BOMEN EFFECT ANALYSE WIJKHERINRICHTING GHP

Transcriptie

1 BOMEN EFFECT ANALYSE WIJKHERINRICHTING GHP GEMEENTE TILBURG BTL Bomendienst Rapport : Peter van der Laan Gezien : Paul van Kempen Paraaf : Telefoonnummer : Faxnummer : bomendienst@btl.nl Internet : Datum : 23 mei 2008 Kenmerk : PK/fb/ Copyright 2008 BTL Bomendienst B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van BTL Bomendienst B.V. BTL Bomendienst B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schade ontstaan bij gebruik van gegevens uit dit rapport.

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Overzicht onderzochte bomen Bomen Effect Analyse Leeswijzer 5 2 Bisschop Aelenstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 7 3 Bisschop de Bergaignestraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 9 4 Bisschop Janssenstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 11 5 Bisschop van Zoesstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 13 6 Korte Houtstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 15 7 Sint Janstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 17 8 Sint Lucasstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 19 9 Sint Paulusstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies Sint Pieterstraat Opgenomen bomen Bedreigingen, randvoorwaarden en conclusies 23 PK/fb/

3 11 Beschermende maatregelen Algemeen Randvoorwaarden bij te handhaven bomen Kwetsbare zone Gevolgen wortelschade Benodigde snoei Groeiplaatsverbetering Aanvullende maatregelen 25 Bijlage 1 Algemene onderzoeksgegevens 27 Bijlage 2 Gegevens visuele inspectie 29 Bijlage 3 Gegevens groeiplaatsonderzoek 30 Bijlage 4 10 geboden bij werkzaamheden nabij bomen 31 PK/fb/

4 1 Inleiding 1.1 AANLEIDING Gemeente is voornemens om Project Groeseind/Hoefstraat/Pastorieklamp (GHP) ten uitvoer te brengen. Het gaat om een ingrijpende herinrichting van de wijk. Sloop- en nieuwbouwwerkzaamheden en herinrichting van het groen zijn onder meer onderdelen van het project GHP. De uit te voeren werkzaamheden, ten behoeve van de herinrichting van de wijk, hebben op deze locatie naar verwachting op diverse bomen een negatief effect. Om de effecten op de bomen inzichtelijk te krijgen heeft BTL Bomendienst in opdracht van de gemeente een Boom Effect Analyse uitgevoerd. 1.2 OVERZICHT ONDERZOCHTE BOMEN Uitgangspunt is behoud van 54 door de gemeente geselecteerde straatbomen verdeeld over de wijk. Op elke locatie is tenminste 1 groeiplaatsonderzoek uitgevoerd door middel van profielboringen. Het betreft de volgende (deel)locaties, soorten en aantallen bomen. Nrs. locaties Locatie Aantal bomen Boomsoort(en) 1 Korte Houtstraat 2 2 x pluim es 2 2 x Robinia en 1 x pluim St. Lucasstraat 5 es 3 St. Janstraat 4 1 x Zelkova en 3 x peer 4 Bisschop Aelenstraat 7 7 x peer 5 Bisschop debergaignestraat 4 4 x Magnolia 6 St. Paulusstraat x gewone linde 7 St. Paulusstraat Noord 1 1 x winterlinde 8 Omgeving Bisschop van Zoestraat 2 2 x krimlinde 9 Bisschop Janssenstraat 7 7 x Gleditsia 10 Bisschop Janssenstraat West 1 1 x Gleditsia 11 St. Pieterstraat 3 3 x krimlinde Totaal: 54 stuks PK/fb/

5 Locatie projectgebied met de te behouden en nieuw te planten bomen 1.3 BOMEN EFFECT ANALYSE De variatie aan boven- en ondergrondse omstandigheden op genoemde locaties maakt een vooronderzoek voorafgaande aan het definitieve ontwerp noodzakelijk. Dit vooronderzoek gebeurt in de vorm van een Bomen Effect Analyse, waarin de bomen worden geïnventariseerd en op conditie en kwaliteit worden gecontroleerd. Hiermee is het mogelijk de juiste keuzes te maken en daar waar wenselijk met de bomen in het ontwerp rekening te houden. Ook komt er zicht op de mogelijke negatieve effecten van de werkzaamheden en worden globaal de benodigde beschermende randvoorwaarden aangegeven. 1.4 LEESWIJZER In de volgende hoofdstukken zijn per onderzoekslocatie de bevindingen, bedreigingen en bijbehorende randvoorwaarden opgenomen. Een overzicht met 3 tabellen aangaande de gemiddelde boomomvang is opgenomen in bijlage 1. Een overzicht van de volledige VTA bevindingen per boom is in bijlage 2 te vinden, gevolgd door de resultaten van het groeiplaatsonderzoek in bijlage 3. In alle gevallen is het van belang dat er met aandacht voor de aanwezige bomen gewerkt wordt. Bijlage 4 betreft de 10 algemene geboden welke van toepassing zijn in geval van werkzaamheden binnen de invloedssfeer van te behouden bomen. PK/fb/

6 2 Bisschop Aelenstraat 2.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen in de verharding van de Bisschop Aelenstraat samengevat. De volledige VTA kenmerken per boom zijn opgenomen in bijlage 2. Aantal Soort Conditie Bovengronds Conclusies ondergronds 7 Pyrus calleryana cv. 6 x goed 1x iets verminderd Op de vorming van waterlot als gevolg van forse snoei na zijn er bij deze 7 bomen weinig kwaliteitsproblemen geconstateerd. De 7 peren zijn matig verplantbaar Sterk verdichte bodem Overzicht van de 7 sierperen aan de de Bisschop Aelenstraat dicht op de huidige bebouwing. PK/fb/

7 2.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Onder verharding weinig wortels Beworteling geconcentreerd binnen boomspiegel Het gaat hier om 7 volwassen sierperen met een stamdiameter van 25 tot 45 cm. Bij eventueel benodigde graafwerkzaamheden in het wegprofiel blijft de mate van wortelschade beperkt vanwege de beperkte spreiding van het wortelgestel. Door deze beperkte spreiding zijn de bomen in z n algemeenheid echter wel kwetsbaar voor beschadiging. Beschermen van de kwetsbare boomspiegelzone is essentieel. Aangeraden wordt om bij deze bomen een beschermde zone met een straal van minimaal 2 meter rondom de bomen in acht te nemen. Binnen deze zone mag in principe niet gewerkt worden. De bomen staan echter op < 2 m uit de gevel. Ter plaatse van de huidige gevels is de beworteling te verwaarlozen. Genoemde beschermde zone is dus exclusief de lijn waarop de huidige gevels gesitueerd zijn. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Lemig zeer fijn zand, overwegend humusarm. Op 4 meter uit de stam is onder de verharding een verdichte bodemlaag aangetroffen waarop water stagneert. Verslemping en verdichting, bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen het kroonoppervlak. Opheffen van de huidige bodemverdichting door middel van beluchten in combinatie met Perlite kan het doorwortelbaar volume vergroten. Uitvoering na afronding van de werkzaamheden. Let op: de inzet van beluchtingapparatuur mag nooit een vrijbrief zijn om aanvullende verdichting niet te weren. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Opgekroond tot 3 à 5 m. boomkronen raken elkaar niet Er is een beperkte vrije werkhoogte, waardoor de kans op schade aan de boomkronen reëel is. Uiteraard is dit afhankelijk van de omvang en benodigde reikwijdte van het in te zetten materieel. De maximale werkhoogte ter plaatse van de boomkronen wordt op 4 meter gesteld. Voor ten minste 5 van de 7 exemplaren is aanvullende snoei om de werkzaamheden mogelijk te maken zeer waarschijnlijk niet te vermijden. PK/fb/

8 3 Bisschop de Bergaignestraat 3.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen aan Bisschop de Bergaignestraat weergegeven. Aantal Soort Conditie Bovengronds Ondergronds 4 Magnolia kobus cv Op 1 na goed. Boom 0060 heeft een wat verminderde conditie Goed behalve boom 0060 met een langgerekte beschadiging/stamholte. De 4 magnolia s zijn voldoende verplantbaar. Vanwege de kwetsbare vlezige wortels is bij een eventueel benodigde verplanting een jaar voorbereiding aan te raden en dient een minimale kluitomvang van 2x2x1(bxbxd) meter aangehouden te worden Matig verdichte bodem Overzicht Bisschop de Bergaignestraat. Boom 0060 heeft een forse stambeschadiging en blijft achter in groei. PK/fb/

9 3.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden De bomen staan in tegelverharding van de stoep en klinkerverharding van de weg en parkeerplaatsen. De belangrijkste beworteling zit tussen de 25 en 70 cm beneden maaiveld. Tot aan de rand van de kroonprojectie zijn wortels aangetroffen. Daarbuiten neemt de beworteling snel af tot 0. Het gaat hier om vrij jonge bomen met een stamdiameter tussen de 10 en 20 cm. De soort is relatief kwetsbaar voor wortelschade. Met het oog op de werkzaamheden en een beperkte toekomstverwachting wordt vervanging van boom 0060 aangeraden. Door het verwijderen van de huidige verharding kunnen de oppervlakkige wortels gemakkelijk uitdrogen en insterven. Een andere bedreiging betreft een eventueel benodigde grondophoging ter hoogte van de Magnolia s. Door een verminderde zuurstoftoetreding kunnen wortels sterven. Voor deze bomen is het van belang dat er geen afgraving plaatsvindt in de zone onder de kroonprojectie. Deze zone heeft gerekend vanaf de stam een straal van ca. 1, 3 m. Om afsterven van oppervlakkige wortels te voorkomen is het van belang dat bloot komende wortels meteen met folie of bomengrond worden afgedekt. In de toekomstige situatie komen deze bomen in een brede groenstrook te staan. In deze groenstrook worden ook enkele nieuwe bomen van de 2 e grootte aangeplant. Bij secuur werken en het handhaven van de in dit rapport gestelde randvoorwaarden kan de situatie voor deze bomen, zowel boven- als ondergronds, sterk verbeteren. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Overwegend sterk lemig, zeer fijn zand, humusarm tot humusloos. Verslemping en verdichting, bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen het kroonoppervlak. Behalve de oppervlakkige verdichting zijn hier geen verdichte bodemlagen aangetroffen. Om nieuwe verdichting te voorkomen wordt aangeraden om de huidige verharding zo laat mogelijk in het uitvoeringsproces te verwijderen. Bij aanvulling van grond is het van belang dat de bomen niet dieper komen te staan dan in de huidige situatie. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden De bomen zijn opgekroond tot 2 à 3 m. De kroonprojectie is 4 tot 8 m in doorsnee Er is sprake van een beperkte vrije werkhoogte. De bomen zijn meer breed dan hoog. Hierdoor is de kans op schade aan de boomkronen groot. Er is sprake van takkransen waardoor de toekomstverwachting van de bomen bij eventueel benodigde snoei sterk achteruit kan gaan. De maximale werkhoogte tot aan de buitenrand van de kroonprojecties wordt op 2 meter gesteld. Aanvullende snoei is in principe niet wenselijk aangezien de bomen in de toekomstige situatie vrijuit kunnen groeien. Bovendien ontstaan er door opkronen te grote snoeiwonden (ringeffect) en wordt een te groot deel van de kroon verwijderd. PK/fb/

10 4 Bisschop Janssenstraat 4.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen aan de Bisschop Janssenstraat samengevat. Aantal Soort Conditie Bovengronds Ondergronds 8 Gleditsia triacanthos cv Overwegend voldoende gezond. Boom 0090 blijft wat achter in groei. Het gaat hier om volwassen bomen met stamdiameter tussen 24 en 44 cm. De meeste exemplaren hebben grote snoeiwonden. De boomkronen hangen enkele meters tot boven de huidige woningen Slecht verplantbaar Vanaf 0 tot 70 cm beneden maaiveld is (zeer) goede beworteling aangetroffen. De beworteling loopt door onder de klinkerweg maar het grootste wortelpercentage is gesitueerd in het trottoir. Plaatselijk sterk verdicht. Met name op het meest oostelijke deel net voorbij boom 0350 Overzicht met volwassen net uitlopende valse christusdoorns aan 1 zijde van de weg PK/fb/

11 4.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Van 0 tot ca. 70 cm -mv vrij goed doorworteld. Het percentage oppervlakkige Aanvullende verdichting. Vanwege de vlezige wortels van de soort zijn Gleditsia s relatief kwetsbaar voor wortelschade. Om afsterven van oppervlakkige wortels te voorkomen is het van belang dat blootkomende wortels meteen met folie worden afgedekt. wortels is echter niet te verwaarlozen. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Sterk lemig, zeer fijn humusarm zand Verslemping en verdichting, bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen het kroonoppervlak. Aangeraden wordt om bij deze bomen een beschermde zone met een omvang van 2 x 5 meter in acht te nemen (zie schets). Gevellijn 2m Trottoir 5m B. Janssenstraat Binnen deze zone mag in principe niet gewerkt worden. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Opgekroond tot 4-5 m. Gezien de hoogte van de te slopen woningen is de vrije werkhoogte beperkt. De kronen van de 4 meest westelijk gesitueerde exemplaren hangen tot boven de te slopen woningen. Vermoedelijk moet er dicht op deze boomkronen worden gewerkt. De maximale werkhoogte wordt op 4 meter gesteld. We verwachten dat aanvullende snoei van ten minste 4 bomen aan de orde is om de sloop en bouwwerkzaamheden mogelijk te maken. E.e.a. komt het beeld, de vitaliteit en de toekomstverwachting van betreffende bomen niet ten goede. Bescherming van de stam met planken is voor alle te behouden valse christusdoorns van belang PK/fb/

12 5 Bisschop van Zoesstraat 5.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen in de verharding van de Bisschop van Zoesstraat samengevat. De volledige VTA kenmerken per boom zijn opgenomen in bijlage 2. Aantal Soort Conditie Bovengronds Conclusies ondergronds 2 Liquidambar 1 x Goed Boom 0390 heeft een diepe stamwond De 2 amberbomen styraciflua 1x iets (vandalisme) en een beperkte groei. zijn voldoende tot verminderd Opvallend bij dit exemplaar is verder de grote hoeveelheid vruchtrestanten van goed verplantbaar Sterk verdichte 2007 bodem Overzicht van de 2 amberbomen aan de Bisschop van Zoesstraat PK/fb/

13 5.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Wortels tot aan de rand van de kroonprojectie. Onder verharding weinig wortels Beworteling geconcentreerd binnen boomspiegel Het gaat hier om 2 jonge amberbomen met stamdiameters van 4 en 18 cm. Bij eventueel benodigde graafwerkzaamheden in de verharding blijft de mate van wortelschade beperkt. Amberboom is van nature kwetsbaar voor wortelschade. Beschermen van de kwetsbare boomspiegelzone is essentieel. Aangeraden wordt om bij boom 0390 en 5004 een beschermde zone met een straal van respectievelijk minimaal 2,5 en 1 meter rondom de bomen in acht te nemen. Binnen deze zone mag in principe niet gewerkt worden. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Lemig zeer fijn tot uiterst fijn zand, profiel variërend van humusloos tot humeus. Op 3 meter uit de stam is onder de verharding van het trottoir een verdichte bodemlaag aangetroffen tot net tegen Verslemping en verdichting, bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen het kroonoppervlak. Opheffen van de huidige bodemverdichting door middel van beluchten in combinatie met Perlite kan het doorwortelbaar volume blijvend vergroten. Uitvoering na afronding van de werkzaamheden. Let op: de inzet van beluchtingapparatuur mag nooit een vrijbrief zijn om aanvullende verdichting niet te weren. deze laag is de beworteling zeer goed en daar beneden afwezig. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Opgekroond tot ca. 2 m. De situatie ter plaatse van de bomen verandert drastisch. Bij boom 5004 wordt wel gesloopt maar vindt geen nieuwbouw plaats. Deze boom is nog jong en kan zich bij goede gezondheid aanpassen aan de veranderde bovengrondse omstandigheden. De bomen zijn relatief klein van omvang waardoor de kans op schade aan de boomkronen beperkt is. Toch is voor boom 0390 vermoedelijk enige aanvullende snoei nodig om de sloop- en nieuwbouw werkzaamheden nabij dit exemplaar mogelijk te maken. PK/fb/

14 6 Korte Houtstraat 6.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen in de verharding van de Korte Houtstraat samengevat. De volledige VTA kenmerken per boom zijn opgenomen in bijlage 2. Aantal Soort Conditie Bovengronds Conclusies ondergronds 2 Fraxinus 2x iets Boom 0100 heeft een diepe De 2 jonge pluimessen zijn goed ornus verminderd stamwond (vandalisme) verplantbaar Overzicht van de 2 jonge pluimessen aan de Korte Houtstraat PK/fb/

15 6.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Spreiding wortelpakket beperkt tot ca. 40 cm buiten de boomspiegel en tot maximaal 1 m beneden maaiveld. Het gaat hier om 2 jonge pluimessen met stamdiameters van 5 en 10 cm. Bij eventueel benodigde graafwerkzaamheden in de verharding is de mate van wortelschade nihil. Beschermen van de kwetsbare boomspiegelzone is van belang. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van het plaatsen van 3 bouwhekken rond elke boom worden bewerkstelligd. Binnen de bouwhekken zone mag in principe niet Onder verharding trottoir weinig wortels en onder de straat geen wortels gewerkt worden. Uiteraard mogen de bouwhekken gedurende het werk niet verplaatst worden. Beworteling met name geconcentreerd binnen boomspiegel Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Zwak lemig matig fijn Verdichting, bijvoorbeeld door het berijden met machines en Handhaven beschermde zone. zand, profiel variërend opslag van zware materialen binnen het kroonoppervlak. van humusloos tot humeus. Bij de aanleg is bij deze bomen bomenzand aangebracht. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Opgekroond tot 2 à 2,5 De bomen zijn nog jong en kunnen zich bij goede gezondheid De bomen zijn relatief klein van omvang waardoor de m. aanpassen aan de veranderde bovengrondse kans op schade aan de boomkronen beperkt is. omstandigheden. Aanvullende snoei om de werkzaamheden mogelijk te maken is vermoedelijk niet noodzakelijk. PK/fb/

16 7 Sint Janstraat 7.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen in de verharding van de Sint Janstraat samengevat. De volledige VTA kenmerken per boom zijn opgenomen in bijlage 2. Aantal Soort Conditie Bovengronds Conclusies ondergronds 4 3 x Pyrus calleryana cv + 1 x Zelkova serrata Goed Boom 0580 (Pyrus) heeft een diepe stamwond De 3 sierperen zijn voldoende verplantbaar de Zelkova is slecht verplantbaar Sterk verdichte bodem Overzicht van de sierperen aan de Sint Janstraat. Op de achtergrond is nog net een deel van de kroon van de Zelkova zichtbaar. PK/fb/

17 7.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Wortels tot aan de rand van de kroonprojectie. Het gaat hier om 3 sierperen met stamdiameters tussen de 16 en 20 cm en 1 Zelkova met een stamdiameter van 40 cm. Voor de sierperen is het beschermen van de kwetsbare boomspiegelzone van groot belang. De Zelkova heeft kwetsbare wortels welke relatief gemakkelijk kunnen inrotten. Mede gezien de omvang is deze boom van de 4 het meest kwetsbaar voor eventueel benodigde graafwerkzaamheden in de verharding. Een extra risico voor Aangeraden wordt voor de sierperen een beschermde zone met een straal van minimaal 2 meter rondom de bomen in acht te nemen. Voor de Zelkova geldt een beschermde zone van 4,5 m. de soort is besmetting met iepziekte. Indien er geen zieke iepen in de omgeving staan is risico van besmetting minimaal. Binnen genoemde zones mag in principe niet gewerkt worden. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Zwak lemig zeer fijn Verslemping en verdichting, bijvoorbeeld door het berijden Opheffen van de huidige bodemverdichting door zand, weinig tot geen met machines en opslag van zware materialen binnen het middel van beluchten in combinatie met Perlite kan humus in het kroonoppervlak. het doorwortelbaar volume blijvend vergroten. bodemprofiel. Verder is Uitvoering na afronding van de werkzaamheden. de bodem vrij droog. Let op: de inzet van beluchtingsapperatuur mag nooit een vrijbrief zijn om aanvullende verdichting niet te weren. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Opgekroond tot ca. 2 m. Met name de situatie ter plaatse van boom 0580 verandert De sierperen hebben nog een beperkte omvang drastisch. Dit exemplaar komt in een brede groenstrook te waardoor de kans op schade aan de boomkronen staan. De sierperen zijn nog jong en kunnen zich bij beperkt is. voortdurende goede gezondheid aanpassen aan de Voor de Zelkova is vermoedelijk enige aanvullende veranderde bovengrondse omstandigheden. snoei nodig om de sloop en- nieuwbouw werkzaamheden nabij dit exemplaar mogelijk te maken. Hierbij dient de natuurlijke (brede) kroonvorm in acht te worden genomen. PK/fb/

18 8 Sint Lucasstraat 8.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen in de verharding van de Sint Lucasstraat samengevat. De volledige VTA kenmerken per boom zijn opgenomen in bijlage 2. Aantal Soort Conditie Bovengronds Conclusies ondergronds 3 1 x Fraxinus ornus + 2 x Robinia pseudoaccacia 2 x Goed, de Robinia op de foto heeft een wat verminderde conditie Weinig bijzonderheden De Robinia s zijn slecht verplantbaar de pluimes is goed verplantbaar Bij de Robinia s veel wortelopdruk (met name bij boom 0080) Bodem onder parkeervakken sterk verdicht Overzicht met de jonge pluimes en 1 van de 2 volwassen Robinia s aan de Sint Lucasstraat. PK/fb/

19 8.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Wortels tot aan de rand van de kroonprojectie. Het gaat hier om 2 Robinia s met stamdiameters van 40 en 49 cm en 1 sierpeer met een stamdiameter van 5 cm. De Robinia s zijn mede vanwege het uitgesproken oppervlakkige wortelgestel het meest kwetsbaar voor eventueel benodigde graafwerkzaamheden in de verharding. Behalve voor de sierpeer is het beschermen van alleen de kwetsbare boomspiegelzone niet voldoende. Voor de 2 Robinia s wordt een beschermde zone met een straal van minimaal 3,5 à 4 meter rondom de stam geadviseerd. Binnen genoemde beschermde zones mag in principe niet gewerkt worden. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Zwak lemig tot leemloos matig fijn tot zeer fijn zand, weinig tot geen humus in de bovenste 40 cm van het bodemprofiel. Het bodemprofiel is vrij droog. Verdere verdichting met verkleining van de groeiplaats tot gevolg en directe wortelschade, bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen en tot enkele meters voorbij het kroonoppervlak. Opheffen parkeervoorzieningen onder de kroonprojectie van de Robinia s. Ter verbetering van het organisch stofgehalte en het bodemleven een maximaal 2 cm dikke mulchlaag aanbrengen (bij voorkeur bladmulch gebruiken). Vervolgens is het aan te raden om het aanbrengen van mulch tenminste 3 maal te herhalen gedurende een periode van 5 à 6 jaar. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Robina s opgekroond tot ca. 5 m. Fraxinus opgekroond tot ca. 2 m. Er is sprake van een relatief ruime vrije werkhoogte bij de Robinia s. Toch is de kans op schade aan enkele takken in de de boomkronen reëel. De sierpeer kan zich bij handhaving van de randvoorwaarden en een voortdurende goede gezondheid aanpassen aan de veranderde bovengrondse omstandigheden. De maximale werkhoogte bij de Robinia s wordt op 5 meter gesteld. We verwachten dat bij deze 2 bomen lichte snoei voorafgaande aan de werkzaamheden noodzakelijk is. De sierpeer is relatief klein van omvang waardoor de kans op schade aan de boomkroon beperkt is. In de huidige situatie groeit de kroon scheef door concurrentie met een forse boom achter de muur in de naburige tuin. PK/fb/

20 9 Sint Paulusstraat 9.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen aan de Sint Paulusstraat samengevat. Aantal Soort Conditie Bovengronds Ondergronds 21 Linde 14 stuks voldoende gezond. De overige 7 bomen blijven wat achter in groei. Op 1 exemplaar na gaat het hier om forse volwassen bomen met stamdiameter tussen 40 en 60 cm. De meeste exemplaren zijn kwalitatief goed. Bij 6 bomen zijn holtes en/of scheuren in gesteltakken aangetroffen. 5 bomen hebben dode takken waardoor veiligheidssnoei vereist is. 20 bomen slecht verplantbaar, boom 0010 is goed verplantbaar Tot 1,5m mv is goede beworteling aangetroffen. Vanaf 0 tot 70 cm beneden maaiveld is de beworteling zelfs zeer goed. Met name in de parkeerstroken is de bodem sterk verdicht en is de beworteling van mindere kwantiteit en kwaliteit. 1 halfwas winterlinde en 20 gewone lindes aan beide zijden van de weg PK/fb/

21 9.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Van 0 tot ca. 70 cm -mv zeer goed doorworteld. Bij boom 0030 is een belangrijk deel van de De 21 te behouden lindes krijgen in de nieuwe situatie een ruime groenstrook. Wortelschade kan ontstaan bij het verwijderen van de verharding en bij het blootleggen van de oppervlakkige wortels. Om afsterven van oppervlakkige wortels te voorkomen is het van belang dat bloot komende wortels meteen met een dunne laag teelaarde worden afgedekt. beworteling gesitueerd in de naastgelegen tuinen Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden lemig, zeer fijn tot uiterst fijn humusarm zand Verslemping en verdichting, bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen en net voorbij het kroonoppervlak. Voor boom 0030 is een beschermde zone met een straal van 2 m rondom voldoende. Voor de overige bomen geldt een beschermde zone met een straal van 3,5 meter. Binnen deze zone mag, tot het moment van het verwijderen van de verharding en de aanleg van de groenzone waar de bomen in komen te staan, in principe niet gewerkt worden. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden De opkroon hoogtes verlopen van 4 tot 7 m. Gezien de hoogte van de te slopen woningen is de vrije werkhoogte beperkt. De kronen van diverse westelijk gesitueerde exemplaren hangen tot boven de te slopen woningen. Vermoedelijk moet er bij deze exemplaren dicht op de boomkronen worden gewerkt. De maximale werkhoogte binnen de zone van de boomkronen is 5 meter. Buiten de benodigde veiligheidssnoei voor 4 bomen lijkt daarom enige randsnoei voor 4 exemplaren (nr s: 0030, 0070, 0160 en 0090) onvermijdelijk. Bescherming van de stam met planken is voor alle te behouden lindes aan de St. Paulusstraat van belang PK/fb/

22 10 Sint Pieterstraat 10.1 OPGENOMEN BOMEN In de volgende tabel zijn de gegevens van de opgenomen bomen in de verharding van de Sint Pieterstraat samengevat. Aantal Soort Conditie Bovengronds Conclusies ondergronds 4 3 x Tilia x europaea Euchlora Goed Diverse vogelnesten, de bomen zijn gekandelaberd De 3 krimlindes zijn voldoende verplantbaar Sterk verdichte bodem Kleine boomspiegels Overzicht van de gekandelaberde lindes aan de Sint Pieterstraat. PK/fb/

23 10.2 BEDREIGINGEN, RANDVOORWAARDEN EN CONCLUSIES Aspect Beworteling Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Wortels geconcentreerd binnen de kroonprojectie. Echter ook enige beworteling van belang onder de parkeervakken. Het gaat hier om 3 gekandelaberde krimlindes met stamdiameters net boven de 40 cm. De bodem is sterk verdicht. De grootste bedreiging voor de wortels is het graven binnen de kroonprojectie zone Aangeraden wordt voor de te behouden lindes een beschermde zone met een straal van minimaal 2,5 meter rondom de bomen in acht te nemen. In de nazomer voorafgaande aan de werkzaamheden dienen deze bomen teruggezet (opnieuw gekandelaberd) te worden. Binnen genoemde zone mag in principe niet gewerkt worden. Groeiplaats Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Zwak- tot sterk lemig zeer fijn tot uiterst fijn zand, In de bewortelde zone voornamelijk humusarm. De bodem is vrij droog. Verslemping (verdere verdichting is met de huidige grondslag haast niet mogelijk), bijvoorbeeld door het berijden met machines en opslag van zware materialen binnen het kroonoppervlak. Opheffen van de huidige bodemverdichting door middel van beluchten in combinatie met Perlite kan het doorwortelbaar volume blijvend vergroten. Uitvoering na afronding van de werkzaamheden. Let op: de inzet van beluchtingsapperatuur mag nooit een vrijbrief zijn om aanvullende verdichting niet te weren. Stam en kroon Bedreiging Conclusie / randvoorwaarden Opgekroond tot ca. 4 m. De linde is een sterk regeneratieve soort. Bij verbetering van de bodemomstandigheden en een voortdurende goede gezondheid kunnen de bomen zich naar verwachting aanpassen aan de veranderde bovengrondse omstandigheden. De kans op schade aan de boomkronen is beperkt. Indien takken beschadigd raken is het tijdig verwijderen ervan van belang. Eveneens wordt een tijdige bescherming van de stam met planken aangeraden. PK/fb/

24 11 Beschermende maatregelen algemeen 11.1 RANDVOORWAARDEN BIJ TE HANDHAVEN BOMEN. Vanwege de geplande werkzaamheden kan er bij de 54 onderzochte bomen gemakkelijk schade ontstaat aan stam, kroon en/of wortels. We raden aan om rekening te houden met de algemene beschermingsmaatregelen De 10 geboden, in geval van werkzaamheden nabij bomen. Deze algemene voorwaarden zijn opgenomen in bijlage 4 van dit rapport KWETSBARE ZONE Benodigde boombescherming kan voor een deel gerealiseerd worden door een beschermde kwetsbare zone (zowel boven- als ondergronds) rond iedere boom in acht te nemen. De kwetsbare te beschermen zones per straat zijn in de voorgaande hoofdstukken opgenomen. Indien het in acht nemen van de beschermde zone onvoldoende mogelijk is moet men overwegen in hoeverre vervanging van 1 of meer bomen geen duurzamer optie is. In het projectgebied kunnen diverse bomen met behulp van bouwhekken beschermd worden tegen stambeschadiging en voor een belangrijk deel tegen beschadiging van het wortelpakket GEVOLGEN WORTELSCHADE De gevolgen van wortelbeschadiging in verband met de werkzaamheden kunnen zijn: Sterfte van wortels door verdrogen Inrotten van wortels waardoor de betreffende boom op termijn instabiel kan worden Afname van de vitaliteit van de boom. In enkele gevallen kan sterfte niet worden uitgesloten. Door een verminderde vitaliteit wordt de boom gevoeliger voor biologische aantastingen van buitenaf zoals parasitaire schimmels, bacteriën en/of insectenschade. Indirect wortelverlies kan bovendien optreden door verdichting, verslemping, ophoging en verdroging. Beperken van onvermijdelijke wortelschade: Wortels mogen niet zonder meer verwijderd worden. Wortels met een dikte van meer dan 5 cm mogen in principe niet verwijderd worden. Indien dergelijke wortelkap in de praktijk onvermijdelijk blijkt, is het van belang de te nemen maatregelen door een deskundige boomverzorger te laten uitvoeren. Verder dienen blootliggende wortels zo snel mogelijk afgedekt te worden. PK/fb/

25 11.4 BENODIGDE SNOEI Benodigde snoei vooraf Op diverse locaties groeien de boomkronen tot tegen de woninggevels. De benodigde werkruimte voor de bouw en sloop is hierdoor te beperkt. In dergelijke situaties is het vooraf op deskundige wijze snoeien van de bomen van groot belang. Benodigde snoei achteraf Ook na afronding van de werkzaamheden is voor een aantal bomen aanvullende snoei ter compensatie van het op dat moment bekende wortelverlies noodzakelijk. Gelijktijdig met deze compensatie snoei dienen alle bomen te worden nagelopen op beschadigde takken en/of anderszins tijdens de werkzaamheden ontstane schade. Dit laatste is zowel voor het behoud van de bomen als voor de veiligheid van de omgeving van groot belang GROEIPLAATSVERBETERING In verband met de kans op verdichting en eventueel benodigde ophoging bij de te behouden bomen in het projectgebied is het van belang om, na de werkzaamheden, op een aantal punten per boom te beluchten (afhankelijk van de boomdikte). Met behulp van lucht worden scheuren en holten in de bodem geblazen. Wij raden aan om de beluchting te combineren met het aanbrengen van Perlite. Door de bij het beluchten ontstane scheuren op te vullen met Perlite heeft het beluchten een veel duurzamer effect. Wortels weten gemakkelijk gebruik te maken van de zo ontstane extra wortelgroeimogelijkheden AANVULLENDE MAATREGELEN Bronbemaling Het is van belang dat er tijdens het groeiseizoen geen bemaling plaatsvindt. Voor zover mogelijk dienen alle graafwerkzaamheden in de nabijheid van de 54 bomen in de rustperiode plaats te hebben. Bomenwacht In verband met de benodigde specialistische kennis voor het op een goede manier beschermen van de bomen, raden wij aan om tijdens de uitvoering van het grondwerk een boomspecialist in te zetten. Monitoring Gezien de omvang en de duur van geplande werkzaamheden waaraan de bomen onvoorbereid worden blootgesteld, is het niet ondenkbaar dat 1 of meer exemplaren te maken krijgt met een conditionele terugslag. Het is van belang om deze terugslag tijdig te signaleren en hier op te anticiperen met de juiste maatregelen zoals water geven, snoei van de kroon en/of groeiplaatsverbetering. Om genoemde redenen raden wij aan om de bomen ten minste 3 maal per groeiseizoen gedurende 3 jaar te monitoren. De monitoringsfrequentie is afhankelijk van de ontwikkeling van de bomen en de weersomstandigheden. PK/fb/

26 Boomwaardebepaling Indien er ondanks de beschreven randvoorwaarden en maatregelen tijdens het werk alsnog schade aan één of meer bomen ontstaat, is het soms moeilijk om deze schade te verhalen. Om eventuele onenigheid in de toekomst te vermijden raden wij daarom aan om de bomen te taxeren met methode NVTB. PK/fb/

27 Bijlage 1 Algemene onderzoeksgegevens Visuele inspectie Er zijn 54 bomen visueel geïnspecteerd. Bij visuele inspectie van bomen wordt gebruik gemaakt van zowel de VTA- als de IBA-methode. Gekeken wordt naar uiterlijke kenmerken met betrekking tot conditie, kwaliteit en stabiliteit. Symptomen van de conditie zijn bijvoorbeeld scheutlengte en in de zomer bladzetting en bladkleur. Met betrekking tot kwaliteit wordt gekeken naar afwijkingen aan stam, kroon, wortels en wortelaanlopen. Sommige van deze afwijkingen geven een indicatie dat er iets aan de hand kan zijn met de stabiliteit (gevaar voor windworp of stambreuk). Andere afwijkingen, bijvoorbeeld zwaar dood hout in de kroon, kunnen eveneens veiligheidsconsequenties hebben. Het doel van deze inspectie is onder meer het op een juiste wijze tijdig beschermen van bomen, het uitvoeren van een nulmeting en het vaststellen of er bomen zijn met een lage toekomstverwachting. Conditie en toekomstverwachting Er worden 4 conditieklassen gehanteerd, deze staan in onderstaande tabel. De conditie per boom staat in bijlage 2. Conditie Aantal (st.) % Goed 40 74% Iets verminderd 14 26% Sterk verminderd - 0% Stervend/dood - 0% Totaal Zo n driekwart van de onderzochte bomen heeft een voldoende goede conditie. Een gezonde boom is vaak beter bestand tegen nadelige effecten als gevolg van werkzaamheden dan een conditioneel verminderde boom. Bij bomen met een lage toekomstverwachting kan de afweging gemaakt worden om al dan niet in bescherming/behoud te investeren. Geen van de onderzochte bomen heeft een lage toekomstverwachting. PK/fb/

28 Boomhoogte De gemiddelde boomhoogte is 13 m. Hieronder volgt inzicht in de hoogteklasse indeling van de onderzochte bomen: hoogte (m) Aantal (st.) % % % % % % % Totaal Stamdiameter De gemiddelde stamdiameter is 36 cm. De volgende tabel geeft een overzicht van de stamdiameter met een verdeling in klassen van 10 cm. De stamdiameter wordt op borsthoogte gemeten en wordt naar boven afgerond op 10 cm. Diameter: 0-4 = 10 cm 5-9 = 20 cm = 20 cm = 30 cm enz. Stamdiameter (cm) Aantal (st.) % % % % % % % % Totaal % Uit de tabel is af te lezen dat het zwaartepunt ligt op een stamdiameter tussen de 30 en 60 cm. PK/fb/

29 Bijlage 2 Gegevens visuele inspectie PK/fb/

30 Bijlage 3 Gegevens groeiplaatsonderzoek PK/fb/

31 Bijlage 4 10 geboden bij werkzaamheden nabij bomen 1. Bescherm de stam en de wortels Plaats voor de aanvang van de werkzaamheden vaste bouwhekken rond de boom, tenminste ter grootte van de kroonprojectie. Bescherm bij beperkte werkruimte in ieder geval de boomspiegel. Doe dit altijd in overleg met de boombeheerder en/of een vakkundig boomverzorger. 2. Plaats geen bouwmaterialen en geen bouwkeet onder de boom Voertuigen of bouwketen mogen nooit (tijdelijk) op het wortelpakket geplaatst worden. De opslag van bouwmaterialen is in deze zone eveneens verboden. Dit leidt namelijk tot beschadiging van de wortels en het verdichten van de bodem, wat het afsterven van wortels tot gevolg heeft. 3. Houd bouwverkeer buiten de kroonprojectie Blijf met bouwmachines uit de buurt van de bomen om bodemverdichting te voorkomen. Wanneer het onvermijdelijk is dat over de boomwortels gereden wordt: plaats rijplaten. 4. Verstoor de bovengrond niet Handhaaf de bestaande maaiveldhoogte. Binnen de kroonprojectie niets ontgraven. Ophoging alleen onder de strikte voorwaarde van voldoende beluchting van de wortels. 5. Voorkom beschadiging van de wortels Graaf nooit machinaal binnen de kroonprojectie, maar werk zoveel mogelijk handmatig. Hak nooit wortels door van meer dan vijf centimeter dik. PK/fb/

32 6. Leg kabels en leidingen zorgvuldig aan Leg kabels en leidingen niet dichter dan twee meter langs bomen. Pas zo mogelijk sleufloze technieken toe, dat wil zeggen: gestuurd boren onder het wortelpakket door in plaats van een sleuf graven. Maak gebruik van kabelgoten en mantelbuizen. 7. Houd de grondwaterstand bij de boom gelijk Verhoging van de grondwaterstand leidt tot wortelsterfte vanwege een zuurstoftekort. Zorg bij stijging van het grondwaterniveau voor een damwand buiten de kroonprojectie of pomp het water weg. Let bij grondwaterverlaging op uitdroging. Bij noodzakelijke bronbemaling altijd damwanden plaatsen. 8. Houd schadelijke stoffen uit de buurt van bomen Gooi nooit olie, cementwater, chemische stoffen, zout, zuren of kalk bij bomen. 9. Laat noodzakelijk snoeiwerk door vakkundige boomverzorgers uitvoeren Zaag nooit zelf zomaar takken of wortels af. Alleen een deskundige kan beoordelen op welke wijze snoei verantwoord is. 10. Plaats geen dichte verharding over de wortels Onder beton en asfalt ontstaat een tekort aan water en zuurstof, waardoor wortels afsterven. Overleg altijd met de boombeheerder en/of de vakkundig boomverzorger, indien er knelpunten zijn bij het uitvoeren van deze tien geboden! Bron: Bomen Effect Analyse, Bomenstichting 2003 PK/fb/

33 BOMEN EFFECT ANALYSE PAARDEKASTANJES SINT PIETERSPLEIN TILBURG Bomendienst Rapport : Martijn Bouwer Gezien : Herman Houtappels Paraaf : Telefoonnummer : Faxnummer : bomendienst@btl.nl Internet : Datum : 28 maart 2007 Kenmerk : HH/es/ Copyright 2007 BTL Bomendienst B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van BTL Bomendienst B.V. BTL Bomendienst B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schade ontstaan bij gebruik van gegevens uit dit rapport.

34 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Inhoud 1 Inleiding Werkwijze Onderzoeksvragen 3 2 Resultaten Beoordeling bomen Onderzoek groeiplaats Beoordeling verplantbaarheid Mogelijkheden tot inpassing van de kastanjebomen 7 3 Conclusies en advies 9 Bijlage 1 Kaart met boomnummers 10 Bijlage 2 Totaaloverzicht visuele beoordeling 11 Bijlage 3 Formulieren groeiplaatsonderzoek 12 Bijlage 4 10 geboden 13 HH/es/

35 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein 1 Inleiding In opdracht van de gemeente is op 20 maart 2007 onderzoek verricht naar de kwaliteit, veiligheid en verplantbaarheid van een groep paardekastanjes (Aesculus hippocastanum Baumannii ) rond het Sint Pietersplein in. Het gaat in totaal om 11 bomen waarvan 8 volwassen bomen, 2 halfwas bomen en 1 jeugdfase boom. Aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen sloop van de omliggende woonwijk en de nieuwbouw die hiervoor in de plaats komt. 1.1 WERKWIJZE De bomen zijn visueel gecontroleerd op gebreken. Steekproefsgewijs is bij 2 bomen de bodemopbouw en de wortelvorming beoordeeld. 1.2 ONDERZOEKSVRAGEN Door antwoord te geven op de onderstaande onderzoeksvragen worden de mogelijkheden om de bomen in te passen beoordeeld. 1. Wat is de conditie en levensverwachting van de kastanjebomen? 2. Zijn de bomen verplantbaar? 3. Zijn de bomen van voldoende kwaliteit dat ze de sloop-, hei- en bouwwerkzaamheden rondom de nieuwbouw in de wijk kunnen doorstaan? Situatie HH/es/

36 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein 2 Resultaten 2.1 BEOORDELING BOMEN Conditie Van de 11 beoordeelde bomen hebben 9 stuks een normale twijgbezetting en 2 bomen een verminderde conditie. De verminderde conditie is zichtbaar aan de teruglopende scheutlengte en het pleksgewijs afsterven van takeinden. Kastanjebloedingsziekte Bij 5 bomen zijn symptomen aangetroffen van de kastanjebloedingsziekte, (bacterie pseudomonas syringae). Bij deze bomen zijn bruine vlekken op de bast zichtbaar op circa 0,5 meter boven maaiveld. Deze bomen hebben een grote kans af te streven door deze ziekte. De bruine vlekken op de stam zijn de kastanjebloedingsziekte Stamkwaliteit Bij boom 170 is naast een sterk verminderde conditie, kastanjebloedingsziekte en een vruchtlichaam van de tonderzwam aangetroffen. Deze zwam kan de stamvoet van verzwakte bomen dermate aantasten dat er een verhoogd risico op stambreuk ontstaat. De omvang van de verzwakking is nader bepaald met een metalen pin en is beperkt. Het ligt niet voor de hand deze boom in te passen in de nieuwe situatie. HH/es/

37 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Levensverwachting Boomnummer Diameter Conditie Kastanjebloedings- Scheutlengte Aantasting parasitaire Toekomstverwachtinziekte zwam Goed Ja Normaal Nee 0-5 jaar Goed Ja Normaal Nee 0-5 jaar Goed Ja Normaal Nee 0-5 jaar Goed Nee Normaal Nee Normale omloop haalbaar Goed Nee Normaal Nee Normale omloop haalbaar Goed Nee Normaal Nee Normale omloop haalbaar Verminderd Ja Verminderd Nee 0-5 jaar Sterk Ja Sterk Ja 0-5 jaar verminderd verminderd Goed Nee Normaal Nee Normale omloop haalbaar Goed Nee Normaal Nee Normale omloop haalbaar goed Nee Normaal Nee, kans op aantasting jaar Toelichting levensverwachting in relatie tot de kastanjebloedingsziekte De bomen die niet geïnfecteerd zijn door de kastanjebloedingsziekte maken wel een reële kans deze te krijgen, omdat een infectiebron binnen de boomgroep aanwezig is. Indien geen rekening wordt gehouden met de kastanjeziekte dan kunnen niet geïnfecteerde bomen hun normale omloop halen. Hoe de kastanjebloedingsziekte zich verspreid is nog niet bekend en kan ook bij deze bomen nu niet voorkomen worden. HH/es/

38 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein 2.2 ONDERZOEK GROEIPLAATS Om de inpassingmogelijkheden of verplantbaarheid van de bomen goed te beoordelen is ook de beworteling onderzocht. In de tabellen hieronder is het algemene beeld weergegeven. Zone beneden maaiveld Omschrijving bodemtype cm Humeus matig fijn zand (licht vochtig) cm Humusarm matig fijn zand (vochtig) cm Humusarm matig fijn zand (nat) cm Humusarm matig fijn zand (grondwater) Zone beneden maaiveld Omschrijving wortelvorming 3 meter uit de stam 0-20 cm Zeer intensief (fijne wortels) cm Intensief (fijne wortels) cm Matig cm Geen Zone beneden maaiveld Omschrijving wortelvorming 6 meter uit de stam 0-20 cm Zeer intensief (fijne wortels) cm Matig intensief (fijne wortels) cm Matig (fijne wortels) cm Geen Ligging riool ten opzichte van boomnummer 160 HH/es/

39 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein 2.3 BEOORDELING VERPLANTBAARHEID Vanwege infectie met de kastanjebloedingsziekte wordt afgeraden om boom 20, 30, 120, 180 en 190 te verplanten. De niet aangetaste bomen kunnen eventueel verplant worden met de sleeptechniek. Bij alle volwassen paardekastanjes zal bij verplanting een asymmetrische kluit gemaakt moeten worden omdat de kant van rijbaan zich op 3 meter uit het hart van de bomen bevind. Onder de rijbaan is de beworteling naar verwachting slecht ontwikkeld. De kosten voor het verslepen van één volwassen paardekastanje naar een andere locatie op het grasveld kost ongeveer tot euro exclusief btw. Op de verplanting is dan een voorbereidingstijd van 4 jaar van toepassing. Het is niet bekend of beschadiging van de wortels ten behoeve van verplanting leid tot een grotere kans op infectie door de kastanjebloedingsziekte. Wel is bekend dat bij wortelschade de conditie van bomen tijdelijk afneemt, bomen met een verminderde conditie zijn vatbaarder voor aantasting door ziekten. Het risico dat de volwassen paardekastanjes tijdens de voorbereidingsperiode of na de verplanting worden aangetast door de kastanjebloedingsziekte achten wij te groot. We raden verplanting van de volwassen bomen met de nummers 130, 200, 190, 140 en 160 dan ook af. Uiteraard is de net aangeplante boom met nummer wel verplantbaar zonder voorbereidingstijd deze boom kan met een graafmachine verplant worden. 2.4 MOGELIJKHEDEN TOT INPASSING VAN DE KASTANJEBOMEN Sloop Tijdens de sloopwerkzaamheden kunnen de bomen voldoende beschermd worden door voor aanvang van de werkzaamheden op de rand van de kroonprojectie niet verplaatsbare bouwhekken te plaatsen. Heien Heiwerkzaamheden kunnen alleen buiten de kroon van de boom plaatsvinden omdat de aanwezigheid van lage elleboogtakken (kenmerkende vaasvorm van deze cultivar) het werken onder de kroon van de boom onmogelijk maakt. Praktisch gezien betekend dit dat er alleen geheid kan worden op een afstand van 8 meter uit het hart van de bomen. Bouw Bouwwerkzaamheden kunnen alleen buiten de kroonprojectie van de bomen plaatsvinden op 8 meter uit het hart van de bomen. Doorrijhoogte beperkt Indien de bomen gehandhaafd worden is het belangrijk rekening te houden met de beperkte doorrijhoogte voor bouwverkeer bij de bomen 130, 14, en 200. Sommige van deze bomen hebben reeds beschadigingen aan de onderkant van gesteltakken op circa 4 meter hoogte. De lage takken kunnen niet meer verwijderd worden; hiervoor zijn ze te dik. Bij het verwijderen van de beschadigde takken komt het dode kernhout van de bomen bloot te liggen en bestaat er een verhoogde kans op infectie door parasitaire schimmels. HH/es/

40 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Riool Mede bepalend voor kwalitatief behoud van de volwassen kastanjebomen is of de riolen rond het plein vervangen gaan worden indien nieuwbouw plaatsvindt. Het riool bevindt zich momenteel op 5 meter uit het hart van de bomen. Bij vervanging van het riool zal aanzienlijke schade ontstaan aan de wortels van de volwassen kastanjebomen. HH/es/

41 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein 3 Conclusies en advies De conditie van de bomen is redelijk, twee bomen hebben een verminderde conditie. De levenverwachting van de 5 door kastanjeziekte aangetaste bomen 20, 30, 120, 180 en 190 bedraagt 1 tot 5 jaar. Van boomnummer 160 bedraagt de levensverwachting 10 tot 15 jaar door 2 grote wonden op de stam. Bij de overige bomen is de normale omlooptijd haalbaar mits de bomen niet door de kastanjebloedingsziekte worden aangetast, dit risico is reëel. Geadviseerd wordt af te zien van het verplanten van de paardekastanjes omdat de kans op infectie en aantasting door de reeds aangetaste bomen binnen de groep groot is. De bomen met conditie kwalificatie gezond kunnen ingepast worden in het bouwplan mits onderstaande randvoorwaarden in acht worden genomen. Het is belangrijk dat de gemeente bij handhaving zich ervan bewust is dat er - ondanks alle zorgvuldigheid - bomen tijdens of na afloop van het bouwproces kunnen sneuvelen aan de kastanjebloedingsziekte. Geadviseerd wordt bij sloop-, hei- en bouwwerkzaamheden minimaal 8 meter uit het hart van de bomen te blijven en de kroonprojectie van de bomen af te zetten met nietverplaatsbare bouwhekken of een hekwerk op maat. Geadviseerd wordt de 10 geboden uit bijlage 3 van toepassing te verklaren bij uitvoering van de sloop en bouwwerkzaamheden. HH/es/

42 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Bijlage 1 Kaart met boomnummers HH/es/

43 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Bijlage 2 Totaaloverzicht visuele beoordeling HH/es/

44 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Bijlage 3 Formulieren groeiplaatsonderzoek HH/es/

45 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein Bijlage 4 10 geboden 1. Bescherm de stam en de wortels Plaats voor de aanvang van de werkzaamheden vaste bouwhekken rond de boom, tenminste ter grootte van de kroonprojectie. Bescherm bij beperkte werkruimte in ieder geval de boomspiegel. Doe dit altijd in overleg met de boombeheerder en/of een vakkundig boomverzorger. 2. Plaats geen bouwmaterialen en geen bouwkeet onder de boom Voertuigen of bouwketen mogen nooit (tijdelijk) op het wortelpakket geplaatst worden. De opslag van bouwmaterialen is in deze zone eveneens verboden. Dit leidt namelijk tot beschadiging van de wortels en het verdicht de bodem, wat het afsterven van wortels tot gevolg heeft. 3. Houd bouwverkeer buiten de kroonprojectie Blijf met bouwmachines uit de buurt van de bomen om bodemverdichting te voorkomen. Wanneer het onvermijdelijk is dat over de boomwortels gereden moet worden: plaats rijplaten. 4. Verstoor de bovengrond niet Handhaaf de bestaande maaiveldhoogte. Binnen de kroonprojectie niets ontgraven. Ophoging alleen onder de strikte voorwaarde van voldoende beluchting van de wortels. HH/es/

46 Bomen Effect Analyse Sint Pietersplein 5. Voorkom beschadiging van de wortels Graaf nooit machinaal binnen de kroonprojectie, maar werk zoveel mogelijk handmatig. Hak nooit wortels door van meer dan vijf centimeter dik. 6. Leg kabels en leidingen zorgvuldig aan Leg kabels en leidingen niet dichter dan twee meter langs bomen. Pas zo mogelijk sleufloze technieken toe, dat wil zeggen: gestuurd boren onder het wortelpakket door in plaats van een sleuf graven. Maak gebruik van kabelgoten en mantelbuizen. 7. Houd de grondwaterstand bij de boom gelijk Verhoging van de grondwaterstand leidt tot wortelsterfte vanwege een zuurstoftekort. Zorg bij stijging van het grondwaterniveau voor een damwand buiten de kroonprojectie of pomp het water weg. Let bij grondwaterverlaging op uitdroging. Bij noodzakelijke bronbemaling altijd damwanden plaatsen. 8. Houd schadelijke stoffen uit de buurt van bomen Gooi nooit olie, cementwater, chemische stoffen, zout, zuren of kalk bij bomen. 9. Laat noodzakelijk snoeiwerk door vakkundige boomverzorgers uitvoeren Zaag nooit zelf zomaar takken of wortels af. Alleen een deskundige kan beoordelen op welke wijze snoei verantwoord is. 10. Plaats geen dichte verharding over de wortels Onder beton en asfalt ontstaat een tekort aan water en zuurstof, waardoor wortels afsterven. HH/es/