DIGITAAL DRUKKEN DIETER DE DUYTSCHAEVER Digitaal drukken

Transcriptie

1 DIGITAAL DRUKKEN DIETER DE DUYTSCHAEVER

2

3 DIGITAAL DRUKKEN DIETER DE DUYTSCHAEVER

4 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Wat is digitaal drukken? Definitie Waarom kiezen voor digitaal drukken? De weg die men volgt bij digitaal drukken Drukvorm Waarop moet je letten als je digitaal drukt? Toner en inkt Papier voor digitale persen Hoe verkrijg je de gewenste kleur? Rollenpers of vellenpers Enkele voordelen van digitaal drukken versus conventioneel drukken Hoe gaat het personaliseren in zijn werk? op locatie Drukafwerking en inbindmethoden Conclusies en aanbevelingen Bronnenlijst Bijlagen...10

5 LIJST VAN BIJLAGEN Bijlage 1: Prijsvergelijking offset - digitaal Bijlage 2: De weg die men volgt bij digitaal drukken Bijlage 3: Papieromrekeningstabel Bijlage 4: Conventioneel versus digitaal drukken Bijlage 5: Illustratie van de enkele bindmethodes

6 1. INLEIDING is één van de belangrijkste ingrijpende veranderingen die onvoorspelbare gevolgen zal hebben voor de grafische industrie. Deze druktechniek heeft een heel andere techniek van denken en heeft ook een andere filosofie dan conventioneel drukken: digitaal drukken levert in een mum van tijd resultaat op. Bij kleinere oplages is de flexibiliteit van digitaal drukken aantrekkelijk. Boeken uitgeven kan tegenwoordig ook met veel minder stress. Geen onverkochte voorraden meer. Kortere levertijden. Op het laatste moment snel wijzigingen doorvoeren. Dit alles dankzij printing-on-demand. Sommige soorten drukwerk hebben een korte levenscyclus, of zijn pas interessant als ze actueel zijn. Denk hierbij aan prijslijsten, catalogi, productleaflets, cursusmateriaal en personeelsbladen. Ik heb dit onderwerp gekozen omdat het een actueel onderwerp is die een heel snelle revolutie kent. De meeste mensen weter er nog bijna niets over en ik vind dit toch een behoorlijk gebrek naar de toekomst toe. Dit drukprocédé zal ook zijn marktaandeel na verloop van tijd vergroten aangaande de verschillende druktechnieken. is ook aan te raden wanneer je aan personaliseren wilt doen of als je iets wilt drukken met een kleine oplage. 1

7 2. WAT IS DIGITAAL DRUKKEN? 2.1 Definitie is een drukprocédé waarbij zowel tekst en beeld rechtstreeks vanuit een digitaal bestand op papier of een andere drager worden gedrukt. De digitale informatie wordt zonder tussenstappen op het papier gedrukt. Dit in tegenstelling tot de conventionele drukmethode waarbij men nog films moet uitbelichten en platen moet aanmaken; we hebben dan te maken met de fysische overdracht van de inkt via een drukvorm. Digitale drukpersen combineren lasers of LED s met nieuwe types van platen, trommels en inkten. Tal van modellen die op de markt worden aangeboden, gaande van snelle versies van laserprinters tot de meer traditionele offset-uitvoeringen, bieden een grote verscheidenheid van mogelijkheden en drukopties. Hoewel digitale persen ook hun beperkingen hebben, bieden ze de gebruikers toch mogelijkheden die het professionele drukwerk binnen het bereik van de kantooromgeving brengen. 2.2 Waarom kiezen voor digitaal drukken? Een eerste voordeel van digitaal drukken is de snelheid. Snelleer in de zin van directe service, men levert een drukwerk digitaal aan en het kan onmiddellijk gedrukt worden. Een tweede voordeel is dat men op het laatste ogenblik nog aanpassingen kan maken zonder dat de kosten de hoogte worden ingejaagd. Een derde voordeel is dat elektronische bestanden naar andere locaties (over de hele wereld) gestuurd kunnen worden en deze daar ter plekke gedrukt kunnen worden. Een laatste voordeel is dat men aan digitaal drukken kan gaan doen. Personaliseren biedt ons de mogelijkheid om tijdens het drukken afzonderlijke pagina s aan te passen naar de wensen van de klant. Tekst en beeld kunnen dus vervangen worden. Dit is vooral handig als men hetzelfde bestand in verschillende talen moet aanmaken: de beelden kunnen blijven staan terwijl enkel de teksten vervangen moeten worden. 2.3 De weg die men volgt bij digitaal drukken In de ontwerpfase is er in principe geen onderscheid bij de workflow voor conventionele werkwijze of voor digitale productie. De klant levert een volledig digitaal bestand in (meestal in de vorm van een pdf) met alle technische gegevens (een technische lay-out) en een presentatieschets. Er moeten dus duidelijke afspraken gemaakt worden met de klant betreffende color management, impositie, teksten beeldformaten. Een eventuele proef gebeurt op de pers zelf. Eens we begonnen zijn met drukken gebeurt een groot deel van het werk automatisch. Toch zijn er nog meerdere operatoren nodig die een goede werking van pers en computer garanderen. Deze operatoren zijn vaak een DTP er, een drukker en een afwerker. Het afwerken van digitaal drukwerk vereist dan ook een specifieke aanpak. 2.4 Drukvorm Er kunnen zich 3 mogelijke situaties voordoen. In het eerste geval kan de drukvorm na iedere inktapplicatie vervangen worden. Dit is het geval bij inktstraalprinters en elektrofotografische systemen. In het tweede geval kan de drukvorm op een drager vastgelegd worden en kan eventueel gewist worden. Dit is mogelijk bij magnetische en ferro-elektrische materialen. Ten derde bestaat er ook nog de mogelijkheid om een éénmalige drukvorm te realiseren op digitale wijze. Dit is het geval bij de digitale offsetplaten. Wanneer men de drukvorm kan bewaren, biedt dit als voordeel dat men tijd bespaart en men de drukvorm maar een keer hoeft te maken. 2

8 3. WAAROP MOET JE LETTEN ALS JE DIGITAAL DRUKT? 3.1 Toner en inkt Bij verschillende digitale persen is de druktechnologie gebaseerd op elektrofotografie, waarbij droge toner wordt gebruikt om de beelden op het papier over te brengen. Tonder is een gepigmenteerd poeder dat bestaat uit individuele microscopische partikels. Nadat een laser- of LED-systeem de beeldzone heeft gecreëerd hechten tegengestelde geladen tonerdeeltjes zich aan deze zone. Daarna worden ze op het papier overgebracht en worden ze door de warmte gefixeerd. In tegenstelling tot de klassieke inkt wordt toner niet door het papier geabsorbeerd, maar hecht hij zich aan het oppervlak. Hierdoor wordt punttoename voorkomen, een verschijnsel dat wordt veroorzaakt door de verspreiding van de inkt in de papiervezel. Omwille van hun fijnere samenstelling garanderen de nieuwe toners een grotere precisie van kleuren en halftoonbeelden. Geladen inkt (ook wel vloeibare inkt genoemd) maakt gebruik van in olie zwevende deeltes. Hoewel hij vloeibaar is, droogt de inkt onmiddellijk, waardoor er geen punttoename is. Er bestaat ook droge offset-inkt. Deze zorgt ervoor dat de beelden op de plaat niet elektronisch geladen zijn, deze worden door een laser geëtst als minuscule puntjes. Deze puntjes houden de inkt dan vast. 3.2 Papier voor digitale persen Digitale persen kunnen op verschillende soorten papier en andere dragers worden gedrukt, zoals kleeffolie of plastic films. Het formaat, de coatings en het materiaal ervan hangen echter af van het type pers. Een aantal digitale persen vereisen papier dat speciaal werd behandeld opdat de toner of de inkt correct zou hechten. Naarmate digitale persen populairder worden, zal het assortiment dragers zeker toenemen. Net als papier moeten de meeste andere substraten speciaal worden behandeld zodat de toner zich zou hechten. Sommige dragers kunnen maar aan één zijde worden bedrukt. Men gebruikt naast papier ook nog zelfklevende film, polyesterfilm, polipropyleen, acetaat,pvc of ander transparant materiaal. 3.3 Hoe verkrijg je de gewenste kleur? is vaak synoniem met het document herdrukken, bewerken, aanpassen, en soms ook drukken om het daarna in een offsetpers te verwerken. Om kleurafwijkingen te vermijden tussen documenten die op een verschillend tijdstip worden gedrukt, maakt met gebruik van kleurkalibratie systemen om mogelijke kleurafwijkingen tot een minimum te herleiden. Omdat elektrische ladingen niet altijd gelijkmatig kunnen worden verdeeld over grote oppervlakten, kan het gebeuren dat tinten, gradaties en mengsels ontwikkelingsstrepen of banding veroorzaken wanneer ze op een digitale pers worden gedrukt. Gepersonaliseerd drukken Digitale persen die gebruik maken van elektronische beeldtrommels bieden een brede waaier nieuwe drukopties, zoals de mogelijkheid om documenten te personaliseren. Bij het drukken van een document kunnen bepaalde foto s of tekstgedeelten veranderen, terwijl andere elementen op de pagina dezelfde bleven. Dit is een belangrijk kenmerk dat volledig digitale systemen voor hebben op offsetpersen met digitaal klaargemaakte platen. Omdat een digitale pers de mogelijkheid biedt documenten te personaliseren, kan één en dezelfde standaardfolder van een bepaald bedrijf toch aan verschillende doelgroepen worden gericht. 3

9 Namen, beschrijvingen en foto s van verschillende plaatselijke vertegenwoordigers kunnen worden aangepast. Bij sommige systemen kan zelfs de frequentie worden aangepast waarmee elementen worden veranderd. 3.4 Rollenpers of vellenpers Bij rollenpersen wordt, zoals de naam het zegt, het papier aangevoerd via een rol. Dit betekent dat een continue papierstroom door de beeldeenheid loopt, wat snel en ononderbroken drukken mogelijk maakt. Sommige digitale rollenpersen kunnen het papier tegelijkertijd aan weerzijden bedrukken, wat een snellere doorvoer en een betere passing mogelijk maakt. Rollenpersen zijn zodanig flexibel dat ze voor grote oplagen en afwijkende beeldformaten kunnen worden ingeschakeld. Een nadeel is wel dat het aanbod van papier en andere substraten beperkter is. Daarbij komt nog dat de inrichting die de rol in pagina s of katernen snijdt, van vel tot vel kleine afwijkingen kan vertonen. Bij vellenpersen worden de vellen papier in de aanvoereenheid gestapeld. Een klem of grijper trekt elk vel door de pers. Wanneer beide zijden van het vel worden bedrukt (ook wel duplex genoemd) moet het vel worden omgedraaid en een tweede maak door de pers worden gevoerd. Dit kan manueel of automatisch gebeuren. Digitale vellenpersen lenen zich doorgaans voor een brede waaier papierkwaliteiten en gramgewichten. Het formaat is echter beperkt, en er kunnen afwijkingen in het velformaat voorkomen. Het kan gebeuren dat de grijper de overvul- of snijzone beperkt. 4

10 4. ENKELE VOORDELEN VAN DIGITAAL DRUKKEN 4.1 versus conventioneel drukken Wanneer u documenten op een digitale pers drukt, mag u niet vergeten dat de kleuren kunnen afwijken van die op een klassieke drukpers. Het kleurengamma van gedrukte documenten wordt gecontroleerd en beperkt door de chemische wisselwerking tussen inkt, toner en papier. Om een constante weergave van de kleuren te verkrijgen, werden de SWOP-standaards geïntroduceerd ( Specifications for Web Offset Publications). Dit is een standaard voor de in traditionele offsetpersen gebruikte inkten. Omdat ze chemisch verschillen van de traditionele inkt, kunnen de voor digitale persen ontwikkelde inkten de SWOP-standaard doorgaans enkel benaderen. Omdat toner en geladen inkt aan het papieroppervlak kleeft, vertonen digitaal gedrukte documenten vaak niet de rijke, glanzende kleurschakeringen die de geabsorbeerde inkt geeft. Dit nadeel wordt ondervangen door nieuwe systemen van het type met aandrukrollen, waarmee een sterker glanzend oppervlak wordt verkregen. Het kleurengamma van de meeste digitale drukpersen is beperkt tot de tinten die worden verkregen met een combinatie van de CMYK-kleuren. Sommige leveranciers ontwikkelen momenteel inkten, toners en persmethodes waarmee ze steunkleuren kunnen toevoegen. Voor het afdrukken van halftoonbeelden wordt meestal de traditionele digitale rastermethode toegepast. Een halftoonbeeld wordt gescand en gedigitaliseerd in een raster van pixels. Een groter aantal pixels per inch (ppi) geeft een beeld met een hogere resolutie. Tijdens het drukken worden de beeldpunten door een raster image processor (RIP) omgezet in lijnen van punten van verschillend formaat en dichtheid voor elke afzonderlijke CMYK-kleur. Dit raster misleidt in feite het oog en geeft ons de indruk van een halftoonbeeld. Een hoger aantal punten per inch en lijnen per inch geeft een scherper beeld. Om onscherpte te vermijden, zijn de punten van elke kleur in lijnen onder verschillende hoeken gedrukt die op de snijpunten zogenaamde rozetten vormen. Deze rozet was lange tijd de basis voor het reproduceren van gekleurde halftoonbeelden op papier. Een voordeel van digitale drukpersen is dat de gegevens van de halftoonbeelden rechtstreeks (d.w.z. zonder tussenstappen) op het papier worden aangebracht? Bij de klassieke methode van beeldvoorbereiding kunnen de door de fotozetmachine gecreëerde punten aan nauwkeurigheid inboeten. Dit is het geval wanneer de halftoonbeelden eerst op film en vervolgens op plaat worden. Bij een digitale pers worden de punten rechtstreeks op de plaat of trommel afgebeeld en hecht de toner zich aan het papier. Dit resulteert in een verwaarloosbare punttoename. In tegenstelling tot het klassieke offsetdrukken kan bij sommige digitale persen ook de hoeveelheid inkt en toner voor elk punt worden aangepast. Dit wordt ook wel variabele punt densiteit genoemd. Met deze techniek worden uitzonderlijk gedetailleerde schaduwen weergegeven. Dankzij de verschillende rasteropties die momenteel voorhanden zijn bij digitale persen, kunnen rozetten worden gebruikt voor halftoonreproductie. Sommige digitale persen lenen zich voor niet-traditionele rastermethoden die zijn gebaseerd op speciale, in de RIP-geprogrammeerde algoritmen. Merk op dat sommige methoden kwalitatief beter zijn dan andere methoden. Omdat de meeste platen of trommels van digitale persen elektronisch zijn, kan de operator de rasterparameters en de puntdichtheid aanpassen. Afhankelijk van het type pers en de rastermathode, kunnen digitale persen halftonen met een resolutie van 600 tot 2400 dpi en 133 tot 175 lpi of gelijkwaardig drukken. Door de puntdichtheid te veranderen kan de resolutie nog worden verhoogd. 5

11 4.2 Hoe gaat het personaliseren in zijn werk? De foto s of tekst die voor verandering in aanmerking komen, worden met behulp van het pagina-opmaakprogramma aan geduid. Hetzelfde gebeurt met de computergestuurde bedieningen van de pers. De veranderlijke elementen zijn opgenomen in een data base, die is opgeslagen in het geheugen. Bij het afdrukken van het document vervangt de pers deze veranderlijke elementen door de desbetreffende zones op de trommel elektronisch opnieuw af te beelden. Het aantal en het formaat vande vervangen foto s of tekst zijn onderworpen aan de beperkingen van het geheugen en de pers. Zo zal het vervangen van vierkleurenfoto s meer tijd van de RIP vergen. Het personaliseren van eenvoudige zwarte tekst in standaardbrieven en andere reclameteksten in niets nieuws. Digitale persen bieden echter meer mogelijkheden omdat ze met foto s kunnen werken en in vier kleuren kunnen drukken. Gepersonaliseerde documenten komen vaak treffender over en leveren doorgaans meer reacties op. Individuele vlugschriften van een makelaarsbedrijf kunnen bijvoorbeeld worden gedrukt met een foto van elke vertegenwoordiger, terwijl de print steeds dezelfde blijft. Catalogi kunnen op individuele wensen worden afgestemd, en daarvoor met minder pagina s gedrukt. 4.3 op locatie Hoewel nationaal verspreide kranten al een tijd streekedities drukken, bieden digitale drukpersen iedereen die toegang heeft tot een netwerk of modem de mogelijkheid om te dukken op afstand. Bedrijven kunnen zo gericht publicaties naar welbepaalde streken van het land sturen, of kranten en tijdschriften kunnen enkel die artikelen drukken waar de klanten om vragen. In plaats van de documenten door te faxen of een beroep te doen op een koeriersdienst, kan een ontwerper op het laatste ogenblik een vierkleurendocument ter revisie opsturen via mail om het zo aan een digitale drukkerij te bezorgen. op locatie staat echter nog maar in zijn kinderschoen en houdt daardoor een aantal uitdagingen in, met name wat de overdracht van bestanden, kleurenmanagement en het proefdrukken betreft. Hoewel breedband steeds populairder wordt, zijn er nog steeds klanten die genoodzaakt zijn hun bestanden via een trager medium op te sturen. Dit kan dan ook vertragingen tot gevolg hebben. Elektronische checklists vergemakkelijken en organiseren het op afstand verzamelen van bestanden, specificaties en drukkerschriften. Voor bedrijvende regelmatig op locatie drukken kunnen lokale vertegenwoordigers die documenten op de pers beoordelen een oplossing zijn. Het is dan nog altijd niet uitgesloten dat s nachts proefdrukken naar de afzender moeten worden teruggestuurd. Door zijn vele mogelijkheden biedt digitaal drukken op locatie heel wat perspectieven. Nu reeds zijn digitale drukkerijen bezig hun verschillende vestigingen door middel van netwerken met elkaar te verbinden en stemmen leveranciers hun software en het formaat van hun bestanden af op de digitale wereld. Wanneer de voortschrijdende technologie de vraag naar goedkopere communicatiemiddelen doet stijgen, is het nog maar een kwestie van tijd voordat zowel de desktop publisher als een grote krant overal ter wereld vierkleurendocumenten kunnen drukken. 6

12 5. DRUKAFWERKING EN INBINDMETHODEN Omdat digitale persen kleine oplagen in vier kleuren snel en goedkoop kunnen drukken, kiest u waarschijnlijk voor een eenvoudige en betrekkelijk goedkope afwerkings- en inbindmethode. Bindrug Door in het papier uitgestanste vierkante perforaties worden plastic lusjes gevoerd. Men kan achteraf nog pagina s toevoegen of verwijderen. Het document kan plat worden opengevouwen. Deze goedkope en snelle inbindmethode is ideaal voor rapporten. De dikte van het document is echter wel beperkt tot 5 cm indien men van deze inbindmethode gebruik maakt. Spiraal Documenten die met een spiraal zijn ingebonden presenteren mooier dan de vorige inbindmethode. Het document kan plat worden opengelegd, maar er kunnen achteraf geen documenten worden bijgevoegd of worden verwijderd. Deze inbindtechniek wordt vooral toegepast voor didactisch materiaal of voor handleidingen. De maximale hoogte bij deze inbindmethode bedraagt 2,5 cm. Wire-O De Wire-O inbindmethode is sterker dan de spiraal-inbindmethode. Dit heeft dan ook als gevolg dat zo n document zwaarder weegt dan hetzelfde document ingebonden in de spiraalmethode. De Wire-O techniek wordt vooral toegepast indien het document plat moet kunnen opengevouwen worden. Ook hier is de hoogte beperkt tot 2,5 cm. Velo Ongeveer 2,5 mm dikke strips van harde kunststof worden stevig samengehouden door plastic pennen die onder hoge warmte aan de strips worden gesmolten. Het document kan niet worden opengebouwen, waardoor er ongeveer 2,5 cm wit moet worden voorzien. De dikte is beperkt tot 5 cm en het inbinden kan tot 2 dagen in beslag nemen. Snelbind Rond de rug wordt een stoffen of papieren strip gewikkeld en vastgekleefd. Deze snelle, aantrekkelijke, duurzame en goedkope inbindmethode is geschikt voor tal van documenten. Deze strips zijn verkrijgbaar in een brede waaier van kleuren. Het document kan niet plat worden opengevouwen. Nieten door de rug Twee of meer nietjes in de rug houden het document in de vouw samen. De vellen moeten worden ingedeeld in dubbele pagina s, zodat ze bij het inbinden de juiste volgorde hebben. Bij vellen met vier pagina s maakt deze inbindmethode tijdbesparingen mogelijk bij persen die de vellen automatisch aan beide zijden bedrukken. Deze eenvoudige en goedkope inbindmethode biedt een professionele afwerking en wordt veel toegepast voor pamfletten, nieuwsbrieven en kleine brochures. Lamineren Naast binden kan u uw documenten ook lamineren. Deze behandeling, die gewoonlijk extern wordt uitgevoerd, kan sommige documenten stijver en duurzamer maken. In sommige gevallen kunnen bepaalde types van toner vlekken onder de hoge temperaturen waaraan het document wordt blootgesteld. Voor een hoogglanzende afwerking kan na het drukken een dunne laag laminaat worden aangebracht op het papier of kunnen de nieuwe ingebouwde drukrollen de gesmolten toner fixeren. 7

13 6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN brengt nieuwe mogelijkheden naar de markt toe. De meeste documenten die digitaal gedrukt zijn hebben een kleine oplage, nemen af in volume en men zal meer kleur gebruiken. Informatief drukwerk zoals handleidingen en catologi worden digitaal gedrukt, maar ook steeds meer reclame wordt op deze manier gedrukt omdat men dan aan personaliseren kan doen. is bestemd voor klanten die bereid zijn een deel van de kwaliteit in te leveren in ruik voor een korter productieproces en een grotere flexibiliteit om zo te kosten wat te drukken. brengt echter nog veel vragen met zich mee zoals Zal digitaal drukken na verloop van tijd de klassieke offset vervangen? Persoonlijk denk ik van niet aangezien klanten niet altijd bereid zijn om aan lagere kwaliteit te drukken, of wanneer er van een grote oplage sprake is. Men komt natuurlijk ook met nieuwe investeringen op de proppen aangezien men zich een volledig nieuwe installatie moet aanschaffen. De kleine drukkerijen zullen dus nog even wachten om zo een grote investering te overwegen. Ze hebben het immers moeilijk om het hoofd boven water te houden. Middengrote bedrijven zijn echter wel verplicht om de nieuwste trends te volgen, omdat ze anders belangrijke klanten zouden kunnen verliezen. Deze drukkerijen bieden ook klassiek vierkleurendrukwerk aan, maar dit is niet zo goedkoop en niet zo snel voor kleine oplagen als de digitale drukpersen. 8

14 7. BRONNENLIJST R. Shuster, een inleiding tot digitaal kleurendrukken, AGFA, 1996 W. Waes, Advances in digital printing; and qualty considerations of digitally printed images, Dgtlprnt.doc H.M. Fenton, On-demand & digital printing primer, GATF, 1998 K. Moens, : een stand van zaken + bijlage,eindwerk, 1998 Combinatie: offsetdruk + digitaal drukken, in Deutscher Drucker, jrg 33, 1997, nr. 42, blz

15 8. BIJLAGEN Bijlage 1: Prijsvergelijking offset - digitaal Bijlage 2: De weg die men volgt bij digitaal drukken Bijlage 3: Papieromrekeningstabel Bijlage 4: Conventioneel versus digitaal drukken Bijlage 5: Illustratie van de enkele bindmethodes 10