijd de energieproductie op economische en maatschappelijk verantwoorde wijze in balans kan brengen met de voortdurend stijgende vraag naar energie. Missie Wij willen zonne-energie voor iedereen toegankelijk maken door hoog-kwalitatieve zonneenergiesystemen op maat tegen de scherpste prijs/ prestatieverhouding en de best mogelijke service te verzorgen. Bedrijfswaarden Het is ons gemeenschappelijk en natuurlijk streven als team te excelleren in het opbouwen van duurzame relaties, maximale klanttevredenheid te realiseren en d.m.v. innovatie en voortdurende verbeteringen onze dienstverlening te optimaliseren. Voor ons is het vanzelfsprekend dat we duurzaam ondernemen. We hebben er daarom medio 2012 voor gekozen om ons te laten certificeren voor de CO₂ prestatieladder. Waarbij we niet alleen onze eigen carbon footprint in kaart willen brengen en deze zoveel mogelijk willen terugbrengen, maar we willen ook proberen onze omgeving bewust te maken van de noodzaak om maatschappelijk verantwoord te ondernemen is in alle opzichten een bijzonder jaar gebleken. Nadat we het jaar positief begonnen werden we getroffen door prijsdalingen vanaf september, deze hebben onze winst sterk negatief beïnvloedt. Gelukkig konden we het jaar positief afsluiten met weer een hogere omzet. Onze marktpositie is in 2016 nog sterker geworden in deze dynamische en uitdagende markt. We zijn erin geslaagd om het marktleiderschap te behouden in de Nederlandse PV distributiemarkt. Voor 2017 verwachten we een verdere groei. De lagere prijzen spelen hierbij een rol in waardoor de vraag van de particuliere markt aantrekt maar ook door SDE+ subsidies welke het voor bedrijven aantrekkelijk maakt om te Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 7 van 46

8 investeren in zonne- energie. Onze doelstelling is om nog meer aandacht te geven aan onze huidige en potentiele klanten en verder internationaliseren. Dit doen we door het aantrekken van meer binnen- en buitendienst verkopers en daarnaast door het verder optimaliseren van processen waardoor klanten beter en ook sneller geholpen worden en er ook meer tijd vrijkomt om klanten actief te benaderen. Daarnaast proberen we dit jaar enkele grote projecten (zonneweides) te realiseren. Financieringsstructuur De factoringsruimte is verder vergroot tot waarbij we nu ook factoring hebben voor Libra CleanTech Projects BV. Dit geeft ons de ruimte om onze groeidoelstellingen te realiseren. Organisatie Libra Energy Groep In 2016 is de organisatie geherstructureerd waarbij Libra Energy BV is ondergebracht onder Libra Energy International BV. Hierdoor ontstaat een betere organisatiestructuur waarbij alle bedrijven in een groep zijn ondergebracht. Strategische partner Rensa Per 1 januari 2017 heeft Rensa een deelneming van 51% in Libra Energy International BV genomen. Waar Libra zich richt op de markt van Zonne energie richt Rensa zich op de markt van Verwarming, Ventilatie en Air Conditioning. Deze markt is steeds verder aan het verduurzamen (warmtepompen, WtW etc) en sluit naadloos aan op de markt van Libra. Zowel voor Libra als voor Rensa wordt een groot deel van de omzet gerealiseerd door installateurs. Kortom veel ruimte voor synergie. CO2 De CO2 uitstoot is in kg wat fors hoger is dan in kg (Het grootste deel van deze toename komt uit scope 3 Overige indirecte Emissie en is met name te wijten aan een verder omzetgroei en prijsdalingen van de zonnepanelen. Scope 1 en 2 hadden een hogere Emissie waarvan de oorzaak ligt in een groter personeelsbestand maar als we de emissie per persoon beschouwen is deze significant lager! Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 8 van 46

9 3 Organisatie 3.1 Bedrijfsbeschrijving Libra Energy is een internationale speler op het gebied van zonnestroompanelen en toebehoren, opgericht in 2007 in Castricum. Met vestigingen in Groot-Brittannië, Duitsland en de Benelux is Libra Energy wereldwijd vertegenwoordigd met een sterk verkoop en services team. Ons team heeft al vele jaren ervaring in het internationaal zaken doen. We werken met 40 toegewijde collega s met verschillende kennisgebieden. Op deze manier kunnen wij de klanten optimaal technisch ondersteunen en de service leveren die nodig is voor een zonnestroom systeem. Libra Energy heeft zich gespecialiseerd in het leveren van systeem componenten. We werken nauw samen met onze internationale partners Vanuit ons centrale magazijn in Velsen Noord verzorgen wij exclusief onze B-2- B klanten een compleet zonnestroom systeem voor netgekoppelde toepassingen, micro-grid systemen, hybride energie opwekking en op projectbasis autonome elektriciteitssystemen. Op verzoek kan Libra Energy complete installatiepakketten, bestaande uit zonnepanelen, omvormers, montagesystemen, bekabeling, etc leveren. Als groothandel/ Importeur hebben wij een gespecialiseerd netwerk van professionele installateurs. We leveren hoge kwaliteit tegen concurrerende prijzen en voorwaarden. Wij zien goede service, heldere communicatie, hoge efficiëntie en customer service als absolute sleutels tot een goede samenwerking. Wij bouwen aan een samenwerking voor nu en voor de toekomst. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 9 van 46

10 3.2 Organizational Boundary De organisatorische grens is bepaald volgens de laterale methode waarbij het aantal a-aanbieders op de x-as staat (de belangrijkste aanbieders die samen 80% van de inkoopwaarde vormen en er geen c- aanbieders tussen de a aanbieders staan. Zie hiervoor het onderstaande figuur. A-Aanbieders zijn allen aanbieders waar we verder geen binding mee hebben. 3.3 Omvang van het Bedrijf De uitstoot van Libra Energy BV in scope 1 & scope 2 over 2016 voor de werken/ leveringen bedraagt 115 Ton Co2. Waardoor Libra Energy BV in de grootte categorie klein valt. 3.4 Verantwoordelijkheid CO2 prestatieladder Het management team bestaande uit Jeroen Bogaers (CFO), Jan Joosten (CEO), Bart van den Bosch (kwaliteitsmanager) en Vincent van Vaalen (General Manager) is verantwoordelijk voor het CO₂ reductieprogramma van Libra Energy. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 10 van 46

11 3.5 Scope van de organisatie De scope zoals die internationaal gecommuniceerd wordt: An international distributor of components and tailor made solar installations for residential and commercial applications. Offering turn key solutions on project basis for grid connected solar systems, energy storage, hybrid and micro-grid systems. Libra Energy is een importeur/ distributeur van systeem componenten voor zonnestroom installaties. Als groothandel leveren we aan een gespecialiseerde netwerk van professionele installateurs. We werken nauw samen met onze internationale partners 2. Vanuit ons centrale magazijn in Velsen Noord verzorgen wij exclusief B-2-B klanten een compleet zonnestroom systeem voor netgekoppelde toepassingen, micro-grid systemen, hybride energie opwekking en op projectbasis autonome energie voorziening systemen. Het CO₂ reductieprogramma van Libra Energy heeft betrekking op de vestiging binnen Nederland. De vestigingen buiten Nederland worden niet meegenomen in het CO₂ reductieprogramma. Binnen de scope is ook het inkomende en uitgaande transport meegenomen van alle componenten. Kleinere energiestromen zoals papier en toner zijn (nog) niet betrokken in het CO₂ reductieprogramma van Libra Energy BV. We zijn voornemens om deze in 2017 te onderzoeken, een start is daar ondertussen meegemaakt. 2 Zowel aan de kant van de toeleveranciers als aan de kant van de afnemers Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 11 van 46

12 3.6 Organisatiestructuur Libra Energy is in een korte periode sterk gegroeid met een daaraan gekoppelde personele groei. In 2007 is Libra Energy BV begonnen met 3 mensen op dit moment biedt de organisatie werk aan 36 werknemers. Libra Energy BV kent een platte organisatie waarbij de lijnen kort zijn. Wel is er een duidelijke hierarchische structuur waarin Directie met de managers het MT vormen vanwaar beleidslijnen worden gemaakt. De afdelingen met daarin de medewerkers worden aangestuurd door de managers. Hierbij worden eigenaren van processen onderkent die de desbetreffende medewerker bewaakt. Middels een rapportage systeem houdt het MT hier toezicht op. Om hier zo efficiënt mogelijk mee om te gaan investeert Libra Energy BV continu in de opbouw van de organisatie door de processen te beoordelen en ze te verbeteren. De uitbreiding en optimalisatie van het automatiseringssysteem ondersteunt deze groei. Het uitgangspunt is hier steeds dat de processen geoptimaliseerd worden waarbij klantgerichtheid centraal staat. Hieronder treft u het (vereenvoudigde) organigram van Libra Energy aan. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 12 van 46

13 4 Inzicht in de CO₂ uitstoot Libra Energy B.V. 4.1 Inleiding Het doel van invalshoek 1: Inzicht, is om bedrijven te stimuleren de eigen CO₂ uitstoot (en die van hun leveranciers) te kennen en permanent te zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de klimaatimpact van de eigen bedrijfsvoering terug te dringen. Wanneer inzicht is verworven, kunnen hieraan reductiedoelstellingen worden gekoppeld (Invalshoek 2: Reductie), gecommuniceerd (invalshoek 3: Transparantie) en gezocht worden naar initiatieven rond de sector (invalshoek 4: Participatie). Jaarlijks wordt er een inventarisatie uitgevoerd en worden de energiestromen kwantitatief in kaart gebracht. 4.2 Scopes van Emissies De CO₂ uitstoot wordt onderscheiden in verschillende scopes van emissies Scope1, Directe Emissies: dit zijn de emissies door de eigen organisatie (gas) en de emissies van het eigen wagenpark; Scope 2, Indirecte Emissies: dit zijn emissies die ontstaan door bronnen die de organisatie gebruikt, hieronder vallen het electra en ook de zakenreizen; Scope 3, Overige Indirecte Emissies: dit zijn emissies die het gevolg zijn van de activiteiten van het bedrijf, maar die niet voorkomen uit bronnen van het bedrijf. bijv. de productie van ingekochte materialen en het gebruik van de materialen, maar ook de levering van de materialen. Het onderliggende Scope diagram geeft de samenhang tussen de verschillende scopes weer. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 13 van 46

14 4.3 CO₂ Emissie Libra Energy BV We hebben de CO₂ emissies, welke het gevolg zijn van de bedrijfsvoering van Libra Energy BV ook in scopes onderverdeeld en deze vervolgens weer in energiestromen. Libra Energy BV was tot 2016 gevestigd te Castricum, met een kantoorruimte van ca. 300m2, een magazijnruimte van ca. 900 m2 en sinds 2013 een technische ruimte van 100m2. Libra Energy maakt geen gebruik van productieruimtes en/of bouwplaatsen. Halverwege 2015 is het magazijn verhuisd naar Velsen Noord en in maart 2016 is het kantoor verhuisd naar Uitgeest. We hebben er vooralsnog voor gekozen om geen splitsing te maken tussen kantoor, magazijnruimte en technische ruimte in de CO2 prestatieladder. De in deze verantwoording gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. De maximale toelaatbare norm hiervoor is 5%. Enerzijds wordt deze bepaald doordat de emissies in de scopes niet volledig zijn. Er is voor gekozen om alleen de relevante emissie op te nemen. Daarnaast is er enige onnauwkeurigheid in de metingen. Deze betreffen de conversiefactoren die uitgaan van gemiddelden maar ook een afronding in bijvoorbeeld de afstand tabellen welke gebruikt worden voor de bepaling van scope 2 en scope 3. Verder is de bepaling van het transport woon-werk en de zakelijke reizen gebaseerd op nauwkeurige schattingen. De gebruikte conversiefactoren om tot deze CO₂ uitstoot te komen staan vermeld in Bijlage B. Deze zijn aangepast naar de laatste stand. De afwijking was niet dusdanig dat wij de vergelijkende cijfers hebben aangepast. Hieronder is de Co2 uitstoot per scope over 2016, 2015, 2014, 2013 en 2012 grafisch weergegeven. De totale CO₂ emissie van Libra Energy over 2016 bedraagt ca ton CO₂ ten opzichte van ton Co2 in De Co2 uitstoot voor Scope 1 is absoluut hoger dan in 2015 echter is het gasverbruik hoger en het transport woon-werk juist weer lager. Waarbij aangemerkt moet worden dat we in 2016 een tijd lang dubbele huisvesting hebben gehad wat vooral in het gasgebruik tot uiting komt. Bij scope 2 zien we een zelfde beeld, hier geldt dan voor de zakelijke reizen met vliegtuig dat deze hoger liggen. Dit komt door de ontwikkeling van projecten in Vietnam waarvoor enkele malen daarheen is gereisd. Voor Scope 3 heeft Libra Energy BV een fors hogere uitstoot deze wordt met name veroorzaakt door enorme toename van de import van zonnepanelen uit China en Vietman waarbij de prijzen in dit jaar flink zijn gedaald.. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 14 van 46

15 Co2 uitstoot per Scope kg Co Scope 1 Scope 2 Scope 3 Totaal Relevantie van de Scopes en de Energiestromen per Scope Onderstaand diagram geeft een beeld van de procentuele verdeling van de emissies over 2016 per scope en per energiestroom aan van Scope 1, 2.0% van de totale emissie (was 1.7%); Scope 2, 3.8% (was 3,2%) en is Scope 3 verantwoordelijk voor 95.1% (was 94.6%) van de totale emissie van Libra Energy BV over CO2 Emissie 2016 (in Kg) Scope 3 Uitgaande vracht Scope 3 Inkomende vracht Scope 2 Zakelijke reizen Vliegtuig Scope 2 Zakelijke reizen Auto Scope 2 Electraverbruik Scope 1 Transport Woon Werk Scope 1 Energie verbruik Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 15 van 46

16 4.3.1 Scope 1 - Directe Emissie De directe emissie van Libra Energy BV betreffen de energiestromen; energieverbruik van Libra Energy en (het transport) woon-werk verkeer van de medewerkers van Libra Energy BV. We hebben het beperkt tot deze energiestromen en bijvoorbeeld papier en tonerverbruik buiten beschouwing gelaten, omdat deze marginaal zijn ten opzichte van de andere stromen en bovendien moeilijk in kaart te brengen zijn. Zoals als uit de tabel blijkt, bedraagt de Directe Emissie voor Kg CO2 (in Kg CO₂). Dit is 2.0% van de totale emissie van Libra Energy BV (In %) Per FTE is dit Kg CO₂, verdeeld in 252 Kg CO₂ / FTE met betrekking tot het verbruik van Gas en 847 Kg CO₂/FTE voor (het transport) Woon-werk verkeer. Ten opzichte van 2015 is het verbruik per FTE verminderd met 10.6%. Deze vermindering is vooral veroorzaakt door een toename in ons personeelsbestand in 2016 waren er 36FTE in dienst ten opzichte van 26FTE in waarbij er ook meer mensen die aangenomen worden in de omgeving van Libra Energy BV wonen. Het gasverbruik per FTE is gestegen de oorzaak hiervan ligt in een dubbele huisvesting we hebben gehad gedurende 3 maanden vanwege verhuizing naar een andere locatie. KWANTIFICERING CO2 EMISSIE 2016 SCOPE 1 CO2 (in kg) FTE Turno ver CO2 per FTE CO2 / Turnover in % % Muta tie tov vorig jaar Verbruik Gas , ,21 Gasverbruik per FTE Transport Woon Werk Transport Woon Werk , ,71 0,5 % 1,6 % 23,9 % - 17,4 % Directe Emissies door Libra (Scope 1) ,92 2,0 % - 10,6 % Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 16 van 46

17 KWANTIFICERING CO2 EMISSIE 2015 SCOPE 1 CO2 (in kg) FTE Turnov er CO2 per FTE CO2 / Turnover in % Verbruik Gas , ,14 Gasverbruik per FTE 0,3 % Transport Woon Werk Transport Woon Werk , ,69 1,4 % Directe Emissies door Libra (Scope 1) ,82 1,7 % Het energieverbruik wordt jaarlijks opgegeven door de verhuurder en door eigen opnames en middels conversiefactoren wordt de CO₂ uitstoot berekend. De CO₂ uitstoot voor het woon-werk verkeer van de medewerkers is bepaald door inventarisatie van het type auto, de hoeveelheid CO₂ uitstoot die dit type auto heeft per kilometer, de afstand woon werk verkeer en het aantal dagen woon-werk verkeer per jaar. Dit resulteert in de CO₂ uitstoot veroorzaakt door het woon-werkverkeer. Zowel de uitstoot van het energieverbruik als die van het woon-werkverkeer kan direct gerelateerd worden aan het aantal FTE s direct werkzaam voor Libra Energy BV. Daarom is gekozen om als meeteenheid voor de CO₂ de directe emissie in Kg CO₂ per FTE te nemen. Met deze eenheid kan de ontwikkeling van de directe emissie goed worden bijgehouden. We zien een toename in het gasverbruik, de reden hiervoor is een tijdelijke dubbele huisvesting wegens verhuizing naar een ander pand in Het woon-werkverkeer heeft een lagere CO2 belasting vanwege een relatieve toename van het personeel in de buurt en daarnaast is door de verhuizing naar de nieuwe locatiej het woon-werkverkeer afgenomen. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 17 van 46

18 4.3.2 Scope 2 - Indirecte Emissie De Indirecte Emissie die we voor Libra Energy BV hebben gedefinieerd is beperkt tot de energiestroom met betrekking tot het zakelijke vervoer. Deze hebben we onderverdeeld in zakelijke reizen met de auto en zakelijke reizen met het vliegtuig. De overige zakelijke reizen met openbaar vervoer zijn zeer beperkt en zijn daarom niet meegenomen in de bepaling van de CO₂ uitstoot. Zoals als uit de tabel blijkt, bedraagt de Indirecte emissie voor scope 2 over KgCO2 ( kgco2). Dit is 3.83% (in %) van de totale emissie van Libra Energy BV. Per omzet is dit 1,74 Kg CO₂, verdeeld in 0,53 Kg CO₂ / omzet met betrekking tot het electraverbruik, 0,52 Kg CO₂ / omzet op de zakelijke reizen auto en 0,69 Kg CO₂/ omzet vanwege zakelijke reizen met het vliegtuig. KWANTIFICERING CO2 EMISSIE 2016 SCOPE 2 Verbruik Electra CO2 (in kg) FTE Turno ver CO2 per FTE CO2 / Turnover in % Electraverbruik per FTE , ,53 1,2 % % Muta tie tov vorig jaar - 31,5 % Zakelijke reizen Zakelijke reizen Auto , ,52 Zakelijke reizen Vliegtuig , ,69 1,15 % -13% 1,5 % 29% Indirecte Emissies door Libra (Scope 2) , ,74 3,83 % KWANTIFICERING CO2 EMISSIE 2015 SCOPE 2 CO2 (in kg) FTE Turnov er CO2 per FTE CO2 / Turnover in % Verbruik Electra Electraverbruik per FTE , ,61 0,6% Zakelijke reizen Zakelijke reizen Auto , ,60 1,3% Zakelijke reizen Vliegtuig , ,53 1,2% Indirecte Emissies door Libra (Scope 2) , ,74 3,19 % Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 18 van 46

19 De intentie was om de zakelijke reizen met de auto vanaf 2013 vast te leggen. Helaas is dit gezien de administratie die het met zich meebrengt niet haalbaar. We hebben een nauwkeurige schatting gemaakt en deze is gecorrigeerd met de gecalculeerde woon-werk kilometers en met de conversie factor per auto wordt de CO₂ emissie bepaald. De zakelijke vliegreizen worden vastgelegd bij de verwerking van de betaling in de administratie. Hierbij wordt de gevlogen afstanden vastgelegd met behulp van conversiefactoren, vervolgens wordt de CO₂ emissie bepaald. De CO₂ uitstoot voor de zakelijke reizen relateren we aan de omzet van Libra Energy BV. Er is voor deze meeteenheid gekozen omdat een direct (volgtijdelijk) verband tussen de omzet en zakelijke reizen bestaat. We zien een forse afname in het electra gebruik per FTE ten opzichte van De oorzaak hiervan is dat er verantwoordelijker met electra wordt omgegaan; het werken in de cloud en omdat er in de zelfde ruimte meer mensen werkzaam zijn waardoor het verbruik per FTE lager is geworden. Verder is er een significante afname met betrekking tot de CO₂ uitstoot voor de zakelijke kilometers de oorzaak hiervan ligt in de meer dan verdubbeling van de omzet waarbij er meer accounts managers werkzaam waren. Echter de toename van de omzet was dusdanig hoog dat de Co2 per aanzienlijk is gedaald. De ingebruikname van nog een extra hybride auto heeft ook de uitstoot verlaagd. De uitstoot ten aanzien van de zakelijke reizen met het Vliegtuig is gestegen. De oorzaak ligt in het ontwikkelen van projecten in Vietnam waarvoor enkele malen daarheen is gereisd. De omzet van deze projecten zal in 2017 worden gerealiseerd. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 19 van 46

20 4.3.3 Scope 3 Overige Indirecte Emissie De overige indirecte emissie voor Libra Energy BV betreft de emissie van inkomende en uitgaande vracht. Deze zijn aanzienlijk ten opzichte van de emissie van scope 1 en scope 2. De oorzaak hiervan is dat Libra Energy het grootste deel van de producten uit China betrekt; welke veelal per containerschip worden aangevoerd. Daarnaast hebben de producten een relatief hoog volume en gewicht. Zoals als uit de tabel blijkt bedraagt de Overige Indirecte Emissie voor scope 3 over Kg CO₂ ( Kg CO₂). Dit is 94.1 % (in %) van de totale emissie van Libra Energy BV. Per omzet is dit 42.6 Kg CO₂, verdeeld in 38.3 Kg CO₂ / 1,000 omzet met betrekking tot de inkomende vracht en 4.29 Kg CO₂/ omzet met betrekking tot de uitgaande vracht. KWANTIFICERING CO2 EMISSIE 2016 SCOPE 3 CO2 (in kg) FTE Turno ver CO2 per FTE CO2 / Turnover in % % Mutat ie tov vorig jaar Inkomende vracht , ,35 84,7 % 14% Uitgaande vracht , ,29 9,5 % -6% Overige indirecte Emissies door Libra (Scope 3) , ,64 94,1 % KWANTIFICERING CO2 EMISSIE 2015 SCOPE 3 CO2 (in kg) FTE Turnov er CO2 per FTE CO2 / Turnover in % Inkomende vracht , ,60 83,7 % Uitgaande vracht , ,55 Overige indirecte Emissies door Libra (Scope 3) , ,15 11,3 % 95,1 % Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 20 van 46

21 Ter bepaling van de CO₂ emissie van scope 3 wordt uitgegaan van de afstand van de aanvangsplaats van de goederen tot aan de aankomstplaats van de goederen. Aan de hand van afstandstabellen, het gewicht van de zending en het type transport is met behulp van conversiefactoren de CO₂ emissie bepaald. Net als bij scope 2 is hier als meeteenheid gekozen voor Kg CO₂/ omzet, omdat hier nog sterkere relatie met de omzet aanwezig is. We zien in 2016 een toename van 11.8% ten opzichte van 2015 welke volledig voor het conto van de inkomende vracht komt. De oorzaak hiervan ligt in een toename van het aantal panelen dat verkocht is waarbij de prijzen vanaf september met 30% zijn gedaald. We verwachten in 2017 lagere CO2 emissiestromen voor de inkomende vracht. De panelen worden betrokken uit Vietnam waar het voorheen China was. De afstand die ze moeten afleggen is ruim 1500km minder. Daarnaast worden er ook meer panelen uit Europa betrokken wat de emissie positief zal beïnvloeden. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 21 van 46

22 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV 5.1 Inleiding In hoofdstuk 4 hebben we inzicht gekregen in de CO₂ emissie van Libra Energy BV. Hierbij hebben we de verschillende emissies in scopes ingedeeld. Dit inzicht is noodzakelijk om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de emissie te reduceren. Hiertoe hebben we energiestromen onderverdeeld in twee types: Beheersbare energiestromen; hieronder vallen het Energie verbruik, het transport woonwerk verkeer en het zakelijke transport met de auto Niet-beheersbare energiestromen; hieronder valt het zakelijk transport met het vliegtuig, de inkomende vrachten en de uitgaande vrachten. In dit hoofdstuk formuleren we doelstellingen waarin we aangeven hoe we de emissie willen reduceren. Ook wordt in dit hoofdstuk aandacht gegeven aan de interne audit. Voor de beheersbare energiestromen zijn dit doelstellingen die kwantificeerbaar zijn en die periodiek worden gemonitord. De niet beheersbare energiestromen kunnen we helaas niet eenvoudig reduceren. Wel zullen deze gemonitord worden. Libra Energy wil als bedrijf en uit ideologie klimaatneutraal opereren en heeft zich geconfirmeerd om de niet beheersbare CO₂ uitstoot en het resterende deel van de beheersbare CO₂ uitstoot te compenseren. Hiertoe investeerde Libra Energy tot 2014 in een biomassacentrale in Thailand, vanaf 2015 investeren we in windenergie in India. Vanaf 2017 wordt in een nader te bepalen nieuw klimaat neutraal project geïnvesteerd. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 22 van 46

23 5.2 Doelstellingen CO₂ uitstoot beheersbaar door Libra Energy Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Energieverbruik Libra Energy BV is een groen bedrijf en dat dragen we ook uit. We zijn werkzaam in de duurzamesector. Voor ons is het dan ook niet meer dan logisch dat wij zelf ook elektriciteit opwekken met een PV-installatie Over 2016 bedroeg het elektriciteitsgebruik kwh, ruim Kg CO₂ per FTE 627Kg CO2. Dit is lager dan het verbruik in Kg CO₂; per FTE 915kg CO2. De doelstelling voor dit jaar was om 25% minder electra gebruik te hebben dan in Hierin zijn we geslaagd, het electra verbruik per FTE was ruim 30% lager dan Echter was het uitgangspunt dat deze verlaging door het overgaan op groene stroom tot stand zou komen. Helaas hebben we onze verhuurders van de kantoren tot op heden nog niet kunnen overtuigen om op groene stroom over te gaan. De belangrijkste verklaringen voor de lagere uitstoot met betrekking tot electra zijn: Door een personeelsgroei wordt er relatief minder elektra gebruikt. Er wordt efficiënter met ruimtes omgegaan. Dit heeft uiteraard ook invloed op afname. We kunnen dit echter niet kwantificeren; Onze software wordt nu gedraaid in de cloud waardoor deze geen stroom meer verbruiken bij Libra Energy; In ons nieuwe pand is (nog) geen Airco; in het oude kantoor stond in de serverruimte een Airco. Doelstellingen voor 2017: Dit jaar willen we de verhuurder van het magazijn (65% van het stroomverbruik) vragen of we op groene stroom over kunnen gaan. Omdat Groene Stroom een lagere of zelfs een nihil emissie factor heeft zal de uitstoot aanzienlijk afnemen. Doelstelling 20% lager Inmiddels hebben we op het magazijn dak een zonnestroom installatie geplaatst. Deze wordt naar verwachting medio juli 2017 in gebruik gesteld. De opbrengst hiervan in 2017 wordt geschat op kwh wat nog eens 20% minder electra gebruik ten gevolge heeft. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 23 van 46

24 5.2.2 Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Woon-werkverkeer Voor 2016 was onze doelstelling het zelfde niveau te handhaven als in Dit omdat we de consequenties van de verhuizing voor het woonwerk verkeer niet konden inschatten. Een groot deel van de medewerkers van Libra Energy BV maakt gebruik van de auto om naar kantoor te komen. Een groot deel van de medewerkers woont binnen een straal van 20 Km van Libra Energy BV. Van scope 1 is de totale emissie kg Co2 ( ) hiervan is het aandeel woonwerkverkeer kg CO2 ( ) en is de meest relevante bron 3. Zoals te zien in is de uitstoot toegenomen van Kg CO₂ met 26 personen tot Kg CO₂ met 36 personen. Per FTE is de gemiddelde uitstoot gegaan van 1025kg naar 847Kg een vermindering van 17.4% We hebben dit gerealiseerd door de volgende acties: Medewerkers wijzen op het belang van zuinigere auto s. Zowel de CEO als de International Saes & Marketing Manager zijn een hybride auto gaan rijden, welke een zeer lage Co2 uitstoot hebben, in 2016 is daar een hybride auto van een accountmanager bijgekomen ; We ultimo 2014 de medewerkers de mogelijkheid gegeven om in plaats van een bonus een fiets voor woon werkverkeer te nemen. Conform de fietsregeling die nog tot 31 december 2014 gold. Hiervan hebben 6 mensen gebruikt gemaakt. Een van voorwaarden was dat minimaal 20% van het woon werk verkeer met de fiets wordt gedaan. Dit heeft zijn effect gehad in 2015 en nog in 2106; Met ons wervingsbeleid richten we ons steeds meer op mensen die uit de regio komen. Hierdoor wordt het woon werkverkeer minder. Zeker omdat veel van deze personen met de fiets komen. Dit is in 2016 nog meer tot uiting gekomen en een groot deel van de nieuwe aanwas komt uit de buurt vandaan; Uiteindelijk bleek de verhuizing erg mee te vallen qua woon werk verkeer, voor de meeste mensen is de afstand korter; Daarnaast zijn door Libra Energy BV zes elektrische scooters ter beschikking gesteld voor woon-werkverkeer waarvan dankbaar gebruik wordt gemaakt. We hebben natuurlijk een grote stap omlaag gemaakt in Mogelijk zetten deze effecten zich voort in Onze doelstelling voor 2017 is om 5% lager te zijn dan in 2016 en op 800kgCo2 per fte uit te komen. 3 Zie hiervoor de tabel van Scope 1 hoofdstuk Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 24 van 46

25 5.2.3 Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door zakelijke auto reizen De zakelijke auto reizen betreffen lease auto s welke aan de medewerkers ter beschikking zijn gesteld. Op dit moment is de CO₂ uitstoot op de zakelijke ritten 0,52 Kg CO₂ per 1.000,- omzet (in ). Uitgedrukt in kg CO₂ is dit in 2016 en in Het doel voor 2016 was om dit met 5% te verminderen. Dit betekent dat voor 2016 het doel is om de CO₂ uitstoot voor zakelijke ritten te dringen tot 0.57 Kg CO₂ per 1.000,- omzet. Uiteindelijk zijn we met 0.52 Kg CO₂ nog weer 10% lager uitgevallen. Factoren die hierin hebben meegespeeld zijn: Een hybride auto voor een nieuwe sales manager Laadpalen die bij ons nieuwe kantoor zijn neergezet Omzet verbetering ten opzichte van de FTE met zakelijke kilometers De CO₂ uitstoot wordt bepaald door het type auto, de rijstijl en de afstanden welke gereden worden. Om deze reductie te bewerkstelligen zullen dan ook op deze factoren de medewerkers te stimuleren tot CO₂ bewust handelen. Net als voorgaande jaren stimuleren we auto s met een zuiniger energielabel bij aanschaf dan wel vervanging van de lease auto. Met name willen we medewerkers stimuleren om elektrisch te rijden. Met deze maatregelen is onze doelstelling om een verlaging van 5% per 1.000,- omzet te realiseren voor Dit willen we bewerkstelligen door enerzijds zuiniger auto s te stimuleren en anderzijds een omzet groei te realiseren. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 25 van 46

26 5.3 Doelstellingen CO₂ uitstoot niet- beheersbaar door Libra Energy Zoals in de inleiding van dit hoofdstuk al is aangegeven is een groot deel van de CO₂ emissie van Libra Energy BV niet beheersbaar. Hiermee bedoelen we dat onlosmakelijk met de bedrijfsvoering van Libra Energy BV emissie plaatsvinden welke nodig zijn voor de groei van het bedrijf. De Scope 3 emissie bedroeg in Kg Co2 ten opzichte van 2015 ( Kg Co2) is dit een stijging van 24%. Als we deze stijging uitdrukken naar verhouding van de omzet dan is deze nog steeds 14%. De inkomende vracht is verantwoordelijk voor deze stijging. In 2016 hebben we weer meer zonnepanelen gekocht (en verkocht) dan in 2015 waarbij er vanaf september 2016 een prijsdaling is ingezet. De zonnepanelen worden bijna allemaal betrokken uit China en Vietnam waarbij de keuze van het transport is veelal niet aan ons is. Qua prijs en kwaliteit kunnen we niet uitwijken naar bijvoorbeeld Europese panelen. Bij onze vervoerders en ook onze leveranciers gaan we zoveel mogelijk na in hoeverre zij met euro-5 of euro-6 vrachtwagens rijden dan wel op een duurzame manier ondernemen. Een voorbeeld hiervan is Pyxis, een vervoerder die in de regio (Beverwijk) een vestiging heeft. Pyxis is ook een bedrijf dat maatschappelijk verantwoord onderneemt en past goed bij Libra Energy. Zij zullen ook meer en meer vanuit hun magazijnen onze spullen gaan leveren waardoor minder transport kilometers worden gemaakt. De directie heeft besloten om vanaf 1 juli 2012 klimaat neutraal te opereren. We hebben hiertoe een contract afgesloten met de Climate Neutral Group. Dit is waar de Climate Neutral Group (CNG) voor staat Climate Neutral Group is een social-venture met een maatschappelijk doel: het komen tot een 100% klimaatneutrale wereld! Onze missie is zoveel mogelijk organisaties te helpen de transitie te maken naar klimaatneutraal ondernemen en om klimaatneutrale diensten en producten te ontwikkelen voor hun klanten. De CNG heeft wereldwijd op verschillende locaties klimaatprojecten opgezet. Door te participeren in een van deze duurzame energieprojecten zorgen we ervoor dat de huidige CO₂-uitstoot van Libra Energy BV elders op de wereld wordt voorkomen. Libra Energy BV participeerde tot en met 2014 in het Kangwal biomassa project - Thailand Het Thaise bedrijf Kangwal produceert onder andere garen en vezels. Voor dit productieproces zijn stoom en warmte nodig die voorheen werden geleverd door steenkool en zware brandstoffen. Door de verbranding van biomassa bespaart de fabriek zo n ton steenkool. Dit levert een CO₂ emissiereductie van ongeveer ton per jaar op. Dit is vergelijkbaar met de jaarlijkse uitstoot van zo n Nederlandse huishoudens. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 26 van 46

27 Vanaf 2015 zijn we betrokken bij een nieuw project van de Climate Neutral Group; Windenergie in India. In India is de vraag naar elektriciteit groter dan het aanbod. In bepaalde gebieden is er zelfs simpelweg helemaal geen energie voorziening. Door te participeren in dit project helpen we mede mee om lokale huishoudens in afgelegen gebieden te voorzien van stroom. Papier Libra Energy BV is steeds bewuster op het kopieer papier verbruik. Dit vanuit de gedachte dat in de moderne tijd een papierloos kantoor mogelijk moet zijn en hier geleidelijk aan naar toe te werken. Zo goed als alle offertes, orders en facturen worden digitaal naar de klant verzonden en ook worden de inkomende facturen digitaal opgeslagen en steeds meer via ontvangen. Onze klanten kunnen middels het webportal prijslijsten downloaden. Verder proberen we bij meetings steeds meer met one-note (digitaal notitie programma) en met powerpointpresentaties te werken. In 2015 gebruikten we nog gemiddeld 14 velletjes per persoon per dag in 2016 is dit al afgenomen naar 10 vel. In ton CO2 is dit niet veel maar in het kader van bewustwording is dit een goede manier om iedereen die werkt bij Libra te bereiken. De doelstelling voor 2017 is om dit verder af te bouwen naar 8 velletjes per persoon per dag. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 27 van 46

28 5.4 Energie audit verslag Door middel van het Energie audit verslag beoordeeld Libra Energy wat zij aan CO2-uitstoot heeft en in hoeverre haar doelstellingen om hier efficiënter mee om te gaan zijn bereikt. Libra Energy werpt als het ware een kritische blik op zichzelf. Ze identificeert de emissie stromen met een significant energieverbruik en de veranderingen hierin. Dit om een zekerheid te verkrijgen dat alle energiestromen en de reductie in beeld zijn. Hieruit definieert zij punten waarin de energie efficiency verbeterd kan worden. Het energie audit verslag wordt schematisch weergegeven in de gedefinieerde workflow van de stuurcyclus voor de CO2 reductieverantwoording 4. Deze geeft aan op welke stappen er gevolgd worden in het energie audit verslag om te komen tot de verantwoording: Stap A: Beoordelen gedefinieerde emissie: Deze stap wordt uitgewerkt in hoofdstuk 4.3 CO₂ Emissie Libra Energy BV. Hierin wordt de CO₂ emissie onderscheiden in de 3 scopes; Directe; Indirecte en Overige Indirecte Emissies. Aangegeven wordt welke energiestromen betrokken worden in de CO2-footprint bepaling. Grafisch wordt de relevantie van de CO₂ emissies van de scopes en energiestromen weergegeven. Elke Scope wordt in een aparte paragraaf uitgewerkt waarbij ook aandacht wordt gegeven aan de berekening van de Emissies en de afwijkingen ten opzicht van de doelstellingen Stap B: Opstellen CO2 footprint 5 : Deze stap wordt eveneens behandeld in hoofdstuk 4.3 CO₂ Emissie Libra Energy BV. Hierin wordt aangegeven in hoe en onder welke voorwaarden de Co2 footprint bepaald is. Tevens wordt aangegeven op basis waarvan de achterliggende berekeningen zijn gebaseerd. De uiteindelijke berekeningen komen voort uit ons automatiserings-systeem. Stap C: Formuleren Doelstellingen: Deze stap wordt uitgewerkt in hoofdstuk 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV. Hierin worden de doelstellingen besproken welke vastgesteld zijn op basis van het energiereview door het MT Stap D: Formuleren Maatregelen ter realisatie Doelstellingen: Deze stap wordt eveneens uitgewerkt in hoofdstuk 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV. Dit is ook weer gebaseerd op het Energiereview door het MT. Stap E: Monitoren Doelstellingen: Deze stap wordt eveneens uitgewerkt in hoofdstuk 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV. Het MT beoordeeld op basis van stap A en stap B de Emissie. Hieruit wordt vastgesteld in hoeverre de doelstellingen gehaald zijn. Wat zich uit in de Energie review door het MT. Stap F: Formuleren Transparantie en Participatie: Deze stap wordt uitgewerkt in hoofdstuk 6 Transparantie & Participatie Stap G: Beoordelen Transparantie en Participatie: Dit wordt gedaan tijdens het Energie Review. Aan de hand van de uitkomsten hiervan leidt dit tot al dan niet aanpassingen op de doelstellingen. 4 Zie bijlage C. Stuurcyclus Co2 reductieprogramma Libra Energy BV 5 Zie bijlage B. Inventarisatie C Libra Energy BV Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 28 van 46

29 5.5 Energie review Vastlegging & Energieverbruik Identificatie van gebieden van significant energie verbruik en veranderingen over de afgelopen periode Jaarlijks wordt door het management een energiereview uitgevoerd waarbij de resultaten van de inventarisatie beoordeeld ten opzichte van het basisjaar en voorafgaande jaren. Vastgesteld wordt of alle energiestromen nog relevant zijn en of er energiestromen afvloeien of erbij komen (zie hoofdstuk 4). Bij de energiereview volgen we ISO en geven aandacht aan: a) een analyse op hoofdlijnen van het huidige en historische energieverbruik en b) een meer gedetailleerde analyse voor het identificeren van de faciliteiten, apparaten of processen die een significante invloed op het energieverbruik hebben en c) het identificeren, vastleggen van prioriteiten en documenteren van kansen voor verbetering van de energieprestatie Bij onze identificatie onderscheiden we de beheersbare en niet beheersbare emissiestromen 6. De beheersbare emissie stromen zijn de directe en indirecte emissie (scope 1 en 2). In bijlage B treft U het overzicht van de Co2 uitstoot voor Libra Energy aan. Hieruit blijkt dat de beheersbare emissies ruwweg in twee types zijn te onderscheiden. In het gebruik van Gas en Electra en in het vervoer dat door medewerkers van Libra Energy plaatsvindt. Uitstoot door Gas en Electra meten we, net als de woon-werk kilometers, door deze uit te drukken in Co2 per FTE. De achterliggende gedachte is dat deze ook aan de FTE gerelateerd zijn en deze er ook invloed op kunnen uitoefenen. Het zakelijke vervoer is uitgedrukt in de verhouding van CO2 uitstoot ten opzichte van de omzet. Hoe hoger de omzet hoe meer zakelijk vervoer er is. Scope 3 tenslotte geeft aan wat wij aan indirecte emissies hebben. Dit is het transport van de inkomende en uitgaande goederen. Dit is 95% van de totale CO2 uitstoot. Deze zijn door Libra Energy BV niet of nauwelijks te beïnvloeden. Wel wil het management hier zicht op hebben. Identificeren, vastleggen van de punten ter verbetering van het energie efficiency Uitgaande van het referentie kader en de performance indicatoren en doelstellingen (zoals genoemd in hoofdstuk 5) en taakstellingen wordt de realisatie van de doelstellingen gemonitord, gemeten en geanalyseerd. De doelstellingen die we hebben om de CO2 emissie te verminderen betreffen alleen scope 1 en 2. Vanaf 2016 richten we ons ook op het papiergebruik, wat we willen verminderen. We proberen de mensen te motiveren om de auto eens te laten staan voor woon werkverkeer en ook te motiveren om zuiniger te rijden. In 2017 wordt dit verder gestimuleerd. We leggen de emissie vermindering deels bij onze medewerkers neer door ze te stimuleren zuiniger te rijden. Zowel qua auto als qua rijstijl. Daarnaast stimuleren we medewerkers ook financieel om 6 Beheersbare emissiestromen zijn gedefinieerd als de emissiestromen waarop Libra Energy door efficienter om te gaan ermee een een invloed kan uitoefenen op de CO2 uitstoot Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 29 van 46

30 vaker met de (elektrische) fiets naar het werk te komen. Een aanzet hiervoor is al gegeven door de, eerder beschreven fietsregeling, waarbij een deel van de medewerkers een fiets heeft gekregen. Vanaf 2015 zijn er elektrische scooters ter beschikking gesteld voor woon werkverkeer. Verder worden medewerkers gestimuleerd om energiezuinige (hybride) zakelijke auto s te rijden De afwijkingen worden vastgelegd en op basis van de bovenstaande bevindingen vinden er, corrigerende en preventieve maatregelen plaats. Verbeterpunten en aanpassingen van en eventuele nieuwe doelstellingen worden vastgelegd en ook gecommuniceerd door het management team. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 30 van 46

31 6 Transparantie & Participatie 6.1 Transparantie & Participatie Door transparantie stimuleert Libra Energy BV de betrokkenheid van de medewerkers, weten andere bedrijven van de inzet van Libra Energy en kan Libra Energy BV aangesproken worden op de realisatie van haar ambitie. Het belangrijkste middel hiervoor is communicatie. De verantwoordelijke voor het uitdragen hiervan is het management team. We onderkennen hier twee doelgroepen: Intern: Om de transparantie te laten werken beoogt Libra Energy frequente communicatie met de medewerkers over het energiereductiebeleid met als doel dat een ieder op de hoogte is van de voortgang hiervan. Extern; dit zijn de externe partijen die belang hebben bij reductie van energie en de materiele CO₂ uitstoot. Het gaat er vooral om ze ermee bekend te maken 6.2 Doelgroepen Zoals genoemd in de inleiding onderkennen we twee doelgroepen welke hieronder nader gedefinieerd zijn: Interne doelgroep: Medewerkers Libra Energy BV Voor de interne doelgroep hebben we de volgende communicatie doelen: Communicatiedoelen Intern Medewerkers bekend maken met de energiestromen en de reductiedoelstellingen van Libra Energy BV; Medewerkers stimuleren om concreet bij te dragen aan CO₂-reductie De Directie en het MT ondersteunen het CO₂ reductiebeleid en geven de ruimte om CO₂ reductie te realiseren (gedrag). In 2016 zijn er drie meetings geweest. De eerste op 26 januari 2016 was naar aanleiding van de CO2 voetprint De tweede was op 26 mei 2016 welke onderdeel was van een MT groot meeting hierbij is Tuv keuring besproken en onze intentie om op papier te bezuiningen. De derde meeting was bij een plenaire meeting waarbij met name voor nieuwe mensen iets verteld is over ons beleid ten aan zien van CO2 emissie stromen. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 31 van 46

32 Externe doelgroep (stakeholders) Deze doelgroep kenmerkt zich door dat ze duurzame energie stimuleren enerzijds door levering van componenten en systemen (onze klanten en leveranciers) en anderzijds door de omgeving bewust te maken (de lokale overheden, de directe omgeving en projecten waarin we deelnemen).. Grotere klanten (Warmteservice, AZ, Vereniging Eigen Huis, SunGevity, diverse installateurs, GasNed & Sunned, Rensa en belanghebbenden CO₂-reductie Leveranciers (JA Solar, Solvis, Omnik, SolarEdge, Esdec, Van der Valk Solar, Jinko, Boviet en Huawei) o We proberen zoveel mogelijk samen te werken met leveranciers met een duidelijk MVO beleid. Waarbij we ook bij meetings dit onderwerp aan de orde brengen en informatie of certificaten (ISO14001) vragen ten aanzien van hun duurzaamheidsbeleid Dienstverleners ( Arrow Headquarters, Van der Horst en Middelkoop (onze verhuurders), De Lagelanden alsmede de transporteurs waar wij mee werken. o Ook hier streven we naar dienstverleners die duurzaam denken. Met onze verhuurders proberen we groene stroom te verkrijgen. Deze willen nog niet om maar we blijven het onder de aandacht brengen. Directe omgeving (Lokale overheid, gemeente Castricum, Calorie project waar we ongeveer 85 woningen voorzien hebben van panelen, Enerregio samen met de gemeenten Zaandam, beverwijk en Weesp waar meer dan 200 systemen verkocht zijn. Daarnaast is er een aanpak gemaakt voor projecten met HVC op vuilnis terreinen. Participatie in duurzame projecten ( Samen met Heijmans voor een zonnepaneel systeem op geluidswal) Communicatiedoelen Extern Libra Energy BV positioneren als MVO organisatie ; Grotere klanten bekend maken met de duurzaamheidsambitie Libra Energy BV; Duurzaamheidsambitie Libra Energy BV uitdragen via de Website; Externe belanghebbenden bekend maken met de energiestromen en de reductiedoelstellingen van Libra Energy BV en Libra Positioneren als duurzame organisatie (kennis); De participatie in duurzame projecten uitdragen Met als groter doel de externe belanghebbende stimuleren om bij te dragen aan CO₂ reductie. Hieronder tref u schematisch de invloed en het belang van de verschillende stakeholders aan. Libra Energy B.V. Thursday 1 June 2017 Pagina 32 van 46