INHOUDSOPGAVE INLEIDING BASISGEGEVENS AFBAKENING BEREKENINGSMETHODIEK ANALYSE VAN DE VOORTGANG...

Transcriptie

1

2 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE INLEIDING VERSIEBEHEER BASISGEGEVENS BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE VERANTWOORDELIJKHEDEN BASISJAAR RAPPORTAGEPERIODE VERIFICATIE AFBAKENING ORGANISATORISCHE GRENZEN OPERATIONELE GRENZEN PROJECTEN MET GUNNINGSVOORDEEL AMBITIENIVEAU BEREKENINGSMETHODIEK ACTUELE BEREKENINGSMETHODIEK & EMISSIEFACTOREN BEREKENING / ALLOCATIE VAN EMISSIES BINNEN PROJECTEN MET GUNNINGVOORDEEL WIJZIGINGEN BEREKENINGSMETHODIEK HERBEREKENING BASISJAAR & HISTORISCHE GEGEVENS UITSLUITINGEN OPNAME VAN CO BIOMASSA ANALYSE VAN DE VOORTGANG VOORTGANG IN HOOFDLIJNEN HERBEREKENING BASISJAAR & HISTORISCHE GEGEVENS DIRECTE & INDIRECTE EMISSIES TRENDS VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN ONZEKERHEDEN MEDEWERKER BIJDRAGE ANALYSE VAN SCOPE 3 EMISSIES REDUCTIEDOELSTELLINGEN VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN / 21

3 1 INLEIDING Als onderdeel van haar implementatie van de CO2-Prestatieladder rapporteert CIMSOLUTIONS elk halfjaar over haar CO2-uitstoot, maatregelen en voortgang op de reductiedoelstellingen. Deze periodieke rapportage beschrijft de volgende aspecten - Een analyse van de CO2-uitstoot van De voortgang op reductiedoelstellingen door analyse van trends - Eventuele wijzigingen in de berekeningsmethode - Het opstellen van de Periodieke rapportage is onderdeel van de stuurcyclus binnen het Energiemanagementsysteem dat in het kader van de CO2-prestatieladder is ingevoerd. Deze stuurcyclus staat beschreven in het Kwaliteitsmanagementplan. Deze Periodieke rapportage beschrijft alle zaken zoals beschreven in 7.3 uit de ISO Een koppelingstabel vindt u hieronder. Tabel 1. Koppelingstabel Periodieke Rapportage en 7.3 uit de ISO ISO Periodieke rapportage a 1.1 b 1.2 c 1.4 d 2.1 e 4.2 f 3.7 g 3.6 h 3.5 i 4.2 j k l 3.1 m 3.3 n 3.1 o 4.5 p Inleiding q / 21

4 1.1 VERSIEBEHEER Datum Versie Status Auteur Reviewer(s) Belangrijkste wijzigingen Concept Feike Sinnema H. Veneberg R. de Jong Reviewcommentaar verwerkt Concept Feike Sinnema E. Ploos van Amstel Opmerkingen Primum verwerkt Concept Feike Sinnema M. Hossain H. Veneberg R. de Jong Concept Feike Sinnema M. Hossain H. Veneberg R. de Jong Rapportage Driver Driver toegevoegd Rework n.a.v. directiebeoordeling: Combinanten wijzigen in externen\resource leveranciers, onderbouwing ambitieniveau, kwantitatieve voortgang op ketenanalyses herzien, nieuwe reductiemaatregel op ketenanalyse Woon-Werkverkeer benoemen: aanmoedigingsprijs externen. Omzetting naar nieuw bestandsformaat Definitief Feike Sinnema M. Hossain Goedkeuring directie Definitief Feike Sinnema H. Veneberg R. de Jong Aanpassing n.a.v. externe audit door DNV-GL d.d. 19 april 2017: - Figuur 2 in 3.2 scopediagram opgenomen uit Handboek CO2- Prestatieladder Kantoor Vianen vanaf SKAO erkend groene stroom certificaat. Footprint en scope 2 aangepast. - Conversiefactor heet voortaan emissiefactor. - Onderbouwing ambitieniveau par. 3.4 aangescherpt. 4 / 21

5 2 BASISGEGEVENS 2.1 BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE De werkzaamheden bestaan grotendeels uit de volgende ICT activiteiten: - Detachering; - Consultancy en advies; - Projecten; - Beheer en onderhoud; - Outsourcing en offshoring. 2.2 VERANTWOORDELIJKHEDEN - Eindverantwoordelijke: Moynul Hossain - Verantwoordelijke stuurcyclus: Heini Veneberg - Contactpersoon emissie-inventaris: Feike Sinnema 2.3 BASISJAAR Om een goede vergelijkingsbasis tussen het gerapporteerde jaar en het basisjaar te kunnen blijven garanderen wordt bij een wijziging van de emissiefactoren het basisjaar opnieuw berekend. Als er een wijziging in emissiefactoren optreedt die invloed heeft op het basisjaar of andere historische gegevens dan wordt dit beschreven in 4.1. Het herberekende basisjaar wordt in dat geval beschreven in RAPPORTAGEPERIODE Deze Periodieke rapportage beschrijft de CO2-emissies over de periode 2014 t/m 31 december VERIFICATIE De emissie inventaris is niet geverifieerd. 5 / 21

6 3 AFBAKENING 3.1 ORGANISATORISCHE GRENZEN Het certificaat op de CO2-Prestatieladder wordt voor CIMSOLUTIONS aangevraagd voor het Nederlandse deel van de holding. Voor het bepalen van de organisatorische grenzen wordt daarbij gebruik gemaakt van de operational control methode. Als startbedrijf wordt gekozen voor CIMSOLUTIONS B.V.. CIMSOLUTIONS Holding B.V. is de enige aandeelhouder en bestuurder van CIMSOLUTIONS B.V. Onder CIMSOLUTIONS B.V. vallen de handelsnamen CIMSOLUTIONS, CIMSOLUTIONS Best, CIMSOLUTIONS Deventer, CIMSOLUTIONS Amsterdam, CIMSOLUTIONS Rotterdam en CIMSOLUTIONS Groningen. Vanaf medio 2017 wordt kantoor Maastricht hieraan toegevoegd. Omdat hierbij een lager organisatieniveau wordt gekozen, is het volgens de ladder vereist om een laterale analyse uit te voeren. Hiermee wordt gecontroleerd of er geen sterke inkoop/financiële relaties bestaan tussen zuster -organisaties. In het geval van CIMSOLUTIONS betreft dit de vraag of er significant wordt ingekocht bij CIMSOLUTIONS Bangladesh Ltd. Dit is niet het geval. Daarom is het niet nodig om de rest van de laterale analyse verder uit te voeren en zijn de definitieve organisatorische grenzen voor de CO2-Prestatieladder van CIMSOLUTIONS vastgesteld zoals weergegeven in figuur 1. Er worden geen organisatieonderdelen binnen CIMSOLUTIONS B.V. uitgesloten. Figuur 1. Afgebakende organisatorische grenzen OPERATIONELE GRENZEN Bij het bepalen van de operationele grenzen wordt onderscheid gemaakt tussen Scope 1, 2 & 3 categorieën. In de scope-indeling van de CO2- Prestatieladder houdt dit het volgende in: - Scope 1 is alle directe CO2-uitstoot van het bedrijf; - Scope 2 is alle indirecte CO2-uitstoot die direct te beïnvloeden is, namelijk uitstoot door elektriciteit, vliegreizen en zakelijke kilometers met privé-auto s; - Scope 3 is alle overige indirecte uitstoot. 6 / 21

7 Figuur 2. Scope 1, 2 & 3 categorieën Als onderdeel van het energiemanagementsysteem wordt een Energiebeoordeling geactualiseerd. Een energiebeoordeling beschrijft de energieverbruikers binnen de organisatie en geeft een overzicht van de emissiebronnen. Als er binnen de organisatie door veranderde organisatiegrenzen of de aankoop van nieuwe kapitale goederen sprake is van nieuwe emissiestromen dan worden de Energiebeoordeling en de emissie-inventaris aangepast. De actuele emissiestromen binnen de operationele grenzen zijn: - Scope 1: - Verwarming kantoor; - Brandstofverbruik wagenpark (leaseauto s). - Scope 2: - Elektriciteit kantoor; - Brandstofverbruik huurauto s; - Gedeclareerde kilometers; - Vliegkilometers. 3.3 PROJECTEN MET GUNNINGSVOORDEEL In deze periode is er een project met gunningsvoordeel: - ProRail - Raamovereenkomst ICT testdiensten Perceel 2, Testdiensten voor software en systemen. 3.4 AMBITIENIVEAU CIMSOLUTIONS als middelgrootbedrijf (500<ton CO2-uitstoot<2500) categoriseert zichzelf als een middenmotor. We vinden onszelf geen koploper omdat we elektrisch rijden intern nog niet 7 / 21

8 promoten, maar we vinden onszelf ook geen achterblijver gezien de verschillende reductiemaatregelen die we treffen, de positieve voortgang die we realiseren in het terugdringen van de CO2-uitsoot en de hoeveelheid tijd en budget dat we investeren in de CO2-Prestatieladder niveau 5. Scope 1 & 2 De onderstaande grafiek toont de voortgang van de CO2 reductie per FTE van CIMSOLUTIONS in vergelijking met sectorgenoten binnen de ICT detachering. We zien dat CIMSOLUTIONS later gestart met de CO2-Prestatieladder maar net als de sectorgenoten gemiddeld genomen een sterke daling doormaakt in de CO2-uitstoot. Voor zowel CIMSOLUTIONS als de sectorgenoten blijft de leaseauto voor ruim 70-85% verantwoordelijk voor de CO2-uitstoot. 9 Voortgang CO2 reductie Scope 1,2 CO2-uitstoot (ton CO2/FTE) CIMSOLUTIONS Sectorgenoten Scope3 Het is gebleken dat de Scope 3 reductiedoelstellingen en de voortgang ervan van CIMSOLUTIONS moeilijk te vergelijken is met sectorgenoten. Bedrijven kiezen voor uiteenlopende energiestromen en ketens zoals productie- en afvalstromen, datacenters, hostingpartners en toeleveranciers. Daarnaast lopen de reductiedoelstellingen uiteen van 2% tot 30%. CIMSOLUTIONS beheert twee ketens met reductiedoelstellingen van 5% en 10%. Dit past o.i. bij CIMSOLUTIONS als middenmotor. 8 / 21

9 4 BEREKENINGSMETHODIEK Het opstellen van de Periodieke rapportage is onderdeel van het Energiemanagementsysteem dat in het kader van de CO2-prestatieladder is ingevoerd. Om deze reden is het meest recente Handboek CO2-prestatieladder zoals uitgegeven door de Stichting Klimaatneutraal Aanbesteden & Ondernemen (SKAO) leidend binnen de berekeningsmethodiek. 4.1 ACTUELE BEREKENINGSMETHODIEK & EMISSIEFACTOREN Het meest recente Handboek CO2-prestatieladder zoals uitgegeven door de SKAO vormt de basis voor de berekeningen binnen elke Periodieke Rapportage. De emissiefactoren zoals daar genoemd worden aangehouden. Voor een lijst met gebruikte emissiefactoren binnen deze Periodieke rapportage zie BEREKENING / ALLOCATIE VAN EMISSIES BINNEN PROJECTEN MET GUNNINGVOORDEEL Binnen het project ProRail - Raamovereenkomst ICT testdiensten Perceel 2, Testdiensten voor software en systemen wordt de footprint berekend aan de hand van de verbruiken van de betrokken medewerkers. In het geval de medewerker met de auto van en naar het project reist, is het project gerelateerde brandstofverbruik per medewerker berekend aan de hand van hun brandstofverbruik over 2016 en hoe lang de medewerker binnen het project werkzaam is geweest. 4.3 WIJZIGINGEN BEREKENINGSMETHODIEK Er zijn geen wijzigingen in de berekeningsmethodiek. 4.4 HERBEREKENING BASISJAAR & HISTORISCHE GEGEVENS Zie UITSLUITINGEN Koel- en koudemiddelen worden uitgesloten van de CO2-rapportage. Er zijn geen overige uitsluitingen. 4.6 OPNAME VAN CO 2 Er heeft in de afgelopen periode geen opname van CO2 plaatsgevonden binnen de bedrijfsactiviteiten. 4.7 BIOMASSA Er is in de afgelopen periode geen gebruik gemaakt van biomassaverbranding. 9 / 21

10 5 ANALYSE VAN DE VOORTGANG 5.1 VOORTGANG IN HOOFDLIJNEN De reductiemaatregelen die gepland stonden voor 2016 zijn uitgevoerd en is on going. Op de kantoren zijn medewerkers meer bewust van het zuiniger omgaan met energie (elektriciteit, verwarming) en de berijders van leaseauto s nemen deel aan de driver challenge en worden zodoende bewuster gemaakt van de CO2-uitstoot. Vanaf 1 januari 2016 beschikt kantoor Vianen over een SKAO erkend groene stroom certificaat met een positieve impact op scope 2. Vanaf 1 januari 2017 beschikt kantoor Maastricht eveneens over een door SKAO erkend groene stroom certificaat (opent haar deuren per medio 2017). We zijn actief betrokken bij de initiatieven U15 en het Energieconvenant Vijfheerenlanden (gemeente Vianen). In de stad Groningen is in 2016 de eerste fiets van de zaak beschikbaar gesteld aan een medewerker die meerdere werklocaties bezoekt. De ketenanalyses (scope 3 emissie) lopen voorspoedig. Systeembeheer voert een aanschaf laptops tenzij beleid en bewaakt de verhouding aanschaf van laptops tot desktop PC s met beeldschermen. Zoals hieronder in 5.2 uitvoeriger beschreven staat is de ketenanalyse Woon- werkverkeer ZZP-ers en combinanten opnieuw gedefinieerd zodat het praktisch uitvoerbaar is. In Q zijn de eerste CO2 footprints van externen ingeleverd. In H zal worden gestart met een aanmoedigingsprijs voor externen (invulling n.t.b.) omdat het praktisch onuitvoerbaar is om externen deel te laten nemen aan de driver challenge. Het verzamelen van de footprint gegevens, de controle en analyse erop verloopt steeds beter, nauwkeuriger en sneller. We beschikken over steeds betere doorsneden en grafieken. Aandachtspunten 2017: - Goedkeuring krijgen op groene stroom certificaten voor de kantoren Amsterdam, Rotterdam, Deventer en Best. - Toegang krijgen tot de energiemeters van Groningen en Rotterdam omdat deze een onzeker beeld geven van het werkelijke energieverbruik. Op beide locaties worden de servicekosten verrekend per m2. - Externen instructies geven over CO2-reductie (bijv. tjps zuiniger rijden). 5.2 HERBEREKENING BASISJAAR & HISTORISCHE GEGEVENS In 2016 zijn we tegen de volgende problemen aangelopen bij de toepassing van de ketenananalyse Woon- werkverkeer ZZP-ers en combinanten : - Conform de wet DBA mag er volgende de Belastingdienst geen sprake zijn van een gezagsverhouding tussen opdrachtgever en ZZP-er. - Combinanten zijn volledig verantwoordelijk voor de inzet van diens ICT specialisten. Dit zijn eigen medewerkers, ZZP-ers of medewerkers van resourceleveranciers (derde partijen). Zakelijk gezien en door onze concurrentiepositie is de CO2-Prestatieladder geen voor de hand liggend onderwerp aangezien combinanten meestal in concurrentie zijn met CIMSOLUTIONS. In beide bovengenoemde gevallen kan CIMSOLUTIONS niet actief sturen op CO2-reductie. Van combinanten kunnen we geen CO2 footprint opeisen, bij ZZP-ers is dit contractueel wel vastgelegd. 10 / 21

11 Om die redenen heeft CIMSOLUTIONS besloten de definitie van de kentenanalyse te wijzigen in Woon- werkverkeer Externen, die ons wel uitvoerbaar lijkt. Hierbij verstaan we onder Externen ZZP-ers en medewerkers in dienst bij resourceleveranciers (derde partijen). Vanaf H is contractueel vastgelegd dat alle externen jaarlijks een CO2 footprint inleveren. Hierdoor is footprint voor scope 3 voor externen opnieuw berekend (zie 6.2). 5.3 DIRECTE & INDIRECTE EMISSIES 2016 In 2016 bedroeg de CO2-footprint van CIMSOLUTIONS 1.471,03 ton CO2. 1% 0% 2% 0% 0% 3% 3% CO 2 -uitstoot 2016 Elektriciteit 7% Huurauto's Verwarming Zakelijke autoreizen Zakelijke reizen prive auto Zakelijke vliegreizen Zakelijke treinreizen 84% Zakelijke busreizen Zakelijke OV-reizen Deze uitstoot wordt vooral veroorzaakt door het leasewagenpark (84%). Het gasverbruik (7%), het elektriciteitsverbruik (3%), de huurauto s (3%), de gedeclareerde (zakelijk reizen privé auto) kilometers (2%), en de vliegkilometers (1%) hebben een kleine invloed op de totale footprint. Als gevolg hiervan wordt het overgrote deel van de CO2-uitstoot veroorzaakt door scope 1 emissies (93%). Op de kantoren Amsterdam, Best, Deventer en Rotterdam verbruikt CIMSOLUTIONS de door SKAO niet erkende groene stroom. Alleen de groene stroom op kantoor Vianen is vanaf 1 januari 2016 door SKAO erkend. Groningen is en blijft voorlopig grijs. 11 / 21

12 Van de totale uitstoot in 2016 is nagenoeg 100% veroorzaakt door overhead en zo goed als 0% door projecten met gunningsvoordeel. Overhead vs Projecten % 100% Overhead Project - ProRail De footprint van het project met gunningsvoordeel voor ProRail, zoals hieronder weergegeven, bedraagt in ,35 ton CO2. Het Zakelijk autoreizen (leaserijders) woon-werk en woontreinstation (60%) is lichtelijk gestegen t.o.v. H (55%), maar nog steeds lager van in 2015 (68%). Het aandeel Zakelijk treinreizen Scope 2 (34%) is gedaald t.o.v. H (38%). Toename van inzet externen verklaard de toename van Scope 3 (6%). Footprint ProRail project % Zakelijk autoreizen Scope 1 34% 60% Zakelijk treinreizen Scope 2 12 / 21

13 5.4 TRENDS Trends 787 We zien een verbetering in de CO2 uitstoot over geheel 2016 t.o.v. geheel 2015 en De maatregelen lijken te werken H H H H H H VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN 8,0 Voortgang reductiedoelstelling Scope 1,2 CO 2 -uitstoot (ton CO 2 /FTE) 7,0 6,0 5,0 4,0 Uitstoot per FTE Doelstelling 3, De reductiedoelstelling van CIMSOLUTIONS is 7,5% CO2-reductie per medewerker in In 2016 ligt de CO2-uitstoot onder de doelstelling. De maatregelen lijken te werken. Dit is te zien aan de gerealiseerde reductie in 2016 t.o.v. ten opzichte van 2015 en / 21

14 8,0 Voortgang reductiedoelstelling Scope 1 CO 2 -uitstoot (ton CO 2 /FTE) 7,0 6,0 5,0 4,0 Uitstoot per FTE Doelstelling 3, De Scope 1 reductiedoelstelling van CIMSOLUTIONS is 7% CO2-reductie per medewerker in In 2015 en 2016 ligt de CO2-uitstoot onder de doelstelling. De maatregelen lijken te werken. Dit is te zien aan de gerealiseerde reductie in 2016 ten opzichte van 2014 en Driver Challenge De Driver Challenge is in Q gestart met als doel om de medewerkers bewuster te maken van het brandstofverbruik van de leaseauto om daarmee het verbuik te verlagen. Ieder kwartaal wordt de zuinigste top-3 berijders en de top-3 met de grootste verbetering beloond met een geldcheque. De prijzen worden na ieder kwartaal uitgereikt aan de winnaars tijdens de vestigingsmeeting en daarbij ten overstaan van alle collega s in het zonnetje gezet. Vanaf Q is het ook mogelijk om als kantoor een prijs te winnen, want dan strijden de medewerkers van dezelfde kantoren als groep tegen elkaar in de zgn. office battle. De resultaten tot en met 2016 zijn als volgt: Aantal km/liter autobrandstof gemiddeld aantal kms/liter brandstof 20,50 20,00 19,50 19,00 18,50 18,00 17, Q Q Q Q Doelstelling Aantal km/liter 14 / 21

15 Na analyse van deze grafiek constateren we 3 zaken: - Door beëindiging van de 14% regeling stappen meer berijders in Q4 van 2015 bewust over naar een zuinige auto met 14% bijtelling. - Driver challenge heeft een positief effect op het op het brandstofverbruik. - Lage buitentemperaturen Q heeft negatief effect op het brandstofverbruik. Tegen het einde van 2016 zien we dat we de doelstelling niet lijken te halen. Extra reductiemaatregelen die we treffen in 2017 zijn: - Invoering van de Office Battle vanaf Q als extra stimulans. - Vanaf Q meten en bepalen of extra maatregelen nodig zijn. - Onderzoek starten naar vroegtijdige vervanging van vervuilende auto s. - Berijders met een bovengemiddeld verbruik daarop aanspreken. - Mogelijkheden voor carpoolen onderzoeken. Met name medewerkers uit Zuid-Limburg en de noordelijke 3 provincies kunnen mogelijk samen reizen bij evenementen die gehouden worden op kantoor Vianen. Privé gebruik vs. Zakelijk gebruik leaseauto We zien in de onderstaande grafiek dat het branstofverbruik is afgenomen terwijl het medewerkersbestand van 243 (2014) naar 245 (2015) en 254 (2016) is gestegen. LPG wordt 2016 niet meer wordt getankt LPG benzine diesel In de volgende grafiek en tabel zien we dat het privégebruik drastisch is afgenomen, ten gevolge van de handhaving op de km grens voor privékilometers, terwijl het gemiddeld zakelijk gebruik vrijwel gelijk is gebleven. Gemiddeld leaseauto gebruik Privé Zakelijk 65% 73% 73% 35% 27% 27% / 21

16 Privé km % % % Zakelijke km % % % Totaal De afname van het brandstofverbruik en daarmee de CO2-emissie valt te verklaren door een schoner wagenpark, 14% regeling, driver challenge, actieve bewustwording bij de berijders en de handhaving op km grens voor privégebruik. De Scope 2 reductiedoelstelling van CIMSOLUTIONS is 18% CO2-reductie per medewerker in In 2015 ligt de CO2-uitstoot onder de doelstelling en lijken de maatregelen te werken. We zien een positieve trendbreuk in 2016, veroorzaakt door de inzet van SKAO erkende groene stroom op kantoor Vianen. We verwachten daarmee de doelstelling van 18% reductie te gaan halen. 0,9 Voortgang reductiedoelstelling Scope 2 CO 2 -uitstoot (ton CO 2 /FTE) 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 Uitstoot per FTE Doelstelling 0, Om de reductiedoelstellingen scope 1 en 2 te behalen worden de volgende maatregelen genomen: - Vervanging pc s met energiezuinige pc s - Plaatsing energiezuinigere CV-ketels in Amsterdam - Met betrekking tot gebouwen: leegloop zoveel mogelijk clusteren in één ruimte en de verwarming uitdraaien en licht uitzetten in overige ruimtes - Opnieuw dialoog met gebouwbeheerders m.b.t. groene stroom is aangegaan - Maandelijks de meterstanden per vestiging opnemen - Voortdurend CO2 bewustwording bij eigen medewerkers en externen - Reductiemaatregelen op de kantoren - Verbruik van duurzaam elektriciteit op alle kantoren (niet door SKAO erkend) - Verbruik van duurzaam gas in Vianen en Best (niet door SKAO erkend) - Kantoor Amsterdam is in november 2016 voorzien van led verlichting t.v.v. TL-buizen en H4 spotjes - Verwachting 2017: led verlichting voor kantoor Best - Invoering kilometerregistratie t.b.v. handhaving km privé-kilometergrens - Voortzetting van de Drivers Challenge met extra de office battle 16 / 21

17 Op basis van de footprint van 2016 (1471 ton CO2) versus 2015 (1546 ton CO2) kunnen we concluderen dat de maatregelen effect hebben. Het vast personeelsbestand is de afgelopen 2 jaar met 9 FTE gegroeid (van 245 in 2015 naar 254 in 2016), desondanks is het zakelijke autoreizen met 2% is gedaald. Het openbaar vervoer is over het geheel genomen toegenomen. Daling in de footprint voor elektriciteit is te verklaren door de SKAO erkende groene stroom op kantoor Vianen t.o.v Stijging Daling Impact op footprint 2016 Elektriciteit 53% -2,78% Huurauto's 4% 0,11% Verwarming 7% -0,58% Zakelijke autoreizen 2% -1,58% Zakelijke reizen prive auto 3% 0,06% Zakelijke vliegreizen 40% -0,34% Zakelijke treinreizen 10% 0,03% Zakelijke busreizen 0% -0,01% Zakelijke OV-reizen 3% 0,01% 5.6 ONZEKERHEDEN - CIMSOLUTIONS heeft niet in alle panden toegang tot de elektriciteit- en gasmeters. - In Groningen en Rotterdam wordt het energieverbruik in de servicekosten verrekend per m2. Het effect van zuiniger omgaan met energie is derhalve niet meetbaar. - Footprint 2015 m.b.t. gas en elektriciteit: - CIMSOLUTIONS heeft in 2015 niet in alle panden toegang tot de gasmeters. In deze gevallen is het verbruik o.b.v gebaseerd. - CIMSOLUTIONS heeft in sommige panden pas in de periode augustus november 2015 de meterstanden kunnen opnemen. Hierdoor is het elektriciteitsverbruik voor deze panden gebaseerd op berekeningen, afgeleid van het verbruik op de beginstand en de desbetreffende tussenstand. - In Rotterdam is geen inzicht verkregen in het elektriciteitsverbruik over Hiervoor is een schatting o.b.v. het verbruik over 2014 gemaakt. - Footprint 2015 m.b.t. brandstofverbruik ProRail project met gunningvoordeel: - afgeleid van het totale brandstofverbruik van de betreffende werknemer, gerelateerd aan het aantal dagen dat de werknemer werkzaam is geweest op het project. - Het aantal afgelegde km met de trein, behorend bij het project met gunningvoordeel, is bepaald aan de hand van het aantal km dat voor deze rit met de auto afgelegd dient te worden. 5.7 MEDEWERKER BIJDRAGE CIMSOLUTIONS maakt het op de volgende manier mogelijk voor medewerkers om bij te dragen aan en mee te denken over CO2-reductie: - CIMSALABIM; - Mailing m.b.t. CO2-Prestatieladder certificering; - Periodieke vestigingsmeetings; - Ideeënbus; - De ideeën die door de medewerkers in periodieke vestigingsmeetings zijn ingebracht zijn 17 / 21

18 6 ANALYSE VAN SCOPE 3 EMISSIES 6.1 REDUCTIEDOELSTELLINGEN In 2015 zijn naar aanleiding van de raming meest materiële emissies scope 3 twee ketenanalyses uitgevoerd en is een strategie bepaald: - Woon- werkverkeer Externen; - Aangekochte kantoorbenodigdheden; - Detachering. Aan de hand van deze analyses zijn de volgende scope 3 doelstellingen opgesteld: - Het realiseren van 10% CO2-reductie in 2018 ten opzichte van 2014 als gevolg van woonwerkverkeer in scope 3, relatief aan de omzet. - Het realiseren van 5% CO2-reductie in 2018 ten opzichte van 2014 als gevolg van ingekochte computers, relatief aan het aantal ingekochte computers - Implementatie van een duurzaam detacheringsbeleid: - Voor 100% van de nieuwe projecten is het proces duurzaam detacheren gehanteerd, inclusief monitoring, evaluatie en rapportage van het behaalde CO2-resultaat. - Met 100% van de externen (ZZP-ers en resourceleveranciers) die gecontracteerd worden voor een project is het detacheringsbeleid onderdeel van de overeenkomst en worden afspraken gemaakt met betrekking tot CO2-reductiedoelstellingen. 6.2 VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN KETENANALYSE WOON- WERKVERKEER EXTERNEN De volgende maatregelen zijn getroffen om de scope 3 emissies als gevolg van woon- werkverkeer te reduceren: - Opstellen en uitvoeren van het inkoopbeleid m.b.t. externe medewerkers; - Opstellen van een CO2 footprint sjabloon voor externe medewerkers; - Voortzetting na H met het contractueel vastleggen voor het jaarlijks aanleveren van de CO2 footprint door externe medewerkers. Contractueel is vastgelegd in de inleenovereenkomst (i.g.v. inlenen bij resourceleveranciers) of opdrachtovereenkomst (i.g.v. ZZP-er) dat jaarlijks (begin van het jaar of bij opdrachtbeëindiging) een CO2 footprint wordt opgeleverd door externen die CIMSOLUTIONS worden ingezet bij opdrachtgevers.. Daarnaast beschikt CIMSOLUTIONS over de adresgegevens voor het berekenen van de woon-werk afstanden in het geval er geen footprint is opgeleverd. Het inkoopbeleid m.b.t. externe medewerkers is opgesteld en ingevoerd binnen het management, Recruiters en IT Resourcer (verantwoordelijk voor het contracteren van externen). 18 / 21

19 De volgende resultaten zijn in de periode geboekt o.b.v. van berekende woon-werk afstanden, d.w.z. aantal-gewerkte-dagen x woon-werkafstand. Totale CO2-emissie Externen 200,0 Ton CO2 150,0 100,0 50,0 0, Externen 112,3 93,7 153,0 Gemiddelde CO2-emissie Externen Ton CO2/FTE 4,00 3,00 2,00 1,00 0, Externen 3,12 2,08 2,19 Als we werkelijke CO2-uitstoot uitzetten tegen de doelstelling van 10% reductie, zien we een mooi resultaat in 2015, maar dat in 2016 de uitstoot weer toeneemt. Dit is te verklaren door de toename in de woon-werk afstand. Dit was is 2014: km, 2015: 9.461km en in 2016: 9.938km. In 2017 zal de IT resourcer hier scherp op moeten blijven toezien bij de keuze van externen. Voortgang doelstelling kentenanalyse Woon-Werkverkeer Externen CO 2 -uitstoot (ton CO 2 /externe medewerker) 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1, CO2 uitstoot/externe Doelstelling 19 / 21

20 In Q zijn de eerste footprints ingeleverd door de externen. Bij de volgende rapportage H zullen we de bovenstaande grafiek daarop bijwerken. We zien al een aantal verschillen t.o.v. de berekende methode. Op basis van de ingeleverde footprints van de externen (ZZP-ers en medewerkers van resourceleveranciers) zien we een verschuiving in de footprint. Onderstaande 2 grafieken laten dit heel goed zien. We zien bijvoorbeeld dat er ook thuis gewerkt wordt (zelfs gebruik van zonnecellen) en gebruik van OV, waardoor de CO2-uitsoot naar beneden kan worden bijgesteld. De eerste 22 ingevulde formulieren (d.d. 1 maart 2017) laten al een reductie van 17% zien t.o.v. de berekende methode. 0% Gemiddelde CO 2 emissie 1% 0% 1% ingeleverde footprints Externen Verwarming (m3 gas) 6% Zakelijke autoreizen (liter diesel) 52% 40% Zakelijke autoreizen (liter benzine) Zakelijk OV reizen (km per trein) Zakelijk OV reizen (km per bus) Ton CO 2 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 Ingeleverde footprints vs berekende footprints externen Elektriciteit (Kwh) Zakelijk OV reizen (overige) Zakelijk OV reizen (km per bus) Zakelijk OV reizen (km per trein) 10,00 Zakelijke autoreizen (liter benzine) 0,00 Ingeleverde footprint Berekende footprint obv kilometers Zakelijke autoreizen (liter diesel) 20 / 21

21 KETENANALYSE INGEKOCHTE KANTOORBENODIGDHEDEN De volgende maatregelen zijn getroffen om de scope 3 emissies als gevolg van ingekochte kantoorbenodigdheden te reduceren: - Opstellen en uitvoeren van het inkoopbeleid voor inkoop van elektronica; - Beleid gemaakt op de aanschaf van laptops i.pv. desk computers met beeldscherm. -uitstoot (ton CO 2 /computer) 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 - Voortgang doelstelling kentenanalyse kantoorbenodigdheden CO2 uitstoot per computer Doelstelling De Scope 3 reductiedoelstelling m.b.t. uitstoot als gevolg van ingekochte computers van CIMSOLUTIONS is 5% CO2-reductie per ingekochte computer in In 2015 ligt de CO2-uitstoot boven de doelstelling. Dit als gevolg van het relatief grote aantal PC s dat is aangeschaft in In geheel 2016 zijn in totaal 12 laptops, 8 desktops met beeldscherm en 10 losse beeldschermen aangeschaft. Tegenwoordig worden steedsvaker werkplekken uitgerust met dubbele beeldschermen. In 2017 zal kantoor Maastricht openen waarbij waarschijnlijk desktops worden aangeschaft. Dit zal impact hebben op de ketenanalyse, als er niet gecompenceerd wordt met nieuw aan te schaffen laptops. STRATEGIE DUURZAAM DETACHEREN De volgende maatregel is getroffen om de scope 3 emissies als gevolg van detachering te reduceren: - Invoering van detacheringsbeleid (bij het inhuren van externe medewerkers die op een project gedetacheerd zullen worden zal een bewuste afweging worden gemaakt in de keuze voor de medewerker, en aan de medewerkers zal tevens bepaalde voorwaarden worden gesteld in hun reisgedrag). - Reisafstand is altijd een beoordelingscriteria bij de selectie van kandidaten voor opdrachten om de continuiteit van de dienstverlening te kunnen waarborgen. Gebruik van OV of hotelovernachting wordt altijd geadviseerd. - De IT Resourcer bij CIMSOLUTIONS dient bij de selectie van externen nadrukkelijk te informeren naar de wijze van reizen woon-werk waarbij de voorkeur uitgaat naar OV. De afstand woon-werk dient tevens in de besluitvorming te worden meegenomen. Bij gelijke geschiktheid van 2 kandidaten gaat de voorkeur uit naar de kleinste woon-werk afstand. - Accountmanagers kiezen bij gelijke geschiktheid altijd de kandidaat met de kleinste woon-werk afstand. Hier worden geen kwantitatieve cijfers voor bijgehouden. Voortgang: keuze valt altijd op de bestpassende kandidaat die op een normale woon-werkaftand woont. De IT Resourcer heeft in de praktijk meestal één geschikte kandidaat. Hierdoor zijn er geen kwantitatieve gegevens voor handen. 21 / 21