Gedachten op de loop in Dendermonde

Transcriptie

1 Gedachten op de loop in Dendermonde een stad vol folklore, traditie en geschiedenis Het Sint-Alexiusbegijnhof is een oase van rust Tenerae Monda, zoals Dendermonde oorspronkelijk werd genoemd, is gelegen aan de monding van de Dender in de Schelde. Naast deze strategische ligging in het centrum van het land, heeft de stad nog heel wat meer te bieden. Bijnamen als kopvleesfretters en knaptanden vormen een knipoog naar de rijke tradities van de Dendermondenaren op het vlak van lokale specialiteiten, folklore en evenementen. Naast evenementenstad mag Dendermonde zich sinds enkele jaren ook met trots Dementievriendelijke stad noemen, met als recentste geesteskind de twee dementievriendelijke wandelingen in de stad of in de natuur en geschikt voor jong en oud. Laat je gedachten op de loop in Dendermonde en geniet van alle mooie herinneringen die worden bovengehaald. Tekst: Jolien Comeyne Foto s: Toerisme Dendermonde DEMENTIEVRIENDELIJKE STADSWANDELING De stadswandeling gaat van start aan de bibliotheek van Dendermonde. Meteen springt hier het violet-blauw-paarse kleurenpalet van de prairietuin om en rond de bib in het oog. Met dank aan deze onderhoudsvriendelijke tuin, die zijn inspiratie vond in de Noord-Amerikaanse prairie, mocht de Dendermondse Bibliotheek in 2011 de Prijs Bouwmeester in de categorie Publiek Domein in ontvangst nemen. Bij het begin van de wandeling zien we aan de linkerzijde van wat ooit een van de stadskanalen was de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Iets verderop in de straat ligt de Belgica, het culturele hart van de stad. Vroeger was het een café met cinemazaal. Het café is gebleven, de bioscoop heeft plaatsgemaakt voor een cultureel centrum. HET VLEESHUIS Wanneer we verder stappen richting de Franz Courtensstraat, komen we uit op de Grote Markt, die in de zomer van 2004 werd heraangelegd en sindsdien ook volledig autovrij werd gemaakt. Helemaal links zie je het Vleeshuis, een van de weinige middeleeuwse gebouwen op de markt die ondanks de grote vernielingen in WO I overeind 16

2 is blijven staan. Het gebouw heeft door de jaren heen verschillende functies gekend. Tegenwoordig doet het dienst als oudheidkundig museum met vooral objecten uit de rijke folkloregeschiedenis van de stad. Daarnaast omvat de collectie ook aardewerk uit de Gallo-Romeinse periode, vondsten uit een Merovingisch grafveld (6 e en 7 e eeuw) en voorwerpen uit de verschillende eeuwen van de stedelijke geschiedenis, van de vroege middeleeuwen tot de 20 e eeuw. Tot slot zijn er ook fossielen te vinden en een volledig gereconstrueerd skelet van een mammoet, die hier zo n jaar geleden leefde. STADHUIS MET BELFORT Een andere blikvanger op de Grote Markt is het gotische stadhuis, dat in de 14 e eeuw werd gebouwd als Lakenhalle. De voormalige Lakenhalle is een juweeltje van Vlaams middeleeuwse bouwkunst. Op 17 september 1914 viel jammer genoeg ook dit gebouw ten prooi aan de verwoesting van de stad. Enkel de buitenmuren bleven toen gespaard. Buiten enkele kostbare schilderijen kon er niets worden gered. Van 1920 tot 1924 werd het stadhuis herbouwd, onder leiding van de architecten Alexis Sterck en Ferdinand De Ruddere. In het stadhuis ontdek je het prachtige interieur en de talrijke schilderijen van de Dendermondse schilderschool. In onderging het stadhuis een grondige restauratie; de Lakenhalle werd dan omgetoverd tot een nieuw toeristisch infokantoor met bezoekerscentrum. Vooral tijdens de zomermaanden ziet het stadhuis er prachtig uit, Heraldische vlaggen sieren de gevel van het Dendermondse stadhuis Het legendarische Ros Beiaard vroeger en nu: een folkloristische traditie die de Dendermondenaren diep in hun hart dragen. juni

3 Wandel langs de Oude Dender en snuif de sfeer op van deze historische stad vol verhalen. versierd met de elf heraldische vlaggen en kleurrijke bloemen. Daarnaast is ook de belforttoren van het stadhuis zeker een bezoekje waard: sinds de 16 e eeuw herbergt het belfort een beiaard en in 1999 werd de belforttoren door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Vanaf 2018 opent het gerestaureerde belfort zijn deuren voor het publiek. DE KAZERNE EN DE VLASMARKT Wanneer we verderlopen naar de Franz Courtensstraat, zien we iets verder de Kazerne. De Kazerne dateert uit 1830 en bestaat uit 2 bouwlagen met elk 14 zalen, waar plaats was voor telkens zo n 39 soldaten. Verder was er ook een bakkerij, een broodmagazijn en een politiekamer. Van stoere mannen in legerkostuum begeven we ons vervolgens naar de Vlasmarkt, waar rechts van de Abdijkerk het voormalige klooster van de Zwarte Zusters gelegen is. Rechts van het klooster lag de vroegere Nationale Bank. Samen met het klooster werd ook dit gebouw vernietigd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Er werd een nieuw klooster gebouwd en de bank werd vervangen door de Vismijn, waar vroeger een tijdlang het legendarische Ros Beiaard op stal stond. HET LEGENDARISCHE ROS BEIAARD En zo komen we bij het onovertroffen symbool en de trots van elke Dendermondenaar: het Ros Beiaard. Al eeuwenlang wordt dit paard, dat de hoofdrolspeler is in het verhaal van de Vier Heemskinderen, uitbundig gevierd. De ommegangen zijn zo zeldzaam dat stadsgenoten en folkloreliefhebbers uit binnen- en buitenland er al jaren op voorhand naar uitkijken. Vroeger vond de ommegang plaats naar aanleiding van bijzondere gebeurtenissen, zoals een koninklijk bezoek of een historische verjaardag. Sinds 1990 gaat de ommegang om de 10 jaar uit. De eerstvolgende triomftocht van het paard vindt plaats in De twaalf dragers of pijnders krijgen dan weer de kans hun glansrijke taak uit te voeren: het dragen van het Ros Beiaard. Het hoogtepunt van de ommegang is het vuurgevecht van het Ros Beiaard op de Grote Markt, waarbij het paard minutenlang danst en steigert op de opzwepende tonen van het Ros Beiaardlied. Een heuglijke, maar ook emotionele gebeurtenis voor heel wat De angstaanjagende knaptanden hielden de massa tijdens de stoeten op een afstand Dendermondenaren, die het ros na afloop met spijt terug op stal zetten voor een volgende 10 jaar Omwille van de kwaliteit en de internationale uitstraling van het Ros Beiaard en zijn ommegang, kreeg dit uniek folkloristisch spektakel in 2005 een plaatsje op de UNESCO Werelderfgoedlijst. REUZENOMMEGANG KATUIT Dendermonde is op folkloristisch vlak echter niet alleen bekend om zijn tienjaarlijkse Ros Beiaardommegang; elke De historische gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath 18

4 Het Sint-Alexiusbegijnhof telt naast 61 huisjes ook een kerk laatste donderdag van augustus trekken de drie historische gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath al dansend door de straten. Ze zijn de hoofdrolspelers van de jaarlijkse reuzenommegang Katuit. In een feeërieke avondstoet worden de reuzen omringd door meer dan duizend tot de verbeelding sprekende figuranten: praalwagens met paarden, straattheater, muziekkorpsen, fakkeldragers en vendelzwaaiers zorgen samen voor een waar spektakel. Ook de knaptand, een folkloristische figuur, stapt mee: jonge mannen dragen een pak, dat lijkt op een wolf met een muil die via een mechanisch systeem snel open en dicht kan, wat het knappen van de tanden veroorzaakt. Deze ietwat angstaanjagende figuren lopen tegenwoordig doorheen de ganse stoet. Oorspronkelijk In het Begijnhofmuseum en in het Museum voor Volkskunde ontdek je hoe de begijntjes en onze voorouders leefden gingen ze de stoet vooraf om met hun geknaptand het publiek op een afstand te houden. Je begrijpt het al: zo kwamen de Dendermondenaren aan hun bijnaam knaptanden. Net als het Ros Beiaard, genieten ook de reuzen en hun ommegang de status van Immaterieel Cultureel Werelderfgoed. BEGIJNHOF Helemaal uit de folkloresfeer, maar eveneens erkend als UNESCO Werelderfgoed, is de volgende stop op de wandeling: het Sint Alexiusbegijnhof. Het Dendermondse Begijnhof vormt een oase van rust te midden van de stad. Dankzij het Begijnhofmuseum en het Museum voor Volkskunde kom je er meer te weten over het leven van de begijntjes en dat Dendermonde biedt twee ouderen-, rolstoel- en dementievriendelijke wandelingen aan. Als dementievriendelijke stad wil Dendermonde dementie bespreekbaar maken, maar ook het isolement van de persoon met dementie doorbreken. Met deze wandelingen krijgen mensen met dementie én hun naasten de kans om samen in beweging te komen. Tijdens de wandelingen staan het ophalen van herinneringen en het prikkelen van zintuigen centraal. Oude foto s kunnen hierbij zeker helpen. De wandelingen Op de dementievriendelijke wande lingen volg je de signalisatieborden zijn dus niet alleen interessant voor de persoon met dementie, maar ook de begeleider zal er iets aan hebben. Er is een natuur- en een stadswandeling. De Natuurwandeling (5 km) is een wandeling in een groene omgeving, waarbij de focus op het prikkelen van de zintuigen ligt. Ideaal voor een picknick en geschikt om met de rolstoel te doen. Hou wel rekening met een beperkte mogelijkheid tot toiletbezoek. De Stadswandeling (4,5 km) neemt de wandelaars mee langs historische hoogtepunten van de stad en legt de focus op beleving en herinneringen ophalen. Er zijn voldoende zitbanken langs de weg en minder rolstoelvriendelijke paden worden uitdrukkelijk vermeld in de begeleidende brochure. Beide wandelingen starten aan de bibliotheek van Dendermonde (Kerkstraat 111 B-9200 Dendermonde Tel.: +32(0)52/ bibliotheek@dendermonde.be). Herkenbare signalisatieborden met logo geven de weg aan. Alle praktische informatie en een gedetailleerde routebeschrijving, evenals tips over hoe personen met dementie optimaal te begeleiden tijdens de wandeling, vind je in de brochure Gedachten op de loop dementievriendelijke wandelingen. De brochure is verkrijgbaar in de bibliotheek, bij Toerisme Dendermonde, Zorgpunt De Brug en de dienstencentra Zilverpand, Zonnebloem en t Plein. Je kan de brochure ook downloaden op (klik door naar Wandelen en fietsen ). Voor vragen over dementie of over de wandelingen kan je terecht bij Expertisecentrum Dementie Meander Kerkstraat Dendermonde Tel.: +32(0)52/ meander@dementie.be juni

5 Dendermonds kopvlees met wat mosterd en een biertje, heerlijk! van onze voorouders. Het begijnhof dateert uit 1288 en telt 61 huisjes en een kerk. In zijn hoogdagen het einde van de 17 e eeuw woonden hier meer dan 200 begijnen. Met het overlijden van grootjuffrouw Ernestine De Bruyne in 1975 verdween het laatste begijntje uit het Dendermondse stadsbeeld. We vervolgen onze wandeling en lopen via de Brusselsestraat naar de Zuidlaan en de Begijnhoflaan. Onderweg komen we naast het station in de verte ook nog langs enkele scholen. Het karakter van Dendermonde als scholenstad komt hier duidelijk naar voren, de ideale gelegenheid om nog wat herinneringen op te halen aan de eigen schooltijd. Tot slot steken we de Dender over en komen we via het Sas terug bij de Bib. STREEKLEKKERS Van al dat wandelen krijgt een mens dorst. Even nagenieten en bekomen kan in een van de cafeetjes of eetgelegenheden op de Grote Markt. Wie terug stevig op zijn benen wil staan, moet beslist eens het Deiremonds kopvlees degusteren. Geserveerd met wat bruin brood, sterke mosterd en doorgespoeld met Een lekker stukje Ros Beiaardgebak, op en top Dendermonde! een fris biertje, wordt deze aloude kost in de Ros Beiaardstad gretig naar binnen gewerkt. Aan deze eetgewoonte danken de Dendermondenaren trouwens hun bijnaam kopvleesfretters. Een ander geliefkoosd gerecht in het Dendermondse is de paling in t groen, dat zijn oorsprong vindt in de zeer bedreven vangst van de paling uit de Schelde, tot aan het begin van de 20 e eeuw. Eens de paling verdwenen was uit de Schelde, gingen de Dendermondenaren zich bevoorraden bij onze noorderburen. Aan deze gewoonte kwam na WO II helaas een einde; het zwaartepunt van de palinghandel verschoof toen naar de omliggende gemeenten. Toch is de paling al die tijd een geliefd gerecht gebleven. Zeker eens uitproberen! Voor wie al dit lekkers wil afsluiten met een zoete toets, zijn er de talrijke Ros Beiaardkoekjes, -pralines en -gebak. Tot slot verdient ook de Dendermondse vlaai zeker aanbeveling. Waar ze vroeger vooral kinderen blij maakte als typische kermistraktatie, wordt ze vandaag ook sterk gewaardeerd als vieruurtje. Met andere woorden, de ideale beloning na een stevige wandeltocht. Nostalgie alom! Toeristische info Toerisme Dendermonde Stadhuis Grote Markt 9200 Dendermonde Tel.: +32(0)52/ toerisme@dendermonde.be Wandelen Naast de dementievriendelijke wandelingen biedt de regio nog heel wat wandelmogelijkheden zoals wandelroutes, themawandelingen en wandelnetwerken. Alle info op klik door naar Wandelen en fietsen. Algemene info Te doen Voor alle culturele activiteiten in Dendermonde kan je terecht in Cultuurcentrum Belgica. Cultuurcentrum Belgica Kerkstraat Dendermonde Tel.: +32(0)52/ info@ccbelgica.be Het Vleeshuis huisvest vandaag het oudheidkundig museum met een uitgebreide verzameling aan voorwerpen uit diverse eeuwen. Vleeshuismuseum Grote Markt Dendermonde Gesloten op maandag. Het museum is gratis te bezoeken. De wekelijkse markt in Dendermonde, marktstad is een van de drukst bezochte en grootste van België. Elke maandag van u in de verkeersvrije binnenstad. Het Sint-Alexiusbegijnhof met de typische huisjes is een oase van rust midden in de stad en in het Begijnhofmuseum en Museum voor Volkskunde kom je alles te weten over het leven van de begijntjes en hoe onze voor ouders leefden. Begijnhofmuseum en Museum voor Volkskunde Sint-Alexiusbegijnhof Begijnhof Dendermonde. Komende wandeling in de regio 26/08/ e Scheldemarstocht Baasrode (3082) Meer info vind je in Walking in Belgium 2017 of op (kies Wandelkalender) 20