Hardcopy Studiegids 2007/2008. BSc-opleiding Technische Informatica

Transcriptie

1 Hardcopy Studiegids 2007/2008 BSc-opleiding Technische Informatica

2 Disclaimer Deze gids is met grote zorgvuldigheid samengesteld onder verantwoordelijkheid van de faculteit. Voor een aantal onderwerpen komt nadere informatie pas na het ter perse gaan van de gids ter beschikking. Daarom publiceert de faculteit de gegevens in deze studiegids onder voorbehoud. Wijzigingen, aanvullingen en uitgebreide vakbeschrijvingen vind je op Blackboard: en/of in de digitale studiegids Deze hardcopy/gedrukte studiegids is ook als pdf-bestand te vinden op de campuswebsite van de faculteit Datum: Augustus 2007 Redactie: Mevr. H.D. Bronsveld Drs. N.J. van de Griend Drs. M.W.I. van Kraaij Mevr. H. Pediz-Tekis Dr.ir. J.F.M. Tonino 2 TECHNISCHE INFORMATICA

3 Content 2 > Disclaimer 6 > Persoonlijke gegevens 7 > Voorwoord faculteit 8 > Academische jaarkalender en dagindeling 10 > 1. De Universiteit 10 > 1.1 Profiel van de universiteit 10 > 1.2 Onderwijs- en studentenzaken 11 > 1.3 Ideeënlijn O&S 11 > 1.4 Centrale Studentenadministratie TU Delft (CSa) 12 > 1.5 Minors 16 > 1.6 Voorlichting masteropleidingen 16 > 1.7 Blackboard - De digitale leeromgeving 16 > 1.8 Studentenstatuut 17 > 1.9 Bibliotheek van de TU Delft 18 > 1.10 Student and Career Support 19 > 1.11 Faciliteiten voor gehandicapte studenten 20 > 1.12 Ontspanning 20 > 1.13 Ombudsman voor studenten 21 > 1.14 Huisvesting 21 > 1.15 Medische zorg 22 > 1.16 MoTiv 22 > 1.17 Studium Generale 23 > 1.18 Laptopproject 24 > 2. De faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica 24 > 2.1 Profiel van de faculteit 25 > 2.2 Opleidingen 26 > 2.3 Opleidingsdirecteuren 27 > 2.4 Opleidingscommissie en examencommissie 29 > 2.5 Studieadvies 30 > 2.6 Studiebegeleiding en studieadviseurs EWI 32 > 2.7 Internationalisering en stages EWI 33 > 2.8 Onderwijsvormen 34 > 2.9 Vormen van toetsing STUDIEGIDS 2007/2008 3

4 35 > 2.10 Les- en tentamenroosters 36 > 2.11 Servicepunt EWI 36 > 2.12 Practicagebouw 37 > 2.13 Verkoopbalie en reprodiensten 38 > 2.14 Informatie- & Communicatie Technologie 39 > 2.15 De faculteitsbibliotheek, het EWI-kennislab 41 > 2.16 E-View 42 > 2.17 Mededelingenborden, Delta en Quadraad 42 > 2.18 Websites en Blackboard 42 > 2.19 Boeken en dictaten 43 > 2.20 Computerfaciliteiten 43 > 2.21 Universitaire en facultaire studentenraden 43 > 2.22 Vertrouwenspersoon 44 > 2.23 Bedrijfshulpverlening (BHV) 45 > 2.24 /PUB 46 > 2.25 Toelating 47 > 2.26 Financiële ondersteuning 47 > 2.27 Studentenbelangenorganisaties 56 > 2.28 Reglementen en regelingen 56 > 2.29 Tentamen- en practicumaanmeldsysteem (TAS) 56 > 2.30 Tentamens 57 > 2.31 Studielastpunten en cijfers 58 > 2.32 Inzage- en beroepsrecht 58 > 2.33 Klachten over onderwijs 59 > 2.34 Evaluatie van de opleiding 59 > 2.35 Examenzittingen 59 > 2.36 Technische Universitaire Lerarenopleiding (TULO) 64 > 3. Het Bachelorprogramma Technische informatica 64 > 3.1 Algemeen 64 > 3.2 Doelstelingen van de opleiding 65 > 3.3 Varianten binnen de opleiding 66 > 3.4 Opbouw Bachelorprogramma 67 > 3.5 De Masteropleidingen 68 > 3.6 Toelating tot de Master 4 TECHNISCHE INFORMATICA

5 70 > 4. Het propedeuseprogramma 70 > 4.1 Inleiding 72 > 4.2 Programma-overzicht propedeuse 76 > 4.3 Overgangsregeling programma 2002 naar programma > 4.4 Overgangsregeling bepaling eindresultaat vakken (Programma 2005, propedeuse) 81 > 4.5 Beschrijving van de vakken, practica en projecten van de propedeuse 92 > 5. Het bachelorprogramma, tweede jaar programma > 5.1 Inleiding 94 > 5.2 Programma-overzicht tweede jaar 97 > 5.3 Ingangseis 98 > 5.4 Overgangsregeling programma 2002 naar programma > 5.5 Overgangsregeling bepaling eindresultaat vakken (Programma 2005, tweede jaar) 99 > 5.6 Beschrijving van de vakken, practica en projecten van het tweede jaar 115 > 6. Het Bachelorprogramma, derde jaar programma > 6.1 Inleiding 117 > 6.2 Programma-overzicht derde jaar 118 > 6.3 Ingangseisen 118 > 6.4 Minors 120 > 6.5 Software Technologie/Media- en Kennistechnologie 123 > 6.6 Overgangsregeling Bachelorprogramma 2002 naar programma > 6.7 Beschrijving van de verplichte vakken, practica en projecten van het derde jaar STUDIEGIDS 2007/2008 5

6 Persoonlijke gegevens naam adres postcode/plaats geboortedatum telefoon privé telefoon werk mobiel fax werk TU studienummer postbanknr. paspoortnr. rijbewijsnr. bankrekeningnr. geldig tot geldig tot sofinr. huisarts gebruik medicijnen verboden geneesmiddelen bloedgroep rh-factor donor: ja/nee IN BIJZONDERE GEVALLEN A.U.B WAARSCHUWEN naam adres postcode/plaats telefoon privé mobiel In geval van verlies verzoekt de eigenaar/eigenares van deze gids de vinder om direct contact met hem/haar op te nemen, waarvoor bij voorbaat dank. 6 TECHNISCHE INFORMATICA

7 Voorwoord faculteit Deze studiegids geeft informatie over de bacheloropleiding Technische Informatica. De vakomschrijvingen in deze gids zijn ontleend aan de digitale studiegids, maar dat is gebeurd in een vroeg stadium, waardoor afwijkingen mogelijk zijn. Het is raadzaam steeds attent te zijn op aanvullende informatie en eventuele wijzigingen. Abonneer je daarom op de EVIEW en kijk regelmatig op Blackboard en CourseBase (zie verderop in deze gids). In deze gids staat veel nuttige informatie over de TU Delft in het algemeen, over de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica en over de bacheloropleiding Technische Informatica. De vindplaatsen van informatie en personen zijn weer zo goed mogelijk bijgewerkt. Net als vorig jaar is in deze gids een deel van de overgangsregelingen opgenomen, zoals die zijn vastgelegd in de Uitvoeringsregeling bij het Onderwijs en Examenreglement. Dit betreft de overgangsregeling van het curriculum TI-2002 naar het nieuwe curriculum TI-2005 en de overgangsregeling bepaling eindresultaat vakken in het curriculum TI In het collegejaar is het eerste jaar van het curriculum TI-2005 van start gegaan. Dit jaar wordt het nieuwe derde jaar hiervan ingezet. Het is nog tot 1 september 2008 mogelijk de Bachelor af te ronden in het programma TI Dit collegejaar is de laatste gelegenheid de tentamens, het seminarium en het Bachelorproject van het derde jaar van het programma TI-2002 af te ronden. Ik verwacht dat de docenten ook in het nieuwe programma hun enthousiasme voor Technische Informatica zullen overdragen op de studenten en ik wens alle studenten een interessant en succesvol studiejaar toe. Dr.ir. Hans Tonino Opleidingsdirecteur STUDIEGIDS 2007/2008 7

8 Academische jaarkalender en dagindeling Ieder jaar is verdeeld in twee semesters. Ieder semester heeft twee perioden. Iedere periode bestaat uit zeven weken onderwijs ( onderwijsperiode ), gevolgd door tentamenperiodes van verschillende lengte. Er is een extra tentamenperiode in augustus, voornamelijk voor herkansingen. Er zijn vakanties rond Kerstmis, Pasen, in mei en in de zomer. Zie jaarkalender De meeste onderwijs- en tentamenactiviteiten zijn ondergebracht in een rooster. Bijvoorbeeld een college kan een rooster 2/2/0/0 hebben, wat betekent dat er twee college-uren zijn voor het vak in de eerste en tweede onderwijsperiode en geen college-uren in de derde en vierde periode. In totaal betekent dit 28 uren college. Alle roosters zijn te vinden op BlackBoard, de digitale leeromgeving voor studenten, docenten en medewerkers. College-uren Een college-uur is drie kwartier in de praktijk. Hieronder staat de dagindeling. Uur Tijd TECHNISCHE INFORMATICA

9 Jaarkalender onderwijs 2007/2008 Semester 1 Kalenderweek Onderwijsweek sept okt nov dec jan feb ma di wo do vr Semester 2 Kalenderweek Onderwijsweek feb mrt apr mei jun jul ma di wo do vr Vakantie Kalenderweek Vakantieweek jul aug ma di wo do vr Voor meer roosterinformatie zie WEBBER Voor vakbeschrijvingen zie: Onderwijs Vrij Onderwijsvrije week Tentamens Hertentamens Kerstperiode: 24 dec t/m 4 jan Goede vrijdag: 21 maart Pasen: 23 en 24 maart Meivakantie: 28 april t/m 5 mei Hemelvaart: 1 mei Pinksteren: 11 en 12 mei Zomervakantie: 7 juli t/m 29 augustus Hertentamens: 18 t/m 29 augustus STUDIEGIDS 2007/2008 9

10 1. De Universiteit 1.1 PROFIEL VAN DE UNIVERSITEIT De Technische Universiteit Delft stamt uit 1842 en is de oudste en grootste technische universiteit in Nederland. De acht faculteiten verzorgen zo n veertig ingenieursopleidingen, waarvan een aantal uniek is in Nederland. De TU Delft werkt nauw samen met nationale en internationale universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven. Door deze banden kunnen studenten waardevolle en relevante kennis en ervaring opdoen voor een geslaagde carriere. Aan het onderzoek en onderwijs van de Technische Universiteit Delft ligt een gezonde nieuwsgierigheid ten grondslag en de behoefte om bij te dragen aan de oplossing van maatschappelijke problemen. Adres: Technische Universiteit Delft (TU Delft) Bezoekadres Mekelweg CC Delft Postadres Postbus AA Delft Tel. : (voor doorverbindingen) +31 (0) Fax : +31 (0) (voor vragen) : voorlichting@tudelft.nl Website : ONDERWIJS- EN STUDENTENZAKEN De dienst Onderwijs- en Studentenzaken (O&S) verzorgt de ondersteuning van het onderwijs: administratie, begeleiding van studenten, begeleiding buitenlandse studenten, sport, cultuur en projecten in het buitenland. Adres: Jaffalaan 9A (Bezoekersingang is aan de Mekelweg) 2628 BX Delft Tel. : +31 (0) TECHNISCHE INFORMATICA

11 Fax : +31 (0) os@tudelft.nl Website : IDEEËNLIJN O&S Studenten en medewerkers kunnen suggesties en opmerkingen ter verbetering van de door O&S geleverde diensten melden via de website: Uiteraard kunnen via deze weg ook klachten gemeld worden. 1.4 CENTRALE STUDENTENADMINISTRATIE TU DELFT (CSa) Je kunt je wenden tot de CSa voor zaken als: - het aanmelden en inschrijven voor een opleiding aan de TU Delft, - het inleveren van het inschrijvingsformulier, - het betalen van college- of examengeld via een betaalautomaat ( pinnen ), - het regelen van een tweede inschrijving binnen de TU Delft, of van een inschrijving in de loop van het studiejaar, - het staken van de studie of het omzwaaien naar een andere TU-opleiding, - het aanvragen van financiële ondersteuning krachtens de Regeling Afstudeersteun Studenten (RAS), - het verkrijgen van voorlopige verklaringen van inschrijving, indien je nog geen CampusCard en/of Bewijs van Inschrijving bezit, t.b.v tentamens en dergelijke, - het aanvragen van officiële verklaringen in Nederlands, Engels, Frans, Duits en Spaans ten behoeve van andere instanties, met betrekking tot: - vooraanmelding (bijvoorbeeld i.v.m. het zoeken van een woning), - betaald collegegeld en wijze van inschrijving (i.v.m. inschrijving aan een andere instelling), - inschrijvingen in voorgaande studiejaren, - het slagen voor een P-, K-, B-, M- of doctoraal examen, - het gestaakt hebben van de studie (i.v.m. het aanvragen van een uitkering), - het waarmerken van kopieën van diploma s en cijferlijsten (t.b.v. inschrijvingen, sollicitaties en dergelijke), - het ondertekenen en stempelen van formulieren van de Informatie Beheer Groep, Sociale Verzekeringsbank, ziektekostenverzekeraars, enzovoort, - het aanvragen van een duplicaat-bewijs van inschrijving of van een vervangende CampusCard, STUDIEGIDS 2007/

12 - het aanvragen van restitutie en het beëindigen van de inschrijving wegens afstuderen, ziekte, bijzondere familieomstandigheden, studiestaken (eerstejaars propedeuten), of niet-aansluitend onderwijs, - het doorgeven van adreswijzigingen (worden tevens doorgegeven aan de onderwijs- administraties van de faculteiten), - subsidies voor studiereizen naar het buitenland (aanvragen via International Office), - wijzigingsformulieren voor de Informatie Beheer Groep. Bij de CSa-balie kun je ook terecht voor het afhalen van je CampusCard, voor het aanvragen van een duplicaat, voor het aanbrengen van wijzigingen, en voor informatie over het laten maken van de vereiste (digitale) pasfoto. De balie van de CSa is gevestigd in het gebouw van Onderwijs & Studentenzaken (O&S), Jaffalaan 9a. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van uur tot uur Adres: Jaffalaan 9A (Bezoekersingang is aan de Mekelweg) 2628 BX Delft Postadres: CSa TU Delft Postbus AA Delft Tel. : +31 (0) Fax : +31 (0) csa@tudelft.nl Website : MINORS Vanaf september 2006 is voor alle studenten die een Bacheloropleiding aan de TU Delft starten het studieprogramma ingericht volgens de major/minor-structuur. Enkele opleidingen zijn al eerder met minors gestart. Een minor is een samenhangend geheel van vakken ter grootte van 30 EC. Bij vrijwel alle opleidingen kan dit onderwijs in het eerste semester van het derde bachelorjaar gevolgd worden. Bij enkele opleidingen is het minorprogramma verspreid over meerdere semesters geroosterd. 12 TECHNISCHE INFORMATICA

13 Gedetailleerde informatie over alle minors is te vinden op de website van de TU Delft: Daar staan lijsten met alle beschikbare TUD minors, en met minors die voor de eigen opleiding worden aangeboden. De informatie over individuele vakken is te vinden in de digitale studiegids Doel van de minor Minors hebben primair als doelstelling om je kennis te verbreden met vakken die niet gangbaar in je discipline gegeven worden. De arbeidsmarkt vraagt om breder georiënteerde studenten; een groot deel van de afgestudeerden komt niet in de eigen discipline terecht. Naast het verwerven van domeinspecifieke kennis in het major deel kun je via de minor kennismaken met een andere academische discipline. Een student kiest een minor die hem of haar in staat stelt zich te verbreden door op een gestructureerde manier kennis te nemen van een andere opleiding of een andere wetenschappelijke discipline. De minor heeft de verdere ontwikkeling van academische vaardigheden als hoofddoel. Deze dient mede tot een verbreding van het gezichtsveld van de student te leiden. Het brede onderwijsaanbod van de TU Delft biedt je de gelegenheid te kiezen voor verbreding van je kennis, om toepassingen en/of competenties in een bepaalde discipline te verwerven of je verder te verdiepen in een thema. Meestal zal een andere faculteit dit onderwijs verzorgen. Soorten minors De TUD kent de volgende minors. Naar de aard van de minor: - Verbredende minor De term verbredend duidt erop dat het programma van de minor inhoudelijk duidelijk verschilt van het majordeel van de bacheloropleiding. Voorbeeld: de minor Technische Bedrijfskunde van TBM, bedoeld voor alle TUD-bachelors. - Schakelminor Deze minor is ook verbredend, maar is er specifiek op gericht om studenten een extra instroommogelijkheid te bieden in een andere master dan hun doorstroommaster (dat is de vervolg-masteropleiding in dezelfde discipline als de bacheloropleiding). Voorbeeld: schakelminor Werktuigbouwkunde voor studenten uit de bacheloropleidingen CT, IO, LR, MT, MST en TN. STUDIEGIDS 2007/

14 Alle doorstroommogelijkheden zijn te zien in een tabel op de TU-site over de masteropleidingen bij het onderdeel Toelating. - Verdiepende minor Dit is een minor die een meer specialistisch karakter heeft, vaak op het gebied aansluitend aan het majordeel van een bacheloropleiding. Voorbeeld: Aerospace System Design and Technology voor LR studenten. - Vrije minor Dit is een minor die de student zelf samenstelt uit door hemzelf gekozen onderwijselementen (zie verderop). Naar de roostering van de minor - Semesterminor De meeste TUD minors worden aangeboden in het 5 de semester van de bachelor - Lintminor Bij sommige minors zijn de vakken verspreid over meerdere semesters. Bij TN beginnen de minorvakken al in het eerste studiejaar. Een minor kan bestaan uit allerlei onderwijselementen: colleges, werkgroepen, projecten, onderzoeksopdrachten en/of stage. Mastervakken worden in een door de TUD verzorgde minor niet toegestaan. De minorruimte kan ook benut worden om onderwijs te volgen bij universiteiten in het buitenland. In dat geval kies je vakken die je in een vrije minor op kunt voeren, of die vakken uit een minor van de TUD kunnen vervangen. Je hebt hiervoor toestemming nodig van je examencommissie. In 3TU-verband vindt er afstemming over minors plaats, waardoor het relatief eenvoudig wordt om een minor van een andere TU als minor bij de TU Delft te kiezen. Vrije minor Je kunt, naast het brede aanbod dat de TU Delft al heeft ook zelf een minor samenstellen: zo n minor moet uit een samenhangend programma bestaan, verzorgd door een universitaire opleiding, en op derdejaars niveau zijn. Ook voor de vrije minor geldt dat mastervakken niet zijn toegestaan. De examencommissie van je opleiding beslist erover of je toestemming krijgt voor het opvoeren van jouw vrije minor in je bachelorprogramma. Je moet je keuze 14 TECHNISCHE INFORMATICA

15 tijdig (minimaal 2 maanden van tevoren) aan de examencommissie voorleggen. Je kunt je keuze desgewenst in een brief nader toelichten. De studieadviseur kan je bij het opstellen en aanvragen van een vrije minor van dienst zijn. Welke minor mag je volgen? Je hebt een grote keuzevrijheid en als TU-student mag je alle minors van de TU Delft volgen. Het merendeel van de minors die in de minorgids van de TU Delft vermeld staan mogen worden opgevoerd. Uitgezonderd zijn de minors die overlap hebben met het majorprogramma. De minors kennen geen ingangseisen. Algemeen wordt ten aanzien van je studievoortgang verondersteld dat je aan het eind van je tweede jaar bent als je met de minor start. Je kunt in de minorgids zien welke voorkennis bekend verondersteld wordt (bijv. bepaalde wiskunde- of ontwerpkennis). Als je die kennis mist dan moet je die zelf bijspijkeren of je kunt dan beter een andere minor kiezen. Aanmelden voor een minor Tegen de tijd dat je een aanzienlijk deel van je eerste en tweede cursusjaar hebt afgerond, meld je je aan voor een minor via het minoraanmeldsysteem, te bereiken via Blackboard. Aanmelding is verplicht en vooraanmelding dient uiterlijk 15 mei te geschieden. Bij enkele minors kan er sprake zijn van een capaciteitsbeperking. Als de capaciteit is overschreden zal je gevraagd worden om een andere keus. Bij de interfacultaire minor Multidisciplinair Ontwerpen kijkt men naar een evenwichtige deelname uit verschillende opleidingen. Studenten, ingeschreven bij een andere instelling, die een minor aan de TU Delft willen volgen dienen daarvoor zelf een tweede inschrijving te regelen. Wanneer heb je de minor gehaald? De minor is een onderdeel van je bacheloropleiding. In de reglementen van je bacheloropleiding is vastgelegd wanneer je voor het geheel, major + minor, geslaagd bent. Beschrijvingen minors De beschrijvingen van de minors voor het collegejaar 2007/2008 zijn te vinden op de website STUDIEGIDS 2007/

16 1.6 VOORLICHTING MASTEROPLEIDINGEN Op 22 november 2007 is de mastervoorlichtingsdag waarop informatie wordt gegeven over alle masteropleidingen van de TU Delft. Voor deze bijeenkomst ontvangt iedereen een uitnodiging. Uiteraard kun je je ook via de website van de TU Delft oriënteren op je toekomstige masteropleiding. 1.7 BLACKBOARD - DE DIGITALE LEEROMGEVING Blackboard is de digitale leeromgeving van TU Delft. Alle studenten van de TU Delft die ingeschreven staan in het studenteninschrijfsysteem ISIS, alle docenten, overige medewerkers die geregistreerd zijn in Peoplesoft en alumni hebben toegang tot Blackboard en kunnen gebruik maken van de digitale leeromgeving. Bijna alle communicatie tussen studenten, docenten en werknemers gaat via Blackboard. Na een inlogprocedure vind je er relevante informatie over het studeren en werken aan de TU Delft. Website : blackboard.tudelft.nl Ondersteuning : Tel. : +31 (0) STUDENTENSTATUUT In het Studentenstatuut staan alle rechten en plichten van de student aan de TU Delft en andersom beschreven. Hierin is informatie te vinden over onder andere garantiemaanden, inschrijving en rechtsbescherming. Het studentenstatuut is o.a. te vinden op de website van de TU Delft onder: Vragen over het studentenstatuut kun je voorleggen aan een van de studentendecanen van Student and Career Support: Tel.: +31 (0) studentandcareersupport@tudelft.nl 16 TECHNISCHE INFORMATICA

17 1.9 BIBLIOTHEEK VAN DE TU DELFT jouw digitaal loket! Alle relevante technisch-wetenschappelijke informatie De Bibliotheek TU Delft is de grootste technisch-wetenschappelijke bibliotheek van Nederland. Uit binnen- en buitenland selecteert, beheert, verwerkt en levert de Bibliotheek relevante informatie voor jouw studie. Veel van de informatie is digitaal. Stop searching, start finding! Tijdens je studie komt het Virtuele Kenniscentrum (VKC) van jouw opleiding je goed van pas. Het VKC is het ideale vertrekpunt voor informatie op jouw vakgebied, want het biedt je virtually all knowledge in your field. Maak kennis met jouw VKC op Hét digitale loket Op vind je niet alleen vakspecifieke informatie, maar ook bijvoorbeeld praktische informatie over de Bibliotheek, de online catalogus, databases, naslagwerken, internet-bronnen, instructies en kaarten. Bovendien vind je er artikelen, proefschriften, rapporten, afstudeer-scripties, dictaten, verslagen, octrooien en andere publicaties van de TU Delft op Zoek je specifieke informatie, heb je een vraag, verzoek, klacht of opmerking over de dienstverlening van de Bibliotheek? Ga dan naar tudelft.nl, het digitale loket van de Bibliotheek. Voor kaarten ga je naar Direct een helder antwoord Via Ask Your Library kun je met de Klantenservice van de Bibliotheek communiceren waar, wanneer en hoe het jou op dat moment uitkomt. Op veel STUDIEGIDS 2007/

18 van je vragen krijg je van de Bibliotheek direct een helder antwoord. Tijdens kantooruren kun je chatten met een Bibliotheekmedewerker, die zelfs met je kan co-browsen. De medewerker helpt je dan om specifieke bronnen te vinden door informatie met een cursor aan te wijzen. Antwoord op je vragen vind je ook in de Frequently Asked Questions, maar je kunt ons uiteraard ook bellen ( ), mailen of in één van onze vestigingen bezoeken. Vestigingen en actuele openingstijden vind je op Gemakkelijk Als je een computer gebruikt die op het campusnetwerk van de TU Delft is aangesloten, kun je digitaal van vrijwel alle Bibliotheekdiensten gebruik maken. In de Centrale Vestiging op het Prometheusplein 1, achter de Aula, kun je overdag, s avonds en in het weekend terecht voor het snuffelen in boeken, studeren met of zonder computer, vergaderen en kopiëren. Tijdens de tentamenperiodes zijn de openingstijden van de Bibliotheek nog ruimer. In de Centrale Vestiging vind je ook het Trésor, de schatkamer met unieke, kwetsbare en kostbare stukken. Het Trésor is op afspraak te bezichtigen ( tresor.library.tudelft.nl). De Kaartenkamer is gevestigd in de faculteitsbibliotheek van Bouwkunde. Sommige faculteiten hebben hun eigen bibliotheek, maar iedereen kan terecht in de Centrale Vestiging! 1.10 STUDENT AND CAREER SUPPORT Studentendecanen, Studentenpsychologen en het Informatiecentrum Alle diensten van de studentendecanen, de studentenpsychologen en het informatiecentrum worden aangeduid met de naam Student and Career Support. Bij Student and Career Support kun je terecht voor allerlei zaken die met studeren te maken hebben, zowel op individuele basis als in groepen. Onderwerpen die aan de orde kunnen komen: wettelijke regelingen zaken, studiebeurzen en financiële ondersteuning, psychosociale ondersteuning, studiel oopbaanondersteuning en oriëntatie op de arbeidsmarkt. In het gebouw van Onderwijs en Studentenzaken (O&S) aan de Jaffalaan 9a (ingang Mekelweg) kun je dit label kiezen bij de balie voor afspraken met 18 TECHNISCHE INFORMATICA

19 een studentendecaan of een studentenpsycholoog of voor vragen over het informatiecentrum. De studentenpsychologen hebben bovendien op dinsdag- en donderdagochtend een Open Spreekuur van uur waar je zonder voorafgaande afspraak terecht kunt. Je kunt je op die tijdstippen gewoon bij de balie melden. Een aankondiging van je komst via telefoon of wordt overigens wel op prijs gesteld. Student and Career Support biedt ook een groot aantal workshops en trainingen aan zoals Constructief Denken, Ontspannen, Mindmappen, Solliciteren, studeren met Dyslexie, en Persoonlijke Effectiviteit. Een compleet overzicht vind je op de website Via deze website of via de balie kun je je inschrijven. Voor sommige trainingen en workshops wordt een kleine bijdrage gevraagd. Op de begane grond bij de balie van O&S centraal vind je ook het Informatiecentrum (geopend van uur). Daar kun je terecht als je informatie wilt zoeken over je (studie)loopbaan. Er is documentatie beschikbaar over onder andere WO- en HBO-opleidingen, arbeidsmarkt, studie- en beroepskeuze, buitenlandse studies, uitwisselingsprogramma s, summer courses, beurzen en taalcursussen. Een groot deel van de dag is iemand aanwezig om je zo nodig wegwijs te maken. Adres: Jaffalaan 9A (Bezoekersingang is aan de Mekelweg) BX Delft Tel. : +31 (0) studentandcareersupport@tudelft.nl Website : Openingstijden : maandag t/m vrijdag van uur tot uur 1.11 FACILITEITEN VOOR GEHANDICAPTE STUDENTEN De universiteit zorgt er voor dat gekwalificeerde studenten met een handicap gelijkgerechtigd zijn wat betreft onderwijsmogelijkheden. Dit betekent dat we extra faciliteiten geven aan studenten met een handicap of een chronische ziekte. Ondersteuning kan gegeven worden in financiële vorm of door speciale STUDIEGIDS 2007/

20 onderwijsfaciliteiten. Neem in het geval dat je speciale behoeften hebt contact op met je studieadviseur. Omdat het enige tijd kan nemen om de faciliteiten te organiseren moet je dit doen op het vroegst mogelijke moment ONTSPANNING Bij het Sport- en Cultuurcentrum kun je terecht voor bijna alle binnen- en buitensporten. De meeste velden en banen zijn verlicht zodat ze ook s avonds gebruikt kunnen worden. Het Sport- en Cultuurcentrum biedt ook allerlei culturele activiteiten: cursussen, waaronder video, fotografie, schilderen, tekenen, plastiek, keramiek, instrumentenbouw, klassieke muziek, lichte en popmuziek, stemvorming, geluidsbewerking met de computer, moderne en oriëntaalse dans, capoeira, filosofie en schrijven. Vocale en instrumentale muziekgroepen. Gebruik van muziekinstrumenten, waaronder piano s, drumstellen, saxofoons en gitaren. Contact Sportcentrum TU Delft Mekelweg CD Delft Tel. : +31 (0) sportcentrum@tudelft.nl Website : Cultuurcentrum TU Delft Mekelweg CD Delft Tel. : +31 (0) balie.mw10@tudelft.nl Website : OMBUDSMAN VOOR STUDENTEN Heb je als student klachten over de Technische Universiteit Delft, de faculteiten of medewerkers ervan? Probeer ze altijd eerst zelf op te lossen met hulp van de studieadviseur van je faculteit. Lukt dat niet, kom dan naar de ombudsman voor 20 TECHNISCHE INFORMATICA

21 studenten. Hij kan je helpen om problemen op te lossen en doet voorstellen om te voorkomen dat anderen in soortgelijke situaties terechtkomen. De ombudsman van de TU Delft is drs. W.J.M. Knippenberg. Adres: Aula TU Delft Mekelweg CC Delft Tel. : +31 (0) ombudsman@tudelft.nl Neem eerst contact op per HUISVESTING De huisvestingsorganisatie DUWO kan bemiddelen voor huisvesting. Adres: Stichting DUWO Kanaalweg EB Delft Postbus AB Delft Tel. : +31 (0) info@duwo.nl Website : Een gebruikelijk systeem in Delftse studenthuizen is instemming. Dit betekent dat je op sollicitatie moet bij de bewoners van het huis. Huisvesting vinden in Delft is moeilijk zeker als je goedkope huisvesting zoekt, dus begin zo vroeg mogelijk te zoeken! 1.15 MEDISCHE ZORG De Stichting Studentengezondheidszorg (SGZ), biedt gezondheidszorg voor studenten, zowel medische als psychotherapeutisch zorg. Omdat SGZ voornamelijk preventieve hulp biedt, adviseren we je je eigen huisarts te nemen, die bij je op bezoek kan komen in geval van ziekte. Dit kan een van de huisartsen van de SGZ zijn. STUDIEGIDS 2007/

22 Adres: Stichting Studentengezondheidszorg Surinamestraat EE Delft Huisartsen: Tel. : +31 (0) , studentenartsen@sgz.nl Vaccinaties: Tel. : +31 (0) , vaccinatie@sgz.nl Psychologen: Tel. : +31 (0) , psychologie@sgz.nl. Website : MOTIV MoTiv werkt aan de Technische Universiteit Delft vanuit de kerken. Zij legt zich toe op de ontwikkeling van motivatie, inspiratie en passie van mensen die voor een beroep in de technologie kiezen. In de programma s van MoTiv verkennen zij hun kracht en betrokkenheid. MoTiv wil zo persoonlijke competenties en maatschappelijk commitment versterken en bijdragen aan het techniek- en cultuurdebat in de samenleving. Bij MoTiv werken pastores waarmee je een afspraak kunt maken voor individueel pastoraat coaching. Voor wie bezinning zoekt is er elke zondag om 11:15 uur een Oecumenische kerkdienst op Noordeinde 4. Adres: Voorstraat JS Delft Tel. : +31 (0) info@motiv.tudelft.nl Website : STUDIUM GENERALE Bij Studium Generale hoor je wat over de oudste en jongste ontwikkelingen op het gebied van wetenschap, kunst, cultuur en maatschappij en word je de mogelijkheid geboden je horizon te verbreden en kennis te nemen van andere disciplines dan het eigen studieterrein. Twee maal per jaar geeft Studium Generale een programmablad uit waarin alle activiteiten worden aangekondigd. Dit wordt verspreid over alle TU gebouwen, maar is ook los verkrijgbaar. 22 TECHNISCHE INFORMATICA

23 Als je niets wilt missen, is het handig om je op te geven voor onze nieuwsbrief. Je krijgt dan elke week een mailtje met daarin het programma voor de komende week. Zo ben je altijd op de hoogte! Je kunt je hiervoor opgeven via Op onze website vind je ons actuele programma. Adres: Studium Generale Faculteit TBM, kamer a Jaffalaan 5, 2628 BX Delft Tel. : +31 (0) studiumgenerale@tbm.tudelft.nl Website : Openingstijden secretariaat: Maandag t/m donderdag van uur 1.18 LAPTOPPROJECT Vanaf het studiejaar doet de faculteit EWI mee met het project Laptops voor Studenten. Eerste jaars studenten kunnen op vrijwillige basis een laptop aanschaffen. De details over het project, zoals de specificaties van de laptop, de prijs en de wijze van bestellen, zijn te vinden op de website: Belangrijke links STUDIEGIDS 2007/

24 2. De faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica 2.1 PROFIEL VAN DE FACULTEIT De Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica is een van de acht faculteiten van de TU Delft. De faculteit bevat zes afdelingen, die bachelor-, master- en promotie-opleidingen verzorgen. Er is intensieve samenwerking met de industrie en met andere universiteiten, zowel in Nederland als in het buitenland. De wetenschappelijke staf in de afdelingen is sterk betrokken bij zowel onderwijs als onderzoek aan het front van de moderne wetenschap en techniek. Medewerkers van de faculteit publiceren in gerespecteerde wetenschappelijke tijdschriften. De faculteit heeft ongeveer 1830 studenten en 743 medewerkers, waarvan zo n 205 promovendi. De faculteit streeft er naar om excellent onderwijs te verzorgen voor haar studenten en om excellent fundamenteel en toegepast onderzoek te verrichten op vakgebieden van faculteit. We hechten veel belang aan de maatschappelijke, wetenschappelijke en industriële relevantie van onze ingenieursopleidingen. Aan het hoofd van de faculteit staat de decaan, prof.dr. D. Lenstra. De decaan heeft integrale verantwoordelijkheid voor onderzoek, onderwijs en management. De decaan en de afdelingsvoorzitters vormen het managementteam van de faculteit dat verantwoordelijk is voor het dagelijks bestuur. De zes afdelingen van de faculteit met hun voorzitters zijn: - Telecommunicatie, prof.dr.ir. I.G.M.M. Niemegeers - Softwaretechnologie, prof.dr.ir. H.J. Sips - Micro-elektronica & Computer Engineering, prof.dr. C.I.M. Beenakker - Elektrische Energietechniek, prof.dr. J.A. Ferreira - Mediamatica, prof.dr.ir. J. Biemond - Toegepaste Wiskunde, prof.dr.ir. A.W. Heemink Iedere afdeling bestaat uit een aantal secties (onderzoeksgroepen). Iedere sectie wordt geleid door een hoogleraar, die verantwoordelijk is voor het onderzoek en het onderwijs van de sectie. Gedetailleerde informatie over het onderzoek en het onderwijs van de secties binnen iedere afdeling staat op de website van de faculteit: 24 TECHNISCHE INFORMATICA

25 Adres: Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Bestuurlijke Ondersteuning Tel. : +31 (0) en +31 (0) Fax : +31 (0) bureau@ewi.tudelft.nl Bezoekersadres : Mekelweg 4, 2628 CD Delft Postadres : Postbus 5031, 2600 GA Delft Website : of OPLEIDINGEN In het studiejaar biedt de Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica van de TU Delft de volgende bacheloropleidingen aan (in het Nederlands): - Elektrotechniek - Technische Informatica - Technische Wiskunde (in samenwerking met de Universiteit Leiden) Ieder van deze opleidingen leidt tot een Bachelor of Science (BSc) diploma. Zij bieden je de mogelijkheid om aansluitend een masteropleiding te volgen op hetzelfde of een verwant gebied. De faculteit biedt de volgende masteropleidingen aan in het Engels: - Applied Mathematics - Computer Engineering - Computer Science (met variant Information Architecture) - Electrical Engineering (met varianten Electrical Power Engineering, Microelectronics en Telecommunications) - Embedded Systems - Media and Knowledge Engineering (met variant Bioinformatics) Studenten die de MSc opleiding voltooien krijgen de internationaal erkende en geaccrediteerde titel van Master of Science (MSc). MSc afgestudeerden ontvangen een tweezijdig diploma dat de Engelse titel Master of Science aan de ene zijde draagt en de Nederlandse titel van ingenieur aan de andere zijde. STUDIEGIDS 2007/

26 2.3 OPLEIDINGSDIRECTEUREN De opleidingsdirecteuren zijn verantwoordelijk voor de organisatie, inhoud en kwaliteit van het onderwijs en voor het maken van beleidsplannen voor de toekomst van het onderwijs. De voor de bachelor verantwoordelijke opleidingsdirecteuren zijn: Elektrotechniek Dr.ir. B.J. Kooij tel. : +31 (0) b.j.kooij@tudelft.nl Technische Wiskunde Prof.dr. B. de Pagter tel. : +31 (0) b.depagter@tudelft.nl Technische Informatica Dr.ir. J.F.M. Tonino tel. : +31 (0) j.f.m.tonino@tudelft.nl Interfacultair onderwijs Ir. H.F.M. Corstens tel. : +31 (0) h.f.m.corstens@tudelft.nl De onderwijscoördinatoren die de opleidingsdirecteuren ondersteunen zijn: Elektrotechniek Ir.drs. L. van Dam tel. : +31 (0) l.vandam-schuringa@tudelft.nl Technische Informatica en Technische Wiskunde Drs. M.W.I. van Kraaij tel. : +31 (0) m.w.i.vankraaij@tudelft.nl Interfacultair onderwijs Drs. I.A.M. Goddijn tel. : +31 (0) i.a.m.goddijn@tudelft.nl 26 TECHNISCHE INFORMATICA

27 2.4 OPLEIDINGSCOMMISSIE EN EXAMENCOMMISSIE Opleidingscommissie Krachtens de wet heeft iedere opleiding een opleidingscommissie die de decaan en de opleidingsdirecteur van advies dient. Zij doet dit op verzoek of uit eigen beweging, o.a. aan de hand van evaluaties en ervaringen van studenten en docenten. De opleidingscommissie adviseert de decaan en de opleidingsdirectie over de inhoud en de uitvoering van het onderwijsprogramma. De commissie bestaat uit studenten en wetenschappelijke stafleden. Het advies van de commissie is zwaarwegend en kan alleen beargumenteerd terzijde worden gelegd. De voorzitters van de opleidingscommissies zijn: Elektrotechniek (OCE) Prof.dr. J.J. Smit tel. : +31 (0) j.j.smit@tudelft.nl Voor contact Mevr. A. Roos-Rouffaer tel. : +31 (0) a.roos-rouffaer@tudelft.nl Technische Wiskunde (OCW) Prof.dr.ir. C. Vuik tel. : +31 (0) c.vuik@tudelft.nl Voor contact Mevr. J. Nagelkerke-van Tilburg tel. : +31 (0) j.nagelkerke-vantilburg@tudelft.nl Technische Informatica (OCI) Prof.dr.ir. F.W. Jansen tel. : +31 (0) f.w.jansen@tudelft.nl Voor contact Mevr. H.D. Bronsveld tel. : +31 (0) h.d.bronsveld@tudelft.nl STUDIEGIDS 2007/

28 Computer Engineering en Embedded Systems (OCCEES) Dr. A.J. van der Veen tel. : +31 (0) a.j.vanderveen@tudelft.nl Voor contact Mevr. A. Roos-Rouffaer tel. : +31 (0) a.roos-rouffaer@tudelft.nl Examencommissie De faculteit heeft een centrale examencommissie, benoemd door de decaan. Deze commissie is verantwoordelijk voor de reglementering van alle faculteitstentamens en -examens. Deze wordt vastgelegd in de Regels en Richtlijnen van de Examencommissie. Voor iedere opleiding is er een subcommissie. Deze subcommissie is onder andere gemachtigd om te beslissen over vrijstellingen, deficiëntieprogramma s en programma-afwijkingen van individuele studenten. Raadpleeg je studieadviseur voordat je een verzoek naar de (sub)examencommissie stuurt. Voorzitter van de centrale commissie is: Prof.dr.ir. H.J. Sips tel. : +31 (0) h.j.sips@tudelft.nl Voor contact Mevr. A. Roos-Rouffaer tel. : +31 (0) a.roos-rouffaer@tudelft.nl De subcommissies met hun voorzitters zijn: Elektrotechniek en Electrical Engineering Prof.ir. L. van der Sluis tel. : +31 (0) l.vandersluis@tudelft.nl Voor contact Mevr. A. Roos-Rouffaer tel. : +31 (0) a.roos-rouffaer@tudelft.nl Technische Wiskunde en Applied Mathematics Prof.dr. F.M. Dekking tel. : +31 (0) f.m.dekking@tudelft.nl Voor contact Mevr. J. Nagelkerke-van Tilburg tel. : +31 (0) j.nagelkerke-vantilburg@tudelft.nl 28 TECHNISCHE INFORMATICA

29 Technische Informatica en Computer Science Prof.dr.ir. H.J. Sips tel. : +31 (0) h.j.sips@tudelft.nl Voor contact Mevr. H.D. Bronsveld tel. : +31 (0) h.d.bronsveld@tudelft.nl Computer Engineering en Embedded Systems Ir.dr. D.H.J. Epema tel. : +31 (0) d.h.j.epema@tudelft.nl Voor contact Mevr. A. Roos-Rouffaer tel. : +31 (0) a.roos-rouffaer@tudelft.nl Media and Knowledge Engineering Dr.ir. C.A.P.G. van der Mast tel. : +31 (0) c.a.p.g.vandermast@tudelft.nl Voor contact Mevr. H.D. Bronsveld tel. : +31 (0) h.d.bronsveld@tudelft.nl De data van de examenzittingen voor het Propedeutisch Examen, het Bachelorexamen en het Masterexamen voor de EWI-opleidingen worden bekend gemaakt op de website: en via het Servicepunt. 2.5 STUDIEADVIES Alle eerstejaars bachelorstudenten ontvangen van de Examencommissie het wettelijk verplichte studieadvies aan het eind van hun eerste jaar. Dit advies geeft aan of de faculteit verwacht of je de verdere studie met succes en op tijd kunt voltooien. Als het advies negatief uitpakt adviseren we je dringend om de opleiding te verlaten. Dit advies is echter niet bindend. STUDIEGIDS 2007/

30 2.6 STUDIEBEGELEIDING EN STUDIEADVISEURS EWI De studieadviseurs zijn onafhankelijke adviseurs voor studenten. Zij functioneren als locale ombudsman en vertrouwenspersoon. Je kan ze raadplegen over alle zaken die invloed hebben op de voortgang van je studie. De studieadviseurs zijn: Mw. ir. J.M.A. Kooijman, tel. : +31 (0) Mw. drs. D.I. Stadler, tel. : +31 (0) Drs. B.A. Valk, tel. : +31 (0) studieadviseurs@ewi.tudelft.nl Afspraken kun je maken via het Servicepunt EWI, tel. +31 (0) Open spreekuur Je kunt gebruik maken van het open spreekuur als je een korte vraag hebt. Gewoonlijk is er elke dag spreekuur van uur bij één van de studieadviseurs. De intekenlijst van het spreekuur ligt bij het Servicepunt. Wat doen studieadviseurs? Bij de studieadviseurs kun je terecht met vragen en problemen van allerlei aard, zowel op het gebied van de studie als op persoonlijk gebied. Hij of zij is goed op de hoogte van de inrichting en mogelijkheden van het onderwijs, de facultaire organisatie, de studie en is de eerste ingang binnen de TU Delft op het gebied van psycho-sociale hulpverlening. Je kunt de studieadviseur beschouwen als: - een coach bij het nemen van beslissingen op het gebied van studieplanning en studiekeuze. Als je studie om welke reden dan ook vastloopt of wanneer er studievertraging ontstaat, kun je terecht voor persoonlijke adviezen en begeleiding; - de aangewezen persoon om mee te gaan praten als je vragen hebt, op welk gebied dan ook; - de vertrouwenspersoon binnen de faculteit voor als het niet zo goed gaat. Bijv. als je wel keihard studeert maar het steeds net niet haalt, of als je wel wilt studeren maar er gewoon niet aan toe komt. Of als je moeite hebt met de grote hoeveelheid stof en je niet weet hoe je het moet aanpakken. - degene die je kan helpen wanneer de studie niet loopt, bijv. als gevolg van ziekte of familieomstandigheden. Je kunt dan met name worden geholpen bij het opstellen van een aangepaste studieplanning. Bovendien is in dat soort situaties tijdig contact van groot belang in verband met een eventueel beroep op het fonds voor financiële ondersteuning. 30 TECHNISCHE INFORMATICA

31 De studieadviseur is degene die de studievoortgang van studenten in de gaten houdt en met name eerstejaars met onvoldoende studievoortgang oproept voor een gesprek hierover. Ervaringen uit deze en andere gesprekken worden meegenomen naar diverse commissies binnen de faculteit op het gebied van onderwijsbeleid. Daarnaast verzorgen de studieadviseurs de studieversnellingstraining. De studieversnellingstraining is bedoeld voor studenten die wel weten hoe ze moeten studeren, maar er niet toe komen. Het is een training die het hele studiejaar doorloopt op een vaste tijd in de week. Je kunt op elk moment in het studiejaar besluiten mee te doen aan deze training. Wat te doen wanneer studieresultaten tegenvallen? De meeste studenten ontdekken in de loop van de studie hoe ze de studie moeten aanpakken om tot bevredigende resultaten te komen. Sommigen lopen in het eerste jaar achterstand op, omdat ze de tijd niet goed indelen. Te laat beginnen aan de voorbereiding van een tentamen en inefficiënte tijdsindeling zijn voor veel studenten herkenbare studiegewoonten. Velen leren aldoende van gemaakte fouten. Heb je de indruk dat je studievertraging niet beperkt zal blijven tot een korte periode, dan zul je actie moeten ondernemen. Niets doen leidt meestal tot nog slechtere resultaten met de daaruit voortvloeiende consequenties op allerlei vlakken. Het aangewezen adres om te bespreken hoe je om kunt gaan met tegenvallende resultaten is je studieadviseur; hij of zij kan je helpen na te gaan wat de oorzaak is en je adviseren over een andere aanpak. Voor tips, adviezen en checklists kun je ook eens kijken op > studentenzaken > studieadviseurs. Verder zijn de volgende webpagina s ook interessant: of Stoppen met de studie of omzwaaien Aarzel je of je studierichting wel de juiste richting voor je is, neem dan contact op met de studieadviseur. Het is bijzonder belangrijk dat je een verkeerde studiekeuze tijdig onderkent, bij voorkeur in de loop van het eerste studiejaar. Bespreek zo snel mogelijk alle consequenties met een van de studieadviseurs of laat je informeren bij het Student Facility Center van de TU Delft. Overweeg je om te zwaaien naar een andere studierichting met een plaatsingscommissie STUDIEGIDS 2007/

32 of numerus fixus, of naar het HBO, dan dien je je tijdig aan te melden, uiterlijk eind april. Ook wanneer je nog aarzelt, meld je dan toch aan. Als je later alsnog besluit om met je huidige studie door te gaan, kun je je altijd nog afmelden. 2.7 INTERNATIONALISERING EN STAGES EWI De faculteit heeft een aparte Sectie Internationalisering en Stages. Coördinator : J. de Vries Locatie : Mekelweg 4, HB Tel. : +31 (0) Fax : +31 (0) j.devries@tudelft.nl Website : Spreekuur : Dagelijks: uur en van uur, woensdagen geen spreekuur De website maakt deel uit van de website van de faculteit EWI: Onderwerpen zijn o.a.: - Informatie over studeren in het buitenland - Stages (regelingen en overzicht stagemogelijkheden, ook in Nederland) - Actuele zaken. Deze staan vermeld in de rubriek HotNews Er zijn vele manieren om een deel van je studie in het buitenland te verrichten: - Uitwisseling op basis van bestaande contacten, colleges, projecten, stage, afstuderen - Uitwisseling op individuele basis. Je zoekt zelf iets en bent dan free mover student. (Let op: je moet soms extra collegegeld betalen, indien je bij een andere universiteit gaat studeren) Stages Voor de drie studierichtingen binnen EWI bestaan verschillende stagemogelijkheden: - het Bachelorproject Informatica (3e jaar) - in de Masterfase van de opleidingen (ES/CE/EE/MKE (met BSc EE)), het vak Et5S als onderdeel van de free electives, 4e jaar) - het vak Praktische Studie Wiskunde, (4e jaar) NB: Deze stages kunnen zowel in het binnen- als in het buitenland verricht worden. Financiële steun buitenland 32 TECHNISCHE INFORMATICA

33 Naast de fondsen, beschikbaar gesteld door het CvB, kent de faculteit een aanvullende financiële ondersteuning. Daartoe dient het aanvraagformulier subsidie ingevuld te worden. Zie website: voor voorwaarden en formulier. Het vertrek naar het buitenland, de achterblijvers Studenten die in het kader van de studie naar het buitenland willen, dienen zich te allen tijde in verbinding te stellen met de Sectie Internationalisering en Stages. Vlak voor het definitieve vertrek dient in ieder geval het formulier informatie voor de achterblijvers ingevuld te worden. Dit formulier is te downloaden van de website van de sectie Kom eens langs om te praten over de mogelijkheid om een deel van je studie in het buitenland door te brengen. 2.8 ONDERWIJSVORMEN Als onderwijsvormen zijn op dit moment gebruikelijk in het bacheloronderwijs: College Mondelinge les door een docent in een collegezaal. Veelal ligt het accent daarbij op de overdracht van theorie. De richting van de communicatie loopt voornamelijk van docent naar studenten. Instructie of oefening (begeleide zelfstudie) Je hebt hierbij de gelegenheid om te oefenen en ervaring op te doen in het oplossen van opgaven of vraagstukken die bij een hoorcollege horen. Colstructie Combinatie van college en instructie die vaak wordt toegepast bij het wiskundeonderwijs. Werkcollege Hierin staat zelfwerkzaamheid centraal. Tijdens het werkcollege wordt kritisch gediscussieerd over uitgewerkte problemen of literatuur die je hebt bestudeerd. STUDIEGIDS 2007/

34 Practica Practica zijn er op gericht om de theorie uit de colleges toe te passen door middel van praktische opdrachten. Studio-classroom colleges Combinatie van college en practicum in de studio-classroom van TNW. Project In groepjes van een aantal studenten wordt aan een opdracht gewerkt. Hierbij moet kennis, deels zelf verworven en deels aangereikt in colleges, worden toegepast. Zowel het gevolgde proces als het opgeleverde eindproduct zijn van belang. 2.9 VORMEN VAN TOETSING Tentamen Een mondelinge of schriftelijke toetsing van een vak. Een tentamen kan opgesplitst zijn in twee of meer deeltentamens, die ieder een gedeelte van de stof bestrijken. Voor het afleggen van schriftelijke tentamens wordt alleen gelegenheid geboden in de tentamenperioden. Er zijn per vak twee tentamenkansen per jaar: - Het eerste tentamen vindt plaats in de tentamenperiode direct volgend op het laatste college. - De herkansingen van de vakken uit het eerste kwartaal vinden plaats in januari. - De herkansingen van alle overige vakken vinden plaats in juni en augustus. Voor het afleggen van mondelinge tentamens moet men een afspraak maken met de betreffende docent. Taak Het zelfstandig verwerken of uitdiepen van een op het college behandeld probleem. Een taak kan in de plaats komen van het tentamen. Gespreide of continue toets Deze vorm van toetsing benadert zeer dicht de proefwerken van de middelbare school. Er wordt per keer een gedeelte van de stof getoetst, kort nadat dit gedeelte is behandeld. Voor toetsen bestaan over het algemeen geen herkansingen. 34 TECHNISCHE INFORMATICA

35 Het Quizzen-systeem voor de opleiding Technische Informatica Een speciale vorm van gespreide toetsing is het zogenaamde quizzen -systeem bij de wiskundevakken uit het eerste jaar. Het systeem is bedacht om de overgang van de middelbare school naar de universiteit makkelijker te maken. Veel studenten realiseren zich namelijk niet dat het tempo op de universiteit veel hoger ligt dan op de middelbare school. Daardoor beginnen zij te laat met studeren wat funest is voor met name de wiskundevakken, die regelmatige oefening vereisen. Het systeem houdt in dat gedurende de onderwijsperiode 4 kleine toetsen ( quizzen ) worden georganiseerd. Zo n quiz duurt ongeveer 10 minuten en bestaat uit één opgave over de stof van de afgelopen twee weken. Voor zo n quiz kunnen 0, 1 of 2 punten worden behaald naargelang de opgave fout of goed is gemaakt. Hierbij wordt naar de oplossingsmethode gekeken. Kleine foutjes leiden dus niet tot 0 punten. In totaal kunnen voor de quizzen 10 punten worden behaald (2 punten worden cadeau gedaan). De quizzen tellen als volgt mee: aan het eind van een kwartaal is er een tentamen over de behandelde stof. Het cijfer wordt bepaald door het cijfer voor de quizzen voor 40% te laten meetellen en dat van het tentamen voor 60%, mits voor het tentamen tenminste een 4 is behaald. Als het gunstiger voor de student is om de quizzen niet te laten meetellen, dan telt alleen het cijfer voor het tentamen. Het is niet verplicht (maar wel aan te raden!) om aan de quizzen mee te doen. Je kunt dus ook alleen met de tentamens meedoen LES- EN TENTAMENROOSTERS Lesroosters In het lesrooster zijn alle onderwijsactiviteiten, zoals colleges, instructies en practica, per dag en per uur vastgelegd. Bovendien wordt aangegeven waar en door wie het onderwijs wordt gegeven. De roosters zijn te vinden op roosters.ewi.tudelft.nl. Tentamenroosters In het tentamenrooster zijn voor iedere tentamenperiode de schriftelijke tentamenzittingen vastgelegd, dus datum, tijd en plaats. De plaats wordt pas 1 week van te voren bekend gemaakt via het TU-systeem TAS (zie 2.29)! De STUDIEGIDS 2007/

36 tentamenroosters zijn ook te vinden op SERVICEPUNT EWI Locatie : Centrale hal Tel. : +31 (0) Fax : +31 (0) servicepuntewi@tudelft.nl Openingstijden : maandag t/m vrijdag van uur Je kunt bij het Servicepunt terecht voor o.a. de volgende zaken: - Verstrekken van studiegidsen - Verstrekken van cijferlijsten - Inleveren van cijferbriefjes - Verklaringen voor studenten (bv. m.b.t. behaalde onderwijsonderdelen, cijfers of studiepunten i.v.m. omzwaaien naar een andere opleiding of i.v.m. tempobeurs/prestatiebeurs) - Examenaanvragen - Beantwoorden van vragen van studenten, zoals vragen over TAS. De servicepunten zijn het eerste aanspreekpunt voor studenten (en medewerkers) voor alle vragen op het gebied van onderwijs- en studentenzaken, ICT- en facilitaire dienstverlening. Een Servicepunt is te vinden in iedere faculteit. Meer informatie zoals openingstijden kun je vinden op de website PRACTICAGEBOUW Locatie : Cornelis Drebbelweg 5, gebouw 35 practadm@ewi.tudelft.nl Tel. (balie) : +31 (0) Website : Practica voor en door de faculteit EWI kunnen plaatsvinden op diverse lokaties: - EWI Practicumgebouw, Cornelis Drebbelweg 5 (gebouw 35, naast de Shell) - Het zgn. "P-Lab", in de ruimten LB , 520 en 530 (EWI Laagbouw, BG) - HB specifiek voor DOI (Deeltijdopleiding) in (EWI Hoogbouw, BG) Daarnaast kunnen evenementen geroosterd zijn in de Design Studio of de Video 36 TECHNISCHE INFORMATICA

37 Studio, resp. HB en HB (2e verdieping EWI Hoogbouw) en kunnen practica voor EWI-studenten plaats vinden in een heel ander gebouw (bijv. TNW). Openingstijden Practicumgebouw 35, Drebbelweg: open maandag t/m vrijdag van 7:30-18 uur EWI-gebouw, Mekelweg 4: open van maandag t/m vrijdag van 6:30-22:30 uur PC vrij of bezet? Wil je weten of een EWI-PC vrij of bezet is? Kijk dan op de website Ingangseisen Voor een practicum kan een ingangseis gelden (bijv. dat je je propedeuse hebt behaald, of dat je een voldoende hebt voor een specifiek vak/practicum). Dit betekent dat als je niet voldoet aan die eis voor dat vak/practicum je niet mag (en veelal ook niet kunt) deelnemen aan een practicum VERKOOPBALIE EN REPRODIENSTEN Locatie : HB Openingstijden : maandag t/m donderdag uur, vrijdag uur Kopieerfaciliteiten Op de begane grond in de hal bij het collegezalencomplex staan snelle kopieermachines, zowel zwart/wit als kleur, die tijdens de openingstijden van het gebouw beschikbaar zijn. Tevens bestaat hier de mogelijkheid tot het inbinden van verslagen e.d. Op de begane grond is het mogelijk om vanaf de daar opgestelde pc s te printen naar de kopieermachines. Dit is ook mogelijk op in het Kennislab op de tweede etage. Druk- en kopieerwerk Dit kun je aanbieden bij de balie van V&R. E.e.a. wordt door ons verder geregeld, voor zeer aantrekkelijke prijzen. De medewerkers van Verkoop & Reprodienst kunnen je vrijblijvend adviseren op het gebied van druk- en kopieerwerk eveneens computer supplies. STUDIEGIDS 2007/

38 Kantoorartikelen Tegen zeer aantrekkelijke prijzen zijn er kantoorartikelen verkrijgbaar zoals: pennen, papier, blocnotes, sheets, kopieerkaarten enz. Inbindmiddelen Voor het inbinden van verslagen, proefschriften kunt u bij onze balie terecht voor lijmkaften of inbindringen. Hiervoor kun je gebruik maken van inbindmachines op de begane grond bij de collegezalen. P-Counter Bij onze dienst kun je je printaccount op laten waarderen (let op: alléén met pin of chip). Dictaten en practicumhandleidingen De online bestelde en betaalde dictaten zijn af te halen bij balie van V&R. De practicumhandleidingen zijn bij de balie te koop INFORMATIE- & COMMUNICATIETECHNOLOGIE Locatie : Servicepunt EWI Tel : +31 (0) servicepuntewi@tudelft.nl Computerfaciliteiten voor studenten De faciliteiten voor studenten bestaan uit een studentenaccount op de studentenserver en een service-account op het netwerk. Studentenaccount Iedere aan de faculteit EWI ingeschreven student krijgt automatisch een studentenaccount. Dit account biedt de volgende faciliteiten: - (electronic mail) : per kunnen berichten met anderen worden uitgewisseld; - SCP (Secure Copy protocol) : de mogelijkheid om bestanden in een eigen home directory te plaatsen. 38 TECHNISCHE INFORMATICA

39 Zodra de inschrijving als student wordt beëindigd, zal een bericht worden verzonden dat het account zal gaan verdwijnen. Drie maanden hierna wordt het account geblokkeerd. En nog drie maanden later zal het account definitief worden verwijderd. Serviceaccount Studenten van de Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica krijgen, zoals hierboven reeds is vermeld, een serviceaccount. Hiermee kan de computer thuis via een modem of ADSL-verbinding worden verbonden met DUneT (het universitaire netwerk). Via DUneT is internet beschikbaar en verbinding met onder andere de studentenserver mogelijk DE FACULTEITSBIBLIOTHEEK, HET EWI-KENNISLAB De faculteitsbibliotheek, EWI-Kennislab Locatie : hoogbouw, 2e etage, Mekelweg 4 Tel. : +31 (015) Fax : +31 (0) ewi@library.tudelft.nl Openingstijden : maandag t/m donderdag uur vrijdag uur Elke 1e maandag van de maand uur De collectie De boekencollectie omvat de volgende gebieden: Elektrotechniek De ET-boeken zijn gerangschikt volgens de INSPEC-classificatie: - Computing & Control - Electronics & Electrical Engineering - Physics STUDIEGIDS 2007/

40 Technische Informatica Deze collectie bestrijkt o.a. de volgende specialisatierichtingen: - Kerninformatica (parallelle & gedistribueerde systemen, software engineering, programmeren) - Informatiesystemen (administratie- en beslissingsondersteunende systemen, ontwerpmethodieken, interactieve systemen) - Technische toepassingen van de informatica (systemen voor CAD/CAM, computer graphics systemen en expert systemen) Technische Wiskunde Deze collectie is breed van opzet en bestrijkt in ieder geval de vijf aandachtspunten binnen deze opleiding: - Mathematische fysica - Numerieke wiskunde - Stochastiek - Besliskunde en systeemtheorie - Wiskundige structuren De Informatica- en Wiskundecollectie zijn gerangschikt volgens de classificatie van de American Mathematical Society (AMS). De Informaticacollectie begint met AMS-classificatie 69-(computer science). Naast boeken omvat de collectie (digitale) tijdschriften, collegedictaten en afstudeerverslagen. In een aantal studieonderdelen zul je worden gevraagd zelf informatie te zoeken in of via de bibliotheek. De Bibliotheek TU Delft zorgt ervoor dat een groot aantal informatiebronnen ter beschikking staat voor studenten en medewerkers van de faculteit EWI, zowel in papieren vorm (in het EWI Kennislab en in de centrale bibliotheek) als digitaal via DelftSpecial De hoeveelheid informatie kan overweldigend zijn. Daarom biedt de bibliotheek een website: DelftSpecial-Instructie (delftspecial.tudelft.nl) met antwoorden op de volgende vragen: - hoe begin ik een literatuuronderzoek? - welke soorten informatiebronnen zijn er en wanneer gebruik ik die? 40 TECHNISCHE INFORMATICA

41 - wat te doen bij te veel of juist te weinig zoekresultaten? - hoe moet ik citeren en hoe maak ik een literatuurlijst? - is de gevonden informatie wel betrouwbaar, recent en volledig? Gebruik de DelftSpecial instructie-website om te leren hoe de catalogus werkt en hoe te zoeken naar artikelen in de (bibliografische) databases. Zie voor meer informatie delftspecial.tudelft.nl of kom langs in het EWI Kennislab E-VIEW view@ewi.tudelft.nl EVIEW is naast Blackboard hèt officiële mededelingenkanaal van de faculteit EWI. Algemene onderwijsmededelingen worden in principe per (= EVIEW) bekend gemaakt. Je bent verplicht je voor een lijst aan te melden (eerstejaars worden automatisch in de propedeuselijst opgenomen). Aan- en afmelden moet je zelf doen. Je kunt je ook voor meerdere lijsten tegelijk aanmelden. Bijvoorbeeld wanneer je je propedeuse bijna hebt afgerond en je reeds als bachelorstudent staat ingeschreven of wanneer je je 3e jaar bijna hebt afgerond en je reeds als masterstudent staat ingeschreven. Aan- en afmelden doe je via Er zijn 13 verschillende lijsten: * Alle studenten * P-ET * BSc-ET * MSc-CE * MSc-EE * MSc-ES * P-TI * BSc-TI * MSc-CS * MSc-MKE * P-TW * BSc-TW * MSc-AM Houdt er rekening mee dat de mail die voor jou is bestemd, uitsluitend wordt verzonden naar het adres dat aan je studienummer is gekoppeld (dus niet naar andere adressen) en dus op je account bij elektron terecht komt. Ga, om je mail automatisch te laten forwarden, naar de speciale servicelink van de webpagina van de faculteit. Bij het opheffen van je account op elektron wordt je adres automatisch uit de lijsten verwijdert. Voor nadere inlichtingen kun je terecht bij het Servicepunt EWI, servicepuntewi@tudelft.nl. Docenten en medewerkers die de berichten ook willen ontvangen, sturen een aan view@ewi.tudelft.nl met het verzoek om toezending van de STUDIEGIDS 2007/

42 onderwijsmededelingen per EVIEW. Zij ontvangen dan alle berichten die worden verstuurd aan de studenten MEDEDELINGENBORDEN, DELTA EN QUADRAAD Bij de ingang van de gebouwen en de practicumadministratie zijn er LCD schermen waarop je informatie vindt over het laatste nieuws, colleges, practica, tentamenuitslagen, etc. Raadpleeg deze regelmatig. De universiteitskrant, Delta, verschijnt wekelijks. Daarin vind je naast mededelingen over de universiteit ook interessante artikelen, interviews, vacaturemeldingen, filmrecensies, weekmenu s, aankondigingen van bijeenkomsten, etc. Op de website van Delta kun je het blad online lezen en naar informatie zoeken. De faculteit heeft haar eigen nieuwsblad, Quadraad. Dit bevat nieuws- en achtergrond artikelen en varia verzorgd door studenten en staf WEBSITES EN BLACKBOARD De faculteit heeft haar eigen website en Via deze website kun je informatie krijgen over de opleidingen, de afdelingen en de onderzoekgroepen. De meest recente onderwijsinformatie staat op de Blackboard site van de universiteit, BOEKEN EN DICTATEN De meeste docenten geven je een lijst van boeken en aanvullende literatuur. Deze informatie is ook beschikbaar in deze studiegids en op Blackboard. Veel leerboeken zijn aanwezig in de universiteitsbibliotheek. De faculteitsbibliotheken hebben ook exemplaren van de veel gebruikte boeken. De studieverenigingen CH en ETV van de faculteit verkopen de meer populaire leerboeken tegen gereduceerde prijs. Sommige docenten gebruiken dictaten of ander schriftelijk materiaal, zoals readers. Studiematerialen zijn te bestellen via blackboard. Dit heeft als direct voordeel dat je overal ter wereld op elk moment je studiematerialen kunt bestellen en dat deze na betaling thuis worden afgeleverd. Indien gewenst is de mogelijkheid tot afhalen op de campus wel aanwezig. Je vindt de bestelsite voor de readers binnen het blackboard van 42 TECHNISCHE INFORMATICA

43 de TU Delft ( Je NetID en password ontvang je automatisch na inschrijving bij de TU Delft. Bij de VSSD winkel, Leeghwaterstraat 42, Delft, kun je redelijk geprijsde leerboeken en ander leermateriaal (calculators, disks, printer benodigdheden, etc) kopen COMPUTERFACILITEITEN Alle nieuwe studenten zijn automatisch gerechtigd om de computerfaciliteiten van de universiteit te gebruiken. De universiteit geeft iedere student een e- mailadres. Zorg er voor dat je je collegekaart bij je hebt bij de aanvraag. Voorgaande studiejaren kregen 1 e -jaars TU Delft studenten een gratis basis softwarepakket aangeboden. Dit pakket bestond uit 1 DVD-Rom met de onderstaande softwarepakketten. Vanaf studiejaar 2006/2007 wordt er geen studentenpakket meer uitgereikt. Alle software die op het Studentenpakket stond is nu vrij te verkrijgen via Blackboard ( voor studenten uit alle studiejaren UNIVERSITAIRE EN FACULTAIRE STUDENTENRADEN Er zijn een Universitaire Studenten Raad (USR) en een Facultaire Studenten Raad (FSR). De leden worden jaarlijks gekozen. De Universitaire Studenten Raad wordt gekozen uit lijsten van studentpartijen. De Facultaire Studenten Raad heeft gekozen vertegenwoordigers van iedere opleiding van de faculteit. Deze Raden hebben formele bevoegdheden, zoals het goedkeuren van de programma s en van de Onderwijs- en Examenregeling. Vraag je studievereniging naar de details VERTROUWENSPERSOON Pesten, treiteren, roddelen, seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie zijn allemaal vormen van ongewenst gedrag. Je kunt het als ongepast, hinderlijk, kwetsend of bedreigend ervaren. Je kunt er over klagen als je er schade van ondervindt. En jij bepaalt wat ongewenst is. Iedere faculteit heeft voor opvang en begeleiding een vertrouwenspersoon benoemd. Je kunt dus terecht bij je eigen vertrouwenspersoon. Deze vertrouwenspersoon biedt onder geheimhouding en in alle vertrouwelijkheid ondersteuning bij en advies STUDIEGIDS 2007/

44 over de manier waarop het ongewenste gedrag kan worden gestopt. Zonodig kan hij/zij ook een bemiddelaar inschakelen. Ook kan hij/zij je helpen bij het indienen van een schriftelijke klacht bij de klachtencommissie. En dit alles alleen met jouw instemming en in strikt vertrouwen. Aarzel dus niet! Praat erover, want het langer ondergaan van ongewenst gedrag kan ziekmakend zijn. De vertrouwenspersonen ongewenst gedrag voor EWI zijn drs. B.A. Valk, tel. +31 (0) , en mw. M. de Vlieger, tel. +31 (0) , Je kunt ook kijken op BEDRIJFSHULPVERLENING (BHV) Elke faculteit en alle andere gebouwen van de TU Delft hebben een eigen BHV organisatie of vallen onder de verantwoording van de BHV organisatie van een aanliggend pand. Bouwkunde heeft een eigen BHV organisatie. Wat: De BHV zorgt voor een veilige werkomgeving. Zij bemensen tevens de EHBO posten in de faculteit. Deze herken je aan de groene kruis bordjes bij de deuren van de betreffende medewerkers. Tevens stellen zij het BHV plan op waar het ontruimingsplan een onderdeel van is. Waar: De BHV organisatie is bereikbaar per Hier kun je onveilige situaties melden alsmede je aanmelden als BHV-er of terecht met je vragen. Op elke etage zijn 1 of meerdere BHV ers beschikbaar. Op alle kamers en zalen van de faculteit hangen instructies over hoe te handelen bij een ongeval of brand. BEL Wanneer: de BHV verleent eerste hulp bij ongevallen, bestrijdt beginnende brand en draagt zorg voor de ontruiming van het gebouw bij calamiteiten. Wie: De BHV organisatie wordt bezet door medewerkers en studenten. De laatste met name om te worden ingezet tijdens grootschalige studentenactiviteiten. Je herkent ze bij een inzet aan de oranje BHV-hesjes of -armbanden. 44 TECHNISCHE INFORMATICA

45 Instructie Bedrijfshulpverlening U kunt de BHV organisatie mobiliseren door via een vaste TU lijn 112 te bellen. Bij Ongeval BEL 112 Geef informatie over de locatie - uw naam - aard van het ongeval Blijf bij het slachtoffer Wacht op hulp Volg instructies van BHV-ers Bij Brand BEL 112 Geef informatie over: - de locatie - aard van de brand - omvang van de brand Volg instructies van BHV-ers Waarschuw in gevaar zijnde personen Breng personen in veiligheid Probeer te blussen Ga naar de verzamelplaats 2.24 /PUB /PUB is het ontmoetingspunt voor alle studenten en staf van de faculteit. Hier gaan ze na werktijd naartoe om iets te drinken en voor sociale gelegenheden zoals feestjes, borrels, het bekijken van voetbalwedstrijden, haringhappen, en op de derde donderdag in november, de Beaujolais proeverij. Locatie: EWI kelder. Openingstijden: woensdag, donderdag, vrijdag: uur. Tel.: +31 (0) Contactpersoon: e.vangrevenhof@tudelft.nl, +31 (0) STUDIEGIDS 2007/

46 2.25 TOELATING VWO-diploma Je wilt je inschrijven aan de TU Delft. Je doet dat op grond van een diploma waar een bepaald vakkenpakket bij hoort. Als je een VWO-diploma oude stijl met Wiskunde B en Natuurkunde hebt, of als je een VWO-diploma met profiel Natuur & Techniek hebt, dan ben je zondermeer toegelaten tot de opleiding. In alle andere gevallen kun je deficiënt zijn. Dat wil zeggen dat je vooropleiding onvoldoende is. Inschrijving deficiënt vakkenpakket Voorwaarden Technische Informatica en Technische Wiskunde Als je een VWO-diploma hebt met profiel Economie & Maatschappij of Cultuur & Maatschappij en je hebt dit (nog) niet aangevuld met Wiskunde B1, 2, dan word je niet toegelaten tot de TU Delft. Je dient deze deficiëntie eerst zelf op te heffen bijvoorbeeld door een zomercursus aan het Boswell-Instituut van de Universiteit Utrecht te volgen. Ook kan onderwijs worden gevolgd aan diverse ROC s. Wie over een VWO-diploma met het profiel Natuur & Gezondheid beschikt zonder Wiskunde B2, is formeel deficiënt. De TU heeft besloten dat deze deficiëntie niet meer vooraf hoeft te worden opgeheven. Er is bepaald dat zodra voor het eerste tentamen Analyse een voldoende is gehaald, deze deficiëntie geacht wordt te zijn opgeheven. De faculteit biedt hiervoor géén speciaal onderwijs of aparte toetsen aan. Voorwaarden Elektrotechniek Voor Elektrotechniek dienen de voorwaarden van Technische Informatica en Technische Wiskunde aangevuld te worden met Natuurkunde 1,2. HBO/WO-diploma Ook indien je toelating vraagt op grond van een (propedeutisch, dan wel doctoraal) HBO- of universitair diploma, geldt dat de Examencommissie van de faculteit bepaalt of je deficiënt bent. Als je mogelijk deficiënt bent, wordt je aangeraden hierover vroegtijdig met de Examencommissie contact op te nemen. De studieadviseur vormt daarvoor de beste ingang (zie paragraaf 2.6). 46 TECHNISCHE INFORMATICA

47 2.26 FINANCIELE ONDERSTEUNING Nederlandse studenten en studenten van de Europese Unie kunnen studiefinanciering krijgen van het rijk, mits je studievoortgang maakt. Raadpleeg de studieadviseur of het Student Facility Centre. Ook de website van de Informatie Beheer Groep: bevat informatie. Studenten die niet in aanmerking komen voor studiefinanciering, kunnen om financiële ondersteuning vragen. Je studieadviseur kan je informeren over de mogelijkheden. De MSc website bevat informatie over beurzen en andere fondsen voor MSc studenten. Het is denkbaar dat je studievertraging ondervindt door ziekte, handicaps, bedrijven van topsport, zwangerschap, commissiewerk en andere activiteiten. Deze vertraging kan er toe leiden dat je financiële problemen krijgt. In dat geval kun je een beroep doen op de Regeling Financiële Ondersteuning Studenten (RFOS). Het is van groot belang dat je de omstandigheden zo spoedig mogelijk meldt bij de studieadviseur! 2.27 STUDENTENBELANGENORGANISATIES Studievereniging Christiaan Huygens Locatie : Mekelweg 4, tegenover zaal A Tel. : +31 (0) en +31 (0) bestuur@ch.tudelft.nl Website : Al vanaf 1957 is Christiaan Huygens (CH) de studievereniging voor de wiskunde- en informaticastudenten van de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica van de TU Delft. CH behartigt de (studie)belangen van de studenten Technische Informatica en Technische Wiskunde en wil tussen hen een onderlinge band scheppen. Om dit mogelijk te maken heeft CH een grote organisatie met veel leden die helpen activiteiten neer te zetten. Leden krijgen het verenigingsblad MaCHazine toegestuurd. Contributie is makkelijk geregeld: je betaalt in één keer voor je hele studietijd en maar 5,00 per jaar. STUDIEGIDS 2007/

48 CH organiseert vele activiteiten om de studenten dichter bij elkaar te brengen. Als je je studie begint, merk je dat meteen al. De eerste activiteit elk jaar is het eerstejaarsweekend, waar eerstejaars, ouderejaars en docenten kunnen integreren. Om het nog makkelijker te maken is de Facie daar ook, om een smoelenboek te maken met alle eerstejaars. Als studievereniging heeft CH niet alleen activiteiten voor de lol, maar ook serieuze activiteiten. Zo organiseert CH verschillende lezingen en excursies gedurende het jaar. Je studeert immers hard om iets te leren, maar er is nog altijd meer dan alleen kennis. Tijdens lezingen en excursies maak je kennis met andere aspecten van je studie, zoals hoe het in het bedrijfsleven toegepast wordt. CH is er natuurlijk ook voor de studie zelf en daarom bewaakt ze het onderwijs. Via de collegeresponsiegroepen zorgt ze op de hoogte te blijven van wat er in de collegezalen speelt en dit wordt doorgespeeld naar de docenten, zodat die het onderwijs kunnen verbeteren. Daarnaast heeft CH zitting in de opleidingscommissie, waar er wordt meegedacht over de huidige gang van zaken en de toekomst van de opleidingen. Naast de genoemde activiteiten heeft CH er nog vele andere, zoals de jaarlijkse Dies, waarin de verjaardag van de vereniging gevierd wordt; het jaarboek, met informatie over de vereniging over het afgelopen jaar; een uitgebreide en volledig vernieuwde website met informatie over activiteiten en onderwijs; vele oude tentamens; de jaarlijkse programmeerwedstrijden; de denksportcommissie; ledenlunches; zo n beetje alle studieboeken die je nodig hebt; veel bedrijveninformatie; enzovoort. CH is er niet alleen voor de activiteiten en het onderwijs, het is er ook voor het goede leven. Op de CH-kamer kan elke student binnenlopen voor vragen en opmerkingen over CH en het onderwijs. Ook vindt je er koffie, de krant en een verscheidenheid aan al dan niet inhoudelijke tijdschriften. Studeren is immers leuk, maar het is ook fijn om even uit te rusten. 48 TECHNISCHE INFORMATICA

49 Jaarplanning CH 3 september : Constitutieborrel 18 september : EJW reunie/commissie interesse borrel 26 september : Ledenlunch 27 september : Inter Facultair Feest 29 september : Delfts Kampioenschap Programmeren 25&26 november : LAN-party 17 oktober : Commissiebar 5 december : Sinterklaas ledenlunch 12 december : Commissiebar / ADSL 13 december : Pi-feest 14 december : Facultair Schaak Kampioenschap 20 december : Kerstdiner 18 januari : Betadag 14 februari : Sjaarciefeest 27 februari : Ledenlunch 18&29 februari : Spyhunter 3-7 maart : Dies weken 3 maart : Dies receptie 6 maart : Dies eindfeest 13 maart : Symposium 19 maart : Commissiebar 23 april : Commissiebar 24 april : Pi-feest 14 mei : Sportdag / BBQ Electrotechnische Vereeniging Locatie : Mekelweg 4 Tel. : +31 (0) / Fax : +31 (0) bestuur@etv.tudelft.nl Internetadres : De Electrotechnische Vereeniging (ETV) is de studievereniging van de opleiding Elektrotechniek. Zij stelt zich ten doel de belangen van de studenten STUDIEGIDS 2007/

50 elektrotechniek aan de Technische Universiteit te behartigen en de studenten naast het curriculum een breed scala aan activiteiten aan te bieden die gerelateerd zijn aan de elektrotechniek. De ETV is in 1906 opgericht en is daarmee ouder dan de faculteit der Elektrotechniek (opgericht in 1919), één der voorlopers van de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica. De ETV kent een eeuwig lidmaatschap. Dat betekent dat je door eenmalig 12,50 te betalen voor de rest van je studententijd lid wordt van de ETV. Hierdoor krijgen de studie en het studentenleven een bijzondere meerwaarde, die je nergens anders vindt. Het Bestuur bestaat uit vijf studenten die zich geheel belangeloos inzetten voor de vereniging en haar leden. Het Bestuur kun je vinden bij de ETV-balie in de hal van het Gebouw Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica. Door het ontplooien van vele activiteiten, tracht de vereniging haar doelstelling te bereiken. Verder informatie over de ETV en haar activiteiten kun je vinden op de website. Jaarplanning ETV augustus : EOW augustus : OWee september : Welkom (terug) lunch september : Jaarvergadering september : Wisselingsreceptie september : Kwintjesavond 27 september : Interfacultair Feest 4 oktober : Akcieborrel 5 december : Sinterklaaslunch 21 december : Kerstlunch 4-8 mei : Dies-week augustus : EOW augustus : OWee september : Jaarvergadering september : Wisselingsreceptie TECHNISCHE INFORMATICA

51 ORAS ORAS is één van de twee partijen die zich in de faculteit sterk maakt voor de belangen van de studenten. Zij is onderdeel van een TU-omvattende politieke partij die ook onder de naam ORAS haar werk doet in de centrale studentenraad en in studentenraden van andere faculteiten. Elke maand is er een gezamenlijk overleg tussen studenten uit studentenraden van alle faculteiten en de centrale studentenraad over lopende zaken. Hierdoor kunnen informatie, wijsheid en persoonlijke ervaringen gemakkelijk worden uitgewisseld. Dit bleek bijvoorbeeld van onschatbare waarde, toen door de clustering en de invoering van de Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (MUB) de hele TU Delft op bestuurlijk niveau te maken kreeg met een volledig nieuwe situatie. Door dit gezamenlijke overleg zijn de studenten hier redelijk goed uit te voorschijn gekomen. In de huidige situatie telt de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica een studentenraad met twee kamers, één met zes studenten van Technische Wiskunde en Informatica, en één met vijf studenten van Elektrotechniek. ORAS is een partij met een brede interesse, die met alle zaken die hier op de faculteit spelen graag wil meedenken en meebeslissen. Zij hanteert hierbij een zogenaamde pragmatische denkwijze: dit houdt in dat wij altijd per probleem bekijken wat de beste oplossing is, zonder hierbij bepaalde idealen de overhand te laten krijgen. Daar wij boven alles de belangen van de student proberen te behartigen en zelf ook student zijn, heeft het onderwijs aan deze faculteit de hoogste prioriteit. AAG De AAG/e is een studentenpartij die zich bezighoudt met belangenbehartiging van studenten. Daarbij kun je denken aan onderwijs maar ook aan de inrichting van practicumzalen, informatievoorziening aan studenten etc. Deze belangenbehartiging vindt plaats in verschillende organen. In bijvoorbeeld de opleidingscommissie of de studentenraad. Studenten zullen deze raad vormgeven en tot een succes maken. Om ook echt de belangen van studenten te kunnen behartigen willen we graag weten wat jij wilt. Wat vind jij van de faculteit? Wat is goed, wat is slecht? De AAG/e is zeer geïnteresseerd in jouw mening. En in mensen die deze in de verschillende STUDIEGIDS 2007/

52 commissies en raden willen etaleren. Ben jij zo n student? En voel jij je aangetrokken tot de studentenpolitiek? Maak dan eens een afspraak met ons. De AAG/e zoekt gemotiveerde studenten die mee willen werken om de faculteit op topniveau te houden, zowel qua onderwijs als op elk ander gebied. IEEE Student Branch Delft IEEE staat voor The Institute of Electrical and Electronic Engineers en is een in 1884 opgerichte beroepsvereniging van oorspronkelijk Amerikaanse elektrotechnici. Tegenwoordig heeft zij een sterk internationaal karakter en telt meer dan leden over de gehele wereld. Ongeveer 15% van deze leden bestaat uit studenten in de elektrotechniek en aanverwante wetenschappen. Deze leden zijn georganiseerd in de zogenaamde Student Branches, die gevestigd zijn aan grote universiteiten. Sinds 1980 is er ook in Delft een dergelijke Student Branch aan de faculteit EWI. Momenteel telt zij ca. 100 leden. De activiteiten van de vereniging bestaan voornamelijk uit: - bekendmaken van de IEEE-organisatie en haar activiteiten onder studenten; - zorgdragen voor de afhandeling van lidmaatschapsaanmeldingen en verlengingen bij de moederorganisatie in de VS; - aanbieden van abonnementen aan een breed scala van hoge kwaliteitsvakbladen tegen speciale, zeer gereduceerde studententarieven; - organiseren van symposia over onderwerpen, die een groeiende belangstelling genieten binnen de elektrotechnische industrie en de informatica, om zodoende studenten vertrouwd te maken met actuele ontwikkelingen binnen hun vakgebied; - onderhouden van internationale contacten tussen verschillende Student Branches. Lidmaatschap van de IEEE Student Branch is aantrekkelijk voor studenten en promovendi die op de hoogte willen blijven van actuele, internationale ontwikkelingen in de elektrotechniek. Voor hen die zich ook buiten het studieprogramma willen ontplooien zijn er ruime mogelijkheden voor actieve deelname aan de organisatie van activiteiten. 52 TECHNISCHE INFORMATICA

53 Vereniging voor Studie- en Studentenbelangen te Delft (VSSD) Locatie : Leeghwaterstraat 42 Tel. : +31 (0) Fax : +31 (0) balie@vssd.nl Website : Openingstijden : maandag tot en met donderdag 08:30 17:00 uur, vrijdag 08:30 13:00 uur. Locatie Winkel : Leeghwaterstraat 42 Tel. : +31 (0) Fax : +31 (0) winkel@vssd.nl Openingstijden : maandag tot en met vrijdag 10:30 14:00 uur en 15:00 17:00 uur. Het doel van de VSSD is het behartigen van de belangen van alle studenten van de TU Delft. De vereniging richt zich voornamelijk op zaken als onderwijs, inkomen, wettelijke regelingen en dergelijke. Behalve in het vertegenwoordigen van het collectief studentenbelang voorziet de VSSD ook in ondersteuning van individuele studenten bij financiële, huisvesting-, studie- en andere problemen. De VSSD zorgt voor de publicatie en verkoop van redelijk geprijsde studieboeken. De VSSD houdt zich ook bezig met activiteiten buiten het directe studiebelang, zoals verzekeringen. Studenten met problemen kunnen vragen om ondersteuning in het VSSD kantoor gedurende het spreekuur, maandag tot en met donderdag 12:00 14:00 uur. Je kunt ook vragen stellen via de VSSD website: Integrand, Organisatie ter Bevordering van Bedrijfsvaardigheden Studenten WO Kantoor stichting Integrand Delft Locatie : Mijnbouwplein 11, 2628 RT Delft Tel. : +31 (0) Fax : +31 (0) integrand@tudelft.nl Website : STUDIEGIDS 2007/

54 Openingstijden: maandag t/m vrijdag van uur en van uur De organisatie De Stichting Integrand is een organisatie met vestigingen in elf studentensteden in Nederland. De doelstelling De doelstelling van Integrand is het bevorderen van de bedrijfsvaardigheid van studenten. Om dit te verwezenlijken bemiddelt zij tussen bedrijven en studenten, voor stages, afstudeeropdrachten en werkopdrachten. De opdrachten Integrand Delft krijgt uit haar bestand van 1300 bedrijven en instellingen, en door benadering van nieuwe bedrijven, opdrachten op elk technisch gebied. De duur van de opdrachten varieert van één tot zes maanden. Het gaat hierbij om zowel kortlopende als langlopende projecten die door één of meerdere studenten uitgevoerd worden. De procedure Een student schrijft zich in bij Integrand en komt in het studentenbestand. Bij een opdracht wordt uit dit bestand een beperkte selectie gemaakt van studenten die voor die opdracht geschikt zijn. Het bedrijf kiest uit deze selectie studenten die op een sollicitatiegesprek mogen komen. Dan beslist het bedrijf welke student de opdracht mag doen. De bemiddeling Integrand regelt dus het contact van de student met het bedrijf, niet het contract. De student en het bedrijf regelen zelf onder welke voorwaarden de opdracht wordt uitgevoerd. Inschrijving Om in ons studentenbestand te komen en dan in aanmerking te kunnen komen voor een opdracht, moet je je inschrijven. Dit kan op de vestiging van Integrand Delft. Neem een recent c.v. mee. Aan de inschrijving zijn geen kosten verbonden. Inschrijven kan tevens op de internetpagina Indien je meer informatie wilt kun je altijd op de vestiging langskomen. 54 TECHNISCHE INFORMATICA

55 Netwerk voor Informaticae en Fysicae (NIMF) Naam : Stichting NIMF Adres : Everard Meijsterlaan 50, 3533CN Utrecht Naam : Mw.drs. I.A.M. Goddijn Locatie : Mekelweg 4 Tel. : +31 (0) i.a.m.goddijn@tudelft.nl of info@stichtingnimf.nl Website : Het NIMF is een landelijk netwerk voor vrouwen die actief zijn in de wiskunde, natuurkunde, sterrenkunde, informatica en aanverwante vakken als kunstmatige intelligentie, elektrotechniek, geologie en chemische technologie. Ons doel is om onderling praktijkervaring en informatie uit te wisselen. We doen dit via de tweemaandelijkse nieuwsbrief NIMFormatie en op bijeenkomsten. Zo worden er regelmatig netwerkavonden over een bepaald thema georganiseerd waarop je andere deelneemsters kunt ontmoeten. Ook zijn onlangs diverse intervisiegroepen gestart die door NIMF worden ondersteund. Alle geledingen zijn vertegenwoordigd in NIMF: studenten en hoogleraren, vrouwen uit het bedrijfsleven en bij de overheid. Als deelneemster krijg je een netwerkgids met daarin de adressen en informatie van alle leden, zodat je zelf kunt netwerken. De contributie is laaggehouden: per jaar voor vrouwen met een inkomen beneden het minimumloon en voor alle anderen. Wil je meer informatie of wil je lid worden, neem dan contact op met NIMF REGLEMENTEN EN REGELINGEN Reglementen Er is een aantal reglementen waarin de regels staan voor de organisatie van de faculteit en de opleidingen. Dit zijn: - Het Faculteitsreglement. - Het Onderwijs en Examen Reglement (OER). - De Uitvoeringsregeling (UR) van het Onderwijs en Examen Reglement (per opleiding). - De Regels en Richtlijnen van de Examencommissie (RRvE). - Het opleidingsgebonden deel van het Studentenstatuut. STUDIEGIDS 2007/

56 Deze reglementen worden jaarlijks gepubliceerd op Raadpleeg in gevallen van twijfel het Servicepunt tel. +31(0) , je opleidingsdirecteur of je studieadviseur. Aanwezigheid We verwachten dat je aanwezig bent gedurende de onderwijsperiodes. Collegebezoek is in het algemeen niet verplicht, maar sommige practica en projecten hebben aanwezigheidsplicht. Ook bij colleges kan aanwezigheid verplicht zijn of kunnen er andere verplichtingen zijn zoals het inleveren van huiswerk of het deelnemen aan toetsen. Controleer dit van tevoren. Gegeven het intensieve lesprogramma raden we je sterk aan om geen vrijaf te nemen gedurende de onderwijsperioden, bijvoorbeeld voor een wintersportvakantie, omdat je dan het risico loopt essentiële onderdelen zoals practica te missen. Omdat practica vaak maar één keer per jaar worden aangeboden loop je het risico van ernstige studievertraging. De faculteit neemt geen enkele verantwoordelijkheid voor deze vorm van studievertraging en zal geen extra maatregelen voor je treffen TENTAMEN- EN PRACTICUMAANMELDSYSTEEM (TAS) Via het tentamen- en practicumaanmeldsysteem (TAS) kun je je online aan- of afmelden voor schriftelijke tentamens en voor deelname aan practica. Je moet je uiterlijk twee weken van tevoren aanmelden. Dit is verplicht voor zowel de bachelorstudenten als voor de masterstudenten. Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. Als je je door bijzondere omstandigheden te laat hebt aangemeld, neem dan contact op met ir. M. Sepers (TI), dr.ir. M.D. Verweij (ET) en ir. H.F.M. Corstens (TW). Bij het begin van je studie krijg je een password opgestuurd om in te loggen in TAS. Als je eenmaal een password hebt dan kun je inloggen vanaf iedere PC met een internetaansluiting ( TENTAMENS Het aantal mogelijkheden per jaar om een (schriftelijk) tentamen af te leggen is minimaal twee, waarvan er één direct aansluitend aan het gegeven onderwijs is en één herkansing. Aanmelding via TAS is verplicht voor (her)tentamens. Als je deelneemt aan een tentamen moet je je collegekaart of een ander 56 TECHNISCHE INFORMATICA

57 bewijs van toelating tot de opleiding kunnen tonen - zorg dus dat je die bij je hebt. Bij ieder tentamen moet je je naam, adres en studienummer invullen op een tentamenkaart. De regels kunnen per tentamen verschillen. In sommige gevallen mag je boeken, dictaten, eigen aantekeningen, calculatoren meenemen. Als Nederlands (Engels in de masterfase) niet je moedertaal is, dan is een woordenboek toegestaan STUDIELASTPUNTEN EN CIJFERS De TU Delft gebruikt het European Credit Transfer System (ECTS) om de studielast van onderwijseenheden in uit te drukken. Eén studiejaar bestaat uit 60 EC. 1 EC punt staat voor 28 uur studiebelasting. Er is geen vaste relatie tussen college-uren en studielastpunten, maar een algemene regel is dat een college dat 1 uur collegetijd per week vraagt in een semester 1.5 EC oplevert in de bachelor opleiding en 3 EC in de masteropleiding. Dit betekent dat de verhouding tussen contacttijd en zelfstudietijd tussen 1 : 3 en 1 : 6 is. Er wordt dus een hoop werk van je verwacht in de vorm van zelfstudie! Veel practica en projecten hebben huiswerk, zoals voorbereiding en verslaglegging. De verhouding tussen uren in het practicum en uren huiswerk kan ongeveer 1:1 zijn, maar dit hangt erg af van de aard van het practicum. Dus 30 uren (6-8 halve dagen) in het practicum kan je 1 à 2 EC opleveren, afhankelijk van het gevraagde huiswerk. De waarderingscijferschaal loopt van 1-10, met de voor Nederland gebruikelijke betekenis. Een 6 of hoger is een voldoende, een 5 of lager een onvoldoende. Soms, speciaal bij practica, krijg je geen cijfer, maar een aanduiding V (voldoende) of 0 (onvoldoende). Cijfers voor schriftelijke tentamens worden zo snel mogelijk maar in ieder geval binnen 20 werkdagen bekend gemaakt. Je kunt een overzicht van al je behaalde cijfers krijgen via Blackboard als je een persoonlijke inlogcode hebt. Raadpleeg bij de geringste twijfel het Servicepunt! STUDIEGIDS 2007/

58 2.32 INZAGE- EN BEROEPSRECHT Nadat het tentamenresultaat bekend is gemaakt heb je minstens 20 dagen recht op inzage van je gemaakte werk. Je mag een kopie maken. Gedurende deze termijn mag je ook om een nabespreking vragen. Docenten verstrekken in veel gevallen uitwerkingen, vaak via Blackboard. Als je na een nabespreking bezwaar hebt tegen de becijfering, dan kun je binnen tien dagen schriftelijk beroep aantekenen bij het College van Beroep voor de Examens, Postbus 5, 2600 AA Delft KLACHTEN OVER ONDERWIJS Het kan altijd zijn dat er iets niet loopt zoals het moet of dat je vindt dat je op enige manier wordt benadeeld. Waar moet je dan zijn? Als het gaat om problemen rond een individueel vak dan is de verantwoordelijk docent het eerste aanspreekpunt. Kom je er met hem of haar niet uit dan kun je contact zoeken met de collegeresponsiegroep, een studieadviseur of met de opleidingsdirecteur. Voor problemen die vakoverschrijdend zijn, curriculumafstemming, semesterbelasting e.d., kun je het beste direct contact zoeken met een van de studieadviseurs, onderwijscoördinator of de verantwoordelijke opleidingsdirecteur. Zijn er problemen rond andere onderwijsfaciliteiten dat zul je je in eerste instantie tot de direct betrokkene of diens hiërarchische hogergeplaatste, moeten wenden. Als je vindt dat je er op deze manier niet uit komt dan moet je een meer officieel pad kiezen: dat van het schriftelijk aanhangig maken van je zaak. Het hoofd van de Dienst Onderwijs- en Studentenzaken, drs. N.J. van de Griend, is de functionaris die door de decaan is aangewezen om de klacht/vraag of wat dan ook op het juiste bordje te leggen. Hij/zij dient te bewaken dat er serieus en binnen normale tijd wordt gehandeld en er voorts voor te zorgen dat degene die aan de bel trekt wordt ingelicht over de vorderingen rond de afhandeling. Als je ondanks alles toch meent onjuist te zijn behandeld, dan kun je altijd een formele klacht indienen. Hoe dat moet is aangegeven in het centrale deel van het Studentenstatuut. 58 TECHNISCHE INFORMATICA

59 2.34 EVALUATIE VAN DE OPLEIDING De Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica streeft voortdurend naar verbetering van haar opleidingen. Je inbreng daarin is erg belangrijk. We vragen naar je mening over het onderwijs op verschillende manieren. Ten eerste organiseren de studieverenigingen en de faculteit bijeenkomsten van responsiegroepen van studenten om de lopende onderwijsactiviteiten te bespreken. Ten tweede vraagt de faculteit je om enquêtes in te vullen. Deze enquêtes bevatten standaardvragen en de resultaten worden bekend gemaakt in statistische vorm. We vragen je dringend om deel te nemen aan deze evaluaties omdat we er van overtuigd zijn dat de resultaten erg belangrijk zijn voor het verbeteren van onze opleidingen EXAMENZITTINGEN De propedeuse- en bachelorexamenzittingen zijn louter formele bijeenkomsten. De sub-examencommissie controleert dan of je aan alle wettelijke verplichtingen hebt voldaan. Zo ja, dan stelt deze commissie vast dat je geslaagd bent voor je diploma. De diploma-uitreiking vindt enkele dagen erna plaats. Voor deze officiële examenzitting moet je je tenminste 20 werkdagen van tevoren aanmelden bij het Servicepunt. Je dient hiervoor formulieren in te vullen die je kunt vinden op de website of bij het Servicepunt. Controleer tijdig of alles in orde is en of je inderdaad aan alle eisen voor het diploma hebt voldaan! Als je niet verder wilt studeren na het behalen van je Bachelor, kun je je uitschrijven vanaf de eerste dag van de maand nadat je aan je laatste verplichting voor het bachelordiploma hebt voldaan. Dan is geen collegegeld meer verschuldigd. Je kunt dan op verzoek een verklaring krijgen van het servicepunt, waarin staat dat je aan al je verplichtingen hebt voldaan. Het kan immers zijn dat je pas weken tot maanden later je echte diploma in ontvangst kunt nemen! 2.36 TECHNISCHE UNIVERSITAIRE LERARENOPLEIDINGEN (TULO) De Technische Universitaire Lerarenopleiding leidt op tot eerstegraads docent wiskunde, natuurkunde, scheikunde of informatica. Eerstegraads docenten geven vooral les in de bovenbouw van havo en vwo. Zij beschikken over uitstekende vakinhoudelijke kennis. STUDIEGIDS 2007/

60 De TULO is een deel van de masteropleiding Science Education and Communication (SEC). De drie Technische Universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente werken hierin samen. Tijdens de opleiding verwerf je de competenties waarover een eerstegraads docent moet beschikken. Deze zijn vastgesteld door de minister van Onderwijs. Zoals bekend bestaat er de komende jaren een grote behoefte aan docenten, juist ook aan eerstegraads docenten. Met deze opleiding is een plek op de arbeidsmarkt dus verzekerd. Een docent doet méér dan onderwijs verzorgen. Hij (of zij) ontwikkelt ook onderwijs, voor zichzelf en voor collega s. Hij begeleidt de leerlingen op hun weg naar volwassenheid en op hun weg naar verantwoordelijk burgerschap. Hij inspireert leerlingen door zijn enthousiasme voor de wiskunde en de andere bèta- en techniekvakken. Hij adviseert leerlingen over hun vervolgstudie. Hij heeft contact met de ouders. Hij werkt samen met zijn collega-docenten. De TULO komt tegemoet aan de behoefte aan docenten met een technische en academische achtergrond in het voortgezet onderwijs. De ingenieur voor de klas heeft een open oog voor systematisch ontwerpen in zowel het eigen vakgebied als in het onderwijs en is vanuit de techniek vertrouwd met een multidisciplinaire benadering en met de toepassingen van informatie- en communicatietechnologie. Hoe lang duurt de TULO? Er zijn verschillende manieren waarop je de opleiding tot eerstegraads leraar kunt volgen. De duur van de opleiding is afhankelijk van je keuze. Docent wiskunde - Na je BSc TW volg je de masteropleiding SEC. De opleiding duurt dan 2 jaar. - Na je MSc AM volg je de masteropleiding SEC. De opleiding duurt dan 1 jaar, je krijgt namelijk vrijstelling voor het wiskundedeel van de opleiding. Voor deze tweede master is 12 maanden extra stufi beschikbaar. - Het is mogelijk delen van de lerarenopleiding te integreren in je wiskundestudie. Bijvoorbeeld door de minor Educatie te volgen. Of door de vrije ruimte in je masterprogramma te vullen met vakken van de 60 TECHNISCHE INFORMATICA

61 lerarenopleiding. De opleidingsduur hangt dan af van hoe je je programma inricht. Het is op deze manier mogelijk de bevoegdheid als eerstegraads docent naast een masterdiploma Applied Mathematics in vijf jaar nominale studietijd te behalen. Docent informatica - Na je BSc TI volg je de masteropleiding SEC. De opleiding duurt dan 2 jaar. - Na je MSc CE of CS volg je de masteropleiding SEC. De opleiding duurt dan 1 jaar, je krijgt namelijk vrijstelling voor het vakinhoudelijk deel van de opleiding. Voor deze tweede master is 12 maanden extra stufi beschikbaar. Hoe ziet de opleiding eruit? De lerarenopleiding kent vier varianten, één voor wiskunde, één voor natuurkunde, één voor scheikunde en een voor informatica. Deze varianten zijn qua opzet gelijk. Als je kiest voor de tweejarige opleiding tot docent bestaat de helft (60 ec) uit vakinhoudelijke vakken op masterniveau en een vakinhoudelijk onderzoek. Welke vakken dit precies zijn bepaal je in overleg met de studieadviseur van SEC. De andere helft, het pedagogisch-didactisch of beroepsgerichte deel van de opleiding (ook 60 ec), bestaat uit vier clusters van vakken: - Onderwijskunde (12 ec) - Vakdidactiek (15 ec) - Onderzoek (9 ec) - Stage (24 ec) Onderwijskunde en onderzoek worden gegeven en begeleid door drs. M. Jacobs van de faculteit TNW. Vakdidactiek wiskunde en schoolpracticum vallen onder de verantwoordelijkheid van de vakdidactici wiskunde, mw. drs. A. Verweij en dr. J. Spandaw. Vakdidactiek natuurkunde en schoolpracticum vallen onder de verantwoordelijkheid van de vakdidactici natuurkunde, mw. drs. I. Frederik en ir. W. Sonneveld. Vakdidactiek scheikunde en schoolpracticum vallen onder de verantwoordelijkheid van de vakdidacticus scheikunde, drs. A. Kerkstra. Vakdidactiek informatica en schoolpracticum vallen onder de verantwoordelijkheid van de vakdidactici informatica, (vacature). Voor alle vakken is tijdige opgave bij de docent en/of op Blackboard noodzakelijk. STUDIEGIDS 2007/

62 Voor wie? - De opleiding tot wiskundedocent sluit direct aan op een bachelor- of masteropleiding (technische) wiskunde. - De opleiding tot informaticadocent sluit direct aan op een bachelor- of masteropleiding (technische) informatica. - Maar ook studenten van andere bèta-opleidingen kunnen eerstegraads leraar worden. Zij dienen dan wel een schakelprogramma te volgen of een pakket aanvullende vakken te volgen. Meer informatie hierover kun je krijgen bij dr. K.P. Hart (wiskunde) of drs. M. Jacobs (natuurkunde, scheikunde, informatica). De inhoud en omvang van het schakelprogramma hangen af van de opleiding die je gevolgd hebt én van het schoolvak dat je wilt gaan geven. - Promovendi die een eerstegraads onderwijsbevoegdheid willen behalen kunnen zich wenden tot drs. M. Jacobs. - Docenten met een tweedegraads bevoegdheid kunnen worden toegelaten tot de TULO. Na een schakelprogramma volgt een aangepast studieprogramma, waarin de nadruk ligt op vakdidactiek en schoolpracticum, gericht op het eerstegraads gebied. Informatie Inlichtingen over de opleiding in het algemeen en aanmelding voor onderwijskunde en voor onderzoek van onderwijs via de opleidingscoördinator en studieadviseur: drs. M.A.F.M. Jacobs tel. : +31 (0) m.a.f.m.jacobs@tudelft.nl Schakelprogramma en aanvullende vakeisen wiskunde: dr. K.P. Hart tel. : +31 (0) k.p.hart@tudelft.nl 62 TECHNISCHE INFORMATICA

63 Schakelprogramma en aanvullende vakeisen natuurkunde, scheikunde en informatica: drs. M.A.F.M. Jacobs tel. : +31 (0) m.a.f.m.jacobs@tudelft.nl Vakdidactiek en schoolpractica wiskunde: mw. drs. A. Verweij tel. : +31 (0) a.verweij@tudelft.nl dr. J. Spandaw tel. : +31 (0) j.g.spandaw@tudelft.nl Vakdidactiek en schoolpractica natuurkunde: mw. drs. I. Frederik tel. : +31 (0) j.e.frederik@tudelft.nl ir. W. Sonneveld tel. : +31 (0) w.sonneveld@tudelft.nl Vakdidactiek en schoolpractica scheikunde: drs. A. Kerkstra tel. : +31 (0) a.kerkstra@tudelft.nl Vakdidactiek en schoolpractica natuurkunde: (vacature) tel. : +31 (0)15 Aanmeldingsformulieren te verkrijgen bij de coördinator van de TULO: drs. M.A.F.M. Jacobs tel. : +31 (0) m.a.f.m.jacobs@tudelft.nl STUDIEGIDS 2007/

64 3. Het Bachelorprogramma Technische Informatica 3.1 ALGEMEEN De opleiding Technische Informatica (TI) aan de TU Delft bestaat sinds 1981 als zelfstandige studierichting. Daarvoor bestond al enkele jaren binnen Technische Wiskunde een richting Technische Informatica met een programma dat vanaf het tweede jaar een eigen programma kende. Na de verzelfstandiging in 1981 is het programma een aantal keren vernieuwd waarbij de studieduur wisselde tussen de vier en vijf jaar. Vanaf 2001 is de opleiding ingericht volgens het zogenaamde bachelor-masterstelsel. Hierdoor bestaat de opleiding uit een driejarige bachelorfase en een tweejarige masterfase die ieder met een eigen diploma worden afgesloten. Het eerste jaar van de bachelor heet propedeuse en wordt ook afgesloten met een diploma. In september 2005 is een nieuw bachelorprogramma van start gegaan dat voortbouwt op het curriculum uit september De opleiding TI wordt verzorgd door de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI). De faculteit bestaat uit meerdere afdelingen met een al dan niet meer specifieke elektrotechniek-, wiskunde- of informatica-signatuur. 3.2 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING De doelstelling van de bacheloropleiding TI is studenten op te leiden in de Technische Informatica tot een niveau waarop zij met succes een aansluitende masteropleiding in de informatica kunnen volgen en daarnaast een startkwalificatie bezitten voor de arbeidsmarkt. De doelstelling van de aansluitende masteropleiding is ingenieurs van topkwaliteit op te leiden die over een solide kennis van de wetenschappelijke fundamenten van de informatica beschikken, die in staat zijn deze kennis toe te passen, in het bijzonder werkend in teams en tevens gebruikmakend van belendende disciplines en van de nieuwste methoden en technieken, die in staat zijn te werken nabij het niveau van actueel onderzoek en daarbij nieuwe ideeën aan te dragen, en die de potentie bezitten origineel werk te verrichten en bij te dragen aan de ontwikkeling van wetenschap en engineering. 64 TECHNISCHE INFORMATICA

65 De bachelor biedt een brede academische basisopleiding met ruime aandacht voor het ontwerpen. De master biedt een verdieping op een deelgebied (specialisatie) en richt zich met name op het onderzoek. De bacheloropleiding wil verder op academische wijze de student trainen in het conceptueel vermogen om problemen op een abstract niveau te kunnen analyseren en modelleren. Tevens dient de student de ontwikkelingen van de informatica te kunnen plaatsen in het breder kader van de maatschappelijke en industriële ontwikkelingen en deze met een kritische instelling te kunnen analyseren. Ten slotte zijn goede uitdrukkingsvaardigheden van groot belang. Hoewel de werkzaamheden van de informatica-ingenieur veelal praktisch gericht zijn op het ontwerpen en beheren van complexe computersystemen en informatiesystemen in de meest ruime zin, is de opleiding zelf vrij theoretisch van karakter. Tijdens de bachelorfase wordt dan ook veel aandacht besteed aan de fundamentele onderbouwing van de informatica (logica, specificatie van algoritmen en datastructuren, automaten- en talentheorie, computerstructuren, fundamentele informatica) en aan wiskunde (analyse, lineaire algebra, discrete wiskunde, numerieke wiskunde, statistiek). Daarnaast is veel ruimte ingericht voor integratie van deze kennis door middel van projectonderwijs. Ieder semester is er een project waaraan studenten in groepjes van vijf en onder begeleiding van een studentmentor aan een opdracht werken. De bachelorfase wordt afgerond met een praktijkgericht, realistisch project waarin alle opgedane kennis geïntegreerd wordt. 3.3 VARIANTEN BINNEN DE OPLEIDING Er zijn twee varianten binnen de bachelor, namelijk: Softwaretechnologie (ST): de techniek van het ontwikkelen van softwaresystemen voor technische en bedrijfstechnische toepassingen. Media & Kennistechnologie (MKT): de techniek van het ontwerpen van interactieve, intelligente multimediadiensten en user interfaces. Je maakt een keuze voor een van de varianten aan het eind van het eerste semester. Van het bachelorprogramma is globaal eenderde deel specifiek voor de variant en tweederde deel omvat de algemene informatica-, wiskunde- en andere basisvakken. STUDIEGIDS 2007/

66 3.4 OPBOUW BACHELORPROGRAMMA De bacheloropleiding Technische Informatica bestaat, zoals al aangegeven, uit drie studiejaren. Het eerste jaar wordt afgesloten met het Propedeusediploma en de opleiding wordt afgesloten met het Bachelordiploma dat de titel BSc. (Bachelor of Science) oplevert. De aansluitende masteropleiding duurt twee jaar en wordt afgesloten met het Masterdiploma dat het recht geeft op het voeren van de titel MSc. (Master of Science) of Ir. (Ingenieur). Het programma is ingericht volgens de major/minorstructuur. De major is de hoofdrichting van de bacheloropleiding (Propedeuse + 90 EC in de post-propedeutische fase). De minor is een samenhangend pakket vakken ter verbreding of verdieping (30 EC in de post-propedeutische fase). Het eerste jaar van het studieprogramma bestaat uit een gemeenschappelijk deel van 48 studiepunten en een variantspecifiek deel van 12 studiepunten (één jaar is 60 EC punten, zie par. 4.2). Dit variantdeel bestaat uit twee specialisatievakken en twee projecten. Het eerste vak en project wordt voor beide varianten gecombineerd gegeven zodat iedereen kennis kan maken met beide varianten. In principe kies je aan het eind van het eerste semester definitief voor één van de varianten. Je volgt dan de vakken uit die variant en voert de projecten van die variant uit. Je sluit het eerste jaar af met het propedeutisch examen Technische Informatica. Het tweede jaar bestaat uit een gemeenschappelijk deel van 37 studiepunten en een variantspecifiek deel van 23 studiepunten. Dit variantdeel bestaat uit 2 specialisaties, bestaande uit 3 theorie-onderdelen en 2 bijbehorende projecten. Het eerste semester van het derde jaar bestaat uit de minor (30 EC, zie par. 6.4). Deze minor kun je bijvoorbeeld gebruiken om te schakelen naar een andere master. Ook kun je de minor gebruiken om je te verbreden of te verdiepen op een toepassingsgebied van de informatica of op een deeldiscipline binnen de informatica. In het tweede semester van het derde studiejaar wordt de major afgerond. Deze bevat, net als de propedeuse en het tweede jaar, een aantal verplichte studieonderdelen die je kennis uit het eerste en tweede jaar verdiepen. 66 TECHNISCHE INFORMATICA

67 Het derde jaar sluit je af met het Bachelorseminarium en een groot project, het zogenaamde Bachelorproject. Bij het Bachelorseminarium lees je samen met medestudenten een aantal wetenschappelijke papers, schrijf je samen hierover een paper en bereid je een voordracht voor die door een van de groepsleden wordt gegeven. Het Bachelorproject is een groepsopdracht die meestal in een bedrijf wordt uitgevoerd en waarbij een groot deel van de kennis opgedaan in de bachelor wordt geïntegreerd. Het nieuwe programma voor het eerste jaar is in september 2005 gestart. Ten behoeve van de overgang van het oude naar het nieuwe programma is er een overgangsregeling (zie par. 4.3 voor de propedeuse en par. 6.6 voor het tweede en derde jaar). Studenten die in 2004 of eerder met de studie zijn begonnen en vertraging hebben opgelopen, kunnen het beste contact opnemen met een van de studieadviseurs om het, voor hen, meest efficiënte studiepad uit te zoeken. 3.5 DE MASTEROPLEIDINGEN Als je de bachelor hebt gehaald (of vrijwel hebt afgerond) kun je je studie voortzetten met een masteropleiding. Binnen de TU Delft geeft de bachelor TI directe toegang tot vier masters: Computer Science (CS), die als algemene doorstroommaster geldt voor de bachelor, de master Media and Knowledge Engineering (MKE), die als voortzetting van de bachelorvariant MKT kan worden gezien, de master Embedded Systems (per 1 september 2006 gestart i.s.m. de twee andere TU s) en de master Computer Engineering (CE). De laatste drie masters zijn ook toegankelijk vanuit de bachelor Elektrotechniek. Verder zijn er de zelfstandige mastertracks Bio-informatics (zie de mastergids MKE) die samen met Leiden wordt verzorgd, en Information Architecture (zie de mastergids CS) die samen met TBM wordt aangeboden. Je kunt ook een master in Eindhoven of Twente gaan volgen. Tevens geeft de bachelor toegang tot een master aan één van de zusteropleidingen binnen de IDEA-league (Imperial College London, ETH Zürich, RWTH Aachen en Paris Tech). Daarnaast kun je via schakelminoren toegang krijgen tot een aantal andere masteropleidingen. STUDIEGIDS 2007/

68 Informatie over de masters vind je in de desbetreffende mastergidsen. De vier genoemde masters hebben globaal dezelfde opzet: verplicht entreepakket specialisatierichting keuzeruimte onderzoekstaak afstudeeropdracht Het entreepakket bestaat uit vakken die de betreffende masteropleiding een basis van een voldoende breedte dienen te verschaffen. De specialisatieruimte biedt verdieping in een afstudeerrichting, ook wel specialisatierichting genoemd. De keuzeruimte is vrij, maar bevat bij voorkeur vakken uit andere masteropleidingen. De keuzeruimte en de onderzoekstaak kunnen worden gecombineerd tot een minor of buitenlandstage van 30 EC (een half jaar). Het afstudeerproject wordt bij voorkeur intern (aansluitend aan het onderzoek binnen de faculteit) verricht, maar kan ook extern bij een bedrijf of researchinstituut worden gedaan. Een interne onderzoekstaak is verplicht voor studenten die extern afstuderen. 3.6 TOELATING TOT DE MASTER Studenten die in het bezit zijn van een bachelordiploma Technische Informatica worden automatisch toegelaten tot de masteropleidingen Computer Science, Media and Knowledge Engineering, Computer Engineering en Embedded Systems. Studenten die ingeschreven zijn in de bacheloropleiding en nog geen bachelordiploma hebben, kunnen onder bepaalde voorwaarden als pre-master student worden ingeschreven. Dit betekent dat zij aan een beperkt aantal mastervakken van de gekozen masteropleiding mogen deelnemen: met een pre-masterinschrijving kunnen de vakken uit het verplichte entreepakket en uit de keuzeruimte van de master worden gevolgd. Bachelor studenten TI krijgen een pre-master inschrijving voor de aansluitende masters als aan de volgende voorwaarden is voldaan: studenten van cohort 2002 of eerder: het propedeutisch examen is gedaan en behaald 68 TECHNISCHE INFORMATICA

69 studenten van de cohorten 2003 tot en met 2005: - het propedeutisch examen is gedaan en behaald - alle onderdelen uit het tweede jaar zijn met succes afgerond - de afsluitende integrerende opdracht of het bachelorproject uit het derde jaar is afgerond - voor studenten in het programma 2002: IN3100 en IN3300 zijn afgerond; voor studenten in het programma 2005: IN3305 is afgerond - van de overige onderdelen uit het derde jaar mag maximaal 15 EC ontbreken studenten van cohort 2006 en later kunnen tot 1 september 2010 een pre-masterinschrijving krijgen als: - het propedeutisch examen is gedaan en behaald - alle onderdelen uit het tweede jaar zijn met succes afgerond - uit het derde jaar zijn IN3305 en het Bachelorproject afgerond - van de overige onderdelen uit het derde jaar mag maximaal 15 EC ontbreken Voor cohort 2006 en later is de premasterinschrijving slechts geldig tot 1 september Vanaf 1 september 2010 is het voor hen noodzakelijk het bachelordiploma te hebben behaald om toegelaten te worden tot de masteropleiding. STUDIEGIDS 2007/

70 4. Het propedeuseprogramma 4.1 INLEIDING De bacheloropleiding Technische Informatica kent twee varianten: 1. Softwaretechnologie (ST), 2. Media & Kennistechnologie (MKT). Voor elke variant bestaat het programma van het eerste jaar (propedeuse) uit 10 examenonderdelen (vakken). Elk vak bestaat uit één of meer onderdelen inclusief practica en projecten (zie de volgende paragraaf voor een overzicht). In het eerste jaar zijn de programma s voor de varianten grotendeels gelijk. In de hogere jaren worden deze steeds meer verschillend. De onderstaande tabel geeft aan wat de vakken zijn voor beide varianten: Examenonderdelen (vakken) ST MKT IN1105 ICT-oriëntatie 1 1 e semester WI1005IN IN1205 IN1305 Analyse Objectgeoriënteerd Programmeren Fundamentele Informatica 1: Logica, Automaten en Talen IN1405 Specialisatie ST/MKT 1: Introductie Software-ontwerp IN1505 ICT-oriëntatie 2 WI1105IN Lineaire Algebra 2 e semester IN1605 IN1705 Algoritmen en Programmeertalen Computersystemen IN1805 Specialisatie ST 2: Systeem Concepten IN1905 Specialisatie MKT 2: Kennistechnologie In het eerste semester volgen alle studenten hetzelfde programma. Het voor iedereen verplichte vak IN1405 Specialisatie ST/MKT 1: Introductie Softwareontwerp is zodanig opgezet dat het oriënterend is voor beide varianten: het 70 TECHNISCHE INFORMATICA

71 bevat elementen van zowel ST als MKT en helpt de student bij het kiezen voor een van de twee varianten. Na het eerste semester dient iedere student deze keus gemaakt te hebben, aangezien de programma s dan uiteen gaan lopen: ST-ers volgen het specialisatievak IN1805 en MKT-ers IN1905, zoals de bovenstaande tabel laat zien. Het actuele rooster van de propedeuse is via internet te raadplegen ( Het propedeuse-examen Ieder van de bovenstaande vakken kent meerdere onderdelen. Bij alle vakken worden alleen over de onderdelen tentamens afgenomen, niet over het hele vak 1. Het eindresultaat van een vak komt slechts dan tot stand als voor de onderdelen die met een cijfer worden beoordeeld tenminste een 6 is behaald, en voor de onderdelen die met O/V worden beoordeeld een voldoende (V). Zie ook verderop onder Toetsing en eindcijfers. Het propedeuse-examen is behaald als alle vakken van het eerste jaar, behorend bij de gekozen variant, met het cijfer 6 of hoger zijn afgesloten, met uitzondering van het vak IN1105 dat met Voldoende (V) moet zijn afgerond. Deelname tentamens, practica en projecten In het tentamenrooster staat aangegeven welke tentamens er in welke tentamenperiode worden afgenomen. De tentamenroosters kunnen worden geraadpleegd via het web ( Quizzen en toetsen (zie onder Toetsing en eindcijfers ) worden bekend gemaakt door de docent. Ten aanzien van deelname aan tentamens geldt de volgende regel: Om te mogen deelnemen aan een schriftelijk tentamen moet je je uiterlijk 14 dagen vóór de datum van het tentamen aanmelden via het TentamenAanmeldSysteem (TAS). Niet aanmelden leidt tot UITSLUITING van het tentamen. Bij overmacht dien je je op de dinsdagmiddag ( uur) voorafgaand aan de betreffende tentamenperiode te melden bij ir. M. Sepers, EWI, kamer HB Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. 1 Met ingang van het collegejaar is de tentamenregeling en regeling voor de bepaling van het eindresultaat voor de vakken gewijzigd. Voor de gevolgen voor studenten uit cohort 2006 en eerder, zie par.4.4 en par STUDIEGIDS 2007/

72 Ook ten aanzien van deelname aan practica en projecten geldt een soortgelijke regel (een uitzondering betreft de practica en projecten uit het eerste kwartaal van het eerste jaar: daar word je als eerstejaars automatisch voor aangemeld. LET OP: ouderejaars dienen zich wel zelf in te schrijven voor practica en projecten uit het eerste kwartaal van het eerste jaar. Om te mogen deelnemen aan een practicum of project moet je je uiterlijk 14 dagen vóór de start van het betreffende kwartaal aanmelden via het TentamenAanmeldSysteem (TAS). Niet aanmelden leidt tot UITSLUITING. Bij overmacht dien je je op de dinsdagmiddag ( uur) voorafgaand aan het kwartaal te melden bij de heer ir. M. Sepers, EWI, kamer HB Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. 4.2 PROGRAMMA-OVERZICHT PROPEDEUSE Vakcode Vaknamen/ Onderdelen EC EC onderdelen Rooster Toetsing IN1105 ICT-oriëntatie 1 3 IN1105 I Mp3-project 1 1 e week, 1 e kw opdrachten IN1105 II Mondeling Presenteren 1 0/2/0/0 in groepen opdracht IN1105 III Mentoraat 1 1 e semester aanwezigheid WI1005IN Analyse 6 WI1005IN I Deel 1 3 WI1005IN II Deel 2 3 4/0/0/0 colstructie 1/0/0/0 vragenuur 0/4/0/0 colstructie 0/1/0/0 vragenuur 4 quizzen en/ of tentamen 4 quizzen en/ of tentamen WI1000 Opfriscursus 2 0 2/0/0/0 colstructie toets IN1205 Objectgeoriënteerd Programmeren 9 IN1205 I Theoriedeel 6 IN1205 II Practicum 3 2/2/0/0 college 2/2/0/0 instructie 2 dagdln pw, 1 e semester tentamen opdracht 2 De opfriscursus is vanaf de cursus een onderdeel van het vak Analyse. Studenten uit cohort 2005 en eerder krijgen voor WI1000 een vrijstelling (VR). 72 TECHNISCHE INFORMATICA

73 IN1305 Fundamentele Informatica 1: Logica, Automaten en Talen 6 IN1305 I Logica 3 4/0/0/0 college tentamen IN1305 II Automaten en Talen 3 0/4/0/0 college tentamen IN1305 III Practicum 0 Take home opdrachten, 1 e semester opdracht IN IN1405 I Theoriedeel 3 2/0/0/0 tentamen IN1405 II Project 3 IN1505 ICT-oriëntatie dagdln per week, 2 e kw opdracht IN1505 I ICT en maatschappij 2 0/0/2/0 college project 1 dagdl pw opdracht IN1505 II Schriftelijk Rapporteren 1 0/0/2/0 in groepen opdracht WI1105IN Lineaire Algebra 6 WI1105IN I Deel 1 3 WI1105IN II Deel 2 3 0/0/4/0 colstructie 0/0/1/0 vragenuur 0/0/0/4 colstructie 0/0/0/1 vragenuur 3 quizzen en/ of tentamen 3 quizzen en/ of tentamen IN1605 Algoritmen en Specialisatie ST/MKT 1: Introductie Softwareontwerp Programmeertalen 9 IN1605 I Datastructuren en Algoritmen 4 0/0/4/0 college 0/0/2/0 instructie tentamen IN1605 II Programmeertalen 3 0/0/0/4 college tentamen IN1605 III Practicum 2 1 dagdl pw, 3 e kw 2 dagdln pw, 4 e kw STUDIEGIDS 2007/

74 IN1705 Computersystemen 6 IN1705 I Theoriedeel 6 0/0/2/2 college 0/0/1/1 instructie tentamen IN1705 II Practicum 0 totaal 4 dagdln, 3 e kw opdracht IN1805 Specialisatie ST 2: Systeem Concepten 6 IN1805 I Operating System Concepten 3 0/0/3/0 college tentamen IN1805 II Project 3 2 dagdln pw, 4 e kw opdracht IN1905 Specialisatie MKT 2: Kennistechnologie 6 IN1905 I Kennistechnologie 3 0/0/3/0 college tentamen IN1905 II Project 3 2 dagdln pw, 4 e kw opdracht Toelichting bij het schema De colleges, colstructies en instructies worden uitgedrukt in aantal uren per week per periode. De practica en het projecten worden uitgedrukt in het aantal dagdelen per periode. In de kolom EC staat de studielast in EC-punten per vak. In het begin van het eerste semester wordt een instaptoets afgenomen, waarbij de studenten terugkoppeling krijgen over hun wiskundevaardigheden van het VWO. Voor studenten waarvan blijkt dat ze deze vaardigheden niet voldoende beheersen, wordt in de eerste periode een opfriscursus aangeboden, waarna een tweede toets wordt afgenomen. Het halen van deze (instap)toets is een verplicht onderdeel van het vak Analyse. 74 TECHNISCHE INFORMATICA

75 Toetsing en eindcijfers 1. Het eindcijfer van een vak is het afgeronde, rekenkundig gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen van dat vak, die met een cijfer worden beoordeeld. Daarbij gelden de volgende voorwaarden: voor de onderdelen die met een cijfer worden beoordeeld dient tenminste een 6 te zijn behaald, voor de onderdelen die met O/V worden beoordeeld een voldoende (V). 2. Tentamens en projecten worden beoordeeld met een cijfer; practica met een O (onvoldoende) of V (voldoende). 3. Voor elk tentamen wordt één herkansing later in het collegejaar georganiseerd. 4. Bij een aantal onderdelen worden er deeltoetsen (tussentijdse toetsen die meetellen bij het tentamen) of quizzen (korte toetsen die meetellen bij de bepaling van het cijfer van een tentamen) georganiseerd. Voor deeltoetsen en quizzen worden geen herkansingen georganiseerd. Het is niet verplicht om aan quizzen en deeltoetsen mee te doen. 5. Afronding practica en projecten: Voor de practica en projecten geldt dat deze binnen de periode waarin ze zijn ingeroosterd, dienen te worden voltooid. Als je een practicum of project niet binnen de ingeroosterde periode voltooit, dan loop je kans op studievertraging. Begin daarom zo snel mogelijk met de practica en projecten en houd je aan de tussentijdse deadlines. In sommige gevallen wordt een zeer beperkte mogelijkheid geboden om een practicum binnen een nader aan te wijzen (vakantie)periode te voltooien. Het is meestal niet doenlijk om binnen die aanvullende periode het practicum geheel te doen: zo n periode is bedoeld om een practicum dat bijna voltooid was, af te ronden. De periode wordt bekend gemaakt in de practicumhandleiding of via de betreffende Blackboardpagina. Indien het practicum of project aan het einde van het studiejaar niet voltooid is, vervallen alle opgaven en moet het practicum het volgende studiejaar volledig, in de dan geldende termijnen, worden overgedaan. Voor projecten bestaat zo n inhaalmogelijkheid in de zomer niet. STUDIEGIDS 2007/

76 4.3 OVERGANGSREGELING PROGRAMMA 2002 NAAR PROGRAMMA 2005 Studenten die zijn begonnen in het curriculum 2002 en die de Propedeuse van het programma 2002 niet hadden afgerond per 1 september 2006 zijn overgezet naar het nieuwe programma. Na 1 september 2006 is er geen mogelijkheid meer om de propedeuse nog in het programma 2002 af te ronden. De overgangsregeling maakt het mogelijk oude vakken mee te nemen naar het nieuwe programma, maar niet omgekeerd. In onderstaande tabel is aangegeven hoe behaalde resultaten in het programma 2002 kunnen worden omgezet naar vakken of onderdelen van vakken in het programma Omzetting kan zowel via afzonderlijke vakken als per vakkengroep plaatsvinden (per vakkengroep moet een keuze gemaakt worden tussen deze twee opties). 76 TECHNISCHE INFORMATICA

77 OVERGANGSREGELING PROPEDEUSE VAN PROGRAMMA 2002 NAAR PROGRAMMA 2005 Programma 2002 Programma 2005 Vakcode Groepsnaam /onderdelen EC Vakcode Vaknaam /onderdelen EC IN1100 Objectgeoriënteerd Pprogrammeren 8 IN1205 Objectgeoriënteerd programmeren 9 IN1110 Objectgeoriënteerd Progr. I 3 Objectgeoriënteerd Programmeren, Theoriedeel IN1205 I 6 IN1120 Objectgeoriënteerd Progr. II 3 IN1110 P Practicum Objectgeor. Progr. I 1 Objectgeoriënteerd Programmeren, IN1120 P Practicum Objectgeor. Progr. II 1 IN1205 II Practicum (ook in gedeelten) 1 3 IN1200 Computersystemen 8 IN1705 Computersystemen + ST2-Project 2, IN1805 II 6+ 3 IN1211 Computersystemen I 3 IN1212 Computersystemen II 3 IN1705 I Computersystemen, Theoriedeel 6 IN1200 P Practicum Computersystemen 2 IN1705 II Practicum 0 IN1301 Discrete Structuren 12 IN1605 I + IN1605 III, Deel 1 + IN1305 II + IN2505 I Datastructuren en Algoritmen + 1 e deel van practicum IN1605 III + Automaten en Talen + Algoritmiek IN1310 Datastructuren en Algoritmen 4 IN1605 I Datastructuren en Algoritmen IN1310 P Practicum Datastr. en Algoritmen 1 IN1605 III, 1e deel practicum uit IN deel 1 WI1320IN Discrete Wiskunde 4 IN2505 I Algoritmiek 5 STUDIEGIDS 2007/

78 IN1330 Automaten en Talen 3 IN1305 II Automaten en Talen 3 IN1401 Maatschappij en Bedrijfskunde 8 IN1105 IN1505 ICT-oriëntatie 1 + ICT-oriëntatie IN1410 ICT-oriëntatie 3 IN1505 I ICT en maatschappij 2 IN1420 Bedrijfskunde 2 IN1105 I + IN1105 III MP3-project + Mentoraat IN1420 P Practicum Bedrijfskunde 1 geen equivalent 1+ 1 WM0201IN Schriftelijk Rapporteren 1 IN 1505 II Schriftelijk Rapporteren 1 WM0203IN Mondeling Presenteren 1 IN 1105 II Mondeling Presenteren 1 IN1500 Wiskunde 12 WI1005IN WI1105IN Analyse + Lineaire algebra WI1510IN Analyse, module 1 3 WI1005IN I Analyse, Deel 1 3 WI1520IN Analyse, module 2 3 WI1005IN II Analyse, Deel 2 3 WI1530IN Lineaire Algebra, module 1 3 WI1105IN I Lineaire Algebra, Deel 1 3 WI1540IN Lineaire Algebra, module 2 3 WI1105IN II Lineaire Algebra, Deel 2 3 IN1701 Softwaretechnologie 1 6 IN1405 Specialisatie ST/MKT 1: Intr. Softw. Ontw. 6 IN1710 Softwaretechnologieproject 1 3 IN1405 II ST/MKT-project 1 3 IN1721 Ontwerpen v. Informatiesystemen 3 IN1405 I Introductie Softwareontwerp Theoriedeel 3 IN1651 Softwaretechnologie 2 6 IN1805 Specialisatie ST 2: Systeem Concepten 6 IN1660 Softwaretechnologieproject 2 3 IN1805 II ST-project 2, alléén als IN1200P is voltooid 3 IN1671 Operating System Concepten 3 IN1805 I Operating System Concepten 3 78 TECHNISCHE INFORMATICA

79 IN1801 Media & Kennistechnologie 1 6 IN1405 Specialisatie ST/MKT 1: Intr. Softw. ontwerp 6 IN1810 Media & Kennistechn. project 1 3 IN1405 II ST/MKE-project 1 3 IN1821 Mens-Machine Interactie 3 IN1405 I Introductie Softwareontwerp Theoriedeel 3 IN1851 Media & Kennistechnologie 2 6 IN1905 Specialisatie MKT 2: Kennistechnologie 6 IN1860 Media & Kennistechn. project 2 3 IN1905 II MKT-project 2 3 IN1871 Kennistechnologie 3 IN1905 I Kennistechnologie Theoriedeel 3 1 Via de docent kan vrijstelling worden verkregen van een deel van het practicum indien het corresponderende deel uit het oude programma is voltooid. STUDIEGIDS 2007/

80 Opmerkingen bij omzettingsresultaten Per vakkengroep uit het oude programma moet de keuze gemaakt worden voor omzetting via de vakkengroep of omzetting via onderdelen. 1. Omzetting via vakkengroep Binnen de vakkengroep in het oude programma moet gelden: het minimale cijfer van een onderdeel binnen een vakkengroep van het oude programma dient tenminste een 6 te zijn als het een project betreft, een voldoende (V) te zijn als het een practicumonderdeel is dat met O/V wordt beoordeeld, en een 5 te zijn in de overige gevallen; het niet-afgeronde, gewogen gemiddelde van de onderdelen die met een cijfer zijn beoordeeld, dient tenminste 6 te zijn (hierbij worden de aan de onderdelen toegekende studiepunten als weegfactoren gebruikt); Als aan bovenstaande voorwaarden is voldaan, geeft het (naar een geheel cijfer afgeronde) eindcijfer van de vakkengroep uit het oude programma het cijfer van het corresponderende (onderdelen van) vak(ken) in het nieuwe programma. 2. Omzetting via onderdelen Bij omzetting van onderdelen van vakkengroepen uit het oude programma naar (onderdelen van) vakken uit het nieuwe programma, worden de cijfers uit het oude programma overgenomen. 3. Richting omzetting LET OP: Het is alleen mogelijk om resultaten uit het oude programma 2002 te laten omzetten naar resultaten van het programma 2005, en dus niet omgekeerd! Je P halen in het oude programma is na 1 september 2006 niet meer mogelijk, omdat er geen (herkansings)tentamens van de oude vakken meer zijn. 4.4 OVERGANGSREGELING BEPALING EINDRESULTAAT VAKKEN (PROGRAMMA 2005, PROPEDEUSE) Met ingang van het collegejaar is voor het eerste en het tweede jaar de tentamenregeling en de regeling voor de bepaling van het eindresultaat voor de vakken op basis van de behaalde resultaten voor de onderdelen, gewijzigd. Voor studenten van cohort 2006 en eerder geldt de volgende overgangsregeling 80 TECHNISCHE INFORMATICA

81 voor de eerstejaars vakken: Voor de vakken uit het eerste jaar geldt de regeling zoals in de Uitvoeringsregeling 2006 is beschreven (ook beschreven in de studiegids 2006). Voor de vakken IN1305 Fundamentele Informatica, IN1605 Algoritmen en Programmeertalen, WI1005IN Analyse en WI1105IN Lineaire Algebra geldt: is het vak niet afgerond voor 1 september 2007 dan kan het vak alleen nog worden afgerond via de delen, en niet meer via een tentamen over het hele vak. Het is voor deze vakken toegestaan om voor één van de onderdelen I of II een 5 te halen, mits voor het andere onderdeel binnen hetzelfde collegejaar een 6 of hoger is behaald. Het eindcijfer is het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II, mits het bijbehorende onderdeel III (resp. IN1305 III, IN1605 III, WI1000) met een voldoende (V) is afgerond. 4.5 BESCHRIJVING VAN DE VAKKEN, PRACTICA EN PROJECTEN VAN DE PROPEDEUSE Hieronder een beschrijving van de studieonderdelen van de propedeuse van het programma Een beschrijving is ook te vinden op de website studiegids.tudelft.nl. IN1105 ICT-oriëntatie 1 EC: 3 Verantwoordelijk Docent Dr. E.A. Hendriks Docent Dr.ir. J.F.M. Tonino Drs. P.C. Post Contacturen / week Tentamenperiode Onderdelen IN1105 I week 1 fulltime; IN1105 II 0/2/0/0 in groepen; IN1105 III semester 1 door mentoren n.v.t. IN1105 I Mp3-project IN1105 II Mondeling presenteren IN1105 III Mentoraat STUDIEGIDS 2007/

82 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal - Mp3-project: Het project is bedoeld als een eerste kennismaking met de studie Technische Informatica (variant ST en MKT). Aan de hand van functies en aspecten van een MP3 speler wordt geïllustreerd hoe de verschillende vakken in de Bachelor belangrijk zijn om zoiets als een MP3 speler te kunnen begrijpen, ontwerpen en maken, zowel vanuit een technische als een maatschappelijke context. Het project bestaat uit een inleidende dag en daarna 5 thematische blokken. Het project wordt afgesloten met een opdracht om een MP3-speler van de toekomst te ontwerpen, motiveren en beschrijven en dit te presenteren met een poster die beoordeeld zal worden door een jury uit het bedrijfsleven en de opleiding. - Mondeling presenteren: Afgestudeerde ingenieurs moeten over goede communicatieve vaardigheden beschikken (zie bijv. personeelsadvertenties). Mondeling presenteren is hier een onderdeel van. Deelnemers aan de cursus leren hoe ze een duidelijke en aantrekkelijke toespraak kunnen houden, zonder beginnersfouten; leren hoe presentaties kunnen worden ondersteund met hulpmiddelen, zoals PowerPoint; leren een inleidend en een afsluitend woord te verzorgen, en om te gaan met vragen en reacties van het publiek; leren presentaties te beoordelen; krijgen inzicht in de theorie en techniek van het spreken in het openbaar. - Mentoraat: Gedurende het eerste kwartaal komen studenten wekelijks in groepjes bij elkaar onder begeleiding van een studentmentor. Verschillende aspecten van de studie worden daar besproken, zoals studievaardigheden, beroepsoriëntatie, keuze voor ST of MKT, het werken in groepen e.d. In het tweede en derde kwartaal zijn er nog 7 bijeenkomsten, waarin met namen aandacht voor reflectie en evaluatie. - Handleiding Mp3-project. - Dictaat WM0203TU, Presentatietechniek, meest recente versie (downloaden of bestellen via Blackboard). Wijze van toetsen - Mp3-project: verslagen van workshops, verplichte aanwezigheid bij workshops en posterpresentatie. - Mondeling presenteren: verplichte aanwezigheid; cursisten krijgen cijfer op grond van hun prestaties tijdens de colleges; studenten die éénmaal afwezig zijn, moeten een aanvullende opdracht doen. - Mentoraat: verplichte aanwezigheid (wordt bijgehouden). Opmerkingen IN1105 I en IN1105 III dienen met een voldoende (V) te zijn afgerond; IN1105 II met tenminste een 6. In dat geval is het eindresultaat voor dit vak voldoende (V). Het Mp3-project vindt plaats in de allereerste week van het eerste semester. Er zijn dan geen andere onderwijsactiviteiten. 82 TECHNISCHE INFORMATICA

83 IN1205 Objectgeoriënteerd programmeren EC: 9 Verantwoordelijk Docent Docent Contacturen / week Ir. H.J.A.M. Geers Dr. P.G. Kluit IN1205 I 2/2/0/0 college 2/2/0/0 instructie IN1205 II practicum 2 dagdelen per week semester 1 Tentamenperiode 2, 4 Onderdelen IN1205 I Theoriedeel IN1205 II Practicum Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Primitieve datatypen: waarden-domein, operatoren, expressies, typeconversies, declaraties, toekenning. Objecttypen (klassen): specificatie van een klasse, implementatie van een klasse, Keuze- en herhalingsopdrachten: keuze-opdracht, meervoudige keuzeopdracht, herhalingsopdrachten. Samengestelde data: array s, Strings, Arraylists Inheritance: inheritance, type casts, herdefinitie en dynamische binding, Implementeren. Gebruik van bibliotheken (API) Ontwikkelen van algoritmen. Wordt nader bekend gemaakt. IN1205 I Schriftelijk tentamen (open boek) IN1205 II Practicumopdrachten Het eindcijfer van het vak IN1205 is het resultaat van het theoriedeel, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. STUDIEGIDS 2007/

84 IN1305 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Fundamentele informatica 1: Logica, Automaten en Talen Dr.ir. J.F.M. Tonino IN1305 I 4/0/0/0 college; IN1305 II 0/4/0/0 college; IN1305 III practicum take home opgaven EC: 6 Tentamenperiode IN1305 I: 1, 2 IN1305 II: 2, 4 Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal IN1305 I Logica IN1305 II Automaten en Talen IN1305 III Practicum Fundamentele informatica is het vakgebied waarin fundamentele vragen over informatica worden gesteld. Bijvoorbeeld, wat is een (programmeer)taal, hoe kunnen talen door machines (automaten) worden herkend, en hoe kan hierover op formele wijze worden geredeneerd? De eerste helft van de cursus biedt een inleiding tot de elementaire wiskundige technieken die benodigd en onontbeerlijk zijn bij de behandeling van de hierboven genoemde kwesties. Aan de orde komen elementaire verzamelingenleer (operaties, relaties, functies, ordeningen), recursie, formele systemen en propositie- en predicatenlogica. In het tweede gedeelte zullen de begrippen formele taal, grammatica en automaat worden behandeld. Ook zal aandacht worden besteed aan toepassingen op eenvoudige problemen in de informatica. Het practicum is in de vorm van take-home opgaven, in totaal 6 keer. 1. Nader te bepalen dictaat of boek. 2. Michael Sipser, Introduction to the Theory of Computation, Second Edition, International Edition, Thomson Course Technology, Boston, ISBN Materiaal dat op Blackboard wordt gepubliceerd. Wijze van toetsen Schriftelijke tentamens met gesloten boek. De beide delen (I) logica en (II) automaten en talen worden tweemaal per jaar afzonderlijk getentamineerd. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn, voor onderdeel III dient een voldoende (V) behaald te zijn. 84 TECHNISCHE INFORMATICA

85 IN1405 Specialisatie ST/MKT 1: Introductie Softwareontwerp Verantwoordelijk Ir. H.J.A.M. Geers Docent Docent Dr.ir. C.A.P.G. van der Mast EC: 6 Contacturen / week IN1405 I 2/0/0/0 college; IN1405 II project 2 dagdelen per week 2 e kwartaal Tentamenperiode 1, 2 Onderdelen Vakinhoud IN1405 I Theoriedeel IN1405 II ST/MKT-project 1 College: Inleiding Systeemontwerp, systeemanalyse, opstellen van requirements, use case modellen, structuurmodellen, gedragsmodellen, systeem ontwerp, ontwerp user interface, persistente opslag van data, ontwerp van klassen en methoden, implementatie. Er zal een methode worden behandeld voor de analyse van de taakstructuur van gebruikers en daarop afgestemd het gedetailleerde ontwerp van de user interface. Project: Bij het project IN1405P zal een groep van 5 studenten (3ST/2MKT of 2ST/3MKT)) samen een eenvoudig systeem ontwerpen en implementeren. Het project bestaat uit 3 fasen: in de 1 e fase worden de gebruikerswensen verzameld en geanalyseerd, in de 2 e fase wordt een van de wensen nader uitgewerkt. Er wordt voor deze wens een eenvoudig systeem ontworpen en geïmplementeerd. Bij de implementatie zullen een grafische user interface en een database worden gebruikt. In fase 3 wordt het systeem uitgebreid tot een cliënt-server systeem. Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Tijdens de uitvoering van het project moeten regelmatig ontwerp- en voortgangsverslagen worden ingeleverd. Het project wordt afgerond met een verslag en presentatie. Readers. IN1405 I Schriftelijk tentamen (gesloten boek). IN1405 II Verslag en presentatie Het eindcijfer van het vak IN1405 is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor IN1405 I en IN1405 II. De resultaten van beide onderdelen dienen tenminste een 6 te zijn. STUDIEGIDS 2007/

86 IN1505 ICT-oriëntatie 2 EC: 3 Verantwoordelijk Docent Docent Contacturen / week Tentamenperiode Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr.ir. A.A. van den Bogaard Drs. P.C. Post IN1505 I 0/0/2/0 college; 1 dagdeel per week project IN1505 II 0/0/2/0 in groepen n.v.t. IN1505 I ICT en Maatschappij IN1505 II Schriftelijk rapporteren - De studenten werken samen aan een adviesrapport in groepjes van vijf. Aan het begin van het project formuleren de deelnemers een eigen, technisch-maatschappelijke vraagstelling op het gebied van de ICT. Deze vraagstelling wordt vervolgens in wekelijkse opdrachten uitgewerkt. Deze wekelijkse rapportages vormen de basis voor het eindrapport. De groepjes krijgen informatie om mee aan het werk te gaan, en studenten zoeken zelf via het internet en de bibliotheek informatie over hun vraagstelling. Tevens krijgen de studenten feedback op hun wekelijkse rapportages, zowel op inhoud als op de schriftelijke vaardigheid. - De begrippen die moeten worden toegepast in het project worden in een aanvullend hoorcollege behandeld. In wekelijkse werkcolleges worden de schrijfvaardigheden behandeld. Tevens is er wekelijks mondelinge feedback op de voortgang van het project. - Aanwezigheid bij het eerste hoorcollege is verplicht. Aanwezigheid bij de werkcolleges en de mondelinge feedback is verplicht. Bij afwezigheid van meer dan één bijeenkomst dient het vak opnieuw gevolgd te worden. - Dictaat ICT-oriëntatie-2 ICT en maatschappij te verkrijgen via Blackboard een week voordat het college begint. - Elling, R. e.a. (2005), Rapportagetechniek, schrijven voor lezers met weinig tijd. Groningen: Wolters-Noordhoff. 3e herz. dr. (boekhandel). De beoordeling vindt plaats op basis van het geschreven adviesrapport. Voor dit adviesrapport worden twee cijfers gegeven, één dat de schrijfvaardigheid toetst, en één dat de inhoudelijke kwaliteit toetst. Verder is er een verplichte bibliotheekinstructie. Het eindcijfer van het vak IN1505 is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor IN1505 I en IN1505 II. De resultaten van beide onderdelen dienen tenminste een 6 te zijn. Opmerkingen Contactpersoon schriftelijk rapporteren: Drs. P.C. Post, p.c.post@tudelft.nl Contactpersoon ICT en maatschappij en tevens coördinator: dr ir A. van den Bogaard a.a.vandenbogaard@tudelft.nl 86 TECHNISCHE INFORMATICA

87 IN1605 Algoritmen en programmeertalen EC: 9 Verantwoordelijk Docent Dr. P.G. Kluit Ir. H.J.A.M. Geers Contacturen / week IN1605 I 0/0/4/0 college 0/0/2/0 instructie; IN1605 II 0/0/0/4 college; IN1605 III practicum 1 dagdeel per week 3 e kwartaal, 2 dagdelen per week 4 e kwartaal Tentamenperiode IN1605 I: 3, 4 IN1605 II: 4, 5 Voorkennis Onderdelen Vakinhoud IN1205 Objectgeoriënteerd Programmeren IN1605 I Datastructuren en Algoritmen IN1605 II Programmeertalen IN1605 III Practicum Deel 1: veel gebruikte datastructuren en algoritmen geïmplementeerd in Java. Datastructuren: Vector, Linked List, Stack, Queue, Ordered Structures, Binary (search) Tree, Priority Queue, Hashtable. Algoritmen: zoeken en sorteren, recursie en backtracking. Iteratoren. Tijd- en ruimte complexiteit. Deel 2: andere programmeerparadigma s: imperatief, functioneel. Programmeren in C: structs, arrays, pointers,.c en.h files, make, library functies voor in- en uitvoer en stringmanipulaties. Verschillen tussen de imperatieve taal C en de Objectgeoriënteerde taal Java. Programmeren in Haskell. Programmeerproblemen ontbinden in eenvoudige functies en oplossen door middel van een functioneel programma. De standaard Prelude van Haskell. Lazy evaluation, higher order functions, pattern matching, recursie, polymorphism, overloading, algebraïsche typen, type classes. Het typeren van expressies. Syntactische en semantische verschillen tussen C, Java en Haskell. Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Deel I: Java Structures, D. Bailey, McGraw-Hill Deel II: Haskell, The Craft of Functional Programming, Simon Thompson, Addison Wesley Schriftelijk tentamen per onderdeel (open boek). Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn, voor onderdeel III dient een voldoende (V) behaald te zijn. STUDIEGIDS 2007/

88 IN1705 Computersystemen EC: 6 Verantwoordelijk Docent Docent Contacturen / week Prof.dr.ir. H.J. Sips Dr.ir. D.H.J. Epema IN1705 I 0/0/2/2 college 0/0/1/1 instructie IN1705 II practicum, totaal 4 middagen in 3e kwartaal Tentamenperiode 4, 5 Onderdelen Vakinhoud IN1705 I Theoriedeel IN1705 II Practicum De architectuur, de structuur, de werking en de koppeling van de componenten van computersystemen, inclusief moderne architecturen, gegevensrepresentatie, assembler programmering, virtuele machines, de structuur van vertalers, linking en loading, basis operating systems concepten (I/O, interrupt afhandeling, procesbegrip). Literatuur en studiemateriaal C. Hamacher e.a., Computer Organization, 5e editie, McGraw-Hill, 2002 en Collegedictaat Computersystemen Wijze van toetsen Schriftelijk, multiple choice. Verder worden er tussentoetsen georganiseerd. Deze toetsen worden alleen meegeteld met het aansluitende tentamen, indien het eindcijfer daardoor hoger wordt. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van het theoriedeel, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. 88 TECHNISCHE INFORMATICA

89 IN1805 Specialisatie ST 2: Systeem Concepten EC: 6 Verantwoordelijk Docent Docent Ir. J.A. Pouwelse Prof.dr.ir. H.J. Sips Contacturen / week IN1805 I 0/0/3/0 college; IN1805 II project 2 middagen per week 4 e kwartaal Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Practicum IN1705-II IN1805 I Operating System Concepten IN1805 II ST-project 2 Het vak bestaat uit 2 onderdelen: een college (IN1805-I: Operating Systems Concepts) en een project (IN1805-II: ST-project 2). In het college worden de volgende onderwerpen behandeld. Functies en structuur van Operating Systems. Processen en threads, interprocess communicatie. De verschillende algoritmen voor CPU scheduling en hun eigenschappen; Proces synchronisatie, waaronder de begrippen sectie en wederzijdse uitsluiting en mechanismen hiervoor. Methoden voor het verhinderen, detecteren en oplossen van deadlocks; Memory management technieken, met name paging en segmentering; File Systemen, met name directory structuren, allocatie mechanismen, RAID systemen; Protectie, Access Matrix model, authenticatie, veiligheidsclassificatie. Behandeld worden de concepten en principes die algemeen gelden voor besturingssystemen. Onderdelen van specifieke systemen zoals Linux worden als illustratie gebruikt. Het hoofddoel van het IN1805-II project is het groepsgewijs bouwen van een emulator voor een microprocessor. Het project is opgedeeld in een aantal modules die samen de emulator vormen. Ieder lid van een groep krijgt een verschillend module toegewezen. Silberschatz, Galvin, Gagne: Operating System Concepts. Schriftelijk tentamen (open vragen, gesloten boek). Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn. STUDIEGIDS 2007/

90 IN1905 Specialisatie MKT 2: Kennistechnologie EC: 6 Verantwoordelijk Docent Docent Contacturen / week Dr. K.V. Hindriks Prof.dr. C.M. Jonker IN1905 I 0/0/3/0 college; IN1905 II project 2 middagen per week 4e kwartaal Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen IN1205 IN1905-I Kennistechnologie Theoriedeel IN1905-II MKT-project 2 AI (Artificial Intelligence) technieken die aan de orde komen tijdens dit inleidende MKT vak zijn o.a. zoekalgoritmen, kennis verwerving en respresentatie technieken, op regels gebaseerde redeneringstechnieken, distributieve AI technieken en agent technologie. Aansluitend op het college en op basis van de daar behandelde kennistechnologische technieken, ontwikkelen de studenten in het MKT Project 2 verschillende intelligente agenten. Alle programma s die in dit project aan de orde komen zullen in Java gecodeerd zijn. Boek (wordt nog bekend gemaakt; zie Blackboard tzt) en Projecthandleiding. Colleges: Schriftelijk tentamen (open vragen, gesloten boek). Project: We gaan er in dit project van uit dat IEDER groepslid en bijdrage levert aan het programmeerwerk. Zonder deze bijdragen vinden wij niet dat een student een voldoende mag kunnen halen. De studenten schrijven 3 tussentijdse rapportages groepsgewijs waarin de uitwerking van de opdrachten beschreven wordt. Deze rapportages worden beoordeeld door de docent. Aan het eind van het project bereiden de studenten een presentatie van hun werk groepsgewijs voor. Deze wordt beoordeeld door de docent met een cijfer. In een groepsgesprek met de docent, krijgen de studenten een individueel eindcijfer dat gebaseerd is op de uitwerking van de opdracht (software + tussentijdse rapportages), de presentatie en de individuele inbreng bij het uitvoeren van het project. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn. Bij dit inleidende MKT vak zijn het college en het MKT-project 2 in grote mate geïntegreerd. Op het college worden de theorie en de technieken behandeld die bij het project worden toegepast. 90 TECHNISCHE INFORMATICA

91 WI1000 Opfriscursus EC: 0 Verantwoordelijk Docent Dr. W.T.M. Caspers Contacturen / week 2/0/0/0 gedurende 4 weken (week 3 tot en met 6) Tentamenperiode Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Wordt nader bekendgemaakt Parate kennis en algebraïsche vaardigheden die onderdeel uitmaken van het Vwo-wiskunde-B1,2 examenprogramma worden opgefrist. Hierbij moet gedacht worden aan het handig manipuleren van goniometrische formules, bewerkingen met logaritmen, toepassen van de kettingregel, primitiveren, oplossen van vergelijkingen, enzovoorts. Basisboek wiskunde, Jan van de Craats en Rob Bosch, Pearson Prentice Hall, 2005 (wordt ter beschikking gesteld) Op enig moment dient de zelftest voldoende gemaakt te worden. De toets maakt deel uit van een vak in het curriculum, afhankelijk van de studierichting. Precieze tijdstippen worden door de docent bekend gemaakt. STUDIEGIDS 2007/

92 WI1005IN Analyse EC: 6 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Drs. N. Tholen WI1005IN I 4/0/0/0 college, 1/0/0/0 vragenuur; WI1005IN II 0/4/0/0 college, 0/1/0/0 vragenuur Tentamenperiode WI1005IN I: 1, 2 WI1005IN II: 2, 4 Onderdelen WI1005IN I Analyse Deel 1 WI1005IN II Analyse Deel 2 WI1000 Opfriscursus Vakinhoud Deel 1. Differentiëren: afgeleiden van impliciet gegeven functies, waaronder inverse goniometrische functies, lineaire benaderingen, middelwaardestelling. Integreren: definitie, hoofdstelling van de integraalrekening, substitutie, partieel integreren, oneigenlijke integralen. Differentiaalvergelijkingen (eerste-orde): richtingsveld, het separabele en lineaire geval. Complexe getallen: rechthoekige, modulus-argument- en exponentiële schrijfwijze, elementaire bewerkingen, vergelijkingen. Differentiaalvergelijkingen (tweedeorde): het lineaire geval met constante coëfficiënten. Deel 2. Rijen: convergentie, limieten, recursief gedefinieerde rijen, volledige inductie. Reeksen: convergentie, machtreeksen, differentiëren en integreren van machtreeksen, Taylor-reeksen en veeltermen, restterm, oplossen van differentiaalvergelijkingen met machtreeksen. Functies van meer veranderlijken: limieten en continuïteit, partiële afgeleiden, linearisering. Meervoudig integreren. WI1000 Opfriscursus: zie aldaar. Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen J. Stewart, Calculus: early transcendentals, 5 th ed., Brooks/Cole (2003), ISBN Gesloten boek. Quizzensysteem en schriftelijke tentamens per deel. Het eerste tentamen bevat gesloten vragen. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn, voor WI1000 dient een V behaald te zijn. Er wordt mogelijk een presentielijst bijgehouden ten behoeve van de mentoren. 92 TECHNISCHE INFORMATICA

93 WI1105IN Lineaire algebra EC: 6 Verantwoordelijk Drs. A.T. Hensbergen Docent Contacturen / week WI1105IN I 0/0/4/0 colstructie 0/0/1/0 vragenuur; WI1105IN II 0/0/0/4 colstructie 0/0/0/1 vragenuur Tentamenperiode WI1105IN I: 3, 4 WI1105IN II: 4, 5 Onderdelen WI1105IN I: Lineaire Algebra Deel 1 WI1105IN II: Lineaire Algebra Deel 2 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Globale inhoudsbeschrijving (conform Delfts instellingspakket): 1. Stelsels vergelijkingen oplossen met Gauss-eliminatie 2. Rekenen met vectoren in Rn 3. Matrix algebra 4. Deelruimten van Rn 5. Orthogonale projecties en kleinste-kwadraten-methode 6. Determinanten 7. Eigenvectoren en eigenwaarden 8. Diagonaliseren, i.h.b. van symmetrische matrices 9. Speciale onderwerpen (bijvoorbeeld Computer Graphics ) D.C. Lay, Linear Algebra and Its Applications, Third Edition, Addison- Wesley, Quizzensysteem en schriftelijke tentamens per deel. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn. STUDIEGIDS 2007/

94 5. Het bachelorprogramma, tweede jaar programma INLEIDING De bacheloropleiding Technische Informatica kent twee varianten: 1. Softwaretechnologie (ST), 2. Media & Kennistechnologie (MKT). Na het eerste semester van de propedeuse heeft iedere student de keuze gemaakt voor een van deze varianten. Voor elke variant bestaat het programma van het tweede jaar uit 9 examenonderdelen (vakken), waarvan 7 examenonderdelen verplicht zijn voor allen en 2 afhankelijk van de gekozen variant. Voor degenen die ST hebben gekozen zijn dat de examenonderdelen IN2305 en IN2805, voor degenen die MKT hebben gekozen de examenonderdelen IN2405 en IN2905. De onderstaande tabel geeft aan wat de vakken zijn voor beide varianten: Examenonderdelen 2 e jaar (vakken) ST MKT WI2105IN IN2105 IN2205 Kansrekening en Statistiek Databases Kennissystemen 1 e semester WM2005IN ICT-oriëntatie 3 IN2305 Specialisatie ST 3: Embedded programming IN2405 Specialisatie MKT 3: Beeldherkenning IN2505 Fundamentele Informatica 2: Algoritmiek en Berekenbaarheidstheorie 2 e semester IN2605 Computernetwerken IN2705 Software Engineering 1 IN2805 Specialisatie ST 4: Optimalisatie en Logistiek IN2905 Specialisatie MKT 4: Computer Graphics en Games Het actuele rooster van de opleiding is via internet te raadplegen 94 TECHNISCHE INFORMATICA

95 ( Een aantal van de bovenstaande vakken kent meerdere onderdelen. Bij deze vakken worden alleen over de onderdelen tentamens afgenomen, niet over het hele vak. Het eindresultaat van deze vakken komt slechts dan tot stand als voor de onderdelen die met een cijfer worden beoordeeld tenminste een 6 is behaald, en voor de onderdelen die met O/V worden beoordeeld een voldoende (V). Zie ook verderop onder Toetsing en eindcijfers. Deelname tentamens, practica en projecten In het tentamenrooster staat aangegeven welke tentamens er in welke tentamenperiode worden afgenomen. De tentamenroosters kunnen worden geraadpleegd via het web ( Toetsen worden bekend gemaakt door de docent. Ten aanzien van deelname aan tentamens geldt de volgende regel: Om te mogen deelnemen aan een schriftelijk tentamen moet je je uiterlijk 14 dagen vóór de datum van het tentamen aanmelden via het TentamenAanmeldSysteem (TAS). Niet aanmelden leidt tot UITSLUITING van het tentamen. Bij overmacht dien je je op de dinsdagmiddag ( uur) voorafgaand aan de betreffende tentamenperiode te melden bij ir. M. Sepers, EWI, kamer HB Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. Ook ten aanzien van deelname aan practica en projecten geldt een soortgelijke regel: Om te mogen deelnemen aan een practicum of project moet je je uiterlijk 14 dagen vóór de start van het betreffende kwartaal aanmelden via het TentamenAanmeldSysteem (TAS). Niet aanmelden leidt tot UITSLUITING. Bij overmacht dien je je op de dinsdagmiddag ( uur) voorafgaand aan het kwartaal te melden bij de heer ir. M. Sepers, EWI, kamer HB Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. STUDIEGIDS 2007/

96 5.2 PROGRAMMA-OVERZICHT TWEEDE JAAR Vackcode WI2105IN Vaknamen/ Onderdelen Kansrekening en statistiek WI2105IN I Deel 1 EC EC onder- delen WI2105IN II Deel 2 2 IN2105 Databases /0/0/0 college 2/0/0/0 instructie pract. 0/2/0/0 college 0/2/0/0 instructie pract. tentamen tentamen IN2105 I Theoriedeel 4 4/0/0/0 college tentamen IN2105 II Practicum 1 IN2205 Kennissystemen 4 WM2005IN ICT-oriëntatie 3 3 IN2305 Specialisatie ST 3: Embedded programming 12 IN2305 I Digitale systemen 4 IN2305 II Embedded programming IN2305 III Project 4 IN2405 Specialisatie MKT 3: Beeldherkenning 12 IN2405 I Signaalverwerking dagdl pw, 1 e kw 0/4/0/0 college 3/0/0/0 college 3/0/0/0 college pract. totaal 5 dagdln, 1 e kw 0/3/0/0 college pract. totaal 3 dagdln, 2 e kw 2 dagdln pw, 2 e kw 2/0/0/0 college 2/0/0/0 instructie IN2405 II Beeldverwerking 4 0/4/0/0 college opdracht tentamen opdracht tentamen + opdracht tentamen + opdracht Rooster Toetsing Weegfactor opdracht 1 tentamen 1 tentamen 1 IN2405 III Project 4 2 dagdln pw, 2 e kw opdracht 1 96 TECHNISCHE INFORMATICA

97 tentamen + opdracht tentamen + opdracht tentamen 1 1 IN2505 Fundamentele Informatica 2: Algoritmiek en Bereken baarheidstheorie 9 IN2505 I Algoritmiek 5 0/0/4/0 college 0/0/2/0 instructie pract. 1 dagdl pw, 3 e kw 0/0/0/3 college IN2505 II 0/0/0/1 Berekenbaarheidstheorie 4 instructie pract. 1 dagdl pw, 4 e kw IN2605 Computernetwerken 6 IN2605 I Theoriedeel 5 0/0/3/3 college IN2605 II Practicum 1 IN2705 Software Engineering 1 4 Specialisatie ST IN2805 4: Optimalisatie 11 en Logistiek IN2805 I Optimalisering 4 IN2805 II Project 7 WM0113IN Projectvaardigheden 0 Specialisatie MKT 4: IN2905 Computer 11 Graphics en Games totaal 5 dagdln, 4 e kw 0/0/2/2 college 0/0/3/0 college pract. totaal 3 dagdln, 3 e kw 2 dagdln pw, 3 e kw 3 dagdln pw, 4 e kw totaal 3+3 dagdln, 2 e en 3 e kw opdracht tentamen tentamen 2 + opdracht opdracht 3 opdracht STUDIEGIDS 2007/

98 IN2905 I Computer Graphics 4 IN2905 II Project 7 WM0113IN Projectvaardigheden 0 0/0/2/0 college 0/0/1/0 instructie totaal 3 dagdln, 3 e kw 2 dagdln pw, 3 e kw 3 dagdln pw, 4 e kw totaal 3+3 dagdln, 2 e en 3 e kw tentamen + 2 opdracht opdracht 3 opdracht 0 Toelichting bij het schema De colleges en de instructies worden uitgedrukt in aantal uren per week per periode. De practica en projecten worden uitgedrukt in het aantal dagdelen per periode. In de kolom EC staat de studielast in EC-punten per vak. In de kolom Weegfactor staan de gewichten waarmee het eindcijfer van het vak wordt berekend (is het afgeronde gewogen gemiddelde van de resultaten van de onderdelen die met een cijfer worden afgerond). 98 TECHNISCHE INFORMATICA

99 Toetsing en eindcijfers 1. Het eindcijfer van een vak is het afgeronde, gewogen gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen van dat vak, die met een cijfer worden beoordeeld. De weegfactoren zijn aangegeven in het programmaoverzicht (zie par. 5.2). Daarbij gelden de volgende voorwaarden: voor de onderdelen die met een cijfer worden beoordeeld dient tenminste een 6 te zijn behaald, voor de onderdelen die met O/V worden beoordeeld een voldoende (V). 2. Tentamens en projecten worden beoordeeld met een cijfer; practica met een O (onvoldoende) of V (voldoende). 3. Voor elk tentamen wordt één herkansing later in het collegejaar georganiseerd. 4. Bij een aantal onderdelen worden er deeltoetsen (tussentijdse toetsen die meetellen bij het tentamen) georganiseerd. Voor deeltoetsen zijn geen herkansingen. Het is niet verplicht om aan deeltoetsen mee te doen. 5. Afronding practica en projecten: Voor de practica en projecten geldt dat deze binnen de periode waarin ze zijn ingeroosterd, dienen te worden voltooid. Als je een practicum of project niet binnen de ingeroosterde periode voltooit, dan loop je kans op studievertraging. Begin daarom zo snel mogelijk met de practica en projecten en houd je aan de tussentijdse deadlines. In sommige gevallen wordt een zeer beperkte mogelijkheid geboden om een practicum binnen een nader aan te wijzen (vakantie)periode te voltooien. Het is meestal niet doenlijk om binnen die aanvullende periode het practicum geheel te doen: zo n periode is bedoeld om een practicum dat bijna voltooid was, af te ronden. De periode wordt bekend gemaakt in de practicumhandleiding of via de betreffende Blackboardpagina. Indien het practicum of project aan het einde van het studiejaar niet voltooid is, vervallen alle opgaven en moet het practicum het volgende studiejaar volledig, in de dan geldende termijnen, worden overgedaan. Voor projecten bestaat zo n inhaalmogelijkheid in de zomer niet. 5.3 INGANGSEIS Voor het tweede jaar geldt een ingangseis voor het project behorend bij Specialisatie 4 (zie Uitvoeringsregeling Bacheloropleiding Technische Informatica, te vinden op campus.ewi.tudelft.nl): STUDIEGIDS 2007/

100 Studenten krijgen slechts toestemming tot deelname aan de tweedejaars onderdelen IN2805 II, Project Specialisatie ST4: Optimalisatie en Logistiek, en IN2905 II, Project Specialisatie MKT4 Computer Graphics en Games, mits van de propedeuse tenminste 42 EC zijn behaald op 1 januari voorafgaand aan de start van het project, waaronder alle practica van het eerste semester van het eerste jaar en alle projecten van het eerste jaar. 5.4 OVERGANGSREGELING PROGRAMMA 2002 NAAR PROGRAMMA 2005 Indien het tweede jaar van het programma 2002 nog niet is afgerond per 1 september 2007, Er is na 1 september 2007 geen mogelijkheid meer om tweedejaars vakken van het programma 2002 af te ronden. Indien je het tweede jaar van het programma 2002 nog niet hebt afgerond, zul je dus moeten overstappen naar programma Je kunt met behoud van je Propedeuse in programma 2002 overstappen naar het tweede jaar van het nieuwe programma. LET OP: Als de Propedeuse is afgerond in het programma 2001/2002, en voor de bachelor wordt overgestapt naar het tweede jaar van het programma 2005, moet in plaats van IN2505 I, Algoritmiek worden afgerond: òf IN2300, Logica en Programmeertalen uit het tweede jaar van het oude curriculum òf IN1305 I + IN1305 III deel 1, Logica + practicum deel 1 én IN1605 II + IN1605 III deel 2, Programmeertalen + practicum deel 2. Voor nadere uitleg omtrent de overgangsregeling zie paragraaf OVERGANGSREGELING BEPALING EINDRESULTAAT VAKKEN (PROGRAMMA 2005, TWEEDE JAAR) Met ingang van het collegejaar is voor het eerste en het tweede jaar de tentamenregeling en de regeling voor de bepaling van het eindresultaat voor de vakken op basis van de behaalde resultaten voor de onderdelen, gewijzigd. Voor studenten van cohort 2005 en eerder geldt de volgende overgangsregeling voor de tweedejaars vakken: Voor de vakken uit het tweede jaar geldt de regeling zoals in de Uitvoeringsregeling 2006 is beschreven (ook beschreven in de studiegids 2006). Voor het vak WI2105IN Kansrekening en Statistiek geldt: is het vak niet 100 TECHNISCHE INFORMATICA

101 afgerond voor 1 september 2007 dan kan het vak alleen nog worden afgerond via de delen, en niet meer via een tentamen over het hele vak. Het is voor dit vak toegestaan om voor één van de onderdelen I of II een 5 te halen, mits voor het andere onderdeel binnen hetzelfde collegejaar een 6 of hoger is behaald. Het eindcijfer is het afgeronde gewogen gemiddelde van de resultaten voor de onderdelen I en II. 5.6 BESCHRIJVING VAN DE VAKKEN, PRACTICA EN PROJECTEN VAN HET TWEEDE JAAR Hieronder een beschrijving van de studieonderdelen van het tweede jaar van het programma Een beschrijving is ook te vinden op de website IN2105 Databases EC: 5 Verantwoordelijk Prof.dr. A. de Bruin Docent Contacturen / week IN2105 I 4/0/0/0 college IN2105 II practicum 1 dagdeel per week, 1e kwartaal Tentamenperiode 1, 2 Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen IN2105 I Theoriedeel IN2105 II Practicum Kenmerken van database systems, Inleiding datamodellen, Ontwerpen conceptuele schema s, het relationele datamodel, omzetting van een conceptueel schema naar een relationeel schema, datamanipulatie: relationele algebra en SQL, enige moderne database toepassingen. R. Elmasri en S.B. Navathe, Fundamentals of Database Systems, bij voorkeur 5th edition (4th edition ook toegestaan), Addison-Wesley (5th ed. 2007, 4th ed. 2004). Aanvullend oefenmateriaal wordt gepubliceerd op Blackboard. Schriftelijk (3 uur) + goedgekeurde uitwerking practicumopdrachten. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van het theoriedeel, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. STUDIEGIDS 2007/

102 IN2205 Kennissystemen EC: 4 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Ir. P. Wiggers 0/4/0/0 college Tentamenperiode 2, 4 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Inleiding in AI (Artificial Intelligence). De nadruk ligt op zelflerende en zelforganiserende methoden. AI technieken die aan de orde komen zijn o.a. neurale netwerken, genetische algoritmen, redeneren met onzekerheid en swarm intelligence. Wordt nader bekend gemaakt Schriftelijk tentamen en een opdracht 102 TECHNISCHE INFORMATICA

103 IN2305 Specialisatie ST 3: Embedded Programming EC: 12 Verantwoordelijk Docent Dr.phil. H.-G. Gross Dr. A.G. Baggio Dr. K.G. Langendoen Ir. J.S.S.M. Wong Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dit vak bestaat uit drie onderdelen: IN2305 I Digitale systemen IN2305 II Embedded programming IN2305 III ST-project 3 Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. zie IN2305 I, IN2305 II en IN2305 III De onderdelen worden afzonderlijk getoetst, zie IN2305 I, IN2305 II en IN2305 III. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de drie onderdelen. De resultaten van de afzonderlijke onderdelen dienen tenminste een 6 te zijn. IN2305-I Digitale systemen EC: 4 Verantwoordelijk Ir. J.S.S.M. Wong Docent Contacturen / week 3/0/0/0 college Practicum totaal 5 dagdelen, 1e kwartaal Tentamenperiode 1, 2 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Het vak introduceert de volgende aspecten: combinatorische digitale systemen, sequentiële systemen, complexe combinatorische en sequentiële bouwstenen, herprogrammeerbaar hardware en complexe digitale systemen. Alle belangrijke aspecten van digitaal ontwerpen worden behandeld, zoals: talsystemen, Boolean algebra, combinatoriek, 2-level en multilevel netwerken en minimalisatie technieken/ontwerpmiddelen, timing hazards, Moore/Mealy machines, Finite State Machines (FSM) en meer. Het practicum begint met de realisatie van simpele schakelingen en wordt afgesloten met complexe systemen gerealiseerd op FPGA. M.D. Ercogovac, T. Lang en J. Moreno, Introduction to Digital Systems, John Wiley & Sons, New York, Toets en multiple-choice STUDIEGIDS 2007/

104 IN2305-II Embedded programming EC: 4 Verantwoordelijk Dr.phil. H.-G. Gross Docent Contacturen / week 0/3/0/0 college Practicum totaal 3 dagdelen, 2e kwartaal Tentamenperiode 2, 4 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Basiskennis C en VHDL Het vak geeft een introductie in real-time programmeren op een embedded systeem. Als embedded systeem wordt een microcontroller soft core gebruikt die gerealiseerd is op een FPGA-demonstratie-board, die verbonden is met een electromotoropstelling. De student leert de principes van real-time programmeren in C (interrupts, multitasking) met behulp van een simple Real-Time Operating Systeem (RTOS). Het vak behandelt de principles van een RTOS, hoe de RTOS is afgebeeld op de soft core, en behandelt hoe real-time applicaties worden geprogrammeerd, waarbij is inbegrepen de keuze tussen C en VHDL in het licht van de real-time eisen. Het college wordt vergezeld van een klein practicum waarin de student een real-time motor-besturing programmeert op de soft core, die het toerental van de elektromotor regelt. Boek (An Embedded Software Primer, David E. Simon, Addison Wesley) en practicumhandleiding. Multiple-choice tentamen IN2305-III ST-project 3 EC: 4 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Dr. A.G. Baggio Dr. K.G. Langendoen 2 dagdelen per week, 2 e kwartaal n.v.t. IN1705 Computersystemen, IN1805 Operating System Concepten, IN1205 Objectgeoriënteerd programmeren, IN1505 II Schriftelijk Rapporteren Het project zal in tegenstelling tot voorgaande jaren dit keer rond een rijdend robot karretje opgezet worden. De autonome besturingssoftware zal geprogrammeerd dienen te worden als onderdeel van een Linux systeem dat draait op een embedded processor. Handout 104 TECHNISCHE INFORMATICA

105 Wijze van toetsen De beoordeling wordt gebaseerd op zowel de groepsvaardigheden (individueel cijfer) als de uiteindelijke programmatuur (groepcijfer). IN2405 Specialisatie MKT 3: Beeldherkenning EC: 12 Verantwoordelijk Docent Voorkennis Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr. E.A. Hendriks Lineaire Algebra, Analyse, Object georiënteerd Programmeren, Algoritmen en Programmeertalen De specialisatie MKT 3: Beeldherkenning bestaat uit de onderdelen: IN2405 I Signaalverwerking IN2405 II Beeldverwerking IN2405 III MKT-project 3. In Signaalverwerking wordt de basis besproken voor 1D digitale signaalverwerking. Aan de orde komt o.a. sinusoidale signalen, frequenties, bemonsteren, lineaire tijdinvariante systemen, convolutie, systeemresponsies, FIR/IIR filters, Fouriertransformaties. Een en ander wordt geïllustreerd aan de hand van audiovoorbeelden. In Beeldverwerking wordt de theorie uit signaalverwerking doorgetrokken naar 2D digitale signalen (beelden). Belangrijke beeldverwerkingsoperaties zoals o.a. lineaire en niet-lineaire filters voor ruisverwijdering, randdetectie, morfologische operaties worden bediscussieerd en effecten hiervan besproken op digitale beelden. In het MKT 3 project moet de opgedane kennis toegepast worden op een Computer Vision probleem. zie IN2405 I, IN2405 II en IN2405 III De onderdelen worden afzonderlijk getoetst, zie IN2405 I, IN2405 II en IN2405 III. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor de drie onderdelen. De resultaten van de afzonderlijke onderdelen dienen tenminste een 6 te zijn. IN2405-I Signaalverwerking EC: 4 Verantwoordelijk Docent Docent Dr.ir. R. Heusdens Dr.ir. J.S. Erkelens R.C. Hendriks Contacturen / week 2/0/0/0 college, 2/0/0/0 instructie Tentamenperiode 1, 2 STUDIEGIDS 2007/

106 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Analyse, Lineaire Algebra During the course we discuss the basic principles of signal processing. Topics that will be discussed are harmonic signals, spectral representation, Fourier transforms, sampling and aliasing, FIR and IIR filters, convolutions, linear time-invariant systems, frequency response, Z-transforms and spectral analysis. Book Signal Processing First James H. McClellan, Ronald W. Schafer and Mark A. Yoder ISBN Prentice Hall. written exam, open book IN2405-II Beeldverwerking EC: 4 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Dr. E.A. Hendriks 0/4/0/0 college Tentamenperiode 2, 4 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Lineaire Algebra, Signaalverwerking, Analyse In het vak wordt de theorie van 1D signaalverwerking uitgebreid naar 2D digitale signalen (beelden). Aan de orde komen beeld-eigenschappen (o.a pixels, resolutie, histogrammen), 2D spatieel-invariante systemen (2D-convolutiefilters), puntspreidingspuncties, morfologische operaties voor b.v. objectselectie, 2D Fouriertransformatie en filteren in het Fourierdomein, kleurrepresentaties, kenmerkextractie (randen, textuur). Boek: Digital Image Processing van R.C. Gonzalez en R.E. Woods, second edition, 2002, ISBN Collegedictaat: Fundamentals of Image Processing ( nl/courses/fip/noframes/fip.html) schriftelijk tentamen IN2405-III MKT-project 3 EC: 4 Verantwoordelijk Docent Docent Dr. E.A. Hendriks Prof.dr.ir. M.J.T. Reinders Ir. M. Clements Ir. T.A. Knijnenburg Contacturen / week Tentamenperiode 2 dagdelen per week, 2 e kwartaal n.v.t. 106 TECHNISCHE INFORMATICA

107 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen Signaalverwerking (IN2405 I) en Beeldverwerking (IN2405 II). Het vak beeldverwerking loopt parallel aan het project. In de eerste 12 college-uren (eerste twee weken) wordt basiskennis aangedragen die nodig zijn in voor de eerste weken van het project. In het tweede deel van het college worden technieken aangedragen die gebruik kunnen worden in het tweede fase van het project. In dit project moeten de studenten in een groep van 5 à 6 een beeldverwerkingsprobleem vertalen in ontwerpspecificaties, implementeren in een werkend eindproduct en evalueren. Een voorbeeld van een opdracht is het ontwerpen van een stuk gereedschap (software/hardware) voor de herkenning van tekens met handen ( sign language ). Op basis van een zelf te definiëren eenvoudig alfabet (eventueel op basis van bestaande sign language tekens) moet een gekozen applicatie aangestuurd worden. Globale idee is dat een hand voor een (web) camera wordt gehouden waarmee tekens worden gemaakt die automatisch herkend worden (bv. op basis van het tellen van aantal vingers, de stand van de hand, de beweging van de hand). De herkende tekens worden omgezet in een specifieke actie (bv. toegang krijgen tot de PC middels opheffen van de screen saver functie). In het project wordt ook aandacht besteed aan het groepsproces en de rol van iedere student in dat proces. Handleiding MKT-3 project Computer Vision Schriftelijke rapport en demonstratie van eindproduct Het project wordt gestart met een verplichte bijeenkomst vooraf aan de eerste projectbijeenkomst waarin de het project wordt toegelicht en de verdeling van de opdrachten plaats vindt. Plaats en tijd zal tijdig worden bekend gemaakt. Indien men onverhoopt verhinderd is dan dient men vooraf contact op te nemen met de verantwoordelijk docent (e.a.hendriks@tudelft.nl) STUDIEGIDS 2007/

108 IN2505 Verantwoordelijk Docent Docent Fundamentele Informatica 2: Algoritmiek en Berekenbaarheidstheorie Dr.ir. J.F.M. Tonino Dr. M.M. de Weerdt EC: 9 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dit vak bestaat uit twee onderdelen: IN2505 I Algoritmiek IN2505 II Berekenbaarheidstheorie Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. Zie IN2505 I en IN2505 II De onderdelen IN2505 I en IN2505 II worden tweemaal per jaar afzonderlijk getentamineerd. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gemiddelde van de resultaten voor IN2505 I en IN2505 II. De resultaten van de onderdelen dienen tenminste een 6 te zijn. IN2505 I Fundamentele Informatica 2: Algoritmiek EC: 5 Verantwoordelijk Dr. M.M. de Weerdt Docent Contacturen / week 0/0/4/0 college, 0/0/2/0 instructie Practicum 1 dagdeel per week 3 e kwartaal Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Datastructuren en Algoritmen (IN1605 I) en Logica (IN1305 I) Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen In deze cursus worden algemene methodes behandeld om datastructuren en algoritmen voor een breed scala aan problemen te ontwerpen en te analyseren. Naast een aantal veel gebruikte algoritmen op grafen en netwerken (kortste pad, max-flow, opspannende boom), leer je onder andere het idee achter greedy algoritmen, verdeel-en-heers algoritmen en dynamisch programmeren. Bovendien leer je hoe je deze technieken kunt gebruiken voor problemen zoals airline scheduling en het matchen van mannen en vrouwen. John Kleinberg and Eva Tardos (2005), Algorithm Design, Addison Wesley en enkele kleine documenten die via Blackboard ter beschikking worden gesteld. Practicumopgaven (1/3) en een Tentamen (2/3); beide delen dienen met tenminste 5,0 te zijn afgerond. 108 TECHNISCHE INFORMATICA

109 IN2505 II Fundamentele Informatica 2: Berekenbaarheidstheorie Verantwoordelijk Dr.ir. J.F.M. Tonino Docent Contacturen / week 0/0/0/3 college, 0/0/0/1 instructie, Practicum 1 dagdeel per week 4e kwartaal Tentamenperiode 4, 5 EC: 4 Voorkennis IN1305 Fundamentele Informatica 1 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen De centrale vraag van dit college is Welke berekeningen kunnen in principe op een computer worden uitgevoerd? Deze vraag behoort tot het domein van de berekenbaarheidstheorie. Tijdens het college worden de belangrijke begrippen en technieken uit dit gebied geïntroduceerd: diagonalisatie, Turingmachines, niet-determinisme, opsombaarheid, beslisbaarheid, berekenbaarheid, reductie en recursiestelling. 1. Michael Sipser, Introduction to the Theory of Computation, Second Edition, International Edition, Thomson Course Technology, Boston, ISBN Aanvullend materiaal op Blackboard (collegesheets). Schriftelijk tentamen (gesloten boek). Practicumopdrachten. Het tentamencijfer wordt pas geldig als de practicumopdrachten zijn voltooid. STUDIEGIDS 2007/

110 IN2605 Computernetwerken EC: 6 Verantwoordelijk Ir. J.A. Pouwelse Docent Contacturen / week IN2605 I 0/0/3/3 college; IN2605 II practicum totaal 5 dagdelen, 4 e kwartaal Tentamenperiode 4, 5 Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen IN2605 I Theoriedeel IN2605 II Practicum Betekenis van datacommunicatie en netwerken, gedistribueerde systemen. Netwerkarchitectuur, gelaagde structuur, services, protocollen, interfaces, het OSI model. Fysieke laag: eigenschappen van de verschillende media. Datalinklaag: error detectie en correctie. Local Area Netwerken, Ethernet. Netwerklaag: routering, virtuele circuits, datagrammen. Internet Protocol. Transportlaag: verbindingsgerichte en verbindingsloze diensten, flow control, congestion control, TCP, UDP. Applicatielaag: standaards en protocollen in de Applicatielaag. World Wide Web (WWW), File Transfer (FTP), , Domain Name Service. P2P systemen, veiligheid in netwerken, cryptografische principes, certificaten. Performance aspecten. Multimedia aspecten. Het practicum omvat het ontwerpen en implementeren van een eenvoudig protocol. Het onderscheppen en analyseren van uitgewisselde protocoleenheden in een echt netwerk. Het creëren van eenvoudige maar dynamische Webapplicaties wordt nader bekend gemaakt tentamen, practicum. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van het theoriedeel, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. 110 TECHNISCHE INFORMATICA

111 IN2705 Software Engineering 1 EC: 4 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Dr. P.G. Kluit 0/0/2/2 college Tentamenperiode 4, 5 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen IN1205 Objectgeoriënteerd programmeren; IN1605 Algoritmen en Programmeertalen Requirements engineering, modellering, UML, requirement specificatie, domein analyse, software architecture, design patterns, object models, component based design, testen, processmodellen, software kwaliteit Object-Oriented Software Engineering 2nd edition Timothy C. Lethbridge Robert Laganiere McGraw-Hill Schriftelijk tentamen STUDIEGIDS 2007/

112 IN2805 Specialisatie ST 4: Optimalisatie en Logistiek EC: 11 Verantwoordelijk Docent Docent Dr. P.G. Kluit Dr. J.B.M. Melissen Vakinhoud Dit vak bestaat uit drie onderdelen: IN2805 I Optimalisering IN2805 II ST-project 4 WM0113IN Projectvaardigheden Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. Literatuur en zie IN2805 I, IN2805 II en WM0113IN studiemateriaal Toelatingseisen Ingangseis voor IN2805 II: per 1 januari voorafgaand aan de start van het project moet tenminste 42 EC van de propedeuse zijn behaald, waaronder alle practica van het eerste semester van het eerste jaar en de projecten van het eerste jaar. Wijze van toetsen De onderdelen worden afzonderlijk getoetst, zie IN2805 I, IN2805 II en WM0113IN. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gewogen gemiddelde van de resultaten voor IN2805 I en IN2805 II, dat wordt berekend als (2*IN2805 I + 3*IN2805 II)/5. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn, voor WM0113IN dient een voldoende (V) behaald te zijn. IN2805 I Optimalisering EC: 4 Verantwoordelijk Docent Dr. J.B.M. Melissen Contacturen / week 0/0/3/0 college Practicum totaal 3 dagdelen 3 e kwartaal Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Kennis van matrixrekening en inproducten (Lineaire Algebra hoeft niet te zijn gehaald). Methoden voor lineair optimaliseren met aandacht voor het modelleren. Lineair optimalisering (Simplexmethode, duaal probleem). Netwerkoptimalisering (kortste pad, plannings-, toewijzings- en transportproblemen). Dynamisch programmeren. Geheeltallig programmeren (Branch-andboundtechnieken). H. Tijms: Operationele analyse, een inleiding in modellen en methoden, tweede druk, 2004, Epsilon, ISBN ; Syllabus (elektronisch) Schriftelijk tentamen. Het practicum moet zijn afgetekend. 112 TECHNISCHE INFORMATICA

113 IN2805 II ST-project 4 EC: 7 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Dr. P.G. Kluit 2 dagdelen 3e kwartaal; 3 dagdelen 4e kwartaal n.v.t. IN1205 Objectgeoriënteerd Programmeren IN1605 Algoritmen en Programmeertalen In teamverband ontwerpen en bouwen studenten een gedistribueerd systeem, waarbij onder meer optimaliseringsproblemen zoals behandeld in IN2805 I aan de orde zullen komen. Bij de realisatie van dit systeem worden zoveel mogelijk methoden en technieken uit het vak IN2705 (Software Engineering 1) toegepast. Projectwijzer. Per 1 januari voorafgaand aan de start van het project moet tenminste 42 EC van de propedeuse zijn behaald, waaronder alle practica van het eerste semester van het eerste jaar en de projecten van het eerste jaar. Project + verslag + presentatie STUDIEGIDS 2007/

114 IN2905 Specialisatie MKT4: Computer Graphics en Games EC: 11 Verantwoordelijk Docent Docent Vakinhoud Dr.ir. A.R. Bidarra Drs. P.R. van Nieuwenhuizen Dit vak bestaat uit drie onderdelen: IN2905 I Computer Graphics IN2905 II MKT-project 4 WM0113IN Projectvaardigheden Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. zie IN2905 I, IN2905 II en WM0113IN Ingangseis voor IN2905 II: per 1 januari voorafgaand aan de start van het project moet tenminste 42 EC van de propedeuse zijn behaald, waaronder alle practica van het eerste semester van het eerste jaar en de projecten van het eerste jaar. De onderdelen worden afzonderlijk getoetst, zie IN2905 I, IN2905 II en WM0113IN. Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het afgeronde gewogen gemiddelde van de resultaten voor IN2905 I en IN2905 II, dat wordt berekend als (2*IN2905 I + 3*IN2905 II)/5. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn, voor WM0113IN dient een voldoende (V) behaald te zijn. IN2905 I Computer Graphics EC: 4 Verantwoordelijk Drs. P.R. van Nieuwenhuizen Docent Contacturen / week 0/0/2/0 college; 0/0/1/0 instructie Practicum totaal 3 dagdelen 3 e kwartaal (ook 2/0/0/0 college, 1/0/0/0 instructie, practicum totaal 3 dagdelen 1 e kwartaal) Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Vakinhoud IN1205 Objectgeoriënteerd Programmeren WI1105IN Lineaire Algebra Inleiding in computer graphics met het accent op de 3D polygon rendering pipeline. In het practicum (IN2905 I-pr) worden 2D en 3D grafische applicaties ontwikkeld in C++ met OpenGL. Onderwerpen: 2D graphics, OpenGL, scan conversie, texture mapping en anti-aliasing, de 3D viewing pipeline, visible-surface algoritmen, shading, grafische interactie. Het vak is een voorbereiding op het project IN2905 II. 114 TECHNISCHE INFORMATICA

115 Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Syllabus IN2905-I: Computer Graphics lecture notes / exercises / programming assignments. Boek: Computer Graphics with OpenGL, Donald Hearn & M. Pauline Baker, Prentice Hall, 1997, 3 rd edition Slides van de colleges (worden na ieder college op Blackboard geplaatst). Tussentoetsen in de 3 e en 5 e onderwijsweek, die 1 bonuspunt kunnen opleveren voor het schriftelijk tentamen direct volgend op de onderwijsweken. Schriftelijk tentamen: tijdsduur: 3 uur; 30 multiple choice opgaven. Practicum wordt beoordeeld met V als alle drie de programmeeropgaven zijn goedgekeurd. IN2905 II MKT-project 4 EC: 7 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Opmerkingen Dr.ir. A.R. Bidarra 2 dagdelen 3e kwartaal; 3 dagdelen 4e kwartaal n.v.t. IN Objectgeoriënteerd programmeren IN Algoritmen en Programmeertalen In dit project wordt een 3D computer game ontworpen en geïmplementeerd. Een aantal globale richtlijnen van het spel wordt in de project-reader gegeven. Deze bepalen alleen enkele generieke kenmerken van het spel, alsmede een aantal vaste elementen die gebruik maken van graphics technieken en visuele effecten. Er is dus ruime vrijheid om het spel zelf te ontwerpen. Het project wordt in groepen van vijf à zeven studenten uitgevoerd. De groepen die erom vragen zullen met (externe) studenten van een opleiding game design samen aan het project kunnen werken. Reader MKT4 Project. Online documentatie van de te gebruiken libraries/framework. Online tutorials en artikelen. Per 1 januari voorafgaand aan de start van het project moet tenminste 42 EC van de propedeuse zijn behaald, waaronder alle practica van het eerste semester van het eerste jaar en de projecten van het eerste jaar. De beoordeling is op twee elementen gebaseerd: het productcijfer en het procescijfer. Het productcijfer, dat gelijk is voor alle groepsleden, geeft de kwaliteit aan van het ontworpen computer game, van de software en van de projectdocumentatie. Het procescijfer geeft de individuele inbreng bij het uitvoeren van het project aan. Het eindcijfer is een gewogen gemiddelde van deze twee cijfers, en wordt na een groepsgesprek door de docent toegekend, in overleg met de studentassistenten. Dit project is interdisciplinair opgezet. Zo worden b.v. veel technieken toegepast die in de vakken IN1905 en IN2905-I behandeld worden. STUDIEGIDS 2007/

116 WI2105IN Kansrekening en Statistiek EC: 6 Verantwoordelijk Dr.ir. L.E. Meester Docent Contacturen / week WI2105IN I 4/0/0/0 college, 2/0/0/0 instructie WI2105IN II 0/2/0/0 college, 0/2/0/0 instructie Practicum totaal 10 uur per kwartaal Tentamenperiode WI2105IN I: 1, 2 WI2105IN II: 2, 4 Voorkennis Analyse en Lineaire Algebra Onderdelen WI2105IN I Kansrekening en Statistiek Deel 1 WI2105IN II Kansrekening en Statistiek Deel 2 Vakinhoud Elementaire kansrekening, onafhankelijkheid, stochastische variabelen, verwachting en variantie, simultane verdelingen, covariantie en correlatie, het Poisson proces, de wet van de grote aantallen, de centrale limietstelling, exploratieve data-analyse, de bootstrap, parameterschatting, betrouwbaarheidsintervallen, toetsen van hypothesen, enkelvoudige regressie. Literatuur en studiemateriaal Dekking et al, A modern introduction to probability and statistics, Springer, ISBN: Reader met aanvullend materiaal over combinatoriek en genererende functies. Wijze van toetsen Twee schriftelijke tentamens, een na het eerste kwartaal (3 uur) en een na het tweede kwartaal (2 uur). In de tentamencijfers wordt de eventuele bonus verwerkt (zie onder). Bij de herkansingstentamens geldt de bonusregeling niet. Voor de tentamens geldt: meerkeuze vragen en open vragen, gesloten boek met formuleblad dat bij het tentamen wordt uitgedeeld. Bonusregeling: in de tweede, vierde en zesde week van elk kwartaal wordt een bonustoets gehouden. Hiermee kan een bonus van maximaal 1 punt op het tentamencijfer verdiend worden ( ruw cijfer plus bonus geeft cijfer). Het eindcijfer is het afgeronde gewogen gemiddelde, verhouding 3:2. De resultaten van de onderdelen I en II dienen tenminste een 6 te zijn. 116 TECHNISCHE INFORMATICA

117 WM0113IN Projectvaardigheden Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode J. den Hartog totaal 3+3 dagdelen in 2e en 3e kwartaal n.v.t. Vakinhoud Deze cursus is alleen toegankelijk (en verplicht) voor 1e jaars studenten Wb, Mt en TI (2e jaars) en vast onderdeel van de desbetreffende verplichte onderwijsprojecten Literatuur en Wordt ter plekke uitgereikt en bestaat uit instructies voor studiemateriaal rollenspelen, simulaties, theorie en tests. Wijze van toetsen Criteria zijn voldoende aanwezigheid en een essay van ca 800 woorden over eigen ervaringen als teamlid in de projectgroep. STUDIEGIDS 2007/

118 WM2005IN ICT-oriëntatie 3 EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Dr.ir. A.A. van den Bogaard 3/0/0/0 college Wordt anders bekend gemaakt IN1505 In dit vak krijgen studenten manieren van denken aangereikt om te reflecteren op ontwikkelingen in ICT en maatschappij. De disciplines die aan bod komen zijn filosofie, geschiedenis en sociologie. Het vak is een combinatie van hoor- en werkcollege. Ten behoeve van de werkcolleges worden de studenten in twee groepen verdeeld. De voorlopige opzet van het college is als volgt: Week 1 Introductiecollege In vogelvlucht door 60 jaar computers en informatica heen (hoorcollege met VIDEO) Week 2 Vergelijking tussen geschiedenis, sociologie en filosofie (werkcollege groep 1) Week 3 Vergelijking tussen geschiedenis, sociologie en filosofie (werkcollege groep 2) Week 4 De Wet van Moore (hoorcollege met een ervaren chipontwikkelaar van Philips Research Jochen Jess, tevens emeritus hoogleraar van de TUE) Week 5 ICT, arbeid en gender (werkcollege groep 1) Week 6 ICT, arbeid en gender (werkcollege groep 2) Week 7 Toekomstbeelden van toen en nu (hoorcollege met Frank Veraart, die toekomstbeelden onderzoekt) Wijze van toetsen Voor alle colleges moeten studenten teksten lezen. Tijdens de werkcolleges moeten studenten presentaties houden over de teksten. De eindopdracht zal bestaan uit een academische kritiek ( recensie ) op een bestaande tekst over de toekomst van ICT, of een kritisch rapport over een zelf gekozen onderwerp. Voor dit vak moet een individuele opdracht worden gedaan tijdens het kwartaal, en één eindopdracht die met z n tweeën wordt gedaan. Het eindcijfer is een gewogen gemiddelde van de afzonderlijke beoordelingen van de opdrachten. 118 TECHNISCHE INFORMATICA

119 6. Het bachelorprogramma, derde jaar programma INLEIDING In het zesde semester wordt het majordeel van de bachelor afgerond (30 EC). Het programma van het zesde semester bestaat uit 5 examenonderdelen (vakken) die verplicht zijn voor beide varianten. De onderstaande tabel geeft een overzicht van deze vakken. Het vijfde semester wordt ingevuld met de minor (eveneens 30 EC). Naast verbredende en schakelminors kan ook gekozen worden voor de Minor Software Technologie/Media en Kennis Technologie (zie par. 6.5). Examenonderdelen derde jaar (vakken) ST én MKT 1 e semester minor IN3105 Fundamentele Informatica 3: Complexiteitstheorie 2 e semester IN3205 WM0328IN IN3305 Software Engineering 2: Softwarekwaliteit en Testen ICT-oriëntatie 4: Ethiek en Recht voor Informatici Bachelorseminarium IN3405 Bachelorproject Het actuele rooster van de opleiding én van Delftse minors is via internet te raadplegen ( Het Bachelorexamen Een aantal van de bovenstaande vakken kent meerdere onderdelen. Bij deze vakken worden alleen over de onderdelen tentamens afgenomen, niet over het hele vak. Het eindresultaat van deze vakken komt slechts dan tot stand als voor de onderdelen die met een cijfer worden beoordeeld tenminste een 6 is behaald, en voor de onderdelen die met O/V worden beoordeeld een voldoende (V). STUDIEGIDS 2007/

120 Het Bachelorexamen is met succes afgerond als: het propedeutische examen is behaald; alle verplichte vakken van het tweede en derde jaar, en de tweedejaars vakken behorend bij de gekozen variant, met een voldoende zijn beoordeeld; alle onderdelen van de minor (30 EC) met een voldoende zijn beoordeeld. Deelname tentamens, practica en projecten In het tentamenrooster staat aangegeven welke tentamens er in welke tentamenperiode worden afgenomen. De tentamenroosters kunnen worden geraadpleegd via het web ( Ten aanzien van deelname aan tentamens geldt de volgende regel: Om te mogen deelnemen aan een schriftelijk tentamen moet je je uiterlijk 14 dagen vóór de datum van het tentamen aanmelden via het TentamenAanmeldSysteem (TAS). Niet aanmelden leidt tot UITSLUITING van het tentamen. Bij overmacht dien je je op de dinsdagmiddag ( uur) voorafgaand aan de betreffende tentamenperiode te melden bij ir. M. Sepers, EWI, kamer HB Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. Ook ten aanzien van deelname aan practica en projecten geldt een soortgelijke regel: Om te mogen deelnemen aan een practicum of project moet je je uiterlijk 14 dagen vóór de start van het betreffende kwartaal aanmelden via het TentamenAanmeldSysteem (TAS). Niet aanmelden leidt tot UITSLUITING. Bij overmacht dien je je op de dinsdagmiddag ( uur) voorafgaand aan het kwartaal te melden bij de heer ir. M. Sepers, EWI, kamer HB Als je verhinderd bent, dan moet je je uiterlijk 5 dagen van tevoren afmelden via TAS. 120 TECHNISCHE INFORMATICA

121 6.2 PROGRAMMA-OVERZICHT DERDE JAAR Vakcode Vaknamen/ EC EC Rooster Toetsing Onderdelen onderdelen 1 e semester Minor 30 2 e semester IN3105 Fundamentele Informatica 4 3: Complexiteitstheorie IN3105 I Complexiteitstheorie 3 0/0/4/0 tentamen college IN3105 II Practicum 1 2 dagdln opdracht pw, 3 e kw IN3205 Software Engineering 2: 4 Softwarekwaliteit en Testen IN3205 I Softwarekwaliteit en Testen 3 0/0/4/0 tentamen college IN3205 II Practicum 1 1 dagdl pw, opdracht 3 e kw WM0328IN ICT-Oriëntatie 4: Ethiek en Recht voor Informatici 4 0/0/2/0 college tentamen + opdracht 0/0/3/0 werkcol. IN3305 Bachelorseminarium 3 0/0/0/2 opdracht IN3405 Bachelorproject 15 3 e en 4 e kw Bachelor Thesis Toelichting bij het schema De colleges worden uitgedrukt in aantal uren per week per periode. De practica en projecten worden uitgedrukt in het aantal dagdelen per periode. In de kolom EC staat de studielast in EC-punten per vak. Toetsing en eindcijfers 1. Het eindcijfer van een vak is het resultaat voor het onderdeel van dat vak, dat met een cijfer wordt beoordeeld. Daarbij gelden de volgende voorwaarden: voor de onderdelen die met een cijfer worden beoordeeld dient tenminste een 6 te zijn behaald, voor de onderdelen die met O/V worden beoordeeld een voldoende (V). STUDIEGIDS 2007/

122 2. Tentamens en projecten worden beoordeeld met een cijfer; practica met een O (onvoldoende) of V (voldoende). 3. Voor elk tentamen wordt één herkansing later in het collegejaar georganiseerd. 4. Afronding practica en projecten: Voor de practica en projecten geldt dat deze binnen de periode waarin ze zijn ingeroosterd, dienen te worden voltooid. Als je een practicum of project niet binnen de ingeroosterde periode voltooit, dan loop je kans op studievertraging. Begin daarom zo snel mogelijk met de practica en projecten en houd je aan de tussentijdse deadlines. In sommige gevallen wordt een zeer beperkte mogelijkheid geboden om een practicum binnen een nader aan te wijzen (vakantie)periode te voltooien. Het is meestal niet doenlijk om binnen die aanvullende periode het practicum geheel te doen: zo n periode is bedoeld om een practicum dat bijna voltooid was, af te ronden. De periode wordt bekend gemaakt in de practicumhandleiding of via de betreffende Blackboardpagina. Indien het practicum of project aan het einde van het studiejaar niet voltooid is, vervallen alle opgaven en moet het practicum het volgende studiejaar volledig, in de dan geldende termijnen, worden overgedaan. Voor projecten bestaat zo n inhaalmogelijkheid in de zomer niet. 6.3 INGANGSEISEN Voor het derde jaar gelden de volgende ingangseisen (zie Uitvoeringsregeling Bacheloropleiding Technische Informatica, te vinden op campus.ewi.tudelft.nl): voor deelname aan tentamens, practica, projecten en opdrachten uit het tweede semester van het derde jaar dient het propedeuse-examen met goed gevolg te zijn afgelegd Ingangseisen voor het Bachelorproject: - propedeuse-examen is behaald; - het vak IN2705 Software Engineering 1 en het project bij Specialisatie 4 (IN2805 II ST-project 4 òf IN2905 II MKT-project 4) zijn met succes afgerond; - van de overige onderdelen van het tweede jaar is tenminste 30 EC behaald vóór aanvang van het Bachelorproject. 6.4 MINORS De minor kan gekozen worden uit het minoraanbod van de TU Delft. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verbredende minors, schakelminors, verdiepende minors 122 TECHNISCHE INFORMATICA

123 en vrije minors. Verbredende en verdiepende minors worden doorgaans in het vijfde semester aangeboden. Schakelminors (waarmee toegang tot een andere master verkregen kan worden) worden verspreid over meerdere semesters aangeboden. Indien gekozen wordt voor een minor die over meerdere semesters wordt aangeboden, dan wordt aanbevolen om een deel van die minor (ongeveer 12 EC) in het tweede jaar te volgen door enkele vakken uit het tweede jaar door te schuiven naar het derde jaar. Alle minors die in de minorgids vermeld staan, mogen worden opgevoerd voor het bachelorexamen Technische Informatica. Echter, vanwege overlap met het majorgedeelte van de bacheloropleiding Technische Informatica, is het niet toegestaan de volgende minors op te voeren voor het bachelorexamen Technische Informatica: TW-Mi Minor Applied Mathematics voor LR als daarin WI2608 Optimalisering of WI3607 Logica wordt gekozen TW-Mi Minor Applied Mathematics voor TN als daarin WI3607 Logica wordt gekozen TI-Mi Minor Computer Science voor ET TI-Mi Minor Computer Science voor TN TI-Mi Minor Computer Science voor TW TI-Mi Minor Computer Science voor TU TI-Mi Minor Media and Knowledge Engineering voor TU TI-Mi Minor Media and Knowledge Engineering voor ET GM-Mi Minor Navigation Wb-Mi Minor Werktuigbouwkunde voor IO Wb-Mi Minor Maritieme Techniek voor IO Wb-Mi Minor Computational Engineering WM-Mi Minor Wetenschap, Technologie en Samenleving als daarin WM0201TU Schriftelijk Rapporteren wordt gekozen WM-Mi Minor Recht en Techniek als daarin WM0201 Schriftelijk Rapporteren of WM0203 Mondeling Presenteren wordt gekozen TN-Mi E-Minor Computational Science and Engineering als daarin Wetenschappelijk Programmeren, Computationele Oplossingsstrategieën of Software Engineering De beschrijvingen van de minors aangeboden in Delft zijn te vinden op de website STUDIEGIDS 2007/

124 Studenten mogen, onder goedkeuring van de examencommissie, ook een vrije minor samenstellen en in hun programma opnemen. Deze minor moet bestaan uit een samenhangend pakket vakken (30 EC) dat wordt aangeboden door een universitaire bacheloropleiding. De opleidingsdirecteur van de aanbiedende opleiding moet een verklaring afgeven dat het pakket inhoudelijke samenhang heeft. Verder dient de student een motivatie te schrijven hoe en waarom deze minor past in haar of zijn opleiding; deze motivatie dient meegestuurd te worden bij de aanvraag tot goedkeuring bij de examencommissie. Een minor is behaald indien alle studieonderdelen die met een cijfer worden beoordeeld, met een 6 of hoger zijn afgerond en alle onderdelen die met O/V worden beoordeeld met een voldoende (V). 6.5 MINOR SOFTWARE TECHNOLOGIE/MEDIA EN KENNISTECHNOLOGIE (TI-Mi ) Deze minor heeft een meer specialistische karakter, aansluitend aan het majordeel van de bachelor. De minor is zowel bedoeld voor de variant ST als voor de variant MKT, en bevat derhalve zowel ST- als MKT-vakken. Dit betekent dat ST-studenten zowel ST-vakken als MKT-vakken kunnen kiezen. Hetzelfde geldt voor MKT-studenten. De minor bestaat uit een aantal compartimenten waaruit binnen gestelde voorwaarden moet worden gekozen, en heeft een totale omvang van 30 EC. Doelstellingen van de minor Algemene verbreding: wiskunde en maatschappijvakken Verbreding m.b.t. de varianten: van ST naar MKT en omgekeerd. Verdieping: informaticavakken Voorbereiding master: Engelse taalcursussen Mogelijkheid oriëntatie op bedrijfsleven door maatschappijvakken 124 TECHNISCHE INFORMATICA

125 MINOR SOFTWARETECHNOLOGIE/MEDIA EN KENNISTECHNOLOGIE (TI-Mi ) Vakcode Vaknamen/ Onderdelen EC EC onderdelen Rooster Toetsing WISKUNDEVAKKEN (MIN. 4 EC) TE KIEZEN WI3230IN Numerieke Wiskunde en Simulatie 6 WI3230IN I Theoriedeel 5 4/2/0/0 tentamen college WI3230IN II Practicum 1 1 dagdl pw, 1 e semester opdracht WI3250IN Netwerk Optimalisering 1 4 WI3250IN I Theoriedeel 3 0/3/0/0 college WI3250IN II Practicum 1 1 dagdl pw, 2 e kw IN2405 I Signaalverwerking 1 4 2/0/0/0 college 2/0/0/0 instr. ET3260IN Stochastische Processen 4 2/0/0/0 college 4/0/0/0 instr 1 dagdl pw, 1 e kw WI3240IN Statistische Multivariate 4 Data-analyse WI3240IN I Theoriedeel 2 4/0/0/0 college WI3240IN II Practicum 2 1,5 dagdl pw, 1 e kw INFORMATICAVAKKEN (MIN. 12 EC TE KIEZEN) IN3510 Advanced Design of Information Systems 4 0/4/0/0 college IN3540 Gedistribueerde 4 Systemen IN3540 I Theoriedeel 3 2/0/0/0 college tentamen opdracht tentamen tentamen + opdracht tentamen opdracht opdracht tentamen STUDIEGIDS 2007/

126 IN3540 II Practicum 1 2 dagdelen pw, 1 e kwartaal IN3550 Industriële 4 Automatisering IN3550 I Theoriedeel 3 3/0/0/0 college IN3550 II Practicum 1 1 dagdl pw, 1 e kw IN3560 Principles of 4 0/4/0/0 Programming college Languages pract. 1 dagdeel per week IN2905 I Computer Graphics 1 4 2/0/0/0 college 2/0/0/0 instr. pract. totaal 3 dagdln 1 e kw ET3610IN Datamining 3 0/2/0/0 college pract. 1 dagdl pw, 2 e kw ET3660IN Project Multimedia Information Retrieval 3 project 2 dagdln pw, 2 e kw IN3620 Multimedia 2 6 2/2/0/0 college prac. 2 dagdln pw, 2 kw IN3630 Mens-Computer 6 2/0/0/0 Interactie 2 Project: 1 e kw 1 dagdl pw 2 e kw 2 dagdln pw IN3640 Internet Applicaties 4 0/2/0/0 project 2 e kw opdracht tentamen opdracht tentamen + opdracht tentamen + opdracht opdracht opdracht opdracht tentamen + opdracht presentatie van opdracht 126 TECHNISCHE INFORMATICA

127 MAATSCHAPPIJVAKKEN (MAX. 14 EC) WM0601TU Algemene Economie voor 6 6/0/0/0 tentamen Ingenieurs college WM0605TU Bedrijfseconomie voor 4 2/2/0/0 tentamen Ingenieurs college WM0212TU Bedrijfscommunicatie: 3 0/3/0/0 opdracht strategisch schrijven college of 0/0/3/0 WM0729TU Contractenrecht 3 4/0/0/0 tentamen WM0340TU Inleiding Filosofie 4 WM1101TU Upper-intermediate English 3 ieder opdracht kwartaal, 2 uur pw WM1102TU Written English for 3 ieder opdracht Technologists kwartaal, 2 uur pw ET4247 High-Tech Start-ups 5 0/3/0/0 opdracht WM0321TU Milieufilosofie 3 0/2/0/0 WMXXXX Duurzame ontwikkeling en ICT 4 0/4/0/0 MAATSCHAPPIJVAKKEN INGEROOSTERD IN HET 2 e SEMESTER WM0604TU High-Tech Marketing 3 0/0/2/2 opdracht WM0513TU Management van Technologie 6 0/0/2/0 tentamen + opdracht De minor is behaald indien: de minor een omvang heeft van 30 EC, te kiezen uit bovenstaande lijst, waarvan minimaal 4 EC wiskundevakken en minimaal 12 EC informaticavakken. Een aantal vakken kan alleen gekozen worden door studenten met variant ST (IN2405 I, IN2905 I, WI3250IN). alle vakken met een voldoende (6 of hoger) zijn afgerond. 6.6 OVERGANGSREGELING BACHELOR PROGRAMMA 2002 NAAR PROGRAMMA 2005 Studenten die het curriculum 2002 volgen en die achter (dreigen te gaan) lopen, krijgen afhankelijk van hun studievoortgang op één van de volgende manieren te maken met de gevolgen van de curriculumwijziging: 1 alleen voor ST 2 inclusief project STUDIEGIDS 2007/

128 1. De Propedeuse van het programma 2002 was niet afgerond per 1 september 2006: Er is na 1 september 2006 geen mogelijkheid meer om de propedeuse nog in het programma 2001/2002 af te ronden, je bent inmiddels overgestapt naar het nieuwe programma (ook voor de propedeuse). 2. Indien de Propedeuse behaald is in het programma 2002: a) Het tweede jaar van het programma 2002 is afgerond en naar alle waarschijnlijkheid rond je het derde jaar af voor 1 september 2008: Alle vakken van het derde jaar van het programma 2002 worden nog één jaar getentamineerd, maar worden niet meer gedoceerd. Practica en projecten worden niet meer aangeboden; alleen het bachelorproject en het seminarium kunnen dit jaar nog wel in het programma 2002 worden afgerond (voor het seminarium aanmelden onder de code IN3130; voor het bachelorproject kan men zich melden bij de docent). Als je het derde jaar op 1 september 2008 niet hebt voltooid, zul je alsnog moeten overstappen naar het nieuwe programma. b) Het tweede jaar is afgerond, maar naar alle waarschijnlijkheid rond je het derde jaar niet af voor 1 september 2008: Je moet zelf bepalen of je nog door wilt gaan in het oude programma of direct wilt overstappen naar het nieuwe programma. Raadpleeg bij twijfel een studieadviseur. c) Je hebt het tweede jaar nog niet afgerond: Er is na 1 september 2007 geen mogelijkheid meer om de tweedejaars vakken nog in het programma 2002 af te ronden, je moet overstappen naar het tweede jaar van het nieuwe programma. Je kunt met behoud van je Propedeuse in programma 2002 overstappen naar het tweede jaar van het nieuwe programma. LET OP: Als de Propedeuse is afgerond in het programma 2001/2002, en voor de bachelor wordt overgestapt naar het tweede jaar van het programma 2005, moet in plaats van IN2505 I, Algoritmiek worden afgerond: Of IN2300, Logica en Programmeertalen uit het 2 e jaar van het oude curriculum Of IN1305 I + IN1305 III deel 1, Logica + practicum deel 1 én IN1605 II + IN1605 III deel 2, Programmeertalen + practicum deel 2. Voor het bepalen of je al of niet wilt overstappen zijn verder de volgende zaken van belang: 128 TECHNISCHE INFORMATICA

129 Indien je wilt overstappen naar het programma 2005 is het verstandig contact op te nemen met de studieadviseur. De overgangsregeling maakt het mogelijk oude vakken mee te nemen naar het nieuwe programma, maar niet omgekeerd. De Bachelor halen in het oude programma kan dus alleen via (herkansings)tentamens van de oude vakken, en niet door vakken uit het nieuwe programma te doen. Derdejaars vakken worden dit jaar voor het laatst getentamineerd conform het oude programma. Indien je wilt overstappen naar het programma 2005 is het verstandig contact op te nemen met de studieadviseur. In onderstaande tabel is aangegeven hoe behaalde resultaten in het programma 2002 kunnen worden omgezet naar vakken in het programma Omzetting kan zowel via afzonderlijke vakken als per vakkengroep plaatsvinden (per vakkengroep moet een keuze gemaakt worden tussen deze twee opties). STUDIEGIDS 2007/

130 OVERGANGSREGELING BACHELOR VAN PROGRAMMA 2002 NAAR PROGRAMMA 2005 Programma 2002 Programma 2005 Vakcode Groepsnaam /onderdelen EC Vakcode Vaknaam /onderdelen EC IN2100 Software Engineering 8 IN2705 Software Engineering 1 4 IN2110 Software Engineering I 4 IN2120 Software Engineering II 3 IN2705 Software Engineering 1 4 IN2100 P Practicum Software Engineering 1 geen equivalent IN2200 Computernetwerken 8 IN2605 Computernetwerken 6 IN2210 Computernetwerken I 4 IN2220 Computernetwerken II 3 IN2605 I Computernetwerken Theoriedeel 5 IN2200 P Practicum Computernetwerken 1 IN2605 II Computernetwerken Practicum 1 IN2300 Logica en Programmeertalen 10 IN1305 I + IN1305 III, Deel 1 + IN1605 II + IN1605III, Deel 2 Logica + 1 e deel van practicum IN1305III + Programmeertalen + 2 e deel van practicum IN1605 III IN2310 Logica 4 IN1305 I Logica 3 Practicum Logica 1 IN1305 III, 1 e deel van practicum IN1305 III IN2310 P 0 Deel 1 IN2320 Programmeertalen 3 IN1605 II Programmeertalen 3 Practicum Programmeertalen 2 IN1605III, 2 e deel van practicum IN1605 III IN2320 P 1 Deel TECHNISCHE INFORMATICA

131 Programma 2002 Programma 2005 IN IN2400 Data- en Kennissystemen 10 IN2205 Databases + Kennissystemen IN2410 Databases 4 IN2105 I Databases Theoriedeel 4 IN2410 P Practicum Databases 1 IN2105 II Databases Practicum 1 IN2420 Kennissystemen 4 IN2205 Kennissystemen 4 IN2420 P Practicum Kennissystemen 1 geen equivalent WI2105IN + IN2500 Wiskunde Softwaretechnologie 8 IN2805 I Kansrekening en Statistiek + Optimalisering 6+ 4 WI2510IN Kansrekening en Statistiek 4 WI2105IN Kansrekening en Statistiek 6 WI2520IN Optimalisering 4 IN2805 I Optimalisering 4 WI2105IN + IN2550 Wiskunde Media & Kennistechn. 8 IN2405 I Kansrekening en Statistiek + Signaalverwerking 6+ 4 WI2510IN Kansrekening en Statistiek 4 WI2105IN Kansrekening en Statistiek 6 ET2560IN Signaalverwerking 4 IN2405 I Signaalverwerking 4 IN2305 III + IN2600 Softwaretechnologie 3 8 IN2305 I ST-Project 3 + Digitale Systemen 4+ 4 IN2610 Softwaretechnologieproject 3 4 IN2305 III ST-Project 3 4 ET1620IN Digitale Systemen 4 IN2305 I Digitale Systemen 4 IN2650 Softwaretechnologie 4 8 geen equivalent IN IN2100 P Softwaretechnologieproject 4 + Software Engineering practicum IN2805 II + WM0113IN ST-Project Projectvaardigheden 2,3 IN2670 Databasebeheer 2 minor 4 IN2680 Ontwerpen van internetapplicaties 2 minor 4 STUDIEGIDS 2007/

132 Programma 2002 Programma 2005 IN2405 III + IN2700 Media & Kennistechnologie 3 8 IN2405 II MKT-Project 3 + Beeldverwerking 4+ 4 IN2710 Media & Kennistechnologieproject 3 4 IN2405 III MKT-Project ET2720IN Beeldverwerking 4 IN2405 II Beeldverwerking 4 IN IN2100 IN IN2100 P Media & Kennistechnologie 4 + Software Engineering Media & Kennistechnologieproject 4 + Software Engineering practicum IN IN2705 IN2905 II + WM0113IN Specialisatie MKT 4: Computer Graphics en Games 5 + Software Engineering 1 5 MKT-Project Projectvaardigheden 2, IN2770 Computer Graphics 2 IN2770 P Practicum Computer Graphics 2 IN2905 I Computer Graphics 4 IN2505 II+ IN IN3100 Fundamentele Informatica 9 IN3305 IN IN3100 P Berekenbaarheidstheorie + Fundamentele Informatica 3: Complexiteitstheorie + Bachelorseminarium Fundamentele Informatica I IN2505 II Berekenbaarheidstheorie 4 Practicum Fundamentele Informatica IN3120 Fundamentele Informatica II IN3105 I Complexiteitstheorie 3 IN3100 P Practicum Fundamentele Informatica IN3105 II Complexiteitstheorie Practicum 1 IN3130 Seminarium 3 IN3305 Bachelorseminarium 3 IN3200 Wiskunde ST 8 Minor 4,6 WI3210IN Numerieke Wiskunde en Simulatie I 4 geen equivalent WI3220IN Numerieke Wiskunde en Simulatie II 3 geen equivalent 132 TECHNISCHE INFORMATICA

133 Practicum Numerieke Wiskunde en WI3200IN P 1 geen equivalent Simulatie IN3250 Wiskunde MKT 8 minor 4,6 ET3260IN Stochastische Processen 4 minor 4,6 WI3270IN + WI3270IN P Toegepaste Statistiek + 4 minor 4,6 Practicum Toegepaste Statistiek WM2005IN + IN3300 Maatschappij en Filosofie 8 WM0328IN ICT-oriëntatie 3 + ICT-oriëntatie 4: Ethiek en Recht voor ICT 3+ 4 WM0991IN Maatschappelijke Aspecten van de ICT 4 WM2005IN ICT-oriëntatie 3 3 Methodologie en Ethiek van Wetenschap WM034IN 4 WM0328IN ICT-oriëntatie 4: Ethiek en Recht voor ICT 4 en Techniek IN3400 Softwaretechnologie 5 8 minor 4 IN IN3410 P Gedistribueerde Systemen + Practicum 4 minor 4 Gedistribueerde Systemen Software Engineering 2: Software Kwaliteit en IN3420 Softwarekwaliteit en Testen 4 IN Testen IN3450 Media & Kennistechnologie 5 8 minor 4 IN3460 Multimodale Interactie 4 minor 4 IN3470 Media & Kennistechnologieproject 5 4 minor 4 IN3700 BSc-project 15 IN3405 Bachelorproject 15 IN3500 Keuzevakken ST 12 minor 4 IN3510 Advanced Design of Information Systems 4 minor 4 IN IN3520 P Industriële Automatisering + Practicum 4 minor 4 Industriële Automatisering STUDIEGIDS 2007/

134 IN IN3530 P ET ET3301 P IN IN2770 P Netwerk Optimalisering + 4 minor 4,6 Practicum Netwerk Optimalisering Embedded Systems + 4 minor 4 Practicum Embedded Systems Computer Graphics + 4 minor 4 Practicum Computer Graphics IN3600 Keuzevakken MKT 12 minor 4 ET3610IN + ET3660IN Data Mining + 6 minor 4 Project Data Mining IN3620 Multimedia 6 minor 4 2 Indien IN2660 resp. IN2760 en IN2100P beide met een voldoende zijn afgerond wordt het resultaat van IN2660, resp. IN2760 omgezet naar IN2805 II, resp. IN2905 II; het resultaat voor WM0113IN wordt V. 3 Indien IN2610 of IN2710 is afgerond met tenminste een 6, kan vrijstelling verkregen worden voor deel 1 van WM0113IN Projectvaardigheden; indien IN2660 of IN2760 is afgerond met tenminste een 6 én IN2100P met een voldoende (V), kan een vrijstelling verkregen worden voor deel 2 van WM0113IN Projectvaardigheden. 4 Studenten die overstappen mogen in de minor variantspecifieke vakken uit het 2 e en 3 e jaar opnemen, mits inhoudelijk verschillend van reeds in het programma voorkomende vakken. Dit betreft de vakken(groepen) waarbij dit is aangegeven in de overgangsregeling. Ten aanzien van het behalen van een minor, gelden de regels in artikel 2b en 10 lid 6. 5 Indien IN2750 en IN2100 beide met tenminste een 6 zijn afgerond, is het afgeronde rekenkundig gemiddelde van IN2750 en IN2100 het resultaat voor ieder van de onderdelen IN2905 en IN2705, indien omzetting via de vakkengroepen plaatsvindt. 6 deze vakken kunnen in de minor worden opgenomen als wiskundevakken. 134 TECHNISCHE INFORMATICA

135 Opmerkingen bij omzettingsresultaten Per vakkengroep uit het oude programma moet de keuze gemaakt worden voor omzetting via de vakkengroep of omzetting via onderdelen. 1. Omzetting via vakkengroep Binnen de vakkengroep in het oude programma moet gelden: het minimale cijfer van een onderdeel binnen een vakkengroep van het oude programma dient tenminste een 6 te zijn als het een project betreft, een voldoende (V) te zijn als het een practicumonderdeel is dat met een O/V wordt beoordeeld, en een 5 te zijn in de overige gevallen; het niet-afgeronde, gewogen gemiddelde van de onderdelen die met een cijfer zijn beoordeeld, dient tenminste 6 te zijn (hierbij worden de aan de onderdelen toegekende studiepunten als weegfactoren gebruikt); Als aan bovenstaande voorwaarden is voldaan, geeft het (naar een geheel cijfer afgeronde) eindcijfer van de vakkengroep uit het oude programma het cijfer van het corresponderende (onderdelen van) vak(ken) in het nieuwe programma. 2. Omzetting via onderdelen Bij omzetting van onderdelen van vakkengroepen uit het oude programma naar (onderdelen van) vakken uit het nieuwe programma, worden de cijfers uit het oude programma overgenomen. 3. Omzetting naar minor Vakkengroepen uit het oude programma kunnen in hun geheel worden meegenomen naar de minor van het nieuwe programma, mits voldaan aan de voorwaarden genoemd onder 1. Het eindcijfer van de vakkengroep is dan het cijfer dat wordt meegenomen voor alle vakken binnen de vakkengroep. Losse onderdelen uit vakkengroepen kunnen alleen worden meegenomen naar de minor als deze het cijfer 6 of hoger hebben. 4. Richting omzetting LET OP: Het is alleen mogelijk om resultaten uit het oude programma 2002 te laten omzetten naar resultaten van het programma 2005, en dus niet omgekeerd! Je Bachelor halen in het oude programma kun je dus alleen via (herkansings)tentamens van de oude vakken, en niet door vakken uit het nieuwe programma te doen. STUDIEGIDS 2007/

136 6.7 BESCHRIJVING VAN DE VERPLICHTE VAKKEN, PRACTICA EN PROJECTEN VAN HET DERDE JAAR Hieronder een beschrijving van de studieonderdelen van het derde jaar van het programma Een beschrijving is ook te vinden op de website IN3105 Fundamentele Informatica 3: Complexiteitstheorie EC: 4 Verantwoordelijk Docent Onderdelen Vakinhoud Toelatingseisen Wijze van toetsen Prof.dr. C. Witteveen Dit vak bestaat uit twee onderdelen: IN3105 I Complexiteitstheorie IN3105 II Practicum Inleiding complexiteitstheorie, de klasse P, de klasse NP. NP-volledigheid, co-np, reducties. Ruimtecomplexiteit, Turingreducties en de polynomiale hierarchie. Zoekproblemen en approximatiealgoritmen. Probabilistische algoritmen. Circuit complexiteit. Quantum complexiteit. Propedeuse Het eindcijfer van het vak is het resultaat van deel I, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. IN3105 I Complexiteitstheorie EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Prof.dr. C. Witteveen 0/0/4/0 college Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Vakinhoud IN1305 Fundamentele Informatica 1: Logica, Automaten en Talen IN2505 Fundamentele Informatica 2: Algoritmiek en Berekenbaarheidstheorie De complexiteitstheorie houdt zich voornamelijk bezig met de vraag hoe moeilijk (doenlijk of ondoenlijk) algoritmisch oplosbare problemen zijn. Belangrijke vragen hierbij zijn: - hoe kunnen we nagaan of een probleem doenlijk is - hoe kunnen we bewijzen (of aannemelijk maken) dat een probleem ondoenlijk is - welke technieken zijn er om ondoenlijke problemen aan te pakken - hoe kunnen we gebruik maken van de ondoenlijkheid van sommige problemen 136 TECHNISCHE INFORMATICA

137 Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Michael Sipser, Introduction to the Theory of Computation, PWS Publishing Company, Second (International) Edition, Boston, ISBN Aanvullend materiaal is op Blackboard te vinden. Propedeuse Schriftelijk tentamen. Gedeeltelijk meerkeuze, gedeeltelijk open vragen. IN3105 II Complexiteitstheorie Practicum EC: 1 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Opmerkingen Prof.dr. C. Witteveen practicum 2 dagdelen per week, 3 e kwartaal n.v.t. Het aantonen van de correctheid van een gegeven reductie, het aantonen van de NP-volledigheid van problemen, en approximatietechnieken. Zie IN3105 I en de voorbeelduitwerkingen die via Blackboard zijn te vinden. Propedeuse Een aantal opdrachten. Dit practicum kan in principe zonder gebruikmaking van computers (behalve dan voor eventuele tekstverwerking en communicatie) thuis of op de TU worden uitgevoerd. Individuele studenten krijgen kwijting van hun practicumverplichtingen indien de groepen waartoe zij hebben behoord, alle opgaven met voldoende resultaat hebben voltooid. Het practicum dient uiterlijk in de week volgend op het eerste kwartaal te zijn voltooid. STUDIEGIDS 2007/

138 IN3205 Software Engineering 2: Softwarekwaliteit en Testen EC: 4 Verantwoordelijk Prof.dr. A. van Deursen Docent Contacturen / week IN3205 I 0/0/4/0 college IN3205 II practicum 1 dagdeel per week, 3e kwartaal Tentamenperiode 3, 4 Voorkennis Onderdelen Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Opmerkingen Software engineering 1 (IN2705) IN3205 I Softwarekwaliteit en Testen IN3205 II Practicum Het vak software-kwaliteit en testen beoogt deelnemers te leren (1) hoe ze zich een objectief oordeel te vormen over de kwaliteit van bestaande, complexe (embedded) software-systemen en (2) welke maatregelen op het gebied van onder meer software testing genomen kunnen worden om de kwaliteit systematisch te verbeteren. In het bijzonder zal ingegaan worden op embedded software en technieken waarmee object-georiënteerde software getest kan worden. Onderwerpen die aan de orde zullen komen zijn onder meer testgestuurde ontwikkeling, itereatieve methoden, test adequacy criteria, modelgebaseerd testen, testen op basis van UML, statemachines en beslissingstabellen, integratietesten, en test automation. Tevens zullen een of twee gastcolleges vanuit het bedrijfsleven verzorgd worden. In het practicum zullen de deelnemers een kleine bestaande applicatie uitbreiden en van effectieve tests voorzien, gebruik makend van tools zoals Java, ant, JUnit, Clover, en Eclipse. Wordt nog bekend gemaakt. Propedeuse Practicumopdracht + tentamen. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van deel I, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. Dit vak is gelijk aan het vak IN4088 Software Testing and Quality Engineering dat onderdeel is van de Embedded Systems Master opleiding. Het wordt derhalve in het Engels gegeven. 138 TECHNISCHE INFORMATICA

139 IN3305 Bachelor seminarium EC: 3 Verantwoordelijk Docent Docent Drs. P.R. van Nieuwenhuizen Dr. K.V. Hindriks Dr. A.H.J. Oomes Dr.ir. J.F.M. Tonino Prof.dr. C. Witteveen Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Toelatingseisen Wijze van toetsen Opmerkingen 0/0/X/0 seminarium n.v.t. IN2505 en IN3105 De 3 hoofdthema s zullen zijn: (1) alternatieve berekeningsmodellen, zoals Quantum Computing en DNA-computing; (2) bijzondere onderwerpen uit de complexiteitstheorie, zoals Kolmogorov complexity en formele leertheorieën; (3) Computational Geometry; (4) algoritmen in mens-machine interactie. Wetenschappelijke artikelen over diverse onderwerpen die tijdens het seminarium zullen worden uitgereikt. Propedeuse Ieder lid van een groepje krijgt hetzelfde cijfer, tenzij de prestaties van de leden uit de groep teveel uiteenlopen. Dit cijfer wordt gebaseerd op het groepsproces (25%), de kwaliteit van de gehouden voordracht (25%) en het geschreven rapport (50%). In het Seminarium kan uit een aantal thema s worden gekozen. De inschrijving van het aantal personen per thema is echter beperkt om de groepsgrootte per thema ongeveer gelijk te laten zijn. Dit betekent dat late aanmelders de kans lopen niet bij het thema van hun keuze te kunnen worden ingedeeld. STUDIEGIDS 2007/

140 IN3405 Bachelor project EC: 15 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Toelatingseisen Wijze van toetsen Opmerkingen Ir. B.R. Sodoyer Ir. M. Sepers 3 e en 4 e kwartaal n.v.t. IN2705 Software Engineering 1, projecten uit de eerste twee jaar In een groep van ca. 4 studenten wordt een, bij voorkeur, externe opdracht uitgevoerd. Aan iedere projectgroep wordt een docentbegeleider uit de informaticastaf toegewezen en een begeleider vanuit het bedrijf of de instelling waar het project wordt uitgevoerd. Gedurende het project wordt in principe het gehele software-ontwikkeltraject doorlopen, dus vanaf analyse, requirements engineering en concept-ontwerp tot implementatie, testfase en documentatie. Het eindproduct is in ieder geval een proof of concept (prototype). In de eerste week van het project maken de studenten een projectplanning waar ze zich aan moeten houden. Bij het project worden softwaretools gebruikt voor versiebeheer en het werken in groepen (groupware). Te denken valt bijvoorbeeld aan cvs. De groep rondt het project af door een eindverslag te schrijven en een presentatie te geven. - Propedeuse - IN IN2805 II of IN2905 II - Tenminste 30 EC aan overige tweedejaars vakken, voor aanvang van het Bachelorproject. De beoordeling vindt plaats door een commissie bestaande uit de begeleidende docent, de begeleider vanuit het bedrijf en de contactpersoon van de betreffende variant. De groep is zelf verantwoordelijk voor het functioneren van haar leden. Bij de beoordeling van het groepswerk spelen de volgende aspecten een rol: - De kwaliteit van het product. - De kwaliteit van het eindverslag en de presentatie. - Is het gehele ontwikkelingstraject doorlopen? - Zijn er softwaretools gebruikt? - Hoe heeft de groep gefunctioneerd? - Is de tijdsplanning redelijk nageleefd? Aanmelding bij de contactpersoon van de betreffende variant. Let op toelatingseisen! 140 TECHNISCHE INFORMATICA

141 WM0328IN ICT-Oriëntatie 4: Ethiek en Recht voor Informatici EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Toelatingseisen Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Prof.dr. M.J. van den Hoven Dr.ir. A.A. van den Bogaard 0/0/2/0 college 0/0/3/0 werkcollege n.v.t IN1505 en WM2005IN Dt vak is de derde in de maatschappelijke leerlijn. In dit vak staat filosofische reflectie op de ICT-praktijk centraal. De ingang van het vak is die van het ontwerpen. Een ingenieur ontwerpt immers! Ontwerpen heeft een aantal kenmerkende fases, zoals het formuleren van specificaties, en de programmering. In dit vak gaan we op zoek naar de waarden die in ontwerpen een rol spelen, zowel in het proces zelf, als ook in het uiteindelijke resultaat. Vaak worden waarden niet expliciet benoemd, maar spelen ze wel een rol. Soms worden ze wel expliciet. In dit vak gaat het erom te leren argumenteren over deze waarden en na te denken over hoe ze in het ontwerpen een rol zouden kunnen spelen. Waarden die aan bod komen zijn: privacy, veiligheid, vertrouwen, verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid, intellectueel eigendom, software patentering, auteursrechten, duurzaamheid, vertrouwen en toegang tot informatie. - Propedeuse - IN IN2805 II of IN2905 II - Tenminste 30 EC aan overige tweedejaars vakken, voor aanvang van het Bachelorproject. De literatuur voor dit vak zal in een reader beschikbaar komen. Studenten ronden de maatschappelijke leerlijn individueel af met een rapport over een zelfgekozen onderwerp in het domein van waardengevoelig ontwerpen. STUDIEGIDS 2007/

142 6.8 BESCHRIJVING VAN DE MINORVAKKEN UIT DE MINOR TI-Mi Hieronder een beschrijving van de studieonderdelen van de minor Software Technologie/Media en Kennistechnologie, TI-Mi Een beschrijving is ook te vinden op de website ET3260IN Stochastische processen EC: 4 Verantwoordelijk Docent Docent Prof.dr.ir. R.L. Lagendijk Dr. A. Hanjalic Dr. E.A. Hendriks Contacturen / week lectures 2/0/0/0, working groups 4/0/0/0, lab work 4/0/0/0 Tentamenperiode 1, 2 Voorkennis Vakinhoud This course builds heavily on Mathematics (especially integration and differentiation), KansStat, and Signal Processing and Transformations (especially linear systems and signals, Fourier analysis). In this course we will introduce the concept of stochastic models and random processes for describing systems and signals that are not deterministic. In fact, no single system or signal is deterministic in practice. For that reason the theory of stochastics and random processes should be considered as a useful extension of known approaches for describing and modelling systems and signals encountered in engineering practices. Stochastic models will be developed on the basis of probability theory. Probability theory describes the behaviour of certain phenomena in terms of how likely it is that certain values will occur. Central features of the models will be discussed are random variables, probability density functions, and the expected value operator. In describing random processes and signals, the correlation function and conditional probabilities play a central role. The course addresses the following subjects: 1. Refresher random variables. Matlab exercise on estimation of PDF, expected value and variance. 2. Refresher correlation. Calculating with correlation functions. 3. Random processes, correlation function, stationarity, wide sense stationarity, estimation of correlation function (Matlab exercise). 4. Random signal processing, power spectral density function, white noise. 5. AR processes, linear prediction: theory and Matlab exercise. 6. Markov chains. 7. Matlab exercise based on applications of Markov chain. 142 TECHNISCHE INFORMATICA

143 Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen R.D. Yates and D.J. Goodman, Probability and Stochastic Processes: A Friendly Introduction for Electrical and Computer Engineers, ISBN , John Wiley and Sons, New York, 2005, Second Edition. (1) Written (open question) (2) Oral exam (10 minutes) about 7-th Matlab exercises (with pass/ fail result) It is allowed to use the course textbook and the Overview Table of Definitions during the written exam. To pass the exam, two requirements need to be fulfilled. (1) Solve the 7th Matlab exercise. The answers to this problem must be presented to the lecturers in a short oral exam session in week 8. The result of this oral exam is a pass or fail. Only if a pass is obtained, the result of the written exam Stochastic Processes will become valid. (2) Pass the written exam. Exam question are similar to working group and recommended questions in the text book, the sample exam questions that are solved during the working group, and the Matlab exercise questions. STUDIEGIDS 2007/

144 ET3610IN Data Mining EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr.ir. J.C.A. van der Lubbe Prof.dr.ir. M.J.T. Reinders 0/2/0/0 college practicum 1 dagdeel per week 2 e kwartaal Tentamen op afspraak Kansrekening en statistiek (WI2105IN) Statistische multivariate data analyse (WI3240IN) De huidige informatiemaatschappij genereert grote databases over bedrijfsprocessen, koopgedrag van klanten en wetenschappelijke meetresultaten. Deze databases bevatten potentieel waardevolle informatie, maar die informatie is ongestructureerd en ligt verborgen in een zee van mogelijk ongerelateerde data. Datamining is het zoekproces om relaties en patronen in deze incomplete databases boven water te krijgen. Dit is bijvoorbeeld van belang bij het identificeren van klanten- of marksegmenten, het introduceren van nieuwe diensten of produkten en het kunnen voorspellen van opbrengsten. 1. M.H. Dunham, Data Mining: Introductory and Advanced Topics, Prentice Hall; 1 st edition, ISBN , 2002 (niet verplicht) 2. College sheets 3. Lijst van papers die dieper ingaan op de gepresenteerde technieken (de laatste twee zullen beschikbaar gemaakt worden via BlackBoard). 1. Twee huiswerktoetsen met open vragen mbt typische datamining aspecten 2. Matlaboefeningen mbt dataminingtechnieken. 3. Opdracht om de verschillende dataminingtechnieken toe te passen op een grote dataset. Getoetst dmv een verslag. 144 TECHNISCHE INFORMATICA

145 ET3660IN Project Multimedia Information Retrieval EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr. A. Hanjalic Project 2 dagdelen per week 2e kwartaal n.v.t. Machine Intelligentie (Data Mining) Beeldverwerking, MATLAB Het ontwerpen van software die de gebruiker helpt om efficiënt en effectief te zoeken in een grote collectie van digitale beelden (foto s). Zie colleges ET3610IN Data Mining en IN2405 II Beeldverwerking Schriftelijk verslag en demonstratie van het gerealiseerde werkende eindproject STUDIEGIDS 2007/

146 ET4247 High-Tech Start-Ups EC: 5 Verantwoordelijk Dr. K.L.M. Bertels Docent Contacturen / week 0/3/0/0 Tentamenperiode 2 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen None Students are expected to start a (virtual) company and to make a thorough analysis of the commercial possibilities of a particular product or technology. The students have to come up with an idea for the company themselves and should be as realistic as possible. The course will explain how to write business plans and make a financial analysis of the required investments. A number of speakers from industry (venture capitalists or entrepreneurs) will be invited to present their views. The business plan will center around the following issues: 1. What is the target market and what are the unique selling points? 2. Who are the main competitors? 3. What are the required management skills? 4. What are the investment requirements? Handouts P.Tiffany, S.Peterson, Business plans for dummies, Wiley publishing, ISBN Evaluation of written business plans that will be presented before a jury. 146 TECHNISCHE INFORMATICA

147 IN2405-I Signaalverwerking EC: 4 Verantwoordelijk Docent Docent Dr.ir. R. Heusdens Dr.ir. J.S. Erkelens R.C. Hendriks Contacturen / week 2/0/0/0 college, 2/0/0/0 instructie Tentamenperiode 1, 2 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Analyse, lineaire algebra During the course we discuss the basic principles of signal processing. Topics that will be discussed are harmonic signals, spectral representation, Fourier transforms, sampling and aliasing, FIR and IIR filters, convolutions, linear time-invariant systems, frequency response, Z-transforms and spectral analysis. Book Signal Processing First by J.H. McClellan, R.W. Schafer and M.A. Yoder. Written exam (open book) STUDIEGIDS 2007/

148 IN2905 I Computer Graphics EC: 4 Verantwoordelijk Drs. P.R. van Nieuwenhuizen Docent Contacturen / week 2/0/0/0 college; 2/0/0/0 instructie Practicum totaal 3 dagdelen 3e kwartaal (ook 0/0/2/0 college, 0/0/2/0 instructie, practicum totaal 3 dagdelen 3e kwartaal) Tentamenperiode 1, 3, 4 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen IN1205 Objectgeoriënteerd programmeren WI1105IN Lineaire Algebra Inleiding in computer graphics met het accent op de 3D polygon rendering pipeline. In het practicum (IN2905 I-pr) worden 2D en 3D grafische applicaties ontwikkeld in C++ met OpenGL. Onderwerpen: 2D graphics, OpenGL, scan conversie, texture mapping en antialiasing, de 3D viewing pipeline, visible-surface algoritmen, shading, grafische interactie. Het vak is een voorbereiding op het project IN2905 II. Syllabus IN2905-I: Computer Graphics - lecture notes / exercises / programming assignments. Boek: Computer Graphics with OpenGL, Donald Hearn & M. Pauline Baker, Prentice Hall, 1997, 3rd edition Slides van de colleges (worden na ieder college op Blackboard geplaatst). Tussentoetsen in de 3e en 5e onderwijsweek, die 1 bonuspunt kunnen opleveren voor het schriftelijk tentamen direkt volgend op de onderwijsweken. Schriftelijk tentamen: tijdsduur: 3 uur; 30 multiple choice opgaven. Practicum wordt beoordeeld met V als alle drie de programmeeropgaven zijn goedgekeurd. 148 TECHNISCHE INFORMATICA

149 IN3510 Advanced Design of Information Systems EC: 4 Verantwoordelijk Docent Docent Prof.dr.ir. J.L.G. Dietz Dr. A. Albani Contacturen / week 0/4/0/0 Tentamenperiode Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen n.v.t. De student verwerft kennis en inzicht in the State-of-the-Art van het ontwerpen en engineeren van informatiesystemen, beginnend bij het functiemodel van het te bouwen informatiesysteem (ofwel de Requirements) en eindigend met het implementatiemodel. De nadruk ligt op het ontwerpen van de ontologie, ofwel het ontologische model, van een informatiesysteem. Daaronder wordt verstaan het hoogste niveau constructiemodel, dat geheel implementatieonafha nkelijk is. Boek: Information System Ontology (author: Jan L.G. Dietz) Several articles (provided electronically) Schrijven van essay STUDIEGIDS 2007/

150 IN3540 Gedistribueerde systemen EC: 4 Verantwoordelijk Docent Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr.ir. D.H.J. Epema Dit vak bestaat uit twee onderdelen: IN3540 I Theoriedeel IN3540 II Practicum Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. Zie IN3540 I en IN3540 II Tentamen, practicum. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van deel I, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. IN3540 I Gedistribueerde Systemen Theoriedeel EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Dr.ir. D.H.J. Epema 2/0/0/0 college Tentamenperiode 1, 2 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Operating systemen concepten (IN1805 I) en Computernetwerken (IN2605) Een aantal basisbegrippen van gedistribueerde systemen wordt behandeld: naamgeving, synchronisatie, data-consistentie en replicatie, en fouttolerantie. A.S. Tanenbaum en M. van Steen, Distributed Systems, Principles and Paradigms, Pearson, second edition. Schriftelijk, gesloten boek IN3540 II Gedistribueerde Systemen Practicum EC: 1 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr.ir. D.H.J. Epema Practicum 2 dagdelen per week 1 e kwartaal n.v.t. Operating systemen concepten (IN1805 I) en Computernetwerken I (IN2605) Er wordt met de basisbegrippen van gedistribueerde systemen (synchronisatie, data-consistentie en replicatie, en fouttolerantie) geoefend m.b.v. ontwerp en implementatie. A.S. Tanenbaum en M. van Steen, Distributed Systems, Principles and Paradigms, Pearson, second edition. practicum 150 TECHNISCHE INFORMATICA

151 IN3550 Industriële automatisering EC: 4 Verantwoordelijk Docent Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Ir. M. Sepers Dit vak bestaat uit twee onderdelen: IN3550 I Theoriedeel IN3550 II Practicum Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. Zie IN3550 I en IN3550 II. Tentamen, practicum. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van deel I, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. IN3550 I Industriële Automatisering Theoriedeel EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Ir. M. Sepers 3/0/0/0 college Tentamenperiode 1, 2 Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen De belangrijkste onderwerpen zijn: automatisering, productiesystemen, numerieke besturing, robots, transport- en opslagsystemen, groepentechnologie, flexibele productiesystemen, productieplanning. Als een product is ontworpen en vervolgens gemaakt moet worden, moeten ontwerpgegevens vertaald worden naar productiegegevens. In dit college zal aandacht besteed worden aan verschillende soorten productiegegevens, hoe deze afgeleid kunnen worden uit de ontwerpgegevens en welke ondersteuning de computer tijdens de productievoorbereiding en productieuitvoering kan geven. M.P. Groover, Automation, Production Systems, and Computer- Integrated Manufacturing, second edition, Prentice-Hall Schriftelijk (gesloten boek). STUDIEGIDS 2007/

152 IN3550 II Industriële Automatisering Practicum EC: 1 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Vakinhoud Vakinhoud vervolg Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Ir. M. Sepers practicum 1 dagdeel per week 1 e kwartaal n.v.t. Het practicum bestaat uit twee delen: 1. NC-werkstukprogrammering m.b.v. Pro/ENGINEER; 2. Off-line robotprogrammering m.b.v. GRASP. Een manufacturing assembly vormt het uitgangspunt voor het definiëren van veel voorkomende bewerkingen zoals draaien, boren en frezen. De benodigde NC-instructies worden gedefinieerd met de CAM-module van Pro/ENGINEER. Vervolgens kan een beeldschermsimulatie worden uitgevoerd. Met behulp van het software pakket GRASP kan een robottaak off-line geprogrammeerd en gesimuleerd worden. Het programma wordt vervolgens uitgevoerd op een fysieke robot. De handleiding van Pro/ENGINEER en de opdrachtbeschrijving voor de NC-werkstukprogrammering staan op Blackboard. De handleiding van GRASP ligt ter inzage in de robotzaal. De opdrachtbeschrijving voor de off-line robotprogrammering staat op Blackboard. Controle tijdens de uitvoering van het practicum 152 TECHNISCHE INFORMATICA

153 IN3560 Principles of Programming Languages EC: 4 Verantwoordelijk Dr. E. Visser Docent Contacturen / week 0/4/0/0 college practicum 1 dagdeel per week Tentamenperiode 2, 4 Voorkennis Vakinhoud Wijze van toetsen Programming Programmers spend a lot of time understanding and improving their tools: editors, profilers, debuggers, and so forth. Technical magazines sometimes call to mind stores that sell outdoor gear: It s a rough world out there, you need all the equipment and gadgetry you can get. You, too, may have stared in admiration and longing at a particularly powerful syntax highlighter at some point in time. Often lost in this analysis is a proper understanding of what tools and technologies can have the greatest impact. Irrespective of how you choose to write code and where you might run it, perhaps the single most important technology is the programming language itself. Languages both enable solutions and inhibit them; they save time and waste it; and most importantly, they either expand or contract our imagination. Yet how much have you thought about this, and how well do you understand the tradeoffs? Whereas prior courses may have taught you how to program, this course teaches you how to analyze programming languages. - What are the questions one asks when confronting a new language? - What intellectual tools do we have for studying languages? - What does a language designer need to know? - How can we implement new languages? You should have much better answers to these questions when we re done than I expect you have now. A major difference between this course and ones with a similar title at other universities is that we will use a much better way of classifying languages. In particular, we will move past cliched and relatively useless divisions such as functional, object-oriented and imperative. We will instead decompose languages into building blocks, and understand these building blocks in depth. The goal is to give you a richer verbal and intellectual vocabulary so that, when you are confronted with a new language, you have a broad set of concepts, each of which you understand well, to use to dissect the language. Written examination and graded lab assignments STUDIEGIDS 2007/

154 IN3620 Multimedia EC: 6 Verantwoordelijk Docent Docent Dr.ir. C.A.P.G. van der Mast Drs. C. Wehrmann Drs. M.C.A. van der Sanden Ir. M. Sepers Contacturen / week Tentamenperiode Vakinhoud 2/2/0/0 college practicum 2 dagdelen per week 2 kwartalen n.v.t. Communicatieleer: de rol van communicatie bij het ontwerp van een multimediaprogramma. Communicatieproces, doelgroep en doelgroepgedrag, communicatieaspecten, het ontwerpen van teksten, communicatiestrategie. Het ontwerpen van een multimediaprogramma: ontwerpmethodiek, probleemanalyse, projectmanagement, taakanalyse, creatief probleemoplossen, scenario schrijven, storyboard maken, prototyping, user interface, interactie. Het bouwen van een multimediaprogramma voor een externe opdrachtgever: video, geluid, foto s, animaties; integreren van de verschillende media. Het evalueren van een multimediaprogramma. Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen Het presenteren en verantwoorden van het eindproduct. Collegedictaat IN3620 Inhoud BlackBoard Cijfer voor (tussen)producten; cijfer voor eindproduct en presentatie. Alleen in eerste semester te doen. Dit vak maakt ook deel uit van de minor Communicatie in Techniek en Bedrijf. 154 TECHNISCHE INFORMATICA

155 IN3630 Mens-Computer Interactie EC: 6 Verantwoordelijk A.H.J. Oomes Docent Contacturen / week 2/0/0/0 college project 1 dagdeel per week 1 e kwartaal, 2 dagdelen per week 2 e kwartaal Tentamenperiode 1, 2 Vakinhoud Het vak richt zich op de interactie tussen mens en computer en de wijze waarop informatie-, communicatie- en collaboratietechnologieën mensen ondersteunen in hun werkzaamheden en het bereiken van hun doelen. Het college behandelt de concepten en methodes van user-centered engineering waarmee toepassingen kunnen worden ontwikkeld die zich in dienst van de mens stellen in termen van effectiviteit, bruikbaarheid en plezier. Er zal onder andere worden ingegaan op relevante kennis uit de cognitieve en sociale wetenschappen. Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen In het projectdeel worden de methodes toegepast door met een team een volledig systeem te ontwikkelen op basis van een open opdracht die tijdens het college bekend wordt gemaakt ( : iets voor de bewoners van de woonkamer van de toekomst; : iets voor de gebruikers van het Mekelpark). - Boek: Interaction design - beyond human-computer interaction, Sharp, Rogers & Preece, 2nd edition, John Wiley & Sons Inc. - Projectreader Het collegedeel wordt afgesloten met een tentamen. Het projectdeel wordt afgesloten met een teambeoordeling op basis van de prototypes, het eindproduct, het eindrapport, en een demonstratie aan een externe jury. Een eindgesprek met iedere student afzonderlijk bepaalt de individuele beoordeling. Het eindcijfer is het gemiddelde van college- en project-cijfer. Know thy user, for s/he is not thee. STUDIEGIDS 2007/

156 IN3640 Internet Applicaties EC: 5 Verantwoordelijk Docent Dr. K. van der Meer Ir. B.R. Sodoyer Contacturen / week 0/2/0/0 (week 1 t/m 4), project 2 e kwartaal Tentamenperiode Tentamen op afspraak Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Internet applicaties Transparanten en verwijzingen naar artikelen worden op Blackboard gezet; Elektronisch webboek Presentatie van opdracht, bij voorkeur groepen van twee studenten 156 TECHNISCHE INFORMATICA

157 WI3230IN Numerieke Wiskunde en Simulatie EC: 6 Verantwoordelijk Dr.ir. F.J. Vermolen Docent Contacturen / week WI3230IN I 4/2/0/0 college WI3230IN II practicum 1 dagdeel per week, 2 kwartalen Tentamenperiode 2, 4 Onderdelen Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen WI3230IN I Theoriedeel WI3230IN II Practicum Instellingspakket analyse 1+2, instellingspakket lineaire algebra, basis computervaardigheden Functies van meer veranderlijken, gradiënt, (stelsels) differe ntiaalvergelijkingen, numerieke interpolatie, approximatie en integratie, niet-lineaire vergelijkingen, numerieke methoden voor beginwaardeproblemen Boek: C. Vuik et al. Numerieke methoden voor differentiaalvergelijki ngen, VSSD, Delft, 2006 en boek Stewart voor analyse. Verder wordt het boek van Burden en Faires aanbevolen (zie blackboard) Schriftelijk tentamen twee maal per jaar Practicum Het eindcijfer van het vak is gelijk aan het cijfer voor onderdeel I. Het resultaat van de onderdeel I dient tenminste een 6 te zijn, voor onderdeel II dient een V behaald te zijn. STUDIEGIDS 2007/

158 WI3240IN Statistische Multivariate Data-analyse EC: 4 Verantwoordelijk Docent Vakinhoud Dr. H.P. Lopuhaa Dit vak bestaat uit 2 onderdelen: WI3240IN I Theoriedeel WI3240IN II Practicum Wijze van toetsen Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. Gesloten boek tentamen en wekelijkse computeropdrachten die allen met een voldoende moeten worden afgerond. Opmerkingen Het eindcijfer van het vak is het resultaat van het theoriedeel, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. Dit college is vooral interessant voor studenten die geïnteresseerd zijn in statistische exploratieve en kwantitatieve technieken om multivariate data mee te analyseren. WI3240IN I Statistische Multivariate Data-analyse Theorie EC: 2 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Dr. H.P. Lopuhaa 4/0/0/0 college Tentamenperiode 1, 2 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen Inleiding Statistiek en Kansrekening; basiskennis Analyse en Lineaire Algebra Een college voortgezette statistiek omtrent multi ultivariate data analyse voor studenten MKT. Onderwerpen zijn grafische exploratie van multivariate dataverzamelingen, principale componenten analyse, correspondentie analyse, multidimensional scaling, cluster analyse, multivariate regressie analyse en variantie analyse. Everitt & Dunn, Applied Multivariate Data Analysis, Arnold Publishers, Handout Linear Models Gesloten boek Dit college is vooral interessant voor studenten die geïnteresseerd zijn in statistische exploratieve en kwantitatieve technieken om multivariate data mee te analyseren. 158 TECHNISCHE INFORMATICA

159 WI3240IN II Statistische Multivariate Data-analyse Practicum EC: 2 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Opmerkingen Dr. H.P. Lopuhaa Practicum 1,5 dagdeel per week 1 e kwartaal n.v.t. Inleiding Statistiek en Kansrekening; basiskennis Analyse en Lineaire Algebra Computer practicum met het statistische software pakket Splus bestaande uit wekelijkse opdrachten omtrent de onderwerpen die zijn behandeld op het college WI3270IN: grafische exploratie van multivariate dataverzamelingen, principale componenten analyse, correspondentie analyse, multidimensional scaling, cluster analyse, multivariate regressie analyse en variantie analyse. S-plus 6.0 Wekelijkse opdrachten, die alle voldoende moeten zijn Dit practicum is vooral interessant voor studenten die geïnteresseerd zijn in het toepassen van statistische exploratieve en kwantitatieve technieken om multivariate data mee te analyseren. STUDIEGIDS 2007/

160 WI3250IN Netwerk optimalisering EC: 4 Verantwoordelijk Docent Vakinhoud Wijze van toetsen Dr. J.B.M. Melissen Dit vak bestaat uit 2 onderdelen: WI3250IN I Theoriedeel WI3250IN II Practicum Voor nadere informatie zie onder bovenstaande codes. Het eindcijfer van het vak is het resultaat van het theoriedeel, indien voor het practicum een voldoende (V) is behaald. WI3250IN I Netwerk optimalisering Theoriedeel EC: 3 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Dr. J.B.M. Melissen 0/3/0/0 college Tentamenperiode 2, 4 Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen IN2805 I Optimalisering Modellering, algoritmen, datastructuren en complexiteit voor netwerkstromingsproblemen. Aan de orde komen: Transport-, toewijzings-, routerings- en schedulingproblemen, kortste padproblemen, hande lsreizigersprobleem, multicomodity flow, netwerk-simplexmethode, gegeneraliseerde netwerken. Dictaat Schriftelijk tentamen WI3250IN II Network optimalisering Practicum EC: 1 Verantwoordelijk Docent Contacturen / week Tentamenperiode Voorkennis Vakinhoud Literatuur en studiemateriaal Wijze van toetsen Dr. J.B.M. Melissen practicum 1 dagdeel per week 2e kwartaal Wordt anders bekend gemaakt IN2805 I Optimalisering Modellering, algoritmen, datastructuren en complexiteit voor netwer kstromingsproblemen. Aan de orde komen: Transport-, toewijzings-, routerings- en schedulingproblemen, kortste padproblemen, hande lsreizigersprobleem, multicomodity flow, netwerk-simplexmethode, gegeneraliseerde netwerken Practicumhandleiding Opgaven inleveren 160 TECHNISCHE INFORMATICA

161 Plattegrond TU Campus A Ezelsveldlaan 61 Techniek Museum Delft 3 Mijnbouwstraat 120 Gebouw Technische Aardwetenschappen / Centre for Technical Geoscience 5 Julianalaan 67 Kluyverlaboratorium voor Biotechnologie 6 Poortlandplein 6 Botanische tuin 8 Julianalaan Voormalig hoofdgebouw 9 Zuidplantsoen 2 MultiMedia Services (MMS) 10 Zuidplantsoen 6 Tempel 12 Julianalaan 136 Delft ChemTech 15 Prins Bernhardlaan 6 Kramerslab. Fysische Technologie 17 iweb Virtual reality-paviljoen 20 Mekelweg 5 Aula 21 Prometheusplein 1 Bibliotheek TU Delft / Marketing & Communicatie 22 Lorentzweg 1 Faculteit Technische Natuurwetenschappen, gebouw Technische Natuurkunde 23 Stevinweg 1 Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen / Universiteitsdienst 24 Berlageweg 1 Faculteit Bouwkunde 28 Van Mourik Broekmanweg 6 TNO Bouw 30 Jaffalaan 9 Onderzoeksinstituut OTB / Onderwijs & Studentzaken 31 Jaffalaan 5 Faculteit Techniek, Bestuur en Management 32 Landbergstraat 15 Faculteit Industrieel Ontwerpen / SSC ICT 33 Landbergstraat 19 Composietenlab. Hogeschool INHOLLAND 34 Mekelweg 2 Faculteit 3mE (Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen) / CICAT / NIMR 34a Cornelis Drebbelweg 9 College van Bestuur / Raad van Toezicht 35 Cornelis Drebbelweg 5 EWI Practicumgebouw Mekelweg Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) / DIMES / IRCTR 37 Mekelweg 8 Sportcentrum 38 Mekelweg 10 Cultureel Centrum 43 Leeghwaterstraat 36 Warmte Krachtcentrale 44 Rotterdamseweg 145 Verzamelgebouw kleine bedrijven 45 Leeghwaterstraat 42 Windtunnelgebouw & VSSD 46 Leeghwaterstraat 44 Lab. Apparatenbouw voor de Procesindustrie (API) 50 Mekelweg 15 Reactor Instituut Delft (RID, voorheen IRI) / Radiation Radionuclides & Reactors (RRR) 60 Anthony Fokkerweg 5 Logistieke & Milieu Services 61 Kluyverweg 3 Vliegtuighal 62 Kluyverweg 1 Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek / Hechtingsinstituut 63 Anthony Fokkerweg 1 SIMONA Research Simulator 64 Kluyverweg 2 Lab. Hoge Snelheden 65 Kluyverweg SUPAIR / TRAIL / Facilitair Management & Vastgoed (FMVG) STUDIEGIDS 2007/

162 Plattegrond TU Campus 162 TECHNISCHE INFORMATICA

163 STUDIEGIDS 2007/