Verbiest koerier. inhoud. editoriaal. Editoriaal Een doorbraak in de Sino- Vaticaanse betrekkingen? Editoriaal p.01 Jeroom Heyndrickx cicm

Transcriptie

1 Verbiest koerier België Belgique P.B./P.P. 2/ Leuven mail inhoud Editoriaal p.01 Jeroom Heyndrickx cicm Eenheid tussen de Chinese Kerk en de Universele Kerk Asianews p.02 God is meester van de tijd: bezinning over de Chinees-Vaticaanse betrekkingen p.06 Églises d Asie Beijing Rome dialoog: op weg naar een normalisering van de betrekkingen? p.09 Églises d Asie We zijn optimistisch maar niet naïef p.13 Jeroom Heyndrickx cicm Een geschenk van China voor paus Franciscus p.15 Gianni Valente driemaandelijks informatieblad afgiftekantoor Leuven mail Ferdinand Verbiest Stichting Kardinaal Mercierplein, 3 B-3000 Leuven November 2016 Vol. XXVIII Editoriaal Een doorbraak in de Sino- Vaticaanse betrekkingen? Het hoofdthema van dit nummer is: de betrekkingen tussen Beijing en het Vaticaan. Dat was al de bezorgdheid van de Kerk in China in 1951 toen de internuncio Aartsbisschop Antonio Riberi uit Beijing werd verbannen samen met al de buitenlandse missionarissen onder wie meer dan 200 scheutisten. Dat is 65 jaar geleden! In de loop van al die jaren zijn er meerdere pogingen geweest om de relatie tussen Beijing en Rome te verbeteren. Ze mislukten allemaal. In 2009 slaagde Mgr. Parolin (toen nog geen kardinaal) er bijna in om een akkoord af te sluiten maar ook dat liep nog verkeerd. Maar er groeide weer hoop toen kort daarna Paus Franciscus werd verkozen (2013) en onmiddellijk Mgr. Parolin terugriep uit Venezuela waar hij nuntius was benoemd en hem aanstelde tot Staatssecretaris van het Vaticaan. Voor China was dit een positief signaal dat de dialoog kon herbeginnen en dat gebeurde dan ook vanaf juni Delegaties gingen sedert dan van Beijing naar Rome en omgekeerd, wel een zestal keren. Er werd nooit iets bekend gemaakt. Trouwens er was allicht editoriaal Forum over Religie en de Rechtsstaat p17 De eerste inheemse katholieke priester van Mongolië spreekt over zijn missie p.19 Louis Plantier Vassal Fotoreportage Chinees College Leuven p.21 In memoriam: Igor de Rachewiltz p.25 Verbiest China Reis 2017 p.26 Steun ons vormingsprogramma p.24 Verbiest Koerier november

2 niet veel goed nieuws te melden en daarbij was het ondertussen duidelijk dat er onder civiele autoriteiten in China zowel als binnen de Kerk vooral in Hong Kong sterke oppositie was tegen elke vorm van dialoog. Dat maakte het moeilijk voor Paus Franciscus en het was zeer spijtig voor de Kerk want in wel veertig Chinese bisdommen moesten dringend bisschoppen worden benoemd. Die benoemingen uitvoeren zonder enig akkoord met civiele autoriteiten zou de confrontatie met China en ook de interne verdeeldheid binnen de Kerk nog verergeren. Hoofdzaak was precies die verdeeldheid op te lossen door alle christenen op te roepen om samen verenigd achter de paus te gaan staan in zijn moeizame poging om de situatie van de Kerk in China te normaliseren. Dialoog is daartoe de enige weg! Paus Franciscus was daarvan overtuigd en blijkbaar ook de civiele autoriteiten in China. Niettegenstaande interne oppositie hebben zowel Paus Franciscus als de Chinese regering niet geaarzeld de onderhandelingen voort te zetten ook al verliepen die heel moeizaam. Paus Franciscus kreeg in augustus plots wel sterke steun toen Kardinaal John Tong (Hong Kong) in een historisch artikel dat we hier gedeeltelijk vertalen duidelijk maakte dat het bisdom Hong Kong achter de dialoog staat van de paus. Hij riep ook iedereen op om daarbij aan te sluiten. Het artikel van Bruno Lepeu MEP (Hong Kong) in Eglise d Asie dat we gedeeltelijk publiceren steunt ook de dialoog zowel als het artikel dat de ondergrondse priester uit Ningxia Fr. Yu Heping al in 2015 schreef, nog voordat zijn dode lichaam (vermoord?) werd teruggevonden in een zijrivier van de Gele Stroom. We worden bevestigd in onze hoop dat heel binnenkort allicht nog voor het einde van dit Heilig Jaar en na een volgende onderhandelingsgesprek in Rome (... begin november zo wordt gezegd...) er goed nieuws zal bekend gemaakt worden. Hopelijk bereikt men een akkoord over de benoeming van bisschoppen en over het legaliseren van enkele illegale bisschoppen. Dat zal uiteraard niet het einde betekenen van de onderhandelingen. Zware problemen zoals een overeenkomst over de rol van de Chinese Katholieke Patriottische Vereniging zal nog veel meer tijd vergen. Een eventuele normalisering van de diplomatieke betrekkingen tussen Beijing en Rome hangt precies af van die overeenkomst. We zijn optimistisch maar niet naïef schreven we al in 1987 (in het weekblad 30 Giorni, Italië). We hebben hetzelfde onlangs herhaald in een artikel in The Tablet (London) dat we in dit nummer ook vertalen. We zullen nog lang met problemen te doen hebben in China en we mogen de complexiteit ervan niet onderschatten. Dialoog behoort tot de essentie van Zending gelijk waar, maar vooral in China. Het zal het hoofdthema blijven van Missie in China voor generaties. Op 6 september spraken Herman Van Rompuy, KULeuven Rector Rik Torfs samen met Dr Liu Peng (Beijing) en Prof. Dr. Vincent Shen (Taiwan) op uitnodiging van de Verbiest Stichting in de Promotie Zaal (KULeuven) over Religie en de Rechtsstaat. We publiceren hier slechts een kort verslag. In het volgend nummer van Verbiest Koerier wordt dit het hoofdthema want in 2017 willen we ons jaarlijks forum over De Kerk in China Vandaag toespitsen op dat onderwerp. Experts terzake worden uitgenodigd uit China, uit de KULeuven en allicht nog een paar andere universiteiten maar vooral ook uit het Vaticaan. Tot kort geleden was het niet denkbaar dat we dit onderwerp openlijk zouden kunnen bespreken. Nu wel, dankzij de positieve atmosfeer die groeit door de Sino-Vaticaanse onderhandelingen. In 1982 heeft Scheut geopteerd om de Verbiest Stichting te vestigen aan de KULeuven precies om dit soort academisch onderzoek te promoten ten dienste van de lokale Kerk in China. Wat ons in 1982 ook motiveerde om de Stichting te vestigen aan de KULeuven was de overtuiging dat Scheut het verplicht is aan zijn CICM-experten in de Mongoolse taal A. Mostaert, L. Schram, A. Desmedt, H. Serruys e.a. om hun erfgoed te bewaren en ervoor te zorgen dat hun academisch onderzoek wordt voortgezet, zoniet door eigen experten die zijn er voorlopig nog niet dan toch door internationale samenwerking. Dat is de reden waarom we het Mongoolse erfgoed van Scheut in onze beperkte Scheut-Memorial-Library in Leuven wilden bewaren. Professor Igor de Rachewiltz, professor aan de Australian National University (ANU) in Canberra werke nauw samen met Henri Serruys CICM. Hij was tevens een vriend van de Verbiest Stichting en aarzelde niet zijn persoonlijke bibliotheek van 6000 boeken aan onze SMLibrary te schenken. Igor de Rachewiltz overleed op 30 juli De Verbiest Stichting wil in het volgende symposium (2018) Mongoolse scholars uitnodigen om deze uitzonderlijke scholar, tevens vriend van Scheut en weldoener van de Verbiest Stichting op speciale wijze te eren en te gedenken. Jeroom Heyndrickx cicm Eenheid tussen de Chinese Kerk en de Universele Kerk Kardinaal John Tong, bisschop van Hong Kong, legt uit waarom de Heilige Stoel de dialoog met Beijing verderzet: bekommernis voor grotere godsdienstvrijheid voor de katholieke gemeenschappen; herstel van niet-officiële en gevangengenomen bisschoppen en van illegale bisschoppen. De kardinaal benadrukt ook het belang van de brief van Benedictus XVI aan de katholieken van China van 2007, waarnaar hij uitvoerig verwijst. De foto s bij dit artikel illustreren de bijdragen vanwege de Verbiest Stichting om, in de marge van de stappen van het Vaticaan en parallel ermee bij te dragen tot een atmosfeer en relatie van vriendschap met China en met de Kerk in China.

3 Kard. John Tong (Hong Kong) ontvangen door Paus Franciscus Omdat er veel Chinese priesters zich zorgen maken over de Kerk in China, denk ik dat deze problemen een klare en begrijpelijke uitleg moeten krijgen. Om onnodige misverstanden te voorkomen moet men duidelijk uitleggen hoe de Kerk consequent op volgende vragen antwoordt: Waarom dringt de Heilige Stoel voortdurend aan op dialoog en niet op confrontatie met de Chinese overheid? Wat verstaat ze door gemeenschap tussen de particuliere Kerken en met de universele Kerk? Op basis van welke criteria worden bisschoppen in de plaatselijke Kerken van het Chinese vasteland benoemd? Welke rol speelt de zogenaamde bisschoppenconferentie van de katholieke Kerk in China? en wat is haar relatie met individuele bisdommen? Proloog Sinds de oprichting van het nieuwe China in 1949 werd de eenheid tussen de katholieke Kerk in China en de universele Kerk steeds moeilijker. Na de verdrijving in 1951 van aartsbisschop Antonio Riberi, de apostolische internuntius voor China, werd het contact tussen de katholieke Kerk in China en de universele Kerk ernstig verstoord. Men kan zeggen dat vanaf dat ogenblik de katholieke Kerk in China de communio met de universele Kerk verloor, hoewel ze in feite geen schismatische Kerk is. Integendeel, deze Kerk zoekt actief om haar gemeenschap met de universele Kerk terug te winnen. Maar gemeenschap met de universele Kerk is niet alleen een spirituele band, ze moet ook uitgedrukt worden door de concrete daden van de paus die plaatselijke bisschoppen benoemt. Voor de katholieke Kerk is de benoeming van bisschoppen door de paus een interne en religieuze aangelegenheid die niets met politiek te maken heeft. Maar de Chinese overheid heeft dit gedurende de voorbije zestig jaar niet zo begrepen. Voor de paus was het dan moeilijk om Chinese bisschoppen te benoemen en was de communio tussen de Kerken binnen China en met de universele Kerk niet zichtbaar. De betekenis van de Chinees-Vaticaanse onderhandelingen Sinds de heropening van het Chinese vasteland in de jaren 1980 hebben paus Johannes Paulus II, paus Benedictus XVI en de huidige paus Franciscus ontelbare keren de hand naar China gereikt om hun bereidheid tot dialoog te tonen. Beide partijen hebben delegaties voor wederzijdse bezoeken en vergaderingen gestuurd. In een twee decennialang durend geduldig contact, heeft de Heilige Stoel altijd nederig en geduldig gereageerd in plaats van vijandige woorden te gebruiken als hij verkeerd begrepen werd. Dit bewijst dat de katholieke Kerk het Chinese volk respecteert. Ze wil tijd geven aan het Chinese volk om haar stilaan te leren kennen. Zo zal het begrijpen dat de Kerk geen externe indringer van het land is. Ze staat niet vijandig tegenover het Chinese volk. Ze is een vriend en is bereid het volk te helpen om zijn eigen levensvisie beter na te streven. Ik heb al vaak benadrukt dat nederigheid, geduld en aanhoudende dialoog het hart kunnen openen. De wijze waarop God met de mensheid in dialoog treedt moeten wij, christenen, volgen wanneer we een dialoog met andere partijen willen nastreven. Het doel van de dialoog: godsdienstvrijheid en gemeenschap tussen de katholieke Kerken in China en met de universele Kerk De dialoog tussen de Heilige Stoel en Beijing wil de rechtmatige godsdienstvrijheid en de rechten van de katholieke Kerk in China nastreven en beschermen, zoals door de Chinese grondwet voorzien. In 1987 nodigde de Stichting Mgr. Aloysius Jin (officiële bisschop van Shanghai) uit naar Scheut waar hij met de scheutisten, oud-china missionarissen (v.l.n.r. G. Leysen, Dr. Van Coillie, Denys, W. Delbeke e.a.) een vriendschappelijk gesprek had. Gemeenschap tussen de particulieren Kerken in China met de universele Kerk Gemeenschap met de universele Kerk bereikt men door gemeenschap met de paus, zodat de katholieke Kerk in China een deel van de universele Kerk wordt. In zijn Brief van 2007 aan de katholieke Kerk in de Volksrepubliek China zei paus Benedictus: Zoals u weet, heeft de diepe eenheid die de lokale Kerken in China met Verbiest Koerier november 2016

4 elkaar verbindt, en die ze eveneens in een intieme gemeenschap met alle andere plaatselijke Kerken over de hele wereld brengt, zijn wortels niet alleen in hetzelfde geloof en in een gemeenschappelijk doopsel, maar vooral in de eucharistie en het episcopaat. Daarom veronderstelt de eenheid van de Kerk in de verschillende landen de gemeenschap van de bisschoppen met alle andere bisschoppen en een zichtbare en concrete gemeenschap met de paus. De uitdrukking en de toepassing van de communio tussen de particuliere Kerken in China en met de universele Kerk De benoeming van plaatselijke bisschoppen is de uitdrukking van de gemeenschap tussen plaatselijke Kerken binnen de universele Kerk. Over de benoeming van een plaatselijke bisschop zegt Lumen Gentium het volgende: De canonieke zending van de bisschoppen kan gebeuren volgens wettelijke gewoonten die door het opperste en universele kerkelijk gezag niet zijn herroepen, of volgens de wetten die door datzelfde gezag werden uitgevaardigd of erkend, ofwel rechtstreeks door de opvolger van Petrus zelf; indien deze zich verzet of de apostolische gemeenschap weigert, kunnen de bisschoppen hun ambt niet opnemen. Met andere woorden, de lokale Kerken hebben geen bevoegdheid om hun eigen bisschoppen te benoemen. Alleen met de toestemming of benoeming van de paus kan iemand herder van een plaatselijke Kerk worden. Plaatselijke bisschoppenconferenties kunnen dus niet onafhankelijk van de paus lokale bisschoppen benoemen. Plaatselijke bisschoppenconferenties kunnen hun gezag om plaatselijke Kerken te onderwijzen en te leiden enkel met de toestemming van de paus uitoefenen. Seculiere politieke macht heeft geen bevoegdheid om lokale bisschoppen te benoemen, want het apostolische ambt van de bisschoppen is door Christus ingesteld en streeft een spiritueel en bovennatuurlijk doel na. Het Concilie verklaart dat de benoeming en aanstelling van bisschoppen het eigen, bijzonder en uitsluitend recht is van het bevoegde kerkelijk gezag. Mgr. Aloysius Jin werd, samen met P. Jeroom Heyndrickx cicm, in 1993 ontvangen door Koningin Fabiola op het paleis te Laken. De bovenstaande principes zijn toepasselijk op de manier waarop de Heilige Stoel met de katholieke Kerk in China handelt. In zijn brief aan de katholieke Kerk in de Volksrepubliek China zegt Paus Benedictus duidelijk dat de eis van sommige entiteiten, gewenst door de staat en die niets met de structuur van de Kerk te maken hebben, om zich boven de bisschoppen te plaatsen en het leven van de kerkelijke gemeenschap te leiden, niet overeenkomt met de katholieke leer, volgens dewelke de Kerk apostolisch is, zoals ook het Tweede Vaticaans Concilie heeft benadrukt. De Kerk is apostolisch vanwege haar oorsprong, omdat ze gebouwd is op het fundament van de apostelen (Efeziërs 2:20). Zij is apostolisch vanwege haar onderricht, dat hetzelfde is als dat van de apostelen. Ze is apostolisch op grond van haar structuur in zoverre ze tot aan de wederkomst van Christus wordt onderwezen, geheiligd en geleid door de apostelen dankzij hun opvolgers, de bisschoppen, in gemeenschap met de opvolger van Petrus; de beginselen van onafhankelijkheid en autonomie, zelfbestuur en democratische administratie van de Kerk uitvoeren is onverzoenbaar met de katholieke leer (Benedictus VXI). In het realiseren van haar gemeenschap met de universele Kerk is de Kerk in China niet verschillend van andere lokale Kerken. Ze moeten allen aan het hoogste onderwijzend en administratief gezag van de paus gehoorzamen. Omdat er mensen zijn in China die sceptisch en bezorgd zijn omdat de paus de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid heeft over de benoeming van de plaatselijke bisschoppen in de katholieke Kerk is de benoeming van bisschoppen de meest gevoelige kwestie in deze wederzijdse relaties. Zelfs als de Heilige Stoel op de benoeming van bisschoppen aandringt in het belang van de eenheid en de communio van de Kerk, komt deze bevoegdheid van de paus op geen enkele wijze tussen in de interne politieke aangelegenheden noch schendt hij de soevereiniteit van het land. Toch, begrijpt de paus dat de Chinese regering zich zorgen maakt over de invloed die de katholieke bisschoppen kunnen hebben op de samenleving. Bijgevolg is de Heilige Stoel bereid om de dialoog aan te gaan over de benoeming van bisschoppen in de Kerk in China en tot een consensus te komen die voor beide partijen aanvaardbaar is op voorwaarde dat de principes van het katholieke geloof en van de kerkelijke communio niet geschonden worden. Dialoog is niet in strijd met de hiërarchische gemeenschap van de Kerk (Benedictus XVI). Het is duidelijk uit canon 377 van het kerkelijk Recht dat de benoeming van de plaatselijke bisschoppen door de paus een pure kerkaangelegenheid is. De Kerk behoudt dit voorrecht en deze bevoegdheid voor zichzelf en geeft geen enkel voorrecht of speciale toestemming aan de politieke autoriteit van het land voor de keuze, benoeming, voordracht of aanwijzing van bisschoppen. Er zijn hoofdzakelijk twee manieren waarop de paus plaatselijke bisschoppen benoemt. Ten eerste, de paus zelf benoemt ze vrij. Ten tweede, in overeenstemming met de wettelijke bepalingen aanvaardt de paus de gekozen persoon als bisschop. Als er geen wettelijke voorwaarde bestaat voor de kandidaten voor het episcopaat zal de paus zelf oordelen over de benoeming van bisschoppen, zonder door een burgerlijke of religieuze macht belemmerd te worden. Deze zijn de belangrijkste principes die gewoonlijk bij de keuze en de benoeming van bisschoppen in de katholieke Kerk gevolgd worden. In de praktijk kunnen ze aangepast worden aan wat haalbaar is in de lokale situatie. Bijvoorbeeld, de Apostolische Stoel paste het zogenaamde Vietnam model toe aan de situatie van de katholieke Kerk in Vietnam. Wat de benoeming van bisschoppen in de Kerk in China betreft, heeft de Apostolische Stoel het recht om speciale voorwaarden te bepalen voor specifieke lokale omstandigheden. Dit is geen inbreuk op de beginselen van geloof of op de gemeenschap en de eenheid van de Kerk.

5 terwijl de macht van de definitieve beslissing aan de Apostolische Stoel zou voorbehouden zijn. De Apostolische Stoel heeft het recht om uit de aanbevolen lijst kandidaten te kiezen wie volgens hem de meest geschikte zijn. Hij heeft ook het recht kandidaten te weigeren die door de bisschoppenconferentie aanbevolen zijn. Over de bisschoppenconferentie in China Mr. Liu Shu-xiang, toen vice-directeur van het Bureau van de Godsdienst in Beijing, bezocht Kard. G. Danneels in Mechelen (1995) en nodigde hem toen al formeel uit voor een bezoek aan China. Voor het ogenblik is er in de Kerk in China geen bisschoppenconferentie die door de Apostolische Stoel aanvaard is. Een bisschoppenconferentie van de katholieke Kerk in China die de fundamentele eisen van de Kerk zou vervuld hebben, en later door de Heilige stoel aanvaard is als legitiem, zou het recht en de verantwoordelijkheid hebben bisschopskandidaten, die zij als geschikt beschouwt, aan de paus aan te bevelen. Dit is volledig in overeenstemming met de traditie van het geloof van de Kerk en vernietigt de communio en de eenheid van de katholieke Kerk niet. Als het akkoord tussen de Apostolische Stoel en Beijing elementen bevat betreffende de bisschopskandidaten voor China die aanbevolen zijn door een pauselijk goedgekeurde conferentiebisschoppen van China, betekent dit niet dat de Kerk haar eigen communio met de Kerk in China en het administratieve recht van de paus in de Kerk in China opoffert. Een Chinese bisschoppenconferentie, wettelijk opgericht en erkend, zou enkel het recht van aanbeveling hebben, Een lokale bisschoppenconferentie heeft het recht om bisschopskandidaten aan te bevelen aan de Apostolische Stoel. Maar sommige bisschoppen van de katholieke Kerk in het Chinese vasteland hebben onder de druk van bijzondere omstandigheden ingestemd met een bisschopswijding zonder pauselijk mandaat, maar vervolgens gevraagd om in gemeenschap te komen met de opvolger van Petrus en met hun andere broeders in het episcopaat. De paus, die rekening houdt met de oprechtheid van hun gevoelens, met de complexiteit van de situatie, en met het advies van naburige bisschoppen, kan op grond van zijn eigen verantwoordelijkheid als universele herder van de Kerk, hen de volledige en rechtmatige uitoefening van het bisschopsambt verlenen. De paus nam dit initiatief omdat hij de bijzondere omstandigheden van hun wijding kende en ook vanuit zijn diepe pastorale bekommernis om het herstel van de volledige communio te bevorderen. Er zijn ook bisschoppen, een heel klein aantal, die zonder pauselijk mandaat gewijd werden en die de noodzakelijke legitimatie nog niet gevraagd hebben, of nog niet verkregen hebben. Volgens de leer van de katholieke Kerk, zijn ze onwettig, maar wel geldig gewijd, mits althans vaststaat dat ze de wijding ontvangen hebben van geldig gewijde bisschoppen en dat de katholieke rite van de bisschopswijding is gerespecteerd (Benedictus XVI). Er zijn ook enkele bisschoppen van de clandestiene Kerken nog niet door de Chinese overheid erkend. Sommigen kunnen nog beroofd zijn van hun vrijheid en niet in staat zijn om hun ambt als bisschoppen uit te oefenen. Daarom, erkent de Apostolische Stoel voorlopig geen legitieme bisschoppenconferentie op het vasteland van China, aangezien de clandestiene bisschoppen, niet door de regering erkend, maar in communio met de paus, er geen deel van uitmaken (Benedictus XVI). Een toekomstige bisschoppenconferentie in China zou uit alle legitieme bisschoppen van de open Kerk en clandestiene bisschoppen moeten samengesteld zijn om een integrale bisschoppenconferentie te vormen. Voor het ogenblik zijn er in het Chinese vasteland bisschoppen, niet door de paus erkend, die de statuten van de katholieke Kerk voor legitieme bisschoppen zouden moeten aanvaarden, om dan door de paus als legitiem herkend te worden. Volgens de Apostolische Stoel zou het een grote geestelijke verrijking voor de Kerk in China zijn moesten ze gemeenschap kunnen vormen met de opvolger van Petrus en het hele katholieke episcopaat nadat de noodzakelijke voorwaarden vervuld zijn! (Benedictus XVI). De huidige directeur van het Bureau van de Godsdienst in Beijing, Mr. Wang Zuo-An kwam in 2004 naar België waar hij Kard. Danneels uitnodigde. Hij ontving hem in 2005 in Beijing voor een diner. Om het legitieme gezag van de bisschoppen van de clandestiene Kerken in China na te streven en te beschermen, is dialoog vanuit Rome nodig opdat deze bischoppen door de Chinese regering als legitiem zouden erkend worden. Sommige mensen vrezen dat de onwettige bisschoppen met overmatige inschikkelijkheid tijdens de Chinees-Vaticaanse onderhandelingen worden behandeld en dat de principes van het geloof en de gemeenschap van de Kerk op de tweede plaats komen. Verbiest Koerier november 2016

6 In 2008 werd Kardinaal G. Danneels in Beijing ontvangen door de toenmalige directeur van het Bureau van de Godsdienst Mr. Ye Xiaowen Deze zorgen zijn ongegrond. In zijn voortdurende vraag naar dialoog met de Chinese regering wil de Apostolische Stoel de principes van het geloof en de gemeenschap van de Kerk niet opofferen, maar door dialoog en onderhandelen de Chinese overheid helpen inzicht te krijgen in de werkelijke betekenis van de beginselen van het geloof en de communio van de Kerk. De Chinese regering zal dan niet langer sceptisch moeten zijn en zou ze veel onnodige administratieve maatregelen aan de Kerk in China opgelegd kunnen afschaffen. Zo zou de integriteit van het geloof en de communio van de Kerk worden beschermd. Moest de Heilige Stoel de bedoeling hebben om aan de principes van het geloof en de gemeenschap van de Kerk te verzaken, zou er in feite geen reden zijn om met de Chinese overheid te onderhandelen. Sommige mensen vrezen dat de dialoog tussen de Heilige Stoel en de Chinese overheid de legitieme rechten van de clandestiene Kerken zou kunnen opofferen. Ze vrezen dat de onderhandelaars van Rome de gevangengenomen clandestiene bisschoppen zouden vergeten. De universele Kerk toont haar bezorgdheid voor de strijd van de clandestiene Kerken om te overleven door ze op allerlei manieren te helpen. De dialoog tussen de Heilige Stoel en Beijing is in feite bedoeld om de abnormale overlevingsvoorwaarden van de clandestiene Kerken te veranderen, zodat ze spoedig hun godsdienst kunnen uitoefenen met de bescherming van de wet. Dialoog en onderhandelingen tussen de Apostolische Stoel en de Chinese overheid zijn een proces van lange duur. Elkaar kennen, wederzijds begrip tonen, wederzijdse aanvaarding en erkenning nemen tijd. We verwachten niet dat de problemen die gedurende verschillende decennia tussen China en het Vaticaan opgebouwd werden ineens kunnen opgelost worden. We moeten elkaar tijd geven en aan beide zijden geduld hebben. Een reis van duizend mijlen begint met een eerste stap. Als men aan beide zijden een relatie van wederzijds vertrouwen begint is er geen reden om pessimistisch te zijn of om de onderhandelingen vroegtijdig af te schrijven. We durven positief zijn over de vruchtbare resultaten van de dialoog dankzij ons doorzettingsvermogen in het geloof. Wij geloven dat het goede en niet het kwade de ultieme heersende macht in de wereld is. Voor de katholieke Kerk zijn het Chinese volk en zijn leiders vrienden die ook goedheid, rechtvaardigheid en andere universele waarden nastreven. Vriendschap wordt gevoed door contacten, door vreugde en verdriet in allerhande situaties te delen, door solidariteit en wederzijdse bijstand (Benedictus XVI). We blijven bidden voor een vlotte voortzetting van de onderhandelingen tussen de Apostolische Stoel en Beijing. Hong Kong Asia News, 8 april 2016 Gods is meester van de tijd: bezinning over de Chinees-Vaticaanse betrekkingen Dit artikel dat het Holy Spirit Study Center in Hong Kong in de loop van 2015 ontving verscheen in de zomeruitgave 2016 van Tripod... In november 2015 vernam dit studiecentrum dat de schrijver overleden is, zelfmoord volgens de Chinese autoriteiten. De auteur, Yu Heping, veertig jaar oud, was een katholieke priester die zijn ambt bij de ondergrondse Kerk uitoefende en niet depressief was. Nadat zijn lichaam op 8 november 2015 in een zijrivier van de Gele Stroom gevonden werd, zeiden veel mensen niet in de theorie van zelfmoord te geloven. De politie weigerde echter om het onderzoek naar de oorzaken van zijn dood te heropenen. Sedert het begin van de jaren 1980 zijn de buitenlandse media zeer geïnteresseerd in de betrekkingen tussen China en het Vaticaan. Elke uitwisseling tussen de twee partijen en elk incident trekt de aandacht van journalisten aan. Vooral sinds 2008 heeft China verschillende bisschoppen onwettig benoemd, die niet door de paus erkend zijn. In 2010 organiseerde China de achtste vergadering van de Chinese katholieke vertegenwoordigers. Door deze gebeurtenissen kwamen de Chinees-Vati-

7 zal uitvaardigen om de godsdientvrijheid van alle burgers van de Volksrepubliek China te waarborgen. We hoeven alleen maar aan het volgende te denken: 1) Vooreerst is er het probleem van het principe van de Drie-Zelf (onafhankelijkheid, zelfbestuur en democratische administratie van de Kerk) door de Chinese regering voor de katholieke Kerk in China uitgevaardigd. Dit principe is duidelijk onverzoenbaar met de katholieke leer, zoals paus Benedictus in 2007 in zijn Brief aan de katholieke Kerk in China zei. Sedert de bekendmaking van deze brief moet men vaststellen dat de Communistische Partij haar verlangen om de katholieke Kerk in China onder haar controle te hebben niet opgeeft. caanse betrekkingen in een dieptepunt, het laagste in het afgelopen decennium. Volgens verschillende berichten zouden China en de Heilige Stoel in de tweede helft van 2014 hun respectieve posities versoepeld hebben. Vandaag onderhandelen ze vrij regelmatig en volgens geruchten zouden uitwisselingen zelfs tot diplomatieke betrekkingen kunnen leiden. Wat er ook van zij, deze uitwisselingen zijn belangrijk en lovenswaardig. Slechts echte relaties en constructieve uitwisselingen tussen de twee partijen kunnen tot een win-win situatie leiden. Over de inzet van hun relaties en de toekomstperspectieven zou ik graag enkele gedachten ter discussie willen voorleggen. Vooreerst is het duidelijk dat de bedoelingen van China en van de Heilige Stoel om tot een dialoog en diplomatieke betrekkingen te komen niet dezelfde zijn. De Chinese overheid verlangt te weten welke invloed de godsdienst op de ideologie heeft en welke voordelen diplomatieke betrekkingen met de Heilige Stoel haar op internationaal vlak kunnen bezorgen. Ze weegt het voor en tegen van dergelijke relaties. De Heilige Stoel hoopt vooral dat deze betrekkingen authentieke godsdienstvrijheid voor de katholieke Kerk in China zal betekenen. Godsdienstvrijheid. Niets anders dan godsdienstvrijheid Sinds het begin van de jaren 1980 is de houding van de drie pausen tegenover China duidelijk en onveranderd. Zoals voor alle katholieken, zou voor de Chinese katholieken in de Volksrepubliek China authentieke godsdienstvrijheid moeten verzekerd zijn. Daarvoor zou hun menselijke waardigheid moeten erkend worden zoals gevraagd door de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De Heilige Stoel heeft herhaaldelijk bij de Chinese regering aangedrongen om concrete maatregelen te nemen om dit fundamenteel recht voor alle burgers in de Volksrepubliek China te waarborgen. Helaas werden geen maatregelen genomen. Daarom denkt men dat de godsdienstvrijheid het belangrijkste onderwerp van de uitwisseling tussen China en de Heilige Stoel moet zijn. Zoals de Chinese samenleving er nu politiek gezien uitziet, kan men moeilijk vermoeden dat de Chinese regering een reglement 2) De benoeming van bisschoppen is een netelige kwestie die de Chinees-Vaticaanse relaties nog altijd schaadt. Hoe dit probleem, een essentieel punt in de moeilijke dialoog tussen de twee partijen, aanpakken? 3) Zelfs moesten de contacten en uitwisselingen tussen China en de Heilige Stoel deze twee problemen kunnen oplossen, is het niet zeker dat de katholieke Kerk in China authentieke godsdienstvrijheid zal krijgen. Want hoewel deze twee punten essentiële elementen in het leven van de Kerk zijn, hangt het recht op godsdienstvrijheid van de Kerk in China niet alleen daarvan af, maar veeleer van de eerbied voor de vrijheid en de mensenrechten in de Chinese samenleving. Helaas, de huidige politieke en maatschappelijke context in China is niet zo gunstig om de volgende redenen: - Op politiek vlak zijn er momenteel veel conflicten binnen de partij. Men kan moeilijk weten welke groep geïnteresseerd is in een dialoog met het Vaticaan. Gezien het ondoorzichtige en zelfs onstabiele karakter van de politieke situatie, zou het misschien beter zijn moest het Vaticaan een meer afwachtende houding aannemen vooraleer met China te onderhandelen. - Voor de Chinese overheid is het katholieke probleem onlosmakelijk verbonden met problemen met andere godsdiensten en etnische groepen. De Chinese overheid kan het probleem van de katholieken niet oplossen zonder bijvoorbeeld, het probleem van Tibet, Xinjiang, en het autonome beheer van etnische groepen aan te pakken. Zolang de Chinese regering geen alomvattend plan heeft om deze andere problemen op te los- Verbiest Koerier november 2016

8 sen, zal ze moeilijk de katholieke Kerk als een speciaal geval kunnen beschouwen en een overeenkomst met het Vaticaan ondertekenen dat de religieuze vrijheid alleen aan de katholieken zou verzekeren. - Voor de katholieke Kerk is er geen zekerheid dat de katholieke gemeenschap volledige godsdienstvrijheid zal hebben zelfs indien de Chinese regering oprecht het principe van de Drie-Zelf zou opgeven en de benoeming van bisschoppen door de paus zou aanvaarden. Als de Chinese regering niet alles doet om vrijheid, democratie en mensenrechten in haar land te respecteren en te doen respecteren, zal de katholieke gemeenschap geen echte godsdienstvrijheid ondervinden. ` Zonder vrijheid van meningsuiting of van persvrijheid bijvoorbeeld, zal de katholieke Kerk in China niet vrij kunnen communiceren; als de Chinese regering het recht van de ouders om aan hun kinderen het onderwijs van hun keuze te geven niet respecteert, zal godsdienstonderwijs beperkt blijven; indien grondproblemen in China niet goed opgelost worden, zal de katholieke Kerk geen eigen onroerend goed en vermogen kunnen bezitten. Zolang dat het geval is, zal de kwestie van de godsdienstvrijheid blijven bestaan, ongeacht de overeenkomsten die beide partijen zouden bereiken Dringende noodzaak van vorming Godsdienstvrijheid in China is nog erg abstract, en het zal nog lang duren vooraleer ze concrete vormen zal aannemen. Daarvoor zouden de Chinese christenen van een sociaal statuut moeten genieten en zou het Evangelie moeten verkondigd worden. De christenen zouden eigentijdse profeten moeten zijn, zout en licht voor de samenleving. Bijgevolg: - De vorming blijft de eerste en belangrijkste taak van de katholieken in China, zoals paus Benedictus XVI in zijn Brief van 2007 verklaarde. Vorming is en blijft heel belangrijk. Zij alleen kan het mogelijk maken dat bisschoppen, priesters, religieuzen eigentijdse profeten worden, zuurdesem voor de maatschappij, door overal het Evangelie te verkondigen. - De belangrijkste missie van de Heilige Stoel is niet diplomatiek of politiek. De eerste verantwoordelijkheid van diplomaten en leden van de Romeinse Curie is christenen in China helpen om ten volle als een christelijke gemeenschap te leven. Elke lokale Kerk moet kunnen bestaan. Een intense samenwerking tussen de Kerk en de lokale overheden zou moeten tot stand komen om sociale problemen aan te pakken. Men zou echter eerst moeten aanvaarden dat de lokale overheden de godsdienstvrijheid van de Kerken nauwgezet inachtnemen, of tenminste niet toelaten dat ideologie en politiek zich mengen in religieuze aangelegenheden. In de dialoog met het Staatssecretariaat van de Heilige Stoel, zou de Chinese regering moeten proberen om het recht op godsdienstvrijheid voor gelovigen en katholieke gemeenschappen te bevorderen. Zeer diplomatisch moet de Heilige Stoel de Chinese regering blijven aanmoedigen haar ideologie en politiek in kerkelijke aangelegenheden niet meer op te dringen. De Chinese regering moet de katholieke Kerk toelaten een echte katholieke Kerk in China te worden, in gemeenschap met de universele Kerk, onafhankelijk en autonoom ; apostolaat en kerkelijke aangelegenheden mogen niet aan overheidsinterventies onderworpen zijn. Vooraleer tot diplomatieke betrekkingen tussen China en de Heilige Stoel te komen, zouden de communio met de universele Kerk en de godsdienstvrijheid voor de katholieke gemeenschappen in China moeten verzekerd en gewaarborgd zijn. Zonder dit fundamentele recht op godsdienstvrijheid denk ik niet dat diplomatieke betrekkingen dringend zijn. Wie zich haast mist het doel, zegt een Chinees gezegde. God is de meester van de tijd, en de tijd van de Kerk is Gods tijd. De Kerk gelooft in een God die gestorven en verrezen is. Onze Kerk heeft tijd; zij kan wachten, zelfs 300 jaar indien nodig. Het principe van de Drie-Zelf radicaal verwerpen Uit vrees de Chinese overheid te misnoegen mag de Heilige Stoel niet ophouden bisschoppen te benoemen voor de Kerk in China. De Kerk is gebouwd op het geloof, de theologie en haar pastorale teams, ongeacht de politieke of diplomatieke situaties. In het beste geval zullen zij de Kerk dienen. Het episcopaat is nodig voor het leven van de lokale Kerken. Een residentiële bisschop is het levende gezicht van de Kerk. Voor een lokale kerkgemeenschap die geen bisschop heeft en die een herder zoekt, moet de Heilige Stoel de geldigheid van het profiel van de eventuele bisschoppen zorgvuldig onderzoeken, vooraleer een bisschop te benoemen. Alleen zo, zal hij zijn broeders en zusters in China in het geloof kunnen versterken en bevestigen. Als er geen geschikte kandidaat beschikbaar is, moet gelijk welke priester die bereid is om het ambt van bisschop en het kruis dat ermee gepaard gaat te aanvaarden, kandidaat kunnen zijn. De Heilige Stoel mag de benoeming van een bisschop van een plaatselijke Kerk niet uitstellen of verwerpen omwille van ideologische of politieke meningsverschillen met de Chinese regering. Politieke vervolging mag de benoeming van bisschoppen door de paus niet verhinderen. Integendeel, als de Chinese bisschoppen door de Heilige Stoel benoemd moedig kunnen getuigen van hun geloof, ondanks vervolging, zal het een bewijs zijn van de kracht van het Evangelie en van de liefde van Christus voor zijn Kerk. Ten slotte zijn de principes van de Drie-Zelf en van de keuze en benoeming van bisschoppen zonder toestemmning van de paus, onverzoenbaar met de katholieke leer en onaanvaardbaar. Daarom zou een priester die, wat ook zijn morele waarden en leiderscapaciteiten zouden zijn, een van deze principes aanvaardt of in stand houdt, geen kandidaat voor het episcopaat mogen zijn. Moest de Heilige Stoel zulk een priester als bisschop benoemen, zou dat betekenen dat hij eerder verworpen principes aanvaardt. Als een plaatselijke Kerk echt een bisschop nodig heeft, zou elke priester die openlijk erkend oneens te zijn met de principes van de Drie-Zelf en van de keuze en benoeming van bisschoppen zonder toestemming van de paus, kandidaat moeten kunnen zijn. Het zou beter zijn dat zo n priester bisschop wordt, liever dan een kandidaat die vasthoudt aan de hierboven genoemde beginselen die de kerkgemeenschap schaadt. Deze priesters zouden voorrang moeten krijgen als het gaat om te beslissen wie bisschop moet worden. P. Yu Heping // Églises d Asie, 2 september 2016

9 Beijing Rome dialoog: op weg naar een normalisering van de betrekkingen? Het tempo van de ontmoetingen tussen de Chinese onderhandelaars en hun collega s van de Heilige Stoel versnelt, en de mogelijkheid van een overeenkomst tussen Beijing en Rome lijkt reëel. Verschillende kerkelijke persoonlijkheden, zoals kardinaal John Tong Hon, de bisschop van Hong Kong, of zijn voorganger, kardinaal Joseph Zen Ze-kiun, hebben hun standpunten bekend gemaakt. Églises d Asie publiceert een exclusief interview van Pater Bruno Lepeu, een missionaris op de hoogte van de relaties tussen het Chinese vasteland en de katholieke Kerk. Vanuit Hong Kong, waar hij sinds 1994 verblijft, antwoordt hij op vragen van Églises d Asie. Foto s bij dit artikel illustreren hoe Verbiest Stichting via uitnodigingen en vormingssessies voor Chinese bisschoppen in Leuven, Brugge en Luik meebouwde aan een nieuwe relatie met de Kerk in China, parallel met de diplomatieke initiatieven van het Vaticaan. P. Bruno Lepeu MEP Églises d Asie: Onderhandelingen tussen Beijing en Rome zouden tot een normalisering van de situatie van de katholieke Kerk in China kunnen leiden. Wat betekent deze normalisatie? P. Bruno Lepeu: Er zijn nog geen diplomatieke betrekkingen tussen China en het Vaticaan. Indien de Heilige Stoel er met ongeduld naar uitkijkt, toont China geen haast, zoals men kan lezen in een artikel van 29 augustus 2016 in Global Times (dagblad dat beschouwd wordt de gedachten van de partij weer te geven): China is niet zo ongeduldig om formele betrekkingen met het Vaticaan aan te knopen, omdat dit geen dringend probleem is dat het internationale status van het land zou kunnen schaden indien het niet onmiddellijk opgelost wordt. De delegaties van de Heilige Stoel en China ontmoetten mekaar ten minste zes maal sedert juni 2014 om de complexe en abnormale situatie van de Kerk in China op te lossen. Van deze gesprekken is niets officieel gekend, maar het schijnt dat de essentie van de discussie zich op de benoeming van de bisschoppen toespitst. Vele andere abnormale situaties moeten ook aangepakt worden om van een echte normalisatie te kunnen spreken. Men kan verwijzen naar de situatie van enkele gevangengenomen bisschoppen en van onwettige bisschoppen (d.w.z. gewijd zonder de goedkeuring van de paus), de plaats van de Patriottische Vereniging en van andere organen door de regering gewild om de Kerk te controleren, de samenstelling van de bisschoppenconferentie, de kaart van de bisdommen, de wettelijke erkenning van de ondergrondse kerkgemeenschappen, enz. Zoveel netelige kwesties die niet in der haast kunnen opgelost worden. De Heilige Stoel wenst het normale leven van de Kerk in China te vergemakkelijken. Meerdere pogingen van dialoog mislukten sinds bijna twintig jaar. De recente verklaringen van kardinaal Parolin, staatssecretaris, wijzen erop dat de lopende onderhandelingen veelbelovend zijn. Op 27 augustus zei hij: De nieuwe en goede relaties ook diplomatieke, als het God belieft! die we met China willen aanknopen zijn geen doel op zich of een verlangen om tot gelijk welk werelds succes te komen. Ze willen nuttig zijn voor het welzijn van de Chinese katholieken en van het Chinese volk, voor de harmonie van de ganse samenleving en voor de wereldvrede. Hij benadrukte dat communio binnen de Kerk en verzoening tussen de ondergrondse en de officiële gemeenschappen het voornaamste doel van deze onderhandelingen zijn. De Heilige Stoel wenst dat in een nabije toekomst, beide gemeenschappen zich met elkaar verzoenen, elkaar ontmoeten, barmhartigheid tonen om samen het Evangelie te verkondigen, dat echt geloofwaardig is. Dit pastorale doel wordt concreet met de keuze en de benoeming van bisschoppen die de vereiste bevoegdheid hebben om herders van deze lokale Kerk te zijn. Wat beoogt Rome? Jonge Chinese bisschoppen en kandidaat-bisschoppen kwamen tweemaal op uitnodiging van de Verbiest Stichting een vormingssessie volgen in België Verbiest Koerier november 2016

10 1 Onder het voorzitterschap van Xi Jinping zien we in China een algemene verharding van het regime ten opzichte van verenigingen, ook ten opzichte van de godsdiensten. Hoe kan men verklaren dat Beijing een overeenkomst met de Heilige Stoel zou wensen? Het recente verleden leert ons dat het erg moeilijk is om de ware motieven van de regering in Beijing te kennen en de uitkomst van de onderhandelingen te voorspellen. In 1999, bijvoorbeeld, was de hoop erg groot, zowel in Rome als in China, maar de onwettige wijding van vijf bisschoppen op 6 januari 2000 heeft de lopende onderhandelingen volledig geblokkeerd. Een nogal aanvaardbare verklaring is dat het ministerie van Buitenlandse Zaken toen een diplomatieke overeenkomst wilde bereiken, maar dat de verantwoordelijken voor religieuze zaken de controle over de Kerk niet wilden verliezen. Een meer machiavellistische interpretatie suggereert dat de Chinese regering niet van plan was tot een overeenkomst met de Heilige Stoel te komen, maar van de lopende onderhandelingen gebruik wilde maken om meer controle over de plaatselijke Kerk uit te oefenen, vooral wat de hergroepering van de bisdommen betreft. De geschiedenis leert ons ook voorzichtig te zijn bij het interpreteren van wat in de ondoorzichtige complexiteit van de Chinese regering beraamd wordt. Hua Chunying, woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, becommentarieerde op 29 augustus de uitspraken van kardinaal Parolin als volgt: China heeft altijd de betrekkingen met het Vaticaan willen verbeteren en werkte daar onophoudelijk voor. Het contact en de dialoog tussen de twee partijen zijn open en effectief. Samen met het Vaticaan willen we in dezelfde richting werken en de constructieve dialoog voortzetten om het proces van de betrekkingen tussen de twee landen voortdurend te verbeteren. Zijn de verklaringen van het ministerie van Buitenlandse Zaken bemoedigend, de werkelijkheid is het minder. Bijvoorbeeld: op 24 mei was er de wijding van negen nieuwe priesters door de onwettige bisschop Mgr Ma Yinglin in Yunnan; de veranderde mening van Mgr Ma Daqin, hulpbisschop van Shanghai, en zijn geestdriftige verklaring over de voordelen van de Patriottische Vereniging; het opzij zetten van Shao Zhumin voor de opvol- Kardinaal Danneels ontving Mgr. Paul Pei (Shenyang), links en Mgr. Ma Yinglin (voorzitter Bisschoppen Conferentie ) ging als bisschop van het bisdom Wenzhou; de voorbereiding van de Negende Nationale Vergadering van de katholieke volksvertegenwoordigers, die de nieuwe leiders van de officiële bisschoppenconferentie moeten kiezen. In deze periode van onderhandelingen, zou men verwachten dat Beijing meer positieve signalen zou tonen die de oprechte wens vertolken om de betrekkingen met het Vaticaan te verbeteren. Andere argumenten kunnen het verlangen van Beijing om tot een overeenkomst met de Heilige Stoel te komen rechtvaardigen. Vooreerst de persoon van paus Franciscus. Zijn verkiezing op de vooravond van deze van de Chinese president, Xi Jinping; zijn uitgestoken hand naar China; zijn standpunten op het internationale toneel (vooral in het Cuba dossier); zijn uitzonderlijk formaat op internationaal vlak (het bezoek van paus Franciscus aan de VS kreeg veel meer aandacht in de media dan dat van president Xi een paar dagen later...). Dit maakt dat Franciscus goed gezien wordt in China. De situatie van de Kerk in China kan ook Beijing aanzetten om dichter bij de Heilige Stoel te komen. De meeste katholieken steunen de officiële structuren van de overheid niet; benoemde illegale bisschoppen, ook geëxcommuniceerde bisschoppen, zijn niet geloofwaardig, te beginnen in de bisdommen waar zij aangesteld zijn. Men kan zich afvragen of Beijing de Heilige Stoel niet wenst te gebruiken om de controle over alle katholieke gemeenschappen, zowel clandestiene als niet clandestiene, te versterken. In haar soft power strategie is het ook denkbaar dat Beijing betere relaties met het Vaticaan wenst om de internationale publieke opinie te sussen. Maar op een ogenblik dat mensenrechten, ook de godsdienstvrijheid, er niet zo goed voor staan in China, riskeert de Heilige Stoel niet de indruk te geven van een dergelijk regime goed te keuren? In zulke omstandigheden wat kan het uitgangspunt van een overeenkomst zijn? Wat is bespreekbaar, wat niet? Zijn vel met de tijger onderhandelen : dit Chinese gezegde wijst erop dat het gevaarlijk is en tot mislukken gedoemd om met een opponent te onderhandelen in zaken die hij niet wil prijsgeven. Men mag niet vergeten dat zowel de Chinese regering als de Heilige Stoel onbespreekbare principes hebben. De vijf godsdiensten (boeddhisme, taoïsme, islam, katholicisme, protestantisme) zijn door het religieuze beleid van China erkend, en dit beleid kan onmogelijk privileges toestaan aan een bepaalde godsdienst en niet aan een andere. Dit beleid steunt enkele principes waaraan voortdurend herinnerd wordt en die vastgelegd zijn in de nieuwe wet over de Nationale Veiligheid op 1 juli 2015 afgekondigd. Artikel 27 ( 84) met betrekking tot de godsdiensten, verklaart: Volgens de wet, beschermt het land de vrijheid van de burgers om te geloven en deel te nemen aan de normale religieuze activiteiten. Het handhaaft het beginsel van de onafhankelijkheid en de autonomie van de administratie van de godsdiensten. Tijdens een topontmoeting over de religieuze politiek van de partij in april, beloofde president Xi dit algemene beginsel van de onafhankelijkheid van de godsdiensten te behouden en de sinisatie van de godsdiensten verder te zetten om het land van elke buitenlandse infiltratie te vrijwaren. De sinisatie, die na aan het hart van Xi Jinping ligt, heeft niets te maken met het theologisch begrip van inculturatie van het geloof: het komt er op neer dat de godsdiensten de politiek van de Communistische Partij aanvaarden, om godsdiensten met Chinese kenmerken te worden. Dit is niet bespreekbaar voor China.

11 Abt René Fobe osb (Zevenkerken) geeft les tijdens een vormingssessie voor jonge Chinese bisschoppen De Kerk belijdt dat het geloof in de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk in de geloofsbelijdenis ingeschreven is, en dat de apostolische dimensie van de Kerk gebouwd is op de persoon van de bisschoppen in gemeenschap met de opvolger van Petrus. Dus, zoals Benedictus XVI in 2007 in zijn brief aan de Chinese katholieken benadrukte: Wanneer we het oorspronkelijk plan van Jezus beschouwen, blijkt duidelijk dat de aanmatiging van sommige, door de Staat gewilde maar aan de structuur van de Kerk vreemde organen om zich boven de bisschoppen zelf te plaatsen en leiding te geven aan het leven van de kerkelijke gemeenschap, niet overeenkomt met de katholieke leer. Het uitdrukkelijk doel van bovengenoemde organisaties om de beginselen van onafhankelijkheid en autonomie, van zelfbestuur en democratische administratie van de Kerk te verwezenlijken, is onverzoenbaar met de katholieke leer. ( 7). Wat onbespreekbaar is voor de Kerk staat tegenover wat onbespreekbaar is voor Beijing; dit maakt de gesprekken zeer moeilijk. Zodra het duidelijk is wat niet bespreekbaar is voor elk van de partijen, kan men onderzoeken waarover kan gesproken worden. Kardinaal Parolin verwees naar een recente homelie van paus Franciscus in Santa-Martha, op 9 juni 2016: Men moet de kleine heiligheid van de onderhandelingen beleven, dat wil zeggen, het gezonde realisme dat de Kerk ons leert: men moet dus de logica van alles of niets weigeren en het pad van het mogelijke volgen als men zich met anderen wil verzoenen. Het schijnt dat tijdens de laatste ontmoetingen de delegaties van Beijing en het Vaticaan de specifieke gevallen van bisschoppen besproken hebben waarvoor beide partijen oplossingen zochten die voor iedereen aanvaardbaar zijn. Zo kunnen de onderhandelaars echte vooruitgang boeken in concrete kwesties, zonder hun vel met de tijger te moeten onderhandelen. Dit zou tot uiting komen in een verzoening voor de acht onwettige bisschoppen, wat de Heilige Stoel als een sterk symbolisch gebaar tegenover China beschouwt in dit jaar van de Barmhartigheid. Kunt u de situatie van deze onwettige bisschoppen uitleggen? De acht bisschoppen zijn illegaal omdat ze zonder toestemming van de paus gewijd zijn. Deze bisschopswijdingen zonder pauselijk mandaat breken de gemeenschap met de paus en zijn een ernstige inbreuk op de kerkelijke discipline (Verklaring van de Pauselijke Raad voor de wetteksten van 6 juni 2011, die de juiste toepassing van canon 1382 verduidelijkt). Sedert 2011 heeft de Heilige Stoel de excommunicatie latae sententiae uitgesproken (automatisch opgelegd als gevolg van een gestelde daad) voor alle nieuwe gevallen van bisschopswijding zonder pauselijk mandaat. Zo werd excommunicatie opgelegd aan de laatste drie illegale bisschoppen. Zoals pater Lombardi, toen verantwoordelijk voor de persdienst van het Vaticaan, er aan herinnerde zijn berouw en verzoening altijd het doel van deze sancties. Iemand die echt berouw heeft, heeft het recht ver- In 2004 gingen 10 Chinese bisschoppen op bedevaart naar Banneux waar Mgr. Yousten en (toen) Mgr. De Kesel hen ontvingen. Verbiest Koerier november

12 Romeinse vaticanisten, benadrukken de potentiële voordelen van een dergelijk overeenkomst. Zijn er spanningen binnen de Kerk? Hoe kan zo n eventueel akkoord door de Kerk in China ontvangen worden, namelijk door de clandestiene Kerk? Sinds de jaren 1950 werden veel christenen (zowel geestelijken als gelovigen) rechtstreeks of onrechtstreeks vervolgd. De verdeeldheid is soms diep en het gebrek aan vertrouwen in de overheid is zeer algemeen. Het is dus niet gemakkelijk om al die Chinese christenen ervan te overtuigen dat de Chinese regering oprecht is in haar wil om tot een overeenkomst met de Heilige Stoel te komen. De tijd zal uitwijzen wie gelijk heeft: de optimisten of de pessimisten. 1 P. Francois Dabin, bisschoppelijke vicaris van Luik stelt jonge Chinese bisschoppen (onder wie legale en ook illegale ) voor tijdens een groepsgesprek in Banneux. geven te worden, zelfs van excommunicatie. In haar barmhartigheid moet de Kerk de verloren zonen verwelkomen die de moeite doen om naar het huis van de vader terug te keren. Maar zoals Mgr Wei Jingyi, clandestiene bisschop van Qiqihar, in een recent interview met Vatican Insider zei, moet iemand die de varkens en zijn ellendig leven verlaat, er niet naar terugkeren nadat hij vergiffenis kreeg. Men kan daaraan toevoegen dat deze zoon zijn varkens echt moet verlaten hebben om door de vader vergeven en verwelkomd te zijn. Het zou nog meer ondenkbaar zijn moest de zoon in kwestie van zijn vader eisen dat hij zijn losbandig leven goedkeurt en hem zijn zegen geeft. Indien de paus het berouw van deze acht onwettige bisschoppen aanvaardt en het wenselijk acht hen te vergeven, zullen zij een openbare verklaring van berouw afleggen zoals in de parabel van de verloren zoon, en ook zoals in het geval van eerder vergeven onwettige bisschoppen? En wat zal er dan met hen gebeuren? Voor de Chinezen, die pragmatisch zijn en gewoon aan een dichotomie tussen legaliteit en werkelijkheid, zou dergelijke vergiffenis gemakkelijk begrepen worden als een terugkeer naar het normale. Voor deze bisschoppen is vergiffenis een genade voor hun geestelijk leven, maar daarom kunnen ze niet automatisch jurisdictie verkrijgen over de bisdommen die de overheid hen had toevertrouwd, want elk van de acht gevallen is speciaal. Mgr Tu Shihua, illegaal gewijd in 1958, is officieel bisschop van Puqi (Hubei); nu is hij 97 jaar oud en verblijft hij permanent in Beijing. Hij kan gemakkelijk als gepensioneerd beschouwd worden. Van twee bisschoppen is het algemeen bekend dat ze vrouwen en kinderen hebben: ze zijn dus niet in staat om het bisschopsambt uit te oefenen. Voor nog twee anderen is er al een titulair bisschop voor de bisdommen in kwestie: het is onmogelijk ze af te zetten om er de zopas vergeven bisschoppen te benoemen; men zou ze in een ander vacant bisdom kunnen benoemen. Voor de andere drie gevallen zou een aanstelling als bisschop canoniek gezien niet al te veel problemen moeten opleveren (op voorwaarde dat zij over de vereiste morele bekwaamheid beschikken). Naar het schijnt heeft een van hen het voornemen om af te treden, vermits hij geen enkel gezag in de plaatselijke Kerk heeft. Sommigen binnen de universele Kerk (kardinaal Zen in Hong Kong, bijvoorbeeld), waarschuwen voor het risico van nu een overeenkomst met Beijing af te sluiten. Anderen, onder wie Zowel kardinaal Tong Hon in zijn lang artikel van 31 juli over de gemeenschap binnen de Kerken in China en met de universele Kerk, als Mgr Wei Jingyi in het interview met de Vatican Insider eind augustus, herinneren er aan dat paus Franciscus, als beschermer van de eenheid en de communio in de universele Kerk geen tekst zal aanvaarden die aan de integriteit van het geloof en de communio van de Kerk zou schaden. Kardinaal Parolin herinnerde er ook aan dat een dergelijk overeenkomst realistische oplossingen voor het welzijn van allen wil vinden. Maar in de meeste reacties die op het artikel van kardinaal Tong volgden, was de toon veel minder optimistisch in China. De Chinese katholieken vrezen dat de Heilige Stoel zich vrijwillig zal laten verleiden. Onder welke voorwaarden kan een eventuele overeenkomst lukken en vruchten dragen? Gezien de complexiteit van de situatie, de vroegere mislukte onderhandelingen, de moeilijkheid voor de westerlingen met het dossier gelast in het Vaticaan (de enige Chinese verantwoordelijke, Mgr Savio Hon Tai-fai, werd op 6 juni naar het eiland Guam als apostolisch administrator verplaatst) om de Chinese mentaliteit en de spitsvondigheden van het communistische regime te begrijpen... is het van essentieel belang dat alle mogelijke hypotheses grondig onderzocht worden. Verantwoordelijken van de Kerk in China zijn het best in staat om een onderscheid te kunnen maken, maar het is niet zeker dat ze door Rome en Beijing geraadpleegd werden. Kardinaal Zen klaagt dat de gebruikelijke kanalen van dialoog gesloten werden (bijvoorbeeld sedert de verkiezing van paus Franciscus kwam de Vaticaanse commissie voor de Kerk in China niet meer samen). Men hoopt dat er andere mogelijkheden zullen zijn. De dialoog met de Chinese autoriteiten die de Heilige Stoel vurig zoekt moet met hetzelfde enthousiasme in al de kringen van de Kerk in China aangemoedigd worden. Is een bezoek van paus Franciscus aan China volgens u mogelijk? In het vliegtuig dat de paus op 18 januari van Mexico City teruggebracht zei hij: Ik droom naar China te gaan, ik zou er graag naar toe gaan...! Iedereen weet het, ook de Chinese overheid. Indien alle Chinese katholieken dromen de paus in China te verwelkomen, weten ze heel goed dat dit niet zo maar kan gebeuren. Zelfs indien Franciscus met verrassingen voor de dag kan komen en zeer ingewikkelde situaties over-

13 Mr Anthony Liu Banian, Secretaris van de Chinese Patriottische Vereniging bezocht de bibliotheek Theologie aan de KULeuven samen met een groep Chinese bisschoppen. hoop kan gooien, zijn er nog veel moeilijke kwesties die moeten opgelost worden vooraleer hij een bezoek aan China kan brengen. De recente zeer gemediatiseerde interventies van kerkelijke ambstdragers (zowel van kardinaal Parolin als van kardinaal Tong) en de vervaldatum van het einde van het jaar van de barmhartigheid, gedurende dewelke de Heilige Stoel graag een symbolisch gebaar zou willen stellen ten voordele van China, laten vermoeden dat een ten minste gedeeltelijke overeenkomst tussen het Vaticaan en China mogelijk is. Nog moet men afwachten wat de inhoud en de resultaten ervan zullen zijn. Andere stappen zullen dan misschien volgen, die een bezoek van de paus aan China mogelijk zullen maken. Églises d Asie, 20 september 2016 We zijn optimistisch maar niet naïef 1 Vandaag zijn de betrekkingen tussen de Volksrepubliek China (VRC) en het Vaticaan positiever en hoopvoller dan zij ooit waren sedert de communistische regering de betrekkingen met de Heilige Stoel in 1951 verbrak. De voorbije 65 jaren zijn bijzonder duister geweest. Duizenden missionarissen werden verdreven als gevolg van de verbroken relaties, en tijdens de Culturele Revolutie van 1965 tot 1975 werden bisschoppen en priesters tot gevangenisstraffen en werkkampen veroordeeld. Onder het leiderschap van Deng Xiaoping werd godsdienstvrijheid opnieuw ingevoerd in 1982, maar door het ontbreken van een wet over de godsdienst zijn er nog altijd conflicten, vooral met de katholieke Kerk. De pastorale brief van paus Benedictus XVI van 2007 aan de katholieke Kerk in China pleitte voor verzoening binnen de Kerk en met de regering. Met het pontificaat van Franciscus verbeterden de relaties met China dankzij een andere benadering van de paus en van zijn diplomaten. Toen hij paus werd in 2013, benoemde paus Franciscus meteen kardinaal Pietro Parolin als zijn staatssecretaris: een duidelijk teken dat het normaliseren van de situatie van de Kerk in China hoog op zijn agenda zou staan. Parolin was de ideale persoon om dit project te leiden. Als secretaris voor de betrekkingen met de staten in het Staatssecretariaat tijdens het pontificaat van Benedictus XVI, herstelde Mgr Parolin direct contact met Beijing in Vervolgens, in 2009, bracht hij een Vaticaanse delegatie naar Beijing om een ontwerpakkoord over de benoeming van bisschoppen te bespreken. Sindsdien is hij zeer gewaardeerd door de topdiplomaten in de Volksrepubliek China. Maar Benedictus XVI benoemde Parolin nuntius in Venezuela. Het ontwerp werd nooit Kardinaal Parolin, Staatssecretaris van het Vaticaan 1 Dit artikel is een vertaling van het Engelstalige origineel dat op 24 september 2016 verscheen in The Tablet, onder de titel Breaking Down the Wall Verbiest Koerier november

14 ondertekend als gevolg van de complexiteit van de problemen en van verschillende standpunten op dat ogenblik, zowel binnen het Vaticaan als binnen de Chinese regering. De Volksrepubliek China was zo mistevreden over deze mislukking dat ze in 2010 enkele illegale bisschoppen benoemde en wijdde. In 2011 had het Vaticaan drie van hen geëxcommuniceerd, zodat een eventuele toekomstige poging om de situatie van de Kerk in China te normaliseren nog ingewikkelder werd. 1 China apprecieerde de stijl van paus Franciscus vanaf het begin van zijn pontificaat. Binnen en buiten China was er weer meer hoop dat nieuwe initiatieven zouden volgen om de Chinees- Vaticaanse relaties te verbeteren en paus Franciscus verloor geen tijd. Vanaf maart 2013, de maand van zijn verkiezing, stuurde hij vriendelijke berichten naar president Xi Jinping als de gelegenheid zich voordeed. Dit bereidde de weg voor om in juni 2014 een eerste gespreksronde in Rome te hebben met een team uit de Volksrepubliek China om over problemen van kerkelijk en wereldlijk gezag te spreken. Maar het werd een mislukking. Zowel het Vaticaan als Beijing waren diep teleurgesteld. Het was een les voor beide partijen. Rome leerde dat de keizer van China 2000 jaar lang ook paus was geweest. Hij besliste over alles, ook over religieuze zaken. En China leerde dat elke godsdienst zijn eigen dogma s en regels heeft waaraan men vasthoudt om redenen die een atheïstisch land moeilijk kan begrijpen. Het veelbelovende aspect in de Chinees-Vaticaanse dialoog is dat beide partijen de noodzaak en het voordeel inzien om de dialoog te doen slagen. Rome wil de situatie van de katholieken in China dringend normaliseren en de Volksrepubliek China moet haar internationaal imago over mensenrechten en godsdienstvrijheid oppoetsen. Verbeterde betrekkingen met het Vaticaan kunnen helpen. De sessie van 2014 mislukte, maar ze was belangrijk omdat beide partijen ontdekten dat de tegenpartij vastberaden is om aan zijn principes trouw te blijven. Ze beseften ook dat de lijst met problemen op het programma enorm lang en complex was. Kardinaal J. Tong, bisschop van Hong Kong Vooreerst is er China s wens om de laatste ambassade van Taiwan in Europa over te nemen, namelijk die van het Vaticaan, terwijl de Heilige Stoel moeilijk Taipei zo maar ineens kan prijsgeven. En dit is zeker niet het moeilijkste probleem dat moet opgelost worden. Zonder twijfel is dat het statuut van de Chinese Katholieke Patriottische Vereniging (CCPA), in 1957 door de Chinese regering opgericht om de katholieke Kerk in China onafhankelijk van Rome te maken, en het daarmee gepaardgaande probleem van de bisschopsbenoemingen. Als gevolg van de oprichting van de CCPA was de Kerk intern verdeeld. Een groep die bekend werd als de niet-officiële (of ondergrondse ) gemeenschap weigerde mee te werken met de Chinese regering. Een andere groep paste zich aan terwijl Mgr Ma Daqing (Shanghai) ze aan de paus bleef trouw, en zo probeerde ze de Chinese katholieke Kerk te redden. Ze werd bekend als de officiële ( patriottische ) kerkgemeenschap. Hoewel er twee intern tegengestelde gemeenschappen in de éne katholieke Kerk in China bestaan, was er nooit een schisma. Er is slechts één Kerk, intern verdeeld in twee gemeenschappen, die beide openlijk hun eenheid met de universele Kerk en met de paus belijden. Men kan moeilijk geloven dat tijdens de lopende onderhandelingen de communistische regering de CCPA zal afschaffen zoals velen het vragen. In feite is het bestaan van een katholieke vereniging die de gelovigen aanmoedigt van hun land te houden op zich een goede zaak. Er is geen reden waarom de CCPA niet zou blijven bestaan onder de leiding van de bisschoppen, maar op voorwaarde dat zij in haar statuten niet vermeldt dat het doel van de vereniging erin bestaat de Kerk in China onafhankelijk te maken. Eenheid van de lokale Kerken met de universele katholieke Kerk en met de paus behoort tot het katholieke geloof. Men zou nog kunnen spreken van een lokale Kerk die autonoom is in de relatieve zin dat gelijk welke lokale Kerk bij een nationale bisschoppenconferentie autonoom is. Alleen als China eist dat de Chinese katholieke Kerk onafhankelijk van Rome moet zijn zou dat betekenen dat er voor de katholieken in China geen godsdienstvrijheid bestaat. Dit is een probleem van cruciaal belang, maar voor het ogenblik is het te complex om in een paar gespreksrondes opgelost te worden. Andere kwesties moeten eerst aangepakt worden. Deze problemen hebben betrekking op de benoeming van bisschoppen. Dertig niet-officiële ( ondergrondse ) bisschoppen door de paus benoemd wachten nog steeds op erkenning door de Chinese regering. Acht officiële bisschoppen door de staat benoemd wachten op erkenning door Rome; maar drie onder hen werden door Rome geëxcommuniceerd. Mgr Su Zhiming van het bisdom Baoding was jarenlang gevangengenomen. Mgr Ma Daqing van Shanghai is onder huisarrest, terwijl zijn bisdom zijn seminarie, drukkerij, enzovoort reeds tien jaar verlamd is. In twee andere bisdommen had Rome een dienstdoende bisschop benoemd, maar de regering benoemde er een andere. Welke van de twee zal worden erkend? Elk van deze problemen heeft zijn eigen achtergrond, zodat het zoeken naar een oplossing moeilijk wordt.

15 Wat er in het bisdom Wenzhou gebeurt is opnieuw onduidelijk: de oude Mgr Zhu Weifang, is overleden en de opvolger, Shao Zhuming (door Rome benoemd, maar illegaal voor China), werd door de politie ontvoerd. (Na zijn vrijlating kon hij naar Wenzhou terugkeren, maar mag er zijn ambt niet uitoefenen. Hij blijft onder politie toezicht). Zal de Volksrepubliek China Shao als opvolger aanvaarden? Nogmaals, wat bedoelt de Volksrepubliek China wanneer zij over sinisatie van de katholieke Kerk spreekt, zoals Yu Zhengsheng, een van de zeven leden van de permanente commissie van het Politbureau, het deed op 7 september, de dag waarop de regering een wetsvoorstel publiceerde om het Reglement voor Religieuze zaken te wijzigen? Het wetsontwerp is geen voorstel om overheidscontrole over godsdiensten te beteugelen. In oktober 2015 ging een team van zes leden van het Vaticaan naar Beijing voor een nieuwe gespreksronde. Hun bezoek aan het graf van Matteo Ricci SJ, een van de grondleggers van de China jezuïetenmissies, de ontmoetingen met de bisschop van Beijing en met de (voor Rome) illegale bisschoppen, Ma Yinglin en Guo Jincai, beiden lid van de (voor Rome) illegale Chinese bisschoppenconferentie, werden als positieve signalen gezien. Er was weer hoop. Drie maanden later, in januari van dit jaar, kwamen de Beijing onderhandelaars weer naar Rome en in april ging het Vaticaan team naar Beijing. Daarna werd bekend gemaakt dat een werkgroep de onderhandelingen zou voortzetten. Het leek alsof een akkoord over de benoeming van bisschoppen binnen een paar weken of maanden zou ondertekend worden. Maar vandaag november is dit nog niet gebeurd. Hebben de onderhandelaars aan beide zijden de juridische complexiteit van de situatie onderschat? Of heeft zowel Beijing als Rome te maken met tegengestelde meningen binnen hun eigen kamp? Misschien zijn beide waar. Veel gelovigen zijn verward. Geconfronteerd met zoveel problemen, laten paus Franciscus en zijn onderhandelaars zich leiden door een gezond realisme, en de bespreking over de bisschopsbenoemingen krijgt prioriteit. Bisschoppen in China verschillende officiële bisschoppen en niet-officiële bisschoppen hebben hem openlijk gesteund in zijn poging om tot overeenkomsten te komen. Moest dat mogelijk zijn zou het een grote stap zijn in de richting van de oprichting van een wettige Chinese bisschoppenconferentie, samengesteld uit alle bisschoppen officiële en niet-officiële door Rome en door de Volksrepubliek China erkend. Dit zou een historische prestatie zijn, maar het veronderstelt verzoening en dat gebeurt niet zomaar ineens. Ondertussen hebben katholieken in Hong Kong zich openlijk oneens verklaard met de dialoog die paus Franciscus begon. Dit zou een negatieve invloed kunnen hebben op sommige niet-officiële bisschoppen in China, en zouden ze kunnen aarzelen zich aan te sluiten bij een bisschoppenconferentie met officiële bisschoppen. Maar is de Volksrepubliek China bereid om niet-officiële bisschoppen toe te laten? We hebben redenen om hoopvol te zijn. Op 31 juli schreef kardinaal John Tong van Hong Kong een historische brief waarin hij verklaart dat de onderhandelingen positief verlopen en aan de gelovigen vraagt zich achter paus Franciscus te scharen in deze historische dialoog om de impasse te beëindigen. Bovendien, in een interview met Avvenire van 24 augustus zei kardinaal Parolin dat de onderhandelingen in een sfeer van goede wil aan beide zijden verlopen. Het komt er op aan realistische oplossingen te vinden die voor iedereen goed zijn. In dit Heilig Jaar van Barmhartigheid zal paus Franciscus misschien bereiken wat hij moedig wilde realiseren: een grote stap voorwaarts zetten om de situatie van de katholieke Kerk in China te normaliseren. Maar het zware programma van de onderhandelingen en de lange lijst van de te discussiëren complexe problemen, die in de loop van zestig jaar aangegroeid is, waarschuwt ons niet naïef te zijn door de problemen te vereenvoudigen. Jeroom Heyndrickx in The Tablet, 24 september 2016 Een geschenk van China voor paus Franciscus Het is een zijden doek met de afbeelding van Xi ans gedenksteen, het eerste symbool van de aanwezigheid van het christendom in het voormalige Hemelse Rijk. De paus ontving het van vertegenwoordigers van de Stichting geleid door een vriend van president Xi Jinping en zoon van een secretaris van de Communistische Partij, die in ongenade was gevallen als gevolg van zijn hervormingsgezinde houding. Het is een verhaal vol interessante details dat moet uitgelegd worden in het licht van de dialoog tussen China en de Heilige Stoel. Chinas president heeft mij een geschenk gestuurd. De relaties zijn goed, vertelde paus Franciscus terloops, tijdens een persconferentie op zijn terugreis van Baku. Deze bekendmaking door een pauselijke bron, die vroeger voor opwinding bij de internationale media zou gezorgd hebben, was vrijwel genegeerd door de westerse persbureaus die de situatie met de Chinese katholieken nauwkeurig volgen. Nochtans is het verhaal rond het Chinese geschenk aan de paus doorspekt met interessante details, die in de context van de zeer unieke fase in de Chinees-Vaticaanse verhoudingen moeten gelezen worden. Ze hebben te maken met het voorwerp zelf, de dragers van het geschenk en de manier waarop het nieuws in China werd ontvangen. Het geschenk van Beijing aan de bisschop van Rome is een zijden doek met een afbeelding van een lang verhaal dat in Chinese ideogrammen op het beroemde gedenksteen in Xi an te lezen is. Dit epigrafische gedenksteen, ook gekend als het Nestoriaanse gedenksteen, is drie meter hoog en één meter breed en werd in China in 781 opgericht tijdens de Tang-dynastie, als bewijs van de eerste 150 jaar Nestoriaanse christelijke aanwezigheid in het land. De inscripties (door pater Matteo Verbiest Koerier november

16 nese Communistische Partij. Als hervormingsgezind werd hij in 1987 ontslagen door zijn vroegere mentor Deng Xiaoping en in de voorbije vijftien jaar weer als een persoonlijkheid erkend. Hu stierf aan een hartaanval in Kort na zijn dood, brak de Tiananmen-plein opstand uit, die de afzetting van Hu tot een machtig voorbeeld van de meest betreurenswaardige praktijken van het Chinese beleid maakte. De Stichting, door Hu Deping geleid, plaatste een foto met het geschenk aan de paus onmiddellijk op haar website, en zei dat de bisschop van Rome het met grote vreugde aanvaard heeft. De meer officiële regeringsinstanties gaven geen commentaar op het evenement. Maar het nieuws stond op de websites van de regeringsgezinde media, zoals Duo Wei Xin Wen, die het initiatief aan president Xi toeschreef. In een laatste reactie van paus Franciscus over China in een interview afgelopen februari met Asia Times, wenste hij president Xi Jinping geluk voor het Chinese Nieuwjaar. Het is de eerste keer, dat de Chinese media nieuws verspreidden over een teken van hoffelijkheid van de paus aan het adres van de politieke leider van China. 1 De gedenksteen in Xi an herinnert aan de eerste komst van het christendom in China in 635 Nicolini Zani van Bose in 2001 in het Italiaans vertaald), stellen een kruis en het doopsel voor, de Drieëeenheid en het mysterie van de Menswording. Het is een historisch bewijs van de verspreiding van de oude Nestoriaanse oosterse Kerk in China, beschouwd als een van de meest verbazingwekkende missionaire ontwikkelingen die het christendom ooit gekend heeft. Volgens sinologen, erop gebrand deze tekentaal te ontcijferen en aangemoedigd door Chinese leiders, wilde de persoon die het geschenk gaf, een bericht vol suggestieve insinuaties meegeven: de afzender wilde herhalen dat het Chinese christendom geen recent ingevoerd product is dat aan de koloniale agressie van de moderne westerse mogendheden verbonden is. Integendeel, het Hemelse Rijk aanvaardde het sinds de eerste eeuwen van het christendom en het kan als een oorspronkelijk onderdeel van de Chinese geschiedenis en cultuur beschouwd worden. Zhou Jinfeng overhandigde het geschenk aan paus Franciscus. Zhou Jinfeng is de algemeen secretaris van de China Biodiversity Conservation and Green Development Foundation, die deel nam aan het colloquium over de Laudato Si encycliek, door de Pauselijke Academie van Wetenschappen en de Pauselijke Raad voor Rechtvaardigheid en Vrede op 28 september in het Vaticaan georganiseerd. De delegatie van de Chinese Stichting voor dit Vaticaan-colloquium werd geleid door Hu Deping, een symbolische figuur in de huidige Chinese regering een vriend van president Xi Jinping en van zijn voorganger Hu Jintao en vooral de zoon van Hu Yaobang, secretaris van de Chi- Op berichten van pausen (vanaf Paulus VI) aan de leiders van de Chinese partij werd in het verleden niet onmiddellijk gereageerd. Het feit dat de informatie over het geschenk dat president Xi zogezegd naar de paus stuurde nu wel de Chinese de media bereikt, is een teken dat een oude stereotype doorbroken is. Dit wordt ook bevestigd door de officiële reactie van Beijing op het commentaar van paus Franciscus over China en de goede betrekkingen tussen China en de Heilige Stoel bij zijn terugreis van Baku. Tijdens de persconferentie op het vliegtuig, zei de paus ook optimistisch te zijn over de uitkomst van de dialoog tussen de twee partijen die nu door een werkgroep wordt voortgezet. De ambtenaren van het ministerie van buitenlandse zaken van China, ondervraagd over het gesprek van de paus, waren het erover eens dat de betrekkingen tussen het Vaticaan en China goed zijn en voegden eraan toe dat de paden voor de dialoog tussen de twee partijen nu duidelijk en effectief zijn, en dat ze bereid zijn om een constructieve dialoog voort te zetten en samen te werken aan de verbetering van de wederzijdse betrekkingen. De officiële reactie van de Beijing ambtenaren op de meest recente opmerkingen van de paus met betrekking tot China is meer verzoenend en minder stereotype vergeleken met vroegere verklaringen over de Vaticaanse kwestie. Ze kan als een teken gezien worden dat de Chinese leiders inspireert en steunt om te beslissen de dialoog met de Heilige Stoel aan te gaan om de vele complexe vragen aan te pakken die China en de katholieke Kerk nog moeten oplossen. Zonder iets van de andere partij te eisen proberen ze vooruitgang te boeken op het pad van een mogelijk voordeel voor beide partijen. Op zijn blog schrijft Antonio Sergianni, een missionaris expert in het Chinese katholicisme: het optimisme van de voorbije maanden van de Vaticaanse Staatssecretaris Pietro Parolin voor wat betreft de betrekkingen tussen het Vaticaan en China, wordt nu door paus Franciscus en de Chinese overheid bevestigd. Gianni Valente Vatican Insider, oktober 2016

17 Forum over Religie en de Rechtsstaat Het Verbiest Instituut van de KULeuven opende op 6 september een 2-daags internationaal forum over het onderwerp Religie en de Rechtsstaat in China en in het Westen. Bij de opening meldde directeur Jeroom Heyndrickx cicm dat dit forum het begin is van een permanent onderzoeks- en uitwisselingsprogramma tussen het Verbiest Instituut in Leuven en het Pu Shi Instituut in Beijing dat in 1999 werd opgericht als eerste think-tank over Religie en de Rechtsstaat. Reeds in september 2017 wordt een tweede forum gepland met sprekers uit China en het Westen, ook het Vaticaan. tegenstellingen tussen gelovigen en vrijmetselaars, agnostici en atheïsten zitten nu ook in een nieuwe fase. Iedereen is bezorgd over het klimaat in de huidige maatschappij. De kerk kan een positieve rol vervullen in de heropbouw van Dhr Herman Van Rompuy Herman Van Rompuy, eerder president van de Raad van Europa sprak over Voorbij de Scheiding tussen Kerk en Staat. Hij zei o.a.: Nationalisme leidt tot oorlog De waanzinnige eerste helft van de 20 ste eeuw had niets met religie te maken. Nationalisme en ideologie waren oorzaak van oorlogen, genocide en geweld. Dat is precies de reden waarom de Europese Unie zo belangrijk is. Het is het meest succesvolle vredesproject in onze geschiedenis en is gebaseerd op verzoening, de moeilijkste van alle deugden. Het feit dat vandaag ideologieën vervagen bevordert vrede in de wereld. Dat betekent niet dat we het einde van alle ideologie meemaken maar wel dat de meeste ideologieën geen inhoud meer hebben. Maar nu komt nationalisme weer op als een substituut voor ideologie. Nationalisme leidt tot oorlog! zei President François Mitterand en hij had gelijk. Het groeiend nationalisme over heel de wereld is een van de meest zorgwekkende feiten in het Westen zowel als in het Oosten, in Europa en in Amerika. Wij leven in een gevaarlijke tijd. Wij zijn allen zoekers...en zoekers staan open voor dialoog. Religie kan verdeeldheid scheppen maar het kan ook mensen samenbrengen. Het schept verdeeldheid telkens het de waarheid opeist. Maar zoeken wij niet allemaal naar de zin van het leven, naar geluk of naar God? We zoeken maar we vinden niet...en wat zo binnen ons bereik ligt vinden we maar moeizaam. Maar zoekers zijn tolerant. We zitten allen samen in dezelfde boot. De tijd dat wij de waarheid splendor veritatis bezaten is voorbij. Zoekers staan open voor dialoog. Zij hebben wel hun eigen geloof maar staan altijd klaar om te luisteren naar anderen. De tijd dat we anderen wilden overhalen, bekeren, is ook voorbij. Luisteren is nu de boodschap. Ik spreek hier over de nieuwe trends in de christengemeenschap en in West-Europa. Zelfs de oude Dr. Liu Peng (Beijing) een maatschappij Leiders in Rusland hebben dit getoond na de implosie van het communistische regime. De Orthodoxe Kerk mocht opnieuw haar rol opnemen als stabiliteitselement en als bron van inspiratie en bevordering van eenheid, in feite een wat vreemde evolutie: van een vroegere visie over religie opium voor het volk tot een situatie zonder scheiding van Kerk en Staat. De Orthodoxe Kerk biedt nu zelfs sterke steun aan het nationalistisch agenda van de Staat. Na tientallen jaren van achterdocht en leugen had de Russische maatschappij nood aan sterke morele gezondheidskuur. In West-Europa zou men dat niet klaar krijgen. Na 1000 jaar scheiding is er een groot cultuurverschil. Kerk en Staat zijn met dezelfde problemen begaan Politiek en ethiek zijn met mekaar verstrengeld. Het politiek debat wordt dikwijls gevoerd door mensen met hoogstaande ethische normen. Ook gelovigen doen er actief KULeuven Rector Rik Torfs Verbiest Koerier november

18 aan mee. Dat heeft niets te maken met machtsleemte maar wel met mensen die hun geweten volgen. Het is gewoon de logische (politieke) conclusie van hun ethische overtuigingen. Dat is precies de reden waarom iemand sterk de scheiding Kerk en Staat nastreeft maar tevens kerk en gelovigen sterk aanspoort om actief bezig te zijn met politiek en sociale problemen. Een paradox! Structuren van Kerk en Staat staan los van mekaar maar beiden zijn begaan met dezelfde problemen. Christenen moeten openlijk hun ethische principes verdedigen Een van de tragedies van kerken in West-Europa was precies het gebrek aan scheiding tussen Kerk en Staat. Beiden gebruikten mekaar en streefden steeds naar meer macht. Er is niets verkeerds met macht als zodanig, integendeel, maar macht omwille van de macht bederft de ware zin en het doel van macht. Kerken en christenen (als christenen) moeten er niet voor terugschrikken Prof. Dr. Vincent Shen openlijk over hun overtuigingen te spreken ook al zijn politiekers erdoor verstoord. Het is een verkeerde interpretatie van de scheiding Kerk en Staat wanneer kerken en gelovigen [als gelovigen] spreekverbod krijgen. Dr Liu Peng, directeur en oprichter van het Pu Shi Instituut in Beijing had het over de noodzaak om in de Volksrepubliek China een Wet over Religie te stemmen. Hij zei: Er zijn drie belangrijke oorzaken van de problemen met religie in China: ten eerste de officiële bepaling over religie in China is onjuist. Ten tweede er is geen scheiding tussen Religie en de Staat. Ten derde: er bestaat geen wet over Religie. Religie wordt officieel niet aanzien als een positief element in een socialistische staat. Dit maakt het zeer moeilijk voor gelijk welke religie om een positieve rol te vervullen in de maatschappij. Dr. Liu citeerde Zhao Puchu, de vroegere voorzitter van de Chinese Buddhist Association, zeggend: Wij promoten de Rechtsstaat maar zonder dat het Volkscongres ooit een godsdienstwet goedkeurde die als basis zou moeten dienen. Dan mogen we nog zoveel reglementen en regels invoeren maar zo komen we nooit tot een allesomvattend juridisch systeem voor godsdienst. Dr. Liu benadrukte daarom de nood om in China een Godsdienst-Wet in te voeren en de macht van de thans bestaande administratieve structuren over te laten aan die wet. Rector Rik Torfs van de KULeuven, ervaren expert betreffende de relatie Kerk en Staat, gaf een duidelijk verwoord, briljant college over Vrijheid van Godsdienst: omvang en toekomst. Prof. Dr. Vincent Shen, Lee Leerstoel over Chinese Filosofie en Cultuur, University of Toronto, sprak over De Katholieke Kerk en de Staat versus de Informatie Technologie. Verslag: Verbiest Instituut KULeuven 1 Toehoorders in de Promotiezaal

19 De eerste inheemse katholieke priester van Mongolië spreekt over zijn missie De wijding van de Mongoolse priester Joseph Enkh Baatar, 29 jaar, was een historisch moment voor de Mongoolse katholieke Kerk. (We spreken hier niet over Binnen-Mongolië, in het noorden van China, maar over de Kerk in Ulanbataar, in de republiek Mongolië, ten noorden van China, nvdr.) De nieuwe priester werd op 28 augustus 2016 in de Sint Petrus en Paulus kathedraal in Ulaanbaatar gewijd. De dienst, voorgegaan door Mgr Wenceslao Padilla, apostolisch prefect van Ulaanbaatar, werd door ongeveer mensen bijgewoond. Onder de aanwezigen waren er bijna 100 priesters uit Zuid-Korea, dat een sterke missionaire band met Mongolië heeft. De pauselijke vertegenwoordiger voor Korea en Mongolië, aartsbisschop Osvaldo Padilla (een Filipino), en de aartsbisschop van Daejeon, Zuid-Korea, Lazarus YouHeung-sik, concelebreerden. Ook burgerlijke autoriteiten woonden de plechtigheid bij, onder wie de burgemeester van Ulaanbaatar en de gouverneur, samen met vele nietchristenen of niet-gedoopten die nauw samenwerken met de Kerk. De nieuwe priester zal zijn ambt in de kleine katholieke gemeenschap van Arvaiheer uitoefenen. weinig talrijke katholieken, aldus Mgr Wenceslao Padilla, die verantwoordelijk is voor de kleine katholieke gemeenschap in Mongolië. Mgr Padilla, een Filipijnse CICM missionaris in 2003 bisschop gewijd, maakte deel uit van de groep van drie missionarissen die in 1992 in Mongolië aankwamen, na een donkere periode van communistische overheersing toen alle religieuze praktijken onderdrukt werden. Mgr Padilla en zijn confraters hadden een groot nadeel: een lokale christelijke gemeenschap beginnen, zonder infrastructuur, en zoals het meestal het geval is in deze situaties, met een gebrek aan middelen. Waar sommigen het als een uitda- Ik ben blij dat er na bijna een kwart eeuw aanwezigheid van de Kerk in niet-christelijk Mongolië een wonder gebeurt... de wijding van de eerste inheemse priester. Ik deel in de vreugde van onze Verbiest Koerier november

20 ging zagen, was het voor anderen een kans. Volgens de bisschop geeft het veel vrijheid voor creativiteit, rekening houdend met de plaatselijke situatie van de mensen maar zonder de essentie van wat er moet gedaan worden te vergeten... Proberen zich aan te passen aan de manier van denken en doen van de mensen heeft voordelen. Volgens het katholieke Jaarboek zijn er katholieken in Mongolië, of ongeveer 0,04% van de totale bevolking van minder dan inwoners. De heer Enkh legde uit dat de eerste missionarissen die naar het Mongoolse Rijk kwamen in feite Nestorianen waren die in de 7 de eeuw veel stammen bekeerden... De eerste katholieke missionarissen kwamen in de 13 de eeuw aan tijdens de Yuandynastie. De val van de Yuan-dynastie, in combinatie met de opkomst van de Chinese Ming-dynastie, heeft het katholicisme in Mongolië uitgeroeid. Volgens E.H. Enkh zijn er veel oorzaken die verklaren waarom er zoveel tijd verliep tussen de eerste verkondiging van het Evangelie in Mongolië en het nieuwe begin van de Kerk vandaag... De opkomst van de moslims in het Midden-Oosten belette de missionarissen in Mongolië te geraken en vanaf de 16 de eeuw werd het Tibetaans boeddhisme uiteindelijk de nationale godsdienst. In 1924 werd Mongolië een communistisch land. Het was pas na de val van het communisme, dat de eerste drie missionarissen in 1992 in Mongolië aankwamen. Het boeddhistische overwicht blijft, met 53% van de bevolking, volgens de telling van Maar het Sovjet-verbod op godsdienst heeft zijn sporen nagelaten: bijna 40% van de totale bevolking zegt niet religieus te zijn, en slechts 3% is moslim. Na lange jaren van communisme moesten de nieuwe missionarissen vanaf nul beginnen. Eerst trachtten ze de arme lokale bevolking te helpen, door het stutten van een praktisch vervallen weeshuis, het aanleren van vreemde talen aan studenten, het oprichten van programma s om het welig tierende alcoholisme te bestrijden en het boren van een waterpoel voor de dieren van de nomaden. De katholieke Kerk in Mongolië is slechts 24 jaar oud en zal volgend jaar haar 25-jarig bestaan vieren... Het vraagt tijd en moeite om te evangeliseren, omdat Mongolië diepe wortels in het tengerisme (een sjamanistische religie) en het boeddhisme heeft. De mensen aanzien het christendom nog steeds als een vreemde godsdienst en zelfs als een bedreiging voor hun cultuur, verklaart de nieuwe priester. Hij staat er niet alleen voor in het apostolaat: vandaag telt Mongolië twintig priesters en meer dan vijftig religieuzen, afkomstig uit eenentwintig verschillende landen en twaalf congregaties. De universele Kerk is zichtbaar aanwezig in dit uitgestrekte land... Daarom is de wijding van deze eerste Mongoolse priester zo belangrijk. Hij kan een brug slaan tussen het katholicisme en de lokale gemeenschap met een rijke en oude cultuur die buitenlanders soms moeilijk kunnen assimileren. Na zijn wijding zei de jonge priester nog: We hebben meer Mongoolse priesters nodig, omdat ze beter zullen weten hoe ze de leer van Christus en van de Kerk in ons land moeten verkondigen... Dan pas zullen de Mongolen begrijpen dat het katholicisme niet zomaar een vreemde godsdienst is, maar iets dat dicht bij hun traditie, cultuur en manier van leven aanleunt. Binnenkort zullen er nog priesterwijdingen zijn, want drie seminaristen studeren voor het ogenblik in Daejeon. Het missiewerk van Mgr Padilla en zijn confraters verloopt langzaam maar zeker, altijd met respect voor een land dat op zijn hoede is voor proselitisme en geen christelijke traditie heeft. Contact nemen met leiders van de godsdiensten die in Mongolië aanwezig zijn was een van de eerste beslissingen die we namen, zei Mgr Padilla. Vanaf het begin lieten we weten dat we openstaan voor interreligieuze dialoog, voegde hij er nog aan toe. Louis Plantier Vassal, Ulaanbaatar, (UCA News) Inés San Martín (Crux)

21 Fotoreportage Chinees College Leuven Na de Lente-Sessie in april-mei heeft het Chinees College in Leuven een 8-weken durende Zomer Cursus georganiseerd over Pastoraal, Catechese, Sociale Leer, Spiritualiteit 40 Chinese priesters, religieuzen en leken namen er aan deel Fr. Francisco Carin cmf (Spanje) missionaris in Taiwan en China is Vice-Directeur van het Verbiest Instituut en neemt een groot deel van de leiding van het instituut over. Fr. Paco Carin cfm, vice-directeur van het Verbiest Instituut gaf les samen met M. Lamberigts, P. De Mey, J. Verstraeten en Chinese professoren uit Fujen Catholic University Taiwan: Chen Te Kouang, Chen Wentuan e.a. Verbiest Koerier november

22 Deelnemers waren actief in groepsgesprekken en in het uitwerken van modellessen catechese of liturgie Lessen afgewisseld met ontspanning, muziek, dans op de binnenkoer Tijdens de weekends werden zinvolle bezoeken gebracht Zoals elke keer werd de groep ook deze keer verwelkomd in Scheut, met een bezoek aan het graf van Stichter Theofiel Verbist, de foto galerij en het museum Een bezoek aan de OSB Abdij in Zevenkerken en aan het graf van de Chinese ere-abt Dom Celestin Lou De boeteprocessie van Veurne maakt telkens ook een diepe indruk op onze studenten

23 In Bokrijk ontmoetten ze de Kerk in Vlaanderen zoals ze destijds leefde met o.a. de processie. We genoten van de gastvrijheid van de Trappisten in de abdij van Westvleteren...We luisterden naar hun getuigenis over hun kloosterleven, baden samen met hen en keerden huiswaarts met voor elk een fles van het wereldberoemde trappistenbier. Een ervaring! Een paardenrit op een Vlaams boerenpaard op Leuven jaarmarkt. Verbiest Koerier november 2016

24 Op 6 september hield het Verbiest Instituut KU Leuven een forum in de Promotiezaal van KU Leuven over GODSDIENST EN DE RECHTSSTAAT in China en in België (cfr. artikel in dit nummer) Zeven priesters en religieuzen beëindigden deze zomer hun studies in België. Zij keerden terug naar hun bisdommen en congregaties in China maar wel via Taiwan waar ze nog twee weken werden ingeleid in wat de Chinese Kerk van Taiwan te bieden heeft De voorzitter van de Taiwan Bisschoppen Conferentie gaf hen een inleiding tot de Kerk in Taiwan Aartsbisschop Tikang (88 jaar), vice-voorzitter van de Verbiest Stichting, verwelkomde en begeleidde hen. Begin september kwam reeds een nieuwe groep van 6 Chinese priesters en 1 leek uit China en begonnen hun 2-jaar programma bij de Broeders Van Liefde o.l.v. Br. R. Stockman met een openingsvergadering en een Eucharistie in Moerzeke.

25 In memoriam: Igor de Rachewiltz Igor de Rachewiltz (11 april juli 2016), was een historicus en filoloog gespecialiseerd in Mongoolse studies. Igor de Rachewiltz werd geboren in Rome op 11 april 1929 als de tweede van drie kinderen. Zijn moeder was een Russin, geboren in Sint-Petersburg, zijn vader was een Italiaan, uit Rome. Igor beëindigde zijn lagere en middelbare studies in Rome en in 1948 begon hij rechten, Aziatische geschiedenis, Chinees en Mongools te studeren aan de La Sapienza universiteit van Rome. Na zijn studies in de rechten in 1951, studeerde hij verder Chinees, Japans en andere onderwerpen aan het Istituto Universitario Orientale in Napels, terwijl hij tegelijkertijd aan de archieven van de FAO administratie in Rome werkte. In 1955 ontving hij een doctoraatsstudiebeurs van de Australian National University (ANU) in Canberra. Hij behaalde een doctoraat in de Chinese geschiedenis met een proefschrift over Genghis Khan s secretary, 13th-century Chinese scholar Yelü Chucai. Hij trouwde met Ines Adelaide Brasch in 1956 en samen kregen ze één dochter. Vanaf 1965 was hij medewerker bij het Department of Far Eastern History, Australian National University ( ). Hij publiceerde een vertaling van The Secret History of the Mongols in Papers on Far Eastern History ( ) (in elf volumes). Hij werd hoofdmedewerker (enkel als onderzoeker) van de Division of Pacific and Asian History van de Australian National University ( ). Hij voltooide projecten van de prominente overleden Mongoolse CICM geleerden Antoon Mostaert en Henri Serruys. Hij was driemaal gastprofessor aan de universiteit van Rome (1996, 1999, 2001). In 2004 publiceerde hij bij Brill zijn vertaling van The Secret History. Dit werk werd in 2005 door Choice als Outstanding Academic Title geselecteerd en is nu aan zijn tweede editie. In 2007 schonk hij zijn persoonlijke bibliotheek van ongeveer 6000 volumes aan de Scheut Memorial Library van de Ferdinand Verbiest Stichting in Leuven. Op latere leeftijd was de Rachewiltz een emeritus medewerker in de Pacific and Asian History Division van de Australian National University. Zijn onderzoeksinteresses gingen naar de politieke en culturele geschiedenis van China en Mongolië in de dertiende en veertiende eeuw, naar Oost-West politieke en culturele contacten en naar Chinees-Mongoolse filologie in het algemeen. In 2015 publiceerde de Rachewiltz een toegankelijke versie van zijn vroegere vertaling The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century. Het gaat om een volledige vertaling, maar zonder de uitgebreide voetnoten van zijn eerdere vertalingen. Igor de Rachewiltz overleed op 30 juli Hij was 87 jaar oud. Dr. de Rachewiltz was een bewonderaar en medewerker van Antoine Mostaert, Henri Serruys en alle CICM experten in de Mongoolse taal en cultuur. Toen hij in 1993 deelnam aan het symposium over A. Mostaert in Leuven zei hij:...the home of my library will be in Leuven there where the books of A. Mostaert and H. Serruys are. Hij heeft daarna inderdaad de 6000 volumes van zijn persoonlijke bibliotheek geschonken aan de Scheut Memorial Library waar ze reeds zijn geregistreerd en tevens ingevoegd in KULeuven bibliotheek. Hij was en blijft een vriend van CICM en van de Verbiest Stichting. Het Verbiest Instituut KULeuven plant een symposium te organiseren hopelijk in 2018 ter herdenking van Dr. Igor de Rachewiltz. Verbiest Koerier november 2016

26 Verbiest Chinareizen 2017 In het voetspoor van Belgische en Nederlandse martelaren Deze Chinareis gaat in 2017 Belgische en Nederlandse martelaren in China achterna. De reis vindt plaats tussen 10 en 24 oktober en bezoekt de provincies Hebei en Shanxi. De reis begint in Beijing waar wereldberoemde bezienswaardigheden worden bezocht zoals het Tien An Men plein, de Verboden Stad (Keizerlijk Paleis), de Tempel des Hemels, de Beitangkerk, de Zuider Kathedraal enz. De reis wordt vervolgd naar de hoofdstad van de provincie Hebei Shijiazhuang waar op 15 oktober samen met de katholieke gemeenschap de moord wordt herdacht die 80 jaar geleden plaats vond op de Nederlandse bisschop Frans Schraven zijn 8 gezellen uit 5 verschillende Europese landen. Er worden bezoeken gebracht aan de vroegere missieresidentie waar het Japanse leger een monument liet oprichten als compensatie voor die moord. Ook wordt een bezoek gebracht aan de pagode waar de massamoord plaats vond en aan het kerkhof waar overblijfselen begraven werden. De reis wordt voortgezet naar de provincie Shanxi waar allereerst de stad Taiyuan wordt bezocht waar de Belgische martelares zuster Amandina uit Herk de Stad en de Nederlandse zuster Adolphine uit Ossendrecht in 1900 een gruwelijke dood vonden. In het jaar 2000 werden beide zusters heilig verklaard. De heilige zuster Amandina uit Herk de Stad. In het zuiden van de provincie wordt een bezoek gebracht aan de twee bisdommen Changzhi (het vroegere Lu an) en Yuncheng (Xinjiang) waar de Nederlandse Franciscanen werkzaam waren, met als bisschoppen Mgr. Timmer, Spruit, Kramer en Pessers). Drie van de Franciscanen vonden eveneens de marteldood, namelijk de paters van Heel, Bruns en Ruys. In deze bisdommen waren ook de Kleine Zusters van St. Josef uit Heerlen werkzaam. Op de terugreis naar Beijing wordt het bisdom Datong bezocht waar de Belgische en Nederlandse Scheutisten actief waren, met de Nederlandse bisschoppen Hoogers en Joosten. Onderweg staan diverse interessante toeristische plekken op het programma en op de terugweg naar Beijing wordt de Grote Muur bezocht. Hoofddoel van de reis is kennismaking met land, cultuur en bovenal de ontmoeting met geloofsgemeenschappen. Gidsen op deze reis zijn twee Chinese medewerkers van Verbiest met ruime ervaring in het begeleiden van reisgezelschappen door China. De kosten zijn: voor een kamer voor 1 persoon: 1710,00 euro en voor een kamer voor 2 personen 1260,00 euro, exclusief de vliegreis Amsterdam-Beijing. De Verbiest Stichting werkt bij deze reis samen met de Mgr. Schraven Stichting in Nederland. Hebt u belangstelling voor deze reis, neem dan contact op met info@mgrschraven.nl of pieter.ackerman@fvi.kuleuven.be.

27 De Franciscanen achterna Deze China reis gaat door van 13 tot 27 september Deze keer reizen we met de boot door de streek van de three gorges in de Hubei Provincie en we bezoeken de vroegere missies van de franciscanen in Yichang. Wat volgt is een tentatief voorstel van het programma. Dit zal begin 2017 worden, vastgelegd. PRIJS: per persoon voor kamer met per persoon voor 1-persoons kamer Contact: wie geïnteresseerd is, stuur een seintje naar: Verbiest Instituut KULeuven vzw Naamsestraat 63/ Leuven 016/ pieter.ackerman@fvi.kuleuven.be De reis begint in Beijing. Daar bezoeken we Tian An Men, het Keizerlijk Paleis, de Tempel des Hemels, de graven van Ricci, Schall, Verbiest, het Observatorium waar Verbiest directeur was, de Zuider Kathedraal enz.. We reizen naar Wuhan, in het Zuiden, de Hubei Provincie. Daar bezoeken we de stad Wuhan en begint ons bezoek aan de Franciscaanse missies: we bezoeken de kathedraal, het Groot Seminarie, het graf van J. Gabriel Perboyre, martelaar. We bezoeken later ook de missie waar hij werkte. Dan reizen we naar Laohekou, Gucheng. Wat ons vooral interesseert is Yichang, Shashi, Jinzhou de missies waar de Vlaamse franciscanen werkten: Mgr Trudo Jans, PP. Verhaeghen en Adons, Boutsen enz...we vieren Eucharistie in de kathedraal van Yichang en ontmoeten er de lokale Chinese gemeenschap. We willen er de oude vriendschap tussen hen en de franciscanen bevestigen. We reizen ook naar Jingzhou, Shashi, naar Shiguntang Een woordje uitleg: De Drieklovendam De Drieklovendam site ligt in Sandoupin op zo n 45 km. stroomopwaarts van Yichang, en 38 km. stroomopwaarts van de Gezhoubadam sluis, in de derde van de drie kloven. De Drieklovendam site moest het grootste hydro-elektrische project van de wereld worden. Het project voorzag de bouw van een betonnen dam, een waterkrachtcentrale en verschillende sluizen, nabij het schilderachtige Drieklovengebied. Het project zou in drie fasen gebouwd worden en moest tegen 2009 klaar zijn. De Drieklovendam ligt in het midden van de Xiling kloof. De reservoirdam was klaar in de zomer van 2006, en het waterpeil bereikte snel het maximale peil van 110 meter boven de rivier stroomafwaarts. Het project was tegen het einde van 2008 klaar, hoewel een scheepslift nog moet gebouwd worden. Dan gaat de reis nog verder zuidwaarts tot Chongqing. We bezoeken ook die stad en keren vandaar terug naar Beijing vlieghaven en naar Brussel. Speciaal aan deze reis is: vier dagen met een cruise op De Blauwe Rivier door de prachtige natuurstreek van de three gorges met tussen in stop-overs in verschillende steden. Verbiest Koerier november 2016