Samenvatting van de toelichting op de. Peilbesluiten Boezemstelsel Oude Rijn 2015 en. Boezemstelsel Leidsche Rijn 2015

Transcriptie

1 Samenvatting van de toelichting op de peilbesluiten Boezemstelsel Oude Rijn 2015 en Boezemstelsel Leidsche Rijn 2015 Vastgesteld door het Algemeen Bestuur op 18 februari 2015 Leidsche Rijn Oude Rijn Verantwoording Titel Kenmerk Contactpersoon Liesbeth van Doorn Peilbesluiten Boezemstelsel Oude Rijn 2015 en Boezemstelsel Leidsche Rijn 2015 Colofon Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Afdeling Planvorming & Advies Postbus GJ Houten Telefoon: Fax: Website:

2 2

3 Samenvatting van de toelichting op het peilbesluit Beschrijving gebied Het plangebied betreft de Oude Rijn en de Leidsche Rijn en de boezemwateren en boezemlanden van beide stelsels. De Oude Rijn is een watergang in de provincies Utrecht en Zuid-Holland en is een overblijfsel van de loop van de vroegere Rijn. In de huidige situatie heeft de Oude Rijn een streefpeil van -0,47 m NAP. De Leidsche Rijn ligt in de provincie Utrecht en is in de middeleeuwen gegraven ter vervanging van de kronkelige Oude Rijnloop en loopt van Utrecht tot Harmelen waarna deze overgaat in de Oude Rijn. De Leidsche Rijn heeft een streefpeil van -0,40 m NAP. Belangrijkste functie van het boezemwater is de aan- en afvoer en berging van water. Daarnaast zijn de bescherming van gebouwen, viswater, recreatie en vaarwater belangrijke functies. De oeverwallen en stroomruggronden binnen het boezemstelsel van de Oude Rijn en Leidsche Rijn hebben een rijk bodemarchief met hoge archeologische verwachtingswaarden. Bij veranderingen in het watersysteem moet dan ook rekening worden gehouden met deze archeologische vindplaatsen, omdat deze aangetast kunnen worden bij bijvoorbeeld peilaanpassing of verstoring van de bodem. Voor het hele plangebied geldt de algemene zorgplicht op grond van de flora- en faunawet. Deze wet biedt, uit oogpunt van natuurbehoud, bescherming aan inheemse planten- en diersoorten. De Kamerikse Nessen ligt aan de rand van het plangebied en heeft de status van TOP-gebied verdrogingsbestrijding en Beschermd Natuurmonument. Waterhuishoudkundige kenmerken Het boezemstelsel van de Oude Rijn en de Leidsche Rijn werkt als een buffer in het beheergebied. Door deze bufferende werking worden in hoofdzaak vier doelen nagestreefd. Dit zijn: mogelijk maken van een adequate aan- en afvoer van water naar en van de omliggende gebieden, alsmede de berging van water; het waarborgen van stabiliteit van constructies; behoud van scheepvaart; behoud van natuurterreinen; creëren van mogelijkheden voor het onttrekken van water voor grijswater gebruik. Door de relatief grote omvang van het peilgebied en de grote lengtes van de boezemwatergangen, treden binnen het peilgebied verschillende waterstanden op. Dit wordt onder andere veroorzaakt door verhang (beheer) en door opstuwing door wind (weersinvloed). Actuele situatie Het peil (-0,47 m NAP) in de Singel van Woerden is het referentiepunt voor het boezempeil Oude Rijn en wordt via een automatische peilregistratiesysteem gemeten. Fluctuatie onder normale omstandigheden bedraagt circa 10 cm. In het Oude Rijn systeem komen veel voorboezems voor. Dit zijn zijtakken van de boezem waarop water uit een aanliggende polder wordt uitgemalen. Het gemaal staat in dat geval op enige afstand van de eigenlijke boezem. In de voorboezems treedt vaak een relatief groot verhang op wanneer het gemaal afvoert. Hierdoor wordt direct bij het gemaal een hogere waterstand gemeten dan in de eigenlijke boezem. Rond bebouwingen in de aangrenzende poldergebieden wordt de waterstand op veel plaatsen hoger gehouden ter bescherming van funderingen. Deze watergangen (wijken) worden gevoed en op peil gehouden met water uit de boezem. De Leidsche Rijn staat in open verbinding met het Amsterdam-Rijnkanaal (ARK) welke door Rijkswaterstaat wordt beheerd. De waterstand, die is vastgelegd in het vigerende peilbesluit Noordzeekanaal/Amsterdam-Rijnkanaal is het gemiddelde Noordzeekanaalpeil, zijnde -0,40 m NAP. 3

4 Peilbeheer bij calamiteiten Stoppeilen zijn de hoogst mogelijke waterstanden in de boezem, waarbij de boezemkaden in de praktijk nog voldoende veiligheid bieden. Wanneer een stoppeil voor een deel van de boezem wordt bereikt, wordt de bemaling door poldergemalen stopgezet. Als gevolg hiervan wordt de wateropgave wateroverlast van het boezemstelsel Oude Rijn teruggelegd bij de omringende polders. Dit kan leiden tot inundatie van de afwaterende polders. In het kader van het waterakkoord Noordzeekanaal/Amsterdam-Rijnkanaal zijn afspraken gemaakt voor tijden van wateroverlast op het Noordzeekanaal/Amsterdam-Rijnkanaal. Bij een gemiddelde waterstand van boven - 0,30 m NAP kan door Rijkswaterstaat aan de omliggende waterbeheerders het verzoek worden gedaan zo min mogelijk af te voeren. Bij een stijging tot 0,0 m NAP kan Rijkswaterstaat een afvoerstop afkondigen. Per situatie zal HDSR beoordelen hoe hier mee om te gaan. Bij extreme droogte kan de zoetwateraanvoer in zuidwestelijk Nederland in gevaar komen. Daarom treedt bij extreem droge perioden de Kleinschalige Wateraanvoerroute (KWA) in werking. In dit geval worden de boezemstelsels Oude Rijn en Leidsche Rijn actief gevuld. Voor de Leidsche Rijn draait de stromingsrichting om en wordt de boezem van het Amsterdam-Rijnkanaal afgesloten. Het gemaal De Aanvoerder pompt vervolgens water uit het Amsterdam-Rijnkanaal in de Leidsche Rijn, waardoor het peil aan de westzijde van het gemaal wordt opgezet (maximale opvoerhoogte 0,20 m NAP). Door het opzetten van het peil ontstaat er een verhanglijn van oost naar west, waardoor de stromingsrichting wordt opgelegd. De Haanwijkersluis tussen Leidsche en Oude Rijn wordt geopend, waardoor het water richting de schutsluis bij Bodegraven stroomt. Ook tijdens de KWA-situatie zijn de toetspeilen van de waterkering de maximaal toelaatbare peilen. Waterkwaliteit en ecologie Peilbesluit Oude Rijn en Leidsche Rijn heeft betrekking op zes verschillende Kaderrichtijn Water waterlichamen (KRW-waterlichamen). Dit houdt in dat gestreefd wordt naar een goede ecologische en chemische toestand van het oppervlaktewater en het grondwater. De te treffen maatregelen zijn niet peil gerelateerd en dus geen actiepunt voor deze peilbesluiten. Derhalve zal bij planvorming in het gebied wel rekening gehouden worden met de afspraken vanuit de KRW. Conclusie Deze peilbesluiten beogen geen wijzigingen ten opzichte van het vigerende peilbesluit of praktijkpeil. Het peilbesluit heeft ook geen consequenties voor de peilen van in open verbinding staande wateren. Dientengevolge zijn er ook geen effecten op milieu- en omgevingsaspecten, zoals waterberging, waterkwaliteit, landbouw, natuur of cultuurhistorie. Verklarende woordenlijst Toetspeil met dit peil wordt het toetspeil van de waterkering bedoeld (dit peil is nu vastgesteld bij besluit Vaststellen van de hydraulische randvoorwaarden voor de genormeerde regionale waterkeringen d.d. april 2008, DM , en kan op een later tijdstip als gevolg van beleidswijzigingen wijzigen). Maalstoppeil met dit peil wordt het peilen bedoeld waarbij de boezemkaden in de praktijk nog voldoende veiligheid bieden (toetspeil van de waterkering) en zijn dus de hoogst mogelijke waterstanden in de boezem. Gemiddeld peil deze vertegenwoordigd de waarde van het rekenkundig gemiddelde (de som van een aantal getallen gedeeld door het aantal getallen). Bovenpeil (95% percentielwaarde) is de berekende waarde zodanig dat 95% van de data kleiner is of eraan gelijk en 5% groter of eraan gelijk. Onderpeil (5% percentielwaarde) is de berekende waarde zodanig dat 5% van de data kleiner is of eraan gelijk en 95% groter of eraan gelijk. Streefpeil is het peil dat nagestreefd wordt. Dit peil ontstaat feitelijk pas in toestand van rust (als er geen stroming meer is). Het gemiddeld-, boven- en onderpeil zijn bepaald met behulp van de meetgegevens van automatische peilregistratie (van 6 januari 1996 t/m 31 december 2013) op diverse plaatsen. Op Kaart 6 zijn deze locaties weergegeven. 4

5 Bandbreedte ontstaat door het uitslaan van het water uit de polder naar de boezem, wat niet altijd meteen kan afvloeien. Als gevolg daarvan varieert de waterstand rond het streefpeil. Praktijkpeil is het peil dat in de praktijk wordt waargenomen, zonder dat daar een officieel besluit aan ten grondslag ligt (boezemstelsel Leidsche Rijn). Referentiepeil is Normaal Amsterdams Peil 2005 (NAP 2005). 5