JAARVERSLAG. Editie 2004

Transcriptie

1 23 JAARVERSLAG 3 Editie 24

2

3 3 JAARVERSLAG Editie 24 3

4 INHOUD 6de uitgave van het jaarversalg van 6 het Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.4.3/ Doel van het verblijf van het cliënteel 21 dat logeert bij gastenkamers INLEDING 6 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 8 3/ ALGEMENE BEDENKINGEN 22 INDUSTRIE MICE 24 1/ HET AANBOD 8 1/ HET VERGADERAANBOD / Het hotelaanbod 8 1.2/ Het jeugdherbergaanbod 8 1.3/ Het gastenkameraanbod 8 1.4/ Het apparthotelaanbod 9 2/ DE BEZETTINGSGRAAD IN DE 25 VERGADERZALEN 2.1/ Aantal MICE vergadering 25 2/ DE BEZETTINGSGRAAD 9 2.2/ Aantal deelnemers aan MICE vergadering / Totaal aantal overnachtingen / Totaal aantal overnachtingen van 1993 tot / Totaal aantal overnachtingen van 1995 tot / Totaal aantal overnachtingen per gemeente 1 van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2.1.4/ Totaal antal overnachtingen in de belangrijkste 11 Belgische steden 2.1.5/ Totaal aantal overnachtingen in enkele 11 Europese steden 2.1.6/ Binnenlandse en buitenlandse 12 overnachtingen in enkele Europese steden / De drie belangrijkste buitenlandse markten in enkele Europese steden 2.3/ Aantal vergaderingen - met of zonder verblijf / Aantal vergaderingen per type van cliëntèle / Aantal vergaderingen per type van 26 vergaderingsplanner 2.6/ Aantal vergaderingen per land vanwaar 26 de vraag afkomst is 2.7/ Aantal vergaderingen naar activiteitsector / Aantal vergaderingen naar aantal deelnemers / Overnachtingen in hotels / Aantal overnachtingen per categorie / Aantal overnachtingen in hotels naar land 13 van herkomst 2.2.3/ Aantal overnachtingen in hotels naar land 14 van herkomst en naar doel van het verblijf 2.2.4/ De drie belangrijkste buitenlandse markten 15 voor de belangrijkste Belgische steden 2.2.5/ Aantal overnachtingen per maand en per doel 16 van het verblijf 2.2.6/ Aantal overnachtingen per manden 17 en per markt 2.3/ Het jeugdlogies / Overnachtingen in jeuglogies naar land 18 van herkomst 2.3.2/ Seizoenspreiding met betrekking tot 19 de overnachtingen in jeugdlogies 2.3.3/ Aandeel van de groepen en individële 19 verblijven in jongerenherbergen 2.9/ Aantal vergaderingen naar duur / Aantal vergaderingen per maand 27 3/ BEURZEN EN SALONS 28 4/ DE INTERNATIONALE VERGADERINGEN / UIA / Aantal vergaderingen internationale 29 Verenigingen in de belangrijkste steden 4.1.2/ Aantal vergaderingen van internationale 29 Verenigingen in de belangrijkste steden 4.1.3/ Aantal internationale verenigingen 29 in de belangrijkste belgische steden 4.2/ ICCA 3 5/ CONGRESAGENSCHAPPEN 3 5.1/ Aantal vergadering en aantal deelnemers 3 2.4/ De gastenkamers / Overnachtingen in gastenkamers naar land 2 van herkomst 2.4.2/ Seizoenspreiding met betrekking tot 21 de overnachtingen in gastenkamers 5.2/ Aandeel per land van de vergadering 3 5.3/ Duur van de vergadering / Type van MICE vergadering 31 4

5 6/ ALGEMENE BEDENKINGEN 31 CULTURELE DIENSTEN 42 7/ GLOSSARIUM 33 1/ Het aanbod 42 TRANSPORT / Musea en toeristische attracties 42 1/ LUCHTTRANPORT / Geleide cultuurbezoeken / National Luchthaven van Brussel / Aantal passagiers en transitpassagiers / Aantal vliegbewegingen / Aantal passagiers / Aantal vluchten : top 2 de bestemmingen / Aantal passagiers : top 2 de bestemmingen / Hotels aan de luchthaven / Brussels South Charleroi Airport / Aantal passagiers en aantal vluchtent / Aandeel van de nationaliteiten 38 2/ SPOORWEGTRANSPORT 38 2/ DE BEZOEKEN / Musea en toeristische attracties / Alle bezoeken samengevoegd / De indeling van het aantal bezoekers 44 aan musea en attracties 2.2/ Culturele rondleidingen / Aantal bezoeken en aantal bezoekers / Percentage van de talen die tijdens 45 de rondleidingen gebruikt worden 2.2.3/ Aandeel van de individuelen en 45 van de groepen in de rondleidingen 2.1/ Internationaal verkeer / Aantal passagiers op Thalys vanuit en 38 naar Brussel 2.1.2/ Percentage tickets voor zakenreizen / 39 vrije tijd verkocht via Thalys 2.1.3/ Aantal passagiers op de lijn Parijs-Brussel 39 per maand 2.1.4/ Aantal passagiers op de Eurostar van en 4 naar Brussel 2.1.5/ Percentage tickets voor zakenreizen / 4 vrije tijd verkocht via Eurostar 2.1.6/ Aantal passagiers op de lijn Londen-Brussel 4 per maand 3/ EENMALIGE EN TERUGKERENDE 46 EVENEMENTEN IN BRUSSEL 3.1/ Eenmalige evenmenten / Terugkerende evenementen 47 4/ HENMERKEN VAN DE BEZOEKER 47 5/ ALGEMENE BEDENKINGEN / Binnenlands verkeer / Aantal tickets verkocht met bestemming 41 Brussel vanuit alle Belgische stations 3/ ALGEMENE BEDENKINGEN 41 5

6 INLEIDING 6 DE UITGAVE VAN HET JAARVERSLAG VAN HET OBSERVATORIUM VOOR TOERISME TE BRUSSEL De voorbije zes jaar heeft het stadstoerisme in Brussel een grondige gedaanteverwisseling ondergaan, zowel wat structurering van het aanbod en promotiedynamiek betreft, als wat de betrokkenheid van de spelers aangaat, en dit dankzij de City Marketing die Brussel Internationaal heeft gevoerd. Concreet vindt u het aanbod en het gebruik van verschillende soorten logies: hotels, jeugdlogies en gastenkamers ; de transportdiensten (luchtverkeer, spoorwegverkeer en autocars) ; de culturele toeristische diensten: musea en toeristische attracties, geleide culturele bezoeken, specifieke evenementen en terugkerende manifestaties in Brussel ; het bezoekersprofiel. Wat overnachtingen betreft, is het verblijfstoerisme goed voor overnachtingen, of een stijging met 13% sinds Het businesstoerisme, met een marktaandeel van 56% (35% conferenties & 21% business), is in 23 met 5% afgenomen in vergelijking met Het vrijetijdstoerisme, met een marktaandeel van 44%, is in 23 met 48% gestegen, vergeleken met Het internationale toerisme heeft te lijden onder diverse internationale factoren (oorlogen, aanslagen, epidemieën, ) én structurele factoren (verlies van de luchtvaartmaatschappij Sabena, tijdelijke sluiting van het Congrespaleis, vertraging in de realisatie van de HST-netten). Brussel blijft desondanks zijn positie verstevigen dankzij zijn nieuwe aantrekkingskracht als stad voor korte cultuurverblijven, meer dan als congresstad. Dragende elementen zoals het internet en de "low-cost" mogen in het kader van dit succes niet onvermeld blijven. De sector die het meest wordt geraakt door deze niet rechtstreeks beïnvloedbare elementen, is overigens het highclass hotelsegment. De belangrijkste inkomstenbron hiervan is namelijk het businesstoerisme, al gaat ook de niche van langdurig verblijf vanuit Europa of de Emiraten vooruit. Men kan wijzen op een gebrek aan activiteiten, op de communautarisering van onze kantoren in het buitenland of op het gebrek aan marketingmiddelen om de toeristische vraag van Brussel te ontwikkelen, maar dat zou het debat al te snel sluiten. Daarmee gaat men immers voorbij aan de kwaliteitsproblemen van ons aanbod dat een totaalpakket is van glimlach, kwaliteit van onze keukens, vriendelijke deskundigheid van competent en gemotiveerd personeel, creatie van gecombineerde culturele producten, maar ook de wedloop naar de beste prijs op het internet en de veiligheid en netheid van de stad. INLEIDING Het Observatorium voor Toerisme te Brussel is de concretisering van een partnership tussen de verschillende spelers in de toeristische sector. Institutionele partnerships: Toerisme Vlaanderen (TVl) Brussel Internationaal - Toerisme & Congres (BITC) Office de Promotion du Tourisme Wallonie - Bruxelles (OPT) Een functionele structuur verbindt de City marketing van BITC met de diensten Recherche et Marketing van het OPT en Planning en Onderzoek van TVl. Zo wordt de soepelheid gecreëerd die nodig is om in te spelen op de verwachtingen van de Brusselse toeristische sector. Als vrucht van een gezamenlijke methodologische en analytische inspanning, is het Observatorium voor de verschillende toeristische sectoren van Brussel de referentie geworden voor statistische gegevens en de analyse daarvan. De analyses van het Observatorium steunen op betrouwbare statistieken en onderzoeken die kunnen worden verricht dankzij de partnerships met de verschillende sectoren van de toeristische activiteit, bijvoorbeeld: de Brusselse HoReCa-federatie, Logies voor jongeren, Bed & Brussels, Taxi Stop, Brusselse Museumraad, Voir et Dire Bruxelles, de Gidsen Brussel België, SN Brussels Airlines, BIAC, NMBS, BAPCO, ABTO, Brussels Congress, de TO Incomings, De continue observatie van de toeristische stromen is een essentieel element om de economische waarde van het toerisme te kunnen meten en om de "City Marketing"-strategie te kunnen begeleiden. Met de inzameling, verwerking en analyse van steeds verder verfijnde data opent het Observatorium voor Toerisme pistes voor strategische keuzes. Het bepalen van krachtlijnen voor actie blijft echter ieders domein binnen de duidelijke omlijsting van een City Marketing waarin aantrekkelijkheid en imago van de bestemming de verantwoordelijkheid is van de openbare sector, en verkoop en contracten die van de handelssector. HET OBSERVATORIUM VOOR TOERISME TE BRUSSEL: METHODOLOGIE EN WERKINSTRUMENTEN. Methodologie De volgende factoren zijn essentieel voor het welslagen van de inschakeling van een dergelijk observatorium: de vaste wil tot samenwerking van de toeristische partners om de collectieve en individuele resultaten te optimaliseren; 6

7 INLEIDING de aanpassing van het proces op basis van de opmerkingen vanuit het terrein; de kwaliteit van de gegevens, de continuïteit in het proces en de planning ervan; de soepele organisatie van de verspreiding van de onderzoeksresultaten en aanbevelingen. Deze methodologie werd uitgewerkt : om te kunnen beantwoorden aan de behoefte van een vergelijkende analyse tussen Brussel en andere steden ; om een analyse mogelijk te maken van vraag en aanbod in de verschillende toeristische sectoren : logies, musea en toeristische attracties, vervoermiddelen en toeristische evenementen ; om een analyse mogelijk te maken van de evolutie van de ontwikkeling van de bestemming Brussel op de vrije tijd en MICE markten. Nieuw in 24 : Realisatie van een onderzoek naar de MICE-sector in samenwerking met Toerisme Vlaanderen en het onderzoeksbureau WES Onderzoek en advies. Deze studie bevat 3 delen : analyse van het aanbod, analyse van de vraag en het profiel van de congressisten en zakenlui enerzijds en de organiserende instellingen anderzijds. Begeleiding van een Ognets onderzoek naar de toeristische gewoontes van de bezoekers van de Europese instellingen met het oog op de oprichting van een Brussels European Pass om hen te helpen de Brussel, mijn geheime tip ervaringen te beleven. Het jaarverslag Het jaarverslag van de toeristische activiteit in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest is een structureel hulpinstrument voor strategisch beleid. Het bundelt gegevens die het hele jaar door worden gecompileerd, en het analyseert de trends. Het aanbod in Brussel, het profiel van de toeristen, de bezoeken in zakelijk/recreatief verband, de evolutie van de prioritaire markten : het jaarverslag verwerkt elk jaar een massa essentiële informatie. Sinds 23 is een speciaal hoofdstuk van het jaarverslag gewijd aan de MICE-sector. Omdat de informatie hierover zeer onvolledig was, hebben de partners van het Observatorium zich toegespitst op de analyse van aanbod, vraag, incomings-activiteiten, internationale positionering van Brussel en perceptie van Brussel als MICE-bestemming. De eerste resultaten tonen aan dat het proces in werking is getreden. Nu komt het er op aan de samenwerking met de partners te verruimen. Deze informatie werd aangevuld met een meer verfijnde analyse van de hotelovernachtingen in het kader van het recreatief verblijfstoerisme en MICE. De doelstellingen van dit jaarverslag zijn : de gegevens te vergelijken op korte termijn (23 / 22) en op middellange termijn (23 / 1997); het niveau van een simpele opsomming van statistieken te overstijgen; de informatie voor te stellen om tot actie aan te sporen. Elk hoofdstuk wordt duidelijk gesitueerd met een overzicht van de belangrijkste observaties. De Brieven van het Observatorium Met de Brieven van het Observatorium is het mogelijk kortetermijntrends te verspreiden bij de toeristische partners. In 23 verschenen de volgende Brieven van het Obs: Kerncijfers van het City Marketing & Toerisme in 23 Bezoekersprofiel voor de tentoonstelling Brel, het recht om te dromen Bezoekersprofiel voor de F. Khnopff tentoonstelling in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) Specifieke onderzoeken Eén van de belangrijke doelstellingen van het Observatorium is de voortzetting van de observaties : bijvoorbeeld het onderzoek over de (vrije tijd en MICE) toeristische werkgelegenheid in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest die in 23 gerealiseerd werd, blijft steeds actueel en het Observatorium concentreert zich op de update. In 24 realiseerde het Observatorium voor Toerisme met de medewerking van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) een profielenquête rond de F. Khnopff tentoonstelling. Dit onderzoek vond plaats van januari tot mei 24. Het is de bedoeling de standvastigheid van de bezoekers van de tentoonstellingen met internationale draagwijdte die door de KMSKB georganiseerd worden te controleren. Een samenvatting van het onderzoek wordt in de vorm van een Brief van het Observatorium voor Toerisme beschikbaar gesteld. Internetsite van het Observatorium De publicaties en de persberichten van het Observatorium voor Toerisme te Brussel zijn sinds november 21 beschikbaar op het internet: of Wim VANSEVEREN Administrateur-generaal, Toerisme Vlaanderen Hervé BOSQUET Directeur, Brussel Internationaal - Congres Viviane JACOBS Directeur général, Office de Promotion du Tourisme Wallonie - Bruxelles André VRYDAGH City Marketing & Toerisme van Brussel 7

8 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 1 In 23 omvat de Federatie Horeca Brussel 18 leden, waarvan 97 hotels in Brussel gelegen zijn. 2 Logies voor jongeren is een vereniging die de 5 overnachtingscentra voor jongeren van de Franstalige Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschap verenigt. 3 De rubriek Andere omvat de hotels die ter erkenning voorliggen en een deel van de apparthotels. 1/ HET AANBOD Logiesvormen Betrokkenen Bronnen Hotels Federatie Horeca Brussel 1 Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) Toerisme Vlaanderen Federatie Horeca Brussel Franse Gemeenschapscommissie Hotelcatalogus Jeugdlogies Logies voor jongeren 2 NIS Logies voor jongeren Gastenkamers Bed & Brussels Bed & Brussels Taxi Stop Taxi Stop Franse Gemeenschapscommissie 1.1/ Het hotelaanbod Aantal sterren Aantal Aantal hotels Maximale capaciteit Aantal erkende volgens (aantal kamers hotels het NIS bed-plaatsen) Aantal hotels die lid zijn van Horeca en die in Brussel gelegen zijn Totaal erkende hotels Andere Totaal Bron : Hotelcatalogus BI-TC 24 NIS 23 Fed. Ho.Re.Ca (erkenning 23) Brussel 23 OPMERKINGEN :. In 23 werden 139 etablissementen erkend door de Franse Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en door Toerisme Vlaanderen.. In 21 voerde het Nationaal Instituut voor de Statistiek een hervorming door in de toerismestatistieken. Vanaf 22 werd een permanente samenwerking met de openbare besturen voor toerisme georganiseerd teneinde één keer per jaar de databank bij te werken van de nachtverblijven die door deze besturen worden erkend.. Het referentiejaar voor de hotels die opgenomen zijn in de catalogus van Brussel Internationaal - Toerisme en Congressen (BI-TC) is 21.. Het referentiejaar voor het NIS : de hotels die in 23 werden erkend.. Dit verklaart de verschillen die worden vastgesteld tussen de twee databases voor erkende hotels.. Bovendien vervolledigt het NIS zijn database met een opvraging bij de gemeenten : in de rubriek andere zijn de hotels opgenomen waarvoor de erkenningsprocedure loopt, en daarnaast ook een zeker aantal apparthotels.. De Federatie Ho.Re.Ca. vertegenwoordigt 65 % van de erkende hotels in Brussel. De meeste van haar leden behoren tot de categorieën met 3, 4 en 5 sterren. 1.2/ Het jeugdherbergaanbod 1.3/ Het gastenkameraanbod Aantal Maximale capaciteit etablissementen (aantal bed-plaatsen) Bron : Logies voor jongeren 23 Maximale Aantal Aantal capaciteit aanbieders kamers (aantal bedplaatsen) Erkende gastenkamers (1) Bij verenigingen ingeschreven gastenkamers (2) Bron : (1) Franse Gemeenschapscommissie (erkenning 23) (2) Bed & Brussels en Taxi Stop 23 8

9 OVERNACHTINGEN 1.4/ Het apparthotelaanbod De apparthotels kunnen verschillende vormen aannemen : Sommige hotels bieden een apparthoteldienst aan. Een deel van de apparthotels is als hotel erkend door de publieke instanties. Deze twee worden in de categorie hotels ondergebracht zowel voor de hotelcatalogus als bij het NIS. Een derde groep apparthotels wordt bij het NIS geregistreerd als apparthotel en ondergebracht in de categorie andere. 2/ DE BEZETTINGSGRAAD Logiesvormen Betrokkenen Bronnen Hotels Federatie Horeca Brussel Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) 4 Federatie Horeca Brussel Jeugdlogies Logies voor jongeren NIS Logies voor jongeren Gastenkamers Bed & Brussels Bed & Brussels Taxi Stop Taxi Stop 4 Alle soorten accommodatie (hotels, apparthotels, jeugdlogies) behalve de gastenkamers. 2.1/ Totaal aantal overnachtingen (behalve de gastenkamers) 2.1.1/ Totaal aantal overnachtingen van 1993 tot Bron : NIS Er wordt gesproken van een overnachting als een bezoeker een nacht doorbrengt in een accommodatie (zakelijk of recreatief toerisme). De recreatieve overnachtingen omvatten vakantie- en recreatieve bezoeken. De zakelijke overnachtingen omvatten overnachtingen enerzijds voor een conferentie, een congres, een seminarie en anderzijds voor een andere professionele reden. 9

10 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 2.1.2/ Totaal aantal overnachtingen van 1995 tot 23 : vergelijking van de curven : totaal aantal overnachtingen, zakelijke overnachtingen en recreatieve overnachtingen Recreative overnachtingen Zakelijke overnachtingen Totaalaantalovernachtingen Bron : NIS 2.1.3/ Totaal aantal overnachtingen per gemeente van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Brussel Sint-Joost-ten-Noode Sint-Gillis Elsene Schaerbeek Anderlecht Evere Etterbeek Sint-Lambrechts-Woluwé Andere Steden Aankomsten Overnachtingen Aandeel overnachtingen Brussel % Sint-Joost-ten-Noode % Sint-Gillis % Elsene % Schaarbeek % Anderlecht % Evere % Etterbeek % Sint-Lambrechts-Woluwe % Andere % Totaal % Bron : NIS De categorie Andere vertegenwoordigt de volgende gemeentes : Vorst, Ganshoren, Jette, Sint-Jans-Molenbeek, Ukkel en Watermaal-Bosvoorde. Deze gemeentes werden niet afzonderlijk weergegeven omdat ze minder dan drie etablissementen bezitten.. 1

11 OVERNACHTINGEN 2.1.4/ Totaal aantal overnachtingen in de belangrijkste Belgische steden (vergelijking tussen 1995 en 23) Brussel Antwerpen Brugge Gent Luik Brussel Antwerpen Brugge Gent Luik Bron : NIS 2.1.5/ Totaal aantal overnachtingen in enkele Europese steden (vergelijking tussen 1996 en 23) Barcelona Wenen Amsterdam Brussel Kopenhagen Keulen Bron : European Cities Tourism in TourMis ( OPMERKINGEN :. TourMis is een marketing informatiesysteem dat met 11 Europese bestemmingen is verbonden. Het doel is betrouwbare toerismestatistieken te leveren over een periode van 1 jaar. 11

12 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 2.1.6/ Binnenlandse en buitenlandse overnachtingen in enkele Europese steden Barcelona Binnenlandse overnachtingen Buitenlandse overnachtingen Wenen Amsterdam Brussel Kopenhagen Binnenlandse Aandeel binnenlandse Buitenlandse Aandeel buitenlandse Totaal aantal overnachtingen overnachtingen overnachtingen overnachtingen overnachtingen Amsterdam % % Barcelona % % Wenen % % Brussel % % Kopenhagen % % Bron : European Cities Tourism in TourMis OPMERKINGEN :. In 23 daalden de overnachtingen in de stad Parijs met -6,4% en in Londen stegen deze met 3,6% terwijl de aankomsten in Londen met -3,3% daalden in vergelijking met / De drie belangrijkste buitenlandse markten in enkele Europese steden Steden Markten Overnachtingen Barcelona Verenigd Koninkrijk Frankrijk V.S. Amerika Wenen Duitsland Italië V.S. Amerika Amsterdam Verenigd Koninkrijk V.S. Amerika Duitsland 52. Brussel Verenigd Koninkrijk Frankrijk Duitsland Kopenhagen Zweden Verenigd Koninkrijk V.S. Amerika Bron : European Cities Tourism in TourMis 12

13 OVERNACHTINGEN 2.2/ Overnachtingen in hotels Aantal overnachtingen (1) Bezettingsgraad per kamer (2) 64% -(a) Gemiddelde bruto-prijs 5 per kamer (2) 118,35 -(a) Aantal aankomsten (1) Gemiddelde verblijfsduur in nachten (1) 1,9 1,9 Bron : (1) NIS (2) Fed. Horeca Brussel 5 Berekend op de antwoorden van 65 hotels (a) onbeschikbare gegevens in 23 omdat de Federatie Ho.Re.Ca deze gegevens niet langer verzamelt / Aantal overnachtingen per categorie (aantal sterren) Overnachtingen 22 Overnachtingen sterren 4 sterren 3 sterren 2 sterren 1 ster Andere Trend 23/22 5 sterren % 2% 4 sterren % 5% 3 sterren % 4% 2 sterren % -4% 1 sterren % -12% Andere % -1% Totaal % 3% Bron : NIS 2.2.2/ Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst Verenigd Koninkrijk Frankrijk België Duitsland Nederland Spanje Italië Scandinavië Oostenrijk Andere EU Polen Oost-Europa V.S. Amerika Canada Andere Amerika Japan Azië Afrika Oceanië Andere landen 13

14 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN Trend 23/22 Verenigd Koninkrijk % % Frankrijk % 11% België % 5% Duitsland % 6% Nederland % 8% Spanje % 1% Italië % 11% Scandinavië % 1% Oostenrijk % 17% Andere UE % 12% Polen % 21% Oost-Europa % 6% V.S. Amerika % -3% Canada % 6% Andere Amerika % -1% Japan % -27% Azië % -12% Afrika % -3% Oceanië % 2% Andere landen % -3% Totaal % 3% Bron : NIS 2.2.3/ Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst en naar doel van het verblijf Congres, seminarie of conferentie Verenigd Koninkrijk Frankrijk Duitsland België Italië Nerderland Spanje Scandinavië Oostenrijk Andere EU Polen V.S. Amerika Canada Japan Andere landen Andere beroepsdoeleinden België Frankrijk Verenigd Koninkrijk Duitsland Nederland Spanje Italië Scandinavië Oostenrijk Andere EU Polen V.S. Amerika Canada Japan Andere landen 14

15 OVERNACHTINGEN Recreatieve overnachtingen Verenigd Koninkrijk Frankrijk Nederland Duitsland België Spanje Italië Scandinavië Oostenrijk Andere EU Polen V.S. Amerika Canada Japan Andere landen 2.2.4/ De drie belangrijkste buitenlandse markten voor de belangrijkste Belgische steden Steden Markten Overnachtingen % Brussel Verenigd Koninkrijk % Frankrijk % Duitsland % Antwerpen Nederland % Verenigd Koninkrijk % Duitsland % Brugge Verenigd Koninkrijk % Frankrijk % Nederland % Luik Frankrijk % Verenigd Koninkrijk % Duitsland % Gent Nederland % Verenigd Koninkrijk % Duitsland % Bron : NIS 15

16 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 2.2.5/ Aantal overnachtingen per maand en per doel van het verblijf Recreatieve overnachtingen Andere beroepsdoeleinden Congres, seminarie of conferentie J F M A M J J A S O N D Maand Zakelijke overnachtingen Recreatieve Totaal aantal voor congres, andere overnachtingen overnachtingen seminarie of beroepsdoeleinden conferentie Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Gemiddelde Totaal Bron : NIS OPMERKINGEN : De drie drukste maanden zijn :. voor congres, seminarie of conferentie : oktober, september, mei. andere beroepsdoeleinden : maart, september, oktober. recreatie : augustus, oktober, december 16

17 OVERNACHTINGEN 2.2.6/ Aantal overnachtingen per maand en per markt in Nederland Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk J F M A M J J A S O N D Oostenrijk Polen Zwitserland J F M A M J J A S O N D 45. Italië Spanje J F M A M J J A S O N D Japan V.S Amerika J F M A M J J A S O N D 1. Noorwegen Denemarken Zweden J F M A M J J A S O N D Bron : NIS 17

18 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 2.3/ Het jeugdlogies Aantal overnachtingen Bezettingsgraad per bed 83,2% 81,7% Aantal aankomsten Gemiddelde verblijfsduur in aantal overnachtingen 1,51 1, / Overnachtingen in jeugdlogies naar land van herkomst Bron : NIS Frankrijk België Duitsland Verenigd Koninkrijk Spanje V.S Amerika Nederland Italië Japan Canada Andere landen % Trend 23/22 Frankrijk % % België % 13% Duitsland % 4% Verenigd Koninkrijk % 4% Spanje % -3% V.S. Amerika % -23% Nederland % -13% Italië % 35% Japan % -2% Canada % -12% Andere landen % -6% Totaal % -2% Bron : NIS 18

19 OVERNACHTINGEN 2.3.2/ Seizoenspreiding met betrekking tot de overnachtingen in jeugdlogies J F M A M J J A S O N D Maand % Trend 23/22 Januari % - 2% Februari % - 7% Maart % - 7% April % - 1% Mei % - 16% Juni % 15% Juli % 7% Augustus % - 4% September % 26% Oktober % 11% November % - 3% December % - 11% Gemiddelde % - 2% Totaal % - 2% Bron : NIS 2.3.3/ Aandeel van de groepen en individuele verblijven in jeugdherbergen 4% Groep 6% Individueel Bron : Logies voor jongeren (4 instellingen hebben geantwoord) 19

20 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 2.4/ De gastenkamers Aantal overnachtingen Aantal aankomsten Gemiddelde verblijfsduur in nachten 6, / Overnachtingen in gastenkamers naar land van herkomst Bron : Bed & Brussels en Taxi Stop 1. Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Spanje + Italië V.S. Amerika + Japan Nederland Andere landen Maand % Trend 23/22 Duitsland % 25% Frankrijk % -4% Verenigd Koninkrijk % -19% Spanje + Italië % -23% V.S. Amerika + Japan % -36% Nederland % -1% Andere landen % 1% Totaal % -2% Bron : Bed & Brussels en Taxi Stop 2

21 OVERNACHTINGEN 2.4.2/ Seizoenspreiding met betrekking tot de overnachtingen in gastenkamers J F M A M J J A S O N D Maand % Trend 23/22 Januari % -15% Februari % -27% Maart % -15% April % -22% Mei % 2% Juni % -4% Juli % -22% Augustus % 25% September % -14% Oktober % -4% November % 29% December % 42% Gemiddelde % -4% Totaal % -4% Bron : Bed & Brussels en Taxi Stop 2.4.3/ Doel van het verblijf van het cliënteel dat logeert in gastenkamers Doel van het verblijf Toerisme 31% 26% Zaken 33% 45% Stage 29% 24% Niet aangegeven 7% 5% Bron : Bed & Brussels en Taxi Stop 21

22 TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 6 Y a-t-il trop d'hôtels à Bruxelles Le Soir, 17/9/24 3/ ALGEMENE BEDENKINGEN 1. BRUSSEL - OVERNACHTINGSCAPACITEIT in aantal mensen (totaal) in aantal mensen (hotels) in aantal mensen (jeugdherbergen) in aantal mensen (gastenkamers) BRUSSEL - HOTELAANBOD Het aanbod van hotels met 2 en 5 sterren is toegenomen. De hotels die bij de Horeca Federatie ingeschreven zijn vertegenwoordigen 65% van de hotels. 58% van de overnachtingen gebeurden in de gemeente Brussel en dus 42% in de andere gemeentes : 14% in St Joost, 1% in St Gillis, 7% in Elsene en 3% in Schaarbeek. De hotels met 4 en 5 sterren zijn goed voor een aandeel van 6% van de hotelovernachtingen. Sinds 1998 is het hotelaanbod met 11,7%, het aantal bedden met 11,5%, de hotelvraag (aantal overnachtingen) met 17,4% toegenomen en de bezettingsgraad per kamer is met -7% gedaald. Het grote aantal hotels, de daling van de bezettingsgraad en de vrij lage gemiddelde kamerprijs in Brussel veronderstellen, volgens de 'courtier' Richard Ellis 6 dat ondanks alles Brussel als hoofdstad van Europa en de toegenomen toegankelijkheid, een stijging zal kennen van het internationaal toerisme en dus ook in de hotellerie. In 24 is de Mariott in Evere (19 kamers) geopend. Momenteel zijn er 15 potentiele hotelprojecten in Brussel, namelijk : Sofitel (149 kamers) Radisson Nexcity (15 kamers) Accor bij het Zuid station (228 kamers) Dorint in Woluwe (15 kamers) Accor op het Casino (15 kamers) 3. BRUSSEL - BESTEMMING Het aantal overnachtingen in Brussel is gestegen met 2% tussen 1997 en 23, dit stemt overeen met meer dan 8. overnachtingen. In 23 zijn de overnachtingen in Brussel gestegen met 2,3% in vergelijking met 22, dit stemt overeen met meer dan 17. overnachtingen. De gemiddelde verblijfsduur in hotels bedraagt 1,9 nachten. De gemiddelde verblijfsduur in jeugdlogies bedraagt 1,5 nachten, voor gastenkamers is dit 4 nachten. 4. BRUSSEL - CLIENTEEL De belangrijkste markten : Verenigd Koninkrijk... (% in vergelijking met 22) Frankrijk... (+11% in vergelijking met 22) België... (+5% in vergelijking met 22) Duitsland... (+6% in vergelijking met 22) Nederland... (+8% in vergelijking met 22) V.S. Amerika... (-3% in vergelijking met 22) De prioritaire buitenlandse markten (Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Nederland) vertegenwoordigen 44% van alle hotelovernachtingen, 37% van de overnachtingen in jeugdlogies en 47% van alle overnachtingen in gastenkamers. De markten waar Toerisme Vlaanderen en/of het OPT (Office de Promotion du Tourisme Wallonie-Bruxelles) een toeristische dienst hebben, vertegenwoordigen 8% van het aantal overnachtingen in hotels, 7% van het aantal overnachtingen in jeugdherbergen en 56% van alle overnachtingen in Bed & Breakfast. De oorsprong van de andere klanten is zeer gediversifieerd. 5. BRUSSEL - VAKANTIEBESTEMMING Het aantal overnachtingen met vakantiemotief is in 23 met 48% gestegen in vergelijking met 1997 en is nog met 13% gestegen in vergelijking met 22. Hotels : de vier seizoenen worden als volgt verdeeld : winter (17%), lente (26%), zomer (3%) en herfst (27%). De drie belangrijkste maanden zijn : augustus, oktober en december. De drie minst belangrijke maanden zijn : januari, februari en maart. Jeugdlogies : het seizoen strekt zich uit van maart tot oktober. Gastenkamers : we noteren pieken tijdens de maanden maart, mei, augustus, september en november. De belangrijkste markten : Verenigd Koninkrijk... (+12% in vergelijking met 22) Frankrijk... (+36% in vergelijking met 22) Nederland... (+26% in vergelijking met 22) Duitsland... (+2% in vergelijking met 22) België... (+17% in vergelijking met 22) V.S. Amerika... (+3% in vergelijking met 22) 22

23 OVERNACHTINGEN 6. BRUSSEL - MICE Het aantal zakelijke overnachtingen daalde in 23 met -5% in vergelijking met De meetingsovernachtingen (seminaries, congressen, ) zijn met 6% gestegen. De overnachtingen voor andere beroepsdoeleinden zijn met -43% gedaald. Veronderstellingen mbt deze evoluties is dat de zakentoerist dezelfde dag terugkeert (Frankrijk), de ontwikkeling op het vlak van videoconferenties en andere multimediatechnieken. In 23 daalde het aantal zakelijke overnachtingen met -5% in vergelijking met 22. De meetingsovernachtingen (seminaries, congressen, ) zijn met 3% gestegen. De overnachtingen voor andere beroepsdoeleinden zijn met -15,6% gedaald. Het topseizoen voor zakenverblijven loopt in maart, van mei tot juni en van september tot november. De belangrijkste markten voor de meetingsovernachtingen (seminaries, congressen, ) : Verenigd Koninkrijk... (-1% in vergelijking met 22) V.S. Amerika... (-6% in vergelijking met 22) Duitsland... (+6% in vergelijking met 22) Frankrijk... (+6% in vergelijking met 22) België... (+12% in vergelijking met 22) Italië... (+13% in vergelijking met 22) De belangrijkste markten voor de overnachtingen voor andere beroepsdoeleinden : België... (-8% in vergelijking met 22) Frankrijk... (-16% in vergelijking met 22) Verenigd Koninkrijk... (-21% in vergelijking met 22) Duitsland... (-18% in vergelijking met 22) Nederland... (-21% in vergelijking met 22) Spanje... (-9% in vergelijking met 22) 8. BRUSSEL - CITY MARKETING De VRIJETIJDS - POSITIONERING is vooral te situeren tussen de cultuursteden en steden met topklasse (zoals Amsterdam, Barcelona en Wenen) en is gebaseerd op : de kwaliteiten die de bezoekers van Brussel erkennen; het museumaanbod; het stripverhaal en de Art Nouveau; de alomtegenwoordigheid van groen; de mode, chocolade en bieren; de markten en de "in" & landelijke wijken. DE MICE - POSITIONERING steunt op 5 sleutels : "Art de Vivre"; Europa; de buitengewone vergaderplaatsen; de netwerken van professionele organisatoren; de vlotte bereikbaarheid zowel van buitenaf als intern. De middelen die worden ingezet voor deze bekendheid zijn vrij beperkt in vergelijking met de Europese politieke zichtbaarheid. Ze worden hoofdzakelijk besteed aan B2B perscontacten en touroperators, aangevuld met enkele mediacampagnes om de bekendheid te verhogen. DE CONCURRENTIEKRACHT zou versterkt moeten worden met een aantrekkelijker en meer op evenementen gericht aanbod voor de internationale cliënteel, zoals de onderzoeken voor sportieve manifestaties zoals Euro2 of culturele evenementen aantonen. De internationale CONJONCTUUR na de aanslagen van 11 september 21 heeft vooral de hotels met een sterk op de VS gericht klantenprofiel getroffen. Voeg daarbij de internationale instabiliteit ten gevolge van de dreiging van aanslagen, de SARS-epidemie en een sterke euro die vooral een impact gehad hebben op de vier- en vijfsterrenhotels. 7. BRUSSEL - CONCURRENTIEPOSITIE De trend in vergelijking met 22 is de volgende : Barcelona : +4,7% Berlijn : +2,8% Brussel : +2,3% Kopenhagen : -,8% Amsterdam : -5,1% Parijs : -6,4% De Sabena in het buitenland is verdwenen waardoor het Belgische toerisme een bondgenoot verliest. De impact hiervan op de aantrekkelijkheid, in het bijzonder voor de verre markten, van onze bestemming, centraal gelegen tussen Frankrijk en Nederland of tussen Groot-Brittannië en Duitsland, die rechtstreekse verbindingen aanbieden, is nog steeds merkbaar in de daling van het aantal MICEpassagiers met bestemming Brussel Nationaal. 23

24 MICE-INDUSTRIE De sector van de "vergaderzalen" vormt een belangrijk deel van het aanbod aan toeristische diensten in Brussel. Omdat de informatie over dat aanbod (vooral over de bijeenkomsten) onvolledig was, hebben de partners van het Observatorium het onderzoek hiernaar opgestart. De volgende elementen werden gesecteerd voor het verslag van Het aanbod aan zalen voor grote bijeenkomsten; 2. De frequentering van de zalen voor grote bijeenkomsten in Brussel; 3. De internationale positionering van Brussel wat bijeenkomsten van organisaties betreft (statistieken van de Union of International Associations) en wat congressen betreft (statistieken van de International Congress and Convention Association); 4. De agentschappen-activiteiten (DMC, PCO en organisatoren van evenementen); 5. De commentaren die deze eerste resultaten analyseren; 6. De verwerking van deze MICE-gegevens doet een beroep op een specifiek vocabularium. Daarom wordt dit gedeelte van het verslag aangevuld met een glossarium van de gebruikte termen. Infrastructuren Betrokkenen Bronnen Hotels Federatie Horeca Brussel Brussel International Vergaderzalen PCO (BAPCO) MICE-cel van Toerisme Vlaanderen en Special venues DMC (ABITO) en van Office de Promotion du Tourisme Evenementenbureaus (ACEA) Observatorium voor Toerisme te Brussel Organisators van beurzen en salons UAI ICCA 1/ HET AANBOD AAN VERGADERZALEN 1 In de catalogus Let's meet in Brussels, worden er 65 hotels vermeld zonder een identificatie van het aantal vergaderzalen. 2 De Special venues zijn vergaderzalen die zich in een gebouw met cultureel of historisch karakter bevinden. Ondernemingen Aantal vergaderzalen Zalen voor conferenties Zalen voor exposities en salons 5 23 Zalen in MICE hotels Special venues 2 : 142 Theaters 16 Museum 19 Cultureel centrum 32 Kastelen 8 Sportcentrum 7 Jeugdherberg 5 Algemene 6 Andere 49 Bron : Brochure Let's meet in Brussels 24 Opmerking : Voor de categorie "special venues", opgenomen in de brochure "Let's meet in Brussels 24", wordt het aantal zalen niet altijd opgegeven. De informatie met betrekking tot de hotelsector bevindt zich in hoofdstuk "toeristische overnachtingen". 24

25 MICE-INDUSTRIE 2/ DE BEZETTINGSGRAAD IN DE VERGADERZALEN IN BRUSSEL Methodologische opmerking Op basis van een bestand door het WES gecreëerd hebben het Observatorium voor Toerisme en het WES een onderzoek bij 174 Brusselse dienstverleners enquêtes afgenomen. De vragenlijst werd door 6 dienstverleners beantwoord en geef een beeld van de vraag in vergaderzalen en van het profiel van de MICE-cliënteel in Brussel. 2.1/ Aantal MICE vergaderingen Conferentiecentra Zalen in hotels Special venues Totaal Aantal respondenten Meetings Incentives Congressen, conferenties Beurzen, salons en evenementen Totaal / Aantal deelnemers aan MICE vergaderingen Conferentiecentra Zalen in hotels Special venues Totaal Meetings Incentives Congressen, conferenties Beurzen, salons en evenementen Totaal Gemiddelde omvang van de vergaderingen / Aantal vergaderingen - met of zonder verblijf Aantal vergaderingen met verblijf Aantal vergaderingen zonder verblijf Weet niet Totaal Totaal % 45% 28% 1% 2.4/ Aantal vergaderingen per type van cliënteel,7, ,5,4,3,2,1 Bedrijven Verenigingen Institutioneel 25

26 MICE-INDUSTRIE Strikt nationaal Strikt internationaal Totaal Bedrijven % 18% 58% Verenigingen % 3% 15% Institutioneel % 2% 27% Totaal % 23% 1% 2.5/ Aantal vergaderingen per type van vergaderingsplanner Direct klant Agentschap Andere Totaal 22 86% 13% 1% % 19% 1% 1% 2.6/ Aantal vergaderingen per land vanwaar de vraag afkomstig is België UK Nederland Frankrijk USA + Canada Duitsland Andere Weet niet Venues Zalen in hotels Special venues Totaal België % 46% 3% 52% UK % - 11% Nederland % - 1% Frankrijk % - 8% USA + Canada % - 8% Duitsland % - 5% Andere % - 5% Weet niet % Totaal % 93% 3% 1% 26

27 MICE-INDUSTRIE 2.7/ Aantal vergaderingen naar activiteitssector Commercieel 36% 8 47% Wetenschappelijk 2% % Kunst 14% 164 1% Politiek 11% 93 5% Andere 19% 127 7% Totaal 1% % 2.8/ Aantal vergaderingen naar aantal deelnemers < 5 pax pax pax pax pax pax > 2. Totaal % 16% 21% 8% % Pax = mensen OPMERKINGEN : De twee vergaderingen met meer dan 2. deelnemers werden in het Paleis voor Congressen van Brussel georganiseerd 2.9/ Aantal vergaderingen naar duur dag 64% 43% 2 dagen 24% 34% 3 dagen 7% 15% > 3 dagen 6% 8% 2.1/ Aantal vergaderingen per maand Conferentiecentra Zalen in hotels Special venues Totaal % Januari % Februari % Maart % April % Mei % Juni % Juli % Augustus % September % Oktober % November % December % Totaal % 27

28 MICE-INDUSTRIE Venues Zalen in hotels Special venues 2 1 J F M A M J J A S O N D 3/ BEURZEN & SALONS 3 Het aantal bezoekers bevat ni het aantal exposanten ni het aantal journalisten. Naam Plaats Datum Aantal bezoekers 3 Batibouw 23 Brussels Expo 22/2-2/ Vakantie Salon Brussels Expo 13-17/ Foire aux livres Pyramid Convention Center 19-23/3 6. Art Brussels Brussels Expo 4-8/ Media Planet Brussels Expo 17-2/ Labelexpo Europe Brussels Expo 24-27/9 +/- 2. Meubelbeurs Brussels Expo 2-5/11 +/- 2. Estetika herfst Brussels Expo 4-6/1 16. Estetika lent Brussels Expo 22-24/3 13. Decosit Brussels Expo 6-9/ Chocoa Brussels Expo 27-29/ Telecom City Brussels Expo 2-22/ Post Expo 23 Brussels Expo 7-9/1 4.6 Bron : Internet sites van de organisatoren 4/ DE INTERNATIONALE VERGADERINGEN 4.1/ De UIA (Union of International Associations) De UIA houdt in zijn statistieken rekening met de bijeenkomsten die worden georganiseerd en/of onder patronage staan van internationale organisaties die opgenomen zijn in het Yearbook of international organisations en in de Internationale Congress calender. De criteria voor deze bijeenkomsten zijn : Minstens 3 deelnemers 4 % buitenlanders Minstens 5 nationaliteiten Minimumduur : 5 dagen 28

29 MICE-INDUSTRIE 4.1.1/ Aantal vergaderingen van internationale verenigingen in de belangrijkste steden 3 25 Aantal vergaderingen 22 Aantal vergaderingen Parijs Wenen Genève Brussel London Singapore Barcelona Kopenhagen Berlijn Roma Stad Aantal vergaderingen 22 Aantal vergaderingen 23 Aandeel wereldmarkt Trend 23/22 Parijs ,88% 19% Wenen ,99% 14% Genève ,99% 68% Brussel ,93% -8% London ,52% -16% Singapore ,29% -11% Barcelona ,29% -5% Kopenhagen ,22% -16% Berlijn ,18% 6% Roma ,18% 23% Bron : UIA - International Meetings Statistics / Aantal vergaderingen van internationale verenigingen in de belangrijkste steden van 1993 tot 23 Parijs Brussel Londen Wenen Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel vergaderingen wereldmarkt vergaderingen wereldmarkt vergaderingen wereldmarkt vergaderingen wereldmarkt ,2% 164 1,86% 19 2,16% 162 1,94% ,54% 165 1,88% 15 1,7% 175 1,99% ,42% 166 1,89% 153 1,74% 175 1,99% ,15% 176 2% 177 2,1% 184 2,9% ,71% 173 1,97% 196 2,23% 17 1,93% ,6% 172 1,95% 186 2,11% 17 1,93% ,63% 175 1,99% 15 1,71% 15 1,7% ,93% 194 2,21% 182 2,7% 146 1,66% ,47% 179 2,3% 181 2,6% 133 1,51% ,5% 196 2,1% 171 1,9% 165 1,8% ,88% 182 1,93% 144 1,52% 188 1,99% Bron : UIA - International Meetings Statistics 23 29

30 MICE-INDUSTRIE 4.1.3/ Aantal internationale vergaderingen in de belangrijkste Belgische steden Steden Aantal internationale vergaderingen % Brussel % Gent 16 6% Antwerpen 11 4% Brugge 1 4% Leuven 9 3% Oostende 6 2% Luik 5 2% Louvain-la-Neuve 3 1% Andere 41 14% België 283 1% Bron : UIA - International Meetings Statistics / International Congress & Convention Association (ICCA) De gegevens van de ICCA bevatten enkel data van organisaties die aan de volgende criteria voldoen : Minstens 5 deelnemers Op recurrente wijze georganiseerd worden Vergadering met deelnemers uit minstens drie verschillende landen Wenen Parijs Londen Brussel Position 1 ère 12 ème 18 ème 42 ème Bron : Statistics Report - International Association and Corporate Meetings Market 23 - ICCA Data 5/ CONGRESAGENTSCHAPPEN Methodologische opmerking Het onderzoek werd door en bij de BAPCO-leden gevoerd. De BAPCO verzamelt de agentschappen die met de organisatie van congressen verbonden worden, die PCO's genoemd worden. 8 leden op 1 hebben de vragenlijst beantwoord. De cijfers bedekken de periode van 2 tot / Aantal vergaderingen en aantal deelnemers (tussen 2 en 23) Totaal aantal vergaderingen die door de PCO's georganiseerd werden Aantal vergaderingen die in Brussel georganiseerd werden 48% 49% 51% 51% Aantal deelnemers aan de vergaderingen die in Brussel georganiseerd werden Bron : BAPCO 3

31 MICE-INDUSTRIE 5.2/ Aandeel per land van de vergaderingen die tussen 2 en 23 gerealiseerd werden België 73% Frankrijk 5% Duitsland 4% V.S. Amerika 2% Australië 2% Nederland 2% Verenigd Koninkrijk 2% Andere 1% Source : BAPCO 5.3/ Duur van de vergaderingen die tussen 2 en 23 gerealiseerd werden Aantal vergaderingen % 1 dag 8 23% 2 dagen 93 27% 3 dagen 87 25% > 3 dagen 87 25% Totaal 346 1% Bron : BAPCO 5.4/ Type van MICE vergaderingen die tussen 2 en 23 gerealiseerd werden Aantal vergaderingen % Meetings % Evenementen 1 3% Beurzen 8 2% Andere 12 3% Onbekend 27 8% Totaal 347 1% Bron : BAPCO 6/ ALGEMENE BEDENKINGEN De doelstelling van het Observatorium voor Toerisme te Brussel is een coherent, betrouwbaar en permanent statistisch instrument te creëren voor de MICE-sector in Brussel. Wat de zalen in hotels betreft, hebben vergaderingen deelnemers aangetrokken, namelijk gemiddeld 92 deelnemers per vergadering. Dit proces werd in 23 voor de tweede keer gelanceerd. Verscheidene dienstverleners hebben hun medewerking verleend. 1 / Businessmeetings in Brussel In 23 zijn er vergaderingen met deelnemers georganiseerd bij de respondenten van het onderzoek. Het vertegenwoordigt gemiddeld 21 deelnemers per vergadering. Wat de conferentiecentra betreft, hebben vergaderingen deelnemers meegebracht, namelijk gemiddeld 678 mensen per vergadering. Bijna 73 % van de bijeenkomsten impliceert geen betalend logies. De bijeenkomsten met verblijf vinden meestal in de hotels plaats. De activiteiten in de "special venues" zijn vooral verbonden met cocktails en afsluit- recepties. In 23 is het aantal vergaderingen die door de verenigingen en door de bedrijven gerealiseerd werden respectievelijk met -6% en met -7% in vergelijking met 22 gedaald. Daarentegen is het aantal vergaderingen die door institutionele instanties gerealiseerd werden met 12% gestegen. 31

32 MICE-INDUSTRIE 4 Le Soir 29 september 24 "Bruxelles garde la cote" François Robert. 77 % van de bijeenkomsten is uitsluitend nationaal, 23 % is internationaal. 8 % van de klanten richt zich rechtstreeks tot de Brusselse dienstverleners, 2 % doet een beroep op een tussenpersoon (incoming MICE). Het aantal vergaderingen die direct aan de dienstverleners gevraagd werden is met -6% gedaald in vergelijking met 22 en het aantal vergaderingen die zich tot een agentschap richten is met 6% gestegen. De belangrijkste buitenlandse markten zijn Groot- Brittannië (11 %), Nederland (1 %), Frankrijk (8 %), de Verenigde Staten / Canada (8 %) en Duitsland (5 %). De markt van de Verenigde Staten / Canada is met 7% gestegen in vergelijking met % van de bijeenkomsten telt minstens 1 personen. toegankelijkheid van de markten, voorzieningen op het vlak van telecommunicatie, investeringsklimaat, levenskwaliteit enz. Brussel staat op de vierde plaats na Londen, Parijs en Frankfurt en vóór Amsterdam, Barcelona en Madrid. Als positieve punten worden onder andere vermeld: de geografische ligging, telecommunicatie, kwaliteit van de werknemers, talenkennis en kwaliteit van de kantoorgebouwen. Negatieve elementen zijn dan weer: fiscaliteit en loonkost. Verder zijn er een aantal negatieve aspecten die het imago van onze hoofdstad aantasten. Tot voor kort stond Brussel bekend als een van de beste congressteden (na Parijs, Frankfurt en Londen). Dat is nu niet meer het geval (dit is waarschijnlijk gekoppeld aan de sluiting van het Paleis voor Congressen): Barcelona heeft onze hoofdstad onttroond. Zo is ook de Brusselse index inzake levenskwaliteit naar een 14 de plaats 4 weggezakt. De maandcurves van het gebruik van zalen, special venues en hotels hebben duidelijk hetzelfde profiel: in de maanden januari, april, juli en augustus vertoont de curve een dip. In 23 hebben de PCO-agentschappen 42 vergaderingen georganiseerd en mensen in Brussel onthaald. De gemiddelde duur van de vergaderingen is 2,5 dagen. 3 / De perceptie van Brussel als MICE-bestemming De a priori perceptie van Brussel blijft erg matig. (cijfers 22). Wie in Brussel een bijeenkomst heeft georganiseerd, krijgt een gevoelig verbeterde perceptie, vooral voor de MICE-diensten, de gastronomie en de activiteiten die Brussel te bieden heeft. Twee punten blijven negatief: het verkeer en vooral de netheid. 2 / De internationale positionering van Brussel Brussel is volgens UIA wereldwijd de 4 de bestemming voor bijeenkomsten van verenigingen, achter Parijs, Wenen en Genève maar vóór Londen, Kopenhagen en Barcelona. Deze bijeenkomsten brengen minstens 3 deelnemers van 5 verschillende nationaliteiten op de been gedurende minstens 5 dagen. Minstens 4 % van de deelnemers moet buitenlander zijn (bron UIA). Brussel heeft voor bijeenkomsten van verenigingen een marktaandeel van 64 % in vergelijking met de andere Belgische steden, vóór Antwerpen (6 %). Brussel is volgens de ICCA de 42 ste bestemming voor de organisatie van congressen. Deze congressen moeten op recurrente wijze georganiseerd worden en minstens 5 deelnemers uit 3 verschillende landen op de been brengen. Wat de MICE-diensten betreft: het voldoen aan vragen, de beschikbaarheid van het personeel en de kwaliteit van de zalen scoren uitstekend (8 à 9/1), maar de prijs-kwaliteitverhouding is minder bevredigend (6,5/1). De meest gevraagde complementaire activiteiten voor bijeenkomsten zijn sightseeings in de stad of rondleidingen en informatie over de mogelijkheden om de stad te verkennen (cultuur, shopping, ) en vervolgens het aanbod op het niveau van het nachtleven, de musea en de attracties. Redenen die de organisator voor een andere bestemming doet kiezen zijn, naast annulering vooral onbeschikbaarheid van hotels of van zalen die aan de vraag en de prijs voldoen. Alternatieve bestemmingen die de organisator kiest, zijn Antwerpen of Oostende voor zover hij in België blijft, of zeer uiteenlopende bestemmingen in het buitenland, met een lichte voorkeur voor Frankrijk. In 23 stond Wenen op de 1ste plaats, Parijs 12 de en Londen 18 de. Het makelaarsbedrijf Cushman & Wakefield heeft het rapport European Cities Monitor uitgegeven. Dit rapport meet de aantrekkelijkheidsgraad van Europese steden op basis van verschillende criteria zoals loonkost, 4 / Sluiting van het Paleis voor Congressen Sinds mei 23 heeft het Paleis voor Congressen van Brussel zijn deuren moeten sluiten omwille van verbouwings- en herinrichtingswerken. Deze sluiting is voelbaar in: de val van Brussel in de statistieken van de ICCA: 32

33 MICE-INDUSTRIE de hoofdstad zakt van de 2ste plaats in 22 naar de 42 ste plaats in 23 voor wat vergaderingen met minder dan 5 deelnemers betreft. het aantal MICE-overnachtingen in Brussel dat stagneert minder activiteiten die verband houden met de MICEsector zoals agentschappen (PCO, DMC, ), restaurants, taxibedrijven, souvenir- en pralinewinkels, tolken en vertalers, Om daar iets meer over te weten te komen heeft het Observatorium voor Toerisme een enquête gehouden bij de agentschappen. Het doel van deze enquête was na te gaan welke bestemming de klant had gekozen en vervolgens welke de andere mogelijkheden waren. Uit de peiling blijkt duidelijk dat de tijdelijke sluiting van het Paleis voor Congressen een invloed heeft gehad op de daling van hun activiteiten. Bovendien konden de alternatieve oplossingen in Brussel niet direct voldoening schenken omwille van kalenderproblemen, te grote of niet aanpasbare ruimten enz. Concurrerende bestemmingen zoals Düsseldorf, Lyon, Luik, Louvain-La-Neuve, Londen, Praag bieden op dit moment een vergaderinfrastructuur die veel efficiënter is. Tot slot kijkt de sector reikhalzend uit naar de heropening van het Paleis voor Congressen en is men benieuwd naar de nieuwe tarieven en de aangeboden dienstverlening 7/ GLOSSARIUM Het begrip MICE dekt verschillende definities die overeenstemmen met basisconcepten. Het letterwoord MICE staat voor Meetings, Incentive travels, Congressen, Conferenties, Conventies, Exhibities, Exposities en Evenementen. MICE is een vorm van toerisme die toeristische infrastructuur (in de ruimste zin) aan businessgebonden diensten koppelt. "Travel & Tourism Intelligence" 5 heeft een aantal definities op een rij gezet die te maken hebben met de verschillende termen in MICE : Meetings (of vergaderingen) : "een algemene term die verwijst naar de bijeenkomst van een aantal mensen op een plaats om elkaar te raadplegen of een bijzondere activiteit uit te voeren. Dit is mogelijk op een ad hoc basis of volgens een vast model" (International Meetings Industry Glossary). L incentive travel "De incentive-reis is een modern instrument van motivatiemanagement om de werknemers, de arbeiders, de dealers, de distributeurs en het personeel van algemene diensten aan te moedigen of te belonen. Het betreft een recreatieve reis die, vaak in de vorm van een premie, volledig of gedeeltelijk door het bedrijf wordt betaald voor de werknemers die ervoor in aanmerking komen. Het kan de beloning zijn voor verhoogde productiviteit of voor de realisatie van bedrijfsdoelstellingen. Incentives zijn beloningen die niet contant worden betaald aangezien ze te danken zijn aan de realisatie van werkgebonden doelstellingen. Het betreft typisch een evenement dat in het buitenland wordt georganiseerd en dat speciaal wordt opgevat om een "voordeel" of een "beloning" te zijn voor de aanwezige personen" (Society of Incentive Travel Europe) "Een algemeen managementinstrument dat een uitzon derlijke reiservaring gebruikt om de deelnemers te moti veren en/of te erkennen voor verhoogde prestatieniveaus ter ondersteuning van organisatorische doelstellingen" (Society of Incentive & Travel Executives) "Een concept waarmee de werknemers van een bedrijf, de distributeurs en de verkoopteams worden gemotiveerd om ongewone commerciële doelstellingen te realiseren met het perspectief van een buitengewone reiservaring, als beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen" (Understanding Incentive Travel, Great Britain and Ireland). Het congres : "De geregelde ontmoeting van grote groepen van individuen, in het algemeen om een bijzonder onderwerp te bespreken. Een congres duurt vaak verscheidene dagen en kent verscheidene gelijktijdige sessies. Het tijdsinterval tussen congressen wordt gewoonlijk vóór de implementatiefase vastgesteld en kan ofwel meerjarig, ofwel jaarlijks zijn. De meeste internationale of mondiale congressen zijn van het eerste type, terwijl de nationale congressen veelal jaarlijks worden georganiseerd" (International Meetings Industry Glossary). De conventie : "Een algemene en formele bijeenkomst van een wetgevend orgaan, een sociale of economische groep om informatie te leveren op een bijzondere situatie en om met de deelnemers te beraadslagen en uiteindelijk een akkoord op te stellen over beleidskwesties. Gewoonlijk van beperkte duur, met welbepaalde doelstellingen, maar zonder vastgelegde frequentie" (International Meetings Industry Glossary). 5 Travel & Tourism Intelligence, The MICE Industry 33

34 MICE-INDUSTRIE De conferentie : "Een conferentie of bijeenkomst is een evenement waarbij 15 of meer personen betrokken zijn en waarbij gedurende één of meerdere dagen, gedurende zes of meer uren per dag gebruik wordt gemaakt van een vaste verzamelplaats" (British Conference Market Trends Survey) "Een bijeenkomst buiten de werkplek met een duur van minstens zes uur en waarbij minstens acht personen betrokken zijn" (BTA) "Een evenement dat door een organisatie wordt gebruikt om elkaar te ontmoeten en onderling ideeën uit te wisselen, om een mededeling over te brengen, om een debat te openen of om bij een bepaalde opiniegroep ruchtbaarheid te geven aan een specifiek probleem. Er is geen enkele traditie, continuïteit of periodiciteit vereist om een conferentie bijeen te roepen. Conferenties kennen in het algemeen weliswaar geen beperking in de tijd, maar hebben meestal toch een korte duur en specifieke doelstellingen. Conferenties vinden in het algemeen op een kleinere schaal plaats dan congressen" (International Meetings Industry Glossary). Een beurs of salon : "Een activiteit opgezet voor doelgroepen van leveranciers van producten, uitrusting en diensten, om demonstraties te geven en promotie te voeren met het oog op een welbepaalde markt. De bedoeling van dit evenement is een forum te bieden voor verkoop, contacten met beïnvloeding, verzameling van concurrerende informatie en het opbouwen van een imago bij de consument" "Neemt de vorm aan van driedimensionale reclame waarbij het product kan worden bekeken, betast, eventueel geproefd, en geëvalueerd. De exposanten kunnen hun producten vergelijken met die van hun concurrenten, terwijl de afgevaardigden concurrerende producten van nabij kunnen keuren". De exposities "bestaan in het algemeen uit een beurs of salon voor het groot publiek waarbij de diensten of producten van een specifieke sector worden tentoongesteld. Vaak wordt ook de afkorting 'Expo' gebruikt. De term 'expositie' wordt dikwijls uitwisselbaar met het woord beurs of salon gebruikt, maar refereert soms aan een grote handelsbeurs" (International Association of Exposition Managers - IAEM). De organisatoren van evenementen Een evenement is in de eerste plaats een marketinginstrument dat in de marketingmix op hetzelfde niveau staat als de direct marketing, de salespromotie en de public relations. Een evenement is een communicatiemiddel, een instrument om op een specifieke plaats een goed gedefinieerde doelgroep te bereiken. De communicatiebureaus die evenementen organiseren, hebben allemaal hun eigen specialiteiten. Aan de ene kant zijn er degene die zich toeleggen op de organisatie en het beheer van evenementen, aan de andere kant degene die een evenement integreren in een algemene benadering. Zij garanderen een follow-up van het hele proces. De rol van het Evenementenbureau reikt veel verder dan de conceptie van het evenement: het bureau controleert het tijdschema, het hele proces en de technische aspecten. PCO De veelzijdige rol van een PCO (Professional Conference Organisator) is vergelijkbaar met die van de dirigent van een groot symfonieorkest die alle betrokken partijen coördineert met het oog op een geslaagd en harmonieus eindproduct. Een PCO combineert de rollen van coördinator en consulent, en is verantwoordelijk voor de logistieke, technische, administratieve en financiële aspecten die inherent zijn aan de organisatie en de voorbereiding van vergaderingen. Dankzij uitbesteding van deze veelheid van opdrachten kan de organisator-klant tijd en energie besteden aan de voorbereiding van de inhoud en aan de realisatie van de doelstelling van zijn vergadering - het domein waarop hij onmisbaar is. Verder organiseert en leidt een PCO een vergadering wanneer deze plaatsvindt, zodat de klant zich volledig kan concentreren op zijn presentatie of discussie, een attente gastheer kan zijn en op doeltreffende wijze informatie en kennis kan uitwisselen. DMC De lokale DMC's zijn de eerste van alle dienstverleners. Zij zoeken voortdurend nieuwe manieren om de bezoekers aangenaam te verrassen. Zij grijpen elke kans om de kwaliteiten van een bestemming aan te prijzen. De lokale DMC's zijn echte ambassadeurs van hun land. Ze opereren onafhankelijk van de officiële autoriteiten. Ze zijn ideaal gepositioneerd om aanbod en vraag met elkaar te verzoenen. De DMC's hebben de opdracht de verschillende diensten die de consument wil gebruiken te coördineren. Ze zijn bovendien hun enige aanspreekpunt. Zij analyseren en evalueren voorts de reputatie van de verschillende leveranciers en de geleverde diensten. Objectiviteit is voor hen van kapitaal belang. Goede DMC's streven er altijd naar creatief te zijn : ze presenteren nieuwe ideeën, ontwikkelen nieuwe producten en thema's, en bieden de klant dat tikkeltje extra. 34

35 TRANSPORT Transportmiddel Betrokkenen Bronnen Luchttransport BIAC 1 BIAC Spoorwegtransport N.M.B.S. 2 N.M.B.S. - nationale reizigers Thalys International N.M.B.S. - internationale reizigers Eurostar TRANSPORT 1/ LUCHTTRANSPORT 1.1/ Nationale Luchthaven van Brussel 1.1.1/ Aantal passagiers en transitpassagiers op de Nationale Luchthaven van Brussel van 1996 tot Transit passagiers (in miljoen) Totaal passagiers (in miljoen) Bestemmingspassagiers (in miljoen) 1 Brussels International Airport Company 2 Nationale Maatschappij 2 der Belgische Spoorwegen Jaar Trend 23/22 Bestemmingpassagiers (in miljoen) 1,91 11,95 12,99 13,74 14,74 13,84 13,16 13,71 4% Transit passagiers (in miljoen) 2,61 3,99 5,48 6,26 6,84 5,79 1,28 1,48 16% Totaal passagiers (in miljoen) 13,52 15,94 18,48 2,1 21,59 19,64 14,44 15,19 5% Bron : Brutrends 23 - BIAC 1.1.2/ Aantal vliegbewegingen op de Nationale Luchthaven van Brussel in 22 en 23 Type vlucht % Trend 23/22 Lijnvluchten % 7% Cargo % 6% Algemene luchtvaart % 1% Militaire vluchten % 3% Totaal % 7% Bron : Brutrends 23 - BIAC 35

36 TRANSPORT 1.1.3/ Aantal passagiers Aantal passagiers Trend (in miljoenen) Aandeel % 23/22 Europese Unie 1,35 1,82 72% 5% Niet - Europese Unie 2,11 2,22 15% 5% Afrika 1 1,2 8% 2% Noord - Amerika,6,56 4% -7% Azië,6,2 % -67% Centraal en Zuid-Amerika,15,17 1% 13% Midden-Oosten,9,1 1% 11% Totaal 14,4 15,9 1% 5% Bron : Brutrends 23 - BIAC transit inbegrepen Europese Unie Niet Europese Unie Afrika Noord Amerika Azië Centraal Middenen Zuid-Amerika Oosten 1.1.4/ Aantal vluchten : top 2 van de bestemmingen Europa Trend 23/22 Londen % Madrid % Kopenhagen % Rome % München % Milaan % Stockholm % Frankfurt % Barcelona % Wenen % Buiten Europa Monastir % New York % Casablanca % Chicago % San Francisco % Tel Aviv % Djerba % Atlanta % Hurghada % Kinshasa % Brutrends 23 - BIAC (alleen maar passagiersvluchten ; de vorige jaarlijkse verslagen gaven de cijfers voor de passagiersvluchten en voor de cargovluchten) 36

37 TRANSPORT 1.1.5/ Aantal passagiers : top 2 van de bestemmingen Londen Madrid Rome Barcelona Milaan Kopenhagen Frankfurt Malaga Lissabon Wenen Monastir New York San Francisco Chicago Atlanta Casablanca Hurghada Djerba Tel Aviv Kinshasa Europa Trend 23/22 Londen % Madrid % Rome % Barcelona % Milaan % Kopenhagen % Frankfurt % Malaga % Lissabon % Wenen % Buiten Europa Monastir % New York % San Francisco % Chicago % Atlanta % Casablanca % Hurghada % Djerba % Tel Aviv % Kinshasa % Bron : Brutrends 23 - BIAC 1.1.6/ Hotels aan de luchthaven Trend 23/22 Aantal hotels 1 1 Aantal overnachtingen % Bezettingsgraad per bed 63,6% 56,3% Bron : Brutrends 23 - BIAC 37

38 TRANSPORT 1.2/ Brussels South Charleroi Airport 1.2.1/ Aantal passagiers en aantal vluchten op Brussels South Charleroi Airport van 1998 tot 23 Jaar Bron : Brussels South Charleroi Airport Trend 23/22 Aantal passagiers % Aantal vluchten ,7% 1.2.2/ Aandeel van de nationaliteiten in Brussels South Charleroi Airport Nationaliteit % België 48% Italië 13% Nederland 1% Frankrijk 9% Verenigd Koninkrijk 6% Polen 5% Duitsland 3% Spanje 3% Zweden 1% V.S. Amerika 1% Andere 1% 2/ SPOORWEGTRANSPORT 2.1/ Internationaal verkeer 2.1.1/ Aantal passagiers op Thalys vanuit en naar Brussel van 1998 tot Amsterdam Keulen Parijs

39 TRANSPORT Aantal Trend passagiers 23/22 Parijs % Keulen % Amsterdam % Bron : NMBS - Thalys International Bron : NMBS Andere herkomst/bestemmingen Trend 23/22 Marne la Vallée % Charles de Gaulle Luchthaven % Rotterdam % Schiphol % Andere % OPMERKINGEN : De passagiers van de rubriek andere herkomst/bestemmingen komen bij degenen van de vorige tabel. Het geeft ons een totaal van passagiers op het Thalys netwerk in 22. Berekening van het aantal passagiers : het gaat over de samenvoeging van de heen- en terugreizen. Het aantal passagiers naar Brussel is dus ongeveer 5% / Percentage tickets voor zakenreizen / vrje tijd verkocht via Thalys van 2 tot 23 3 Andere = groepstarieven, tarieven voor touroperators en speciale tarieven (gehandicapten + begeleiders, honden, VIP,...). Type ticket Tickets zaken 43% 43% 44% Tickets vrije tijd 48% 57% 42% Andere 3 9% - 14% Bron : Thalys International 2.1.3/ Aantal passagiers op de lijn Parijs - Brussel (Thalys) per maand J F M A M J J A S O N D 39

40 TRANSPORT 2.1.4/ Aantal passagiers op de Eurostar van en naar Brussel van 1997 tot Brussel - Rijsel Brussel - Londen Aantal Trend trajecten /22 Brussel - Londen % Brussel - Rijsel % Totaal % Bron : NMBS 2.1.5/ Percentage tickets voor zakenreizen / vrije tijd verkocht via Eurostar van 2 tot 23 4 Andere = groepstarieven, tarieven voor touroperators en speciale tarieven (gehandicapten + begeleiders, honden, VIP,...). Type ticket Tickets zaken 2% 22% 27% Tickets vrije tijd 8% 78% 6% Andere % Bron : NMBS 2.1.6/ Aantal passagiers op de lijn Londen - Brussel (Eurostar) per maand J F M A M J J A S O N D 4 4

41 TRANSPORT 2.2/ Binnenlands verkeer 2.2.1/ Aantal tickets verkocht met bestemming Brussel vanuit alle Belgische stations Aantal tickets* verkocht Met bestemming Brussel Bron : NMBS - (*) Abonnementen en Passen niet inbegrepen 3/ ALGEMENE BEDENKINGEN Brussel ligt centraal in een netwerk van lucht- en spoorvervoer. Luchtvervoer : Brussel Nationaal Het aantal passagiers dat in Brussel Nationaal per vliegtuig aankomt, is van 1996 tot 23 met 26% gestegen. In 23 is het aantal passagiers met 4% gestegen in vergelijking met 22, wat de eerste toename sinds het faillissement van Sabena vertegenwoordigt. De meest gewaardeerde bestemmingen zijn de landen van de Europese Unie met 72% van het totaal. De belangrijkste bestemmingen volgens aantal passagiers zijn Londen, Madrid, Rome en Barcelona. Het aantal vakantiepassagiers vertegenwoordigt 6% van het totale aantal passagiers in de luchthaven, terwijl 32% van het totale aantal passagiers een korte citytrip doen. Het aantal overnachtingen in de hotels van de luchthaven is van 22 tot 23 gedaald. Ze vertegenwoordigen 8,3% van het totale aantal overnachtingen in Brussel. Luchtvervoer : Brussels South De luchthaven van Charleroi positioneert Brussel als 'low-cost' bestemming. De verscheidenheid van het aanbod In 23 heeft Ryanair drie nieuwe bestemmingen gelanceerd, die meteen de vooropgestelde doelstellingen hebben gehaald : Milaan (Bergamo), Gerona en Stockholm (Skavsta). Het passagiersaantal is voor de volgende bestemmingen als volgt gestegen in 23 tegenover 22 : Carcassonne (+55%) Venetië (+52%) Pisa (+21%). Positionering van Brussel De aantrekkingskracht van Brussel is duidelijk, aangezien 65% van de vakanties in Brussel worden doorgebracht. Deze low-cost maatschappijen worden niet enkel gebruikt door toeristen (76%) maar ook zakentoeristen (16%) doen op hen beroep. Spoorvervoer : Thalys Het aantal reizigers op de Thalys-verbinding met Parijs is van 1999 tot 23 met 7,6% toegenomen maar is met -4% gedaald in vergelijking met 22. Keulen als bestemming kende een zeer sterke stijging (76%). Amsterdam daarentegen stagneert als toeristische bestemming. Het grootste aantal reizigers treffen we aan in de maanden januari, maart en van september tot november. Het kleinste aantal reizigers treffen we aan in de maanden februari, van april tot augustus en december. De variaties in het aantal passagiers dat met de Thalys- Parijs reist, zijn te wijten aan problemen met het treinverkeer als gevolg van stakingen die werden aangekondigd in Frankrijk. Spoorvervoer : Eurostar Tussen 1999 en 23 werd een vermindering van -11% genoteerd voor het aantal passagiers naar Londen op de Eurostar. 23 kende terug een lichte stijging na de continue achteruitgang sinds Het grootste aantal reizigers treffen we aan in de maanden oktober tot december. Het kleinste aantal reizigers treffen we aan in de maanden januari tot september en december. De variatie in het gebruik van Eurostar is te wijten aan de opening eind september van een eerste deel van een hoge snelheidslijn op de Britse bodem. Een vermindering in de tolprijs van de tunnel onder het Kanaal, zorgt voor een stijging van het verkeer via een vermindering van de ticketprijs. 41

42 CULTURELE DIENSTEN 1/ HET AANBOD De toeristische culturele diensten Betrokkenen Bronnen Musea en toeristische attracties Brusselse Museumraad 1 Brusselse Museumraad Toeristische Attracties 2 Observatorium voor Toerisme te Brussel Geleide cultuurbezoeken Gidsen Brussel België 3 Brussel Internationaal Voir et Dire Bruxelles 4 Voir et Dire Bruxelles City Tours 5 Eenmalige evenementen Best of Terugkerende evenementen Brochures Evenementen 1.1/ Musea en toeristische attracties 1 De Brusselse Museumraad verenigt 84 musea en 2 partners - Mini-Europa en het liftmuseum. Hiervan bevinden zich 8 musea in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. De 4 andere musea zijn gelegen in Waals- en Vlaams-Brabant. Het 81ste museum is de Stichting Jacques Brel die geen lid van de Brusselse Museumraad is. 2 De vzw Toeristische Attracties telt 2 Brusselse leden met 4 toeristische attracties, 1 vrijetijdspark en 15 musea. 3 De G.B.B.-gidsen is een vereniging van zelfstandige officieel gediplomeerde gidsen, waarvan de administratieve organisatie geregeld wordt door de BI-TC. Zij organiseren voornamelijk geleide bezoeken voor groepen en individuen. 4 De vereniging Voir et Dire Bruxelles groepeert de volgende verenigingen : ARAU, Arcadia, Bus Bavard, Pro-Velo en Itinéraires. 5 Zijn inbegrepen in de City Tours: De Boeck's sightseeing tours, Brussels by water en Helitour. 6 Een nieuwe attractie, The Brussels Balloon, werd in juni 23 geopend. DEFINITIES. Een museum is een permanente instelling, zonder winstoogmerk, ten dienste van de maatschappij en de ontwikkeling daarvan, die open staat voor het grote publiek en die onderzoek doet omtrent het materiële erfgoed van de mens en zijn omgeving. Deze zal ze verwerven, bewaren, meedelen en uitstallen ten dienste van studies, opleiding en genot - ICOM.. Een toeristische attractie is een plaats van bestemming, speciaal ingericht op permanente basis en regelmatig uitgebaat als trekpleister van natuurlijk, cultureel of recreatief belang, teneinde op een professionele manier, zonder voorafgaande reservatie, toeristen, deelnemers aan excursies en plaatselijke bezoekers te kunnen ontvangen. De toeristische attractie bestaat uit een geheel aan activiteiten en geïntegreerde diensten, die makkelijk herkenbaar zijn. De toegang wordt gecontroleerd. De prijzen en openingsuren worden gepubliceerd en gerespecteerd. - Definitie en rangschikking van de toeristische attracties - Overeenkomst Attractions & Tourisme - GT In Brussel zijn er 81 musea, 4 attracties 6 en 1 bezoekerscentrum Geleide cultuurbezoeken Verenigingen Aantal vertegenwoordigde verenigingen Aantal circuits Type bezoek Gidsen G.B.B. 1 3 Traditionele gidsen Voir et Dire Bruxelles 5 82 Brussel anders De Zomerwegen City Tours 3 Stadsrondrit Andere Van het klassieke bezoek tot het gespecialiseerde bezoek Bron: Brochures van de verenigingen 42

43 CULTURELE DIENSTEN 2. DE BEZOEKEN 2.1/ Musea en toeristische attracties Sinds 1997 zijn OPT en GT4 gestart met een database over het bezoek aan attracties en musea. In 1999 werd het beheer van deze database overgenomen door het Observatorium voor Toerisme te Brussel. Om de betrouwbaarheid van deze gegevens te bewaren, presenteren wij de sector op twee manieren: > alle bezoeken samengevoegd; > de indeling naar aantal bezoekers / Alle bezoeken samengevoegd Dit laat toe de recentste trends voor een zelfde groep van musea en attracties (15 musea en attracties) weer te geven. Regelmatige bezoeken aan een groep van 14 musea en toeristische attracties Trend 23/ % Bron: Observatorium voor Toerisme en Brusselse Museumraad Deze daling van het aantal bezoekers is mede een gevolg van het feit dat er geen grote evenementen met internationale draagwijdte in deze 14 musea gehouden werden. De Brusselse Museumraad heeft in samenwerking met het Observatorium voor Toerisme alle Brusselse musea ondervraagd. 52 musea en attracties hebben ons de vragenlijst teruggezonden. Het aantal bezoekers in 52 musea en attracties in 23 is % van de bezoeken is betalend en 2% is gratis. 69% van de bezoekers kwam op individuele basis en 31% in groep. 89% van de bezoekers is Belg en 11% komt uit het buitenland. In 23 vonden er 76 tijdelijke tentoonstellingen plaats. 58% van de bezoeken werden geregistreerd dankzij tijdelijke tentoonstellingen. 43

44 CULTURELE DIENSTEN 2.1.2/ De indeling naar aantal bezoekers aan musea en attracties Deze methode heeft het voordeel dat elk museum en elke toeristische attractie zich kan positioneren in het toeristische landschap en toch zijn cijfers vertrouwelijk kan houden. Minder dan Tussen 1.1 en Tussen 1.1 en > Antoine Wiertzmuseum. Autoworld Brussel. Jubelparkmuseum. Atomium. Beeldentuin. Belgisch Museum voor. Koninklijke Musea voor. Belgisch Centrum van het. Belgisch liftmuseum Radiologie Schone Kunsten van Beeldverhaal. Belgisch Museum van de. Bellevue Musea België. Koninklijk Museum van Vrijmetselarij. Broodhuis. Muziekinstrumentenmuseum het Leger en de. Bruxella Brussel in de kijker. Océade Krijgsgeschiedenis. Camille Lemonnier. Brussels Museum van de. Mini-Europe Museum Geuze. Museum voor. Collecties van het OCMW. Charliermuseum Natuurwetenschappen van. Computermuseum Unisys. Chinees Paviljoen België. Constantin Meuniermuseum. Gemeentelijk Museum. David en Alice Van van Sint-Lambrechts- Buuren Museum Woluwe. Dierkunde Museum. Hortamuseum Auguste Lameere. Japanse Toren. Experimentarium. Museum van de Nationale. Farmaceutische Collectie Bank van België A. Couvreur. Museum voor Schone. Gemeentelijk Museum Evere Kunsten. Gemeentelijk Museum van. Scientastic Museum het Graafschap Jette. Speelgoedmuseum. Geneeskundemuseum. Voormalig Paleis van Brussel van Elsene - Archeologische Site van. Historische Dienst van de Coudenberg de Politie. Witloofmuseum. Informatiecentrum Geuzenberg Zoniënwoud. Joods Museum van België. Magritte Museum. Maurice Carêmemuseum. Museum van de Belgische Spoorwegen. Museum van de Boekdrukkunst. Museum van de Orthodoxe Kerk. Museum voor het Kostuum en de Kant. Nationaal Museum van de Weerstand. Tuin van Geneeskrachtige Planten Bron : Brusselse Museumraad en Observatorium voor Toerisme te Brussel 44

45 CULTURELE DIENSTEN 2.2/ Culturele rondleidingen 2.2.1/ Aantal rondleidingen Totaal aantal rondleidingen Bron : Gidsen G.B.B. en Voir et Dire Bruxelles 2.2.2/ Aandeel van de talen die tijdens de rondleidingen gebruikt worden Frans 31% Nederlands 2% Engels 16% Duits 29% Andere 5% Bron : Gidsen G.B.B / Aandeel van de individuelen en van de groepen in de rondleidingen in 23 3% Individueel 7% Groep Bron : Voir et Dire Bruxelles 45

46 CULTURELE DIENSTEN 3/ EENMALIGE EN TERUGKERENDE EVENEMENTEN IN BRUSSEL 3.1/ Eenmalige evenementen Plaats Datum Aantal bezoekers in 23 Dig a Dino Museum voor tentoonstelling Natuurwetenschappen / KBIN 25/1/2-25/5/ Da Pompei a Roma - Europalia Italië tentoonstelling KMKG 9/1/3-2/2/ Brel, het recht om te dromen tentoonstelling Internationale Stichting J. Brel 22/3/3-17/1/4 1. (op 13 nov 23) Giotto en de kunst in Padua in de 14de eeuw, de Kapel van de Scrovegni - Europalia ING 23/1/3-11/1/ Italië tentoonstelling Vietnam. Kunst en culturen van de Prehistorie KMKG 17/9/3-29/2/ tot op heden tentoonstelling Met Kuifje naar Peru tentoonstelling KMKG Tot 27/4/ De Kunstenaars van de Farao's tentoonstelling MRAH 2-12/1/ Il Futurismo - Europalia Italië tentoonstelling Museum van Elsene 16/1/3-11/1/ Meesterwerken van moderne kunst. De collectie Museum van Elsene 5/6/3-7/9/ Simon tentoonstelling Louis Van Lint retrospectieve tentoonstelling Museum van Elsene 13/2/3-4/5/ Kinmoto na Bruxelles tentoonstelling Stadhuis van Brussel 6/5/3-14/9/3 5. Literatuur in Brussel van de 14de tot de 18de eeuw Stadhuis van Brussel 1/2/3-3/3/3 3.5 tentoonstelling Luoghi d'affezione - Europalia Italië tentoonstelling Stadhuis van Brussel 14/1/3-18/1/ Geschenk van de Muzen. Muziek en dans in het oude KMKG 26/2/3-25/5/ Griekenland tentoonstelling Op internationaal toeristisch vlak waren de topevenementen Da Pompei en Brel. 46

47 CULTURELE DIENSTEN 3.2/ Terugkerende evenementen Plaats Maand Duur Aantal bezoekers in 23 Anima Passage 44 Februari 12 dagen 35. Festival van de Fantastische Film Passage 44 Maart 16 dagen Ars Musica Brussel Maart 15 dagen 12. Barokke Lente van de Zavel Zavel-wijk April 1 week 3. De Koninklijke Serres Koninklijk Paleis van Laken April - mei 12 dagen 14.7 KunstenFestival des Arts 2 culturele plaatsen April - mei 12 dagen 2. en theaterzalen in Brussel 2 km door Brussel Brussel Mei 1 dag 22.5 Koningin Elisabeth-wedstrijd Conservatorium en Paleis voor Mei - juni 3 weken 2. Schone Kunsten van Brussel Festival Couleur Café Tour & Taxi Juni 3 dagen 67. Ommegang Grote Markt Juli 2 dagen 6. betalende Bezoek aan Koninklijk Paleis Koninklijk Paleis Juli - augustus 2 maanden Bellone-Brigittines festival Brigittinekapel en Studio Augustus 2 weken l'envers - september Mémorial Ivo Van Damme Koning Boudewijn Stadion September 1 dag 47. Les Nuits Botanique Botanique September 13 dagen Nocturnes in de musea Verschillende Brusselse musea Sept.-dec. 13 dagen 12. Bron : Observatorium voor Toerisme 4/ BEZOEKERSPROFIEL De Stichting Jacques Brel presenteerde van 22 maart 23 tot 17 januari 24 een evocatie van de persoonlijkheid van Brel, vanuit artistiek en menselijk oogpunt. De tentoonstellingsruimte bedroeg meer dan 3. m 2 en bood een overzicht uit een archief van meer dan twintig jaar. De partners van het Observatorium voor Toerisme te Brussel hebben een enquête georganiseerd over de sleuteltentoonstelling van het Breljaar : Brel, het recht om te dromen. Het onderzoek dat in het kader van de Brel, het recht om te dromen tentoonstelling gehouden werd, heeft het mogelijk gemaakt vier bezoekersprofielen te onderscheiden : De emotionele bezoeker : dit is een bezoeker van meestal Belgische origine, die naar de Breltentoonstelling komt en die daarna niets speciaals doet, behalve misschien wat winkelen. Hij is uitdrukkelijk voor de tentoonstelling gekomen om iets emotioneels te beleven. De culturele toerist : veelal buitenlandse toeristen (van buurlanden of van veel verder), die naar Brussel komen om de Breltentoonstelling te bezoeken. Deze culturele manifestatie is een goede reden om (nogmaals) naar Brussel te reizen. Zij doen ook nog andere culturele of recreatieve activiteiten of gaan eens rondkijken op de antiekmarkten of op andere markten. De stedelijke toerist : toeristen die veelal uit de buurlanden komen (Frankrijk, Nederland, Duitsland, Luxemburg, Groot-Brittannië) en die de tentoonstelling komen bezoeken in het kader van een bezoekje aan de stad Brussel. Het belangrijkste motief van hun reis is niet onmiddellijk de tentoonstelling, maar wel een bezoek aan vrienden of familie. Zij nemen tijdens hun verblijf in Brussel deel aan een of andere manifestatie op aanraden van vrienden/familieleden of van de toeristische dienst. De occasionele bezoeker : een bezoeker van meestal Belgische origine, die voor de Breltentoonstelling komt, maar die van de gelegenheid gebruik maakt om een restaurantje mee te pikken, naar de bioscoop te gaan of de stad te verkennen. Methodologie : De enquêtes werden gehouden door het consultancybureau Sonecom. Aan de enquête namen personen deel en het onderzoek vond plaats gespreid over vier perioden (mei-juni, juli, september en december). Er werden vier thema's geanalyseerd : het type toerist, de verblijfstoeristen, het toerisme in Brussel en de tentoonstelling. Wij eindigen met een typologie van de vier bezoekersprofielen. 47

48 CULTURELE DIENSTEN Land van herkomst België 61% Wallonië 24% Brussel 23% Vlaanderen 14% Frankrijk 25% Nederland 5% Canada 2,5% Zwitserland 1,6% Gemiddelde leeftijd Minder dan 25 jaar 17% Tussen 25 en 44 jaar 32% Tussen 45 en 64 jaar 4% 65+ jaar 1% Opleidingsniveau Lager onderwijs 1% Lagere humaniora 7% Hogere humaniora 25% Hoger niet-universitair 27% Universitair onderwijs 39% Omvang van de groep Echtpaar 32% Met vrienden 31% Met zijn gezin 16% Alleen 9% Reis / georganiseerde groep 6% Andere 6% Informatiebron Schrijvende pers 2% Via vrienden, collega's 19% Reclameborden 13% Televisie-uitzending 11% Andere 37% Verblijfsstructuur Verblijf 74% (voor de niet-residenten in België) Uitstap 26% Logiestypes voor de verblijfstoeristen Bij familie, vrienden 28% Hotel 54% Waaronder hotel 3* 24% Hotel 4* 11% Hotel 2* 11% Gastenkamers 7% Jeugdlogies 5% Transportmiddelen voor de verblijfstoeristen Wagen 47% Trein - TGV 28% Thalys of Eurostar 11% Vliegtuig 5% Autobus 5% Andere 4% Activiteiten tijdens het verblijf Restaurant 36% voor de verblijfstoeristen Vrije stadsrondrit 17% Niets 1% Shopping 9% Andere musea 9% Tevredenheid over de tentoonstelling Zeer goed 75% Goed 22% Slecht 2% Zeer slecht 1% Bron : Onderzoek Het profiel van de bezoekers voor de Brel, het recht om te dromen tentoonstelling die door Sonecom uitgevoerd werd voor het Observatorium voor Toerisme te Brussel met de steun van de Franse Gemeenschapscommissie. 48

49 CULTURELE DIENSTEN 5/ OBSERVATIES Het toeristische aanbod Brussel heeft een belangrijk en gediversifieerd cultureel, architecturaal en gastronomisch aanbod. De toeristische culturele diensten zijn eclectisch: 81 musea, 4 recreatieve toeristische attracties, 1 bezoekerscentrum, 19 verenigingen bieden meer dan 2 toeristische routes aan voor groepen en individuele bezoekers. In 2 verschenen ook Hop On/Hop Off bustrajecten. Het hele jaar lang bloeien een reeks specifieke of terugkerende evenementen. Het terugkerende imago van Brussel Een imago is meer dan een som van sterke en zwakke punten. Het is een representatiesysteem. De perceptie van een stad wordt elke dag opgebouwd via de verschillende ervaringen die door mijn geheime tip voorgesteld worden en de toeristen houden alleen maar de informatie die hen geruststelt of choqueert. Brussel wordt voornamelijk gezien als : de hoofdstad van EU, een culturele stad met haar originele Art Nouveau en Stripverhalen-erfgoed, een Europees dorp dat door het onthaal van zijn inwoners gewaardeerd wordt, een groene stad waar het goed leven, drinken en eten is, maar ook een stad die bij de zakenlui gewaardeerd wordt om bijeen te komen of om in te investeren. Het tijdelijke imago van Brussel Het evenemententoerisme behoort tot de meest veelbelovende activiteitensegmenten 7. Grote evenementen zijn bevoorrechte momenten om de mediaaandacht op zichzelf te vestigen en de openbare diensten, de inwoners en de bezoekers te mobiliseren. Als hoofdstad moet Brussel zulke projecten nemen. De tentoonstelling Brel, na Delvaux, Magritte, Ensor, heeft het effect van de bestemming met een internationale toeristische promotie aangetoond op de aantrekkingskracht bij de belangrijkste doelgroep van City Marketing, namelijk de koppels van meer dan 4 jaar uit de klasse A-B. Het Observatorium heeft grondig nagedacht over de organisatie van een cultureel evenement met internationale draagwijdte. De essentiële punten om dit uit te bouwen tot een hefboom voor de toeristische ontwikkeling kunnen als volgt worden samengevat: Een krachtig thema definiëren en het met een afgebakende regio identificeren; Een diagnose opstellen van de noden van de afgebakende regio; Beheer door professionals maar ook gedragen worden door de lokale bevolking; Gediversifiëerde financiering; De leefbaarheid niet vóór drie jaren - zelfs vijf jaren - meten; In staat zijn om te innoveren en zich voortdurend aan de verwachting van de consument aan te passen. De weerslag op middellange en lange termijn is voornamelijk te voelen in de naambekendheid en het imago. Het evenement kan doorslaggevend zijn voor de beslissing om het verblijf iets te verlengen en om het publiek te fideliseren. De perscommunicatie en de arrangementen die door de reisprofessionals op de markt gebracht worden zijn beslissend voor het mediatieke- en economische effect van de evenementen. De dynamiek van dergelijk beleid kan een meerwaarde betekenen in het domein van de werkgelegenheid. Tot besluit, in de ruime Europese waaier van het culturele aanbod, dragen de Internationale Evenementen bij tot het opwekken van opeenvolgende toeristische stromen. Maar de BILBAO-VRAAG moet gesteld worden : moeten we niet eerder naar een permanent groot werk, een GUGGENHEIM in Brussel nastreven om op duurzame wijze het verschil te maken, om de politieke bekendheid van de EU instelling te compenseren en om haar op termijn ook een plaats van toeristich-culturele hoofdstad te geven. 7 Francis Scherly, toeristisch adviseur in Montreux en als professor verbonden aan de Universiteit van Lausanne (HEC).

50 DE PARTNERS VAN HET OBSERVATORIUM Federatie Horeca Brussel Logies voor jongeren Bed & Brussels Taxi Stop NIS SN Brussels Airlines BIAC FBAA NMBS Brusselse Museumraad Toeristische Attracties Gidsen Brussel België Voir et Dire Bruxelles City Tours BAPCO MIVB Stichting voor kunsten TO Incomings Brussel Congres MET DE SAMENVATTING VAN DE : GT4 OGM Koningin Elisabeth-Wedstrijd Ommegang Drive In CONTACT : Béatrice Walgraeve Sint-Bernardusstraat, 3 16 Brussel T 2/ / F beatrice.walgraeve@opt.be