Arnhem. 7 oktober Betreft: Reactie op memo CEA d.d. 25 september Geachte leden van de CEA,

Transcriptie

1 Overlegorgaan van HBO-scholen met een accountancy-opleiding CEA Postbus AD Amsterdam Secretariaat AC-scholenoverleg Hogeschool van Arnhem en Nijmegen t.a.v. drs. J. Cluitmans Postbus ED Arnhem Arnhem. 7 oktober 2014 Betreft: Reactie op memo CEA d.d. 25 september Geachte leden van de CEA, Door middel van dit schrijven willen wij namens het bestuur van het AC-Scholenoverleg reageren op uw memo van 25 september 2014 waarin u vraagt om een nadere verduidelijking respectievelijk uitwerking van de verbetervoorstellen zoals door ons verwoord in onze brief van 19 september. Alvorens concreet in te gaan op de door u geformuleerde vraagpunten willen wij kort uw aandacht vragen voor de achtergronden van het huidige toezichtmodel van het AC-Scholenoverleg, uw bevindingen en de rol van het AC-Scholenoverleg bij het formuleren van de randvoorwaarden voor de aanwijzing voor de theoretische (post HBO) opleiding tot AA. Achtergronden huidige toezichtsmodel De huidige toezichtsregeling is ten tijde van de implementatie van de door CEA opgestelde eindtermen theoretische accountantsopleiding 2008 tot stand gekomen en is bekrachtigd tijdens een zogenaamd bestuurlijk overleg, waarbij de colleges van bestuur van alle deelnemende hogescholen vertegenwoordigd waren. De voorzitter van de CEA heeft tijdens dat overleg nut en noodzaak van de (voor een deel van de Colleges van Bestuur omstreden) landelijke examens en de toezichtsregeling toegelicht en verdedigd. Uitgangspunt van de CEA was dat de CEA toezicht op afstand zou houden. CEA gaf, in tegenstelling tot het examenbureau AA dat tot 2008 verantwoordelijk was, er de voorkeur aan om niet actief te participeren in de redactiecommissies en uitsluitend geïnformeerd te worden bij calamiteiten. De toezichtsregeling die destijds is vastgesteld door de colleges van bestuur bevat een aantal algemene bepalingen die in de loop der jaren nader geconcretiseerd zijn in de vorm van uitvoeringsregelingen en aanpassingen die door de leden van het AC-Scholenoverleg zijn vastgesteld. Dit betreft onder meer de sanctiemaatregelen en de uitvoeringsregeling toetsing die dateert uit mei Het toezichtsmodel in haar huidige vorm kent als sanctiemaatregelen verplicht toepassen van het 4- ogenprincipe, met name voor de twijfelgevallen bij een, na hoor en wederhoor met de betreffende examinator, geconstateerde materiele afwijking van de afgesproken normering. Bij recidive kan de hogeschool, als tweede maatregel, verplicht worden de gecorrigeerde examens ter toetsing aan te bieden voordat de cijfers vastgesteld kunnen worden. Wanneer een hogeschool die verplichting vervolgens niet nakomt vindt melding plaats aan CEA. Bij het opleggen van deze sancties is steeds een onafhankelijk deskundige van de redactiecommissie of de LCE (Landelijke Commissie Examens) betrokken. Melding aan de CEA is de zwaarste maatregel in het toezichtsregime van het

2 ACS. Binnen dit, in goed overleg overeengekomen, regime past niet dat CEA, via het ACS eerder dan bij het opleggen van deze sanctiemaatregel inzicht krijgt in de resultaten van de toetsingen. De toezichtsregeling in haar huidige vorm bevat, zoals u terecht opmerkt bij uw bevindingen, een aantal risico s die echter in 2008 bewust zijn aanvaard. Een van de grote voordelen van de huidige regeling is echter dat de redactiecommissies en de LCE een totaalbeeld hebben van de resultaten, zowel landelijk als per hogeschool. Naar de mening van het AC-scholenoverleg zijn er twee vormen van toezicht mogelijk: toezicht op de individuele kandidaat en toezicht op de opleiding. De Colleges van Bestuur hebben, met instemming van CEA, in 2008 nadrukkelijk gekozen voor het houden van toezicht op de opleiding en niet op de individuele kandidaten (Art. 12 lid 1: Uitvoering van dit toezicht kan niet leiden tot wijziging van het cijfer van de kandidaat ). Het toezicht van het ACS heeft, overeenkomstig de door de Colleges van Bestuur vastgestelde toezichtsregeling dan ook geen betrekking op de vraag of een individuele kandidaat terecht geslaagd of gezakt is, maar op de vraag of de wijze van beoordeling door de examinatoren op een zodanige wijze heeft plaatsgevonden dat er sprake is van voldoende vertrouwen in de beoordeling. Dat hierbij een kandidaat volgens het professionele oordeel van de ene examinator net kan slagen, terwijl deze naar het even professionele oordeel van een andere examinator net gezakt zou zijn, is inherrent aan het beoordelen van individuele kandidaten op basis van schriftelijke examens met open vragen die volgens een standaardnormering worden nagekeken. Overigens zal het ook bij het toepassen van het vier-ogenprincipe voor komen dat een kandidaat volgens het professionele oordeel van het ene beoordelingsduo net geslaagd is terwijl een ander duo de conclusie "gezakt" had kunnen formuleren. In lijn met de door de Colleges van Bestuur vastgestelde toezichtsregeling is het ACS van mening dat toezicht op de kwaliteit van de beoordeling door de examinator resp. de opleiding een belangrijke, toekomstgerichte borging biedt voor de kwaliteit van de examinering en beoordeling. Het toezicht richt zich daarbij niet op individuele fouten in slaag-zakbeslissingen, maar op tekortkomingen in het beoordelingssysteem op zich. Bovendien is dit een regime dat past binnen de kaders van de WHW, waar de bachelor en ook de eventuele toekomstige masteropleiding Assurance en / of Accountancy aan gebonden zijn. Voor post-hbo-opleidingen geldt het regime van de WHW weliswaar niet, maar uit het oogpunt van uniformiteit vindt het ACS het wel wenselijk om toezicht in bachelor, master en post-hbo op gelijke gronden in te richten. Uw bevindingen Waar we als bestuur en als plenair overleg geen totaalbeeld van hebben is de aard en omvang van de bevindingen van de door u ingeschakelde deskundigen die de correctie van de examenwerken hebben beoordeeld. De berichten die ons als bestuur hebben bereikt betreffen opmerkingen over het ontbreken van hoor- en wederhoor over de geconstateerde afwijkingen tussen uw deskundigen en de examinatoren die de examens gecorrigeerd hebben. Dit had naar onze mening zeker bij de verschillen tussen slagen en zakken plaats moeten vinden. Voorts ontbreekt een oordeel over de werking van ons eigen toezichtsmodel waarbij we als bestuur signalen ontvangen dat ons eigen toezicht soms kritischer is dan het oordeel van de deskundigen en vice versa. Onze waarnemingen zijn echter, zoals gezegd, fragmentarisch. Wij zijn van mening dat de aard en omvang van de te treffen verbetermaatregelen in de kwaliteitsbeheersing van de examencorrectie afgestemd moet worden op de aard en omvang van de geconstateerde afwijkingen en het oordeel over de werking van het huidige toezichtsmodel van het AC-Scholenoverleg. Rol van het AC-Scholenoverleg De leden van het AC-Scholenoverleg hebben een, door de colleges van bestuur, gemandateerde bevoegdheid die vastligt in de samenwerkingsovereenkomst die eveneens in het genoemde bestuurlijk overleg in 2008 is geactualiseerd. Besluitvorming vindt plaats op basis van een meerderheid van stemmen waarbij anno 2014 niet elke hogeschool een aanwijzing heeft gevraagd

3 bij de CEA maar formeel wel een stem heeft in de besluitvorming. De aanwijzing door de CEA vindt plaats per individuele hogeschool. Het AC-Scholenoverleg vervult daarbij de rol van belangenbehartiger van de leden en draagt zorg voor de realisatie van door de leden genomen besluiten. Doordat het AC-Scholenoverleg in het aanwijzingstraject geen directe partij is kan zij geen bindende uitspraken doen over de aan de aanwijzing te stellen voorwaarden. De rol van het AC-Scholenoverleg in het aanwijzingstraject is derhalve beperkt tot meningsvorming en advisering van de leden die individueel een aanwijzing ontvangen van de CEA. Teneinde een en ander ook praktisch uitvoerbaar te houden is het voor het AC-scholenoverleg, maar ook voor de rechtsgelijkheid tussen de verschillende hogescholen, wel van groot belang dat de aan de aanwijzingen te stellen voorwaarden uniform zijn. Een en ander is ook reeds besproken in het overleg van 24 juni jl. Nadere concretisering vraagpunten 1. Uniforme en transparante werkwijze redactiecommissies A&A A, A&A B, EV en BIV Wij stellen voor om de bij Audit en Assurance toegepaste werkwijze met ingang van het komende examen in januari 2015 ook integraal toe te gaan passen op de examens EV en BIV. De uitvoeringsregeling toetsing van mei 2013 vormt daarbij het uitgangspunt. 2. Omvang en criteria bij de selectie Voor een adequate evaluatie van de uitvoeringsregeling toetsing is naar onze mening meer concreet inzicht nodig in de aard en omvang van de bevindingen van de deskundigen. Hieronder een korte opsomming van de bevindingen die niet weerlegd worden door de uitvoeringsregeling toetsing en de vragen die deze oproepen: Bijna iedere opleiding (voor zover bekend via de documentatie van opleidingen) wordt jaarlijks geselecteerd door het AC Toezicht. De spreiding tussen de vakken en tussen de examenrondes is niet evenredig. De criteria die een rol spelen bij de selectie zijn verwoord in de uitvoeringsregeling waarbij de resultaten van de cijferanalyse (aantal kandidaten, slaag%, verdeling tussen 5.0 en 6.0, bonuspunten) een belangrijke rol spelen. Spreiding tussen de vakken en de examenrondes is tot nu toe geen criterium en kan worden toegevoegd maar zou in onze ogen geen kerncriterium voor de selectie op vakniveau moeten zijn. Desondanks zien wij met u in dat in het huidige regime, dat uitsluitend uitgaat van selectie per vakgebied, aangescherpt kan worden met regelingen die het schoolniveau betreffen. Daarom wil het ACS de LCE (en dan met name de voorzitter) toestemming geven om de redactiecommissies opdracht te geven een behaalde instelling in de toetsing op te nemen. Dit zal om twee redenen kunnen gebeuren: 1. Om te borgen dat elke onderwijsinstelling - ook als de criteria per vak hier geen aanleiding toe geven - met een geregelde frequentie wordt opgenomen in de toetsing; 2. Om daar waar bij een school sprake is een sanctie voor een bepaald vak, ook de andere vakken van de betreffende hogeschool te selecteren voor de toetsing. Voor zover CEA heeft kunnen opmaken uit de documentatie van het Toezicht door ACS (mbt A&A) is de omvang van de steekproef van de 2e correctie zeer klein. Het primaire doel van de toetsing is vast te stellen of de correctie conform de afspraken is uitgevoerd. De omvang van de steekproef is daarop gericht en conform de uitvoeringsregeling 20% van de kandidaten op basis van een meer diepgaande cijferanalyse. Vervolgens wordt bij geconstateerde afwijkingen vaak ook de beoordeling van de betreffende vragen bij de overige kandidaten beoordeeld en via hoor en wederhoor gecommuniceerd.

4 Het beoogde doel van de toetsing wordt naar onze mening in voldoende mate bereikt met de gekozen omvang van de steekproef. Een uitbreiding van de steekproef tot bijvoorbeeld alle kandidaten tussen 50 en 60 punten krijgt het karakter van een tweede correctie die, gegeven het feit dat de cijfers reeds vast staan, weinig toegevoegde waarde heeft. 3. Procedure t.b.v. objectiveren van de grens tussen slagen en zakken. De beoogde procedure t.b.v. het verder objectiveren van de grens tussen slagen en zakken zou, wanneer tijdig bekend is dat deze wordt opgenomen in de voorwaarden van de aanwijzing, met ingang van de examens in juni 2015 ingevoerd kunnen worden. Dit zou kunnen door het formuleren van zogenaamde knock-outcriteria. Indien aan een criterium of een combinatie van deze criteria niet voldaan is, zal de kandidaat altijd afgewezen dienen te worden. Het voorstel van het ACS is om dit primair in te voeren voor de examens Audit en Assurance. Alleerst is dit vakgebied met het oog op de wettelijke controlebevoegdheid volgens het ACS het meest relevant. Ten tweede kan hiermee vooruitgelopen worden op de toekomstige invoering van één landelijk slotexamen in de oriuitgelo Assurance zoals wordt voorgesteld in het rapport Vakbekwaamheid Verzekerd. Daarnaast leent het vakgebied A&A zich naar mening van het ACS beter dan de vakgebieden EV en BIV voor het formuleren van dergelijke criteria, die bijvoorbeeld gericht kunnen zijn op het kennen en kunnen toepassen van de beroepsregels en het verklaringenstelsel. Teneinde dit te realiseren dienen de opleidingen, de voorzitter en de secretaris van de redactiecommissie A&A tijdig geïnformeerd te worden waarna de redactiecommissie per examen een standaard beoordelingsformulier kan ontwerpen met daarin de belangrijkste knock-out-criteria. Gegeven de beoogde aanwijzingsdatum en het feit dat de redactiecommissies op dit moment druk bezig zijn met de voorbereiding van de examens in januari 2015 lijkt een zorgvuldige implementatie per januari 2015 wat te ambitieus. 4. Reikwijdte Toezicht ACS Het toezicht door ACS kent, zoals u terecht opmerkt, een beperkte reikwijdte en draagt het risico in zich dat kandidaten ten onrechte slagen. Zoals hiervoor uiteengezet is het toezichtsmodel waarin dit expliciet is vastgelegd (Art. 12 lid 1: Uitvoering van dit toezicht kan niet leiden tot wijziging van het cijfer van de kandidaat ) vastgesteld door de colleges van bestuur in het bestuurlijk overleg van Het ACS heeft niet de bevoegdheid om hiervan af te wijken. CEA kan hier wellicht wel van afwijken door aanvullende voorwaarden op te nemen in de aanwijzingen. Het huidige standpunt van het AC-Scholenoverleg is verwoord in onze reactie van 19 september jl.. Tijdens de plenaire vergadering van ACS op 16 september zijn door verschillende leden alternatieven genoemd waarvoor in meerderheid geen draagvlak bestond. Als bestuur zijn we bereid actief mee te denken en loyaal uitvoering te geven aan de door CEA te stellen voorwaarden voor zover die in redelijke verhouding staan tot de geconstateerde bevindingen en voor alle aanwijzingen uniform zijn. 5. Planning en termijn voor invoering verbetervoorstellen Voor de planning en invoering van de verbetermaatregelen zijn hiervoor al een aantal termijnen genoemd waarbij we steeds uitgaan van de examenroden in januari en juni. De implementatie kan van start gaan zodra bekend is welke voorwaarden verbonden zullen worden aan de aanwijzingen. Implementatie van de door ons beoogde voorstellen lijkt realistisch met ingang van juni Wanneer CEA besluit het 4-ogenprincipe als voorwaarde in de aanwijzing op te nemen dan zal de rol van ACS in het toezicht verder beperkt worden en komt de verantwoordelijkheid bij de individuele hogescholen te liggen die zelf maatregelen moeten treffen waarbij we ze desgewenst kunnen ondersteunen.

5 Met vriendelijke groet, namens het bestuur Bert van Asselt Voorzitter. Jurroen Cluitmans secretaris