utiliteitsbouw Aanscherping eisen utiliteitsbouw per
|
|
- Theophiel Smeets
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bouwfysica Aanscherping EPC-eisen utiliteitsbouw Sinds 1 januari 2009 zijn er nieuwe energieprestatie-eisen voor utiliteitsbouw van kracht. In dit artikel wordt kort ingegaan op de achtergronden van de nieuwe eisen. Daarnaast wordt er een aantal maatregelen beschreven waarmee aan de nieuwe eisen voldaan kan worden. Besparingen zijn onder andere te realiseren door het optimaliseren van de daglichttoetreding en het systeem voor kunstlicht. Ook het toepassen van warmtepompen, al dan niet met warmte- en koudeopslag in de bodem, biedt voldoende besparingsmogelijkheden. Een voorbeeld uit de praktijk laat zien dat met een integraal ontwerp zonder problemen aan de nieuwe eisen kan worden voldaan. ir. M. Nijland, DGMR Bouw BV Arnhem Nieuwe EPC-eisen De energieprestatie-eisen voor de utiliteitsbouw zijn per 1 januari 2009 aangepast. De aanscherping van de eisen is een eerste stap op weg naar het doel om het gemiddelde energiegebruik van nieuwe woningen in 2015 en van nieuwe winkels, kantoren en overige utiliteitsgebouwen in 2017 te halveren ten opzichte van het gemiddelde energiegebruik van gebouwen die nu gebouwd worden. Dit doel is onderdeel van het Kabinetsprogramma Schoon en Zuinig en is eveneens opgenomen in het Lente-akkoord. Dit akkoord zijn het ministerie van VROM, NEPROM, NVB en Bouwend Nederland in april 2008 overeengekomen. Naast het verminderen van het energieverbruik van gebouwen heeft de aanscherping van de EPC als doel ontwikkelingen te bevorderen die uiteindelijk moeten leiden tot energieneutrale gebouwen, het uiteindelijke doel van de overheid. Geschiedenis EPC Sinds 15 december 1995 zijn er EPC-eisen opgenomen in het bouwbesluit. In de loop der jaren zijn de EPCeisen stapsgewijs aangescherpt. In de woningbouw is de eis van 1.4 (1995) via 1.2 (1998) en 1.0 (2000) naar 0.8 (2006) gegaan. De eisen voor utiliteitsbouw zijn tot nu toe alleen in 2000 en 2003 aangescherpt. De aanscherpingen hebben het beoogde effect gehad. Mede door de aanscherping heeft zich een duidelijke markt ontwikkeld op het gebied van energiebesparende maatregelen en technieken in de bouw. Voorbeelden hiervan zijn de introductie van HR ++ -beglazing, warmteterugwinning op ventilatie en warmtepompen. Aanscherping eisen utiliteitsbouw per gebruiksfunctie De EPC voor utiliteitsgebouwen is voor het laatst in 2003 aangescherpt. Gezien de ontwikkelingen op de markt van energiebesparende technieken heeft het ministerie van VROM in 2005 een haalbaarheidsstudie uit laten voeren naar de kosteneffectieve aanscherpingsruimte van de EPC-eisen voor de utiliteitsbouw. Kosteneffectief betekent technisch haalbaar en een terugverdientijd binnen de technische levensduur. Op basis van deze studie van de adviesbureaus DGMR en Techniplan [1] is geconcludeerd dat een kosteneffectieve aanscherping met gemiddeld 20% mogelijk is. De kosteneffectieve aanscherping varieert afhankelijk van de gebruiksfunctie van 0 tot 33%. Dit heeft geleid tot de nieuwe EPC-eisen per gebruiksfunctie zoals weergegeven in tabel 1. Gevolgen aanscherping Voor een aantal gebruiksfuncties zal het relatief eenvoudig zijn om aan de nieuwe EPC eisen te voldoen. Voor andere, bijvoorbeeld kantoren, zal een combinatie van maatregelen noodzakelijk zijn om te kunnen voldoen. Daarbij biedt een duurzaam, integraal ontwerp de meeste kans van slagen. Door in een vroeg stadium architect, bouwfysicus, constructeur en installatietechnicus aan tafel te halen, is het mogelijk een ontwerp te realiseren Het Bouwbesluit stelt eisen aan de energieprestatie van een gebouw. Om de energieprestatie van gebouwen te bepalen, wordt de energieprestatienorm (EPN) gebruikt. Deze methode is voor utiliteitsgebouwen beschreven in de norm NEN De EPN schrijft geen specifieke maatregelen voor, maar geeft een totaalprestatie van de energiezuinigheid van een gebouw. Met de EPN kan de bouwwereld zelf kiezen met welke maatregelen de vereiste energiezuinigheid van een gebouw wordt gerealiseerd. De EPN bekijkt alleen het gebouwgebonden energiegebruik (verwarming, ventilatie, verlichting etc.). Het niet-gebouwgebonden energiegebruik (computers, apparatuur etc.) wordt niet beschouwd. De energieprestatie van een gebouw wordt uitgedrukt in de energieprestatiecoëfficiënt (EPC). In het Bouwbesluit wordt per gebruiksfunctie een eis gesteld aan de EPC. Als er meerdere gebruiksfuncties in één gebouw voorkomen, geldt dat het totale berekende energiegebruik per jaar niet groter mag zijn dan het toelaatbare energiegebruik per jaar, oftewel Qtot/Qtoel 1,0. Waarbij het toelaatbare energiegebruik onder andere bepaald wordt aan de hand van de EPC-eisen van de verschillende gebruiksfuncties die in het gebouw voorkomen.
2 energie en milieu Bouwfysica Tabel 1: Aanscherping EPC-eisen per gebruiksfunctie Gebruiksfunctie huidige EPC-eis Nieuwe EPC-eis aanscherping (%) bijeenkomstgebouwen celgebouwen gezondheidszorg niet klinisch gezondheidszorg klinisch kantoren logiesgebouwen onderwijs sportgebouwen 0 winkels waarin gebouw en installaties optimaal op elkaar zijn afgestemd. Op die manier is het mogelijk om de energievraag te beperken, waardoor het realiseren van de nieuwe EPC-eisen geen grote opgave meer is. energiegebruik voor koeling. Slim ventileren spreekt in principe voor zich: hoogrendement warmteterugwinning, vraaggestuurde ventilatie en/of het reduceren van het energiegebruik van ventilatoren door toerenregeling. Het beperken van de energievraag is het eenvoudigst te bereiken door te beginnen bij de grootste energieposten. Binnen de meeste utiliteitsgebouwen zijn dit verlichting, verwarming en ventilatie. De eerste stap hierbij is een slimme vormgeving van de gevel, een slimme indeling en een optimale oriëntatie van het gebouw en een goed geïsoleerde en luchtdichte schil (Rc van 3,5-4,0 m2k/w en HR++-glas of zelfs drievoudige beglazing). Daarnaast is de energievraag te beperken door slim te ventileren en te verlichten. Slim verlichten betekent optimaal gebruik maken van daglicht met aandacht voor het weren van zoninstraling, aangevuld met energiezuinige verlichting en een daglichtafhankelijke regeling en/of aanwezigheidsdetectie. Het beperken van het gebruik van kunstverlichting zorgt naast een reductie van het energiegebruik voor verlichting ook voor een reductie van het Tot slot is het zaak fossiele brandstoffen zo efficiënt mogelijk om te zetten in de benodigde energie voor warmte, koude en elektriciteit. Daarbij is niet alleen een efficiënte opwekking, zoals een hoogrendementsketel of een warmtepomp al dan niet gekoppeld aan warmte-koudeopslag in de bodem, van belang. Ook het verwarmen en koelen met temperatuurniveaus die dicht bij de gewenste ruimtetemperaturen liggen, LageTemperatuurVerwarming (LTV) en HogeTemperatuurKoeling (HTK), is van belang. Systemen met LTV en HTK zijn bovendien uitermate geschikt om te combineren met energie opgewekt met duurzame bronnen zoals de zon of de bodem. 1 Rabobank Westland (bron: Architectenbureau Böhtlingk) Uit de aanscherpingsstudie is naar voren gekomen dat onder andere maatregelpakketten met een warmtepomp en/of met maatregelen op het gebied van verlichting een 13
3 Bouwfysica Tabel 2: Overzicht besparingsmaatregelen verlichting Maatregel EPC-reductie [%]* Zoninstraling reduceren: door directe zoninstraling in de zomer te weren, wordt de koelbehoefte verlaagd -bouwkundige zonwering + zonwerend glas reductie circa 2% Zuinige kunstverlichting toepassen: door kunstverlichting zo zuinig mogelijk in te zetten, wordt bespaard op de vraag naar elektrische energie en op de koelvraag - energiezuinige hoogfrequent (HF) verlichting - aanwezigheidsdetectie - daglichtregeling - HF verlichting, aanwezigheidsdetectie en daglichtregeling reductie circa 6% reductie circa 5% reductie circa 6% reductie circa 13% * Berekend aan de hand van de referentie kantoorgebouwen klein, middel en groot van SenterNovem [1] manier zijn om besparingen op de EPC te realiseren. In de volgende paragrafen zal daarom nader ingegaan worden op warmtepompen en maatregelen op het gebied van verlichting en gebruik van daglicht en hun effect op de EPC. Verlichtingsmaatregelen Zo n 30 tot 40 procent van de gebouwgebonden energiebehoefte van een traditioneel nieuw kantoorgebouw wordt ingevuld door kunstlicht. Naast de energie die nodig is voor de verlichting zelf is er energie nodig om de door de verlichting geproduceerde warmte weg te koelen. Door minder kunstverlichting toe te passen, snijdt het mes dus aan twee kanten: minder energiegebruik voor verlichting en voor koeling. Maatregelen met betrekking tot kunstlicht zijn daardoor een manier om (deels) aan de nieuwe EPC-eisen te kunnen voldoen. In tabel 2 is een samenvatting weergegeven van maatregelen waarmee bespaard wordt op het energieverbruik voor verlichting en het effect op de EPC. Uit Tabel 2 volgt dat voor een aantal gebruiksfuncties gecombineerde maatregelen op het gebied van verlichting voldoende zijn om aan de nieuwe EPC-eisen te kunnen voldoen, bijvoorbeeld voor schoolgebouwen, bijeenkomstgebouwen en logiesgebouwen. Uiteraard is het daarbij wel van belang dat het gebouw en met name de gevel zodanig ontworpen worden dat er optimaal gebruik gemaakt kan worden van daglicht, zonder dat er al te veel warmte toetreedt in de zomer. Een voorbeeld van een gebouw waarbij het gebruik van kunstlicht zoveel mogelijk is beperkt door optimaal gebruik van daglicht is Rabobank Westland. Voorbeeld integraal, duurzaam ontwerp: Rabobank Westland Het nieuwe kantoor van de Rabobank Westland in de Lier, een ontwerp van architect Böhtlingk uit Maasland, gebruikt 35% minder energie dan een standaardkantoor uit Het gebouw voldoet tevens ruimschoots aan de nieuwe EPC-eisen: het is 17% energiezuiniger dan verplicht per 1 januari Dit is onder meer gerealiseerd door de daglichttoetreding leidend te laten zijn in het gevel- en het gebouwontwerp, waardoor het gebouw een bijzonder voorbeeld is geworden van integraal ontwerpen. De zon wordt zomers met een speciaal ontwikkelde luifel zo geweerd dat daglicht wel invalt, terwijl de zoninstraling beperkt wordt. Het aandeel van de verlichting in de gebouwgebonden energiebehoefte is hierdoor teruggebracht tot zo n 25%. De warmte die in de zomer toch het gebouw weet binnen te komen, wordt opgeslagen in de bodem en in de winter gebruikt om te verwarmen door middel van een warmtepomp. Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning, waarbij de retourlucht wordt verzameld in het atrium dat hierdoor in de zomer en in de winter een aangename temperatuur krijgt maakt het energiezuinige concept af. Optimaal gebruik van daglicht De gevel is zeer transparant en maakt optimaal gebruik van daglicht mogelijk. Nadeel van een transparante gevel is het relatief grote warmteverlies ten opzichte van een gevel met dichte, beter geïsoleerde geveldelen. Dit grotere warmteverlies wordt echter gecompenseerd door drievoudige HR beglazing toe te passen en de binnenkomende zonnewarmte in de winter te benutten voor verwarming (al dan niet via opslag in de bodem). De zes meter diepe kantoren ontvangen over de volledige diepte voldoende daglicht: enerzijds via de buitengevel, waar het daglicht tot diep in het kantoor door kan dringen door de grote vrije hoogte van de ruimten: 3,30 meter. Anderzijds via het atrium, dat daglichttoetreding in de werkruimten verzorgt via translucente kantoorwanden. De uitdaging: daglicht benutten en zon weren De grootste uitdaging bij gebruik van veel daglicht is dat het gebouw niet overmatig mag opwarmen in de zomer. Dat is hier gerealiseerd door het toepassen van een zogenaamde zonneklep of lichtplank. De zon wordt in de zomer, als de zon op zijn sterkst is, tegengehouden door deze lichtplank op 2,6 meter hoogte. De lichtplank zit zowel binnen als buiten het gebouw, zie figuur 2. Dankzij de toepassing van speciaal getrokken strekmetaal houdt de lichtplank directe straling van de zon tegen, maar laat het diffuse daglicht door. In de winter, als er juist behoefte is aan warmte, houdt de lichtplank de laagstaande zon niet tegen en verwarmt de zoninstraling de kantoren.
4 Specialist Bouwfysica Ben jij klaar voor het echte werk? Kies dan voor een uitdagende start bij DGMR. We bieden je niet alleen een goed salaris, maar ook de kans om expert te worden op jouw vakgebied. Je ontvangt waardevolle feedback van ervaren seniors en legt een stevige basis voor je carrière. Je kan rekenen op een professionele werkomgeving vol groeimogelijkheden. Solliciteer bij DGMR: een toonaangevende werkgever met uitstekende carrièreperspectieven. Wat zijn de werkzaamheden? het zelfstandig uitvoeren van kleinere projecten; het in teamverband werken aan complexere vraagstukken; het uitvoeren van berekeningen met moderne computersimulatiemodellen (luchtstromingen (CFD), temperatuur, daglicht); het verrichten van praktijkmetingen (geluid, vocht, infrarood etc.); het voeren van overleg met opdrachtgevers binnen het kader van een opdracht. - DGMR. Meer dan werken alleen. Wil je meer weten over deze functie? Neem dan contact op met Frank Lambregts, (026) Of kijk op onze website: Adviseurs voor bouw, industrie, verkeer, milieu en software
5 Bouwfysica 3 Binnenklimaat (bron: Architectenbureau Böhtlingk) 2 Zonlicht (bron: Schwandt Infographics) De lichtplank reflecteert daglicht tegen het plafond en verlicht daarmee indirect het kantoor. Een diffuse plaat in de plank laat daarbij licht door op de werkplekken. Ook het deel van de gevel boven de luifel is voorzien van diffuus glas. De mate van uitsteken van de lichtplank en de ligging van de gevellijn zijn afhankelijk van de oriëntatie van het betreffende geveldeel. Zo wordt overal de meest optimale verticale schaduwwerking op het glas gecreëerd. Door de toepassing van instelbare lichtwering in de spouw van het isolatieglas kan op elke werkplek naar behoefte hinderlijke lichtinval geweerd worden. Kunstverlichting Alhoewel het gebouw gedurende een groot deel van de tijd geen kunstverlichting nodig heeft, is er uiteraard wel verlichting aangebracht. Het kunstlichtsysteem kenmerkt zich door energiezuinige hoogfrequent verlichting met aanwezigheidsdetectie en daglichtregeling. Een energiezuinige oplossing voor de momenten waarop kunstverlichting toch noodzakelijk is. De kunstverlichting is op een speciale wijze geïntegreerd in de lichtplank, zodanig dat bij onvoldoende daglicht met de kunstlichtbronnen de natuurlijke lichtinval wordt nagebootst Toepassing warmtepompen Een andere maatregel waarmee (aanzienlijk) op de EPC bespaard kan worden is het toepassen van een warmtepomp. Met een warmtepomp kan zowel worden verwarmd als worden gekoeld. Bij verwarmen wordt omgevingswarmte van een laag temperatuurniveau als het ware opgepompt naar een hoger temperatuurniveau, waardoor warmte kan worden gebruikt voor verwarming. Bij koeling werkt het proces precies omgekeerd. Een warmtepomp wordt meestal elektrisch aangedreven. Het rendement van de warmtepomp wordt uitgedrukt in de Coëfficiënt of Performance (COP), die afhankelijk is van het temperatuurverschil tussen de bron en het afgiftesysteem in het gebouw. Voor de COP geldt: hoe lager het temperatuurverschil, hoe hoger de COP. De warmtepomp is daarom uitermate geschikt in gebouwen waarbij de warmteweerstand en de luchtdichtheid van de gebouwschil geoptimaliseerd zijn. Typen warmtepompen/bronnen In de EPN zijn verschillende bronnen voor warmtepompsystemen opgenomen: bodemopslagsysteem (aquifer), bodemcollector, buitenlucht, retour- of afvallucht en oppervlaktewater. Over de eerste twee systemen, met bodemcollectoren en aquifers, zijn al de nodige publicaties verschenen, onder andere ISSO-publicatie 39 en 73. Over luchtgekoppelde warmtepompen is tot nu toe minder gepubliceerd, ondanks hun grote toepassingspotentieel en toepassing op grote schaal. Oppervlaktewater ten slotte wordt de laatste jaren steeds vaker gebruikt, direct als bron of voor herstel van de energiebalans in een aquifer. Om te bepalen welke bron het meest geschikt is, moet een aantal zaken bekend zijn: wordt er koeling toegepast, is er mechanische toevoer en/of afvoer van ventilatielucht aanwezig, hoe groot is het benodigde vermogen ongeveer. Wanneer deze zaken bekend zijn, kan aan de hand van de onderstaande zaken een keuze voor het warmtepompsysteem gemaakt worden: - Bij een aanzienlijke koelvraag heeft een systeem met een aquifer de voorkeur. - Bij gebouwen zonder koeling is een luchtgekoppelde warmtepomp een goede optie. - Bij gebouwen die mechanisch worden afgezogen zonder vorm van warmteterugwinning kan de retourlucht ingezet worden als bron, eventueel aangevuld met buitenlucht.
6 energie en milieu Bouwfysica Tabel 3: Opwekkingsrendement conform NEN 2916 Bronsysteem Temperatuurniveaus warmtevragers Taanvoer < 35 C 35 C < Taanvoer < 45 C 45 C < Taanvoer < 55 C bodem/buitenlucht 3,4 x ηel 3,1 x ηel 2,6 x ηel retour/afvallucht 6,1 x ηel 5,1 x ηel 4,4 x ηel grondwater/aquifer 4,7 x ηel 4,2 x ηel 3,6 x ηel oppervlaktewater 4,1 x ηel 3,7 x ηel 3,3 x ηel η el is het rendement van de elektriciteitsvoorziening op bovenwaarde (39%) - Als alleen de toevoerlucht gekoeld wordt, bij voorkeur de warmtepomp integreren in de luchtbehandelingskast. Energetisch rendement Het opwekkingsrendement van een warmtepomp in de energieprestatienorm NEN 2916 is afhankelijk van de aanvoertemperatuur van warmte (Taanvoer) en het bronsysteem, zie tabel 3. In vergelijking met een gasgestookte hoogrendementketel opwekkingsrendement conform NEN 2916: 0,975 is het rendement van een warmtepomp in alle gevallen gunstiger. Het hoogste rendement wordt behaald door de warmtepomp met retourlucht als bron. In de praktijk zal de hoeveelheid warmte in de retourlucht echter meestal te gering zijn om te voorzien in de volledige warmtevraag, waardoor als aanvulling een tweede warmtepomp, meestal op buitenlucht, moet worden toegepast. Het gecombineerde opwekkingsrendement van deze twee systemen valt in de meeste gevallen lager uit dan dat van een aquifer-systeem. Besparing op de EPC Het effect van de verschillende warmtepompsystemen op de EPC is afhankelijk van de verwarmings- en koelvraag en zal dus verschillende per gebruiksfunctie. Het is daarom zaak om, los van eventuele beperkingen en randvoorwaarden die opgelegd worden door de omgeving, het juiste warmtepompsysteem voor het juiste gebouw te kiezen. Met een aquifer blijkt bij verschillende referentiegebouwen een besparing van circa 15% 28% mogelijk te zijn en met luchtgekoppelde systemen circa 10% 26%, afhankelijk van het gebouwtype [1]. Naast de besparing op de EPC biedt de toepassing van warmtepompen een ander voordeel: een gebouw met warmtepompen kan uitgevoerd worden als een zogeheten all-electric gebouw. Er is dan geen gasaansluiting meer nodig, en het gebouw kan voorzien worden van duurzame zelf opgewekte elektriciteit. Een stap in de goede richting op weg naar energieneutrale gebouwen in de toekomst. Tot slot Hoewel de EPC-eisen voor sommige gebruiksfuncties aanzienlijk zijn aangescherpt, zijn er voldoende kosteneffectieve maatregelen voorhanden om aan de nieuwe eisen te kunnen voldoen. In dit artikel is ingegaan op een aantal maatregelen waarmee aanzienlijke besparingen te realiseren zijn. Voor sommige gebruiksfuncties zullen één of twee maatregelen voldoende zijn, voor andere zal een pakket maatregelen nodig zijn. Daarbij biedt een integraal ontwerp, waarin gevel- en gebouwontwerp en installaties optimaal op elkaar afgestemd zijn, de beste kansen. n bronnen [1] Rapport E R001 Aanscherping EPCeisen utiliteitsbouw, DGMR Bouw BV, 2005, te verkrijgen via internetpagina: Illustraties: Schwandt Infographics Foto s: Architectenbureau Böhtlingk
Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen
Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen Techniplan Adviseurs Installatieadviseur Advies & engineering Duurzaamheid & innovatie Realisatie & exploitatie
Nadere informatieSlimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen
Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen Interactie tussen gevelisolatie, ventilatiesystemen en capaciteit warmtepompsystemen Per 1 januari 2015 worden de EPCeisen aangescherpt. Voor woningen
Nadere informatieBij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd:
Project: Brede School Rijswijk Projectnr.: 6.053 Datum: 20 februari 2017 Betreft: Startnotitie Duurzaamheid en Installatieconcept 1. UITGANGSPUNTEN Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante
Nadere informatieReferentiegebouwen utiliteitsbouw
EPN en Nieuwbouw Referentiegebouwen utiliteitsbouw Gezondheidszorg 7.000m² Het voorbeeld betreft een verpleeghuis dat is voorzien van gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. Een warmtepomp zorgt
Nadere informatieBouwLokalen Thema 3 Klimaatneutraal bouwen
Rabobank-Booosting, 1 BouwLokalen Thema 3 Klimaatneutraal bouwen De rol van energiebesparing in de bouwsector 7 oktober 2008: Leeuwarden 8 oktober 2008: Doetinchem John Veeken DGMR Rabobank Westland Duurzaam
Nadere informatieKenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub
Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Energiebesparing bij een sportclub 23 januari 2017 Inhoudsopgave Energiebesparing bij een sportclub 3 Energiezuinige sportveldverlichting 3 Opwekken
Nadere informatieConcepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten
Concepten EPC 0.4 Om een EPC 0.4 te realiseren voor de referentiewoningen zijn er verschillende concepten ontwikkeld die onderling verschillen op de wijze van ventileren en verwarmen. Aan de basis van
Nadere informatieGeoptimaliseerd energieconcept basis voor installatieconcept
installatieconcepten T.G. Haytink, H.J.J. Valk Toekomstgerichte installatieconcepten Geoptimaliseerd energieconcept basis voor installatieconcept Nu de energieprestatie-eisen voor de woning- en utiliteitbouw
Nadere informatieIntroductie. Ernst van Tongeren. Directeur Besseling Installatietechniek
Introductie Ernst van Tongeren Directeur Besseling Installatietechniek Programma 1. Presentatie duurzame technieken (E. vantongeren) 2. Bouwkundige randvoorwaarden (H. Nieman) 3. Presentatie praktijkvoorbeeld
Nadere informatieEnergieneutraal via de Passief bouwen route
Energieneutraal via de Passief bouwen route ing. J.J.P. (Jan Pieter) van Dalen Slotsymposium 14 september 2015 Verbouw monument Verbouw van een monument Monument als bedoeld in art. 1 onder d (Monumentenwet
Nadere informatieEPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?,
EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, ir. F.W. (Freek) den Dulk Nieuwe eis per 1 januari 2006 EPC 0,8 Herziening norm: NEN 5128:2004 Energieprestatie van woonfuncties en
Nadere informatieInhoud van de presentatie
Inhoud Inhoud van de presentatie Duurzaam bouwen met staal Concepten voor energiebesparend bouwen met lichtgewicht constructies Toepassing PCM in vloeren, wanden en plafonds Energieconcept Wilo in Zaandam
Nadere informatieSchilindex. Kansen voor energiebesparing met de gebouwschilindicator in de nieuwe NEN 5128 en EPG. Gerrit Jan Kuiper NII
Nederlandse Schilindex Kansen voor energiebesparing met de gebouwschilindicator in de nieuwe NEN 5128 en EPG Gerrit Jan Kuiper 1 Nederlandse Een goede schil is het halve werk 2 Schilindex = logisch denken
Nadere informatieEPG-norm (NEN 7120): Wijzigingen voor utiliteitsbouw
EPG-norm (NEN 7120): Wijzigingen voor utiliteitsbouw >> Als het gaat om energie en klimaat Met de aanwijzing van NEN 7120 in het Bouwbesluit 2012, voor de bepaling van de energieprestatie van gebouwen,
Nadere informatieWoningen met EPC ( 0,8
Een initiatief van in samenwerking met 1 Woningen met EPC ( 0,8 Toelichting wijzigingen en bouwkundige aandachtspunten en duurzame energie - ontwerp- en adviesbureau BNA ir. F.W. den Dulk (Freek) 2 1 Onderwerpen
Nadere informatieNIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL
NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL Gefeliciteerd, u gaat straks uw eigen woning (ver) bouwen! Dit betekent heel veel mogelijkheden en complexe vraagstukken. En moet u dan ook nog iets met
Nadere informatieWarmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen
Warmtepompen en warmtebronnen (augustus 2006) Warmtepompen Wat is een warmtepomp? Warmtepompen zijn duurzame energiesystemen die energie uit de omgeving, zoals buitenlucht, bodem of grondwater, omzetten
Nadere informatieEnergieprestatie. Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector. Kees Arkesteijn (ISSO)
Energieprestatie Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector Kees Arkesteijn (ISSO) Programma 1. Inleiding Energieprestatie gebouwen 2. Methoden bepaling Energieprestatie 3. Wet en
Nadere informatieNotitie 20091271-02 Gelijkwaardigheidsverklaring ClimaLevel voor NEN 2916 en NEN 5128 Opzet van onderzoek en resultaten
Notitie 0097-0 Gelijkwaardigheidsverklaring ClimaLevel voor NEN 96 en NEN 58 Opzet van onderzoek en resultaten Datum Referentie Behandeld door 4 februari 0 0097-0 M. Ritmeijer/LSC Opzet Climalevel klimaatsysteem
Nadere informatieinstallatie-arm ontwerpen verleden tijd?
installatie-arm ontwerpen verleden tijd? 1 situatie tot enkele jaren geleden was duurzaamheid bij klimaatinstallaties comfort en vooral energiebesparing de koplopers bij het besparen op het energie waren
Nadere informatieA (zie toelichting in bijlage)
Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden A (zie toelichting in bijlage) Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking
Nadere informatieBENG en Bodemenergie Projectervaringen utiliteitbouw. 6 november 2016 Ir. Esther Gerritsen Techniplan Adviseurs
BENG en Bodemenergie Projectervaringen utiliteitbouw 6 november 2016 Ir. Esther Gerritsen Techniplan Adviseurs Techniplan Adviseurs Installatieadviseur Advies & engineering Duurzaamheid & innovatie Realisatie
Nadere informatieDuurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel.
Duurzame energie Er wordt tegenwoordig steeds meer gebruik gemaakt van duurzame energiesystemen in gebouwen. Hiermee wordt op een natuurlijke wijze duurzame energie gewonnen om de woningen te verwarmen
Nadere informatieDUBO. Energiebesparing in het kantoorpand van HVL Dordrecht
1 Energiebesparing in het kantoorpand van HVL Dordrecht 2 Voor het energiegebruik zijn de belangrijke punten: - Beperk energieverliezen - Voorkom onnodig energiegebruik - Gebruik zoveel mogelijk oneindige
Nadere informatieIs bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018
Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018 Even voorstellen Techniplan Adviseurs bv Installatieadvies (projecten) Energie & Milieu (studies) Rik Molenaar Adviseur
Nadere informatieRENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE
RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE SAMENVATTING 0. INLEIDING 1. ISOLATIE 2. INSTALLATIE 3. RAMEN EN KOZIJNEN 4. ZONWERING EN KOELING 5. VERLICHTING DIA duurzame auteur:
Nadere informatieEen nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop
Nadere informatieExterne warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
13 oktober 2010 - Warmtenetwerk Externe warmtelevering, EMG, EPC en Hans van Wolferen Externe warmtelevering, EPC en Achtergrond, doelstelling Getrapte eis Invoering EMG ontwikkeling en inhoud 2 Huidige
Nadere informatie~omazo... l'v Ambachte'ß. j\ Hoofdbedrijfs(hap. TNO: "Zonwering al in bouwontwerp meenemen"
~omazo..... j\ Hoofdbedrijfs(hap l'v Ambachte'ß -c TNO: "Zonwering al in bouwontwerp meenemen" AUTOMATISCHE ZONWERING BESPAART ENERGIE EN VERBETERT BINNENKLIMAAT Automatische zonwering kan op kantoor en
Nadere informatieLaboratorium Smart environments
RABOBANK WESTLAND de Energiebank de omgeving de opdrachtgever de architect het ontwerp de technieken de gebruikers de getallen hoe te verbeteren? 1 De omgeving Het nieuwe hoofdkantoor van de Rabobank Westland
Nadere informatieHoofdstuk 6.0 ISSO 75.1 Aanvliegroute opnameprotocollen
Herziene versie 2013 ISSO-publicatie 75.1 Hoofdstuk 6.0 ISSO 75.1 Aanvliegroute opnameprotocollen Methode 2013, wettelijke aanwijzing per 1 Juli 2014 1 6 Opnameprotocollen 6.1 Inleiding In ISSO 75.1 worden
Nadere informatienieuwe woning in Austerlitz
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Austerlitz EPC0 7 woningen Thuis in het Loo De energie van morgen vandaag in huis EERB ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieNTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1
NTA 8800 Nieuw tijdperk energieprestatie 1 Toekomstvisie overheid 2015 1 juli 2018 2019 2020 tussenperiode 2050 50% EPC aanscherping Overheids-gebouwen Aansluitplicht aardgas BENG nieuwbouw vervalt Nieuwbouw
Nadere informatieConcept Ecovision. Il sole come partner. Concept Ecovision. schermature solari Colt
Il sole come partner Concept Ecovision schermature solari Colt Concept Ecovision Verantwoord ondernemen, zorgvuldig omgaan met natuurlijke hulpbronnen en gebruik maken Energie besparen: een visie Energie
Nadere informatieDuurzaam bouwen is innovatief denken... slim clubhuis.nl
Duurzaam bouwen is innovatief denken... Duurzaam bouwen =toekomstbestendig bouwen Duurzaam bouwen is goed voor mens, milieu en portemonnee: * mens; comfort, gezondheid, welzijn * milieu; biodiversiteit,
Nadere informatieEen nieuwe woning in Sliedrecht 43 woningen Baanhoek-West De energie van morgen vandaag in huis
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Sliedrecht 43 woningen Baanhoek-West De energie van morgen vandaag in huis 1e fase 23 woningen Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop van de eerste fase met
Nadere informatieDuurzame woningverbetering
Duurzame woningverbetering Op weg naar energieneutraal Houten, 20 februari 2017 Kees Stap Gemiddelde energierekening Maandrekening Gemiddeld energieverbruik jaar 15% 1500 m3 aardgas 5% 80% verwarming warmwater
Nadere informatieEnergielabel gebouw Dit gebouw Straat (zie bijlage) Gebruiksoppervlak Adviesbedrijf Nummer/toevoeging Opnamedatum Inschrijfnummer Postcode
Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking met gebouwen met overeenkomstige
Nadere informatieBetere energieprestaties met Nuon Stadswarmte. Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars
Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars Betere energieprestaties met stadswarmte Bestaande woningen, nieuwbouwwoningen en
Nadere informatieINNAX Gebouw & Omgeving
INNAX Gebouw & Omgeving Gebouwverduurzamer van A tot Z Pieter Klep, 26 oktober 2017 Waarom energietransitie? Belangrijke ontwikkelingen Regeerakkoord (Rutte II) energieneutraal 2050 Klimaatakkoord Parijs
Nadere informatieBENG. Bijna Energie Neutrale Gebouwen
BENG Bijna Energie Neutrale Gebouwen 1. Introductie 2. BENG methodiek 3. EPC versus BENG 4. Hoe kunnen we hierop inspelen? 1. BENG Introductie Introductie Nederlandse versie van de Europese wetgeving nearly
Nadere informatieENERGIENEUTRALE REGIOKANTOREN ENEXIS
ENERGIENEUTRALE REGIOKANTOREN ENEXIS Regiokantoor Enexis Enexis brengt stroom en gas bij mensen en bedrijven thuis. Vandaag en morgen. Met de energie van morgen zijn we vandaag al bezig. Zo zijn we bezig
Nadere informatieExterne warmtelevering, EMG, EPC en energielabel. BIC, 02-12-2011 Hans van Wolferen
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel BIC, 02-12-2011 Hans van Wolferen Externe warmtelevering, EPC en energielabel! Achtergrond, doelstelling! Getrapte eis! Invoering! EMG ontwikkeling! EMG
Nadere informatieMiel Karthaus Martijn de Gier
Miel Karthaus Martijn de Gier Fig 1 1/5 13 3 5 1 17 12 11 18 2 11 31 16 15 12 14 8 7 4 6 22 21 20 19 9 10 e versus WarmBouwen 8 Verhouding tussen warmteweerstand en warmtestroomdichtheid
Nadere informatieKLIMAATGARANT. Een nieuwe woning in Herwijnen 24 woningen Engelenweide De energie van morgen vandaag in huis
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Herwijnen 24 woningen Engelenweide De energie van morgen vandaag in huis Een energiezuinige woning: het kan! De verkoop van 24 woningen Engelenweide in Herwijnen is gestart.
Nadere informatieBetonkernactivering. Changing the climate for living
Betonkernactivering Changing the climate for living 2 Hoofdstuk 4 Betonkernactivering Klimaatsystemen 3 RIHO Climate Systems Met betonkernactivering kan de energierekening tot wel 60% lager uitvallen Index
Nadere informatieEen nieuwe woning in Spijkenisse 25 woningen Eiland van Spijk Fase 1
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Spijkenisse 25 woningen Eiland van Spijk Fase 1 De energie van morgen vandaag in huis Een energiezuinige woning: het kan! De verkoop van Fase 1 van Eiland van Spijk in
Nadere informatieSamenvatting bevindingen Energiescan
techniplan adviseurs bv R A A D G E V E N D I N G E N I E U R S B U R E A U SIH-103X1-E-MV002A blad 1 van 6 Status: CONCEPT Project : Hogeschool Windesheim Zwolle Onderwerp : Samenvatting bevindingen Energiescan
Nadere informatieSystem integrator. ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV
System integrator ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV Huidige praktijk Gezond EPC DuBo A a n n e m e r Afgifte (St. LTV) Installateur Warmteverlies en koellast Regeltechniek Warmtepompen
Nadere informatieToelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB
Energiezuinige zwembaden: Case Study Bart Callens is Senior Project Engineer bij VK Engineer. Daar leidt hij het projectteam van ingenieurs en design assistants, zowel voor sportinfrastructuur, maar eveneens
Nadere informatieF (zie toelichting in bijlage)
Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden F (zie toelichting in bijlage) Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking
Nadere informatieEen nieuwe woning in Praal Esse Zoom
ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN KLIMAATGARANT EPC0 Een nieuwe woning in Praal Esse Zoom EERB van morgen vandaag in huis De energie ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieEnergie-efficiënt ontwerpen met BENG. Een waaier van mogelijkheden
Energie-efficiënt ontwerpen met BENG Een waaier van mogelijkheden Whitepaper DGMR Raadgevende Ingenieurs december 2017 Introductie Steeds vaker komt de term BENG voorbij. Aangejaagd door de regelgeving
Nadere informatiePLUS LEVEN. Wetgeving 2015; epc van 0,4 / Wij reeds energieneutraal in 2015 icm windenergie Wetgeving per : BENG
Wie zijn wij? Wij bouwen met een visie op lange termijn. Fossiele brandstoffen raken op, grondstoffen schaars. Toekomst vraagt om integrale benadering: kijk naar gebieden en veel disciplines hierbij betrekken,
Nadere informatieVoorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII
Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Stichting Spaarnesant 04 februari 2014 9X3803 Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20 569 77 00 Telefoon 020-5697701 Fax info@amsterdam.royalhaskoning.com
Nadere informatieMenukaart Klimaatneutrale Zelfbouw
Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Juni 2012 E I D I BS SU Wil je met me bouwen? Gemeente Amsterdam /zelfbouw Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door de gemeente Amsterdam speciaal
Nadere informatieSPECIMEN. E (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw. Dit gebouw. Standaard energiegebruik voor dit gebouw. 968,3 MJ/m 2
Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking met gebouwen met overeenkomstige
Nadere informatieEnergietransitie: na vorm nu de inhoud
installatiebeheer Aanscherping EPC Utiliteit: 50 procent CO2reductie in 2017 ir. E.M.M. Willems Energietransitie: na vorm nu de inhoud De eisen aan de energieprestatiecoëfficiënt die de overheid voorschrijft
Nadere informatie1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd
1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief
Nadere informatieEnergielabel. SKG-IKOB gecertificeerd BRL & BRL
Energielabel SKG-IKOB gecertificeerd BRL 9500-01 & BRL 9500-03 Geachte heer/mevrouw, Hierbij ontvangt u het energielabel welke wij voor u hebben opgenomen. Dit label hebben wij vervaardigd in samenwerking
Nadere informatieBENG. Update
BENG Update 21-12-2018 Congres EPG 2.0 d.d. 20 november 2018 Tijdens het NEN-congres op dinsdag 20 november 2018 maakte het ministerie van BZK de nieuwe concept geadviseerde BENG-eisen bekend. Ook werd
Nadere informatieDE WERKING VAN DE WARMTEPOMP
De duurzame energiebron is onuitputtelijk, maar heeft een te laag temperatuurniveau om de CV rechtstreeks op aan te kunnen sluiten. De temperatuur zal dus eerst verhoogd moeten worden, waardoor wij onze
Nadere informatieBijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)
Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG) Op weg naar bijna energieneutraal bouwen in 2020 Jean Frantzen Adviseur duurzaam bouwen Kennisevent Routekaart richting energieneutraal bouwen R c 2,5 R c 3,5 R c
Nadere informatieFrisse Lucht GREEN PACKAGE. Energie uit de lucht - 100% duurzaam
GREEN PACKAGE Energie uit de lucht - 100% duurzaam Het comfort van vloerverwarming, koeling en warmtapwater in een duurzaam energiesysteem voor bij u thuis. Frisse Lucht Green Package, duurzame energie
Nadere informatieKe u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r
Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r 2 0 1 7 C o n t a c t g e g e v e n s BV Bouwbedrijf KOOI Appingedam Kanaalweg 4 9902 AN
Nadere informatie0,60. Algemene gegevens. Indeling gebouw. Infiltratie. Bouwkundige transmissiegegevens. Open verbrandingstoestellen
(Rooding) - Algemene gegevens projectomschrijving variant adres Molweg 28 postcode / plaats 3784 VC Terschuur bouwar 2014 categorie woningbouw aantal woningbouw-eenheden in berekening 1 gebruiksfunctie
Nadere informatieSteek Energie in je huis
Steek Energie in je huis 9 oktober 2012 Breda 1 Bouwbedrijf Boot B.V. Bouwbedrijf Boot is actief in de woningbouw (particulier, ontwikkeling), zorg huisvesting en utiliteit (scholen, kantoren, bedrijfsgebouwen).
Nadere informatieGrip op je energieprestaties -wat doet de NZEB-tool?
Grip op je energieprestaties -wat doet de NZEB-tool? Masterclass door Clarence Rose, DNA in de Bouw / Azimut Bouwbureau en Carl-peter Goossen, DNA in de Bouw / BouwNext 2 Masterclass Introductie NZEB-tool
Nadere informatieVerdyn & Verdyn Cool. Plug and play. Hoog rendement warmte terugwinning. Energiezuinige ventilatoren. Hoge COP. HR-balansventilatie units
Verdyn & Verdyn Cool HR-balansventilatie units Plug and play Hoog rendement warmte terugwinning Energiezuinige ventilatoren Hoge COP HR-balansventilatie units type Verdyn & Verdyn Cool Ventileren is noodzakelijk
Nadere informatieRapportage energielabel. Kantoorpand Molensteijn PT De Meern
Rapportage energielabel Kantoorpand Molensteijn 60 3454 PT De Meern EPA-U Energielabel Datum inspectie : 16-07-2015 Datum rapportage : 12-08-2015 Status rapportage : definitief Objectgegevens Aard gebouw
Nadere informatieDAIKIN-INTERGAS HYBRIDE WARMTEPOMP DAIKIN-INTERGAS HYBRIDE WARMTEPOMP
DAIKIN-INTERGAS WARMTEPOMP DAIKIN-INTERGAS WARMTEPOMP 890.327-04 WWW.INTERGASVERWARMING.NL Daikin en Intergas, het ultieme duurzame verwarmingskoppel Hoge energiekosten en nieuwe Europese wetgeving op
Nadere informatieEPA U. advies- en ingenieursbureau. Nieuwbouw kantoorpand Demostraat, Tiel
Nieuwbouwkantoorpand Demostraat,Tiel EPA U Adresgegevens Fokkerstraat 39, 3905 KV Veenendaal Postbus 1152, 3900 BD Veenendaal T 0318-75 78 88 F 0318-75 78 87 info@enerpro.nl www.enerpro.nl Voorbeeldbedrijf
Nadere informatieKennismaking BENG Hans van Eck en Jacqueline Hooijschuur 22 november 2016
Kennismaking BENG Hans van Eck en Jacqueline Hooijschuur 22 november 2016 Huishoudelijke mededelingen Chatfunctie Uw vragen Pollvragen Uw mening Enquête Wat heeft u nodig Introductie Waarom BENG? Wat is
Nadere informatieEPC berekening. advies- en ingenieursbureau. Nieuwbouw kantoorpand Demostraat, Tiel
Nieuwbouwkantoorpand Demostraat,Tiel EPC berekening Adresgegevens Fokkerstraat 39, 3905 KV Veenendaal Postbus 1152, 3900 BD Veenendaal T 0318-75 78 88 F 0318-75 78 87 info@enerpro.nl www.enerpro.nl Voorbeeldbedrijf
Nadere informatieVerduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving
Verduurzamen van de gebouwde omgeving Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving Voorstellen: Ir. Esther Gerritsen Adviseur duurzame gebouwinstallaties team coördinator energie
Nadere informatiePDFlib PLOP: PDF Linearization, Optimization, Protection. Page inserted by evaluation version www.pdflib.com sales@pdflib.com
PDFlib PLOP: PDF Lineariation, Optimiation, Protection Page inserted by evaluation version www.pdflib.com sales@pdflib.com p Energielabel woning supplement* Afgegeven conform de Regeling energieprestatie
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieEnergieonderzoek installaties. Huisvesting EMG te Hilversum
Energieonderzoek installaties Huisvesting EMG te Hilversum Energieonderzoek installaties Huisvesting EMG te Hilversum Projectnaam: Huisvesting EMG te Hilversum Projectnummer : 2011-147 Opdrachtgever:
Nadere informatieDuurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie
Postbus 47 7710 AA Nieuwleusen Rollecate 61 7711 GG Nieuwleusen Tel. 0529 484315 fax 0529 484537 E-mail: info@luinstra.nl Internet: www.luinstra.nl K.v.K. nr. 05080406 BTW nr. NL8155.26.490.B01 IBAN: NL78RABO0127841741
Nadere informatieDE NIEUWKOOPSE EILANDEN
Contact: ev@vinkbouw.nl DE NIEUWKOOPSE EILANDEN FASE 1: 12 WONINGEN AAN DE PRACHTIGE NIEUWKOOPSE PLASSEN Ruimte om van te dromen INLEIDING Ook altijd graag aan het water willen wonen op een unieke plek,
Nadere informatieAardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober
Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober 2018 -- Programma: Even voorstellen Begrippen BENG (2020) Schil Ventileren Anders verwarmen
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieEnergieprestatie. metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw. 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst. door Peter Vierveijzer
Energieprestatie metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst door Peter Vierveijzer aanleiding Denkt u projecten te missen doordat houten en kunststof kozijnen
Nadere informatieEindtermen en toetsmatrijs: examen energieprestatiecertificaat bestaande utiliteitsbouw
Eindtermen en toetsmatrijs: examen energieprestatiecertificaat bestaande utiliteitsbouw Vastgesteld door de EPA-examencommissie en goedgekeurd door het CCvD van de Stichting Kwaliteitsborging Installatiesector
Nadere informatieL a a g E n e r g ie H u i s M o l e n w e g Laag Energie Huis concept, type duurzaam en energiezuinig. Hieronder vindt u informatie over het Laag Energie Huis. Vanuit de overtuiging dat een woning duurzaam
Nadere informatieResultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG
Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG 3 november 2016 ing. A.F. (André) Kruithof Nieman Raadgevende Ingenieurs Programma 1. Inleiding BENG indicatoren & voorlopige eisen 2. BENG-uitkomsten praktijkprojecten
Nadere informatieBouwbesluit en Passief Bouwen
Bouwbesluit en Passief Bouwen Welke (on)mogelijkheden zijn er vanuit de bouwregelgeving? ir. H.J.J. (Harm) Valk senior adviseur Energie & Duurzaamheid Programma Bouwbesluiteisen en Passief Bouwen Gezondheid
Nadere informatieKleinschalige energetische renovatie
Kleinschalige energetische renovatie Kantoor plus bovenwoning van label G naar A+ de Haas & Partners Adviseurs Duurzaam Gebouwde Omgeving Van componenten naar concept Bouwkundig Ventilatie Installaties
Nadere informatieDe Itho Energiewoning Balans in energiebesparing en wooncomfort
De Itho Energiewoning Balans in energiebesparing en wooncomfort In de Itho Energiewoning worden natuurlijke warmtebronnen zo efficiënt mogelijk gebruikt, intern geproduceerde warmte benut en afgevoerde
Nadere informatienieuwe woning in project Nieuwe Haven, onderdeel van de gebiedsontwikkeling Iseldoks in Doetinchem
KLIMAATGARANT EenEPC0 nieuwe woning in project Nieuwe Haven, onderdeel van de gebiedsontwikkeling Iseldoks in Doetinchem De energie EERB van morgen vandaag in huis AMSTELVEEN RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieTotale gebruiksoppervlakte fysieke gebouw (woonfunctie, woongebouw en utiliteitsgebouw) Ag;tot 40561,00 m²
ALGEMENE GEGEVENS Projectomschrijving : 11035; First te Rotterdam Bestandsnaam : J:\11035\5. Berekeningen\EPC bouwaanvraag\11035sd503 EPC berekening First bouwaanvraag.epu Omschrijving bouwwerk : First
Nadere informatieItho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. wonen zonder. energierekening
Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat wonen zonder energierekening regeltechniek Slimme installatieconcepten voor nieuwbouw en renovatie Vandaag nog beginnen
Nadere informatieHet kan minder! ing. P. Hameetman
Het kan minder! ing. P. Hameetman manager innovatie BAM Vastgoed bv Inleiding Afbakening: Presentatie is toegespitst op woningbouw Verdieping van technische mogelijkheden 2 Klimaatakkoord Gemeenten en
Nadere informatieF. LIGTHART C. ZIJDEVELD
F. LIGTHART C. ZIJDEVELD BRUIKBARE ENERGIEPRESTATIENORM VOOR DE UTILITEITSBOUW auteurs: Ing. F. Ligthart Ir. C. Zijdeveld Ing. F. Ligthart werkt bij het Energieonderzoek Centrum Nederland ECN in Petten.
Nadere informatieZEN Platformbijeenkomst. Bouw op onze kennis
ZEN Platformbijeenkomst Bouw op onze kennis Even voorstellen Patrick Harting Projectmanager Werkzaam sinds: 2007 "De uitdaging van mijn werk is niet het stapelen van de stenen, maar het inzetten van ieders
Nadere informatieADVIES ENERGIECONCEPT BUREAU NIEMAN KLUSWONINGEN CAPADOSESTRAAT 9-11 DEN HAAG
ADVIES ENERGIECONCEPT BUREAU NIEMAN KLUSWONINGEN CAPADOSESTRAAT 9-11 DEN HAAG Beschrijving voorgesteld (energetisch) maatregelenpakket om EPC 0,2 te halen. De maatregelen die benodigd zijn om een EPC van
Nadere informatieOmschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting
EPC 0-woning Leek, Groningen, 2009 Omschrijving Deze demonstratiewoning voor duurzaam, energieneutraal en levensloopbestendig bouwen met zijn EPC = 0, gebruik van zonne-energie en aardwarmte en gebruik
Nadere informatieKennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal
Ing. Vincent Keppel Accountmanager Vabi Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal TIP: Houd pen en papier bij de hand!!!! Ir. Roy Zold Directeur PVM welke data & welk doel Vraagstelling corporaties
Nadere informatieEen nieuwe woning in Westergouwe 53 woningen Wijdeblik
KLIMAATGARANT EPC0 Een nieuwe woning in Westergouwe 53 woningen Wijdeblik EERB van morgen vandaag in huis De energie ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieEen nieuwe woning in Zoetermeer NEXUM
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Zoetermeer NEXUM De energie van morgen vandaag in huis Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop van 18 nul op de meter woningen in project NEXUM is gestart. Duurzame
Nadere informatie