WINDESHEIMREEKS KENNIS EN ONDERZOEK nr. 57

Transcriptie

1 WINDESHEIMREEKS KENNIS EN ONDERZOEK nr. 57 Jongeren en lokaal nieuws Een onderzoek naar de manier waarop een digitaal nieuwsplatform de belangstelling van jongeren voor lokaal nieuws kan vergroten Rolien Duiven, Nico Drok, Liesbeth Hermans Windesheim zet kennis in werking

2 De afbeelding van het stadszegel van Zwolle op de cover is te vinden in het artikel Twee Zegels in: Verslagen en Mededeelingen van de Vereeniging van Overijsselsch Regt en Geschiedenis, dl. 6 (Deventer, 1871), p Het betreft een beschrijving van de twee zegels die de heer Cost Jordens in 1871 aan de Vereeniging aangeboden heeft. Op het stadszegel is te zien hoe de aartsengel Michael het kwaad, in de vorm van een draak, verslaat. Volgens de Griekse filosoof Socrates is onwetendheid de bron van alle kwaad. Windesheim wil onwetendheid verslaan door middel van onderzoek. Jongeren en lokaal nieuws Colofon Windesheimreeks Kennis en Onderzoek nr. 57 R. Duiven, N. Drok, L. Hermans Jongeren en lokaal nieuws Een onderzoek naar de manier waarop een digitaal nieuwsplatform de belangstelling van jongeren voor lokaal nieuws kan vergroten ISBN/EAN: Een onderzoek naar de manier waarop een digitaal nieuwsplatform de belangstelling van jongeren voor lokaal nieuws kan vergroten R. Duiven N. Drok L. Hermans Kenniscentrum Media Lectoraat Media & Civil Society Dit is een uitgave van Windesheim Postbus 10090, 8000 GB Zwolle, Nederland Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De reeks staat onder redactie van: Dr. Ir. W.W. Buunk, lector Area Development (voorzitter) Dr. J.L.F. Hagelaar, lector Supply Chain Management Drs. A. Jansen, senior adviseur Windesheim in Dialoog (secretaris) Dr. A. Mulder, lector Theologie en Levensbeschouwing Dr. J. ten Dam, lector De Gezonde Stad redactiereeks@windesheim.nl April 2015

3 Inhoudsopgave 5 Summary Inleiding Context en vraagstelling Bereiken Boeien Binden Vraagstelling Verantwoording De potentie van een lokaal digitaal nieuwsplatform Achtergrondkenmerken Maatschappelijke betrokkenheid Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik Conclusie Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws Frequente gebruikers Feitelijk gebruik nieuwsplatform Waardering nieuwsplatform Conclusie Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op verdieping en interactie Feitelijk gebruik nieuwsplatform Waardering nieuwsplatform... 40

4 5.3 Conclusie Jongeren weer bereiken, boeien en binden Bereiken Boeien Binden Aanbevelingen Literatuurlijst Eerder verschenen publicaties in de Windesheimreeks Kennis en Onderzoek Bijlagen I. Vragenlijst online survey II. Topiclijst focusgroepen III. Screenshots MijnZ.nl Summary Regional newspapers have difficulties to reach, captivate and retain youth in the age range of years old, while research has shown that this target group certainly has interest in local and regional news. To ensure a future for (regional) newspapers and to promote social involvement and a democratic citizenship, it is important for news media to win young people again. 7 This publication examines the following research question: In which way a digital news platform can increase the use of and the appreciation for local news among young people? In order to determine to what extent a local news platform can reach, captivate and retain the younger target group, the city of Zwolle is taken as starting point in this project. First of all the potential for a local, digital news platform in Zwolle is examined with an online survey, making use of a panel of TNS/Nipo. How does the younger population in Zwolle looks like in terms of background characteristics, social involvement and news media use? At the same time, a digital news platform in Zwolle is launched, which takes the young user explicitly as a starting point and in the beginning has an emphasis on entertainment. In the first research phase, the extent in which youth use and appreciate a local digital news platform with an emphasis on popular news is examined with an online survey. In the second phase of the project, the news platform is changed from a platform with an emphasis on popular news to a platform with an emphasis on background stories and interaction. Finally, focus groups were formed consisting of both users and non-users of the news platform. Amongst them, the use and appreciation of a local digital news platform with a focus on background stories and interaction, was examined.

5 Results showed that many young people who live, work, study or go to school in Zwolle, have a number of background characteristics that are generally positively associated with news media use. So there is a big group of potential users of a local, digital news platform in Zwolle. However, the news platform with an emphasis on entertainment only partly reach the audience that has the necessary conditions to be a frequent user. The frequent users of the platform were critical about the usability, the enjoyment and the content of the news website. In the second phase of the research, the respondents were more positive. Especially the design, content and the interactivity were more appreciated. The number of unique returning visitors has increased relatively strong in the second phase of the project. This seems encouraging, but it possibly also has to do with an increase of the publicity caused by the longer term of the project. To conclude, first of all, to reach the young people, it is a prerequisite to generate enough publicity for the platform, to ensure that it works technically perfect, and that the platform is accessible in terms of content and design. After that, to capture and keep the attention of young people, it is important to ensure a balance between actuality and background information, to have a mix in nice to know and need to know and to present a modern and innovative design. Once the young people are reached and captivated, the next step is to retain the young people by giving them options for interaction and participation and to be a reliable news source. Nevertheless, it will take long before a new news platform has acquired a firm place in the daily news menu of young people. 1. Inleiding Voor jongeren wordt het minder gangbaar om traditionele nieuwsmedia, zoals dagbladen, te gebruiken. Op basis van een studie in negen landen concludeerden Curran et al (2013, p. 884) dat 37% van de jarigen niet langer op regelmatige basis nieuwsmedia gebruikt. Dit is bijna drie maal zo veel als bij de groep van 54 en ouder. Dit proces is al enkele decennia gaande (Mindich, 2005). Lange tijd werd aangenomen dat jongeren, naarmate ze ouder worden, meer behoefte krijgen aan het consumeren van nieuws. Hoewel dit zogeheten leeftijdseffect nog steeds bestaat, blijkt het te worden overschaduwd door een cohorteffect: elke opeenvolgende generatie consumeert minder nieuws dan de generatie daarvoor (Peiser, 2000). Deze daling in lezerspubliek van dagbladen was lange tijd niet direct zichtbaar doordat de groep ouderen met wel een traditioneel mediagebruik sterk groeide. 9 De laatste twee decennia worden dagbladen in vrijwel alle westerse landen geconfronteerd met stelselmatig dalende oplagen. Werden er in Nederland in 1985 nog op elke 100 huishoudens zo n 85 kranten verspreid, in 2010 is dit aantal gedaald naar 47 (Bakker & Scholten, 2011). Het einde van de daling is nog niet in zicht. In het tweede kwartaal van 2014 ligt de totaal verspreide oplage van gedrukte dagbladen in Nederland 15,7% lager dan hetzelfde kwartaal in 2011 (HOI, 2014). De dalende trend doet zich het sterkst voor bij de regionale dagbladen, waarvan de oplage sinds de eeuwwisseling is gedaald met ongeveer 30% (Bakker, 2013; TCITP, 2009). Dat de dalende oplagen het sterkst te zien zijn bij de regionale kranten heeft meerdere oorzaken: de binding met lezers en regio wordt losser, er zijn concurrenten die lokale en regionale informatie gratis verspreiden en de kwaliteit heeft te lijden onder reorganisaties en bezuinigingen (Buijs, 2014). De dalende trend wordt vooral veroorzaakt door de afname in de jongste lezersgroep. Regionale dagbladen

6 kennen daardoor een sterk vergrijsd lezersbestand. Veel regionale bladen lijken de handdoek in de ring te hebben gegooid en richten zich zowel in de papieren versie als in de online en mobiele versies primair op de 30+ doelgroep. Om te kunnen overleven, zullen uitgevers extra aandacht moeten gaan schenken aan jongeren (Raeymaeckers, 2002). Het is niet alleen in het belang van dagbladen zelf om het jongere publiek te bereiken, het is ook van maatschappelijk belang om jongeren te informeren over zaken die nodig zijn om effectief en verantwoordelijk deel te kunnen nemen aan een democratische samenleving (RMO, 2014). Nieuwsmedia zijn voorts van cruciaal belang voor maatschappelijke betrokkenheid in bredere zin. In de westerse wereld wordt het als een morele plicht van burgers gezien om maatschappelijk betrokken te zijn en in de maatschappij te participeren (Van Zoonen, 1999). Daarin spelen nieuwsmedia een centrale rol. Er bestaat een positief verband tussen de mate van betrokkenheid en nieuwsmediagebruik. Hoe meer men het nieuws volgt, hoe meer men betrokken is bij de maatschappij en hoe groter de kans dat men maatschappelijk participeert (Romer et al., 2009; Beaudoin, 2009). Nieuwsmedia kunnen in een gemedialiseerde samenleving een intermediaire functie tussen individu en samenleving vervullen. Dat is zeker voor jongeren van belang, omdat zij minder geneigd zijn een verbinding aan te gaan met andere intermediaire instituties, zoals vakbond, partij of kerk (SCP, 2014). Hoewel regionale dagbladen moeite hebben om jongeren te trekken, heeft onderzoek aangetoond dat jongeren wel degelijk geïnteresseerd zijn in lokaal en regionaal nieuws (Drok & Schwarz, 2009). Over het algemeen vinden jongeren dagbladen, vooral de regionale, en de daarvan afgeleide internetsites echter onvoldoende relevant. Ze blijken zich niet te herkennen in het traditionele nieuwsaanbod (Costera Meijer, 2006). Zo zijn onder andere de voorkeuren voor genre, vorm en inhoud verschoven en heeft een veranderde levensstijl van jongeren geleid tot een andere manier van nieuws consumeren: door de veelheid aan activiteiten die jongeren hebben willen ze niet afhankelijk zijn van een bepaald tijdstip van uitzending of bezorging. Daarnaast willen ze verschillende media kunnen combineren (Stimuleringsfonds voor de Pers, 2007). Om een toekomst voor het dagblad te waarborgen en om maatschappelijke betrokkenheid en democratisch burgerschap te bevorderen, is het van groot belang dat nieuwsmedia jongeren weer voor zich weten te winnen. De casus MijnZ Regionale nieuwsmedia staan voor de opgave om jongeren te bereiken via nieuwe kanalen, hen te boeien door een op jongeren afgestemde inhoud en design en hen te binden door een duurzame relatie op te bouwen. De verbeterde mogelijkheden tot interactie en participatie kunnen daar een belangrijke rol in spelen. Tegen die achtergrond is het project MijnZ (Mijn Zwolle; ontstaan. Dit project wordt in deze publicatie als casus gebruikt voor de pogingen om een verbinding te maken tussen theorie en praktijk met betrekking tot lokaal/regionaal nieuwsmediagebruik van jongeren. In het MijnZ-project wordt de informatiebehoefte van de jonge gebruiker expliciet als uitgangspunt genomen. Daarmee wordt niet alleen voorzien in een leemte van het huidige media-aanbod, maar kan tegelijk onderzocht worden op welke manier nieuwsmedia weer jongeren kunnen aantrekken. Het onderzoeksdoel is het verkrijgen van meer inzicht in kritische succesfactoren om het gebruik en de waardering voor lokaal nieuws onder jongeren te vergroten. Daarnaast kent het MijnZ-project nog een aantal doelstellingen, die buiten het kader van deze publicatie vallen. Het maatschappelijke doel is jongeren bij de lokale/regionale samenleving te betrekken en een brug te slaan tussen 30- en 30+. Het journalistieke doel is om te ontdekken hoe nieuwe media benut kunnen worden om te voorzien in de behoefte van jongeren aan lokale/regionale content. Daarnaast is het project bedoeld om uit te vinden in hoeverre een regionale redactie als spil kan functioneren in communities met journalistieke inhoud voor jongeren, die daarvoor ook zelf content genereren. Het ondernemersdoel is te leren hoe een jongerenmarkt regionaal te ontsluiten is. Het onderwijsdoel is journalisten in opleiding actief mee te laten denken over en te werken aan journalistieke vernieuwing. In hoofdstuk 2 van deze publicatie worden de theoretische achtergronden verkend en de onderzoeksvragen en onderzoeksaanpak toegelicht. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de vraag in hoeverre er potentie is voor een lokaal digitaal nieuwsplatform in Zwolle. In hoofdstuk 4 komen de resultaten naar voren uit het onderzoek naar het gebruik en de waardering van een digitaal nieuwsplatform, waarbij het accent lag op populair nieuws. In hoofdstuk 5 staan de resultaten beschreven van het onderzoek naar het gebruik en de waardering van een digitaal nieuwsplatform met een accent op verdieping en interactie en in hoofdstuk 6 staan de conclusies van het gehele onderzoeksproject beschreven. 11

7 2. Context en vraagstelling 13 Hoewel er eerder onderzoek is gedaan naar jongeren en nieuwsmediagebruik in het algemeen, is tot op heden onduidelijk in hoeverre de daaruit voortvloeiende aanbevelingen werken in de dagelijkse beroepspraktijk. In deze publicatie wordt verslag gedaan van een initiatief om jongeren in de dagelijkse praktijk weer te bereiken, te boeien en te binden aan een regionaal, digitaal nieuwsplatform. Daarbij is gebruik gemaakt van eerder onderzoek naar de preferenties van jongeren op het gebied van vorm, inhoud en toegankelijkheid. 2.1 Bereiken De eerste voorwaarde om jongeren te bereiken, is uiteraard dat het medium in voldoende mate bekend moet zijn bij de doelgroep. Bekendheid kan bevorderd worden door aandacht te vestigen op het nieuwsplatform met bijvoorbeeld advertenties, flyers, en billboards op plekken waar jongeren komen zoals onderwijsinstellingen, uitgaansgelegenheden en verenigingen. Het digitaal aanbieden van nieuws is een tweede voorwaarde om jongeren te bereiken. Door technologische ontwikkelingen is de hoeveelheid informatie enorm gegroeid en overal en altijd (vaak gratis) beschikbaar. Internet blijkt eerder complementair aan de traditionele nieuwsmedia te zijn dan dat het deze vervangt (o.a. Van Cauwenberge, Beentjes & d Haenens, 2011; De Waal, Schönbach & Lauf, 2005). De jonge nieuwsgebruiker combineert de verschillende platformen op zoek naar het nieuws van eigen keuze. Ze ontpoppen zich als nieuwsgrazers (Drok & Schwarz, 2009). Diverse media worden gescand op interessante informatie. Jongeren willen het nieuws letterlijk in hun broekzak hebben: anywhere, anytime en gratis (Pew Research Center, 2010).

8 Bekendheid en het digitaal aanbieden van het nieuws zijn noodzakelijke voorwaarden, geen voldoende voorwaarden. Wanneer het lukt de jongeren te bereiken, is het boeien van de jongeren de volgende stap. 2.2 Boeien Veel jongeren volgen het nieuws niet, omdat nieuwsitems zelden hun leven en ervaringen raken (Costera Meijer, 2006). Er is sprake van een neerwaartse spiraal: nieuwsmedia zijn weinig gericht op jongeren, waardoor jongeren het nieuws minder gaan volgen, waardoor de media nog minder rekening gaan houden met deze leeftijdsgroep. Het lijkt dan ook een logisch gevolg dat jongeren zich steeds minder betrokken bij en gewaardeerd door de krant voelen (Mifflin, 1996). Het is van belang de trend te keren, bijvoorbeeld door het gebruiksgemak en het gebruiksplezier voor jongeren te vergroten. Daarbij spelen zowel de inhoud als de vorm een rol. Jongeren vinden de inhoud van dagbladen vaak te moeilijk en te complex, omdat ze niet over voldoende achtergrondkennis beschikken of omdat het juiste referentiekader ontbreekt. Veel jongeren hebben behoefte aan meer achtergrondinformatie om het nieuws in een context te kunnen plaatsen (Raeymaeckers, 2002). Het leggen van een verbinding met de dagelijkse leefwereld van jongeren kan daarbij behulpzaam zijn (Beekhoven & Van Wel, 1998; Buckingham, 2000). Jongeren vinden het van belang te weten wat de relevantie van het nieuws is en welke impact het heeft op hun eigen leven (Huang, 2009). Bij het jongere publiek bestaat een groeiende behoefte aan bruikbaarheid van de journalistieke informatie in het dagelijkse leven (Drok, 2011). Ze willen zich kunnen identificeren, spiegelen en zelf deelnemen aan het nieuws (Barnhurst & Wartella, 1998; Raeymaeckers, 2002). Dit betekent dat nieuwsmedia bijzondere aandacht zouden moeten geven aan de relevantie van het nieuws (herkenning en bruikbaarheid) en aan verdieping (origineel, eigen nieuws en onderzoeksjournalistiek). Jongeren hebben een gecombineerde nieuwsbehoefte, namelijk aan zowel diepgang als aan snel nieuws. Ze willen aan de ene kant de wereld begrijpen en aan de andere kant zo snel mogelijk op de hoogte zijn wat zich afspeelt in de wereld. Dat vraagt om een grote variatie in genres. Nieuwsberichten moeten daarbij niet alleen informatief zijn, ze moeten ook leuk zijn. Journalisten moeten echter wel weer voorzichtig zijn met het gebruik van entertainment in de berichtgeving. Zodra het nieuws te veel entertainment elementen gaat bevatten, nemen vooral de oudere jongeren het niet meer serieus (Costera Meijer, 2006). Uit het onderzoek van Buckingham (2000) blijkt dat jongeren verder de voorkeur geven aan een ironische, informele stijl boven een cleane, zakelijke stijl. In tegenstelling tot oudere generaties lezen jongeren liever spreektaal dan schrijftaal. Narrativiteit is voor veel jongeren een belangrijk aspect is. Ze willen nieuws consumeren dat meerdere kanten van de zaak belicht, zodat ze in het verhaal worden getrokken door het verhalende karakter en de duidelijke spanningsboog in het nieuws. Jongeren willen ook graag van betrokken mensen zelf horen hoe de nieuwswaardige gebeurtenis hun leven raakt. Daarbij is een persoonlijke, ervaringsgerichte benadering van de journalist een voorwaarde. Het lijkt dat jongeren het nieuws willen meemaken, willen ervaren, het liefst vanuit het perspectief van de hoofdpersonen (Costera Meijer, 2007). Jongeren zijn meer visueel ingesteld dan ouderen, dus zou het nieuws meer kleur, meer foto s en meer infographics moeten bevatten (Cebuco, 2002). Beeld heeft een suggestieve kracht. Beelden roepen emoties op en maken meer indruk (Huijbers,2008). Verder zorgt de combinatie van geluid, woord en beeld ervoor om directe en gelijktijdige ervaringen op te roepen, meer dan gedrukte tekst dat doet. Hierdoor kunnen jongeren beter in staat worden gesteld de werkelijkheid te doorgronden (Broersma, 2003). Inspanningen op het gebied van vormgeving, zoals kleurgebruik, veel foto s, een groter lettertype hebben overigens in het verleden niet als vanzelf geleid tot een betere aansluiting met jongeren (Picard & Brody, 1997). Jongeren willen vooral een overzichtelijke opmaak en een duidelijke indeling, waardoor de leesbaarheid wordt vergroot. Dat helpt vervolgens om de inhoud te herkennen (Broersma, 2003). 2.3 Binden Het regionale dagblad ontleent zijn bestaansrecht aan de band tussen redactie, lezer en regio. In het onderzoek van Buijs (2014) komt echter naar voren dat in redactieoverleg de relatie met de lezers nauwelijks expliciete aandacht krijgt. Redacteuren geven wel aan een sterke band te hebben met het lezerspubliek en meer dan vroeger naar ze te luisteren. In de professionele keuzes die worden gemaakt, lijken de lezers niettemin een ondergeschikte rol te spelen. De binding tussen lezer en redactie wordt verder verzwakt door een groeiende mobiliteit en een mede daardoor verminderde betrokkenheid bij de leefomgeving (Broersma, 2003). Een band hebben met jongeren betekent dat ze regelmatig terugkomen bij het nieuwsplatform, zodat het een gewoonte wordt om het medium te gebruiken voor hun dagelijkse nieuws en ze merkentrouw zijn. Oftewel, dat ze niet zo snel een ander medium gaan zoeken, waar ongetwijfeld vergelijkbaar nieuws en vergelijkbare informatie te vinden is. Het nieuwsplatform moet opgenomen worden in hun 15

9 dagelijkse nieuwsroutine. Volgens Hudders (2005) is de belangrijkste reden om gedrukte dagbladen te lezen om op de hoogte te zijn en uit gewoonte. Deze gewoonte ontwikkelt zich normaal gesproken tijdens de jeugdjaren, maar bij veel huidige 30-jarigen is die ontwikkeling niet tot stand gekomen. Mindich (2005) stelt dat wanneer het lezen van een dagblad op 20-jarige leeftijd niet een vaste regelmaat in het leven heeft, dit zich ook niet meer zal ontwikkelen op latere leeftijd. Door de verveelvoudiging en digitalisering van het nieuwsaanbod zijn de mogelijkheden voor mensen om zelf te bepalen waar ze naar willen kijken en wat ze wanneer en waar willen lezen sterk vergroot (Uricchio, 2004). Dat betekent onder andere dat het langer duurt voordat gewoontes in het nieuwsgebruik zijn ingesleten. Het kost daardoor meer tijd en energie dan voorheen om daadwerkelijk een duurzame relatie op te bouwen (Couldry, Livingstone, & Markham, 2007). Een van de belangrijkste voorwaarden voor het opbouwen van een band met de jongeren, is dat ze zich kunnen identificeren met het medium. Dit kan worden bevorderd door het ontwikkelen van communities waar jongeren online meningen, ideeën en interesses kunnen uitwisselen en door het aanbieden van mogelijkheden voor interactie en participatie. Daarnaast is voor jongeren de mogelijkheid tot personaliseren van het nieuwsmedium van belang: ze willen zelf voorkeuren aan kunnen passen, of een nieuwsaanbod krijgen dat is aangepast op basis van het eerdere gebruik (Huang, 2009). 2.4 Vraagstelling De in deze publicatie behandelde casus is die van MijnZ. Dit is een digitaal nieuwsplatform specifiek gericht op jongeren tussen de 15 t/m 29 jaar die in Zwolle wonen, werken, studeren en/of naar school gaan. Op het platform word geëxperimenteerd met inhoud, vormgeving en toegankelijkheid. De ontwikkeling van het platform is uitgevoerd door Wegener/De Stentor. De dagelijkse redactie van het nieuwsplatform wordt gevormd door studenten Journalistiek van Hogeschool Windesheim. Deze studenten worden op de redactie begeleid door ervaren redacteuren van De Stentor. Vanuit Windesheim is een docent verantwoordelijk voor vakinhoudelijke zaken en begeleiding. Het MijnZ-project is begeleid door onderzoek. In deze publicatie staat dat onderzoek centraal. De onderzoeksvraag is: In hoeverre en op welke wijze kan een digitaal nieuwsplatform het gebruik van en de waardering voor lokaal nieuws vergroten onder jongeren? Het digitale nieuwsplatform is MijnZ. Dit platform bestaat in het eerste onderzoeksjaar uit een website met een accent op populair nieuws. Onder populair nieuws wordt verstaan nieuws met een nadruk op kort nieuws met relatief veel aandacht voor zogeheten 112-nieuws en op luchtige en verstrooiende onderwerpen. In het tweede onderzoeksjaar wordt de focus verlegd en krijgt de website een accent op verdieping en interactie en wordt het nieuwsplatform aangevuld met een (web)applicatie. Onder gebruik wordt verstaan de frequentie waarmee het digitale nieuwsplatform bezocht wordt per week en de waardering staat voor de beoordeling van het gebruiksgemak, het gebruiksplezier en de inhoud van het platform. Lokaal nieuws is nieuws in Zwolle en met jongeren wordt bedoeld de leeftijdsgroep van 15 tot en met 29 jaar. Voor deze leeftijdscategorie is gekozen omdat met het hanteren van deze leeftijdscategorie meteen ook verschillende levensfasen in het onderzoek mee genomen zijn. Bovendien zijn in eerder (internationaal) onderzoek (o.a. Drok & Schwarz, 2009; Huang, 2009) ook deze leeftijdsgrenzen zijn aangehouden, waardoor eventueel vergelijkingen mogelijk zijn. In deze publicatie worden de volgende deelvragen behandeld: 1. In hoeverre is er potentie voor een lokaal digitaal nieuwsplatform in Zwolle? 2. In hoeverre gebruiken en waarderen jongeren een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws? 3. In hoeverre gebruiken jongeren een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op verdieping en interactie en welke aspecten waarderen ze? De eerste deelvraag is onderzocht met behulp van een online vragenlijst. Er is een representatieve steekproef getrokken van Zwolse jongeren met behulp van een panel van TNS/Nipo. Dit heeft 402 respondenten opgeleverd. Voor de tweede deelvraag is gebruik gemaakt van webstatistieken om het feitelijk gebruik te meten. Daarnaast is onderzoek gedaan onder gebruikers van de website (N=80). Dit is gedaan met een online vragenlijst via een pop-up op de website van MijnZ. Voor de derde deelvraag is wederom gebruik gemaakt van webstatistieken en is gebruik gemaakt van kwalitatief 17 1 Aanvankelijk zou deelvraag 3 eveneens onderzocht worden met behulp van een online vragenlijst, echter door vertraging in de (technische) ontwikkeling van het nieuwsplatform is dit niet haalbaar gebleken.

10 onderzoek door middel van focusgroepen bestaande uit zowel gebruikers als potentiële gebruikers van MijnZ (N=28). 1 De vragenlijst en topiclijst die gebruikt zijn bij de onderzoeken, zijn terug te vinden in Bijlage I en II. 2.5 Verantwoording Het MijnZ-project is een samenwerkingsverband tussen Wegener (De Stentor) en hogeschool Windesheim en is een proeftuin op zowel redactioneel als onderwijskundig gebied. Het project is tot stand gekomen dankzij financiële ondersteuning van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, uitgever Wegener (De Stentor) en het lectoraat Media & Civil Society van Hogeschool Windesheim. Het begeleidend onderzoek naar de effectiviteit van een lokaal nieuwsmedium is uitgevoerd door een onafhankelijk team van onderzoekers. Zij zijn allen werkzaam bij het lectoraat Media & Civil Society van Hogeschool Windesheim en vervullen geen onderwijsrol bij de opleiding Journalistiek. De redactionele eindverantwoordelijkheid van MijnZ lag bij Wegener/De Stentor. Daarmee is onafhankelijkheid van de onderzoekers geborgd. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek is enkel subsidiegever geweest en heeft geen bemoeienis gehad met inhoudelijke of praktische zaken rondom het project. 3. De potentie van een lokaal digitaal nieuwsplatform In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst van de populatie van jongeren in Zwolle, om na te gaan of een nieuw, digitaal nieuwsplatform in Zwolle potentie heeft. Dagelijks zijn er zo n jongeren van 15 t/m 29 jaar in Zwolle te vinden, die daar wonen, werken, studeren en/of naar school gaan. Hoe ziet deze populatie eruit wat betreft achtergrondkenmerken, maatschappelijke betrokkenheid en huidig nieuwsmediagebruik? 19 Om dit te onderzoeken is gebruik gemaakt van het panel van TNS/Nipo. 525 mensen in dit panel bleken te voldoen aan de voorwaarden van de onderzoeksdoelgroep: zij vallen binnen de leeftijdscategorie van 15 t/m 29 jaar en werken, wonen, studeren of gaan naar school in Zwolle. Van deze 525 panelleden hebben er uiteindelijk 402 (76,6%) de online vragenlijst ingevuld. 3.1 Achtergrondkenmerken Eerder onderzoek heeft aangetoond dat er een positieve samenhang is tussen interesse in nieuws en bepaalde achtergrondkenmerken, zoals leeftijd, sociale klasse en opleidingsniveau (Drok & Schwarz, 2009). Zo is het waarschijnlijk dat iemand van 28 jaar oud, studerend aan een universiteit en met hoogopgeleide ouders, meer geïnteresseerd is in nieuws dan iemand van 16 jaar, die bezig is met een MBO opleiding en die ouders heeft die lager opgeleid zijn. Vanwege deze samenhang is voor de steekproef van Zwolse jongeren specifiek gekeken naar deze achtergrondkenmerken. Omdat het bij het huidige onderzoeksproject gaat om een lokaal nieuwsplatform, is ook gekeken naar de woonplaats van de respondenten. Om een indruk te geven van de samenstelling van de steekproef, zijn in Tabel 3.1. de achtergrondgegevens van de Zwolse jongeren samengevat.

11 TABEL 3.1 OVERZICHT ACHTERGRONDKENMERKEN ZWOLSE JONGEREN (N=402) FIGUUR 3.1 MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN ZWOLSE JONGEREN (N=402) Leeftijd 45% 30% 25% Opleidingsniveau* 37% 45% 18% Opleidingsniveau ouders** (Sociale klasse) 32% 42% 26% Woonplaats 42% 16% 12% 11% 10% 9% 15 t/m 19 jaar 20 t/m 24 jaar 25 t/m 29 jaar basisonderwijs/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit basisonderwijs/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit Zwolle Kop van Overijssel Gelderland Drenthe Salland Flevoland * Het gaat om het hoogst genoten (met een diploma afgeronde) opleidingsniveau. Buurthulp Donatie Vrijwilligerswerk Mening gegeven Online forum bezocht doorgestuurd Bewuste aankoop/boycot Nooit 1,0 1,5 1,49 1,53 1,71 1,65 Soms 2,0 2,5 1,93 2,09 2,05 Regelmatig 3,0 21 ** Sociale klasse is bepaald door het gemiddelde opleidingsniveau van de vader en de moeder. Geprotesteerd 1,16 Politiek actief 1, Maatschappelijke betrokkenheid Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik hangen niet alleen positief samen met standaard achtergrondvariabelen als leeftijd, opleidingsniveau en sociale klasse, maar ook met de mate van maatschappelijke betrokkenheid (Putnam, 1995, 2000; Mindich, 2005; Banaji & Buckingham, 2013). Om een indicatie te krijgen van de mate van maatschappelijke betrokkenheid is onder andere gevraagd naar de frequentie waarop een aantal sociale activiteiten is ondernomen. Zoals in Figuur 3.1. te Een tweede aspect van maatschappelijke betrokkenheid is de band met de samenleving, in dit geval de lokale samenleving. Gemiddeld voelen Zwolse jongeren geen sterke of zwakke band met de lokale samenleving. 5 Jongeren die in Zwolle wonen ervaren een significant sterkere band met de Zwolse samenleving dan de jongeren die buiten Zwolle wonen. 6 Zie Figuur 3.2. zien is, zijn de jongeren in Zwolle het minst vaak actief geweest op politiek gebied en is de meest uitgevoerde activiteit het helpen van een buurtbewoner. 2 Slechts twee van de negen activiteiten zijn (iets) vaker uitgevoerd dan soms (maximaal één keer per jaar). Aangezien het overgrote deel van de activiteiten minder dan één keer per jaar is uitgevoerd, ontstaat mogelijk het beeld dat de gemiddelde Zwolse jongere niet erg maatschappelijk actief is. 3 Toch leidt vergelijking met landelijk onderzoek onder jongeren (Drok & Schwarz, 2009) tot een iets andere conclusie: landelijk is 22% van 3.3 Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik In de voorgaande paragrafen is het duidelijk geworden hoe de steekproef van Zwolse jongeren eruit ziet wat betreft standaard achtergrondkenmerken en maatschappelijke betrokkenheid. De volgende stap is na te gaan of en in hoeverre deze variabelen samenhangen met de algemene nieuwsinteresse en het lokale nieuwsmediagebruik van de Zwolse jongeren. de respondenten helemaal niet actief geweest het afgelopen jaar; in Zwolle ligt dit percentage een stuk lager, namelijk op 6,7%. Voorts geven de respondenten aan een bovengemiddelde interesse in andere mensen te hebben: gemiddeld 3,89 4 op een schaal van 1 tot en met 5. 1 M=1.13; SD=.39 2 M=2.09; SD=.74 3 De gemiddelde score voor het uitvoeren van de diverse maatschappelijke activiteiten ligt op M=1,64; SD=.41, gemeten op een schaal van 1 (nooit) tot en met 3 (regelmatig). 4 SD=.87 5M=2.54, SD=1.20. Gemeten met behulp van de stelling: Ik heb een band met de Zwolse samenleving. De antwoordmogelijkheden lagen op een 5-puntsschaal van helemaal mee oneens tot en met helemaal mee eens

12 FIGUUR 3.2 BAND ZWOLSE SAMENLEVING ONDERVERDEELD NAAR WOONPLAATS (N=402) FIGUUR 3.3 NIEUWSINTERESSE ONDERVERDEELD NAAR LEEFTIJD, OPLEIDINGSNIVEAU, SOCIALE KLASSE (N=402) 5,0 4,5 4,0 3,5 3,23 3,0 2,5 2,17 1,95 2,0 1,5 1,0 Zwolle Omgeving Zwolle Elders De nieuwsinteresse van de Zwolse jongeren ligt op 3,71. 7 De interesse in nieuws van de jongeren in Zwolle neemt toe met de leeftijd: hoe ouder, hoe sterker geïnteresseerd in nieuws. 8 Daarnaast neemt Sociale klasse Opleidingsniveau Leeftijd basis/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit basis/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 3,44 3,32 3,63 3,68 3,83 3,90 3,85 4,03 4,01 5,0 23 de nieuwsinteresse toe met het stijgen van het opleidingsniveau: hoe hoger opgeleid, hoe sterker geïnteresseerd in nieuws. 9 Voorts neemt de nieuwsinteresse toe met het stijgen van het opleidingsniveau van de ouders (sociale klasse). 10 Zie Figuur 3.3. De Zwolse jongeren zijn bovengemiddeld geïnteresseerd in nieuws, maar dit leidt niet als vanzelf tot frequent gebruik van alle nieuwsmedia die de uitgever, en daarmee het publiek, ter beschikking staan. De Zwolse jongeren volgen het nieuws wel regelmatig via Internet, maar de frequentie van het gebruik van de papieren krant en de mobiele telefoon als platform ligt een stuk lager. 12 Zie Figuur 3.5. De nieuwsinteresse van de Zwolse jongeren blijkt positief samen te hangen met de band met de Zwolse samenleving en met de maatschappelijke participatie. Hoe sterker de maatschappelijke verbondenheid en participatie, hoe groter de nieuwsinteresse. 11 Zie Figuur 3.4. Er is echter wel sprake van een positief verband tussen nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik. Dat geldt voor alle drie de onderzochte platforms. Hoe groter de interesse in nieuws, hoe vaker gebruik wordt gemaakt van de papieren krant, het internet en de mobiele telefoon De gemiddelde band met de lokale samenleving verschilt sterk per woonplaats. Voor jongeren die in Zwolle wonen: M=3.23; SD=.98. Voor jongeren die in de omgeving van Zwolle wonen: M=2.17; SD=1.10 en voor jongeren die elders wonen: M=1.95; SD=1.10. F(2,401)=63.14, p=.00 7 SD=.92. Gemeten met behulp van de vraag: Hoe belangrijk vind je het om op de hoogte te zijn van het nieuws? De antwoordmogelijkheden lagen op een 5-puntsschaal van helemaal niet belangrijk tot en met heel belangrijk 815 t/m 19 jarigen: M=3.44, SD=.95; 20 t/m 24 jarigen: M=3.83, SD=.85; 25 t/m 29 jarigen M=4.03, SD=.83. Deze verschillen zijn significant: F(2,401)=16.06, p=.00 9Laagopgeleid: M=3.32, SD=.94; middelbaar opgeleid: M=3.90, SD=.86; hoogopgeleid: M=4.01, SD=.79. Deze verschillen zijn significant: F(2,401)=23.07, p= Band Zwolse samenleving: F(2,401)=3.72, p=.03; Maatschappelijke participatie: F(2,401)=21.16, p= Lage klasse: M=3.63, SD=.99; middenklasse: M=3.68, SD=.94; hoge klasse: M=3.80, SD=.83. Dit verschil is niet significant: p > Vaak = 5 keer per week of vaker; Regelmatig = 1 tot 4 keer per week; Zelden = minder dan 1 keer per week)

13 FIGUUR 3.4 NIEUWSINTERESSE ONDERVERDEELD IN MATE VAN MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID (N=402) Maatschappelijke participatie Maatschappelijke verbondenheid Laag Midden Hoog Laag Midden Hoog 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 3,36 3,69 3,63 3,64 3,93 4,06 5,0 25 FIGUUR 3.5 NIEUWSMEDIAGEBRUIK ZWOLSE JONGEREN (N=402) PER PLATFORM Website Papieren krant Nooit 1,0 Zelden Regelmatig 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 2,29 3,10 Vaak 4,0 De mate van maatschappelijke betrokkenheid blijkt minder eenduidig vast te stellen, ook omdat de verschillende facetten een wisselend beeld laten zien. De mate van verbondenheid met de lokale samenleving is niet uitgesproken hoog of laag en blijkt sterk afhankelijk te zijn van de woonplaats van de respondent (in of buiten Zwolle). De interesse in andere mensen is bovengemiddeld, maar de maatschappelijke participatie is niet bijzonder hoog. De non-participatie ligt onder Zwolse respondenten echter wel duidelijk onder het landelijke niveau (vergelijk Drok & Schwarz, 2009). Dat wil zeggen dat in vergelijking met het landelijke beeld meer Zwolse jongeren op enigerlei wijze actief zijn. Ook al is er geen eenduidige conclusie mogelijk voor wat betreft de mate van maatschappelijke betrokkenheid, wel kan worden geconcludeerd dat de mate waarin Zwolse jongeren betrokken zijn positief samenhangt met hun nieuwsinteresse. Dit is conform de verwachtingen (o.a. Mindich, 2005). Voor wat betreft het nieuwsmediagebruik kan worden geconcludeerd dat onder Zwolse jongeren een website als platform duidelijk frequenter wordt gebruikt dan de papieren krant of mobiele applicaties. Voorts kan worden geconcludeerd dat nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik positief samenhangen, zoals ook uit eerder onderzoek is gebleken (o.a. Putnam, 1995). Op basis van de achtergrondgegevens, maatschappelijke betrokkenheid, nieuwsinteresse en het nieuwsmediagebruik van Zwolse jongeren is de conclusie dat er duidelijk potentie is voor een lokaal, digitaal nieuwsplatform. Mobiele applicatie 2, Conclusie In dit hoofdstuk stond de vraag centraal in hoeverre er potentie is voor een lokaal digitaal nieuwsplatform in Zwolle. In de eerste plaats blijkt het gemiddelde opleidingsniveau onder de onderzochte Zwolse jongeren relatief hoog te zijn. Voorts blijkt dit opleidingsniveau positief samen te hangen met de interesse voor nieuws, zoals op basis van eerder onderzoek mocht worden verwacht (o.a. Drok & Schwarz, 2009). In de tweede plaats blijkt de sociale klasse eveneens relatief hoog. En ook deze achtergrondvariabele blijkt positief samen te hangen met de nieuwsinteresse van de jongeren, conform eerder onderzoek (o.a. Van Cauwenberge, d Haenens, & Beentjes, 2010). Er blijkt dus een goede voedingsbodem te bestaan voor MijnZ, dat in deze publicatie als casus dient. Dit platform neemt, anders dan de al bestaande media in Zwolle, de jonge gebruiker expliciet als uitgangspunt en legt in eerste instantie een accent op populair nieuws. 13 Papieren krant: r=.26, p=.00; internet: r=.57, p=.00; mobiele telefoon: r=.27, p=.00.

14 4. Het gebruik van en de waardering voor een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws 27 In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vraag in hoeverre een lokaal digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws door jongeren uit de leeftijdsgroep van 15 t/m 29 jaar wordt gebruikt en gewaardeerd. Onder populair nieuws wordt verstaan: nieuws met een nadruk op kort nieuws met relatief veel aandacht voor zogeheten 112-nieuws en op luchtige en verstrooiende onderwerpen. De vraag wordt behandeld aan de hand van de casus MijnZ. De ontwikkeling van MijnZ lag in handen van Wegener/De Stentor. Daarbij werd een groep student-redacteuren betrokken. Bij de ontwikkeling van de website is rekening gehouden met de wensen van jongeren op het gebied van inhoud en vorm, voor zover bekend uit eerder onderzoek. Vervolgens is geëxperimenteerd met onder andere kleurstelling, lay-out, vertelvormen en taalgebruik. 4.1 Frequente gebruikers MijnZ kwam online op 2 april Zie bijlage III voor screenshots van de website. Het begeleidende onderzoek naar gebruik en waardering ging ongeveer een half jaar daarna van start. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van een online vragenlijst die is uitgezet via een pop-up op de website van MijnZ. Uiteindelijk is de vragenlijst door 80 frequente gebruikers van MijnZ ingevuld. Frequente gebruikers zijn respondenten die hebben aangegeven de website regelmatig (1 tot 4 keer per week) of vaak (5 keer per week of vaker) te bezoeken. Om een beeld te krijgen van de jongeren die het platform MijnZ ten minste één maal per week gebruiken worden zij vergeleken met de in het vorige hoofdstuk beschreven algemene steekproef van Zwolse jongeren ( Zwolle algemeen ; N=402) op achtergrondkenmerken, mate van maatschappelijke betrokkenheid en nieuwsinteresse/nieuwsmediagebruik.

15 Achtergrondkenmerken De frequente gebruikers blijken in vergelijking met de steekproef Zwolle algemeen veel vaker te behoren tot de leeftijdscategorie 20 t/m 24 jaar (65%). 1 MijnZ wordt dus relatief vaak bezocht door jongeren die in de middelste leeftijdscategorie vallen. Zie Figuur 4.1. FIGUUR 4.1 LEEFTIJDSCATEGORIEËN FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 26,3% 44,8% 65,0% 30,1% 25,1% FIGUUR 4.2 HOOGST AFGERONDE OPLEIDINGSNIVEAUS FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 8,8% 36,6% basisonderwijs/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit Gebruikers MijnZ (N=80) 78,8% 45,3% Zwolle algemeen (N=402) 12,5% 18,2% 29 10% 8,8% 0% jaar jaar jaar Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402) FIGUUR 4.3 LEER-/WERKSITUATIE FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Het hoogst afgeronde opleidingsniveau van de frequente gebruikers is vaker havo, vwo, of mbo en (On)betaalde baan/werkloos 13,8% 29,9% minder vaak basisonderwijs, vmbo of mavo dan van de Zwolse jongere in het algemeen. 2 Dit komt ook naar voren in Figuur 4.2. Combinatie studie/werk Windesheim 8,9% 27,5% 24,4% 43,5% Hierbij moet worden aangetekend dat een groot gedeelte van de respondenten die basisonderwijs/ Middelbare school 5,1% 11,2% vmbo/mavo (89%) of havo/vwo/mbo (77,5%) heeft afgerond mogelijk nog een vervolgopleiding Deltion 4,2% 8,0% volgt. Wanneer gekeken wordt naar de huidige leer/werksituatie ontstaat een duidelijker beeld. Het opvallendste verschil tussen de frequente gebruikers en Zwolle algemeen is dat de eerste groep veel vaker op Windesheim studeert dan de tweede: 43,5% van de frequente gebruikers studeert op Universiteit Hogeschool 1,7% 3,3% 1,7% 3,9% Windesheim, tegenover 8,9% van de steekproef Zwolle algemeen. Zie figuur 4.3. Landstede 1,7% 5,7% Overig 0,8% 2,0% 1 Het verschil is significant: Chi2(2)=36.12, p= Het verschil is significant: Chi2(2)=32.11, p=.000 Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402)

16 Voor wat betreft de derde achtergrondvariabele, sociale klasse: de frequente gebruikers komen gemiddeld uit een wat hogere sociale klasse dan de respondenten in de steekproef Zwolle algemeen, maar dit verschil is slechts marginaal significant. 3 Zie Figuur 4.4. FIGUUR 4.5 MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) Nooit 1,0 1,5 Soms 2,0 2,5 Regelmatig 3,0 FIGUUR 4.4 SOCIALE KLASSE FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) Mening geven Buurthulp 1,71 2,09 2,33 2,31 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 25,5% 31,8% 40,6% 42,1% 34,3% 26,2% Donatie Vrijwilligerswerk Online forum bezocht Bewuste aankoop/boycot doorgestuurd Geprotesteerd 1,16 1,65 1,49 1,53 1,59 2,23 2,05 2,20 1,93 2,03 1,90 1, % 5% 0% basisonderwijs/vmbo/mavo havo/vwo/mbo hbo/universiteit Politiek actief Gebruikers MijnZ (N=80) 1,38 1,13 Zwolle algemeen (N=402) Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402) Frequente gebruikers van het lokale nieuwsplatform MijnZ zijn dus over het algemeen ouder, hoger opgeleid en komen vaker uit een hogere sociale klasse dan de gemiddelde jongere in Zwolle; dit resultaat strookt met eerder onderzoek (o.a. Drok & Schwarz, 2009). Voorts voelen frequente gebruikers zich meer betrokken bij de Zwolse samenleving 6 dan de steekproef Zwolle algemeen. 7 Zie Figuur 4.6. Hier speelt ook de woonplaats van de jongere een rol. Eerder werd vastgesteld dat er een verband is tussen de woonplaats van de respondent en de verbondenheid met de Zwolse samenleving (zie Figuur 3.2.). Van de frequente gebruikers van MijnZ woont de ruime meerderheid in Zwolle (55%), gevolgd door elders (11,3%), Salland (10%) en Gelderland (10%). Vergeleken met de steekproef wonen er meer frequente gebruikers in Zwolle. 8 Maatschappelijke betrokkenheid De frequente gebruikers zijn maatschappelijk actiever dan de Zwolse jongeren in het algemeen. 4 De verschillen tussen de frequente gebruikers en Zwolle algemeen liggen vooral op het gebied van participatie door middel van expressie, dus bij mening gegeven, online forum bezocht en geprotesteerd. 5 Zie Figuur Gebruikers MijnZ: M=2.10, SD=.65; Zwolle algemeen: M=1.95, SD=.67. Het verschil is marginaal significant: F(1,481)=3.014, p= Alleen voor de activiteit geld gegeven aan een goed doel of vrijwilligersorganisatie (donatie) is het verschil tussen de gebruikers van MijnZ en het algemene profiel van de Zwolse jongere niet significant: p> Regelmatig = meerdere keren per jaar; soms = 1 keer per jaar of minder 6 Gemeten met behulp van de stelling: Ik heb een band met de Zwolse samenleving. De antwoordmogelijkheden lagen op een 5-puntsschaal van helemaal mee oneens tot en met helemaal mee eens 7 Gebruikers MijnZ: M=3.65; SD=1.11; Zwolle algemeen M=2.54; SD=1.20. Het verschil is significant: F(1,481)=58.39, p=.00 8 Het verschil is significant: Chi2(2)=61.14, p=.000

17 FIGUUR 4.6 LOKALE VERBONDENHEID FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 is het nieuws door andere (landelijke) media opgepikt, wat leidt tot een indirecte toestroom van bezoekers. De bezoekers die van buitenaf komen, vallen over het algemeen buiten de doelgroep van MijnZ en zijn zelden terugkerende bezoekers. Zie Figuur 4.8. Band Zwolse samenleving Gebruikers MijnZ (N=80) 2,54 Zwolle algemeen (N=402) 3,65 FIGUUR 4.7 GEBRUIK DIVERSE MEDIA FREQUENTE GEBRUIKERS MIJNZ (N=80) VS. ZWOLLE ALGEMEEN (N=402) Nooit 1,0 Zelden Regelmatig 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 Vaak 4,0 33 Nieuwsinteresse en nieuwsmediagebruik Frequente gebruikers van het lokale nieuwsplatform MijnZ zijn sterker geïnteresseerd in nieuws dan de gemiddelde jongere in Zwolle ( Zwolle algemeen ), terwijl in die laatste groep de nieuwsinteresse al relatief hoog was (zie hoofdstuk 3). 9 De hogere nieuwsinteresse van de frequente gebruikers uit zich ook in hun nieuwsmediagebruik. Frequente gebruikers van MijnZ maken ook vaker gebruik van andere platforms dan de Zwolse jongere uit de algemene steekproef. 10 Dit geldt voor zowel Internet/ website als voor de mobiele telefoon en de papieren krant. 11 Het lijkt erop dat deze media complementair zijn. De verschillen tussen frequente gebruikers van MijnZ en de algemene Zwolse jongere wat betreft nieuwsmediagebruik worden zichtbaar in Figuur 4.7. Papieren krant Mobiele telefoon Internet Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402) Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402) Gebruikers MijnZ (N=80) Zwolle algemeen (N=402) 2,29 2,21 2,71 2,99 3,10 3, Feitelijk gebruik nieuwsplatform De conclusie van hoofdstuk 3 was dat er een goede voedingsbodem is voor een nieuwsplatform in FIGUUR 4.8 UNIEKE BEZOEKERS MIJNZ (WEEK T/M WEEK ) Zwolle, vanwege de aanwezigheid van een aantal kenmerken die positief samenhangen met nieuwsmediagebruik. De vraag is of het nieuwsplatform MijnZ ook daadwerkelijk wordt gebruikt Uit de statistieken van de website blijkt dat er, in de periode van maart 2011 (week 13) tot en met mei 2012 (week 19), gemiddeld 1491 unieke bezoekers per week MijnZ bezoeken. Dit aantal is redelijk constant gedurende deze periode, afgezien van een paar incidentele uitschieters. Deze pieken zijn te verklaren door bijzondere gebeurtenissen in de regio dan wel op landelijk niveau. In die gevallen Gebruikers MijnZ: M=4.39, SD=.63; Zwolle algemeen: M=3.71, SD=.92. Het verschil is significant: F(1,481)=39.89, p= Vaak = 5 keer per week of vaker; Regelmatig = 1 tot 4 keer per week; Zelden = minder dan 1 keer per week) 11 De verschillen zijn significant. Voor Internet: Chi2(3)=54.64, p=.000; mobiele telefoon: Chi2(3)=37.68, p=.000; papieren krant: Chi2(3)=17.40, p=

18 4.3 Waardering nieuwsplatform FIGUUR 4.9 SCORES OP DE ALGEMENE STELLINGEN (N=80) Naast het gebruik is de waardering onderzocht. Aan de frequente gebruikers (= bezoekt de website 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 ten minste 1 maal per week; N=80) van het nieuwsplatform is gevraagd naar de waardering van het platform op basis van een aantal algemene stellingen en een aantal stellingen omtrent inhoud en Goed bereikbaar 3,99 vormgeving. Daarnaast is gevraagd naar mogelijke aanbevelingen voor MijnZ. Ik vind MijnZ leuk 3,81 Algemeen Om de algemene waardering van het nieuwsplatform te meten, zijn zes stellingen voorgelegd aan de respondenten. In Figuur 4.9. is te zien dat de frequente gebruikers van MijnZ in het algemeen tevreden zijn over het platform; op alle stellingen wordt boven het gemiddelde (3,0) gescoord. 12 Het meest eens zijn de gebruikers het met de stellingen MijnZ is goed bereikbaar en Ik vind MijnZ leuk. Het Links werken voldoende Betrouwbaarheid Voldoende contactmogelijkheden Toename algemene kennis 3,23 3,21 3,39 3,35 35 minst eens zijn de frequente gebruikers het met de stellingen over de toename van algemene kennis wanneer ze het platform gebruiken en met de stelling dat MijnZ voldoende contactmogelijkheden heeft. Hierbij moet worden aangetekend dat het gaat om de waardering van terugkerende bezoekers; de waardering van afhakers is in deze fase niet gemeten. FIGUUR 4.10 SCORES OP DE STELLINGEN OVER INHOUD (N=80) 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 Inhoud Om de waardering van de frequente gebruikers over inhoudelijke aspecten van MijnZ te meten, zijn elf stellingen voorgelegd aan de respondenten. Ook op deze stellingen wordt boven het gemiddelde gescoord. 13 De frequente gebruikers van het nieuwsplatform zijn over het algemeen tevreden over de Begrijpelijkheid MijnZ weet wat er speelt Informatie is up to date 3,85 3,80 4,10 inhoud. Het meest tevreden zijn ze over de begrijpelijkheid van de teksten en de mate waarin MijnZ geïnformeerd lijkt te zijn over wat er speelt. Het minst positief zijn zij over de mate van afwisseling in onderwerpen en de mate waarin ze zich kunnen inleven in de verhalen. Zie Figuur Interessante onderwerpen Verhalen zijn niet te saai Originele berichten 3,75 3,65 3,61 Informatie voor gesprekken 3,59 Betrekking op mij 3,51 Combinatie informatie-entertainment 3,51 12 De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van helemaal mee oneens tot en met helemaal mee eens 13 De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van helemaal mee oneens tot en met helemaal mee eens Inleven in de verhalen Voldoende afwisseling onderwerpen 3,36 3,34

19 Vormgeving Vervolgens is onderzocht hoe de vormgeving van het nieuwsplatform wordt beoordeeld door de meer frequente gebruikers. Dit is gedaan aan de hand van negen stellingen. 14 Over de vormgeving van de website zijn de frequente gebruikers meer dan gemiddeld tevreden. Het meest positief zijn de respondenten over de stellingen De video s werken goed en MijnZ is prettig om te gebruiken. Het minst eens zijn ze het met de stellingen over de mate waarin gebruik wordt gemaakt van video s en de afwisseling in vertelvormen. Dit is weergegeven in Figuur FIGUUR 4.11 SCORES OP DE STELLINGEN OVER VORMGEVING (N=80) respondenten gemist. Daarna volgen er wensen die meestal door een kleine groep worden onderschreven. Zo mist 13,8% een roddelrubriek en wil 12,5% graag buitenlands nieuws. Voorts mist 13,8% van de respondenten Iets anders. Daarbij gaat het om een waaier van onderwerpen, die elk door minder dan 10% van de respondenten wordt genoemd, zoals berichten zonder stijl- en schrijffouten, binnenlands nieuws en strips. Daarnaast zitten er in deze waaier onderwerpen waar de behoefte van jongeren om zich te kunnen spiegelen aan anderen uit spreekt. Dit betreft onder meer: een discussieforum, talent en cultuur bij jongeren, verhalen met emotie, uitgebreide meningen. Bijna een kwart van de respondenten mist niets. 37 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 TABEL 4.1 WAT MIS JE NOG OP MIJNZ? Video s werken goed Prettig om te gebruiken Overzichtelijk Goede lengte berichten Ziet er mooi uit Passende foto s Voldoende gebruik foto s Voldoende afwisseling vertelvormen Voldoende gebruik video s Aanbevelingen voor MijnZ van Zwolse jongeren De stellingen over de waardering van MijnZ (algemeen, inhoud, vormgeving) zijn, zoals vermeld, enkel door de frequente gebruikers van de website beantwoord. Aangezien deze groep ten minste wekelijks gebruik maakt van MijnZ, mag verwacht worden dat deze respondenten over het algemeen tevreden zijn. Toch voldoet MijnZ niet op alle punten en blijven er wensen (Tabel 4.1). Op de eerste plaats staat het gemis aan verdieping. Door de frequente gebruikers worden achtergrondverhalen het meest gemist: 41,3%. Op de tweede plaats staan columns, die worden door 35% van de 3,40 3,38 3,36 3,50 3,46 3,63 3,61 3,71 3,89 Wat mis je nog op MijnZ? (N=80; meerdere opties mogelijk) Achtergrondverhalen 41,3% Columns 35,0% Roddels 13,8% Buitenlands nieuws 12,5% Anders, namelijk 13,8% Niets 23,8% Naast de groep frequente gebruikers (N=80) is er een groep Zwolse jongeren die wel bekend is met MijnZ, maar het platform eigenlijk nooit bezoekt (N=218). Aan deze totale groep respondenten (N=298 is de vraag voorgelegd wat er nodig is om hun gebruiksfrequentie (verder) te doen toenemen. Deze vraag is toegespitst op de technische bereikbaarheid, vanuit de gedachte dat een gefundeerde mening over inhoud en vorm van MijnZ van het grootste gedeelte van deze groep nauwelijks verwacht mag worden. Aan deze groep respondenten, die dus op zijn minst bekend is met het nieuwsplatform, zijn drie stellingen voorgelegd, met als overkoepelende vraag: wanneer zou je vaker naar MijnZ gaan? 15 Voor 33,5% van de respondenten die op dit moment niet of nauwelijks gebruik maken van de website 14 De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van helemaal mee oneens tot en met helemaal mee eens 15 De antwoordcategorieën lagen op een 5-puntsschaal van helemaal mee oneens tot en met helemaal mee eens

20 (niet-frequente gebruikers) zou de toevoeging van een mobiele applicatie kunnen leiden tot een frequenter bezoek. Voor de frequente gebruikers ligt dit percentage nog hoger, namelijk op 50%. Van de niet-frequente gebruikers is 23,8% het eens met de stelling dat een mobiele website leidt tot een frequenter bezoek en 11,4% doet dit als er meer mogelijkheden voor online contact zouden zijn. Ook deze percentages liggen hoger voor respondenten die al wel frequent gebruik maken van de website, namelijk op respectievelijk 50% en 33,8%. Deze resultaten zijn weergegeven in Figuur Het nieuwsplatform zou dus met name meer en nog frequentere bezoekers kunnen trekken met een mobiele applicatie en/of mobiele website. 4.4 Conclusie In dit hoofdstuk stond de vraag centraal in hoeverre jongeren een digitaal nieuwsplatform met een accent op populair nieuws gebruiken en waarderen. Het feitelijke gebruik van MijnZ in het eerste bestaansjaar lag op ongeveer 1500 unieke bezoekers per week. Op basis van het onderzoek mag worden verwacht dat het bereik van MijnZ vergroot kan worden door gebruik te gaan maken van mobiele applicaties. Het aantal frequente bezoekers van MijnZ is gering en vormt geen willekeurige groep. Ze blijken bovengemiddeld maatschappelijk betrokken, zijn in het algemeen intensievere nieuwsmediagebruikers, zijn beduidend minder vaak werkzaam of werkloos, zijn veel vaker studerend op een hogeschool, in het bijzonder op Windesheim en zijn beduidend vaker tussen 20 en 24 jaar oud. Het lijkt erop dat de journalistiekstudenten van Windesheim, die de redactie van MijnZ vormen, met name hun eigen leeftijdgenoten en studiegenoten bereiken. De waardering van de frequente bezoekers voor MijnZ is over het algemeen ruim voldoende, zowel met betrekking tot de vorm als tot de inhoud. Toch kan worden geconcludeerd dat er ruimte is voor verbetering. Wat de frequente gebruikers vooral blijken te missen is verdieping/context en mogelijkheden om zich te spiegelen aan andere jongeren (opinie, emotie, jongerencultuur). Het lijkt erop dat jongeren een meer informatief en communicatief platform willen met een grotere afwisseling in onderwerpen die op een serieuze manier gebracht worden en die altijd (mobiel) bereikbaar is. 39 FIGUUR 4.12 WANNEER ZOU JE VAKER NAAR MIJNZ GAAN? (N=298) Mobiele applicatie Niet-frequente gebruikers frequente gebruikers 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 8,3% 25,2% 22,9% 18,8% 24,8% 12,5% 37,5% 16,3% 13,8% 20,0% 100% Mede op basis van deze onderzoeksresultaten heeft Wegener/De Stentor een aantal veranderingen van het nieuwsplatform geïnitieerd en doorgevoerd: het accent is verschoven van populair naar verdieping en interactie en de website is aangevuld met een mobiele (web)applicatie. In hoofdstuk 5 worden deze veranderingen nader toegelicht en wordt het onderzoek naar het gebruik en de waardering van dit vernieuwde platform besproken. Mobiele website Mogelijkheden online contact Niet-frequente gebruikers 3,2% 20,6% 28,9% 22,0% 25,2% frequente gebruikers 12,5% 37,5% 21,3% 12,5% 16,3% Niet-frequente gebruikers 1,8% 9,6% 22,5% 31,2% 34,9% frequente gebruikers 5,0% 16,3% 22,5% 21,3% 35,0% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens