integrating human factors into complex work based simulation models

Transcriptie

1 ROBOTISERING EN ARBEID ROBOTISERING EN ARBEID Frey en Osborne (2014): 47% van onze banen zullen door robots worden overgenomen Maaike Huysmans, Michiel de Looze, Marjolein Douwes PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC Banenverlies van ca 50% sterk overdreven Wel: heel veel banen veranderen doordat taken verdwijnen Inzetten op complementariteit in plaats van substitutie van mensen Technologie overkomt je niet je moet het organiseren en je kunt het beïnvloeden... VRAAGSTELLING PROJECT Wat betekenen de technologische ontwikkelingen (robotisering) voor mensen (met beperkingen) in relatie tot arbeid en wat betekent dat voor de arbeidsdeskundige praktijk?

2 AANPAK In kaart brengen van verschillende vormen van robotisering en wat zij betekenen voor arbeidseisen INHOUD PRESENTATIE Wat is robotisering? In kaart brengen wat de veranderde arbeidseisen betekent voor de relatie mens-arbeid in termen van disbalansen, voor mensen met en zonder een arbeidsbeperking Effecten van robotisering op arbeidseisen Kansen en bedreigingen In kaart brengen van kansen en bedreigingen door robotisering Conclusies en Aanbevelingen In kaart brengen wat de gevolgen zijn van robotisering voor het arbeidsdeskundig handelen en wat de kennisvragen en ontwikkelbehoeften zijn voor het vak ROBOTISERING EN ARBEID INDUSTRIE WAT IS ROBOTISERING? /robot-collaborativi-dalmanufacturing-allentertainment/ LANDBOUW ZORG

3 LOGISTIEK WAT VERSTAAN WIJ ONDER ROBOTISERING? Robotisering omvat ontwikkelingen van programmeerbare of zelflerende hardware (robots) en software (ICT), die er in het werkveld toe leiden dat taken van mensen geheel of gedeeltelijk worden overgenomen. Hierbij gaat het om e, waarnemings- en/of cognitieve taken, die worden overgenomen door bijvoorbeeld e robots, visionsystemen en cognitieve support systemen (beslissingssoftware). Toepassing vindt plaats in de volle breedte van arbeidsveld: van digitalisering van administratieve processen bij banken tot installatie van industriële robots in de maakindustrie. ROBOTISERING EFFECTEN OP ARBEIDSEISEN Humans are still the most flexible production factor. As smaller batches require higher investments and specialised production systems, especially in assembly, robots will often mainly assist production personnel and remove some routine work Smart Industry, Dutch Industry fit for the future, 2015 ALERT: ARBEIDSBELASTING IN 4 VELDEN full manual work robotiserinsgraad mens-robot samenwerking full automation abeidstaak-componentnen overgenomen door technologie Perccogn Psychosociaal Fysiek Energetisch Krachtuitoefening hele lichaam Krachtuitoefening armen/handen Werkhoudingen Trillingen Psycho-sociaal Taakeisen Regelproblemen Agressie en geweld Emotionele belasting Werktijden Steun Autonomie Percept-Cognitief Opname-vermogen Concentratievermogen Informatieverwerking Handelingsvermogen Fysisch Chemische stoffen Biologische agentia Straling Geluid/lawaai Warmte/Koude Veiligheid gebaseerd op Fasth e.a. 2010

4 WERKEISEN PER ONDERSTEUNINGSVORM case 1 case 2 case 3 case 4 STAALKAART e ondersteuing perceptievecognitieve psychosociale toetsing bij deskundigen ogv robotisering Literatuur Fysieke werkeisen Energetische inspanning Langdurig zitten zonder afwisseling met staan/lopen Gebruik van de benen: Lopen, trappenlopen, klimmen Gebruik van de benen: geknield/ gehurkt werken Gebruik van de benen: langdurig staan Gebruik van de nek: met gebogen nek/ hoofd werken, hoofdbewegingen maken, het hoofd in een bepaalde stand houden Houding en beweging rug: gebogen of getordeerd werken (statische houdingen), (Frequent) buigen Gebruik armen: met geheven bovenarmen werken/ boven schouderhoogte / frequent reiken (vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams- of handarmtrillingen Vaak kleine/ middelgrote krachten met armen/ handen; Repetitieve / fijnmotorische hand- en vingerbewegingen; werken met toetsenbord en muis; schroefbewegingen; Speciale handgrepen hanteren Psychosociale werkeisen Werkdruk: snel moeten werken, veel werk in weinig tijd, hoog handelingstempo Veelvuldige verstoringen en onderbrekingen / werk loopt anders dan gepland Snelheid afhankelijk van tempo collega s of robot Tegenstrijdige belangen/ eisen Agressie/geweld, intimidatie, conflicten, emotionele problemen Veelvuldig contact met patiënten of klanten Samenwerken / sociale omgang tijdens of rondom werk Contact met collega s, onvoldoende sociale / functionele steun collega s Volcontinu/ ploegen-of oproepdiensten; voor 7 uur/ na 22 uur Beducht zijn voor gevaarlijke situaties/ persoonlijk risico Werk vereist weinig creativiteit/ Voorspelbare werksituaties Geen gelegenheid voor leren/ ontwikkeling/ opleiding/ doorgroeien Kortcyclisch/ monotoon werk: taken en handelingen zijn weinig gevarieerd Autonomie (zelf kunnen bepalen hoe, in welke volgorde en in welk tempo wordt gewerkt) Onvoldoende mogelijkheid voor werk onderbreking AFD. JAARREKENINGEN CASE 1 DIGITALISERING VAN ADMINISTRATIEVE PROCESSEN BIJ OVERHEIDSINSTELLING EFFECTEN OP ARBEIDSBELASTING AFD. JAARREKENINGEN AFD. VOORZIENINGEN PLANNING Taken jaarrekeningen (8 mw, 1673 jaarrekeningen per jaar): Jaarrekeningen beoordelen: Bestuur stelt jaarrekening op met accountantsverklaring en stuurt deze op naar afd. jaarrekeningen Jaarrekeningen moeten worden gecontroleerd mbt financiële informatie in systemen van voorschotten/subsidies Aanvullende informatie moet worden opgevraagd Brieven versturen naar klanten met beslissing VOOR EN NA DIGITALISERING AFD. JAARREKENINGEN Voor (± 8 jaar eerder) Werd meer met papier gewerkt Jaarrekeningen komen op papier binnen en scannen Handmatig invoeren van gegevens in Excel Vanaf papier gegevens checken op de computer Gegevens printen Brieven maken (geen macro s) Secretariaat deed brief de deur uit NB Helemaal vroeger gingen alle jaarrekeningen op papier in mappen, die in archief opgehaald moesten worden Na Meer met de computer gewerkt Papieren checklist Alles centraal digitaal in systeem geladen Werkvoorraad in digitale werkbak Informatie verzamelen uit elektronische systemen > deze printen Checken of informatie in jaarrekening overeenkomt met info in andere systemen Extra informatie opvragen (tel. of mail) Brief maken met macro s, printen en laten tekenen en versturen Indien dossier klaar dan uit werkbak => 6 uur beeldschermwerk VOOR EN NA DIGITALISERING AFD. VOORZIENINGEN Voor (1 jaar geleden) Alle informatie kwam op papier binnen Na Hele proces in computer

5 SAMENVATTING EFFECTEN DIGITALISERING ADMINISTRATIEVE PROCESSEN OP ARBEIDSBELASTING Fysieke belasting Meer beeldschermwerk Meer muisgebruik Meer statische houdingen Meer zitten Vaker werken met meerdere/grotere schermen Minder nekflexie Minder afwisseling beeldschermwerk Psychosociale belasting Kans op verstoringen groter (meer met computer, met meer systemen) Kans op fouten kleiner Ervaren werkdruk onverminderd Perceptuele cognitieve belasting Meer kleine details zien (of inzoomen: maar minder overzicht) Vaker combineren verschillende digitale bronnen (schermen) CASE 2 INZET COGNITIVE SUPPORT SYSTEMS BIJ KONI ITT EFFECTEN OP ARBEIDSBELASTING Productielijn FSD (frequency selective damping) Fysische belasting Geen wijzigingen KONI ITT PRODUCTIELIJN FSD Produceren van verschillende typen FSDs (±8 mw): Klaarzetten benodigdheden en instructie specifiek type FSD Het in elkaar zetten van de FSD Het testen van de FSD Afvoeren van gemaakte FSDs 3 verschillende situaties: Handmatig (126 sec/fsd) Semi automatisch 4 jr geleden (25 30 sec/fsd > 2 operators) Vol automatisch 1 jr geleden (6 sec/fsd) VOOR EN NA ROBOTISERING- KONI ITT Voor (± 4 jr eerder) Handmatig Klaar zetten van koffers met componenten voor FSD, hieruit juiste bakjes klaarzetten Juiste tekening met werkinstructie In elkaar zetten FSD Testen FSD Opruimen spullen Redenen robotisering: Schaalvergroting (geen mensen eruit, wel productie vergroot) Foutenmarge verkleinen Na Semi-automatisch Clean room Plaatsen componenten bakjes Werkinstructie op tablet 2 operators Scherm geeft volgende stap weer, pick-tolight geeft aan welke component gepakt moet worden Lay out bakjes: natuurlijke work-flow bakjes vaakst gebruikt op minst belastende plekken Volledig geautomatiseerd Aanvoeren van componenten Juiste machine onderdelen plaatsen Lijn produceert en test FSDs Afvoeren van FSDs die klaar zijn Storingen verhelpen Test robot

6 Voorbeeld: case 2 (pick-to-light) SAMENVATTING EFFECTEN OP ARBEIDSBELASTING Fysieke belasting Werkeisen Precisiewerk onverminderd Meer repeterende bewegingen, hoger als PTL hapert Meer nekextensie (lezen vanaf scherm) Minder nekflexie (lezen vanaf tekening) Meer armheffing boven schouderhoogte VERANDERINGEN IN TAAKEISEN VOOR OPERATOR Psychosociale belasting Ervaren werkdruk onveranderd Minder (gevoel van) autonomie; het PTL systeem bepaalt werkwijze Tempo afhankelijk van collega Taken en handelingen minder gevarieerd Perceptuele cognitieve belasting Minder geheugenbelasting (door PTL geen volgorde onthouden) Minder perceptiuele belasting (overzichtelijk juist info op scherm) Fysische belasting Meer lawaai (robots in omgeving) Meer warmte belasting Taak wordt simpeler, minder gevarieerd, meer repeterend Taak wordt simpeler, minder gevarieerd, meer repeterend Maar, op momenten ook complexer case 1 case 2 case 3 case 4 STAALKAART e ondersteuing perceptievecognitieve psychosociale Literatuur Fysieke Beide s vormen Perceptiefcognitieve Fysieke eisen *minder kracht *minder energetische inspanning *afname precisie *meer zitten, *minder staan *minder lopen *meer eenzijdige, statische belasting *toename in repeterend werk/ computer werk Psychosociale eisen *toename ervaren werkdruk ( robot moet blijven draaien) * vaker in ploegendiensten werken *minder sociale omgang *grotere kans op verstoringen *afname creativiteit, autonomie en vereist vakmanschap *vaker nieuwe dingen leren Perceptief-cognitieve eisen *hogere eisen aan visuele en auditieve waarneming *minder taken waarbij de aandacht niet mag verslappen, zoals gevaarlijke machines bedienen *vaker nieuwe dingen leren * Groter beroep op probleemoplossend vermogen * Groter beroep op digitale vaardigheden op de meeste perceptief-cognitieve werkeisen geen veranderingen Fysische omgeving *lawaai en temperatuur kunnen toenemen (evt gehoorbescherming) *kans op verwondingen neemt vaak af (bijv handschoenen niet meer nodig) toetsing bij deskundigen ogv robotisering ROBOTISERING KANSEN EN BEDREIGINGEN

7 MOTORISCHE DISBALANS Werknemer met motorische beperkingen Vb Werknemer met klachten aan het bewegingsapparaat/dwarslaesie/ aangeboren lichamelijke beperking/ spierziekte/ reuma COGNITIEVE DISBALANS Werknemer met cognitieve beperkingen Vb Werknemer met verstandelijke beperking, aangeboren of nietaangeboren hersenletsel KANSEN/ BEDREIGINGEN Gerichte e -> taken mogelijk die voorheen niet mogelijk waren -> minder spierkracht, precisie, onderdrukken tremor, verplaatsen lasten Robotisering -> meer repetitief werk, vaker zittend uitgevoerd, meer statische houdingen, minder vaak wisselen van houding. KANSEN/ BEDREIGINGEN Robots voor perceptief-cognitieve : digitale planningssystemen Pak het tweede onderdeel uit bakje. support systemen met werkinstructies (sensoren) Gerichte feedback Minder contact met collega s/ minder samenwerken Kans op verstoringen groter -> groter beroep op probleemoplossend vermogen Groter beroep op digitale vaardigheden en kunnen lezen en schrijven Deel van de taken wordt ook simpeler CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Robotisering is van invloed op e, psychosociale en perceptiefcognitieve eisen die aan werk worden gesteld en kan van invloed zijn op de e omgeving Robotisering is van invloed op de organisatie van werk waardoor functieprofielen en functie eisen danig kunnen veranderen CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Indien robotsysteem en mens goed op elkaar worden afgestemd kunnen bedreigingen omgekeerd worden in kansen -> inclusieve arbeid Verder in kaart brengen van effecten van robotisering op arbeidseisen en functieprofielen huidige Instrumenten hierop toerusten