ONTWERPVERSLAG. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement 2016/2250(INI)

Transcriptie

1 Europees Parlement Commissie regionale ontwikkeling 2016/2250(INI) ONTWERPVERSLAG over de bevordering van cohesie en ontwikkeling in de ultraperifere gebieden van de EU: uitvoering van artikel 349 VWEU (2016/2250(INI)) Commissie regionale ontwikkeling Rapporteur: Younous Omarjee PR\ docx PE v02-00 In verscheidenheid verenigd

2 PR_INI_ImplReport INHOUD TOELICHTING FEITEN EN CONSTATERINGEN...3 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT...4 Blz. PE v /11 PR\ docx

3 TOELICHTING FEITEN EN CONSTATERINGEN PR\ docx 3/11 PE v02-00

4 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over de bevordering van cohesie en ontwikkeling in de ultraperifere gebieden van de EU: uitvoering van artikel 349 VWEU (2016/2250(INI)) Het Europees Parlement, gezien artikel 52, lid 1, van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU), waarin bepaald wordt dat de verdragen van toepassing zijn op alle lidstaten, en lid 2 van dat artikel, waarin staat dat het territoriale toepassingsgebied van de Verdragen nader omschreven wordt in artikel 355 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU); gezien artikel 355, eerste alinea, punt 1, van het VWEU zoals gewijzigd bij artikel 2 van Besluit 2012/419, waarin bepaald wordt dat de verdragsbepalingen van toepassing zijn op de ultraperifere gebieden, overeenkomstig artikel 349 VWEU, gezien artikel 349 VWEU, waarbij aan de ultraperifere gebieden een bijzondere status wordt toegekend, bepaald wordt dat er "specifieke maatregelen worden [aangenomen] die er met name op gericht zijn de voorwaarden voor de toepassing van de Verdragen, met inbegrip van gemeenschappelijk beleid, op deze gebieden vast te stellen" en dat die maatregelen "met name, maar niet uitsluitend, betrekking hebben op het douane- en handelsbeleid, het fiscale beleid, vrijhandelszones, het landbouw- en visserijbeleid, voorwaarden voor het aanbod van grondstoffen en essentiële consumptiegoederen, staatssteun en de voorwaarden voor toegang tot de structuurfondsen en tot horizontale programma's van de Unie", gezien artikel 107, lid 3, onder a), VWEU waarin bepaald wordt dat steunmaatregelen die vastgesteld worden om de economische ontwikkeling van de ultraperifere gebieden te bevorderen, verenigbaar zijn met de interne markt, gezien titel XVIII van het VWEU waarin de doelstelling van economische, sociale en territoriale samenhang wordt vastgelegd en de structurele financieringsinstrumenten voor de verwezenlijking van die doelstelling nader worden omschreven, gezien artikel 7 VWEU, waarin bepaald wordt dat de Unie toeziet "op de samenhang tussen haar verschillende beleidsmaatregelen en optredens, rekening houdend met het geheel van haar doelstellingen en met inachtneming van het beginsel van bevoegdheidstoedeling", gezien alle mededelingen van de Commissie over de ultraperifere gebieden, gezien alle resoluties van het Europees Parlement over de ultraperifere gebieden, en met name het verslag-teixeira van 29 maart 2012 over de rol van het cohesiebeleid voor de ultraperifere regio's van de Europese Unie in de context van Europa 2020 en het verslag-omarjee van 26 februari 2014 over de optimalisering van het potentieel van PE v /11 PR\ docx

5 ultraperifere gebieden door middel van het scheppen van synergieën tussen de EUstructuurfondsen en andere EU-programma's 1, gezien alle gezamenlijke bijdragen en technische en politieke documenten van de conferentie van voorzitters van de ultraperifere gebieden van de Europese Unie, met name de slotverklaring van de 21e conferentie van voorzitters van de ultraperifere gebieden van de Europese Unie van 22 en 23 september 2016, gezien het arrest van het Europees Hof van Justitie van 15 december , gezien het verslag van de Commissie van 15 december 2016 over de uitvoering van de regeling houdende specifieke maatregelen op landbouwgebied ten behoeve van de ultraperifere gebieden van de Unie (POSEI) (COM(2016) 797), gezien de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's getiteld "De modernisering van het EU-staatssteunbeleid" (COM(2012) 209), gezien Verordening (EU) nr. 651/2014 van de Commissie van 17 juni 2014 waarbij bepaalde categorieën steun op grond van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag met de interne markt verenigbaar worden verklaard 3, gezien artikel 52 van zijn Reglement, alsook artikel 1, lid 1, onder e), van het besluit van de Conferentie van voorzitters van 12 december 2012 en bijlage 3 bij dat besluit, gezien het verslag van de Commissie regionale ontwikkeling en het advies van de Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling (A8-0000/2017), A. overwegende dat in artikel 349 VWEU erkend wordt dat de ultraperifere gebieden zich in een bijzondere economische en sociale situatie bevinden die structureel bemoeilijkt wordt door factoren (het insulaire karakter, grote afstand, economische afhankelijkheid van een gering aantal producten, enz.) die vanwege hun blijvende en cumulatieve aard de ontwikkeling van deze gebieden ernstig schaden; B. overwegende dat de grote kamer van het Hof van Justitie in haar arrest van 15 december 2015 een volledige uitleg heeft gegeven van artikel 349 VWEU, waarmee een einde wordt gemaakt aan een langslepend interpretatieconflict; C. overwegende dat, wanneer er sprake is van de toepassing van de Europese verdragen op de ultraperifere gebieden, artikel 52 VEU en de artikelen 349 en 355 VWEU met elkaar verbonden zijn, dat de verdragsbepalingen krachtens artikel 355, eerste alinea, punt 1, VEU van toepassing zijn op de ultraperifere gebieden overeenkomstig artikel 349 VWEU, en dat die verwijzing naar de verdragen ook het afgeleid recht betreft; D. overwegende dat artikel 349 VWEU gelezen moet worden in samenhang met andere verdragsartikelen en met name artikel 7, waarin bepaald wordt dat de Unie toeziet op de 1 Aangenomen teksten, P7_TA(2014) Arrest van het Hof van Justitie van 15 december 2015, Parlement en Commissie/Raad, C-132/14 t/m C- 136/14, ECLI:EU:C:2015: PB L 187 van , blz. 1. PR\ docx 5/11 PE v02-00

6 samenhang tussen haar verschillende beleidsmaatregelen en optredens, rekening houdend met het geheel van haar doelstellingen, en het aldus mogelijk maakt voor de ultraperifere gebieden een gedifferentieerde aanpak toe te passen bij de uitvoering van het Europese recht; E. overwegende dat artikel 349 VWEU tot doel heeft de ontwikkeling van de ultraperifere gebieden mogelijk te maken en ze te integreren zowel in de Europese ruimte als in hun eigen geografische ruimte, waarbij gewaarborgd wordt dat zij kunnen profiteren van aan hun situaties en behoeften aangepaste Europese beleidsmaatregelen en fondsen; 1. herinnert eraan dat de ultraperifere gebieden in principe weliswaar volledig bij de Europese Unie horen en hetzelfde rechtsbestel hebben, maar dat hun structurele economische en sociale situatie, die nog verergerd wordt door alle factoren waarvan de blijvende en cumulatieve aard hun ontwikkeling ernstig schaadt, het in veel gevallen onmogelijk maakt om het recht van de Unie normaal toe te passen; 2. bevestigt nogmaals dat artikel 349 VWEU een beginsel van en een recht op aanpassing inhoudt en dat de Commissie en de wetgevers dat in aanmerking moeten nemen en moeten eerbiedigen; 3. is van mening dat er in onvoldoende mate op innoverende en positieve wijze gebruik is gemaakt van artikel 349 VWEU, met name voor het opzetten van ad-hocprogramma's en nieuw specifiek Europees beleid waarin de troeven waarover de ultraperifere gebieden beschikken het uitgangspunt vormen; 4. brengt in herinnering dat de verdragen aan de Commissie de rol van hoedster van de verdragen toekennen, die iedereen toekomt, om te beginnen de Commissie zelf; Voornaamste conclusies over de toepassing van artikel 349 VWEU 5. betreurt het dat de verdragsartikelen die betrekking hebben op de ultraperifere gebieden al bijna twintig jaar slechts op uiterst beperkte en beperkende wijze worden toegepast; 6. is van mening dat die interpretatie van de Commissie een belemmering heeft gevormd voor de mogelijkheden van de ultraperifere gebieden om volledig profijt te trekken uit het feit dat zij deel uitmaken van de Unie en om zich te ontwikkelen met volledige inachtneming van hun specifieke kenmerken en hun structurele beperkingen; 7. herinnert eraan dat POSEI (Programma van speciaal op een afgelegen en insulair karakter afgestemde maatregelen) het enige zelfstandige programma is dat een eigen verordening op grond van artikel 349 VWEU heeft en dat steunt op het dubbelde beginsel dat de ultraperifere gebieden deel uitmaken van de Unie en dat er een gemeenschappelijk Europees beleid is dat volledig is afgestemd op de situatie van die gebieden; 8. betreurt het dat het geringe aantal programma's, beleidsmaatregelen en specifieke fondsen voor de ultraperifere gebieden die voortbouwden op het succes van POSEI verdwenen zijn en vervangen zijn door specifiek voor de ultraperifere gebieden bestemde maatregelen in horizontale Europese programma's, waardoor de specifieke aanpak voor die gebieden verwatert, de objectieve en evenwichtige vaststelling van de PE v /11 PR\ docx

7 noodzakelijke aanpassingen voor die gebieden in het gedrang komt en de tenuitvoerlegging van artikel 349 VWEU aanzienlijk beperkt wordt; 9. herinnert aan de politieke wil van de wetgevers toen zij artikel 299, tweede alinea, en vervolgens artikel 349 VWEU redigeerden, namelijk de invoering van een globale strategie met specifieke, op het ultraperifere karakter afgestemde beleidsmaatregelen en instrumenten; 10. betreurt het dat de verschillende Europese strategieën ten behoeve van de ultraperifere gebieden tot dusver slechts ten dele zijn uitgevoerd en concreet gestalte hebben gekregen; is van mening dat de ultraperifere gebieden veel tijd verloren hebben met het verdedigen van het behoud van specifiek beleid te hunner voordeel; is van mening dat het vertrouwen tussen de ultraperifere gebieden en de Europese instellingen moet worden hersteld; 11. verzoekt de instellingen van de Unie derhalve om, in overleg met de ultraperifere gebieden, een nieuw hoofdstuk te openen in de betrekkingen tussen de EU en die gebieden op basis van een echte nieuwe Europese strategie ten behoeve van de ultraperifere gebieden die de door artikel 349 VWEU geboden mogelijkheden ten volle benut, met name voor het opzetten van specifieke programma's en beleid dat afgestemd is op hun behoefte aan duurzame ontwikkeling; 12. verzoekt de Commissie een globale gemeenschappelijke langetermijnstrategie vast te stellen waarin de aanpak ten aanzien van de ultraperifere gebieden gedetailleerd wordt beschreven en die voor elk van die gebieden vergezeld gaat van een specifiek wetgevingspakket, strategische kaders een aangepaste, precieze, haalbare en meetbare doelstellingen; 13. wijst er met klem op dat het noodzakelijk is te garanderen dat de instrumenten, bepalingen en uitzonderingen die zijn ingevoerd om de reële/structurele ontwikkeling van de ultraperifere gebieden te bevorderen, van langdurige aard zijn; 14. betreurt het dat artikel 349 VWEU op vele Europese beleidsterreinen (handelsbeleid, maritiem beleid, visserijbeleid, cohesiebeleid, mededingingsbeleid, milieubeleid,...) slechts in beperkte mate wordt toegepast en dat de specifieke benadering en de wil tot aanpassen ofwel plaats hebben moeten maken voor een opname in verordeningen die ten dele zijn aangepast aan de specifieke kenmerken van de ultraperifere gebieden, ofwel nooit echt zijn uitgevoerd; 15. verzoekt de Commissie een precieze balans op te maken van de benadering ten aanzien van de ultraperifere gebieden en de economische en sociale situatie van elk van die gebieden onder de loep te nemen, waarbij zij met name becijfert welke investeringen nodig zijn om de achterstanden in te lopen en duurzame ontwikkeling te realiseren teneinde de betrokken gebieden in staat te stellen de gemiddelde Europese ontwikkelingsniveaus te benaderen; Landbouwbeleid PR\ docx 7/11 PE v02-00

8 16. is ingenomen met het recente verslag van de Commissie 1 waarin geconcludeerd wordt dat de globale resultaten van het POSEI-programma ( ) positief zijn; is van mening dat dit programma essentieel blijkt voor het behoud van de traditionele en gediversifieerde productie en beantwoordt aan de nieuwe doelstellingen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), en beveelt aan de huidige basisverordening te handhaven; 17. betreurt het dat bij de achtereenvolgende hervormingen van de gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten (gmo) onvoldoende rekening is gehouden met de specifieke kenmerken van de ultraperifere gebieden; 18. constateert dat de verdwijning van de quota en de gegarandeerde prijzen die met de gmo voor suiker van 2005 in gang is gezet, de positie van de rietsuikerproducenten in de ultraperifere gebieden verzwakt; dringt aan op invoering van een steunmechanisme voor rietsuikerproducenten in geval van dalende suikerprijzen op de wereldmarkt; 19. betreurt dat de inspanningen die de ultraperifere gebieden zich getroost hebben om te moderniseren en hun traditionele branches concurrerender te maken steeds meer in het gedrang komen als gevolg van de vrijhandelsakkoorden die de Unie met derde landen sluit; Handelsbeleid van de Europese Unie 20. herinnert eraan dat in artikel 207, lid 3, VWEU wordt bepaald dat er bij de onderhandelingen over akkoorden met derde landen op moet worden toegezien dat die akkoorden verenigbaar zijn met het interne beleid en de interne voorschriften van de Unie; 21. betreurt het dat bij de door de Unie gevoerde de onderhandelingen over handel geen rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken en de gevoelige producten van de ultraperifere gebieden; 22. is van mening dat het handelsbeleid van de Unie het kleine aantal exportproducten en de traditionele branches waarvan de ultraperifere gebieden afhankelijk zijn, in gevaar brengt; 23. verzoekt de Commissie met klem stelselmatig effectbeoordelingen voor de ultraperifere gebieden te verrichten alvorens handelsonderhandelingen te starten en zich steeds tot taak te stellen de producten uit die gebieden te beschermen in de handelsakkoorden; 24. verzoekt om een koerswijziging in het handelsbeleid van de Unie, opdat volledig rekening wordt gehouden met de concurrentienadelen van de ultraperifere gebieden; verzoekt om handhaving van de tarifaire en non-tarifaire belemmeringen die onmisbaar zijn voor de bescherming van de producten uit de ultraperifere gebieden en om daadwerkelijke gebruikmaking van vrijwaringsclausules en stabilisatiemechanismen; 25. verzoekt om afschaffing van de invoertolerantie die het mogelijk maakt dat er in de 1 Verslag van de Commissie van 15 december 2016 over de uitvoering van de regeling houdende specifieke maatregelen op landbouwgebied ten behoeve van de ultraperifere gebieden van de Unie (POSEI) (COM(2016) 797). PE v /11 PR\ docx

9 Unie levensmiddelen binnenkomen die behandeld zijn met werkzame stoffen die daar niet toegelaten zijn; Duurzaam maritiem beleid en duurzame visserij en blauwe groei 26. herinnert eraan dat in artikel 349 VWEU wordt bepaald dat de Commissie specifieke maatregelen kan voorstellen voor de ultraperifere gebieden, met name met betrekking tot beleid op het gebied van visserij; 27. verzoekt de Unie alle regelgevingsobstakels weg te werken, toestemming te geven voor steun voor de vernieuwing van de traditionele vissersvloten van de ultraperifere gebieden, de investeringen die noodzakelijk zijn voor de duurzame ontwikkeling van de plaatselijke visserijtakken te verhogen en de gevoelige visgronden van de ultraperifere gebieden te beschermen; 28. is van mening dat de Unie over de hele lijn te weinig geïnvesteerd heeft op het gebied van zeeën en oceanen, en meer bepaald voor de ultraperifere gebieden, dat zij niet gezorgd heeft voor een duurzame en doeltreffende economische ontwikkeling van de exclusieve economische zones van de ultraperifere gebieden en dat zij heeft toegelaten dat hun bestanden geplunderd worden door zowel buitenlandse visserijvloten; 29. betreurt het dat de Unie als gevolg van dat te lage investeringsniveau uiteindelijk bijna alleen nog een continentale entiteit wordt en zich als zodanig gaat zien, en niet ook als een zeemacht; 30. is ingenomen met de door de Commissie gelanceerde studie van het potentieel van duurzame blauwe groei en hoopt dat er een echt Europees programma van de grond zal komen dat steunt op de ultraperifere gebieden; Cohesiebeleid 31. herinnert eraan dat artikel 349 VWEU voorziet in specifieke toegang van ultraperifere gebieden tot de structuurfondsen en dat al die gebieden uit hoofde daarvan beschouwd zouden moeten worden als "minst ontwikkelde regio's"; 32. is van mening dat de ultraperifere gebieden voor de volgende programmeringsperiode sommige van hun prioritaire assen voor het gebruik van de structuurfondsen moeten kunnen bepalen; verzoekt om handhaving van de begrotingstoewijzingen voor de ultraperifere gebieden, van de compensatie van extra kosten en van alle uitzonderingsmaatregelen die tot doel hebben hun structurele nadelen te compenseren; 33. verzoekt om herziening van de begrotingstoewijzing voor Mayotte in het kader van de tussentijdse herziening van met meerjarig financieel kader (MFK); 34. herinnert aan de gedeelde doelstelling van dubbele integratie van de ultraperifere gebieden; dringt aan op het uitdiepen en operationeel maken van alle mechanismen ten behoeve van de grensoverschrijdende samenwerking tussen de ultraperifere gebieden en derde landen in hun geografisch gebied; 35. betreurt dat voor het Europees fonds voor strategische investeringen (EFSI) noch PR\ docx 9/11 PE v02-00

10 criteria inzake geografische spreiding, noch specifiek op de ultraperifere gebieden betrekking hebbende criteria zijn vastgesteld; 36. wijst er gezien de hoge jeugdwerkloosheid in de ultraperifere gebieden op dat het noodzakelijk is specifieke mechanismen te creëren voor steun aan en opleiding van jongeren in de ultraperifere gebieden, met name via het jeugdwerkgelegenheidsinitiatief; Mededingingsbeleid 37. herinnert eraan dat in artikel 349 VWEU wordt bepaald dat de Commissie specifieke maatregelen voor de ultraperifere gebieden kan voorstellen die met name betrekking hebben op het douane- en handelsbeleid, het fiscale beleid, vrijhandelszones, voorwaarden voor het aanbod van grondstoffen en essentiële consumptiegoederen, en staatssteun; 38. betreurt het dat de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen en de AGVV (algemene groepsvrijstellingsverordening) onvoldoende rekening houden met artikel 107, lid 3, onder a), en artikel 349 VWEU en een situatie creëren die de economische en sociale ontwikkeling van de ultraperifere gebieden langdurig kan schaden; 39. betreurt het dat in de voorstellen met het oog op de vereenvoudiging van de regionale steunmaatregelen en de AGVV niet wordt voorzien in aanpassing van de regels om de economische en sociale ontwikkeling van de ultraperifere gebieden te waarborgen; 40. verzoekt de Commissie om toezeggingen dat de fiscale uitzonderingsregelingen voor de ultraperifere gebieden zullen worden gehandhaafd en na 2020 zullen worden verlengd; 41. hekelt handelspraktijken zoals dumpingmarkten, die tot ontwrichting van de lokale economieën leiden; Onderzoek, milieu, vervoer, energie en telecommunicatie 42. herinnert eraan dat in artikel 349 VWEU wordt bepaald dat de Commissie specifieke maatregelen kan voorstellen voor de ultraperifere gebieden, met name met betrekking tot de voorwaarden voor toegang tot de horizontale programma's van de Unie; 43. is van mening dat geen enkel horizontaal programma van de Unie specifieke toegangsvoorwaarden voor de ultraperifere gebieden bevat; acht dat bijzonder discriminerend; 44. herinnert eraan dat de autonomie van de ultraperifere gebieden op energiegebied een prioriteit moet zijn; 45. verzoekt om een specifiek onderzoeksprogramma voor de ultraperifere gebieden waarmee de netwerkvorming van hun universiteiten, onderzoekscentra en innoverende bedrijven bevorderd wordt; 46. vraagt zich af of de Commissie en de lidstaten de ultraperifere gebieden wel willen opnemen in de trans-europese vervoers-, energie- en telecommunicatienetten; PE v /11 PR\ docx

11 47. betreurt dat het Natura 2000-programma niet voor de Franse ultraperifere gebieden geldt; acht dat bijzonder schadelijk voor de bescherming van de biodiversiteit en het milieu in die gebieden; 48. is van mening dat de burgers en de bedrijven van de ultraperifere gebieden niet evenveel profiteren van het recht van vrij verkeer als andere Europese burgers en verzoekt de Europese Unie een programma op te zetten om de territoriale continuïteit van de ultraperifere gebieden en het vrije verkeer van burgers tussen die gebieden en de Unie te bevorderen; 49. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie, alsmede aan het Comité van de Regio's. PR\ docx 11/11 PE v02-00