De vader die terugkwam

Transcriptie

1 ROMAN De vader die terugkwam Hans Ulrich Uitgeverij Verbum

2 De vader die terugkwam

3 De vader die terugkwam Hans Ulrich ROMAN

4 Ter nagedachtenis aan mijn dappere ouders En mijn zoon Niels Inhoud Voor Ine en Ingrid Foto cover: Michael en Willie in 1935, een jaar voor hun huwelijk. Het mooiste meisje van Hengelo flirt met de fotograaf Uitgeverij Verbum en Hans Ulrich Omslagontwerp en binnenwerk: Dianne Rijnbende ISBN: Inleiding 9 Wenen voorjaar 1913, een mislukte kunstenaar 19 Hengelo 22 juni 1914: een dochter wordt geboren 24 Voorbereidingen voor een moord 32 Eerste Wereldoorlog: 1914 Westfront, Oostfront, de ongelovige fanaticus Russische Revoluties, Oostfront, Westfront 75 Brest-Litovsk, Roden en Witten, wapenstilstand 88 Siberië en Lilja 111 Amerika, Duitsland, Nederland rond De aanval op Polen, begin van de Tweede Wereldoorlog 231 De vader die terugkwam 239 Epiloog 251 Verantwoording 253 Literatuur 5

5 Inleiding Mijn naam is Michael Müller, ik ben de kleinzoon van mijn gelijknamige opa uit Wenen en de zoon van zijn gelijknamige zoon. Mijn andere opa heette Harm Kamphuus en woonde met zijn Mina in Hengelo, Overijssel, niet te verwarren met Hengelo, Gelderland. Mijn Weense socialistische opa kwam in Siberië terecht en beleefde daar bizarre avonturen voordat hij na zes jaar terugkeerde naar zijn Maria, die later idolaat was van Adolf Hitler. Mijn moeder Willie was het mooiste meisje van Hengelo. En op een dag ontmoette ze daar in Hengelo, op de kermis, een werkloze violist uit Wenen. Dat werd mijn vader, die in 1942 onderdook als deserteur van de Duitse Wehrmacht. Hij kwam in Aalten terecht in de Achterhoek. Over de Michael Müllers en de Kamphuusen en ook de Hendriksen, stiefouders van Michael Müller, gaat deze familiekroniek of familieroman als dat interessanter klinkt. Lezer, als het u duizelt, lees dan vooral verder. En verwar de ene ik (Michael) niet met de andere, namelijk de schrijver. De grote Georges Simenon (Maigret) heeft in het voorwoord van zijn jeugdherinneringen Pedigree geschreven: Alles in mijn roman is waar zonder dat iets erin juist is. En zo is het ook in deze kroniek. Tegen Duitsers Eind februari 1945 zei mijn moeder: We gaan een tijdje samen weg, het is niet ver, niet zeuren en je zult eindelijk je pappie zien. Ik raakte helemaal opgewonden, want straks heb ik weer een vader, net als alle jongens in de Jacobastraat in Hengelo. Ik vond dat mijn moeder langzaam fietste en bovendien had 7

6 ik last van de kou. Als we tussen Delden en Goor aankomen staat ome Jan ons op te wachten, ik was blij dat ik hem zie. En ik was blij op de boerderij. Er waren wel veertig mensen, ook kinderen. Ze kwamen onder andere uit Amsterdam en ik speelde de hele dag met ze. Een Amsterdamse jongen, Ruurd, pestte mij weleens. Kneep me gemeen in mijn arm of haakt me pootje. Hij was een kop groter en ik durfde niks te doen. Maar gelukkig was mijn moeder bij me en ik sliep ook samen met haar op stro en hooi die in dikke lagen op de deel lagen. Ome Jan sliep boven in een aparte kamer. s Avonds was er vaak vuurwerk te zien. We kropen dan uit de grote kelders van de boerderij en zagen lichtflitsen en hoorden knallen. Waar is dat voor? vroeg ik aan ome Jan die mij vasthield. Ze vechten om een brug. Wie dan? Engelsen en Canadezen tegen de Duitsers. Gaan de Duitsers verliezen? Ik hoop het wel. Met dat antwoord was ik tevreden, want ik was ook tegen de Duitsers. 8

7 De vader die terugkwam Hans Ulrich In De vader die terugkwam verbindt Hans Ulrich zijn Twents-Oostenrijkse familiegeschiedenis met de bloedige wereldgeschiedenis van de twintigste eeuw. Op zevenjarige leeftijd komt de Weense vader van Hans Ulrich aan in Hengelo, eerst tijdelijk om op krachten te komen, maar later wordt hij geadopteerd. Hij zal niet meer uit Hengelo vertrekken. In de Tweede Wereldoorlog moet hij onderduiken om aan de Duitse dienstplicht te ontkomen. Op het jonge leven van Hans Ulrich heeft dit allemaal grote indruk gemaakt. Maar de vader kwam terug uit de onderduik! Met gevoel voor detail heeft Hans Ulrich zijn roman gegoten in een caleidoscopische en meanderende combinatie van fictie en non fictie, een familiegeschiedenis die zich afwisselend afspeelt in Wenen, Rusland en Twente, verweven met een lichtvoetige, luchtige en erudiete beschrijving van de wereldpolitiek.

8 Hans Ulrich (Hengelo, 1939) studeerde Nederlands en Geschiedenis voordat hij redacteur werd van het Utrechtsch Dagblad. Hij gaf les in Middelburg en Leiden aan de plaatselijke gymnasia. Hij ontwikkelde verschillende geschiedenislesmethoden (Bij de tijd, Memo en Geschiedenis van gisteren). In totaal zijn zes miljoen scholieren groot geworden met zijn lesboeken. Hij is 17 jaar redacteur van het blad Reflector geweest en ook werkte hij enkele jaren voor NRC Handelsblad. Hij schreef verschillende geschiedenisboeken (Twintigste eeuw in een notendop en De geschiedenis van Nederland), jeugdromans (Paolo, Leonard Da Vinci s leerling en De nieuwe wereld van William Tinker) en het sprookje Koning Vladimir. Voor Uitgeverij Verbum schreef hij Wie was Anne Frank? Henk Aschman