2. De instellingen. Inleiding. EUROPEes. commissie EUROPESE

Transcriptie

1 2. De instellingen Inleiding De Europese politiek drukt op alle beleidsdomeinen haar stempel. Een niet te onderschatten deel van de Belgische wetgeving is het rechtstreekse gevolg van of wordt beïnvloed door Europese regelgeving of politieke afspraken. Ruim twee derden van onze wetgeving is bijgevolg made in Europe. Europa legt normen op om wagens veiliger en milieuvriendelijker te maken. Jonge vaders kunnen genieten van tien dagen vaderschapsverlof. Europa zorgt ervoor dat een grasmachine niet te veel geluid produceert en dat het water uit de kraan zuiver is. Ons dagelijks leven wordt dus sterk beïnvloed door wat er op Europees niveau beslist wordt. Maar hoe komen die Europese wetten tot stand? Niet in een ivoren toren zoals het vaak wordt voorgesteld. Wel door een democratisch samenspel van verschillende Europese instellingen: het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Ministerraad bepalen het Europees besluitvormingsproces. Het Europees Hof van Justitie is de juridische en de Rekenkamer de financiële waakhond. De Europese Raad is het hoogste intergouvernementele politieke orgaan. Daarnaast zijn er nog twee adviserende instellingen (het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio s), de Europese Centrale Bank en talrijke gespecialiseerde agentschappen die ervoor zorgen dat de EU goed functioneert. Elke instelling heeft haar bestaansreden. Zo verdedigt de Europese Commissie het algemeen Europees belang. Het rechtstreeks verkozen Europees Parlement vertegenwoordigt dan weer zo n 500 miljoen Europese burgers. In de Ministerraad spelen de belangen van de lidstaten. De Europese Raad kan je als stuwend overkoepelend politiek orgaan beschouwen, terwijl het Hof van Justitie in het oog houdt of de Europese wetgeving wordt gerespecteerd. Toch merk je meteen in onderstaand schema dat de instellingen onderling verbonden zijn. EUROPESE RAAD verzoek tot voorstel staats- en regeringsleiders + commissievoorzitter ministerraad lidstaten controlerecht EUROPESE commissie commissarissen voorstel beslissing ministers EUROPEes parlement parlementsleden verzoek tot voorstel + controlerecht 1

2 Editie Vlaanderen GRATIS 2. De instellingen Het NiEUwste Blad veroordeeld In maart 2004 legde de Europese Commissie Microsoft een boete van 497 miljoen euro op wegens misbruik van zijn dominante marktpositie. De Commissie vond dat Microsoft de verkoop van het pakket Windows en Media Player niet mag koppelen. Microsoft werd naast de boete ook verplicht om een Windows-versie zonder Media Player op de markt te brengen. En concurrenten moesten meer details krijgen over de technische specificaties van Windows. In z n 248 pagina s tellende vonnis volgt het Europees Hof het standpunt van de Europese Commissie. De rechtbank heeft het historische besluit van de Commissie, om klanten een grotere keuze te geven op de softwaremarkt, gehandhaafd. Microsoft moet zijn wettelijke verplichtingen nu volledig nakomen en zijn concurrentievervalsende gedrag staken, aldus Eurocommissaris voor concurrentiebeleid Neelie Kroes. Het verdict verplicht Microsoft tot een grondige bezinning over zijn commerciële strategie in Europa. Sommigen vermoeden dat deze zaak ook de mededingingsautoriteiten in de Verenigde Staten, Japan en Zuid-Korea munitie kan geven om gelijkaardige maatregelen te eisen van de computerreus. 19 september Opkomstcijfers Europese Parlementsverkiezingen België Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Griekenland Groot-Brittannië Ierland Italië Luxemburg Nederland Oostenrijk Portugal De Europese Raad Spanje Zweden Cyprus Estland Hongarije Letland Litouwen Malta Polen Slovakije Slowenië Tsjechische Republiek Bron : Eurostat 4 De Europese Raad bestaat uit de staats- en/of regeringsleiders van de lidstaten en de voorzitter van de Europese Commissie. De voorzitter van het Europees Parlement licht de visie van het Parlement toe. Als de Europese Raad samenkomt, spreken we van een Europese Topbijeenkomst of Europese Top. De Europese Raad tekent de grote beleidslijnen uit en vormt een soort richtingaanwijzer voor de toekomst van de EU. De Europese Raad komt meestal vier keer per jaar samen. Elk half jaar wordt een andere lidstaat voorzitter van de EU en zit die de Raad voor. De meeste topbijeenkomsten vinden plaats in Brussel, in het Justus Lipsiusgebouw. De Raad stippelt de grote beleidslijnen voor de toekomst van de EU uit. Verdrag van Lissabon? De Europese Raad wordt officieel als instelling erkend en krijgt een permanente voorzitter, een president. Deze voorzitter wordt verkozen voor 2,5 jaar (1 keer verlengbaar). Dit systeem vervangt het roterende voorzitterschap waarbij elk half jaar een andere lidstaat voorzitter van de EU is. Voortaan zullen alle topbijeenkomsten plaatsvinden in Brussel. 2

3 Europees Parlement - Brussel 3 Europa in België 7 Europees Parlement Brussel (Architect: Atelier Espace Léopold) Het Europees Parlement telt 785 afgevaardigden, waaronder 24 Belgen (14 Vlamingen, 9 Franstaligen en 1 Duitstalige). Na de verkiezingen van 2009 vermindert hun aantal tot 736. Het aantal Belgische zetels in het Europees Parlement daalt daardoor tot 22. Het Parlement stelt samen met de Ministerraad de wetten en de begroting op. Bovendien controleert het ook de Europese Commissie. - Medewetgever: Het Parlement is in de meeste gevallen medewetgever. Het beslist dan samen met de Ministerraad over wetsvoorstellen van de Europese Commissie. Dat wordt de medebeslissingsprocedure genoemd. Voor beleidsdomeinen waarvan de lidstaten de bevoegdheden niet graag afstaan aan Europa, zoals buitenlands beleid, geeft het Parlement niet-bindend advies aan de Ministerraad over de wetsvoorstellen die op tafel liggen. Verder speelt het Parlement een belangrijke rol bij de uitbreiding van de EU en het afsluiten van internationale overeenkomsten. De Unie kan enkel nieuwe lidstaten toelaten indien het Parlement ermee instemt. Ook voor de meeste internationale overeenkomsten die de EU afsluit, is de goedkeuring van het Parlement nodig. - Begroting: Het Parlement vormt samen met de Ministerraad de begrotingsautoriteit van de EU: jaarlijks onderhandelen ze, op basis van de voorstellen van de Commissie, over de uitgaven en inkomsten van de Unie voor het volgende jaar. - Controlerecht: Het controleert verder of de Commissie haar taak behoorlijk uitvoert en beschikt daarvoor over een aantal instrumenten. Zo kan het bijvoorbeeld de Commissie dwingen af te treden door een motie van wantrouwen aan te nemen of volgt het via de kwijting -procedure op of de EU-instellingen hun budget goed besteed hebben. Een week per maand vergaderen de Europarlementsleden in het parlementsgebouw in Straatsburg. Dan vinden de zogenaamde plenaire zittingen plaats. Per jaar zijn dat er dus twaalf. In het Europees Parlementsgebouw in Brussel vergaderen de fracties en de parlementaire commissies, maar ook tussentijdse plenaire zittingen vinden er plaats. Een aantal administratieve afdelingen van het Europees Parlement zijn gevestigd in Luxemburg. Europees Parlement Straatsburg (Architect: Architecture Studio Europe) Parlementsleden komen op voor de belangen van de inwoners van de EU. Bv. Het Europees Parlement stelt voor om alle tvprogramma s op de openbare omroepen in de EU te ondertitelen, in het belang van slechthorenden. Bovendien biedt systematische ondertiteling ook een educatieve meerwaarde voor iedereen die vreemde talen wil leren. Bv. Het Parlement hecht veel belang aan veilig speelgoed. Het drong er bijvoorbeeld op aan om speelgoed te verbieden dat vastzit in snoep. Verdrag van Lissabon? De Europese staatshoofden en regeringsleiders ondertekenden op 13 december 2007 het Verdrag van Lissabon. Het vloeit voort uit de Europese Grondwet die in 2005 door het Franse en Nederlandse referendum werd afgewezen. Het verdrag - dat pas in werking treedt als het door alle lidstaten geratificeerd is - moet de Europese Unie moderniseren en beter bestuurbaar maken. Het bevat o.a. enkele opmerkelijke veranderingen m.b.t. het Parlement: Het Europees Parlement krijgt meer inspraak. Op het gebied van landbouw, structuurfondsen, handelsbeleid en deels voor justitie, migratie en politiezaken krijgt het Europees Parlement medebeslissingsbevoegdheid. Dat wil zeggen dat het ook op die terreinen net zoveel inspraak krijgt als de Raad van Ministers en voorstellen kan blokkeren. Het Europees Parlement krijgt meer bevoegdheden wat de begroting betreft: de begroting zal in zijn geheel moeten worden goedgekeurd door de Ministerraad en het Parlement. Het aantal Europarlementsleden vermindert: vanaf 2009 zijn dat er 750 (+1 voorzitter) in plaats van de huidige 785. Ook België zal hierdoor 2 zetels moeten inleveren, waardoor ons land vanaf 2009 in plaats van de huidige 24 nog slechts 22 zetels zal bezetten in het Europees Parlement. (website v/h Europees Parlement) (website van het Informatiebureau van het Europees Parlement te Brussel) (webtv van het Europees Parlement) De Europese Commissie eist dat België de wetgeving op oneerlijke handelspraktijken aanpast. Het verbod op koppelverkoop en de sperperiode voor de koopjes moeten verdwijnen. In 2007 kreeg België al een eerste waarschuwende brief. Ons land had de Europese regels niet volledig omgezet en ook nu blijkt dit nog niet in orde te zijn. EU-commissaris voor Consumentenzaken Meglena Kuneva pleegt daarom overleg met de bevoegde federale ministers. De Europese bal ging aan het rollen na een klacht van de werkgeversorganisatie VBO tegen het verbod op koppelverkoop. Het Europees Hof van Justitie spreekt zich nog dit jaar uit over de zaak. Europa eist ook de afschaffing van het plafond van 250 euro voor de verkoop aan huis. Huisaan-huis-verkopers mogen in België geen producten aanbieden die meer kosten dan 250 euro. 13 september 2008 Polen op de vingers getikt De Europese Commissie heeft een spoedproces aangespannen tegen Polen. Afgelopen week kondigde de Poolse president immers aan om te beginnen met de aanleg van een snelweg (de Via Baltica, een snelweg tussen Warschau en Finland) die door een uniek natuurgebied gaat. Het Europees Hof van Justitie verbood de aanleg ervan. Dat arrest legt Polen nu naast zich neer. De discussie gaat over een stuk snelweg van 17 kilometer die over een lengte van 500m het veengebied in de Rospudavallei doorkruist. Het is een van de best behouden oerbossen waar onder meer adelaars, wolven en lynxen leven. Het werd door de EU erkend als natuurgebied. De EU is van mening dat Polen de Europese regelgeving moet naleven. Polen voert echter aan dat de beslissing voor de aanleg al genomen was voordat Polen lid werd van de EU. 31 juli

4 De Ministerraad of Raad van Ministers 9 De Ministerraad telt 27 ministers, telkens één per lidstaat. De term Ministerraad kan misleidend zijn, want er zijn in feite negen Ministerraden. De ministers komen samen volgens hun beleidsdomein(en). Welke minister de vergadering bijwoont, hangt dus af van het onderwerp. Bijvoorbeeld: als klimaatopwarming op de agenda staat, dan vergaderen de ministers van Milieu in de Milieuraad. De Ministerraad heeft twee belangrijke taken. - Wetgevende macht: De Ministerraad deelt de wetgevende macht met het Europees Parlement. Samen beslissen ze over wetsvoorstellen die de Europese wetten De Ministerraad stemt over het wetsvoorstel en houdt rekening met het bindend advies van het Parlement. Ook de Raad keurt het voorstel goed. De Europese Commissie Commissie opstelt. De onderwerpen die op de agenda staan, bepalen welke meerderheid vereist is. Beleidsdomeinen waarvan de lidstaten de bevoegdheden niet graag afstaan aan Europa, zoals fiscaliteit, sociaal beleid en buitenlands beleid, worden unaniem goedgekeurd. In de andere gevallen beslist men bij (gekwalificeerde) meerderheid. - Begroting: Verder is de Raad van Ministers, samen met het Europees Parlement, verantwoordelijk voor het opstellen van de begroting. De vergaderingen vinden meestal plaats in het Justus Lipsiusgebouw (of Consilium) in Brussel. - De Commissie is het kloppend hart van de Europese besluitvorming. Ze heeft: initiatiefrecht: de Commissie doet wetsvoorstellen bv. over een maximumprijs voor roaming Verdrag van Lissabon? In de Ministerraad wordt stemmen met dubbele meerderheid de regel. Een voorstel wordt dan aanvaard als 55% van de lidstaten ja stemt en als de ministers die ja stemmen 65% van de EU-bevolking vertegenwoordigen. Uitzondering op de regel zijn ondermeer buitenlands- en veiligheidsbeleid, sociaal beleid en fiscaliteit Nationale parlementen zetten de Europese wet international roaming om in een nationale wet. 4. De Commissie zorgt voor de uitvoering van de Europese wet. Ze ziet erop toe dat alle Europese GSM-operatoren hun tarieven aanpassen. 3. De Commissie vindt dat de telecom-operatoren te hoge prijzen vragen voor bellen vanuit het buitenland. Ze stelt voor om maximumtarieven in te voeren voor roaming (bellen vanuit het buitenland). 5. Het Europees Parlement steunt de Commissie in haar voorstel om een maximumtarief vast te leggen voor gesprekken die GSM-gebruikers vanuit een andere lidstaat voeren. 5 De Europese Commissie telt 27 commissarissen, één per lidstaat. Elke commissaris beheert een of meer beleidsdomeinen of portefeuilles. De Commissie behartigt het Europese belang en werkt dus onafhankelijk van de lidstaten. De commissarissen zetelen voor een termijn van vijf jaar. Vooraleer ze aan de slag kan gaan, moet het Europees Parlement de voltallige Europese Commissie accepteren. De Europarlementsleden ondervragen de voorgestelde kandidaat-commissarissen en gaan na of ze geschikt zijn voor de functie. Indien zij oordelen dat dit niet zo is, kunnen ze een kandidaat weigeren, wat in 2004 gebeurde. De lidstaten verdedigen binnen de Ministerraad hun eigen nationale belangen. Bv. In de EU worden verschillende btw-tarieven gehanteerd binnen de horeca. Er werden reeds verschillende pogingen genomen om de btw voor die sector te verlagen. Dit botst op tegenstand van enkele landen omdat ze vrezen dat ook andere sectoren dan lagere btw-tarieven zullen eisen. De hoofdzetel van de Commissie is het Berlaymontgebouw in Brussel. Daarnaast beschikt ze over administratie diensten waarvan de kantoren grotendeels in Brussel gelegen zijn. (grensoverschrijdend telefoneren met een gsm). uitvoerende macht: de Commissie voert de beslissingen van de Ministerraad en het Europees Parlement uit. controlerecht: de Commissie controleert de naleving van de Europese wetgeving door de lidstaten en particulieren (= bedrijven) en kan die laten afdwingen door het Hof van Justitie. bv. De Commissie tikt Microsoft op de vingers wegens concurrentievervalsing. - Ze is verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van de Unie. Zo staat ze bijvoorbeeld in voor het Erasmus-programma. - Ze vertegenwoordigt de Europese Unie in het buitenland en in internationale organisaties. De Europese Commissie verdedigt de Europese belangen. Bv. Tijdens de financiële crisis (oktober 2008) was de Europese Commissie nauw betrokken bij de financiële injecties van de Belgische overheid in bepaalde banken. Zo wou de Commissie concurrentievervalsing binnen de EU vermijden. Verdrag van Lissabon? Er komt een kleinere Europese Commissie. Vanaf 2014 bedraagt het aantal commissarissen 2/3 van het aantal lidstaten. De Commissieleden worden volgens een rotatiesysteem gekozen, waarbij elke lidstaat op gelijke manier behandeld wordt. 4

5 Weg met de havenrichtlijn Het voorstel voor meer concurrentie in de Europese havens is voorlopig van de baan. Het Europees Parlement stemde met ruime meerderheid tegen de zogeheten havenrichtlijn. In 2004 bezorgde de Europese Commissie aan het Europees Parlement en aan de Raad van Ministers een voorstel voor een richtlijn over de liberalisering van de havendiensten. Een eerder voorstel werd vroeger al door het Parlement verworpen. En ook tegen het huidige voorstel kwam groot protest. Op dit moment hebben havenarbeiders nog het monopolie op het aan boord of aan land brengen van goederen. Vakbonden in Europa vrezen onder meer dat (goedkopere) scheepsbemanning het specialistische werk van de havenarbeiders gaat overnemen. Niet alleen de linkse partijen in het Parlement verwierpen het voorstel. Ook sommige liberalen en christendemocraten keerden zich om verschillende redenen tegen de havenrichtlijn. Uiteindelijk stemden 532 leden tegen en 120 voor. 18 januari 2006 De politieke families in het Europees Parlement GUE/ NGL PSE VERTS/ ALE CONSEIL ALDE UEN COMMISSION PPE-DE IND/ DEM NI Strasbourg, Aantal leden van het Europees Parlement* Aantal parlementsleden Aantal parlementsleden vanaf 2009 (na de Europese verkiezingen) Aantal inwoners (in miljoen) Duitsland ,6 Ver. Koninkrijk ,4 Frankrijk ,6 Italië ,3 Spanje ,7 Polen ,2 Roemenië ,8 Nederland ,2 Portugal ,0 Griekenland ,5 Tsjechische Republiek ,4 België ,3 Hongarije ,1 Zweden ,9 Bulgarije ,3 Oostenrijk ,7 Slowakije ,4 Denemarken ,4 Finland ,2 Ierland ,0 Litouwen ,5 Letland 9 8 2,3 Slovenië 7 7 2,0 Estland 6 6 1,3 Cyprus 6 6 0,8 Luxemburg 6 6 0,4 Malta 5 5 0,4 EU ,7 * Indien het Verdrag van Lissabon geratificeerd wordt, wijzigen de aantallen Alles voor de veiligheid Als je het vliegtuig neemt, mag je niet zomaar vloeistoffen meenemen. Passagiers mogen maar kleine hoeveelheden vloeistoffen - drank, babyvoedsel, toiletartikelen - in hun handbagage meenemen. Sinds de invoering van deze vloeistoffenmaatregel worden op de luchthaven van Zaventem dagelijks 200 à 300 liter vloeistoffen in beslag genomen. Deze veiligheidsmaatregel werd in november 2006 ingevoerd als reactie op de verijdeling door de Britse autoriteiten van een geplande terroristische aanslag. Nu stelt het Europees Parlement de maatregel in vraag. En daar heeft het volgende redenen voor: de extra controles sporen de vloeistoffen op, maar er wordt niet gecontroleerd of ze explosief zijn; de extra controles leiden in Europa tot tonnen in beslag genomen goederen en ellenlange wachtrijen aan de veiligheidscontrole. Het Europees Parlement keurde een resolutie goed waarin het de Europese Commissie vraagt om de maatregel op te heffen. september

6 Europees hof van justitie Het Hof telt 27 rechters: een per lidstaat. Ze worden bijgestaan door acht advocatengeneraal die de uitspraken van de rechters voorbereiden. De rechters worden benoemd voor een periode van 6 jaar. Het Hof ziet toe op de naleving van de Europese wetgeving. - Als onafhankelijke scheidsrechter doet het Hof uitspraken over geschillen tussen lidstaten en instellingen, instellingen onderling of lidstaten onder elkaar. - Het Hof is de hoogste beroepsinstantie voor particulieren: het behandelt de hogere beroepen of cassatieberoepen tegen beslissingen van het Gerecht van Eerste Aanleg. - Het vonnist ook over de geldigheid of de interpretatie van de Europese Verdragen. 17 Omdat de werkzaamheden van het Hof enorm toenamen, werd in 1989 een Gerecht van Eerste Aanleg bij het Hof opgericht. Deze rechtbank behandelt alle beroepen die ingesteld worden door EU-burgers, ondernemingen of lidstaten. Het Hof van Justitie zetelt in Luxemburg. Het Hof is een onafhankelijke scheidsrechter die uitspraken doet over geschillen tussen lidstaten, instellingen en de burgers van de Europese Unie Alles ondertiteld Cartoon Het Europees Parlement vraagt dat alle tv-programma s op de openbare zenders, in het belang van de slechthorenden, ondertiteld worden. Het idee komt van een Pools europarlementslid dat zoveel mogelijk parlementsleden achter een schriftelijke verklaring wou scharen. 427 van de 785 leden ondertekenden de verklaring. Daarmee werd het een officieel standpunt van het EP. Het Parlement vraagt de Commissie nu hierover een wetsvoorstel in te dienen. Het moet ervoor zorgen dat alle kijkers, met inbegrip van doven en slechthorenden, toegang hebben tot alle programma s. Het Parlement onderstreept dat 83 miljoen mensen in de EU last hebben van een geheel of gedeeltelijk verlies van hun gehoor en dat dit probleem alleen maar zal toenemen met de vergrijzing. Bovendien kan het de Europeanen helpen om vreemde talen te leren. 9 april Post uit Brussel Het Europees Parlement stemde in de plenaire vergadering in Brussel vorige week in met het compromis dat bereikt is met de Ministerraad over de liberalisering van postdiensten. Dit houdt in dat de postmarkt tegen 2011 geopend wordt, met een uitloop tot 31 december 2012 voor de landen die in 2004 lid werden van de EU en voor Griekenland en Luxemburg. 2 februari 2008 Het Europees Parlement: echte parlementsleden weten waarom Het Europees Parlement houdt geen regering in het zadel en dat maakt de bewegingsvrijheid er veel groter dan in een nationaal of regionaal parlement. Op Europees vlak zijn er immers geen regeringspartijen die aan hun partijfracties in het parlement opleggen hoe ze moeten stemmen. Politiek is misschien makkelijker om te volgen als alles gebetonneerd is in een vaste meerderheid en een onveranderlijke minderheid. Dan staan twee afgelijnde groepen tegenover elkaar en is er de hele legislatuur tijd om uit te maken wie de goeien en wie de slechten zijn. Maar eigenlijk is het saaier en à la limite worden parlementaire debatten overbodig. Soms mooie televisie, maar met voorspelbare afloop. In het Europees Parlement ligt het anders. Bij elke stemming, over elke wet, elk amendement, elke komma vormt zich een nieuwe meerderheid. De fractiediscipline is minder dwingend, de uitkomst soms heel onzeker en elke volksvertegenwoordiger oordeelt veel meer naar eigen inzicht en geweten. Wie zich vastbijt in een dossier en met ernstige amendementen op de proppen komt, kan het verschil maken. Ook als hij uit een kleine partij of een klein land komt. Hendrik Vos, 9 december

7 Brussel, hoofdstad van Europa 6 7

8 2. De instellingen 1. De Europese instellingen Zoek in het krantje de instellingen die betrokken zijn bij de Europese besluitvorming. Welke zijn het? Lees goed wat hun taken inhouden. a. Neem artikel 10 erbij. Daar vind je de verschillende stappen bij de geboorte van een Europese wet. Plaats de stappen in de juiste volgorde. b. Zoek via internet voor elke instelling welke Belg(en) erin zetelen. c. Van welke instellingen hoorde je al? Van welke nog niet? 2. EU = Europa? a. De Europese Raad en de Raad van Europa worden vaak met elkaar verward. Wat is het verschil tussen beide? Beantwoord deze vraag met wie, wat, waar en waarom? Wat is de grootste verwezenlijking van de Raad van Europa? b. Ook het Europees Hof wordt verward met het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, het Internationaal Strafhof en het Internationaal Gerechtshof. Wat zijn de kerntaken van deze instellingen? 3. Europese wetten Neem de kranten van de afgelopen dagen erbij. Blader ze door of bekijk ze via internet en zoek of je er Europees nieuws in vindt. Welke berichten vind je? Over welke instellingen gaan ze? Zijn ze positief, negatief of neutraal van toon? 4. Eurofabels Ruim twee derde van de Belgische wetgeving is Europees. Maar die beslissingen worden niet altijd juist uitgelegd in de pers. Surf naar dgs/communication/facts/index_en.htm en ga na of deze uitspraken de Europese pers haalden. - De ziekenwagens in alle EU-lidstaten moeten wit zijn. - De stopcontacten in de hele EU moeten dezelfde zijn. - Rechters mogen niet langer levenslange celstraffen uitspreken. - Tegen 2008 moeten alle boeren in de EU een stuk speelgoed in de varkensstal plaatsen. - De EU verbiedt de verkoop van spinazie. - De EU verbiedt de verkoop van yoghurt. - Slagers mogen honden geen been meer geven om op te kauwen. - Euroambtenaren krijgen tot zes gratis viagrapillen per maand. - Water mag enkel nog in flessen van 1 liter verkocht worden. - Onkruid mag enkel nog bestreden worden met kokend water. 5. Brussel, hoofdstad van Europa a. Waaraan merk je dat Brussel de Europese hoofdstad is? Kan je achterhalen wanneer Brussel officieel deze titel kreeg? b. We nemen je mee op sleeptouw door de Europese wijk. Neem artikel 6 erbij. Jullie zoeken uit waar in Brussel de belangrijkste Europese instellingen en het Vlaams en federaal parlement terug te vinden zijn. Je vult ook de legende op de kaart aan. - Vertrek bij ons nationaal symbool: Manneken Pis. Ga rechtdoor richting Grote Markt. Neem de Heuvelstraat tot aan de Grasmarkt. Sla rechtsaf en neem de Magdalenasteenweg. Sla de eerste straat linksaf en loop door tot aan het tweede kruispunt. Volg daarna de Putterij en steek de Houtmarkt over. Je komt dan in de Warandeberg. Ga aan het einde van de straat naar rechts. Nu loop je in de Koningsstraat. Op het einde van de straat sla je linksaf. Je bent nu aan het Koninklijk Paleis. - Stap dan het Warandepark door. Recht tegenover dit park ligt het federaal parlement (in de Wetstraat). - Je neemt de eerste zijstraat links, de Hertogsstraat. We maken een ommetje om het Vlaams Parlement te bezoeken. Het is gelegen tussen de Drukpersstraat, de Leuvenseweg en de Hertogsstraat. - Keer terug naar de Wetstraat en loop rechtdoor tot aan het Schumanplein. Keer je met je rug naar het Jubelpark. Rechts van je zie je het gebouw van de Europese Commissie, het Berlaymontgebouw. - De Europese Ministerraad vergadert in het gebouw recht tegenover dat van de Europese Commissie en ligt ook in de Wetstraat: het Justus Lipsiusgebouw of Consilium. Rechts ervan bouwt men binnenkort een gebouw voor de Europese Raad. Het krijgt de vorm van een glazen urne. - Loop nu weer richting Schumanplein en sla de eerste straat rechtsaf in, de Froissartstraat. Neem vervolgens de eerste straat rechts, de Belliardstraat. Sla de eerste zijstraat linksaf, de Stoomslepersstraat. Aan je linkerkant zie je in het Leopoldpark een stuk muur. Het is een stuk van de Berlijnse Muur. Als je rechtdoor gaat, kom je in de Wiertzstraat. In deze straat ligt het Europees Parlement, vlakbij het Leopoldpark. - Ga onder het parlementsgebouw door. Naar welke persoon werd het gebouw aan je linker- en rechterkant genoemd? c. Bekijk ook het plan van de Europese wijk in Straatsburg via =website&action=viewdetail&websiteparam[cmp ref]=2126&lang=en (Engelstalige site). Vind je het parlementsgebouw terug op de interactieve kaart? Welke belangrijke internationale instellingen vind je er nog in de omgeving? d. Maandelijks verhuizen de Europarlementsleden van Brussel naar Straatsburg. Hiertegen kwam de afgelopen jaren heel wat protest. Zoek drie argumenten voor en tegen het feit dat het Parlement pendelt tussen die werkplaatsen. 6. De Commissie controleert a. De Europese Commissie heeft controlerecht. Dat betekent dat ze erop toeziet dat bedrijven en nationale overheden de Europese regels volgen. Zoek in het krantje twee voorbeelden hiervan. b. Volg je het standpunt van de Europese Commissie? Staaf je antwoord. c. Waarom spreekt Neelie Kroes in artikel 1 over een historisch besluit? 7. Geef je mening Lees artikel 11, 12, 15 en 16. a. Beschrijf kort wat het Europees Parlement voorstelt of beslist heeft. b. Ga je daarmee akkoord? Staaf je antwoord. 8. De leden van het Europees Parlement a. Hoeveel leden telde het Europees Parlement in 2008? En hoeveel zijn dat er na de verkiezingen van 2009? Is dat een verbetering of een verslechtering voor ons land? b. Bereken per land hoeveel inwoners (van hun land) een Europarlementslid na de verkiezingen van 2009 vertegenwoordigt. Bijvoorbeeld: één Duits Europarlementslid vertegenwoordigt ongeveer personen. c. Verklaar cartoon 19. Extra opdracht: Naar de Europese stembus In juni 2009 moeten we opnieuw naar de Europese stembus. Hebben jullie in de brievenbus verkiezingsreclame gevonden voor de Europese verkiezingen? Wat is de boodschap? Zijn de pamfletten positief of eerder negatief over Europa? Waar moet Europa nog meer aan werken volgens de reclame? Welke partij/welk programma spreekt jullie het meest aan? 9. Europese politieke families a. Bekijk figuur 13. Je vindt er een afbeelding van de plenaire zaal van het Europees Parlement, met een overzicht van de plaatsen van de politieke families of fracties. Welke zijn er? Waarvoor staan de afkortingen? b. Welke Belgen zetelen in het Parlement? Tot welke politieke partij behoren ze? Tot welke fractie behoren ze? c. Wat zijn, in het algemeen, de standpunten van de fracties? 8

9 2. Instellingen van Europa 10. Opkomst Europese Parlementsverkiezingen a. Bekijk de cijfers van de opkomst bij de verkiezingen van Wat valt op? b. Kan je achterhalen in welke landen stemplicht geldt? c. Wat vind je van de manier waarop de Europese parlementsverkiezingen verlopen? Zou je iets willen veranderen? 11. Eenheid in verscheidenheid a. Overloop de verschillende uitbreidingen ( ) van de EU en zoek uit hoe het aantal officiële talen van de EU evolueerde met elke uitbreiding. Tip: in 1957 waren er vier officiële talen van de EU-instellingen. b. Vind je het goed dat alle leden van het Europees Parlement hun eigen taal kunnen spreken? 12. De Europese scheidsrechter a. Het Europees Hof van Justitie treedt op als scheidsrechter. Zoek in het krantje twee voorbeelden hiervan. b. Volg je het standpunt van deze instelling? Staaf je antwoord. 13. Solvit! Solvit! is een dienst die probeert zoveel mogelijk problemen via bemiddeling op te lossen. Zoek via drie concrete voorbeelden van problemen waarvoor Solvit een oplossing vond. 17. Lobbyen in de EU Het aantal lobbyisten die in Brussel actief zijn, wordt geschat op ongeveer Kijk op lobbyalphaorderbyorg.do. Je vindt er een lijst van alle geaccrediteerde belangengroepen in de EU (zo n 5.000). Welke categorieën, zoals bedrijven, ngo s of religieuze groepen, kan je onderscheiden? Welke categorie is het sterkst vertegenwoordigd? Zoek een voorbeeld waar de invloed van een groep lobbyisten blijkt. 18. Europarltv In 2008 startte het Europees Parlement met een eigen tv-kanaal via internet: Europarltv. Surf naar de website en bekijk welke thema s behandeld worden in het Europees Parlement. Geef drie voorbeelden. 19. Samen-werken Samenwerken is niet altijd eenvoudig, zeker niet in een grote organisatie zoals de EU. Samenwerken betekent dus compromissen kunnen sluiten. Debateer over de stelling Werknemers uit de nieuwe EU-lidstaten (zoals Polen) mogen zonder beperkingen aan de slag in België. Verdeel de klas hiervoor in verschillende groepen: de Belgische bouwpromotor, een werkloze Belg, een Belgische bouwvakker, een Poolse bouwvakker, de EU, de Belgische overheid en de Poolse overheid. 14. Eurojargon De EU hanteert een eigen jargon. Zoek volgende woorden op in het glossarium van de EU: communautaire en intergouvernementele methode, subsidiariteit en acquis communautaire. Surf naar europa.eu/scadplus/glossary/index_nl.htm. 15. Europarlementsleden Verklaar de titel van artikel 18 Het Europees Parlement: echte parlementsleden weten waarom. 16. Verdrag van Lissabon Lees in de artikels 3, 4, 5 en 9 de aanpassingen die het Verdrag van Lissabon doorvoert, indien het in werking treedt. Welke elementen vind je positief? Welke niet? Staaf je antwoord. 9