BESTEKSCATALOGUS NATUURLIJKE WATERLOPEN 2012

Transcriptie

1 BESTEKSCATALOGUS NATUURLIJKE WATERLOPEN 2012

2 TOELICHTING Algemeen In deze bestekscatalogus treft u kwaliteitsomschrijvingen aan voor natuurlijke waterlopen. De bestekscatalogus is een toegankelijke gids die aan de hand van normen, beelden en omschrijvingen inzicht geeft in de na te streven kwaliteit per onderdeel. De catalogus kan worden ingezet als handzaam communicatiemiddel tussen opdrachtgever, toezichthouders en opdrachtnemers. In de bestekscatalogus zijn in de bijlage tevens overzichten opgenomen van overlastgevende ruigtkruiden, alsmede exoten. Wanneer de planten uit de betreffende overzichten worden waargenomen dient dit bij de directie te worden vermeld. Totstandkoming kwaliteitsomschrijvingen Cyber Adviseurs heeft samen met Waterschap Regge & Dinkel het onderhoud aan natuurlijke waterlopen vertaald naar kwaliteitseisen en kwaliteitsbeelden per onderdeel. Toelichting op onderdelen De kwaliteitsomschrijvingen geven inzicht in doel, voorbeeldsituatie, gewenste kwaliteitsbeeld, kwaliteitseisen en de onderhoudsperiode. In sommige gevallen wordt aanvullende informatie verschaft in een toelichting. Per onderdeel moet aan alle gestelde kwaliteitseisen worden voldaan. Cyber B.V. Waterschap Regge & Dinkel maart 2012 COLOFON: Opdrachtgever: Contactpersoon: Senior Adviseur: Projectleider: Auteurs: Datum: Waterschap Regge & Dinkel Nicole Oolbekkink Remko Kamstra Rob Ellenbroek Rob Ellenbroek Bjorn Nijhuis maart 2012 Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

3 INHOUDSOPGAVE 1. Onderhoudspad - vegetatielengte - zonder afvoer maaisel 2. Onderhoudspad - vegetatielengte - met afvoer maaisel 3. Beekprofiel - risicodragende soorten 4. Beekprofiel - hoog risico - doorstroom 5. Beekprofiel - laag risico - doorstroom 6. Beekprofiel - hoog risico - obstakels 7. Beekprofiel - laag risico - obstakels 8. Beekprofiel - beplanting aan twee zijden - takvrije hoogte 10. Meetstuwen - doorstroom 11. Stuw - doorstroom 12. Duikers - doorstroom Bijlagen 1. Overzicht risicodragende soorten 2. Overzicht exoten Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

4 1. ONDERHOUDSPAD - VEGETATIELENGTE - ZONDER AFVOER MAAISEL Doel: Onderhoudspaden langs waterlopen bewandelbaar houden door de vegetatie tijdig te maaien cm voorbeeldsituatie onderhoudspad kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Hoogte vegetatie: Maximaal 30 cm en minimaal 10 cm hoog. Aanwezigheid maaisel: Maaisel is gelijkmatig verdeeld over het onderhoudspad. Uitvoeringsspecificatie Inclusief bijmaaien rondom obstakels. jan mei 1 jun - 14 jul 15 jul - 31 aug 1 sep - 15 nov dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

5 2. ONDERHOUDSPAD - VEGETAIELENGTE - MET AFVOER MAAISEL Doel: Onderhoudspaden langs waterlopen bewandelbaar houden door de vegetatie tijdig te maaien en het maaisel af te voeren cm voorbeeldsituatie Kwaliteitseisen Hoogte vegetatie: Maximaal 30 cm en minimaal 10 cm hoog. Aanwezigheid maaisel: Er is geen maaisel aanwezig. onderhoudspad kwaliteitsbeeld Uitvoeringsspecificatie Inclusief bijmaaien rondom obstakels. jan mei 1 jun - 14 jul 15 jul - 31 aug 1 sep - 15 nov dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

6 3. BEEKPROFIEL OVERLASTGEVENDE RUIGTEKRUIDEN Doel: Voorkomen van overlast van overlastgevende ruigtekruiden door te grote hoeveelheden en te grote haarden voor de bloei af te maaien. voorbeeldsituatie Kwaliteitseisen Aanwezigheid risicodragende soorten: Maximaal 10 m2 ruigtekruiden per 100 m2 beekprofiel. Individuele haard heeft een grootte van maximaal 5 m2. beekprofiel kwaliteitsbeeld Toelichting Overlastgevende ruigtekruiden zijn planten die hoog opschieten en vooral gedijen op stikstofrijke grond. Het betreft: akkerdistel, grote brandnetel, jakobskruiskruid en ridderzuring (zie bijlage 1). Uitvoeringsspecificatie Overlastgevende ruigtekruiden en reuzenberenklauw registreren en melden aan de directie. jan 15 mei 15 nov dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

7 4. BEEKPROFIEL - HOOG RISICO - DOORSTROOM Doel: Waarborgen van de waterafvoer door de vegetatie te maaien en obstakels te verwijderen, als deze een groot deel van de doorstroom dreigen te belemmeren. min. 70% vrij max. 90% vrij voorbeeldsituatie beekprofiel kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Doorstroomprofiel: Minimaal 70% en maximaal 90% van elke strekkende meter waterloop is vrij van vegetatie en obstakels. Leeftijd vegetatie: Vegetatie op niet beplante oevers is maximaal 1 jaar oud. Grootte obstakels: Obstakels hebben een maximale breedte van 20% van het doorstroomprofiel tot een maximum van 20 cm. Hoogte vegetatie: Vegetatielengte is minimaal 10 cm en gemiddeld maximaal 60 cm hoog. Aanwezigheid maaisel: Er is geen maaisel aanwezig binnen het beekprofiel. Maaisel buiten het beekprofiel is gelijkmatig verdeeld. Definitie obstakel Eén of meerdere samengedraven objecten die de doorstroming kunnen belemmeren, variërend van zand en grofvuil tot samengedreven blad. Uitvoeringsspecificatie jan 1 jun - 15 jul 1 sep - 15 nov dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

8 5. BEEKPROFIEL - LAAG RISICO - DOORSTROOM Doel: Waarborgen van de waterafvoer door de vegetatie te maaien en obstakels te verwijderen, als deze een groot deel van de doorstroom dreigen te belemmeren. min. 40% vrij max. 80% vrij voorbeeldsituatie beekprofiel kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Doorstroomprofiel: Minimaal 40% en maximaal 80% van elke strekkende meter waterloop is vrij van vegetatie en obstakels. Leeftijd vegetatie: Vegetatie op niet beplante oevers is maximaal 1 jaar oud. Grootte obstakels: Obstakels hebben een maximale breedte van 40% van het doorstroomprofiel tot een maximum van 40 cm. Hoogte vegetatie: Vegetatielengte is minimaal 10 cm en gemiddeld maximaal 60 cm hoog. Aanwezigheid maaisel: Er is geen maaisel aanwezig binnen het beekprofiel. Maaisel buiten het beekprofiel is gelijkmatig verdeeld. Definitie obstakel Eén of meerdere samengedraven objecten die de doorstroming kunnen belemmeren, variërend van zand en grofvuil tot samengedreven blad. Uitvoeringsspecificatie jan 1 jun - 15 jul 1 sep - 15 nov dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

9 6. BEEKPROFIEL - HOOG RISICO - OBSTAKELS Doel: Waarborgen van de waterafvoer door de obstakels die de doorstroom belemmeren tijdig te verwijderen. max. 20% < 20 cm voorbeeldsituatie beekprofiel kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Grootte obstakels: Obstakels hebben een maximale breedte van 20% van het doorstroomprofiel tot een maximum van 20 cm. Eventueel aanwezige obstakels belemmeren de doorstroom niet. Definitie obstakel Eén of meerdere samengedraven objecten die de doorstroming kunnen belemmeren (varierend van zand en grofvuil tot samengedreven blad). Uitvoeringsspecificatie jan dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

10 7. BEEKPROFIEL - LAAG RISICO - OBSTAKELS Doel: Waarborgen van de waterafvoer door de obstakels die de doorstroom belemmeren tijdig te verwijderen. max. 40% < 40 cm voorbeeldsituatie beekprofiel kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Grootte obstakels: Obstakels hebben een maximale breedte van 40% van het doorstroomprofiel tot een maximum van 40 cm. Eventueel aanwezige obstakels belemmeren de doorstroom niet. Definitie obstakel Eén of meerdere samengedraven objecten die de doorstroming kunnen belemmeren (varierend van zand en grofvuil tot samengedreven blad). Uitvoeringsspecificatie jan dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

11 8. BEEKPROFIEL - BEPLANTING AAN TWEE ZIJDEN - TAKVRIJE HOOGTE Doel: Tijdig wegnemen van overhangende takken die het onderhoud aan de waterloop belemmeren. min. 2 m, max. 2.5 m voorbeeldsituatie beekprofiel kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Takvrije hoogte: Beekprofiel is tot minimaal 2 meter, en maximaal 2.50 meter, boven de waterbodem vrij van takken. Uitvoeringsspecificatie jan 1 sep - 15 nov dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

12 10. MEETSTUWEN - DOORSTROOM Doel: Waarborgen van de functionaliteit van de meetstuw door de bedekking te beperken. stilling well stroomrichting >90% >90% stuw voorbeeldsituatie m kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Bedekking: Minimaal 90% van elke strekkende meter van het doorstroomprofiel is vrij van vegetatie en obstakels. N.b.: kwaliteitsniveau geldt van 5.00 meter voor de stuw, tot meter na de stuw. Uitvoeringsspecificatie jan dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

13 11. STUW - DOORSTROOM Doel: Waarborgen van de functionaliteit van de stuw door de bedekking te beperken. stuw voorbeeldsituatie 2.00 m 2.00 m kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Bedekking: Minimaal 90% van elke strekkende meter van het doorstroomprofiel is vrij van vegetatie en obstakels. N.b.: kwaliteitsniveau geldt van 2.00 meter voor de stuw tot 2.00 meter na de stuw. Uitvoeringsspecificatie jan dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

14 12. DUIKERS Doel: Verstoppingen voorkomen door drijfvuil tijdig te verwijderen. min. 80% vrij voorbeeldsituatie duiker kwaliteitsbeeld Kwaliteitseisen Obstakels en vegetatie: Minimaal 80% van de duikermond is vrij van obstakels en vegetatie. Uitvoeringsspecificatie jan dec Bestekscatalogus natuurlijke waterlopen

15 BIJLAGE 1 Overlastgevende ruigtkruiden

16 JAKOBSKRUISKRUID AKKERDISTEL Tweejarige plant, die in het eerste jaar een rozet van bladeren op de grond vormt (net als bij een paardebloem). In het tweede jaar vormt de plant een stijf rechtop staande, dikwijls iets rood aangelopen stengel, die bovenaan vertakt is. Na de vruchtvorming sterft de plant af. De stengel bladeren zijn donkergroen en boerenkoolachtig van vorm. Ze kunnen veel of weinig ingesneden zijn. De variatie in bladvorm is erg groot. De bloeiwijze lijkt één bloem, maar dit zijn eigenlijk meerdere bloemen. Bloemkleur: Geel. Hoogte: cm. Bloeitijd: juni-oktober. Plant van voedselrijke grond. De bladeren zijn donkergroen met stekels aan de randen. De stengel heeft geen stekels. Het wortelstelsel is sterk vertakt. Bloemkleur: paarslila Hoogte: cm. Bloeitijd: juni-september. Op het droge talud van de watergang, op onderhoudspaden, op dijken en in droge bergingen. Op het droge talud van de watergang, op onderhoudspaden, op dijken en in droge bergingen. Bijlage 1: overlastgevende ruigtkruiden 16

17 GROTE BRANDNETEL RIDDERZURING Plant van heel voedselrijke grond. Op de vrij grote, donker groene bladeren zitten brandharen. De bloempjes hangen in trossen naar beneden. Het wortelstelsel is sterk vertakt. Plant van voedselrijke, omgewoelde grond. De grote bladeren staan in een rozet. De bladrand is meestal wat gegolfd. De bloempjes zitten aan de hoge bloeistengel. De plant heeft een lange, taaie, sterk vertakte penwortel. Bloemkleur: lichtgroen Hoogte: cm. Bloeitijd: juni-oktober. Bloemkleur: groen Hoogte: cm. Bloeitijd: juni-oktober. Op het droge talud van de watergang, op onderhoudspaden, op dijken en in droge bergingen. Op het droge talud van de watergang, op onderhoudspaden, op dijken en in droge bergingen. Bijlage 1: overlastgevende ruigtkruiden 17

18 BIJLAGE 2 Exoten

19 CABOMBA (WATERWAAIER) GROTE WATERNAVEL Cabomba is een waterplant uit subtropisch Amerika die al tientallen jaren wordt verkocht voor gebruik in aquaria. Cabomba is een ondergedoken waterplant waarvan de bloemen boven water uitsteken. De bladen bestaan uit dunne draadvormige slippen die handvormig geordend zijn. Plant met bladeren drijvend op het water. Bladeren zijn min of meer rond met een gekartelde rand en zijn 4-10 cm in doorsnee, aan één kant tot aan de stengel ingesneden. De stengel zit in het midden van het blad. De bloemen zijn erg klein. Omvang: bladen 5-10 cm lang Bloemkleur: wit Hoogte boven water: cm Bloeitijd: juni-augustus Cabomba komt voor in het stroomprofiel en de natte oever. De Grote waternavel wortelt in de natte oever en vormt dichte, drijvende pakketten in het stroom-profiel en de oever. Bijlage 2: exoten 19

20 JAPANSE DUIZENDKNOOP ONGELIJKBLADIG VEDERKRUID Struikvormer, groeit in dichte bossen bij elkaar. Bamboe-achtige gelede stengels met ovale bladeren. Plant drijft in het water. De bladeren zitten in kransen aan de lange stengels. De bladeren zijn draadvormig en zien er uit als een veertje. Alleen in de bloei is deze plant duidelijk van andere vederkruiden te onderscheiden door de boven water uitstekende bloeiwijze, die veel bredere, gezaagde, ook in kransen staande blaadjes heeft. De kleine bloempjes staan in kransen net boven de bladeren. Bloemkleur: witte trossen Hoogte: tot 300 cm Bloeitijd: september Op het droge talud van de watergang, op onderhoudspaden, op dijken en in droge bergingen. Bloemkleur: Wit. Lengte van de stengels: cm (grotendeels onder water). Hoogte bloeiwijze: 5-10cm. Bloeitijd: juni-juli. Het Ongelijkbladig vederkruid komt voor in het stroomprofiel en de natte oever. Bijlage 2:exoten 20

21 PARELVEDERKRUID WATERCRASSULA Plant drijft in het voorjaar in het water en steekt in de zomer met vettige, grijzig-groene bladeren boven water uit. De bladeren zitten in kransen aan de lange stengels. Alle bladeren zijn draadvormig en zien er uit als een veertje. Bij het onder water duwen vangen de bovenste bladeren een luchtbel (parel). De kleine bloempjes staan in kransen net boven de bladeren. Vetplantachtige groenblijvende plant. Kleine stervormige roze bloempjes met een doorsnede van 3 mm. Breidt zich uit tot lichtgroene ondoordringbare matten. Bloemkleur: Wit. Lengte van de stengels: cm (deels onder water). Hoogte boven water: cm. Bloeitijd: juni-juli. Bloemkleur: Roze. Hoogte: 5 tot 30 cm. Bloeitijd: juli - september. Het Parelvederkruid vormt dichte, drijvende pakketten in het stroom- profiel en de natte oever. Watercrassula komt voor op vochtige terreinen die tijdelijk onder water staan. En op oevers tot in het water van poelen, vennen en sloten. Bijlage 2:exoten 21

22 WATERSLA WATERTEUNISBLOEM Bestaat uit los drijvende bladrozetten. Deze zijn uitgespreid of opgericht tot 25 cm breed. Bladeren zijn zacht behaard, dof bleekgroen en hebben drie tot twaalf evenwijdige, verdiepte liggende nerven. Heeft uitlopers en fijn veervormig vertakte wortels. Vermeerdert zich snel door de uitlopers. Watersla wordt ook wel mosselplantje genoemd. Plant vormt vanuit de oever dichte drijvende velden. De bladeren zijn lichtgroen van kleur met een witte nerf. De bladeren van de lange drijvende uitlopers zijn rond, terwijl de bladeren van de boven water uitstekende bloeistengels langwerpig zijn (als wilgenbladeren). De plant heeft grote bloemen. Hoogte: tot 0,15 cm. Bloemkleur: Geel. Lengte van de stengels: tot 3 meter (deels onder water). Hoogte boven water: cm. Bloeitijd: juni-september. Watersla komt voor in het stroomprofiel en de natte oever. De Waterteunisbloem vormt dichte, drijvende pakketten in het stroom profiel en de natte oever en groeit ook het droge talud op. Bijlage 2:exoten 22

23 REUZENBERENKLAUW Zoals de naam al zegt heeft de plant klauwvormige bladeren en is ze nauw verwant aan de Gewone berenklauw, maar veel groter. De reuzenberenklauw kan, afhankelijk van de standplaats, in de lente in een paar maanden tijd uitgroeien tot wel 4 m hoog. Afhankelijk van de standplaats zullen de zaailingen na een of meerdere jaren het bloeistadium bereiken. Het eerste jaar blijft de plant laag (ca. 50 cm), het jaar erop is hij meestal volgroeid en bloeit van juni tot augustus met een variabel aantal schermen vol witte bloemetjes. Na gebloeid te hebben sterft de plant af. Bloemkleur: Wit. Lengte: 50 cm eerste jaar, maximaal 400 cm Bloeitijd: juni-augustus De plant houdt van verstoorde, voedselrijke grond. Bijlage 2:exoten 23