GOEDE VRIJDAG. Bernhard Nieuwentijt College Monnickendam Godsdienst, jscs

Transcriptie

1 GOEDE VRIJDAG Bernhard Nieuwentijt College Monnickendam Godsdienst, jscs

2 . Van de redactie. In deze lesbrief is rekening gehouden met de verschillen aan culturele achtergronden en houdingen ten opzichte van onderwerpen die religieus van aard zijn. Doel van deze lesbrief is de kern van Goede Vrijdag en het Christendom op verschillende manieren toe te lichten. Dit is een eerste druk en er kunnen hier en daar nog enkele taal- en stijlfouten voorkomen. Opbouwende kritiek wordt altijd gewaardeerd 1

3 Voorwoord Vandaag is het de vrijdag voor Pasen. Ook wel goede vrijdag genoemd. Pasen het feest rondom de opstanding uit de dood van Christus Jesus. Goede vrijdag is de dag dat er stil gestaan wordt bij Zijn lijden en sterven. De school maakt tijd vrij om daar aandacht aan te besteden. Om samen met jullie te ontdekken wat er goed is aan goede vrijdag. Er zijn drie korte lesmomenten van 35 minuten. Er zal gebruik worden gemaakt van tekst, muziek en korte filmfragmenten. Uiteraard alles met enkele leuke en inspirerende opdrachten. De eerste les gaat over een jongen die er op uitgaat met een deel van de erfenis van zijn nog levende vader. Het is een flink vermogen, maar niet uitputtend. Aan de orde komen de vragen: Wat doe je met geld als je er heel veel van hebt? Of juist het omgekeerde: wat doe je als je niets meer hebt? Tijdens de tweede les gaan wij bezien hoe een rijke man omgaat met mensen die zijn hulp goed kunnen gebruiken. Wij gaan antwoorden vinden op de vragen: Toont hij zich een echte vriend voor deze mensen? Overbrugt hij de afstand of kloof tussen arm en rijk? Is hij gevoelig voor de roep: help mij? Wat maken wij daar zelf van mee? Afsluitend gaan wij, tijdens de derde les, kijken naar de betekenis van het Kruisdood van Jesus op die Goede Vrijdag. Waarom was die vrijdag van lijden en sterven, goed? Wat maakt het tot een Gedenkwaardige dag? Waarom heeft dit de geschiedenisboekjes gehaald? Met dit alles hopen wij dat je ontdekken gaat hoe er op die Goede Vrijdag, ongeveer 2000 jaar geleden, de basis werd gelegd voor het levensgeluk van de vele honderden miljoenen mensen over de gehele wereld. 2

4 Inhoud 1. Echte vrienden 2. Erbarme dich 3. Goede Vrijdag 3

5 1. Echte Vrienden In de inleiding werd het woord vriend genoemd. Maar wat is dat, een vriend? Wij gaan luisteren naar muziek met een tekst die daar ons wat over leren kan. Opdracht: vul de ontbrekende woorden in. Als je wint Hij kijkt vooruit, ziet niets Hij denkt niet na, hij fietst Al doen z'n benen pijn, hij moet de s.. zijn Ze halen nooit meer in, hij denkt verdomd ik win Nooit meer alleen, nooit meer alleen Ze komt half naakt voorbij De jury op een rij Ze lacht haar tanden bloot Wat zijn haar borsten groot Haar t. stromen want ze is miss Nederland Nooit meer alleen, nooit meer alleen Refrein: Als je wint, heb je vrienden Rijen dik, echte v Als je wint, nooit meer e.. Zolang je wint Al ben je nog zo moe, ze komen naar je toe Of je nu slaapt of eet, of half aangekleed Een feest is nooit een feest, als jij niet bent geweest Nooit meer alleen, nooit meer a.. Vraag: Welke van de volgende gezegden past het beste bij Als je wint? a. In nood leert men zijn vrienden kennen. b. Beter een goede buur dan een verre vriend. c. Wanneer de vaten tot de bodem leeg zijn, verdwijnen de vrienden 4

6 Lees het verhaal en vul de ontbrekende woorden in: eten, gebrek, losbandig, niemand, verkwistte, vermogen. Lezen: De verloren zoon Iemand had twee zonen. De jongste van hen zei tegen zijn vader: Vader, geef mij het deel van uw bezit waarop ik recht heb. De vader verdeelde zijn.. onder hen. Na enkele dagen verzilverde de jongste zoon zijn bezit en reisde af naar een ver land, waar hij een leven leidde en zijn vermogen.. Toen hij alles had uitgegeven, werd dat land getroffen door een zware hongersnood, en begon hij te lijden. Hij vroeg om werk bij een van de inwoners van dat land, die hem op het veld zijn varkens liet hoeden. Hij had graag zijn maag willen vullen met de peulen die de varkens te kregen, maar. gaf ze hem. (Bron: uit het Lucas Evangelie, hoofdstuk 15) Vragen 1. Waarom past het lied Als je wint.. bij de tekst? 2. Welke verwijten zou de jongen zich zelf kunnen maken? 3. Waarom zou niemand de jongen hebben willen helpen? Opmerking: later in de derde les zullen wij doen alsof de weggelopen zoon nog dieper zal vallen en op rovers pad zal gaan. Uiteindelijk zal hij dan door de Romeinen worden gearresteerd en veroordeeld worden tot de kruisdood Tijd over? Filmfragment keuze: Nederlands of Engels talig zonder ondertiteling Vragen: Voor de film: wat verwacht je van de afloop? Na de film: wat heeft je verrast? 5

7 2. Erbarme dich In het verhaal van de verloren zoon hebben wij kunnen zien dat de jongste zoon heeft ervaren hoe het is om niet geholpen te worden. Zijn nieuwe vrienden verdampten als sneeuw voor de zon toen het geld op was. Inderdaad, als je wint hebt je vrienden. Hij werd nu aan zijn lot over gelaten, arm, hongerig en alleen. (Wat zouden zijn gedachten kunnen zijn geweest?) Opdracht: erbarme dich In de aanloop naar het Paasfeest gaan vele mensen naar theaters, concertzalen en kerken om te luisteren naar de Mattheuspassion. Hierin komt het korte lied Erbarme Dich voor. Het kan een antwoord zijn op de vraag die wij hierboven stelde: Wat kunnen zijn gedachten zijn geweest? Luister goed en plaats de zinnen in de juiste volgorde: (Let op de tekst is kort en wordt op verschillende manieren herhaald). a. Bitterlich, b. Erbarme dich c. Herz und Auge weint vor dir, d. Mein Gott, e. Schaue hier f. Um meiner Zähren willen,.b Schrijf de juiste Nederlandse vertaling op: Bitter, Hart en ogen wenen om U, Heb medelijden, Mijn God, Omwille van mijn tranen, Zie toch Heb medelijden,.... Vraag: Waarom past dit lied zowel de vader als bij de weggelopen zoon? 6

8 Niet iedereen heeft het zo goed getroffen. Door de drukte van alle dag, onze eigen belangrijke dingen, gaan ook wij soms (of vaak) voorbij aan die ander die het minder heeft. Ver weg in vreemde landen, maar ook dicht bij: in het gezin, de familie, op straat, op school en waar al niet. Zo wordt in de samenleving gesproken over een steeds groter wordende kloof tussen gezond en ongezond, arm en rijk, tussen jong en oud, enzovoort. Binnen de wereld van de godsdienst wordt daarnaast ook nog gesproken over een afstand tussen levenden en doden, tussen hemel en aarde, tussen God en de mens. Onderstaand verhaal gaat hier over. Keuze: Filmfragment (8:00 min.) bekijken: Het filmfragment wordt vooraf gegaan door een trailer van de speelfilm Heaven is for real. Dat maakt het begrip hemel wat tastbaarder. Daarna volgt een deel van het hierboven beschreven verhaal. OF Gezamenlijk lezen De hieronder te lezen tekst wordt verdeeld over drie groepen: Leerling-1 = verteller, leerling 2 = Abraham, de rest van de klas = de rijke man Er was eens een rijke man die gewoon was zich te kleden in purperen kleren en fijn linnen en die dagelijks uitbundig feestvierde. Een bedelaar die Lazarus heette, lag voor de poort van zijn huis, overdekt met zweren. Hij hoopte zijn maag te vullen met wat er overschoot van de tafel van de rijke man; maar er kwamen alleen honden aanlopen, die zijn zweren likten. Op zekere dag stierf de bedelaar, en hij werd door de engelen weggedragen om aan Abrahams hart te rusten. Ook de rijke stierf en werd begraven. Toen hij in het dodenrijk, waar hij hevig gekweld werd, zijn ogen opsloeg, zag hij in de verte Abraham met Lazarus aan zijn zijde. Hij riep: Vader Abraham, heb medelijden met mij en stuur Lazarus naar me toe. Laat hem het topje van zijn vinger in water dompelen om mijn tong te verkoelen, want ik lijd pijn in deze vlammen. Maar Abraham zei: Kind, bedenk wel dat jij je deel van het goede al tijdens je leven hebt ontvangen, terwijl Lazarus niets dan ongeluk heeft gekend; nu vindt hij hier troost, maar lijd jij pijn. Bovendien ligt er een wijde kloof tussen ons en jullie, zodat wie van hier naar jullie wil gaan dat niet kan, en ook niemand van jullie naar ons kan oversteken. Toen zei de rijke man: Dan smeek ik u, vader, dat u hem naar het huis van mijn vader stuurt, want ik heb nog vijf broers. Hij kan hen dan waarschuwen, zodat ze niet net als ik in dit oord van martelingen terechtkomen. Abraham zei: Ze hebben Mozes en de profeten (die onder andere zeggen dat de zwakken niet verwaarloosd mogen worden): laten ze naar hen luisteren! De rijke man zei: Nee, vader Abraham, maar als iemand van de doden naar hen toe komt, zullen ze tot inkeer komen. Maar Abraham zei: Als ze niet naar Mozes en de profeten luisteren, zullen ze zich ook niet laten overtuigen als er iemand uit de dood opstaat. 7

9 Vragen hierbij: Leg uit waarom de volgende gezegden passen bij dit verhaal: 1. Boontje komt om zijn loontje 2. De rollen zijn omgekeerd 3. Het recht moet zegevieren 4. Bij welke regel past het lied Erbarme dich het best? DOE-OPDRACHTEN Soms creëren wij zelf ook kloven tussen ons en andere mensen. Door op de negatieve manier aandacht aan de ander te schenken zoals roddelen, iemand negeren, pesten, schelden, enzovoorts. Zowel offline als online. Soms zijn wij dader, soms zijn wij slachtoffer. Gelukkig doen wij ook het tegenovergestelde; besteden wij op een positieve en goed bedoelde manier aandacht aan de ander (zonder wat terug te verwachten). Opdracht 1 Bedenk een moment dat je iemand bijstond, hielp, een compliment of positieve aandacht gaf. Schrijf dit op een groene post-it. Opdracht 2 Bedenk een moment, dat je niet de hulp of positieve aandacht kreeg, die je op dat moment nodig had OF bedenk een moment dat je negatieve aandacht kreeg. Het zijn de dingen waar je misschien nog wel een beetje boosheid of teleurgesteldheid bij kan voelen. Schrijf deze op een gele post-it. Opdracht 3 Bedenk een moment dat jezelf iemand niet de aandacht hebt gegeven of niet geholpen hebt OF bedenk een moment dat jezelf negatieve aandacht gaf. Je kan er spijt over voelen. Schrijf deze op een roze post-it. De post-its worden geplakt op blz. 16 8

10 9

11 3. Goede Vrijdag, Als wij terugzien op het verhaal van de verloren zoon en Lazarus en de rijke man dan valt op dat geld een belangrijke rol speelt. In de verloren zoon lokt het geld om het er eens flink van te nemen. Daarbij had hij er geen moeite om afstand van zijn vader te nemen. Toen hij nog geld had waren er vrienden in overvloed. Eenmaal al het geld verbrast was er niemand meer die oog voor hem had. Arm geworden liet men hem aan zijn lot over. Zijn roep om hulp, zijn erbarme dich, werd niet gehoord. Vraag: Hoe zouden het verhaal van de verloren zoon en de rijke man kunnen worden samengevoegd tot één verhaal? De post-its Wij gaan kort kijken naar de post-its die je hebt geplakt op bladzijde 16 Een aantal leerlingen lezen tekstjes hardop die zij hebben geschreven op: - De groene post-it - De gele post-it - De roze post-it Ook hier is te zien dat wij allen onze bijdrage leveren aan het geluk (de groene post-it) en ongeluk van de ander (de roze post-it). Gelukzoekers als wij zijn, vergeten wij wel eens (of vaak) het geluk van de ander. Met alle gevolgen van dien. In het klein. In het groot. Voor de rijke man was er geen hoop meer. Hij heeft tijdens zijn leven geen moment gekend waarbij hij dacht ik ga het anders doen. Hij bleef altijd doof en blind voor de nood van de ander. Over de grenzen van de dood wordt hij pijnlijk geconfronteerd met zijn roze post-it. Filmfragment: Wij gaan kijken naar iemand die verteld vanachter de goktafel. Over de rol van geld en de offers die geld en rijkdom van ons vragen. Hij heeft het over zijn zoektocht naar geluk en brengt ons bij Goede Vrijdag, de dag dat Christus Jesus stierf, de dag dat Hij geschiedenis maakte. Vragen: a. Welk verschil wordt duidelijk gemaakt? b. Welke woorden verwijst naar Goede Vrijdag? 10

12 Het Kruisoffer Wij gaan ons nu kort verdiepen in het offer van God. Zijn Zoon Jesus, die zijn leven vrijwillig geeft om, en misschien begrijp ja dat nu nog niet, om mensen te redden. Opdat mensen een voorbeeld hebben om zich aan op te trekken, menswaardiger te leven. Om net als Hem, als het even kan, ieder ander lief te hebben. Om niet op een afstand van de medemens te leven, maar dichtbij. Om niet als een vreemde voor God te leven, maar als een vriend met God. Zich door Hem te laten helpen, waarvan bekend is, dat Hij zich als een echte vriend heeft betoont. Tot het bittere eind. Die het Erbarme dich nooit onbeantwoord laat. Kaarsen Er wordt door een leerling één of enkele kaars(en) aangestoken. Het wordt stiller dan stil. Om enigszins te begrijpen wat de omvang van het offer was van God gaan wij een aantal teksten met bijhorende tekeningen bekijken uit het Boek, Pasen een reisgids voor de goede Week. 11

13 12

14 13

15 14

16 In het verhaal van de verloren zoon loopt het goed af. Hij ging terug naar zijn vader die al die tijd naar zijn weggelopen zoon had uitgekeken. En dat werd met een groot feest gevierd. De vader zei: Laten we eten en feestvieren, want deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is teruggevonden. Maar stel nu dat de jongen dat niet deed. Dat hij nog dieper was gevallen en gekozen zou hebben voor het roverspad. Dat hij uiteindelijk was opgepakt door de Romeinen en tezamen met Jesus gekruisigd zou worden. Hij zou dan terecht komen in één van de lijdensverhalen over Jesus. Hieronder is dit verwerkt in één van die verhalen: Bovenaan het kruis staat de reden van de veroordeling geschreven: Jesus van Nazareth, Koning van de Joden. En allen die daar langs komen, beledigen en bespotten Hem. Als Hij de koning van Israël is, laat Hem dan van het kruis afkomen. Met Jesus zijn nog twee rovers gekruisigd en één van de rovers, die in zijn jonge jaren zou zijn weggelopen van zijn vader, nam het voor Jesus op: Hij heeft niets kwaads gedaan. Daarop richt hij zich tot Jesus met een gebed, vol geloof: Heer, denk aan mij wanneer U in uw koninkrijk komt. Jesus antwoorde: Waarlijk, Ik zeg u: vandaag nog zult u met mij in het Paradijs zijn. Kortweg zegt de rover met al zijn roze post-its: Erbarme dich. Jesus antwoord met kort gezegd: Ich erbarme. De rover heeft een echte vriend gevonden Voor hem is het een goede vrijdag. Ook voor Jesus. De roze post-it van de rover is nu weg. Daarmee ook zijn wanhopen om zijn schuld. Jesus, heeft de last van de roze post-its op zich genomen. De rover hoeft niet meer te wanhopen. Het is nu goed. Hij is vrij. 15

17 Plak hier jouw Post-its ROZE Dit wil Hij dragen GEEL Dit wil Hij mogelijk maken voor jou GROEN Daar wil Hij jou mee helpen om het nog mooier te maken 16

18 Jouw post-its Een van de bekendste Christelijke gebeden is het Onze Vader. Het gebed is door Jesus geleerd aan zij volgelingen. Wij gaan dat rustig lezen: Onze Vader die in de hemelen zijt Uw Naam worde geheiligd Uw koninkrijk kome Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel. Geef ons heden ons dagelijks brood Vergeef ons onze schulden zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven. Leid ons niet in verzoeking maar verlos ons van de Boze want van U is het koninkrijk en de macht en heerlijkheid tot in eeuwigheid. Amen. Lees dit zelf nog eens in stilte door. In dit gebed wordt gezegd: Vergeef ons onze schulden (dat zijn de roze post-its) gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren (dat zijn de gele post-its) Het lijden van Jesus op het kruis is het lijden wegdragen als gevolg van de roze post-its van de mensen. Zodat deze mensen van die last worden verlost. Dat het daarmee ook mogelijk wordt om zelf ook anderen te vergeven. Wat jouw post-its op blz. 16 betreft: Om het goede van Goede Vrijdag verder te begrijpen en aan te voelen ga je het volgende doen: 1. Haal de roze post-it weg. 2. Haal de gele post-it weg, als je dat kan. 3. Plak de roze (en gele) post-its op het witte poster dat de docent heeft mee genomen. Als iedereen weer zit: afsluitende muziekclip De leerlingen luisteren en kijken naar een muziekclip van Delerious? Historymaker Kaarsen De kaarsen uit geblazen. Vergeet de laatste bladzijde niet in te vullen s.v.p. 17

19 Schrijf hieronder jouw reactie op Goede vrijdag:... Schrijf hieronder jouw reactie op de 3 lessen die je nu hebt gehad:... Tops / Tips?... 18