Archief van het Bevolkingsregister Amsterdam: woningkaarten

Transcriptie

1 Archief van het Bevolkingsregister Amsterdam: woningkaarten Algemene kenmerken Toegangsnummer: Periode: Archiefvormer Bevolkingsregister Inleiding VOORGESCHIEDENIS: DE VOLKSTELLINGEN Het bevolkingsregister in Nederland is ontstaan uit de volkstellingen, die in de eerste helft van de negentiende eeuw werden gehouden. Een overheid, die zich op de hoogte wil stellen van de getalssterkte en samenstelling van de bevolking, is een oud fenomeen: velen zullen onmiddellijk denken aan de volkstelling uit de tijd van keizer Augustus. De vroegste volkstellingen in Nederland hadden een lokaal karakter. In 1481 werden bijvoorbeeld in Leiden alle poorters in de leeftijd van 20 tot 60 jaar geteld. In Maastricht kregen de kerspelmeesters (wijkmeesters) in 1584 de opdracht om eens in de veertien dagen een lijst bij te houden van de mutaties in hun kerspel. En in 1622 en 1630 werden in Amsterdam tellingen van de bevolking gehouden, resp. ter voorbereiding van de aanleg van belastingkohieren en uit vrees voor een mogelijke broodschaarste. De eerste volkstellingen met een nationale inslag dateren uit de jaren 1795/1796 en 1807/1808. Bij de eerste telling stond het aantal inwoners centraal, bij de tweede de sociaal-economische positie. De tellingen hadden haar beperkingen en waren niet altijd nauwkeurig. De rapporteurs, die in 1795 verslag deden van de telling van de joodse bevolking van Amsterdam op Marken en Uilenburg, merkten op: De volkrijkheid in de Joodenbuurt is op zommige plaatsen zo groot, ieder plekje, tot op de vliering toe, met zoo veele menschen bezet, de onbescheidenheid van veelen dier natie in dergelyke huizen, was van dien aart, dat alle de wijkmeesters niet hebben durven instaan, dat er aldaar ook niet enkele menschen, kinders vooral, over het hoofd zyn gezien geworden. (Rapport betreffende de telling van het aantal Joden en Christenen in Amsterdam, 1795, toegangsnr. 5053, invnr. 166). De provinciale besturen van Zeeland en Utrecht gaven als eerste, in resp en 1826, voorschriften uit om te komen tot de instelling van gemeentelijke bevolkingsregisters. De provinciale initiatieven werden overgenomen door de Staat. Bij Koninklijk Besluit van 29 september 1828 werd bepaald dat de komende telling tot doel had dat in elke plaats uitvoerige Volksregisters werden aangelegd. In de registers zouden gegevens, die nuttig en noodzakelijk werden geacht, worden ingevuld volgens een vast, goedgekeurd model. Aan het eind van het jaar 1828 werd de eerste algemene volkstelling gehouden. Omdat in het Koninklijk Besluit de bepaling ontbrak, dat de gegevens moesten worden bijgehouden, waren de uitkomsten van de telling snel verouderd. In 1839 vond de tweede algemene volkstelling plaats. Ook de gegevens die deze volkstelling opleverde waren al snel achterhaald. In sommige plaatsen zijn de registers van de volkstellingen in 1828 en 1839 bewaard gebleven. In Amsterdam zijn de registers bij de wijkmeesters gebleven en vervolgens helaas zoekgeraakt. De gegevens betreffende individuele personen van de volkstellingen van 1828, 1839, 1869 etc zijn evenmin bewaard. HET BEVOLKINGSREGISTER ALGEMEEN Versie augustus

2 Het initiatief voor verbetering van het systeem van de registers door het bijhouden van gegevens kwam ook ditmaal uit de provincie. De Staten van Zuid-Holland ontwierpen in 1845 voorschriften om de huizen van nummers te voorzien en zonodig de plaatsen in wijken te verdelen. De aangifte van verhuizing en vertrek werd verplicht gesteld. De Staat volgde dit goede voorbeeld. Bij de derde volkstelling, die op 19 oktober 1849 bij Koninklijk Besluit werd voorgeschreven, werd bij Koninklijk Besluit een maand later, op 22 december 1849, voorgeschreven dat de verkregen gegevens vanaf 1 januari 1850 bijgehouden moesten worden. Met deze bepaling was de instelling van de bevolkingsregisters in Nederland vanaf die datum een feit. In het algemeen werden ambtenaren van de burgerlijke stand belast met het bijhouden van de bevolkingsregisters. De bevolkingsregisters werden bijgehouden in vastbladige registers. De registers waren niet alfabetisch, maar buurtgewijs ingericht. Daarna volgde de indeling op straat- en huisnummers. De namen van de gezinnen en individuele personen werden op het betreffende adres ingeschreven. Bij verhuizing of vertrek streepte men de gegevens door, op een dusdanige manier dat de oorspronkelijke gegevens leesbaar bleven. De gegevens van de verhuisde gezinnen of personen moesten bij een verhuizing overgeschreven worden op de nieuwe adressen. Naast de registers waren verwijzingsregisters of klappers aanwezig. In 1861 werden enkele veranderingen geïntroduceerd. Bij Koninklijk Besluit van 3 november werd bepaald dat de ambtenaren van de burgerlijke stand niet langer de taak hadden het bevolkingsregister bij te houden. Dit viel voortaan onder de verantwoordelijkheid van de gemeentebesturen. Een tweede verandering betrof de aanduiding van de woonplaats van de geregistreerde. Tot dan hanteerde men het begrip wettelijk woonplaats ; dit werd gewijzigd in werkelijke woonplaats. Een derde wijziging was de bepaling dat de bevolking voortaan de verplichting had om aangifte te doen van feiten, die voor het bijhouden van de bevolkingsregisters van belang waren. Tot dan toe waren deze verplichtingen in plaatselijke verordeningen vastgelegd. Tenslotte gaf het Koninklijk Besluit de mogelijkheid aparte registers voor dienstboden en tijdelijke bewoners (verblijfregisters) in te stellen. De totstandkoming en inrichting van de bevolkingsregisters berustten niet op een wet, maar op Koninklijke Besluiten, oftewel algemene maatregelen van bestuur. Bij overtredingen bleek daardoor het niet mogelijk sancties op te leggen omdat in feite geen strafbaar feit werd gepleegd. Toen het bestuur van de krankzinnigeninrichting Meerenberg in Santpoort bijvoorbeeld in 1879 weigerde een register van de bewoners bij te houden, werd het door de Hoge Raad in het gelijk gesteld. Om aan deze situatie een eind te maken kwam op 17 april 1887 de Wet Bevolkings- en Verblijfregisters tot stand. De korte wet schreef voor dat de regeling van de bevolkingsregisters in Koninklijke Besluiten moest worden vastgelegd. Inmiddels was in 1879 ook de wet tot regeling van de tienjarige volkstellingen tot stand gekomen. HET BEVOLKINGSREGISTER IN AMSTERDAM tot 1893 Voor we de algemene geschiedenis van de bevolkingsregisters aan het einde van de negentiende eeuw en in de twintigste eeuw vervolgen, richten we onze aandacht op de situatie in Amsterdam. In Amsterdam had men, net als in andere grote steden, al eerder dan 1850 de noodzaak en de wenselijkheid ingezien om registers van verschillende categorieën inwoners aan te leggen. De registers werden ook na de feitelijke invoering van het bevolkingsregister bijgehouden. Om te beginnen de vestigingsregisters: registers van personen, die zich in de perioden tussen 1821 en 1890 en tussen 1895 en 1922 in de stad vestigden. Op de eerste acht registers, die lopen van 1821 tot 1850, is een alfabetische index op achternaam aanwezig. Dan zijn er de vertrekregisters, die de perioden beslaan van en Deze registers zijn, samen met de later aangelegde hulpregisters, die nog aan de orde komen, te vinden onder toegangsnr Zoals gezegd werden aanvankelijk ambtenaren van de burgerlijke stand belast met het bijhouden van de bevolkingsregisters. In Amsterdam werd het register (toegangsnr. 5000) echter vanaf 1850 bijgehouden door 263 onbezoldigde buurtmeesters, bijgestaan door evenveel buurtcommissarissen. Vijf jaar later verving de stedelijke overheid deze buurtmeesters door twaalf (later vijf) gesalarieerde buurtsecretarissen. Zij hielden de bevolkingsregistratie bij in de voorgeschreven Versie augustus 2016

3 vastbladige registers, die zoals gezegd op adres waren ingericht. Dit systeem van registratie op adres werd gevolgd tot De registers werden vanaf 1850 aanvankelijk bijgehouden op 263 verspreid liggende buurtmeesterkantoortjes. Het aantal kantoren is in de loop der tijd afgenomen; in 1857 werkten de buurtsecretarissen op twaalf kantoortjes, die verspreid in de stad lagen. Een duplicaat van de registers werd vervaardigd bij het zogenaamde Volksregister (later: Bevolking-register), sinds 1857 een onderafdeling van de afdeling Burgerlijke stand. In de registers is voor elke wooneenheid (huis, etage, kamer etc) één blad, met twee tegenover elkaar liggende bladzijden, beschikbaar. Op de linkerbladzijde staan de namen van de hoofdbewoner: familienaam, voornaam, geslacht; vervolgens van diens vrouw, kinderen, inwonend huispersoneel, eventuele inwonende familieleden en andere bewoners. Van alle bewoners is de betrekking tot de hoofdbewoner genoteerd, met geboortedatum en geboorteplaats. Op deze bladzijde staat verder de burgerlijke staat en het kerkgenootschap. Op de rechterbladzijde (aanvankelijk ook op de linkerbladzijde) staat het ambt, beroep of bedrijf. Voor de mutaties zijn enkele kolommen gereserveerd: dagtekening en jaar van vestiging in de gemeente óf op dit adres, vorige woonplaats, datum (en plaats) van huwelijk, dagtekening en jaar van vertrek, de nieuwe woonplaats, en dagtekening en jaar van overlijden (als dat gebeurde in de periode dat men op dat adres ingeschreven stond). Van 1851 tot 1893 zijn drie grote series te onderscheiden (alle volgende inventarisnummers betreffen toegangsnr. 5000). De eerste serie, (inv.nrs ), bestaat uit drie afdelingen: de delen 1 lopend van 1851 tot 1853, de delen 2 lopend van 1853 tot 1855 en de delen 3 (met supplementen) lopend van 1853 tot De delen 2 worden zelden gebruikt omdat alle informatie die hierin te vinden is ook in de delen 3 staat. Zoals hierboven reeds vermeld waren naast de registers verwijzingsregisters of klappers ingesteld. In Amsterdam werd in 1851 een persoonsnamenindex opgezet, die werd bijgewerkt tot De huisnummering was in die periode niet identiek aan de huidige. Via de omnummeringregisters van 1874 kunnen de toen gangbare huisnummers opgezocht worden. De tweede serie, /75 (inv.nrs ) is wat betreft opzet en huisnummering gelijk aan de vorige serie. De nieuwe en huidige nummering van 1874 is bijgeschreven. Twee persoonsnamenindices zijn op deze serie gemaakt, de eerste over de periode en de tweede over de periode De indices zijn met behulp van microfiches te raadplegen. Een groot aantal mensen woonde niet op reguliere adressen, maar bijvoorbeeld in inrichtingen of in logementen. Ook deze mensen moesten opgenomen worden in het bevolkingsregister. Hiervoor werden in 1869 speciale instellingenregisters aangelegd (inv.nrs ). Het betreft registers voor Gestichten ( ziekenhuizen, wees- en bejaardenhuizen), Logementen, Schippers en Keten (waaronder bewoners van woonwagens). Zowel de indices als de registers zijn met behulp van microfiches te raadplegen; ze zijn alleen opgenomen in de index van De derde serie, 1874/ heeft nog steeds dezelfde opzet, maar de huisnummering is nu identiek aan de huidige. Hierbij moet opgemerkt worden dat allerlei nummerwijzigingen zijn doorgevoerd, dus voorzichtigheid blijft geboden bij het bepalen van het juiste adres. Historischtopografische kaarten kunnen een goed hulpmiddel hierbij zijn. In deze periode zijn de speciale instellingenregisters uitgebreid met Brandweer (bewoners van een brandweerkazerne) en Hofjes. Voor het register van de schippers is een aparte persoonsnamenindex aanwezig (inv.nr. 2547). Amsterdam was onderverdeeld in 50 buurten, van A tot ZZ. Deze indeling in buurten werd opgetekend in ringregisters. In deze buurtringregisters (toegangsnr. 5006), die lopen tot 1897, staan verwijzingen opgenomen naar het bevolkingsregister; de ringregisters zijn in feite een dubbele van het bevolkingsregister. Een topografische index op straatnaam is aanwezig. Ook hebben de registers een concordans op de nummers van de delen van het bevolkingsregister. Tenslotte moeten we de hulpregisters noemen. Dit zijn registers, die de gemeenten zelf konden instellen naast het eigenlijke bevolkingsregister voor afzonderlijke categorieën inwoners. Deze registers waren niet verplicht. In Amsterdam heeft men verblijfregisters aangelegd, over de periode 1854 tot 1861, waarin de personen ingeschreven werden die tijdelijk in de stad verbleven. Ook zijn er de vreemdelingenregisters over de periode en de militaire registers over de periode In de laatste registers werden de militairen ingeschreven, die beroeps waren en vrijwilligers in tijdelijke dienst, gehuisvest in militaire gebouwen of op schepen. Deze militaire registers zijn zeer onvolledig. Tenslotte de al even genoemde omnummeringregisters. Deze registers zijn, samen met de eerder genoemde vestigings- en vertrekregisters, te vinden Versie augustus

4 onder toegangsnr HET BEVOLKINGSREGISTER ALGEMEEN vanaf 1890 Op particuliere kantoren kwam in de jaren tachtig van de negentiende eeuw het gebruik van kaartsystemen in zwang. Het losbladige systeem van kaarten had veel voordelen boven vastbladige registers. De chef van het bevolkingsregister in Rotterdam, N.J.E. de Voogt, pleitte in een publicatie in 1890 voor de invoering van de kaarten bij het bijhouden van de bevolkingsregisters. Hoewel verschillende gemeenten kaarten gingen gebruiken, duurde het tot 1920 voor een Koninklijk Besluit het gebruik van losbladige gezinskaarten verplicht stelde. Op de kaarten werden de gezinnen alfabetisch gerangschikt. Om te zien wie achtereenvolgend en gelijktijdig op een adres woonden, was het noodzakelijk naast de gezinskaarten woningregisters aan te leggen. Onder invloed van maatschappelijke veranderingen begon in de jaren dertig van de twintigste eeuw het accent in de registratie te verschuiven van gezinnen naar individuele personen. In 1930 begon men in Leiden met proefnemingen voor het gebruik van één kaart per persoon. Het experiment verliep naar tevredenheid, zodat in 1936 het gebruik van de persoonskaart, ook wel de gezinspersoonskaart genoemd, verplicht werd gesteld. Vanaf 1 januari 1940 moest van ieder in Nederland woonachtig persoon, ook van personen met een vreemde nationaliteit, een kaart in het bevolkingsregister aanwezig zijn. Vastbladige registers waren tot 1 januari 1941 toegestaan. Woningregisters waren in het nieuwe systeem noodzakelijk gebleven. De persoonskaarten, lichtgele voor mannen en lichtgrijze voor vrouwen, zijn aan de voor- en achterkant in een groot aantal vakken verdeeld. In deze vakken staan de gegevens over de betreffende persoon geregistreerd. Bij overlijden of verhuizen naar een andere gemeente was het niet meer nodig de gegevens van een persoon door te strepen en elders opnieuw te noteren. De persoonskaart verhuisde gewoon mee naar de nieuwe woonplaats en daar werd het nieuwe woonadres op de kaart genoteerd. Bij overlijden werd de kaart opgestuurd naar het landelijk bureau voor statistiek in Den Haag en na verwerking van de gegevens werd de kaart doorgestuurd naar het Centraal Bureau voor Genealogie. Voor wetenschappelijk en historisch onderzoek wordt door het CBG informatie van de kaarten verstrekt. Privacygevoelige gegevens worden daarbij afgeschermd. Om de informatie over het bevolkingsbestand van een gemeente compleet te houden werd, voordat de persoonskaart bij verhuizen of overlijden werd doorgestuurd gekopieerd voor het archief van betreffende gemeente. In eerste instantie werden de kaarten overgetypt, daarna kwamen fotokopieën. Deze kaarten worden archiefkaarten genoemd. Oktober 1994 is van de registratie met behulp van kaartsystemen overstapt op een landelijk geautomatiseerd systeem. Dit systeem heet de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens, kortweg GBA. Inrichting, beheer en gegevensverstrekking zijn geregeld in de Wet GBA. HET BEVOLKINGSREGISTER IN AMSTERDAM vanaf 1893 Amsterdam was een van de eerste steden, die het losbladige gezinskaartsysteem invoerde. Al in 1894 schreef burgemeester Meinesz aan de gemeenteraad: In de jaren 1891, 92 en 93 zijn de registers, in gebruik bij de onderafdeling Bevolkingsregister, dusdanig omgewerkt, dat het bijhouden der mutatiën zeer is vereenvoudigd. (Gemeenteblad 1894, 1 ste afdeling, 345). Hij meldde verder: de gezinnen, alleen wonende personen, niet verwante inwonende personen en dienstboden zijn op kaarten overgeschreven, die naar de alphabetische orde der familienamen zijn gerangschikt. De ambtenaren van het bevolkingsregister waren aanvankelijk gehuisvest in enkele kamers in het raadhuis aan de Oudezijds Voorburgwal. In 1895 werd besloten om de afdeling burgerlijke stand met de onderafdeling bevolkingsregister in één gebouw onder te brengen: de buurtbureaus werden afgeschaft. In 1897 werd een pand aan het Singel 451, bij de Munt, betrokken. De gezinskaarten waren dus niet meer als voorheen ingericht op adres, maar op hoofdbewoner Versie augustus 2016

5 De gegevens op de kaart zijn nagenoeg identiek aan die in de vastbladige registers. Ze bevat de namen van de hoofdbewoner: familienaam, voornaam, geslacht; vervolgens van diens vrouw, kinderen en eventuele inwonende familieleden. Van alle bewoners is de betrekking tot de hoofdbewoner genoteerd, met geboortedatum en geboorteplaats. Verder de burgerlijke staat, het kerkgenootschap en het ambt, beroep of bedrijf. Ook de mutaties staan vermeld: dagtekening en jaar van vestiging in de gemeente óf op dit adres, vorige woonplaats, dagtekening en jaar van vertrek, de nieuwe woonplaats en dagtekening en jaar van overlijden. Ook bij dit systeem van losbladige kaarten op naam van hoofdbewoner bleek een corresponderend woningregister noodzakelijk en onmisbaar. In 1897 werden de Woningboeken aangelegd, met een aparte serie voor gestichten en hofjes etc. De Woningboeken (toegangsnr. 5417), die lopen tot 1922, bevatten verwijzingen naar de losbladige registers. Ook voor dit verwijssysteem is overgestapt op een losbladig kaartsysteem: de woningkaarten (toegangsnrs en 30461) Het betreft twee series die lopen van respectievelijk 1924 tot 1953 en van 1954 tot De woningkaarten zijn gescand en geïndexeerd en raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. Alle gezinskaarten, die voor 1921 uit het bestand zijn verdwenen vanwege vertrek uit de gemeente of overlijden van de hoofdbewoner, zijn overgeschreven in registers, de zogenoemde Afgedane Collectie of Overgenomen Delen (toegangsnr. 5416); deze registers zijn ook met behulp van microfiches te raadplegen. Het systeem van gezinskaarten was in gebruik tot De originele kaarten zijn in 1939 verfilmd en in de oorlog vernietigd. De films zijn in het jaar 2000 overgedragen aan het Stadsarchief (toegangsnr en 5422) De films zijn gedigitaliseerd en er is een index op naam van de hoofdbewoners. De index en de scans zijn raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. Het bestand archiefkaarten bestaat in Amsterdam uit drie series.van 1939 tot 1960 werden de kaarten overgetypt op tweezijdig voorbedrukte formuliertjes van heel dun papier. Deze formuliertjes werden bewaard in speciaal daarvoor vervaardigde metalen kistjes die vanwege de vorm broodjes werden genoemd.van 1960 tot 1964 werden de reproducties gemaakt door middel van een fotografisch procédé. Een deel van de reproducties is positief afgedrukt, een deel is negatief afgedrukt. De reproductie is ten opzichte van de originele kaart verkleind. Reproducties van voor- en achterzijde van de persoonskaarten zijn naast elkaar afgedrukt met er om heen een grote rand waarin de naam van de houder van de persoonskaart staat weergegeven. Deze kaarten werden de fotokaarten genoemd. Van 1964 tot 1991/94 werden dubbelzijdige fotokopieën gemaakt. Een aantal kaarten is enkelzijdig gekopieerd en heeft een blanco achterkant. Dit betreft vermoedelijk Persoonskaarten waar op de achterkant geen informatie stond en die om die reden niet dubbelzijdig zijn gekopieerd. De archiefkaarten (zie toegangsnr ) zijn gescand en geïndexeerd en raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. De persoonskaarten van de Amsterdammers die die bij de overgang naar het geautomatiseerde systeem in 1994 nog in Amsterdam woonden, zijn evenals de Archiefkaarten overgedragen aan het Stadsarchief (zie toegangsnr ) en zijn gescand en geindexeerd en raadpleegbaar bij de Genealogische Zoeksystemen. In Amsterdam was al voor 1994 geëxperimenteerd met een geautomatiseerd systeem. Dit systeem heette het Gemeentelijk Bevolkingsadministratie Systeem, kortweg GBS, en was in gebruik tussen 21 februari 1991 en 1 oktober De bevolkingsmutaties die zijn ingevoerd in dit bestand zijn bij de overgang naar versie 2 van het GBA in 2010 overgedragen aan het Stadsarchief (toegangsnr ). Het digitale bestand is geïndexeerd en de gegevens zijn in tiffformaat per persoon opgenomen in de index op de persoonskaarten. Op deze gegevens is echter een openbaarheidsbeperking van kracht omdat het niet mogelijk is de privacygevoelige gegevens in dit bestand af te schermen. Versie augustus

6 DE BETROUWBAARHEID VAN HET BEVOLKINGSREGISTER ALS BRON Vanaf 1851 werden bijna jaarlijks door de burgemeester en de wethouders klachten geuit over de moeilijkheden bij de registratie van de bevolking. Vooral de registratie van de vreemdelingen leverde veel problemen op. Dit kwam voor een deel door het uitblijven van uniforme, landelijke richtlijnen. Een ander probleem vormde de soms geringe bereidheid tot medewerking van de bevolking. Vooral verhuizingen werden vaak niet aangegeven. Omdat de aangifte van de personele belasting met behulp van de gegevens in het bevolkingsregister werden gecontroleerd, was het soms aantrekkelijk bepaalde gegevens achter te houden, bijvoorbeeld het aantal dienstboden. Ook vervalsingen kwamen voor, bijvoorbeeld in In dat jaar werden in registers geboortejaren gewijzigd om aan de schutterijverplichtingen te ontkomen. Ook het overschrijven van de gegevens van de oude in de nieuwe registers en naar het duplicaat leverde fouten en onnauwkeurigheden op. Deze factoren hebben de betrouwbaarheid van de registers als bron uiteraard nadelig beïnvloed. In 1872 verklaarden de burgemeester en wethouders dat zij eindelijk tevreden waren over de kwaliteit van de registratie. De verhoging van het niveau kwam door de in 1871 aangestelde controleurs: de buurtsecretarissen waren door de geringe betaling en vooruitzichten allengs minder gemotiveerd gebleken. Met de komst van de controleurs waaide er een frisse wind. Zij bezochten in het eerste jaar van hun dienst al de helft van het Amsterdamse woningbestand. Als historische bron is het bevolkingsregister na 1872 dus redelijk betrouwbaar. Voor de twee decennia daarvoor moet voor wat betreft de betrouwbaarheid van de registratie de nodige reserve in acht genomen worden. Het raadplegen van aanvullende bronnen (bijvoorbeeld de registers van de burgerlijke stand (toegangsnr. 5009), de registers in het archief van de secretarieafdeling Militaire Zaken (toegangsnr. 5182) en de hulpregisters (toegangsnr. 5007) verdient aanbeveling. DE GEANNEXEERDE GEMEENTEN Op 1 januari 1921 breidde Amsterdam zich uit door een groot aantal omliggende gemeenten te annexeren. De geannexeerde gemeenten waren Buiksloot, Nieuwendam (met Zunderdorp), Ransdorp (met Durgerdam, Holysloot en Schellingwoude), Sloten (met Sloterdijk, Osdorp en de Vrije Geer), Watergraafsmeer (ook wel Diemermeer genoemd) en Weesperkarspel (met Hoogbijlmer en Bijlmermeer). Hiermee kreeg de stad ook de bevolkingsregisters van deze geannexeerde gemeenten onder haar hoede (toegangsnr. 5008). In tegenstelling tot de registers in Amsterdam zijn deze registers niet op adres ingericht. Elke gemeente had bovendien een eigen manier van klapperen. Literatuur R.F. Vulsma, Burgerlijke Stand en bevolkingsregister ( s-gravenhage 1988). (uitgave van het Centraal Bureau voor Genealogie) Th.F. Wijsenbeek-Olthuis, Boedelinventarissen en A. Knotter en A.C. Meijer (red.), De gemeentelijke bevolkingsregisters , Broncommentaren dl 2 ( s-gravenhage 1995). (uitgave van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis) A.C. Meijer, De negentiende-eeuwse papieren mensch. Een onderzoek naar het Amsterdams bevolkingsregister als bron voor historici, Nederlands Archievenblad 87 (1983) P. Schraa, Onderzoekingen naar de bevolkingsomvang van Amsterdam tussen 1550 en 1650, Jaarboek Amstelodamum 46 (1954) Dienst voor het Bevolkingsregister Amsterdam, Wijzigen van verantwoordelijkheden. Beleidsplan DBR (Amsterdam 1994) Versie augustus 2016

7 Inventaris vb Woningkaarten Dit waren oorspronkelijk papieren kaarten; deze zijn in 2010 gedigitaliseerd. 81 Aaf Bouberstraat Aalbersestraat, Quinten Massijsstraat Rapenburgerplein 82 Aalbersestraat Oude Zijds Achterburgwal 83 Oude Zijds Achterburgwal Admiraal de Ruijterweg 84 Admiraal de Ruijterweg Admiraal de Ruijterweg 85 Admiraal de Ruijterweg Admiralengracht 86 Adolf van Nassaustraat Akerwateringstraat 87 Akerwateringstraat Albert Cuypstraat 88 Albert Cuypstraat Alexanderkade 89 Alexanderkade Amerbos 90 Amerbos, Blasiusstraat Bloemgracht 20 Amerikahaven Amstel, Freek Oxstraat Frissenstein 21 Amstel Amstelkade 22 Amstelkade Amstelveenseweg 23 Amstelveenseweg Ank van der Moerstraat 24 Ankerplaats Antony Moddermanstraat 25 Antony Moddermanstraat Argonautenstraat 26 Argonautenstraat Atjehstraat 27 Atjehstraat Baarsjesweg 28 Baarsjesweg Baetostraat 29 Baetostraat Balthasar Floriszstraat 30 Balthasar Floriszstraat Banstraat 31 Binnen Bantammerstraat Bartholomeus Diazstraat 32 Bartholomeus Drijfhoutstraat Beethovenstraat Versie augustus

8 33 Beethovenstraat Benedenlangs 34 Benedenlangs Bernard Loderstraat 35 Bernard Shawsingel Bestevâerstraat 36 Bestevâerstraat Van Beuningenplein 37 Van Beuningenplein Grote Bickersstraat 38 Grote Bickersstraat Bilderdijkstraat 39 Bilderdijkstraat Binnenzagerij 40 Biothof Blasiusstraat, Hélène Swarthstraat Helmersstraat 91 Bloemgracht De Boelelaan 92 De Boelelaan Boetonstraat 93 Boetonstraat Bonistraat 94 Bonistraat Borgerstraat 95 Borgerstraat Bos en Lommerweg 96 Bos en Lommerweg Van Bossestraat 97 Van Bossestraat Bovenover 98 Bovenover Bredeweg 99 Bredeweg Brink 100 Brink Brouwersgracht, Hoofdweg 160 Brouwersgracht Buitenzagerij, Pieter Vlamingstraat 161 Buitenzagerij Burgemeester Hogguerstraat 162 Burgemeester Hogguerstraat Burgemeester Tellegenstraat 163 Burgemeester Tellegenstraat Bijlmerplein 164 Bijlmerplein Catharina van Rennesstraat 165 Catharina van Rennesstraat Celebesstraat 166 Celebesstraat Chasséstraat Versie augustus 2016

9 167 Chasséstraat Churchill-laan 168 Churchill-laan De Clercqstraat 169 De Clercqstraat Colenbranderhof 170 Colenbranderhof Columbusstraat, Grasrijk Grevelingenstraat 181 Dr. H. Colijnstraat Commelinstraat 182 Commelinstraat Corantijnstraat 183 Corantijnstraat Cornelis Outshoornstraat 184 Cornelis Outshoornstraat Da Costakade 185 Da Costakade Da Costastraat 186 Da Costastraat Crynssenstraat 187 Jan Cupidohof Czaar Peterstraat 188 Daalwijk Daniël Defoelaan 189 Daniël Defoelaan David Wijnkoopstraat 190 David Wijnkoopstraat Deccaweg, Fritz Conijnstraat Garstkamp 1 Delistraat Descartesstraat 2 Descartesstraat Dickenslaan 3 Diderotstraat Dirk Sonoystraat 4 Dirk Sonoystraat Dolingadreef 5 Dolingadreef Drakenstein 6 Drakenstein Dusartstraat 7 Dusartstraat Eastonstraat 8 Eastonstraat Eeftink 9 Eeftink Egelantiersgracht 10 Egelantiersgracht Egidiusstraat 11 Egidiusstraat Elandsgracht Versie augustus

10 12 Elandsstraat Elpermeer 13 Elpermeer Esmoreitstraat 14 Esmoreitstraat Fahrenheitstraat 15 Fahrenheitstraat Ferdinand Bolstraat 16 Ferdinand Bolstraat Floraweg 17 Floraweg Frambozenstraat 18 Frankemaheerd Frederik van Eedenstraat 19 Frederik van Eedenstraat Freek Oxstraat 191 Garstkamp Geinwijk 192 Geinwijk De Genestetstraat 193 De Genestetstraat Gerard Doustraat 194 Gerard Doustraat Geulstraat 195 Geuzenkade Gillis van Ledenberchstraat 196 Gillis van Ledenberchstraat Gouden Leeuw 197 Gouden Leeuw Govert Flinckstraat 198 Govert Flinckstraat Granidastraat 199 Granidastraat, Ruyschstraat Ruysdaelstraat 171 Grevelingenstraat Groeneveen 172 Groeneveen A.W.Grootehof 173 A.W. Grootehof Gulden Winckelplantsoen 174 Gulden Winckelplantsoen Haarlemmer Houttuinen 175 Haarlemmer Houttuinen Haarlemmerstraat 176 Haarlemmerstraat Hajo Brugmanshof 177 Hakfort Oostelijke Handelskade 178 Händelstraat Hasebroekstraat 179 Hasebroekstraat Heemstedestraat Versie augustus 2016

11 180 Heemstedestraat Helena Mercierstraat 41 Helmersstraat Helmersstraat 42 Helmersstraat Hembrugstraat 43 Hembrugstraat Henk Curièrekade 44 Henk Curièrekade Herculesstraat 45 Herculesstraat Herengracht 46 Nieuwe Herengracht Hertspieghelweg 47 Hertspieghelweg Hoek van Hollandstraat 48 Hoek van Hollandstraat Hofwijckstraat 49 Hofwijckstraat Hogeweg 50 Hogeweg Hoofdweg 51 Hoofdweg, Kromwijkdreef Kruitberg 101 Hoofdweg Van der Hoopstraat 102 Van der Hoopstraat Houtrijkstraat 103 Houtrijkstraat Hugo de Grootkade 104 Hugo de Grootkade Huigenbos 105 Huismanshof Ingenhouszhof 106 Ingenhouszhof Jacob van Campenstraat 107 Jacob van Campenstraat Jacob van Lennepkade 108 Jacob van Lennepkade Jacob van Lennepstraat 109 Jacob van Lennepstraat, Kenau Simons Hasselaarstraat Kerkstraat 242 Jacob van Lennepstraat Jacques Oppenheimstraat 243 Jacques Oppenheimstraat Jan Cupidohof 244 Jan Cupidohof Jan van Galenstraat 245 Jan van Galenstraat Eerste Jan van der Heijdenstraat Versie augustus

12 246 Eerste Jan van der Heijdenstraat Jan de Louterstraat 247 Jan de Louterstraat Jan van Riebeekstraat 248 Jan van Riebeekstraat Tweede Jan Steenstraat 249 Tweede Jan Steenstraat Jasonstraat 250 Jasonstraat Jekerstraat 251 Jekerstraat Joan Melchior Kemperstraat 252 Joan Melchior Kemperstraat Johan Huizingalaan 253 Johan Huizingalaan Johannes Verhulststraat 254 Johannes Verhulststraat Jonas Daniël Meijerplein 255 Jonas Daniël Meijerplein Jozef Israëlskade 256 Jozef Israëlskade Kadijksplein 257 Kadijksplein Kanaalstraat 258 Kanaalstraat Karel du Jardinstraat 259 Karel du Jardinstraat Kastelenstraat 260 Kastelenstraat Katwijkstraat 261 Katwijkstraat Keizersgracht 262 Keizersgracht De Kempenaerstraat 263 De Kempenaerstraat Kempisstraat, Van de Veldestraat Verweystraat 110 Kerkstraat Kikkenstein 111 Kikkenstein Kinkerstraat 112 Kinkerstraat Kleiburg 113 Kleiburg Kloekhorststraat 114 Kloekhorststraat Nieuwe Zijds Kolk 115 Nieuwe Zijds Kolk Koningshoef 116 Koningshoef Korenbloemstraat Versie augustus 2016

13 117 Korenbloemstraat Kotteraarstraat 118 Kotteraarstraat Kramatweg 119 Kramatweg Krommertstraat 52 Kruitberg Van der Kunstraat 53 Van der Kunstraat Laing s Nekstraat 54 Laing s Nekstraat Langswater 55 Langswater Lauernessestraat 56 Eerste Laurierdwarsstraat Leenhofstraat 57 Leerdamhof Legmeerstraat 58 Legmeerstraat Leidsekade 59 Leidsekade Leliedwarsstraat 60 Leliedwarsstraat Leusdenhof 61 Leusdenhof Lindengracht 62 Lindengracht, Moermond Montelbaanstraat 221 Lindengracht Linnaeusparkweg 222 Linnaeusparkweg Lodykestraat 223 Lodykestraat Lomanstraat 224 Lomanstraat Lopikhof 225 Lopikhof Louis Moorhof 226 Louis Moorhof Lutmastraat 227 Lutmastraat Lijnbaansgracht 228 Lijnbaansgracht Maasdrielhof 229 Maasdrielhof Madurastraat 230 Madurastraat Maldenhof 231 Maldenhof Marco Polostraat 232 Marco Polostraat Maritzstraat Versie augustus

14 233 Maritzstraat Marnixstraat 234 Marnixstraat Marnixstraat 235 Marnixstraat Van Marumstraat 236 Mastbos Meer en Vaart 237 Meer en Vaart Meeuwenplein 238 Johannes Meewisstraat Mercatorstraat 239 Mercatorstraat Middelhoffstraat 240 Middelhoffstraat Millingenhof 241 Millingenhof Van Moerkerkenstraat 63 Montelbaanstraat Mijehof 64 Mijehof Nannie van Wehlstraat 65 Nannie van Wehlstraat Nassaustraat 66 Nassaustraat Nickeriestraat 67 Nickeriestraat Nierkerkestraat 68 Nierkerkestraat Nieuwendijk 69 Nieuwendijk Lange Niezel 70 Lange Niezel Noordermarkt 71 Noordermarkt Nijenburg 141 Van Nijenrodeweg Van Oldenbarneveldtstraat 142 Oldengaarde Olympiaweg 143 Olympiaweg Ookmeerweg 144 Ookmeerweg Oosterparkstraat 145 Oosterparkstraat Oosterparkstraat 146 Oosterparkstraat Opheusdenhof 147 Opheusdenhof Orteliuskade 148 Orteliusstraat Osdorper Ban Versie augustus 2016

15 149 Osdorper Ban Van Ostadestraat 150 Van Ostadestraat Van Ostadestraat 151 Van Ostadestraat Overflakkeestraat 152 Overhaalsgang Overtoom 153 Overtoom Paleisstraat 154 Oxstraat Freek Paramaribostraat 155 Paramaribostraat Paulus van Hemertstraat 156 Paulus van Hemertstraat Petrus Blokhof 157 Pettenstraat Pieter Baststraat 158 Pieter Baststraat Pieter van der Doesstraat 159 Pieter van der Doesstraat Pieter Vlamingstraat 72 Pieter van der Werfpad Plantage Muidergracht 73 Plantage Muidergracht Polanenstraat 74 Polanenstraat Postjeskade 75 Postjeskade President Brandstraat 76 President Kennedylaan Pretoriusstraat 77 Pretoriusstraat Prinsengracht 78 Prinsengracht Prinsengracht 79 Prinsengracht Propellerstraat 80 Provincialeweg Quinten Massijsstraat 120 Rapenburgerstraat Reguliersgracht 121 Reguliersgracht Reinveen 122 Reinveen Resedastraat 123 Resedastraat Rietnesse 124 Rietwijkerstraat Rochussenstraat Versie augustus

16 125 Rochussenstraat Rolleman 126 Rombout Hogerbeetsstraat Rooseveltlaan 127 Rooseveltlaan Rozenstraat 128 Rozenstraat Rupelmonde 129 Rupelmonde Rustenburgerstraat 130 Rustenburgerstraat Ruyschstraat, Steelvlietstraat Stellingweg 200 Ruysdaelstraat Rijnstraat 201 Rijnstraat Saffierstraat 202 Saffierstraat Sape Kuiperplantsoen 203 Sape Kuiperplantsoen Sarphatistraat 204 Sarphatistraat Schaepmanstraat 205 Schaepmanstraat Schimmelstraat 206 Schimmelstraat Schoenerstraat 207 Schoffelstraat Schweigmannstraat 208 Schweigmannstraat Sinderenstraat 209 Singel Sint Antoniesbreestraat 210 Sint Antoniesbreestraat Sleewijkstraat 211 Sleutelbloemstraat Sloterweg 212 Sloterweg Socratesstraat 213 Soembawastraat Sonderbuur 214 Sonderbuur Spaarndammerstraat 215 Spaarndammerstraat Van Speijkstraat 216 Van Speijkstraat Van Spilbergenstraat 217 Van Spilbergenstraat Spuistraat 218 Spuistraat Stadionkade Versie augustus 2016

17 219 Stadionkade Stadionweg 220 Stadionweg Staverdenplein 131 Stellingweg Strackéstraat 132 Strackéstraat Sumatrastraat 133 Sumatrastraat Swietenhof Adriaan van 134 Van Swindendwarsstraat Talmastraat 135 Talmastraat Teteringenstraat 136 Teteringenstraat Theophilusstraat 137 Thérèse Schwartzeplein Tilanusstraat 138 Tilanusstraat Tolstraat 139 Tolstraat Touwslagerstraat 140 Touwslagerstraat Transvaalkade, Van Nijenrodeweg 266 Transvaalplein Cornelis Trooststraat, Cornelis Troostplein, Vogelenzangstraat Lange Vogelstraat 267 Trouringhstraat Turnerstraat 268 Turnerstraat Tijnmuiden 269 Tijnmuiden Uithoornstraat 270 Uithoornstraat Valentijnkade 271 Valentijnkade Valkenburgerstraat 272 Valkenburgerstraat Vechtstraat 273 Vechtstraat Velderslaan 264 Vespuccistraat Vincent van Goghstraat 265 Vincent van Goghstraat Vogelenzangstraat 284 Volkerakstraat Nieuwe Zijds Voorburgwal 285 Nieuwe Zijds Voorburgwal Voorsteven 286 Voorthuizenstraat Vrolikstraat Versie augustus

18 287 Vrolikstraat Van der Vijverstraat 288 Van der Vijverstraat Waalstraat 289 Waalstraat Waldeck Pyrmontlaan 290 Waldeck Pyrmontlaan Warmondstraat 291 Warmondstraat Waverstraat 292 Th. Weeversweg Wenslauerstraat, Wedderborg Weesperzijde 293 Wenslauerstraat Westermarkt 294 Westermarkt Eerste Weteringdwarsstraat 295 Tweede Weteringdwarsstraat, Wolbrantskerkweg Van Woustraat 274 Derde Weteringdwarsstraat Wethouder Frankeweg 275 Wethouder Frankeweg WG-plein 276 WG-plein Wildeman 277 Wildeman Willem Beukelsstraat 278 Willem Beukelsstraat Willem Witsenstraat 279 Willem de Zwijgerlaan Willemsparkweg 280 Willemsparkweg Wingerdweg 281 Winkler Prinshof Witte de Withstraat 282 Witte de Withstraat De Wittenstraat 283 De Wittenstraat Wognumerstraat, Weesperzijde 296 Van Woustraat Wijsmullerstraat 297 Wijsmullerstraat IJselstraat 298 IJselstraat Zandpad 299 Zandpad Zeedijk 300 Zeedijk Zilverberg 301 Zilverberg Zuid-Hollandstraat 302A Zuid-Hollandstraat Jan Zijvertszstraat Versie augustus 2016

19 vb Schippers-, woonwagen- en noodwoningkaarten Dit waren oorspronkelijk papieren kaarten; deze zijn in 2010 gedigitaliseerd. 302B vb Afgedane schippers-, woonwagen- en noodwoningkaarten Dit waren oorspronkelijk papieren kaarten; deze zijn in 2010 gedigitaliseerd vb Afgedane woningkaarten Dit waren oorspronkelijk papieren kaarten; deze zijn in 2010 gedigitaliseerd. 338 Aalbersestraat Abcouderstraatweg, Derde Oosterparkstraat Overtoom 339 Abcouderstraatweg Anjeliersstraat 340 Anjeliersstraat Begijnensteeg 341 Begijnhof Binnenkant, Niasstraat 342 Binnenkant Borgerstraat 343 Borgerstraat Bijlmerringkade 344 Bijlmerringkade Cornelis Krusemanstraat 345 Da Costakade Dijkstraat 346 Dijkstraat Ferdinand Bolstraat 347 Ferdinand Bolstraat Gliphoeve 348 Gliphoeve Haarlemmer Houttuinen 349 Haarlemmer Houttuinen Eerste Helmersstraat 350 Eerste Helmersstraat Hogeweg 351 Hogeweg Grote Houtstraat 325 Kleine Houtstraat Insulindeweg, Zwanenburgerstraat Zwetskade, Dorp (voormalig Ransdorp) - Sloterpolder (voormalig Sloten) 326 Insulindeweg Jacob van Lennepstraat 327 Jacob van Lennepstraat Joden Houttuinen Versie augustus

20 328 Joden Houttuinen Kattenburgerkade 329 Kattenburgerkade Keizersgracht 330 Keizersgracht Kinkerstraat 331 Kinkerstraat Landbouwstraat 332 Landskroon Eerste Lindendwarsstraat 333 Eerste Lindendwarsstraat Makassarstraat 334 Makassarstraat Mataramstraat 335 Mataramstraat Tweede Nassaustraat 336 Niasstraat Oostenburgermiddenstraat, Tweede Nassaustraat Newtonstraat 337 Oostenburgermiddenstraat Derde Oosterparkstraat 310 Pieter Cornelisz. Hooftstraat 311 Pieter Cornelisz. Hooftstraat Pontanusstraat 312 Pontanusstraat Prinses Irenestraat 313 Prinses Irenestraat Tweede Ringdijkstraat 314 Ringsloot Ruyschstraat 315 Ruyschstraat Sint Antoniesbreestraat 316 Sint Antoniesbreestraat Spaarndammerdijk 317 Spaarndammerdijk Surinameplein 318 Surinameplein Tollensstraat 319 Tollensstraat Velserweg 320 Velserweg Wagenaarstraat 321 Wagenaarstraat Westerdokstraat 322 Westerdokstraat Grote Wittenburgerstraat 323 Grote Wittenburgerstraat IJdijk 324 IJdijk Zwanenburgerstraat Versie augustus 2016