Bijzondere voorschriften bij de vergunning voor een archeologische prospectie met ingreep in de bodem Spartacus lijn Diepenbeek Bilzen - Lanaken

Transcriptie

1 VOORBEHOUDEN VOOR DE ADMINISTRATIE Vergunningsnummer: Datum aanvraag: Naam aanvrager: Naam site: Diepenbeek/Bilzen/Lanaken, Spartacuslijn Bijzondere voorschriften bij de vergunning voor een archeologische prospectie met ingreep in de bodem Spartacus lijn Diepenbeek Bilzen - Lanaken A. INLEIDING 1. Lokalisatie van de prospectie met ingreep in de bodem Provincie: Limburg Gemeente: Diepenbeek Deelgemeente: Diepenbeek Adres: (Zone B) Kadaster: Afdeling: 1 Sectie: A Percelen : 203C, 232F, 243G, 243K, 253D, 264T, 269F, 272D, 274C, 275A, 276A, 276B, 277A, 278A, 279L, 279M, 279N, 281C, 288E, 288L, 288N, 288/02A, 292W, 292X, 292Y en 334F Afdeling: 1 Sectie: B Percelen: 221F, 221G, 222A, 223A, 224A, 225E, 227D, 228A, 229C, 229D, 229E, 230B, 232A, 260D, 260E, 261B, 262E, 262F, 268D, 291B, 292C, 368C, 369F, 370C, 390C, 390E, 391B, 392B, 393, 394A, 395B, 395C, 396, 407E, 407F, 407/02C en 414A Provincie: Limburg Gemeente: Bilzen Adres: (Zone C) openbaar domein Spoorlijn 20 Kadaster: Afdeling: 3 Sectie: A Deelgemeente: Munsterbilzen Percelen : openbaar domein (spoorlijn 20) 1

2 Provincie: Limburg Gemeente: Bilzen Adres: (Zone D) openbaar domein Spoorlijn 20 Kadaster: Afdeling: 4 Sectie: A Deelgemeente: Waltwilder Percelen : openbaar domein (spoorlijn 20) Provincie: Limburg Gemeente: Bilzen Adres: (Zone E) openbaar domein spoorlijn 20 Kadaster: Afdeling: 6 Sectie: B Deelgemeente: Eigenbilzen Percelen : 1349K, 1369/02A, 1369/03A en openbaar domein (spoorlijn 20) Provincie: Limburg Gemeente: Lanaken Adres: (Zone F) openbaar domein spoorlijn 20 Deelgemeente: Kadaster: Afdeling: 1 Sectie: C Percelen : openbaar domein (spoorlijn 20) Afdeling: 1 Sectie: D Percelen: openbaar domein (spoorlijn 20) Afdeling: 6 Sectie: B Percelen: openbaar domein (spoorlijn 20) 2

3 Provincie: Limburg Gemeente: Lanaken Adres: (Zone G) openbaar domein spoorlijn 20 Kadaster: Afdeling: 1 Sectie: C Deelgemeente: Lanaken Percelen :147C, 148E, 158B, 213B, 215C, 247E en openbaar domein (spoorlijn 20) 2. Beschrijving van het project Onderstaande bepalingen zijn van toepassing op de terreinen gelegen te Diepenbeek, Bilzen en Lanaken, op de onder 1 vermelde kadastrale percelen (zie plan bij te voegen aub). In het kader van de realisatie van de sneltramlijn tussen Hasselt en Maastricht werden door Ruimte en Erfgoed enkele zones geselecteerd waar een archeologische interventie nodig is. Het betreft een archeologische prospectie met ingreep in de bodem in zones B (Diepenbeek), C, D, E (Bilzen) en zone F en G(Lanaken). In de CAI werden volgende locaties aangeduid in de buurt van de toekomstige sneltramlijn: Voor de zone gelegen te Diepenbeek zijn er geen archeologische gegevens gekend Voor de zones gelegen op het grondgebied Bilzen zijn er voor de omgeving volgende gegevens gekend. Voor zone E CAI nr : vlakgraven (Romeins-Merovingisch) Voor de zones gelegen te Lanaken: Zone F: CAI nr 55221: pre-romeinse begraving en CAI nr : motte Zone G: CAI nr 51960: Bronstijd kuilen en CAI nr : bewoning meerperiodensite De totale te prospecteren oppervlakte van het lijntraject is 11,5ha. Het onderzoek van de Spartacuslijn valt uiteen in twee delen: - een prospectie met ingreep in de bodem op de terreinen in de gemeenten Lanaken, Bilzen en Diepenbeek - een archeologische begeleiding (opgraving) op de terreinen in de gemeente Hasselt Voor beide deelonderzoeken zijn andere vergunningen vereist. 3

4 De onderstaande voorschriften hebben alleen betrekking op de prospectie met ingreep in de bodem in de gemeentes Diepenbeek, Lanaken en Bilzen. B. JURIDISCH GEDEELTE 1. Sectorale juridische bepalingen - Decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij de decreten van 18 mei 1999, 28 februari 2003, 10 maart 2006 en 27 maart 2009 (BS , , en ), hierna genoemd het archeologiedecreet. - Besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 1994 tot uitvoering van het decreet van 30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, 23 juni 2006 en 9 mei 2008 (BS , , en ), hierna genoemd het archeologiebesluit. 2. Bijzondere juridische bepalingen 2.1. Zorgplicht Conform art. 4 2 van het archeologiedecreet zijn de eigenaar en de gebruiker verantwoordelijk voor de archeologische monumenten die zich op hun gronden bevinden. Ze dienen de archeologische monumenten te bewaren en te behoeden voor beschadiging. Indien dit niet in situ kan, moet dit ex situ gebeuren, via een opgraving. 2.2 Prospectievergunning (art. 6 van het archeologiedecreet en Hoofdstuk III van het archeologiebesluit) Om een archeologische prospectie met ingreep in de bodem te kunnen uitvoeren moet er een prospectievergunning bij Ruimte en Erfgoed aangevraagd worden (art. 6 1 van het archeologiedecreet). De leidinggevende archeoloog vraagt de prospectievergunning aan volgens art. 15 van het archeologiebesluit. De vergunningsaanvraag voor een prospectie met ingreep in de bodem geldt voor een welbepaalde site en voor een welbepaalde termijn (art.6 3 van het archeologiedecreet). 2.3 Kwaliteitsbewaking De leidinggevende archeoloog die de prospectie met ingreep in de bodem zal uitvoeren, dient te voldoen aan alle voorwaarden gesteld in het archeologiebesluit art. 12 en art. 13. Via de algemene voorwaarden (art. 14 van het archeologiebesluit) en de bijzondere voorschriften bij de prospectievergunning wordt de kwaliteit van de prospectie met ingreep in de bodem gegarandeerd. 4

5 De leidinggevende archeoloog kan tevens wetenschappelijke begeleiding of advisering vragen aan wetenschappelijke instanties, universiteiten of nietgewestelijke overheden bevoegd voor archeologie. Conform art van het archeologiebesluit dient het gehandtekend toezeggingstuk van de begeleider of adviseur in kwestie bij de vergunningsaanvraag voor een archeologische prospectie met ingreep in de bodem gevoegd te worden. 2.4 Eigendomsrecht en depositie vondsten Conform art. 6 3 van het archeologiedecreet en art en art.15 2 van het archeologiebesluit geldt dat: - In een schriftelijke overeenkomst tussen de opdrachtgever en de leidinggevende archeoloog bepalingen worden opgenomen i.v.m.: de toegankelijkheid van het terrein de vergoeding van eventuele schade de bestemming van de roerende archeologische monumenten Deze overeenkomst kan tevens nadere bepalingen bevatten nopens het eigendomsrecht van de vondsten (Volgens art. 552 van het Burgerlijk Wetboek is de eigenaar van de grond tevens de eigenaar van de roerende archeologische goederen). De overeenkomst wordt door de leidinggevende archeoloog toegevoegd bij de vergunningsaanvraag voor prospectie met ingreep in de bodem. - Er dient een regeling getroffen te worden voor het deponeren van: de vondsten van de prospectie met ingreep in de bodem. het archief van de prospectie met ingreep in de bodem. Het archief bevat minstens alle stukken, tekeningen, plannen, foto s en een vondstencatalogus. 2.5 Bepalingen inzake het gebruik van metaaldetectoren Het gebruik van detectoren, inzonderheid metaaldetectoren, met het doel archeologische monumenten op te sporen en te verzamelen, kan enkel vergund worden binnen een vergunde prospectie met ingreep in de bodem of binnen een vergunde opgraving (art. 9 van het archeologiedecreet en art. 18 en 19 van het archeologiebesluit). Niet van toepassing 2.6 Bepalingen inzake veiligheid en gezondheid op het werk De kaderrichtlijn 89/391/EEG van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk. Deze richtlijn is niet rechtstreeks inroepbaar door de burger. Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. (welzijnswet). Deze wet is de omzetting van bovenstaande Europese kaderrichtlijn in de nationale wetgeving. 5

6 KB van 25 januari 2001 (B.S. 7/02/2001) betreffende de tijdelijk of mobiele bouwplaatsen. Art lid maakt het KB toepasselijk op elke vorm van graafwerken C. BIJZONDERE VOORSCHRIFTEN Conform art van het archeologiebesluit hebben de bijzondere voorschriften bepaald in de prospectievergunning voorrang op de algemene voorwaarden bepaald in art Algemeen Er wordt een overeenkomst gemaakt tussen opdrachtgever en opdrachthouder, waar in naast een aantal contractuele bepalingen tevens een aantal maatregelen worden ingeschreven die ervoor moeten zorgen dat de prospectie met ingreep in de bodem kan worden uitgevoerd in goede terreinomstandigheden. Dit betekent o.m. dat: - De weersomstandigheden dermate zijn dat ze een goede waarneming toelaten. De opdrachtnemer voorziet een scenario (bvb. weerverlet, aanpassing planning, ) voor het geval de prospectie moet worden uitgesteld omwille van slechte weersomstandigheden. - Het terrein volledig toegankelijk is (zowel op vlak van gebruiksovereenkomsten als praktisch). Het eventueel verwijderen van puin of begroeiing gebeurt zonder schade te berokkenen aan het archeologische archief. De opdrachtnemer gaat, indien nodig, het terrein op voorhand bekijken en maakt een plaatsbeschrijving op. - De opdrachtnemer een duidelijk zicht heeft op eventueel aanwezige leidingen. - De werf is ingericht conform de vigerende arbeidswetgeving (o.m. werfkeet). - Er voorzien is in voldoende werfborden en eventuele omheiningen, conform de vigerende wetgeving. - Er indien nodig een veiligheids- en gezondheidsplan is opgemaakt conform de vigerende wetgeving. - De uitvoering van de prospectie in overeenstemming is met de wettelijke bepalingen inzake bodemhygiëne. - Er duidelijke afspraken zijn over: wie de kraan (21 ton op rupsbanden met tandenloze graafbak met bakbreedte van minstens 1,8 à 2m) levert; wie de bemaling voorziet in geval van wateroverlast; het werfdagboek waarin de werkzaamheden en de aanwezigheid van het archeologisch team wordt vermeld. Praktische afspraken worden door beide partijen tegensprekelijk ondertekend; het terug dichten van de sleuven en herstel terrein; communicatie met de pers. De opdrachtgever bezorgt de opdrachtnemer een grondplan van de bestaande toestand en een ontwerpplan (X-Y, binnen een plaatselijk stelsel) van het terrein, zowel digitaal als analoog. 6

7 De leidinggevende archeoloog meldt de aanvang van de opdracht tijdig aan het College van Burgemeester en Schepenen van de betrokken gemeenten en voor de delen te Bilzen en Lanaken wordt de opdracht tijdig gemeld aan ZOLAD+ via een meldingsbrief. De opdrachtnemer meldt tevens de aanvang van de archeologische prospectie met ingreep in de bodem aan Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg. 2. Veldwerk Vooraleer het veldwerk van start gaat informeert de vergunninghoudende archeoloog zich m.b.t. de CAI-locaties die zich op en vlakbij het tracé bevinden. De afgraving gebeurt door een kraan van minstens 21 ton op rupsbanden met tandenloze graafbak, waarvan de bakbreedte minstens 1,8 m à 2 m bedraagt. Na sloping en verwijdering van de bestaande verhardingen wordt de verstoorde bovengrond verwijderd tot op het archeologisch leesbare niveau bepaald door de leidinggevende archeoloog. In de mate van het mogelijke wordt de methode van de continue sleuf gebruikt: de minimale breedte van een sleuf is 1 graafbak breed. In zones waar de werkzone voor de uitvoering van de sneltramlijn meer dan 15m breed zal zijn dient er gebruik gemaakt te worden van parallelle proefsleuven. De tussenafstand tussen de sleuven is maximaal 15m breed van middellijn tot middellijn. De inplanting van de sleuven wordt bepaald door de opdrachtnemer en is afhankelijk van het terrein. Op de startvergadering wordt de inplanting van de sleuven besproken en ter goedkeuring voorgelegd aan de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed. Voor de delen te Lanaken en Bilzen wordt de inplanting van de sleuven tevens voorgelegd aan de ZOLAD+. Bij de aanleg van de sleuven dient bijzondere aandacht besteed te worden aan het feit dat de sleuven niet dieper mogen gaan dan de geplande uitgraafdiepte noodzakelijk voor de aanleg van de tramlijn. Bij de registratie wordt tevens de nodige aandacht besteed aan de vrijgekomen (bodem)profielen van de desbetreffende proefsleuven. Deze profielen worden opgeschoond, gefotografeerd (voorzien van profielnummer, noordpijl en schaallat), manueel ingetekend op schaal 1/20 met inkleuring en beschreven. De profielnummers dienen tevens duidelijk op het algemeen overzichtsplan aangeduid te worden. De sleuven worden -indien de aanwezigheid van sporen daar aanleiding toe geeftaangevuld met kijkvensters (grootte: max. de tussenafstand tussen de sleuven of de breedte van het werktracé indien geen twee sleuven aangewend worden), op het terrein zelf te bepalen door de vergunninghoudende archeoloog en indien mogelijk in overleg met de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg en in het geval van de locaties te Bilzen en Lanaken tevens met de archeoloog van ZOLAD+, 7

8 in functie van een betere inschatting van de sporendichtheid. De aanleg van kijkvensters wordt als een onvoorziene kost (10% van de totaalsom) beschouwd. Opengelegde zones mogen niet betreden worden met de kraan en/of ander zwaar materieel. De inplanting van sleuven en kijkvensters wordt ingetekend op een leesbare schaal. Het opmetingsplan wordt gegeorefereerd en is digitaal beschikbaar. De sleuven worden indien de zichtbaarheid daar aanleiding toe geeft manueel opgeschaafd met de schop. De sleufdelen met archeologische sporen worden ingemeten op schaal 1/50. Alle archeologische sporen worden opgeschaafd, gefotografeerd (voorzien van sleufnummer, spoornummer, noordpijl en schaallat), ingetekend op schaal 1/50 en beschreven (aard van het spoor, beschrijving van de vulling en de aflijning, textuur, ). Bovendien wordt van elk archeologisch spoor de absolute hoogte t.o.v. de Tweede Algemene Waterpassing genomen. Digitaal intekenen van de sporen is mogelijk indien het plan uitgeprint wordt op schaal 1/50 en op het terrein aanwezig is als er coupes of boringen worden gezet. Vondsten die aan het opgeschaafde vlak worden aangetroffen, worden op plan gezet, volgens context ingezameld, voorzien van een label en volgens de regels van de kunst ingepakt en geconserveerd (cfr. COOLS, A., Workshop: Inpakken, een kunst, Provinciale Infodag Archeologie, Provincie Antwerpen, 8 maart 2008). Een selectie van aanwezige sporen wordt gecoupeerd om tot een goede algemene interpretatie te komen. Hiervoor wordt overlegd met de opdrachtgever, de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg en voor de gedeelten te Bilzen en Lanaken met de archeoloog van ZOLAD+. Bijzondere aandacht dient besteed te worden aan de heropvulling van de gecoupeerde sporen. Na heropvulling moeten deze voldoende stabiliteit bieden. Voor de heropvulling van sporen met stabiel materiaal dient eveneens een stelpost voorzien te worden. Hiervoor wordt overlegd met de opdrachtgever. De vergunninghoudende archeoloog kan ervoor opteren om door middel van boringen met guts een inschatting van de gemiddelde diepte van de sporen te maken. Hij/zij is vrij in het bepalen van de noodzaak en het aantal boringen. Het zetten van coupes en/of boringen kan niet als een meerkost gerekend worden. Van eventueel gecoupeerde sporen dient eveneens een foto (voorzien van spoornummer, sleufnummer, noordpijl en schaallat), een manuele tekening met inkleuring op schaal 1/20 en een profielbeschrijving gemaakt te worden. Vondsten uit de coupes worden stratigrafisch ingezameld en op plan gezet. De diepte van de sleuven t.o.v. de Tweede Algemene Waterpassing en t.o.v. het maaiveld wordt op plan gebracht. De archeologische uitgravingen worden terug gevuld met de daaruit afkomstige grond en dit van zodra de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed daarvoor de toestemming geeft. Sporen die snel dreigen te degraderen (bvb. inkalven, vervagen van aflijning of kleur, verdwijnen dateringsmogelijkheden, ) worden beschermd. 8

9 3. Uitvoeringstermijn De opdrachtnemer formuleert zelf een onderbouwd voorstel inzake termijn van het terreinwerk voor en een termijn voor de gehele rapportage. Voor de uitvoering van het terreinwerk geldt onderstaande minimale personeelsbezetting (4. personeel). Voorgestelde termijn zal worden nagekeken op haalbaarheid door het Ruimte en Erfgoed en geldt als voorwaarde voor het verkrijgen van een prospectievergunning. De opdracht begint pas na het verkrijgen van de prospectievergunning. Uitgangspunt is dat de opdrachtnemer zijn werken dient uit te voeren volgens de regels van goed vakmanschap en het principe van de goede huisvader. Er dient in alle opzichten aan de regels van goed vakmanschap te worden voldaan. 4. Personeel De dagelijkse uitvoering van de prospectie met ingreep in de bodem (m.a.w. permanente aanwezigheid op de site) ligt in handen van minstens twee personen, waarvan: - één archeoloog, die voldoet aan de kwalificaties zoals bepaald in art. 12 van het archeologiebesluit (minstens 6 maanden terreinervaring). Hij/zij heeft een ervaring met prospecties d.m.v. proefsleuvenonderzoek, die met het CV kan aangetoond worden. Deze persoon is verantwoordelijk voor de prospectie, vraagt de vergunning voor prospectie met ingreep in de bodem aan en is verantwoordelijk voor de opmaak van het eindrapport. Hij/zij houdt het dagboek bij van de werkzaamheden. - één archeoloog die voldoet aan dezelfde kwalificaties als hierboven, met uitzondering van de zes maanden terreinervaring. 5. Vergaderingen De opdrachtnemer meldt de aanvang van de archeologische prospectie met ingreep in de bodem telefonisch (Tel.:011/ , GSM:0473/ ) of per (ingrid.vanderhoydonck@rwo.vlaanderen.be) aan de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg en via officieel schrijven aan de archeoloog van ZOLAD+. De opdrachtnemer organiseert de eindvergadering en neemt hiervan verslag. De eindvergadering vindt plaats zodra het overzichtsplan met inplanting van de sleuven en aanduiding van de archeologische sporen beschikbaar is. Tijdens de eindvergadering wordt bepaald of er al dan niet een archeologische opgraving dient uitgevoerd te worden en of een behoud in situ mogelijk is. De opdrachtnemer stuurt hiertoe minimaal 2 dagen op voorhand een nota met aanbevelingen naar de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed via (ingrid.vanderhoydonck@rwo.vlaanderen.be) (pdf-bestanden) en voor de gedeelten Lanaken en Bilzen naar de archeoloog van ZOLAD+ (tim.vanderbeken@zolad.be) De eindbeslissing over een vervolgonderzoek ligt bij de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg. 9

10 Indien de prospectie met ingreep in de bodem de noodzaak van een archeologisch vervolgonderzoek niet kan duiden, worden de gronden door de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed vrijgegeven. Zolang de desbetreffende gronden niet zijn vrijgegeven kunnen geen grondverstorende activiteiten gestart worden. 6. Rapportage Een nota met aanbevelingen wordt minimaal 2 dagen voor de eindvergadering door de opdrachtnemer via aan de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed (ingrid.vanderhoydonck@rwo.vlaanderen.be) en aan de ZOLAD+ (tim.vanderbeken@zolad.be) overgemaakt. Deze nota met aanbevelingen omvat minstens: - een overzichtsplan van de proefsleuven op leesbare schaal (pdf-bestand); - plannen van de positieve sleuven met aanduiding van de aangetroffen sporen en indien mogelijk een fasering op leesbare schaal (pdf-bestand); - een korte beschrijving van de resultaten (pdf-bestand); In het colofon van het rapport wordt volgend informatiekader opgenomen: Opgraving Vergunningsnummer: Datum aanvraag: Naam aanvrager: Naam site: Prospectie Diepenbeek/Bilzen/Lanaken, Spartacuslijn Het rapport bevat: - een gegeorefereerd overzichtsplan van de proefsleuven op leesbare schaal; - gegeorefereerde plannen van de positieve sleuven met aanduiding van de aangetroffen sporen en indien mogelijk een fasering op leesbare schaal; - de gemiddelde diepte van het archeologisch leesbare niveau ten opzichte van de Tweede Algemene Waterpassing en het maaiveld; - de nodige detailplannen; - een beschrijving van de methode; - een bodemkundige omschrijving van het plangebied; - een topografische situering van het gebied en de site; - de resultaten met een omvattende en duidelijke beschrijving van de aangetroffen sporen en structuren, hun bewaringstoestand en een eerste interpretatie van het geheel met datering van het vondstenmateriaal; - aanbevelingen voor verder archeologisch onderzoek met een aanduiding van op te graven zones, methodiek van het archeologisch vervolgonderzoek en aandachtspunten (bvb. verstoringen op het terrein, leidingen die niet op de plannen stonden, aantal opgravingsvlakken, ); - eventueel bibliografie; - foto s van de opengelegde zones; - beschrijving van de sporen (via sporenlijst); - de inventaris van het vondstmateriaal. Het rapport wordt afgeleverd in: 10

11 - minimaal 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en minimaal 1 analoog exemplaar voor de opdrachtgever, - 2 digitale exemplaren (op een vaste gegevensdrager) en 2 analoge exemplaren voor Ruimte en Erfgoed Brussel waarvan 1 digitaal exemplaar en 1 analoog exemplaar voor het VIOE ten behoeve van de CAI, - 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en 1 analoog exemplaar voor Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg, - 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en 1 analoog exemplaar voor ZOLAD+, - Indien van toepassing minimaal 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en minimaal 1 analoog exemplaar voor degene die de (wetenschappelijke) begeleiding of advisering verzorgt. Het archief bevat minstens: - inventarislijsten van het gerecupereerde vondstenmateriaal, van de sporen met beschrijving, van alle plannen/tekeningen en van alle foto's. Deze inventarislijsten zijn digitaal beschikbaar; - het dagboek en alle andere registratiedocumenten; - het rapport; - alle foto s, plannen/tekeningen, profieltekeningen en beschrijvingen - alle gereinigde vondsten gesorteerd volgens context en voorzien van een label. 11

12 VOORBEHOUDEN VOOR DE ADMINISTRATIE Vergunningsnummer: Datum aanvraag: Naam aanvrager: Naam site: Hasselt, Spartacuslijn Bijzondere voorschriften bij de vergunning voor een archeologische begeleiding, Spartacus lijn Hasselt A. INLEIDING 1. Lokalisatie van de archeologische begeleiding Provincie: Limburg Gemeente: Hasselt Adres: Thonissenlaan, Martelarenlaan openbaar domein Deelgemeente: Hasselt Kadaster: Afdeling: 7 Afdeling: 1 Afdeling: 3 Sectie: G Sectie: H Sectie: C Percelen : openbaar domein (Thonissenlaan en Martelarenlaan) 2. Beschrijving van het project Onderstaande bepalingen zijn van toepassing op de terreinen gelegen te Hasselt, op de onder 1 vermelde kadastrale percelen (zie plan bij te voegen aub). In het kader van de realisatie van de sneltramlijn tussen Hasselt en Maastricht werden door Ruimte en Erfgoed enkele zones geselecteerd waar een archeologische interventie nodig is. Voor het gedeelte te Hasselt is er echter geen voorafgaand onderzoek mogelijk. Op één van die terreinen zullen de werken in het kader van het Spartacusplan echter dieper gaan dan de voorgaande ingrepen. Vandaar dat in de zone A een archeologische begeleiding van de werken voorzien zal worden. Deze begeleiding dient uitgevoerd te worden met een vergunning voor archeologische opgraving. In de CAI werden voor volgende locaties aangeduid in de buurt van de toekomstige sneltramlijn: - CAI nr :16 de eeuwse gietvorm (toevalsvondst) - CAI nr : Kempische poort. De poorten werden al vermeld in de 14 de eeuw (toevalsvondst bij uitgraving ondergrondse parking) - CAI nr 51941: Klooster van de Witte nonnen (stichting 1430) 12

13 De totale werfbegeleiding heeft een oppervlakte van 11980m² Het onderzoek van de Spartacuslijn valt uiteen in twee delen: - een prospectie met ingreep in de bodem op de terreinen in de gemeenten Lanaken, Bilzen en Diepenbeek - een archeologische begeleiding (opgraving) op de terreinen in de gemeente Hasselt Voor beide deelonderzoeken zijn andere vergunningen vereist. De onderstaande voorschriften hebben alleen betrekking op de begeleiding inde gemeente Hasselt. B. JURIDISCH GEDEELTE 1. Sectorale juridische bepalingen - Decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij de decreten van 18 mei 1999, 28 februari 2003, 10 maart 2006 en 27 maart 2009 (BS , , en ), hierna genoemd het archeologiedecreet. - Besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 1994 tot uitvoering van het decreet van 30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, 23 juni 2006 en 9 mei 2008 (BS , , en ), hierna genoemd het archeologiebesluit. 2. Bijzondere juridische bepalingen 2.1. Zorgplicht Conform art. 4 2 van het archeologiedecreet zijn de eigenaar en de gebruiker verantwoordelijk voor de archeologische monumenten die zich op hun gronden bevinden. Ze dienen de archeologische monumenten te bewaren en te behoeden voor beschadiging. Indien dit niet in situ kan, moet dit ex situ gebeuren, via een opgraving. 2.2 Opgravingsvergunning (art. 6 van het archeologiedecreet en Hoofdstuk III van het archeologiebesluit) Om een archeologische begeleiding te kunnen uitvoeren moet er een opgravingsvergunning bij Ruimte en Erfgoed aangevraagd worden (art. 6 1 van het archeologiedecreet). De leidinggevende archeoloog vraagt de vergunning aan volgens art. 15 van het archeologiebesluit. De vergunningsaanvraag geldt voor een welbepaalde site en voor een welbepaalde termijn (art.6 3 van het archeologiedecreet). 13

14 2.3 Kwaliteitsbewaking De leidinggevende archeoloog die de begeleiding zal uitvoeren, dient te voldoen aan alle voorwaarden gesteld in het archeologiebesluit art. 12 en art. 13. Via de algemene voorwaarden (art. 14 van het archeologiebesluit) en de bijzondere voorschriften bij de vergunning wordt de kwaliteit van de begeleiding/opgraving gegarandeerd. De leidinggevende archeoloog kan tevens wetenschappelijke begeleiding of advisering vragen aan wetenschappelijke instanties, universiteiten of nietgewestelijke overheden bevoegd voor archeologie. Conform art van het archeologiebesluit dient het gehandtekend toezeggingstuk van de begeleider of adviseur in kwestie bij de vergunningsaanvraag gevoegd te worden. 2.4 Eigendomsrecht en depositie vondsten Conform art. 6 3 van het archeologiedecreet en art en art.15 2 van het archeologiebesluit geldt dat: - In een schriftelijke overeenkomst tussen de opdrachtgever en de leidinggevende archeoloog bepalingen worden opgenomen i.v.m.: de toegankelijkheid van het terrein de vergoeding van eventuele schade de bestemming van de roerende archeologische monumenten Deze overeenkomst kan tevens nadere bepalingen bevatten nopens het eigendomsrecht van de vondsten (Volgens art. 552 van het Burgerlijk Wetboek is de eigenaar van de grond tevens de eigenaar van de roerende archeologische goederen). De overeenkomst wordt door de leidinggevende archeoloog toegevoegd bij de vergunningsaanvraag voor archeologische opgraving. - Er dient een regeling getroffen te worden voor het deponeren van: de vondsten. het archief bevat minstens alle stukken, tekeningen, plannen, foto s en een vondstencatalogus. 2.5 Bepalingen inzake het gebruik van metaaldetectoren Het gebruik van detectoren, inzonderheid metaaldetectoren, met het doel archeologische monumenten op te sporen en te verzamelen, kan enkel vergund worden binnen een vergunde prospectie met ingreep in de bodem of binnen een vergunde opgraving (art. 9 van het archeologiedecreet en art. 18 en 19 van het archeologiebesluit). 2.6 Bepalingen inzake veiligheid en gezondheid op het werk De kaderrichtlijn 89/391/EEG van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid 14

15 van de werknemers op het werk. Deze richtlijn is niet rechtstreeks inroepbaar door de burger. Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. (welzijnswet). Deze wet is de omzetting van bovenstaande Europese kaderrichtlijn in de nationale wetgeving. KB van 25 januari 2001 (B.S. 7/02/2001) betreffende de tijdelijk of mobiele bouwplaatsen. Art lid maakt het KB toepasselijk op elke vorm van graafwerken C. BIJZONDERE VOORSCHRIFTEN Conform art van het archeologiebesluit hebben de bijzondere voorschriften bepaald in de prospectievergunning voorrang op de algemene voorwaarden bepaald in art Algemeen Er wordt een overeenkomst gemaakt tussen opdrachtgever en opdrachthouder, waar in naast een aantal contractuele bepalingen tevens een aantal maatregelen worden ingeschreven die ervoor moeten zorgen dat de begeleiding/opgraving kan worden uitgevoerd in goede terreinomstandigheden. Dit betekent o.m. dat: - De weersomstandigheden dermate zijn dat ze een goede waarneming toelaten. De opdrachtnemer voorziet een scenario (bvb. weerverlet, aanpassing planning, ) voor het geval de opgraving moet worden uitgesteld omwille van slechte weersomstandigheden. - Het terrein volledig toegankelijk is (zowel op vlak van gebruiksovereenkomsten als praktisch). Het eventueel verwijderen van puin of begroeiing gebeurt zonder schade te berokkenen aan het archeologische archief. De opdrachtnemer gaat, indien nodig, het terrein op voorhand bekijken en maakt een plaatsbeschrijving op. - De opdrachtnemer een duidelijk zicht heeft op eventueel aanwezige leidingen. - De werf is ingericht conform de vigerende arbeidswetgeving (o.m. werfkeet). - Er voorzien is in voldoende werfborden en eventuele omheiningen, conform de vigerende wetgeving. - Er indien nodig een veiligheids- en gezondheidsplan is opgemaakt conform de vigerende wetgeving. - De uitvoering van de prospectie in overeenstemming is met de wettelijke bepalingen inzake bodemhygiëne. - Er duidelijke afspraken zijn over: wie de kraan (21 ton op rupsbanden met tandenloze graafbak met bakbreedte van minstens 1,8 à 2m) levert; wie de bemaling voorziet in geval van wateroverlast; 15

16 het werfdagboek waarin de werkzaamheden en de aanwezigheid van het archeologisch team wordt vermeld. Praktische afspraken worden door beide partijen tegensprekelijk ondertekend; het terug dichten van de sleuven en herstel terrein; communicatie met de pers. De opdrachtgever bezorgt de opdrachtnemer een grondplan van de bestaande toestand en een ontwerpplan (X-Y, binnen een plaatselijk stelsel) van het terrein, zowel digitaal als analoog. De leidinggevende archeoloog meldt de aanvang van de opdracht tijdig aan het College van Burgemeester en Schepenen. De opdrachtnemer meldt tevens de aanvang van de archeologische begeleiding aan Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg. 2. Veldwerk Voor het gedeelte te Hasselt (zone A) dient een archeologische begeleiding van de werken voorzien te worden in de vorm van een opgraving. Deze begeleiding dient te voldoen aan volgende voorschriften: - de afgraving gebeurt door een kraan op rupsen met platte bak, waarvan de bakbreedte minstens 1,8 m bedraagt, - de verstoorde bovengrond wordt verwijderd tot op het niveau bepaald door de archeoloog, maar gaat niet dieper dan de beoogde verstoring. - er dient aandacht besteed te worden aan het feit dat de kraan niet over de zones met sporen mag rijden. Indien concentraties aangetroffen worden bij het opschaven van het vlak worden deze ingemeten en op plan aangeduid De werksleuven worden indien nodig opgeschaafd. Indien archeologische sporen aangetroffen worden in de werksleuven, worden de positieve gedeelten ingemeten op schaal 1/50 ste. Alle archeologische sporen worden opgeschoond, opgemeten, ingetekend, gefotografeerd (voorzien van spoornummer, noordpijl en schaalaanduiding), beschreven (aard van het spoor, beschrijving van de vulling en de aflijning, textuur,...) en op plan gebracht. De aanwezige sporen worden volledig geregistreerd (gecoupeerd, gedocumenteerd en verder uitgegraven), tenzij in het geval van diepere sporen (waterputten, grachten ) hiervoor wordt overlegd met de erfgoedconsulent archeologie van Ruimte en Erfgoed Aangetroffen roerende archeologische goederen dienen per spoor en, indien van toepassing, stratigrafisch te worden ingezameld. De diepte van de sleuven en de diepte van elk spoor wordt volgens de Tweede Algemene Waterpassing op plan gebracht. Van eventueel gecoupeerde sporen dient eveneens een profielbeschrijving, een opmeting (schaal 1/20 ste ) en een foto (voorzien van spoornummer, sleufnummer, noordpijl en schaallat) gemaakt te worden. Het opmetingsplan wordt gegeorefereerd en is digitaal beschikbaar. 16

17 3. Uitvoeringstermijn De opdrachtnemer dient een termijn van 13 werkdagen te voorzien voor de archeologische begeleiding en formuleert zelf een onderbouwd voorstel inzake de termijn voor de gehele rapportage. Voor de uitvoering van het terreinwerk geldt onderstaande minimale personeelsbezetting (4. personeel). Voor deze begeleiding dient een opgravingsvergunning voor opgraving te worden aangevraagd. Uitgangspunt is dat de opdrachtnemer zijn werken dient uit te voeren volgens de regels van goed vakmanschap en het principe van de goede huisvader. Er dient in alle opzichten aan de regels van goed vakmanschap te worden voldaan. 4. Personeel De dagelijkse uitvoering van de archeologische begeleiding (m.a.w. permanente aanwezigheid op de site) ligt in handen van minstens twee personen, waarvan: - één archeoloog, die voldoet aan de kwalificaties zoals bepaald in art. 12 van het archeologiebesluit (minstens 6 maanden terreinervaring). Hij/zij heeft een ervaring met werfbegeleidingen, die met het CV kan aangetoond worden. Deze persoon is verantwoordelijk voor de begeleiding, vraagt de vergunning aan en is verantwoordelijk voor de opmaak van het eindrapport. Hij/zij houdt het dagboek bij van de werkzaamheden. - één archeoloog die voldoet aan dezelfde kwalificaties als hierboven, met uitzondering van de zes maanden terreinervaring. 5. Vergaderingen De opdrachtnemer meldt de aanvang van de archeologische begeleiding telefonisch (Tel.:011/ , GSM:0473/ ) of per (ingrid.vanderhoydonck@rwo.vlaanderen.be) aan de erfgoedconsulent van Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg. Alle relevante archeologische sporen dienen geregistreerd te worden. Pas daaran kunnen de gronden worden vrijgegeven. Zolang de desbetreffende gronden niet zijn vrijgegeven kunnen geen grondverstorende activiteiten gestart worden. 6. Rapportage - De rapportage dient te voldoen aan de volgende eisen In het colofon van het rapport wordt volgend informatiekader opgenomen: Opgraving Prospectie Vergunningsnummer: Datum aanvraag: Naam aanvrager: 17

18 Naam site: Hasselt, Spartacuslijn Het rapport bevat: - een gegeorefereerd overzichtsplan van de werkzone; - een gegeorefereerd overzichtsplan van de positieve gedeelten met aanduiding van de aangetroffen sporen en indien mogelijk een fasering op leesbare schaal; - de gemiddelde diepte van het archeologisch leesbare niveau ten opzichte van de Tweede Algemene Waterpassing en het maaiveld; - de nodige detailplannen; - een beschrijving van de methode; - een bodemkundige omschrijving van het plangebied; - een topografische situering van het gebied en de site; - de resultaten met een omvattende en duidelijke beschrijving van de aangetroffen sporen en structuren, hun bewaringstoestand en een eerste interpretatie van het geheel met datering van het vondstenmateriaal; - eventueel bibliografie; - foto s van de opengelegde zones; - beschrijving van de sporen (via sporenlijst); - de inventaris van het vondstmateriaal. Het rapport wordt afgeleverd in: - minimaal 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en minimaal 1 analoog exemplaar voor de opdrachtgever, - 2 digitale exemplaren (op een vaste gegevensdrager) en 2 analoge exemplaren voor Ruimte en Erfgoed Brussel waarvan 1 digitaal exemplaar en 1 analoog exemplaar voor het VIOE ten behoeve van de CAI, - 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en 1 analoog exemplaar voor Ruimte en Erfgoed, afdeling Limburg, - Indien van toepassing minimaal 1 digitaal exemplaar (op een vaste gegevensdrager) en minimaal 1 analoog exemplaar voor degene die de (wetenschappelijke) begeleiding of advisering verzorgt. Het opgravingsarchief bevat minstens: - inventarislijsten van het gerecupereerde vondstenmateriaal, van de sporen met beschrijving, van alle plannen/tekeningen en van alle foto's. Deze inventarislijsten zijn digitaal beschikbaar; - het dagboek en alle andere registratiedocumenten; - het rapport; - alle foto s, plannen/tekeningen, profieltekeningen en beschrijvingen; - alle gereinigde vondsten gesorteerd volgens context en voorzien van een label. 18