Een wereld van verschil

Transcriptie

1 bnı. beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten Een wereld van verschil Werken met een interieurarchitect

2 bnı. beroepsvereniging nederlandse interieurarchitecten inhoudsopgave Van binnenuit In een land waar ruimte schaars is en veel gebouwen leeg staan, wordt met steeds meer zorg gebouwd en verbouwd. Duurzaam ontwerpen en herinrichten zijn belangrijke thema s. Gebouwen worden steeds vaker flexibel ontworpen, zodat de gebruiker van de toekomst er ook nog iets mee kan. Bestaande gebouwen worden aangepast voor ander of intensiever gebruik of ze krijgen een nieuwe bestemming. En in plaats van meteen op zoek te gaan naar een nieuwe plek, wordt gekeken of er nog rek zit in eigen huis of kantoor. Een extra kamer, een grotere keuken of een andere indeling kan immers een wereld van verschil maken. Degene die daar als geen ander bij kan helpen, is de interieurarchitect: specialist in het architectonisch vormgeven van ruimtes. Wat dat precies inhoudt, staat in deze uitgave van de BNI, speciaal gemaakt voor (toekomstige) opdrachtgevers. Wat is de toegevoegde waarde van een interieurarchitect als u verbouw- of renovatieplannen heeft? Waar vindt u een goede interieurarchitect? Hoe pakt u het opdrachtgeverschap aan? En wat kan een interieurarchitect eigenlijk allemaal? Het antwoord vindt u in deze publicatie. In het eerste deel wordt stap voor stap beschreven hoe interieurarchitecten werken en wat zij, van het eerste kennismakingsgesprek tot de eindoplevering, voor u kunnen betekenen. In een drietal interviews vertellen opdrachtgevers zelf hoe zij het werken met een interieurarchitect ervaren hebben. Ook is een uitvoerige checklist opgenomen, die u een handig houvast biedt bij het doorlopen van het hele traject. Het tweede deel van de uitgave laat in woord en beeld zien wat interieurarchitecten doen. Maar liefst twintig interessante projecten illustreren hoe divers het werk van interieurarchitecten is. Van de complete indeling en inrichting van een hotel of politiebureau tot het ontwerp van een kleurenschema voor een basisschool of de verbouwing van een boerderij tot woning. Op de website van de BNI vindt u overigens nog veel meer bezienswaardige projecten. Een interieurarchitect kruipt in de huid van de gebruiker. Hij denkt van binnenuit en weet precies wat er nodig is voor een optimale beleving van de ruimte. Als specialist van de binnenruimte is hij niet alleen ontwerper, hij weet ook wat technisch haalbaar is, adviseert, coördineert en plant. Samen met een interieurarchitect maakt u uw (ver)bouwplannen waar. Christine van Gemert voorzitter bni 9 voorwoord 10 opdrachtgever Waar te beginnen? 11 interieurarchitect Specialist in beleving 12 interview 14 opdracht Heldere afspraken 15 ontwerp Van schets naar bestek 16 interview 18 uitvoering & oplevering Begeleiding van breken en bouwen 19 interview 20 checklist 28 projecten 82 colofon

3 opdrachtgever tekst: Willemijn de Jonge Waar te beginnen? Wilt u uitbreiden? Verbouwen? Moet alles anders? Heeft u behoefte aan iemand die verder denkt dan het casco? Ga eens praten met een interieurarchitect. Voor particulieren die voor een eerste verbouwing staan, is het vaak de vraag waar te beginnen. Zij hebben iemand nodig die hen helpt bij het doorgronden van hun wensen en bij het vertalen van die wensen in mogelijkheden. Iemand die weet wat er allemaal bij een verbouwing komt kijken, de weg kent door het woud van regelgeving en vergunningen en kan overzien wat dingen kosten. (Ver)bouwplannen? Maak een afspraak met een interieurarchitect Ook ervaren opdrachtgevers, zoals ontwikkelaars en woningbouwverenigingen, kunnen specialistisch advies over de aanpak van het interieur van hun projecten goed gebruiken. Want bij grotere projecten, waarbij niet direct contact is met alle gebruikers, is het van belang dat er iemand is die zich voortdurend inleeft in die gebruikers. Iemand die niet alleen een goed toegepast ontwerp kan maken, maar ook goed kan plannen, budgetteren en communiceren met andere adviseurs, aannemers en constructeurs. Dus begin gewoon bij het begin en praat eens met een interieurarchitect. Vind een interieurarchitect op bni.nl Op de website van de BNI kunt u eenvoudig zoeken op naam, locatie of specialisatie naar een interieurarchitect die bij u en uw project past, of het nu gaat om de verbouwing van een woning, de renovatie van een school, of de inrichting van een tentoonstelling. Alle interieurarchitecten die zijn aangesloten bij de BNI zijn in de database opgenomen met voorbeelden van hun werk, hun visie, specialisatie, contactgegevens en website, zodat u een goed beeld kunt krijgen van hun werk. bnı. Een wereld van verschil 10

4 interieurarchitect tekst: Willemijn de Jonge Specialist in beleving Soms voelt een ruimte gewoon goed. Een interieurarchitect weet hoe dat komt. Als specialist in de beleving van de binnenkant van een gebouw, kruipt hij steeds opnieuw in de huid van de gebruiker. BNI bevordert kwaliteit De BNI zet zich niet alleen in voor ruim vierhonderd aangesloten interieurarchitecten, maar ook voor de algehele kwaliteit van interieurarchitectuur. De BNI stelt strikte kwaliteitseisen aan haar leden, ondersteunt een goede beroepsopleiding en organiseert vakinhoudelijke bijeenkomsten. Door samenwerking met onderwijsinstituten, zusterverenigingen (zoals de BNO en de BNA) en culturele instellingen houdt de vereniging haar blik breed. Leden worden gestimuleerd om uit te blinken in hun vak, bijvoorbeeld door de uitreiking van de felbegeerde BNI-prijs. De fysieke ruimte waarin we wonen, werken, winkelen, uitgaan of op een andere manier verblijven, is van grote invloed op hoe we dat alles ervaren. Soms voelt een huis of gebouw gewoon goed, soms ook niet. Wat voor de gebruiker van een gebouw vaak een gevoel is, is voor de interieurarchitect een logisch gevolg van hoe de ruimte is ontworpen en ingericht. Een optelsom van ruimtelijkheid, licht, vormen, kleuren, materialen, meubels, en details. De indeling, de verhoudingen, de manier waarop je door een ruimte wordt geleid zijn belangrijke ingrediënten voor de beleving van die ruimte. Vertrouwen is onmisbaar voor een succesvolle samenwerking De meerwaarde van de interieurarchitect is dat hij uitzoekt welke beleving een opdrachtgever ambieert en ook weet hoe hij die beleving kan creëren. Of het nu gaat om een woning, kantoor, warenhuis, restaurant, tentoonstellingsruimte of dokterspraktijk. Dat gaat veel verder dan stylen of aankleden; interieurarchitecten analyseren de wensen van de gebruiker en de mogelijkheden van een gebouw, en maken een compleet indelings- en inrichtingsontwerp, vaak met op maat gemaakte meubels en lichtobjecten. Daar kunnen ook bouwkundige ingrepen bij horen, zoals een nieuwe entree of aanbouw. In die zin overlapt het werk van architecten en interieurarchitecten elkaar soms. Maar er is wel degelijk verschil. Terwijl de architect begint bij de buitenkant, kijkt en denkt de interieurarchitect vanuit de binnenkant. Zijn blik begint bij de gebruiker. Adviseur, coördinator en ontwerper De interieurarchitect begint met het doorgronden van de vraag. Opdrachtgevers hebben vaak al een oplossing in hun hoofd, maar is dat wel de beste? Wie wil uitbreiden, kan een aannemer vragen om een aanbouw te maken, maar misschien wordt het ruimteprobleem wel beter en goedkoper opgelost met een andere ingreep. De interieurarchitect vraagt net zo lang door tot hij een slimme oplossing vindt die past in het totaalplaatje en in het budget van de opdrachtgever. Wie gaat bouwen, verbouwen, verhuizen, renoveren, 2012 inrichten of herbestemmen, doet er daarom goed aan om zich in een zo vroeg mogelijk stadium te laten adviseren door een interieurarchitect. De interieurarchitect is adviseur, coördinator en ontwerper in één. Hij komt niet alleen met creatieve ideeën, maar weet ook wat technisch haalbaar is, heeft contacten met leveranciers en aannemers en is op de hoogte van wet- en regelgeving. Hij kan budgetteren, plannen, de uitvoering begeleiden en de kwaliteit van het ontwerp bewaken. Dat maakt hem de ideale spin in het web bij het ontwerpen en realiseren van de binnenkant van gebouwen. Met wie in zee? Waar vindt u een goede interieurarchitect die bij u past en die de opdracht aankan? In de eerste plaats is het belangrijk een echte interieurarchitect in de arm te nemen. Er zijn namelijk nogal wat andere beroepen die zich met het interieur bezig houden. Maar alleen wie ingeschreven staat in het Architectenregister en voldoet aan de daarvoor geldende opleidingseisen mag zich interieurarchitect noemen; de beroepstitel is wettelijk beschermd. Een extra kwaliteitskeurmerk is het lidmaatschap van de BNI. Alle BNI-leden hebben de vereiste praktijkervaring en hebben zich verbonden aan de gedragsregels zoals die door de vereniging zijn opgesteld. Als u met een BNI-lid in zee gaat, kunt u vertrouwen op ervaring, deskundigheid, duidelijke afspraken en algemeen geldende contracten en voorwaarden. Alle BNI-leden zijn met een korte presentatie van hun werk te vinden op Op zoek naar de klik Deskundigheid en ervaring zijn belangrijk, maar er is nog een cruciaal criterium: het moet klikken. Onderling vertrouwen is onmisbaar voor een succesvolle samenwerking. Sommige opdrachtgevers praten liever eerst met verschillende interieurarchitecten om te kijken met wie het het beste klikt. Zeg er dan wel bij dat het om een puur oriënterend kennismakingsgesprek gaat. Helder zijn over het aanvragen van meer dan één offerte schept meestal ook meer vertrouwen. Voor grotere, complexe projecten wordt het steeds gebruikelijker om een prijsvraag of pitch uit te schrijven en de keuze voor een bureau te laten afhangen van een eerste presentatie. Aangezien dat nogal wat tijd en inzet van de deelnemers vergt, is het reëel dat daar een vergoeding tegenover staat. De BNI kan meer informatie geven over het organiseren van dergelijke prijsvragen. 11

5 interview tekst: Frederike Bax beeld: Intercodam Opdrachtgeverschap is meer dan een zak geld op tafel zetten Toen de showroom van tegelbedrijf Intercodam toe was aan een uitbreiding, vroeg manager Peter Koks interieurarchitect Henk Hulscher om advies. Hulscher maakte wat schetsen en van het een kwam het ander. Het pand is weer helemaal up-to-date en kan er weer jaren tegen. De opdrachtgever is tevreden. bnı. Een wereld van verschil 12

6 interview Als opdrachtgever moet je continu betrokken zijn en dat is hartstikke leuk Intercodam zit in een prachtig pand aan de Amstel vlak naast Carré. Toen de gevel gerenoveerd moest worden en ook het gedateerde interieur nodig moest worden aangepakt, ontstond het idee om dan meteen maar de showroom uit te breiden. De vergaderzaal op de eerste verdieping werd nauwelijks gebruikt, die wilden we erbij betrekken. Maar hoe? Al eerder deed ik kleine verbouwingen in eigen beheer, maar hier moest een ruimtelijke blik op geworpen worden. Omdat ik interieurarchitect Henk Hulscher al jaren ken, vroeg ik hem naar onze plannen te kijken. Hij maakte een aantal schetsontwerpen waarvan er een ons erg aansprak. Dit ontwerp werkte hij verder uit in detailtekeningen. Hiermee gingen we naar de Welstand, waar onze plannen zonder onderbouwing werden afgekeurd. Maar Henk bleef tekenen en ging steeds mee om zijn tekeningen te presenteren. Uiteindelijk kregen we een akkoord voor tekeningen die heel dicht bij de originelen kwamen! star vast aan zijn ontwerp, maar dacht steeds mee vanuit de praktijk. Ik ben blij dat we met een interieurarchitect in zee zijn gegaan. Een interieurarchitect ziet hoe een ruimte beter kan worden ingedeeld en hoe de beleving van de ruimte geoptimaliseerd kan worden. Zo kwam Henk met het idee om achter de gevel een vide te maken, een doorkijk naar de eerste etage. Ook stelde hij voor om de entree te verbreden met twee ruime voordeuren en links en rechts daarvan een etalageraam. Het resultaat mag er wezen. Gevel en showroom zijn prachtig geworden. Precies zoals we hadden gehoopt. De Welstand was gelukkig het enige struikelblok. Want toen we ook de bouwvergunningen rond hadden, liep het als een trein. In september 2010 begon de aannemer met de sloopwerkzaamheden en in maart 2011 werd de nieuwe showroom opgeleverd. De aannemer was overigens heel zelfstandig en hield zich prima aan de lijnen die waren uitgezet. Dat is niet altijd zo. Aannemers willen vaak alles snel doen en zo goedkoop mogelijk, zodat ze zelf veel overhouden. Het is daarom van belang dat de interieurarchitect de kwaliteit bewaakt en in de gaten houdt of de verbouwing wordt uitgevoerd zoals ontworpen. Ik heb bij dit project gemerkt dat goed opdrachtgeverschap meer is dan een zak geld op tafel zetten. Als opdrachtgever moet je continu betrokken zijn en dat is hartstikke leuk. Ook moet je flexibel zijn en snel kunnen schakelen. Dat geldt trouwens ook voor de interieurarchitect. Henk deed dat heel goed. Hij hield niet

7 opdracht tekst: Willemijn de Jonge Heldere afspraken De klik en het vertrouwen zijn er. Hoe nu verder? Voordat de opdracht officieel verstrekt wordt, moeten heldere afspraken worden gemaakt over werkzaamheden en kosten. Stap één voordat er een offerte of opdrachtbevestiging gemaakt kan worden, is het in kaart brengen van de werkzaamheden. Hierbij wordt vaak gewerkt met checklists of takenlijsten waarop wordt aangevinkt wat van de interieurarchitect wordt verwacht. Op pagina 20 van deze uitgave is een voorbeeld opgenomen. De uitkomst van de checklist wisselt per opdracht. Soms is er bijvoorbeeld al een uitgebreid programma van eisen, maar dat document kan ook worden opgesteld door de interieurarchitect. Dat kan tot verrassende nieuwe invalshoeken leiden waar de opdrachtgever misschien zelf nog niet aan gedacht had. Zo n adviestraject in de voorbereidende fase kan worden beschouwd als onderdeel van de hele opdracht, maar kan ook een aparte opdracht zijn voordat er afspraken worden gemaakt over de ontwerpfase. Wie doet wat? Ook als helder is wat er allemaal bij het project komt kijken, is er nog de vraag wie wat doet. Een opdrachtgever kan er bijvoorbeeld voor kiezen de bouwvergunningen zelf aan te vragen, maar hij kan dat ook aan de interieurarchitect overlaten. Veel is afhankelijk van het budget van de opdrachtgever; de interieurarchitect zal hiernaar vragen om goed te kunnen inschatten wat mogelijk is. Met al deze gegevens kan de interieurarchitect een offerte maken waarin hij op basis van de verwachte werkzaamheden zijn kosten specificeert. Offerte De gemaakte afspraken over de inhoud van de opdracht, de planning, de aanpak, het budget en het honorarium worden vastgelegd in een schriftelijke offerte of opdrachtbevestiging. Met de ondertekening door zowel opdrachtnemer als opdrachtgever wordt de opdracht officieel verstrekt. De eerste offerte kan nog niet gedetailleerd ingaan op de kosten van de verbouwing, renovatie of inrichting, omdat die afhankelijk zijn van de keuzes in het ontwerptraject. Het vaststellen van het bouwbudget gebeurt - synchroon met het ontwerptraject - in fases en verloopt van grof naar fijn. Waar de offerte wel vooraf duidelijkheid over geeft, is het honorarium van de interieurarchitect. De manier waarop dit wordt bepaald kan per project, maar ook per architect verschillen. Soms rekent de interieurarchitect uren, soms wordt er van tevoren een vast bedrag afgesproken. En dan zijn er ook de onkosten en kosten van bijvoorbeeld bouwtoezicht, die nog apart worden doorberekend. De manier waarop het honorarium en kosten wordt berekend kan per projectfase worden gespecificeerd in de offerte. Wat kost het? Algemene voorwaarden Bij het sluiten van een overeenkomst hanteren BNIarchitecten een standaard document dat hun algemene voorwaarden beschrijft. Dit zijn de kleine lettertjes waarin zaken als betalingstermijn, aansprakelijkheid, auteursrechten en verzekering worden geregeld. Afhankelijk van de aard en omvang van de opdracht, is er de keus uit drie documenten. Meestal wordt gebruik gemaakt van de uitgebreide Standaardvoorwaarden voor de Rechtsverhouding opdrachtgever-architect (DNR 2011). Bij kleinere opdrachten tot volstaan de Basisvoorwaarden 2001 BNI (BV 2001). En special voor particuliere opdrachtgevers is er de Consumentenregeling Rechtsverhouding consument-architect 2006 (CR 2006). Op de website van de BNI kunt u deze documenten downloaden. Vragen? Bel de BNI! Wat is eigenlijk het verschil tussen een interieurarchitect en een architect? In welk stadium kan een ontwerp nog gewijzigd worden? Wat zijn de opties als ik er niet uitkom met de gecontracteerde interieurarchitect? Hoe zit het met de auteursrechten op een ontwerp? Het inhuren van een interieurarchitect is voor projectontwikkelaars wellicht gesneden koek, voor particulieren vaak een sprong in het diepe. Toch hebben ook de professionals soms vragen tijdens een bouw- of verbouwproject. Particulieren, ontwikkelaars, gemeentes, bedrijven, aannemers, adviseurs: alle opdrachtgevers kunnen bij de BNI terecht met vragen. De BNI is een bron van informatie over alles wat met interieurarchitectuur te maken heeft. Weet de BNI het antwoord niet, dan wordt u doorverwezen naar de juiste persoon of instantie. bnı. Een wereld van verschil 14

8 ontwerp tekst: Willemijn de Jonge Van schets naar bestek Wat wilt u precies? Als hier voldoende over gepraat is, begint het schetsen. De interieurarchitect maakt eerst een voorlopig ontwerp, waarop u kunt reageren. Vervolgens wordt alles uitgewerkt tot een definitief ontwerp, inclusief een technische beschrijving voor de aannemer. Als de opdrachtbevestiging is ondertekend en het Programma van Eisen is rond, breekt de ontwerpfase aan. Het ontwerptraject is doorgaans onderverdeeld in fases: het voorlopig ontwerp, het definitief ontwerp en het technisch ontwerp. Elke stap wordt afgerond met een beslissing. De opdrachtgever moet akkoord geven voordat de interieurarchitect verder gaat met de volgende ronde. Zo kan het ontwerp goed worden afgestemd op de wensen van de opdrachtgever. Omdat standaard projecten niet bestaan, geven de hieronder beschreven fases slechts een indicatie van de te nemen stappen. In de praktijk kan het ontwerptraject ook net een beetje anders worden ingedeeld. Voorlopig ontwerp Het voorlopig ontwerp (VO) wordt ook wel voorontwerp of schetsontwerp genoemd. Dit is een ontwerp op hoofdlijnen. Met plattegronden, doorsneden, maquettes of 3D-presentaties maakt de interieurarchitect zijn plannen duidelijk. Dit ontwerp is nog niet tot in detail uitgewerkt, de maten zijn nog niet tot op de centimeter uitgemeten. De opdrachtgever krijgt wel al een goed beeld van hoe het wordt. Niet alleen de ruimtelijke indeling komt aan bod, ook de ontwerpschetsen van de op maat gemaakte meubels, balies, bars en dergelijke worden gepresenteerd. Soms wordt al een voorstel gedaan voor materialen en kleuren, soms komt dit pas in de volgende fase. Het VO kan in een vroeg stadium ook dienen als discussiestuk om het pakket van eisen aan te scherpen. Op basis van het VO kan een eerste globale kostenraming worden gemaakt. Hierbij heeft een schatting aan de hoge kant de voorkeur. Gedurende het ontwerptraject komen er vaak wensen bij. Het is prettig als daar in het budget ruimte voor is. rialen en kleuren gespecificeerd. In dit stadium wordt vaak het lichtplan, al dan niet met zelf ontworpen verlichtingsobjecten, gepresenteerd. Aan de hand van het DO kan een vrij goede inschatting worden gemaakt van de kosten van de verbouwing. Van grote lijnen naar details Technisch ontwerp Het definitief ontwerp wordt getoetst aan de technische voorschriften van het Bouwbesluit, waarin wettelijke voorschriften staan over zaken als daglichttoetreding, ventilatie en energieprestatie. In voorbereiding op de uitvoering van het ontwerp worden het bestek en de bestektekeningen gemaakt, waarin de administratieve en technische voorwaarden nauwkeurig worden vastgelegd voor de aannemer. Op basis van deze uitvoerige handleiding kan de aannemer offreren en aan het werk. Voor meubels en verlichting worden aparte tekeningen gemaakt. Definitief ontwerp Als de opdrachtgever akkoord heeft gegeven op het voorlopig ontwerp, start de volgende fase: de uitwerking van de eerste schetsen tot een definitief ontwerp (DO). De besproken wijzigingen worden doorgevoerd, de meubelschetsen worden uitgewerkt en het ontwerp krijgt een definitief karakter. In het DO worden de exacte maten opgenomen, details uitgewerkt en mate

9 interview tekst: Klaartje Bax beeld: Doret Schulkes Ineens zagen we de mogelijkheden van ons huis Het huis was verwaarloosd. Donker en oud. Hannie Theunissen en haar man zetten hun twijfels opzij en belden interieurarchitect Doret Schulkes. Zij maakte van hun huis een prettige, lichte woning. Ze heeft ons echt bij de hand genomen. Zonder haar, hadden we dit nooit gedurfd. bnı. Een wereld van verschil 16

10 interview Kennissen hadden hun huis met hulp van Doret Schulkes opgeknapt. Daardoor werden wij op het idee gebracht ook een interieurarchitect in te schakelen. We hadden wel enige aarzeling, omdat we niet precies wisten wat we konden verwachten. We dachten ook dat het enorm duur zou zijn. De kennismaking met Doret Schulkes vond plaats op haar kantoor. Ze liet voorbeelden van haar werk zien en dat sprak ons erg aan. Daarna is ze bij ons thuis geweest. Ze heeft rondgekeken en foto s gemaakt. Verder heeft ze uitgebreid met ons gepraat over wat wij fijn en belangrijk vinden. Na dat bezoek is ze met haar bevindingen aan de slag gegaan. Enkele weken later kwam ze bij ons terug met drie voorstellen. Muren uitbreken, ramen toevoegen, nieuwe keuken, wanden stucen en schilderen. Geen kleine ingrepen, maar we waren meteen enthousiast. Een extra raam daar, ja natuurlijk! Haar ideeën waren zo logisch, maar wij waren daar nooit opgekomen. Door haar schetsen zagen wij ineens de mogelijkheden van ons huis. Het betekende wel een grote verbouwing. Iets waar we anders nooit aan begonnen waren. Maar Doret had er alle vertrouwen in en daardoor kregen wij ook vertrouwen. Ze heeft ons echt bij de hand genomen. Zonder haar hadden we het niet gedurfd. We konden na iedere fase afscheid nemen, maar dat wilden we helemaal niet De inbreng van een interieurarchitect gaat in verschillende fases. Eerst de schets, dan de uitwerking en dan nog eventueel de begeleiding bij de bouw. We konden na iedere fase afscheid nemen van Doret, maar dat wilden we helemaal niet. Sterker nog, toen de verbouwing eenmaal klaar was, hebben we haar opnieuw gebeld. We hadden onze oude meubels teruggezet, maar die waren nodig aan vervanging toe. Doret heeft ons geadviseerd over de kleur van onze nieuwe meubels. Het is nu helemaal af. We voelen ons hier heerlijk. En de kosten van de interieurarchitect? Daar hebben we het helemaal niet meer over gehad. Het is ons iedere cent waard geweest. We kozen een van de drie ontwerpen. Dat ging Doret verder uitwerken. Toen het definitieve plan er lag, stelde ze ons voor aan twee aannemers. Die brachten beiden een offerte uit en met een van hen gingen we in zee. De aannemer kwam in het begin heel vaak, maar later waren het steeds meer andere werklui. De schilder, de stucadoor, de elektricien. En allemaal hadden ze vragen. Waar komen de stopcontacten, mevrouw? We hebben ze doorgestuurd naar Doret. Zij heeft het voor ons afgehandeld. Heerlijk

11 uitvoering & oplevering tekst: Willemijn de Jonge Begeleiding van breken en bouwen Het ontwerp is af, wie gaat het uitvoeren? Een interieurarchitect kan de offertes van aannemers beoordelen en tijdens de bouw optreden als directievoerder. Ook bij de oplevering is een eindcontrole door de ontwerper zeer aan te raden. Keuze voor een aannemer Met het opstellen van het bestek en het indienen van de bouwaanvraag wordt de overgang ingeluid van ontwerp naar uitvoering. Als er in een bouwteam wordt gewerkt, is er al van het begin af aan een aannemer bij het project betrokken die op basis van het bestek aan de gang kan. In de meer traditionele aanpak wordt nu pas een aannemer gekozen. Dat kan op basis van aanbesteding, waarbij verschillende aannemers een offerte uitbrengen. De interieurarchitect is in staat de offertes inhoudelijk te beoordelen en kan zien of de geoffreerde werkzaamheden aansluiten op het bestek. Hij kan de opdrachtgever adviseren bij de keuze voor een uitvoerder. Dat geldt overigens niet alleen voor het aannemerswerk, maar ook voor het meubelwerk. Directievoering Ook al is in het bestek precies vastgelegd hoe het ontwerp moet worden uitgevoerd, het is toch nodig dat iemand tijdens de bouw in de gaten houdt of het ook echt zo gebeurt als gepland. Omdat de interieurarchitect het ontwerp heeft gemaakt, kan hij als geen ander controleren of er niets wordt overgeslagen en of de juiste materialen worden gebruikt. Dat maakt hem de ideale directievoerder. In bouwvergaderingen met de opdrachtgever en de uitvoerders houdt hij in de gaten of het bestek wordt gevolgd en of de uitvoering op schema ligt. En hij gaat op de bouw of bij het project kijken om de kwaliteit van het ontwerp te bewaken. aannemer lopen samen door de ruimte voor de eindinspectie. Er wordt zorgvuldig gecontroleerd of alles helemaal in orde is. De interieurarchitect weet waarop gelet moet worden, er zal hem weinig ontgaan. Een project waarbij alles bij oplevering perfect in orde is, is zeldzaam, er zijn altijd nog wel wat laatste punten om op te lossen. Bij de oplevering wordt afgesproken hoe die worden afgerond. De interieurarchitect bewaakt de kwaliteit van het ontwerp Oplevering Als de aannemer aangeeft dat het af is, is het tijd voor de oplevering. Bij grotere projecten is er vaak eerst een vooroplevering, bij kleinere projecten volstaat één opleveringsronde. Opdrachtgever, interieurarchitect en bnı. Een wereld van verschil 18

12 interview tekst: Willemijn de Jonge beeld: Annemieke Slaats Een goed gevoel vanaf het eerste gesprek Goed opdrachtgeverschap is vooral een kwestie van vertrouwen Verzekeraar Achmea vroeg interieurarchitect Annemieke Slaats een oud kantorenterrein in Zeist te transformeren tot eigentijdse campus met bestuurs- en conferentiecentrum. Twee jaar later vroegen ze haar opnieuw voor het interieurontwerp van drie casco kantoortorens in Leiden. Projectmanager Nieuwbouw Guill Cox ziet de onderlinge samenwerking als een succesvol samenspel op basis van vertrouwen. Hoe kwam Achmea bij Annemieke Slaats terecht voor het ontwerp van de campus in Zeist? Annemieke werd aanbevolen door de technische adviseurs met wie we werkten. We hebben haar uitgenodigd voor een gesprek en er was meteen een klik. We hadden meteen het vertrouwen dat zij dit zou kunnen. Referenties opvragen geeft enige zekerheid, maar je moet toch vooral afgaan op je eigen gevoel. En we hadden van begin af aan het gevoel dat het goed zat. Wat heeft Annemieke als interieurarchitect voor u gedaan? Je kunt beter vragen: wat heeft ze niet gedaan? Ze heeft het totale beeld bepaald, niet alleen van het interieur maar ook van het exterieur. De gevels zijn opnieuw opgebouwd, er zijn nieuwe entrees gemaakt, samen met een landschapsarchitect is de inrichting van het hele terrein omgegooid. De opdracht luidde: realiseer een campus met kantoren en vergaderruimtes die past bij de coöperatieve gedachte van Achmea. De uitstraling moest ingetogen zijn: sober maar niet somber en bovenal functioneel. Dat is goed gelukt. Annemieke Slaats was betrokken bij het hele traject, van ontwerp tot oplevering. Was dat een bewuste keus? Ja, bij dergelijke grote projecten moet je iemand hebben die het overzicht houdt en overal bij betrokken is. Beide projecten gingen niet alleen om aankleden, maar om het creëren van een nieuwe werkomgeving waar nieuwe werkprocessen kunnen worden geïmple- menteerd. Alles hangt met elkaar samen, de interieurarchitect is de aangewezen persoon om iedere ingreep te integreren in het totaalplaatje. Daarbij was de bouwkundige achtergrond van Annemieke een groot voordeel: ze weet waar ze het over heeft en kan goed communiceren met alle technische mensen en installateurs. Ze was dan ook vaak op de bouw te vinden. Hoe zou u haar werkwijze beschrijven? De kracht van een goede interieurarchitect is dat hij of zij zich verdiept in wat een organisatie nodig heeft. Annemieke praat met iedereen, absorbeert ontzettend veel informatie, verdiept zich echt in de opdrachtgever en wat hij wil. Zij kan wonderwel de vertaalslag maken van wat mensen willen zelfs als ze dat niet exact kunnen verwoorden naar een ontwerp. Het kan voor een opdrachtgever frustrerend zijn dat het zo lang duurt voordat ze iets te zien krijgen van dat ontwerp, maar ik ken haar inmiddels, ik weet dat het goed is waar ze uiteindelijk mee komt. Zo geven de afbeeldingen uit de eerste ontwerppresentatie voor Zeist exact weer hoe het in het echt is geworden. Architecten zeggen vaak dat goed opdrachtgeverschap onontbeerlijk is voor het slagen van een project. Wat verstaat u daaronder? Goed opdrachtgeverschap is vooral een kwestie van vertrouwen hebben in je opdrachtnemer en hem of haar de ruimte geven om zich te ontplooien. Je hebt als opdrachtgever niet altijd controle over alles, daar moet je tegen kunnen. Als je het niet vertrouwt wordt het niets

13 checklist Een vinkje voor elke actie Om het bouw- of verbouwingstraject overzichtelijk te houden, is het handig de werkzaamheden, taakverdeling en planning in een vroeg stadium op te nemen in een checklist. Dit geeft houvast gedurende de verschillende stadia van het project. Op deze pagina s staat een voorbeeld dat als basis kan dienen voor de te nemen stappen. Voor sommige projecten zal de lijst veel te uitgebreid zijn, voor andere misschien niet uitgebreid genoeg. Zie het als een ruwe richtlijn voor het traject dat u met de interieurarchitect aangaat. Pré-contractuele fase Diensten kennismakingsgesprek Programma van Eisen + verkennend onderzoek vaststellen budget offerte of opdrachtbevestiging + voorwaarden verstuurd/afgegeven opdrachtbevestiging voor akkoord getekend door opdrachtgever Producten visiepresentatie of bureaudocumentatie offerte of opdrachtbevestiging Voorbereidende fase Diensten opmeten bestaande toestand + uitwerken uitwerken Programma van Eisen onderzoek naar voorschriften e.d. Producten tekeningen bestaande toestand Programma van Eisen rapporten, notities of memoranda m.b.t. uitgangspunten, voorschriften etc. Planning... weken tot afronding voorbereidingsfase... dagen/weken voor goedkeuring opdrachtgever Voorlopig Ontwerp Diensten schetsontwerp overleg met andere disciplines (constructeur en overige adviseurs) pré-advies welstand raming van kosten bijstellen schetsontwerp beoordeling en goedkeuring VO door opdrachtgever Producten VO tekeningen op schaal schets perspectieven of impressies raming van kosten initieel voorstel constructies, installaties etc. Planning... weken tot afronding VO... dagen/weken voor goedkeuring opdrachtgever Definitief Ontwerp Diensten verwerken opmerkingen opdrachtgever in VO overleg met andere disciplines (constructeur, installateur, overige adviseurs) verdere uitwerking ontwerp, detaillering, materialisering etc. integratie constructies en/of technische componenten controle eisen en voorschriften begroting beoordeling en goedkeuring DO door opdrachtgever tekeningen DO presentatietekeningen maquette interieurvoorstel meubileringsvoorstel verlichtingsplan materialenvoorstel kleurenvoorstel begroting Producten Planning... weken tot afronding DO... dagen/weken voor goedkeuring opdrachtgever Voorbereiding uitvoering Diensten verwerken opmerkingen opdrachtgever in DO aanvraag bouwvergunning en benodigde goedkeuringen derden overleg gemeente, welstand etc. technische uitwerking van het ontwerp, details, materialen etc. overleg met andere disciplines (constructeur, installateur, overige adviseurs) integratie van constructies en technische componenten (verwarming, luchtbehandeling, transport- bnı. Een wereld van verschil 20

14 checklist installaties, elektrische installaties, communicatie en datavoorzieningen, verlichting, beveiliging etc.) EPN berekening, DuBo, ventilatie, daglicht, brandpreventieplan etc. bepalen hang- en sluitwerk, sanitair, armaturen, stoffering, (los) meubilair etc. ontwerp veiligheids- en gezondheidsplan bestek of werkomschrijving bestektekeningen bestekbegroting Producten contractstukken voor de uitvoering (bestek en/of werkomschrijving, bestektekeningen, definitieve kleur-, materiaal- en productstaten, algemene voorwaarden etc.) bestekbegroting Planning... weken voor voorbereiding uitvoeringsstukken... weken voor verkrijgen vergunningen... dagen/weken voor goedkeuring opdrachtgever Prijs- en contractvorming Diensten overleg opdrachtgever over keuze van uitvoerende partijen, aanbesteding, algemene voorwaarden etc. uitnodigen en inlichten uit te nodigen partijen verstrekken van aanwijzingen en aanvullende informatie beoordelen prijsaanbiedingen voeren van prijsoverleg beoordelen van alternatieven assisteren bij het opstellen van uitvoeringscontracten Producten lijst van (mogelijke) uitvoerende partijen uitnodiging tot inschrijving en/of het doen van offerte nota s van inlichtingen, aanvullingen en wijzigingen overzicht van de aanbiedingen uitvoeringscontracten Planning... weken voor uitnodiging, onderhandeling en contractvorming Uitvoering Diensten verwerken van de wijzigingen en alternatieven in bestek, tekeningen en/of contractstukken aanvullende werktekeningen en gegevensverstrekking ten behoeve van de uitvoering coördinatie van aanvraag en verkrijging van aanvullende goedkeuringen en vergunningen (sloopvergunning, goedkeuring constructies, veiligheids- en gezondheidsplan etc.) erop toezien dat het werk wordt uitgevoerd conform de gesloten overeenkomst(en) beoordelen van tekeningen en bescheiden van derden op esthetische aspecten beoordelen van alternatieven en de consequenties daarvan voor het ontwerp bijwonen van werk-, bouw, en/of directievergaderingen en het maken van verslagen daarvan overleg en coördinatie van uitvoerende partijen m.b.t. uitvoeringswijze, planning, onvoorziene omstandigheden, meer- en minderwerk, wijzigingen etc. houden van toezicht op de uitvoering administratieve en financiële begeleiding van de uitvoering, en het controleren van termijnrekeningen etc. het voeren van de nodige correspondentie m.b.t. de uitvoering coördinatie van partijen indien meerdere uitvoerende partijen zijn ingeschakeld Producten gewijzigde bestektekeningen en/of contractstukken aanvullende werk- en/of detailtekeningen en gegevens ten behoeve van de uitvoering overzicht van wijzigingen verslagen van werk-, bouw- en/of directievergaderingen overzicht van meer- en minderwerken notities en/of verslaglegging m.b.t. uitvoeringswijzigingen, voortgang, veiligheid etc. Planning... weken van start uitvoering tot oplevering Oplevering Diensten houden van een vooropname controleren van de uitgevoerde werkzaamheden aan de hand van de in de contractstukken vastgelegde specificaties en uitgangspunten maken van een proces-verbaal van oplevering controleren van de eindafrekening(en) van de uitvoerende partij(en) en geven van betalingsadvies toezien op het verstrekken van garantiebescheiden, revisiebescheiden, gebruiksvoorschriften, instructies etc. adviseren van de opdrachtgever m.b.t. ingebruikname etc. controleren van de in het proces-verbaal opgenomen herstelwerkzaamheden en de planning en voortgang daarvan verrichten van de nodige nazorg Producten vooropnamelijsten proces-verbaal van oplevering financieel overzicht en betalingsadvies Planning... uren/dagen voor de vooropname... uren/dagen voor de oplevering... uren/dagen voor de administratieve afwikkeling... weken voor de onderhoudsperiode, waarin... uren/dagen voor afwikkeling en nazorg

15 museum tekst: Merkx+Girod beeld: Roos Aldershoff Elke zaal vertelt een ander verhaal Het Dordrechts Museum, opgericht in 1842, is een van de oudste Nederlandse musea en herbergt een van de belangrijkste schilderijencollecties van ons land. Het museumgebouw, een voormalig krankzinnigengesticht uit de 17de eeuw, onderging een volledige metamorfose. Merkx+Girod maakte het interieurontwerp. project: Dordrechts Museum locatie: Dordrecht oppervlakte: m 2 opgeleverd: 2010 opdrachtgever: Dordrechts Museum interieurarchitect: Merkx+Girod website: Centraal in het interieur staat de museumcollectie, die ruim vierhonderd jaar Nederlandse schilderkunst omvat. Deze wordt thematisch in clusters getoond. Uitgangspunt voor het interieur was dat het museum in staat moet zijn om in de verschillende zalen verhalen te vertellen met zijn kunstcollectie. Soms ingetogen, dan weer uitbundig en bruisend. Roodvelours De wisselexposities zijn in de nieuwbouw ondergebracht. Niet te missen is de Ary Schefferszaal waar theatrale roodvelours wandbespanning met ingestanste cirkels is toegepast. Deze zorgt voor een warme mondaine uitstraling en verwijst naar het 19e eeuwse Parijs. Op de luiken in deze verduisterde zaal worden filmfragmenten geprojecteerd. 'Veel aandacht is besteed aan publieksvoorzieningen' Veel aandacht is besteed aan de publieksvoorzieningen zoals het restaurant, de museumwinkel, de lounge en de salon; een reconstructie van een 18e eeuwse stijlkamer met gerestaureerde behangsels, waar men in besloten kring kan dineren. Het multifunctionele auditorium bnı. Een wereld van verschil 28

16 museum is voorzien van een behang waarop uitvergrote fragmenten van de museumcollectie zijn geprint. Bijzondere materialen Merkx + Girod ziet het materiaalonderzoek als belangrijk deel van het ontwerpproces. Het bureau heeft dan ook een grote werkplaats waar het gebruik van de juiste materialen wordt onderzocht. Mocht het gewenste materiaal niet bestaan, dan worden nieuwe, eigen materialen, ontwikkeld. Ook ontwerpt het bureau voor hun projecten vaak meubels en verlichting. Als het juiste materiaal niet bestaat, wordt nieuw materiaal ontwikkeld Voor het Dordrechts Museum werd een reeks bijzondere Jewelboxes ontworpen, voor de presentatie van lichtgevoelige tekeningen, prenten en kleine voorwerpen. Deze hedendaagse kabinetkasten zijn voorzien van decoraties en graveringen die verwijzen naar relevante collectiestukken. Ook de meubels en inrichtingelementen van het restaurant en van de museumwinkel zijn speciaal ontworpen. Een bijzonder detail is het grijs-met-zilversjabloon in de entreehal. Het patroon is afgeleid van de driehoekige vormen op het schilderij 'Het gezicht op Dordrecht' van Adam Willaerts: de daken, de golven en de zeilen. Onopvallend op het eerste gezicht, zijn de sponsordragers en grafische uitingen, die hierin opgenomen zijn

17 woonhuis tekst en beeld: Paul Seuntjens project: verbouwing jaren 70 bungalow locatie: het Gooi oppervlakte: 300 m 2 oplevering: april 2010 opdrachtgever: particulier interieurarchitect: paul seuntjens architectuur bni bna website: Tweede leven voor jaren 70 bungalow Een jong gezin uit het Gooi zag de potentie van een gedateerde bungalow en riep de hulp in van Paul Seuntjens voor een ingrijpende verbouwing Jarenlang was er niets gedaan aan de typische jaren 70 bungalow. Het huis was enorm gedateerd en in de jaren 80 was er een tweede zelfstandige woning tegenaan gebouwd. De opdrachtgevers zagen dat er mogelijkheden waren om de twee woningen om te toveren tot een comfortabel familiehuis. Maar ze realiseerden zich dat ze daarbij het advies van een interieurarchitect nodig hadden. Open en licht Op internet vonden zij Paul Seuntjens en het werk op zijn website kwam overeen met hun smaak. Bovendien klikte het tijdens de eerste kennismaking. Paul heeft toen in samenwerking met Yolande Schuur een schetsplan met een aantal nieuwe indelingen voor het huis gemaakt. Daar zaten meerdere ontwerpen bij die ons aanspraken. Daarvan hebben we er uiteindelijk één gekozen die helemaal aansluit bij hoe wij graag willen wonen, vertelt de opdrachtgeefster. Het huis is veel opener en lichter geworden. Deuropeningen zijn verplaatst en op sommige plekken zijn grotere ramen gemaakt. Dat soort dingen hadden wij nooit zelf kunnen bedenken. Leefkeuken met open haard Direct bij binnenkomst valt het doorzicht op naar de tuin, door de grote openslaande deuren en het nieuwe hoge raam. Alle leefruimtes lopen in elkaar over en zijn afwisselend tuin- of straatgericht. bnı. Een wereld van verschil 30

18 woonhuis 'Dit hadden wij zelf nooit kunnen bedenken' Door te spelen met de hoogte van de plafonds is iedere ruimte toch afgekaderd. Zo is het plafond boven de zithoek verwijderd, waardoor deze veel ruimtelijker is geworden. De grote leefkeuken met kookeiland en tweede open haard is vanaf hier bereikbaar via een schuifdeur die in de muur wegvalt. Extra licht valt binnen door een groot dakraam. De slaap- en badkamers zijn op de originele plaats gehouden. In het souterrain is een praktische wasruimte ingericht. De was valt via wasstortkokers direct in de wasmand. De voormalige dubbele garage is nu een grote speelruimte voor de kinderen. Esthetische kwaliteit Paul Seuntjens was betrokken bij het uitwerken van alle details en het selecteren van de aannemer. Paul Seuntjens: Ik doe de bouwbegeleiding graag zelf, zodat ik zeker weet dat de aannemer het werk uitvoert volgens het ontwerp. In dit geval hebben de opdrachtgevers het zelf gedaan en dat is heel goed gegaan. Ik ben wel betrokken gebleven bij het bewaken van de esthetische kwaliteit. Het was erg leuk om het eindresultaat te zien en het allerbelangrijkst: ze wonen er met heel veel plezier

19 informatiecentrum tekst: Willemijn de Jonge beeld: VASD interieur & architectuur Weer toekomst voor tabak Een monumentale houten tabaksschuur in Amerongen is van instorting gered door er een nieuwe bestemming aan te geven. Sinds kort is de gerestaureerde schuur weer open voor publiek als informatiecentrum van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en Het Utrechts Landschap. VASD ontwierp een oplossing waarbij nieuwbouw en monument elkaar versterken. Vijftig jaar geleden hing deze schuur nog boordevol tabaksbladeren. Nu kun je er tentoonstellingen bekijken, informatie over de omgeving krijgen, koffie drinken en een wandeling beginnen. In de nok hangen ook weer wat bladeren te drogen, want het is en blijft een tabaksschuur. In opdracht van Stichting Het Utrechts Landschap maakte VASD interieur & architectuur een ontwerp voor een eigentijds bezoekerscentrum. De uitdaging lag in het ontwerpen van een nieuwe functie in een beschermd rijksmonument, zonder het contact met de geschiedenis te verliezen. De oplossing werd gevonden in een rechthoekige, transparante doos die tussen de spanten van de oude schuur is geschoven. bnı. Een wereld van verschil 32

20 informatiecentrum project: informatiecentrum in monumentale tabaksschuur locatie: Amerongen opgeleverd: 2011 opdrachtgever: Stichting Het Utrechts Landschap interieurarchitect: VASD interieur en architectuur website: Het daglicht dat tussen de dakpannen doorsijpelt is betoverend Oud en nieuw Hoe maak je een aantrekkelijk bezoekerscentrum in een donkere, tochtige schuur waar je geen ramen in mag maken? Terwijl de enorme houten schuur zorgvuldig gerestaureerd werd onder supervisie van Wim Wijsman, bouwmeester van het Utrechts Landschap, bogen Anne van Abkoude en Branko Vlamings zich over de vormgeving van de nieuwe functie. Met het inpassen van een transparante doos van 125 m2, is binnenin een nieuwe wereld gecreëerd die de sfeer van de oude wereld versterkt. Het witte stucwerk de plek voor informatie, foto s en kunst wordt afgewisseld met enorme ramen op onverwachte plaatsen. Deze bieden van binnenuit goed zicht op de rustieke houten omhulling. Door de nok van onderaf aan te lichten, is te zien hoe de schuur in elkaar zit. Ondertussen heeft het daglicht dat tussen de dakpannen doorsijpelt een betoverend effect op de ruimte. In de looproute tussen de oorspronkelijke buitenkant en het toegevoegde volume is de overgang tussen en oud en nieuw tastbaar gemaakt. Entree als uithangbord Aan de buitenzijde is slechts één ingreep zichtbaar, die meteen een signaalfunctie heeft: dit is meer dan een tabaksschuur. In de originele deuropening is een nieuwe, steenrode doorgang gemaakt die de entree naar het bezoekerscentrum markeert. De twee grote taatsdeuren, die zich met een hoek van 90 graden om de entree heen vouwen, kunnen volledig naar binnen worden geklapt. Hiermee wordt extra daglicht toegelaten en ontstaat tegelijkertijd een opvallend uithangbord voor voorbijgangers. Met de opening van het centrum is het derde ontwerp voor het Utrechts Landschap gerealiseerd. Eerder ontwierp VASD al bezoekerscentra in een stilgevallen molen aan de Vecht en in een oude steenfabriek in natuurgebied De Blauwe Kamer. Wim Wijsman Opdrachtgever Vroeger was ik als landschapsarchitect zelf opdrachtnemer; als hoofd gebouwen van het Utrechts Landschap is mijn rol verschoven naar die van opdrachtgever. Omdat ik beide kanten ken, realiseer ik me des te beter hoe belangrijk het is om je programma van eisen goed te formuleren. Het Utrechts Landschap heeft verschillende tabaksschuren die tot nu toe altijd een agrarische bestemming hadden. We hebben VASD gevraagd een nieuwe bestemming vorm te geven, maar tegelijkertijd het rijksmonument te respecteren. Bij dit ontwerp viel alles op zijn plek. De verrassing zat hem in de eenvoud. Het monument is meer dan gerespecteerd: het wordt zelfs extra belicht door het vele glas. Het bezoekerscentrum in de schuur voegt daar een mooie architectonische knipoog aan toe. Concept, vorm en materialisatie tillen dit centrum naar een hoger plan. We zijn heel erg blij met het resultaat

21 kantoor tekst en beeld: Ex Interiors Duurzaam en inspirerend Op en top duurzaam en daarnaast gebruiksvriendelijk en inspirerend voor de medewerkers. De lat voor het nieuwe hoofdkantoor van het TNT Centre in Hoofddorp lag hoog. Een uitdagende opdracht voor Ex Interiors dat het interieur ontwierp. Deze opdracht was voor Ex Interiors het begin van een intensieve zoektocht naar innovatieve materialen die voldeden aan de strengste duurzaamheideisen. Zo moesten alle toegepaste materialen binnen 500 mijl van Hoofddorp gewonnen en gefabriceerd worden. Niet makkelijk. Het dwong het bureau om anders in het ontwerpproces te gaan staan. We zochten steeds de balans tussen milieuscore en uitstraling. Juist dat constante spanningsveld bleek dé stimulans om tot innovaties te komen, vertelt interieurarchitect Odette Ex. Door grondig materiaalonderzoek en veel experimenten zijn we erin geslaagd bestaande materialen, waarbij slechts enkele voldeden aan alle eisen, op een nieuwe manier toe te passen. project: TNT Centre locatie: Hoofddorp oppervlakte: m 2 oplevering: februari 2011 opdrachtgever: Triodos-OVG Green Offices, Rotterdam/Zeist Architectenbureau Paul de Ruiter, Amsterdam interieurontwerp: Ex Interiors, Nieuwegein bnı. Een wereld van verschil 34

22 kantoor Deze opdracht was een grote zoektocht naar innovatieve materialen TNT wil CO 2 -emissievrije kantoren met een energielabel A++, een Greencalc score van meer dan duizend punten en een 'Platinum' score in de LEED-certificering. Voor het TNT Centre in Hoofddorp betekent dit een energiebesparing van zo'n 60%. De duurzame gebouwen produceren waar mogelijk zelfs meer groene energie dan zij gebruiken. Voor mensen TNT Centre is meer dan een duurzaam gebouw alleen. De opdrachtgever wilde een representatief gebouw waarin de werknemers zich prettig voelen. Een gebouw waarin de mens centraal staat, zegt Ex. Dat komt zowel in het ontwerp van architect Paul de Ruiter als in ons interieurontwerp tot uiting. Het TNT Centre is een transparant en inspirerend gebouw. Het atrium neemt daarin een centrale plaats in. Het multifunctionele gebruik van het atrium maakt dit gebied tot het kloppend hart. Hier ontmoeten medewerkers elkaar en ontvangen ze klanten. Er is een koffiecorner gerealiseerd, net als verschillende gelegenheden voor overleg. Van open tot gesloten, formeel en informeel, van grote tot kleine gebieden. Kortom: een mix van ontmoeten, werken en mobiliteit. Iedereen kan hier aanschuiven en werken. Bovendien doet het dienst als restaurant. Flexplekken De imposante trap die de begane grond met de terrassen op de verdiepingen verbindt, nodigt uit tot beweging. In plaats van de lift te pakken, beklim je nu de trap, zegt Odette Ex. Op de vijf bovenliggende verdiepingen zijn werkplekken en zit de Raad van Bestuur. Binnen het flexibele werkconcept staat de indeling per bureau niet langer vast. Afdelingen krijgen gebieden toegewezen. Dit maakt groei en krimp van afdelingen mogelijk zonder dat er verbouwingen noodzakelijk zijn. Het overstappen op flexwerkplekken door heel het gebouw reduceerde het benodigde oppervlak voor de werkplekken met 30 procent. Ook dit aspect draagt nadrukkelijk bij aan de duurzaamheid van het gebouw. Eigen stijl Ondanks het volume en de openheid van het ontwerp heeft het interieur een rustige, verstilde atmosfeer. De kracht van het interieur schuilt in de bedrieglijke eenvoud ervan, zegt Ex. Een sober palet van grijs-, wit- en beige tinten. Daarnaast de herhaalde, innovatieve toepassing van basale materialen, geven het interieur een heel eigen stijl die TNT s duurzame ambities weergeeft

23 ziekenhuis tekst en beeld: OPERA Amsterdam Zieken huis voor kinderen Het Emma Kinderziekenhuis AMC wil ernstig zieke kinderen optimaal behandelen in een omgeving waarin ze zo normaal mogelijk leven. Met dat uitgangspunt wordt sinds 2008 hard gewerkt aan een grootscheepse verbouwing van het ziekenhuis. Samen met de architecten van OD205 is OPERA Amsterdam verantwoordelijk voor het interieur. Het Emma Kinderziekenhuis (EKZ) is gevestigd op de achtste en een deel van de zevende verdieping van het AMC Amsterdam. Bij elkaar zo n 9000 vierkante meter. Een verbouwing terwijl het ziekenhuis vol in bedrijf is, is een ingrijpende operatie. Metamorfose Maar het is noodzakelijk, want het EKZ moet met de tijd mee. Als opdrachtgever heeft het ziekenhuis een uitgebreide visie op de vernieuwingen. Deze visie is verwoord in het programma De Metamorfose. Daarin staat onder meer dat kinderen zoveel mogelijk activiteiten moeten kunnen ontplooien. Het kinderziekenhuis moet optimaal ingericht worden voor opgroeiende kinderen. Naast de wens om te moderniseren en te vergroten, is er dus een belangrijke inhoudelijke gedachte die vorm moet krijgen in de verbouwing van het ziekenhuis. OPERA Amsterdam ging met deze opdracht aan de slag en ontwierp een integraal concept voor het project. Van baby tot puber In het EKZ worden kinderen in alle leeftijdscategorieën verzorgd: baby s, jong-adolescenten en alle leeftijden daartussen. Voor al die groepen zijn andere omgevingen en eigen functies wenselijk, terwijl het ziekenhuis ook een samenhangende ruimte moet zijn. OPERA Amsterdam definieerde drie zones van intimiteit: de meest private zone rond het kind, die van het kind en zijn directe omgeving, en die van het kind ten opzichte van de buitenwereld. Het ontwerp moest onderscheid aanbrengen tussen die verschillende zones. Hoofdstraat Een belangrijke rol is weggelegd voor de parade, de centrale gang die als een stadsstraat door het ziekenhuis loopt. Bijzondere publieke functies als de school, de bioscoop en de lounge zijn aan deze hoofdstraat te vinden. Zo n straat leidt naar verschillende openbare plekken in de stad, maar via zijstraten ook naar de woning en uiteindelijk de slaapkamer van het kind. Parallel aan de hoofdstraat kregen de patiëntenkamers een plaats. Met behulp van een flexibel basisontwerp kreeg elke afdeling zijn eigen karakter en uitwerking. Op die manier wordt niet alleen recht gedaan aan de specifieke eisen van elke afdeling, maar is er ook aan de hoofdstraat steeds sprake van een eigen huis voor elke leeftijdsgroep. Van baby s tot adolescenten; iedere groep heeft eigen wensen bnı. Een wereld van verschil 36