WERELDOORLOG I BEZOEKERS IN DE WESTHOEK 2013

Transcriptie

1 WERELDOORLOG I BEZOEKERS IN DE WESTHOEK 2013 Kenniscentrum Westtoer November 2014

2 Inhoud 1 Inleiding Methodologie Volume WOI bezoekers Selectie van 10 onderzoeksites Bezoekersaantallen aan de onderzoeksites Gemiddeld aantal bezoeken aan onderzoeksites Volume WOI bezoekers Spreiding van WOI bezoeken over het jaar Profiel WOI bezoekers Individuelen, schoolbezoekers, groepsbezoekers Herkomst WOI bezoekers Bezoek vanuit vakantieplaats of woonplaats Samenstelling naar type bezoeker Bezoekers op daguitstap vanuit hun woonplaats WOI bezoekers met verblijf in de Westhoek WOI bezoekers met verblijf buiten de Westhoek Organisatie van het bezoek aan de WOI site Kenmerken van gezelschappen Grootte van gezelschap/groep Leeftijd van de WOI bezoekers Gezelschap met of zonder kinderen Sociaal profiel Actueel (of eerder) beroep van gezinshoofd Pensioenstatus van het gezinshoofd Eerder bezoek of niet Gedrag tijdens bezoek Aantal bezochte WOI sites in de Westhoek Inschatting aantal bezoekers aan WOI sites Spreiding van bezochte sites in de Westhoek Bezoekpatroon Combinatie met sites in het noorden van Frankrijk Transport naar de Westhoek Gebruik van thematische routes Motivatie Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek als bestemming voor een daguitstap of verblijf Specifieke motivatie voor bezoek aan WOI sites Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

3 6.3 Belang van de erkenning als UNESCO-werelderfgoed Informatiegedrag Individuele bezoekers Schoolbegeleiders Groepsbegeleiders Digitaal gedrag Beschikbaarheid over digitale toestellen tijdens het bezoek Gebruik van apps tijdens het bezoek Bestedingen van WOI bezoekers in de Westhoek Tevredenheid Globale tevredenheid over het WOI erfgoed in de Westhoek Appreciatie rond de aanpak van WOI erfgoed door de regio Beoordeling van de 10 onderzoeksites Intentie tot herhaalbezoek tijdens herdenkingsjaren Samenvatting in bezoekerssegmenten Conclusies Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

4 1 Inleiding Reeds in 2006 nam Westtoer het initiatief om het WOI toerisme in de Westhoek in kaart te brengen met als doel een onderbouwing te bieden voor de begeleiding van de Westhoek bij het voorbereiden van de herdenkingsjaren Het onderzoek van 2006 resulteerde niet enkel in een beter begrip over de profielen van de WOI bezoekers in de Westhoek, maar tevens in een beter inzicht in wat zij verwachten bij hun bezoek aan het WOI erfgoed. Het onderzoek zorgde ook voor parameters waarmee het aantal WOI bezoekers in de volgende jaren kon worden opgevolgd. Zo liet het onderzoek toe om inschattingen te maken voor de jaren 2007 tot en met Met de herdenkingsjaren in zicht was het belangrijk om de parameters te actualiseren en een meer gefundeerde basis te bieden voor het evalueren van de herdenkingsjaren. Het Europees Interreg-project Great War binnen het Twee Zeeën programma bood daar de mogelijkheden voor en zorgde ook voor een verruiming met een parallel onderzoek in de departementen Nord, Pas-de-Calais en Somme langs de Franse kant. Het onderzoek binnen het Great War project heeft drie doelstellingen: - De belangstelling voor het WOI erfgoed in de Westhoek en het noorden van Frankrijk in kaart brengen vóór de start van de herdenking; - Beter inzicht krijgen in het profiel, gedrag, motivatie, tevredenheid en bestedingen van de WOI bezoeker in 2013 (en waar mogelijk vergelijken met 2006); - Investeren in digitale tellers op relevante begraafplaatsen voor het onderzoek met het oog op een continue monitoring van bezoekersaantallen in de herdenkingsjaren. In dit rapport worden de resultaten besproken van het onderzoek 2013 globaal voor de Westhoek. Er werden ook rapporten geproduceerd per deelnemende WOI site in de Westhoek die aan de verantwoordelijken van de diverse sites en musea werden overgemaakt. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

5 2 Methodologie Om dit onderzoek uit te voeren werd volgende methodologie opgezet: - Selectie van 10 onderzoeksites Voor het beperken van de onderzoekskosten selecteren we 10 sites waarvan de bezoekers representatief zijn voor alle WOI bezoekers in de Westhoek en waar we continu bezoekersaantallen opvolgen en enquêteurs opstellen. - Opvolgen van bezoekersaantallen op de 10 onderzoeksites: bij 6 musea aan de hand van informatie uit het ticketingsysteem en bij 4 begraafplaatsen aan de hand van bezoekerstellers op de site. - Inzetten van enquêteurs op 38 enquêteermomenten op elk van de 10 onderzoeksites voor een korte mondelinge enquête (blitz enquête) rond een aantal basisvariabelen als herkomst, type bezoeker, grootte van het gezelschap/groep. Deze enquêteurs vroegen ook naar het adres van de bezoekers met de duidelijke vermelding dat het adres enkel zou gebruikt worden voor het sturen van de online enquête. Slechts 23% was niet bereid om een adres opgeven of kon dit niet doen. Vooral Duitsers en in mindere mate Fransen waren hiertoe minder bereid. In totaal werden blitz enquêtes afgenomen. - Opstellen en uitsturen van een meer diepgaande online enquête naar individuele bezoekers, groepsbezoekers en begeleiders van schoolgroepen. We kregen volledig ingevulde enquêtes terug. We konden dus rekenen op een responsgraad van 47% tegenover de bezoekers aangesproken door de enquêteur en op 57% tegenover de bezoekers waar een enquête naar toe werd verstuurd. - Wegen van online enquête met verhoudingen uit de blitz enquête In de steekproef van de online enquête zijn de individuele bezoekers oververtegenwoordigd en de scholen en de groepen ondervertegenwoordigd. Rekening houdend met de gevolgde methodologie is dit geen verrassende uitkomst: scholen en groepen hebben respectievelijk slechts één of twee enquêtes meekregen per groep, terwijl aan elk individueel samen reizend gezelschap één enquête werd meegegeven. De resultaten van de online enquête worden daarom gewogen met het relatieve belang van herkomst, aantal personen en type bezoekers uit de blitz enquête om de resultaten uit de online enquête meer representatief te maken, gezien de blitz enquête op meer observaties slaat en zodoende beter de populatie van de bezoekers benadert. In dit rapport worden de gewogen resultaten weergegeven van de online enquêtes. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

6 3 Volume WOI bezoekers Voor het inschatten van het volume van WOI bezoekers in de Westhoek gebruiken we twee belangrijke variabelen: - het totaal van de bezoekersaantallen op 10 onderzoeksites in de Westhoek; - het gemiddeld aantal bezoeken aan deze 10 sites per bezoeker. 3.1 Selectie van 10 onderzoeksites De 10 sites zijn dezelfde die werden geselecteerd voor het bezoekersonderzoek in Het betreft zes musea en vier militaire begraafplaatsen in de Westhoek. Voor de selectie van de onderzoeksites gaan we uit van de hypothese dat minstens 95% van de actuele WOI bezoekers in de Westhoek tijdens hun daguitstap of verblijf minstens één van deze tien sites heeft bezocht en dat de kans dat WOI bezoekers in de Westhoek enkel andere WOI sites bezoeken, zonder een bezoek aan één van de tien genoemde locaties, heel klein is. Een WOI bezoeker in de Westhoek wordt dus binnen het kader van dit onderzoek gedefinieerd als een bezoeker die minstens één van de 10 onderzoeksites in de Westhoek heeft bezocht. Tabel 1 10 onderzoeksites in de Westhoek WOI site Gemeente Musea In Flanders Fields Museum Museum aan de IJzer (IJzertoren) Dodengang Memorial Museum Passchendaele 1917 Talbot House Bayernwald Ieper Diksmuide Diksmuide Zonnebeke Poperinge Heuvelland Begraafplaatsen Tyne Cot Cemetery Lijssenthoek Military Cemetery Duitse begraafplaats in Langemark Duitse begraafplaats in Vladslo Zonnebeke Poperinge Langemark-Poelkapelle Diksmuide Ook andere sites, niet in deze selectie van tien opgenomen, zijn belangrijk voor de WOI bezoekers in de Westhoek. Dit is onder andere het geval voor de Menenpoort (met de Last Post). Het volume van de bezoekers op deze sites wordt ingeschat op basis van de bevraging bij de bezoekers over alle sites die ze bezochten. Pas in een verder onderdeel van het rapport wordt de rangorde van de belangrijkste sites naar bezoekersaantallen opgegeven. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

7 Kaart 1 Ligging van de 10 onderzoeksites in de Westhoek Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

8 3.2 Bezoekersaantallen aan de onderzoeksites Tabel 2 Aantal bezoeken op de 10 onderzoeksites Site Groei in % Tyne Cot Cemetery (tellers) ,5 In Flanders Fields Museum (tickets) ,6 Duitse begraafplaats in Langemark (teller) ,6 Memorial Museum Passchendaele 1917 (tickets) ,7 Dodengang (aantallen) ,7 Museum aan de IJzer (tickets) ,3 Lijssenthoek Military Cemetery (tellers) ,4 Duitse begraafplaats in Vladslo (teller) ,5 Bayernwald (tickets) ,7 Talbot House (tickets) ,2 Totaal ,3 Tabel 2 vergelijkt het aantal bezoeken in 2013 met deze in De bezoekersaantallen in de musea werden op maandbasis doorgegeven door de participerende musea. De bezoekers op de begraafplaatsen werden geteld door middel van digitale bezoekerstellers met pyrosensoren die door Westtoer in de loop van 2005 geïnstalleerd werden en in 2012 vernieuwd werden. De gemiddelde groei in bezoeken aan de 10 sites relevant voor het onderzoek ligt in 2013 op 27% tegenover het aantal uit vorig onderzoek in In alle sites werd een groei opgetekend met uitzondering voor het Museum van de IJzer. 3.3 Gemiddeld aantal bezoeken aan onderzoeksites Het gemiddeld aantal bezoeken aan de 10 geselecteerde sites per bezoeker werd bevraagd in de uitgebreide online enquête. Tabel 3 Gemiddeld aantal bezoeken aan de 10 onderzoeksites per bezoeker, 2006 en 2013 Type WOI bezoeker Individuele bezoeker 2,7 2,8 Schoolbezoekers 3,1 3,2 Groepsbezoekers 2,5 3,1 Alle bezoekers 2,9 3,0 Aantal cases In 2013 werden 3 van de 10 geselecteerde sites per bezoeker bezocht waar dit in 2006 lag op 2,9. Deze toename in aantal bezoeken doet zich voor bij alle types van bezoekers maar het meest bij de groepsbezoekers. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

9 3.4 Volume WOI bezoekers 2013 De bezoekers aan de 10 onderzoeksites wordt gedeeld door 3,0 (het gemiddeld aantal bezoeken van deze bezoekers aan de 10 geselecteerde sites). In 2013 kunnen we zo het aantal WOI bezoekers inschatten op Dit is een stijging met 27% tegenover 2006 toen de herdenkingsjaren nog veraf waren en een toename van 16% tegenover het ingeschatte aantal voor Het is duidelijk dat 2013 reeds een aanloop nam naar de feitelijke herdenkingsjaren. Grafiek 1 Evolutie van het aantal WOI bezoekers in de Westhoek, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

10 Aandeel in % 3.5 Spreiding van WOI bezoeken over het jaar De WOI bezoeken zijn vrij goed verdeeld over het jaar. Enkel de drie wintermaanden geven de sites wat rust. In mei, juli en oktober zien we pieken tot rond 12%. De spreiding van de bezoeken naar maand toont weinig verschil over de jaren heen: 2013 wijkt weinig tot niet af van het gemiddelde over de jaren In mei komen veel schoolgroepen en andere groepen op bezoek. In juli bezoeken veel vakantiegangers maar ook nog steeds Britse schoolgroepen de sites. In oktober tot en met 11 november gaat het voor een groot deel om schoolgroepen. Grafiek 2 Aandeel maanden in aantal bezoeken aan de 10 onderzoeksites, 2013 tegenover gemiddelde , in % 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 12,3 10,1 11,7 8,1 9,9 8,3 4,4 4,6 1,0 0,7 11,6 10,3 11,1 10,4 11,6 9,5 9,3 11,6 9,0 9,2 9,9 9,5 3,0 3,2 J F M A M J J A S O N D Gemiddelde Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

11 4 Profiel WOI bezoekers 4.1 Individuelen, schoolbezoekers, groepsbezoekers Schoolbezoekers zijn even belangrijk in aantal als individuele bezoekers De WOI bezoekers differentiëren sterk zowel naar profiel als naar gedrag naargelang ze een individuele bezoeker, een schoolbezoeker of een groepsbezoeker zijn. Het onderscheid tussen individuele bezoekers en groepsbezoekers wordt gemaakt op basis van de grootte van het gezelschap en niet op basis van de organisatie van de trip. Onder individuele bezoekers vallen personen in gezelschappen tot 10 personen. Vanaf 11 personen worden niet-schoolbezoekers ondergebracht bij groepsbezoekers. Daardoor komen ook informele, kleinere groepen van meer dan 10 personen voor bij groepsbezoekers. De schoolbezoekers en individuele bezoekers zijn elk goed voor 44%. De groepsbezoekers zijn minder belangrijk en halen een aandeel van 11% van het totaal aantal bezoekers. Wellicht was er bij de groepsbezoekers, die vaak met een vereniging komen, een afwachtende houding en werd het bezoek uitgesteld tot in de herdenkingsjaren zelf. Het onderzoek dat lopende is in 2014 zal hierover uitsluitsel kunnen bieden. Grafiek 3 WOI bezoekers in de Westhoek, 2013 Aandeel Individuele bezoekers ,4% Schoolbezoekers ,2% Groepsbezoekers ,4% Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

12 4.2 Herkomst WOI bezoekers 56% van de WOI bezoekers is buitenlander of 44% van alle bezoekers is Belg. Britten zijn de belangrijkste buitenlandse bezoekers met 37% van het totaal of bezoekers. De Nederlanders zijn niet onbelangrijk met bezoekers of een aandeel van 11%. Grafiek 4 Herkomst WOI bezoekers in de Westhoek, 2013 Belgische WOI bezoekers Aandeel 44,1% Britse WOI bezoekers ,2% Nederlandse WOI bezoekers ,3% Andere WOI bezoekers ,4% bezoekers komen uit niet-britse Commonwealth landen Grafiek 5 Herkomst WOI bezoekers in de Westhoek, België Verenigd Nederland Australië Frankrijk Canada Duitsland Verenigde Koninkrijk Staten Nieuw- Zeeland Ierland Andere landen In totaal zijn de niet-britse inwoners uit de Commonwealth goed voor bezoekers Australiërs, Canadezen en Nieuw-Zeelanders bezochten in 2013 de WOI sites in de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

13 De nabije markten van Fransen en Duitsers zijn daarentegen beperkt tot respectievelijk en bezoekers. In de verdere analyses maken we bij de individuele bezoekers naast Belgen, Britten en Nederlanders een onderscheid tussen Australiërs, andere Europese landen en andere niet- Europese landen, gezien andere niet-europese landen een ander gedrag zullen vertonen dan de andere Europese landen (qua transport en andere kenmerken). Wanneer we de volumes op deze manier samennemen zijn er bij benadering WOI bezoekers uit andere Europese landen (vooral Fransen, Duitsers en Ieren) en WOI bezoekers uit andere niet- Europese landen (vooral Canadezen, Amerikanen en Nieuw- Zeelanders). Er zijn heel weinig Franse en Duitse bezoekers. Het aandeel van de buitenlanders is iets gestegen tegenover 2006 De groei deed zich niet enkel voor bij de Belgen (+21%), maar nog iets sterker bij de buitenlanders (+32%) waardoor het aandeel van de buitenlanders toenam tot 56%. De groei doet zich het sterkst voor bij de andere niet Britse buitenlandse bezoekers (+81%). In deze groep nam het aantal Nederlanders sterk toe (+55%). Het aantal bezoekers uit de Commonwealth landen steeg eveneens met 45%. De Britten stegen slechts met 16%. Grafiek 6 Aantal Belgische, Britse en andere WOI bezoekers in de Westhoek, Belgische WOI bezoekers Britse WOI bezoekers Andere WOI bezoekers Grafiek 7 Aandeel van Belgen en buitenlanders in WOI bezoekers in de Westhoek, ,1 53, ,1 55,9 Belgische WOI bezoekers Buitenlandse WOI bezoekers Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

14 De Belgische WOI bezoekers zijn hoofdzakelijk Vlamingen De Belgen zijn voor 95% Vlamingen. Een derde is West-Vlaming. 7% is inwoner van de Westhoek. Andere belangrijke provincies van herkomst zijn Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Brussel en Wallonië zijn beperkt vertegenwoordigd met en bezoekers. Grafiek 8 Herkomst Belgische WOI bezoekers in de Westhoek, Participatiegraad Bewoners Westhoek Rest West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Vlaams- Brabant Limburg Brussel Hoofdstedelijk Gewest Wallonië 7,5% 5,0% 2,6% 2,1% 1,8% 1,8% 0,4% 0,1% De participatiegraad (aantal WOI bezoekers op de totale bevolking) toont aan dat er een groot draagvlak is voor het WOI gebeuren in de Westhoek en in West-Vlaanderen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

15 De Britse WOI bezoekers komen vooral uit het Zuiden van Engeland 32% van de Britten komt uit de South East. Maar ook East England, London en de Midlands zijn belangrijk. Grafiek 9 Herkomst Britse WOI bezoekers in de Westhoek, South East, England East of England London, England Midlands, England North West, England South West, England North East, England Scotland Wales Northern Ireland De Nederlandse WOI bezoekers zijn afkomstig uit de Randstad Holland en het zuiden van Nederland Voor de Nederlanders hebben we enkel voldoende cases voor resultaten voor individuelen (n=362) en schoolbezoekers (n=63), niet voor groepsbezoekers. Grafiek 10 Herkomst Nederlandse individuelen en schoolbezoekers bij WOI bezoekers in de Westhoek, Randstad Holland Onder de grote rivieren Noord Nederland Individuele bezoekers Schoolbezoekers Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

16 Australische WOI-bezoekers zijn voornamelijk afkomstig uit de provincies New South Wales (36%), Queensland (23%) en Victoria (19%). Belgische en Britse WOI bezoekers zijn erg verschillend in samenstelling naar individuelen, schoolbezoekers, groepsbezoekers. Voor de samenstelling naar soort bezoeker hebben we enkel voldoende cases voor de Belgen en de Britten en worden de andere herkomstlanden gegroepeerd. Grafiek 11 Type bezoeker bij WOI bezoekers in de Westhoek naar herkomst, in % en volume, 2013 WOI bezoekers (n=4637) ,4 44,2 11,4 Belgen (n=3170) , ,6 10,2 Britten (n=719) Anderen (n=748) ,1 63,5 13, ,1 35,5 10,4 Individuele bezoekers Schoolbezoekers Groepsbezoekers Bij de Belgische bezoekers zijn de individuelen de belangrijkste groep met 58% of bezoekers. Bij de Britten halen de schoolbezoekers een aandeel van 64% of bezoekers. 10,2% Dit betekent dat het moeilijk is om uitspraken te doen over dé Belgische WOI bezoeker of dé Britse WOI bezoeker gezien het gedrag zeer sterk bepaald wordt door het feit of men individuele bezoeker, schoolbezoeker of groepsbezoeker is. 23,1% 63,5% 13,4% In de verdere analyses gaan we zoveel mogelijk in op een meer gedetailleerde segmentering binnen de herkomstlanden. 54,1% 35,5% 10,4% Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

17 4.3 Bezoek vanuit vakantieplaats of woonplaats De WOI bezoekers kunnen worden opgedeeld in: - bezoekers die op daguitstap zijn vanuit hun woonplaats; - bezoekers die verblijven buiten de woonplaats en tijdens dit verblijf niet in de Westhoek logeren. Deze groep maakt eigenlijk ook een daguitstap naar de Westhoek maar doet dit vanuit een vakantieplaats buiten de Westhoek; - bezoekers die verblijven buiten de woonplaats en tijdens dit verblijf in de Westhoek logeren. Deze variabele is sterk bepalend voor het gedrag en de bestedingen van de WOI bezoeker in de regio en wordt systematisch meegenomen in de verdere analyses Samenstelling naar type bezoeker Bijna vier op tien van de WOI bezoekers logeert in de Westhoek 38% van de WOI bezoekers verblijft in de Westhoek. 38% maakt een daguitstap vanuit de woonplaats en 24% verblijft buiten de Westhoek. Grafiek 12 WOI bezoekers in de Westhoek naar type bezoeker, 2013 Daguitstap vanuit woonplaats Aandeel 38,4% Verblijf buiten de Westhoek ,8% Verblijf in de Westhoek ,8% Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

18 De samenstelling naar type bezoeker is iets verschillend voor individuele bezoekers, schoolbezoekers en groepsbezoekers Grafiek 13 Type van WOI bezoekers in de Westhoek bij individuele bezoekers, schoolbezoekers en groepsbezoekers, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4637) 38,4 23,8 37,8 Individuelen (n=3428) 35,7 25,9 38,4 Scholen (n=631) 41,6 20,7 37,7 Groepen (n=578) 36,1 28,2 35,8 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Schoolgroepen komen iets meer op daguitstap (42%) dan individuele bezoekers en groepsbezoekers. Groepsbezoekers bezoeken de WOI sites iets meer vanuit een vakantieplaats buiten de Westhoek. De samenstelling naar type bezoeker is ook iets verschillend naar seizoen Grafiek 14 Type van WOI bezoekers in de Westhoek naar seizoen in %, 2013 WOI bezoekers (n=4637) 38,4 23,8 37,8 Voorjaar (n=1492) 40,1 24,1 35,8 Juli-augustus (n=1398) 31,4 30,4 38,2 Najaar (n=1747) 40,3 20,0 39,7 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek In de zomermaanden zijn er relatief meer WOI bezoekers (30%) die vanuit een andere vakantieplaats dan de Westhoek (vaak de Kust maar ook kunststeden) het WOI erfgoed van de Westhoek bezoeken en zijn er minder dagtoeristen. In het najaar verblijven meer WOI bezoekers in de Westhoek (40%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

19 Verdere segmentering Individuele bezoekers Bij individuele bezoekers is de samenstelling naar type bezoeker sterk verschillend naar herkomst Grafiek 15 Type bezoeker bij individuele WOI bezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3428) 35,7 25,9 38,4 Belgen (n=2346) 55,7 18,7 25,7 Britten (n=482) 3,0 34,2 62,8 Nederlanders (n=366) 19,5 29,3 51,3 Australiërs (n=61) 44,6 55,4 Andere (Eur.) (n=106) 9,8 51,6 38,6 Andere (niet-eur.) (n=67) 43,0 57,0 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Iets meer dan de helft van de individuele Belgische bezoekers (56%) is op daguitstap vanuit de woonplaats. Slechts 26% verblijft in de Westhoek ( bezoekers) en 19% verblijft buiten de Westhoek ( bezoekers). De Britse individuele bezoekers, maar ook de Australiërs en de bezoekers uit andere niet- Europese landen zijn hoofdzakelijk vakantiegangers met een heel hoog aandeel (63, 55 en 57%) dat verblijft in de Westhoek. Weinigen of geen van hen maken een daguitstap vanuit de woonplaats, daarvoor wonen ze te ver. Een niet onbelangrijk deel van hen brengt een bezoek aan de Westhoek vanuit een vakantieplaats niet gelegen in de Westhoek (34, 45 en 43%). De Nederlandse individuele bezoekers verblijven in 51% van de gevallen in de Westhoek. Toch zijn er 20% op daguitstap vanuit de woonplaats. 29% verblijft niet in de Westhoek. Onder de bezoekers uit andere Europese landen vinden we 10% individuelen op daguitstap vanuit de woonplaats (Fransen en Duitsers). 52 % verblijft buiten de Westhoek en 39% verblijft in de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

20 In de zomermaanden komen iets meer individuele bezoekers vanuit een andere vakantieplaats Grafiek 16 Type bezoeker bij individuele WOI bezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Individuelen (n=3428) 35,7 25,9 38,4 Voorjaar (n=893) 33,3 25,3 41,4 Juli-augustus (n=1282) 37,1 28,7 34,3 Najaar (n=1253) 36,1 23,5 40,4 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Er zijn relatief meer individuele bezoekers in voor- en najaar die in de Westhoek verblijven. De Belgische individuele WOI bezoekers verblijven iets meer in de Westhoek in het voorjaar Grafiek 17 Type bezoeker bij Belgische individuele WOI bezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Belgen (n=2346) 55,7 18,7 25,7 Voorjaar (n=592) 52,8 17,7 29,5 Juli-augustus (n=919) 54,7 20,9 24,3 Najaar (n=835) 58,7 16,9 24,4 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek In de zomermaanden bezoekt 21% van de Belgen, iets meer dan in de andere seizoenen, de WOI sites in de Westhoek vanuit een andere vakantieplaats (vooral de Kust). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

21 De Britse individuele bezoekers verblijven in de herfst meer in de Westhoek Grafiek 18 Type bezoeker bij Britse individuele WOI bezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Britten (n=482) 3,0 34,2 62,8 Voorjaar (n=143) 2,1 37,7 60,2 Juli-augustus (n=135) 1,9 44,2 53,9 Najaar (n=204) 4,4 25,1 70,5 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek In de zomermaanden bezoekt 44% van de Britten, veel meer dan in de andere seizoenen, de WOI sites in de Westhoek vanuit een andere vakantieplaats. De Nederlandse individuele WOI bezoekers verblijven iets meer in de Westhoek in het voorjaar Grafiek 19 Type bezoeker bij Nederlandse individuele WOI bezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Nederlanders (n=366) 19,5 29,3 51,3 Voorjaar (n=99) 17,5 27,5 55,0 Juli-augustus (n=142) 22,7 27,1 50,2 Najaar (n=125) 17,3 33,1 49,6 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek In de zomermaanden zijn er iets meer (23%) Nederlandse dagtoeristen vanuit de woonplaats. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

22 Schoolbezoekers Schoolbezoekers verschillen in samenstelling naar herkomst Grafiek 20 Type bezoeker bij WOI schoolbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=631) 41,6 20,7 37,7 Belgen (n=432) 63,2 21,8 15,0 Britten (n=113) 26,5 21,2 52,2 Nederlanders (n=63) 57,1 12,7 30,2 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Van de Belgische schoolbezoekers is een hoog aandeel (63%) op daguitstap. 15% verblijft in de Westhoek en 22% verblijft buiten de Westhoek (meest aan de Kust). De Britse schoolbezoekers ( bezoekers) logeren in iets meer dan de helft van de gevallen wel in de Westhoek. 21% logeert buiten de Westhoek en 27% is op daguitstap vanuit de woonplaats. De Nederlandse schoolbezoekers lijken iets meer op de Belgische schoolbezoekers (zijn met ) en komen voor meer dan de helft op daguitstap (57%). 30% logeert in de Westhoek en 13% buiten de Westhoek. In het najaar zijn er iets meer schoolbezoekers met verblijf in de Westhoek maar ook meer op daguitstap Grafiek 21 Type bezoeker bij WOI schoolbezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Scholen (n=631) 41,6 20,7 37,7 Voorjaar (n=357) 41,5 24,5 34,0 Juli-augustus (n=13) 34,2 65,8 Najaar (n=261) 47,8 13,4 38,8 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf buiten de Westhoek Er zijn in het najaar ten opzichte van het voorjaar relatief meer schoolbezoekers die in de Westhoek verblijven en ook iets meer schooluitstappen vanuit de eigen woonplaats. In juli en augustus zijn er - op enkele Britse schoolgroepen na - nauwelijks schoolgroepen aanwezig (Britse scholen gaan pas in vakantie vanaf de 3de week van juli). Het aantal cases in juli en augustus is dan ook te laag om een statistisch betrouwbare uitspraak te kunnen doen over de verdeling naar type bezoeker in de zomermaanden. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

23 Iets meer Belgische schoolbezoekers bezoeken de WOI sites vanuit een verblijfplaats buiten de Westhoek in het voorjaar dan in het najaar Er zijn onvoldoende cases om de analyse te maken van de samenstelling van de schoolgroepen voor juli en augustus. We kunnen dit enkel doen bij de Belgen en de Britten voor het voor- en najaar. Grafiek 22 Type bezoeker bij Belgische WOI schoolbezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Belgen (n=432) 63,2 21,8 15,0 Voorjaar (n=242) 57,9 25,2 16,9 Najaar (n=189) 70,4 16,9 12,7 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf buiten de Westhoek Er zijn meer daguitstappen van Belgische schoolbezoekers in de herfst. Britse schoolbezoekers verblijven iets meer in het najaar in de Westhoek dan in het voorjaar Grafiek 23 Type bezoeker bij Britse WOI schoolbezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Britten (n=113) 26,5 21,2 52,2 Voorjaar (n=57) 26,3 28,1 45,6 Najaar (n=44) 34,1 9,1 56,8 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf buiten de Westhoek In het voorjaar bezoekt 28% van de Britse schoolgroepen de WOI sites in de Westhoek vanuit een andere verblijfplaats dan de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

24 Groepsbezoekers Ook de samenstelling van groepsbezoekers verschilt naar herkomst Grafiek 24 Type bezoeker bij WOI groepsbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=578) 36,1 28,2 35,8 Belgen (n=392) 69,4 3,6 27,0 Britten (n=124) 12,1 43,5 44,4 Anderen (n=62) 21,0 45,2 33,9 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek De Belgische groepsbezoekers zijn meest op daguitstap vanuit de woonplaats: van de groepsbezoekers is 69% op daguitstap, 27% verblijft in de Westhoek (kleinere, informele groepen) en slechts 4 % verblijft buiten de Westhoek. Van de Britse groepsbezoekers logeert een relatief belangrijk deel van 44% niet in de Westhoek. 44% logeert in de Westhoek en een beperkt deel van 12% maakt een daguitstap vanuit de woonplaats. Er zijn te weinig cases bij Nederlandse groepsbezoekers om die af te zonderen van de groepsbezoekers uit andere landen. Bij de groepsbezoekers is de samenstelling verschillend naar seizoen Grafiek 25 Type bezoeker bij WOI groepsbezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Groepen (n=578) 36,1 28,2 35,8 Voorjaar (n=242) 50,9 18,4 30,7 Juli-augustus (n=103) 26,4 38,8 34,8 Najaar (n=233) 28,2 31,5 40,4 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

25 Bij de groepsbezoekers in het voorjaar is iets meer dan de helft op daguitstap. Dit aandeel ligt veel lager in de zomermaanden en in de herfst, waar de groepsbezoekers meer verblijven in de Westhoek of buiten de Westhoek. Relatief gezien zijn er wel veel minder groepsbezoekers in de zomermaanden dan in het voorof najaar. De Belgische groepsbezoekers die in het najaar de Westhoek bezoeken, verblijven iets meer in de Westhoek dan deze in het voorjaar en de zomer Enkel voor de Belgische groepsbezoekers kunnen we het type bezoeker ook verder uitsplitsen naar seizoen. Voor de groepsbezoekers uit Groot-Brittannië en de andere landen zijn hiervoor onvoldoende cases. Ook bij de Belgen zijn er relatief gezien minder groepsbezoekers in de zomermaanden dan in het voor- of najaar en werden niet voldoende cases gevonden om uitspraken te kunnen doen. Grafiek 26 Type bezoeker bij Belgische WOI groepsbezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 Belgen (n=392) 69,4 3,6 27,0 Voorjaar (n=185) 75,7 4,3 20,0 Juli-augustus (n=61) 73,8 26,2 Najaar (n=146) 59,6 4,1 36,3 Daguitstap vanuit woonplaats Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

26 4.3.2 Bezoekers op daguitstap vanuit hun woonplaats Veel West-Vlamingen onder de individuele dagjesbezoekers De bezoekers op daguitstap vanuit de woonplaats maken met bezoekers ongeveer 38% van alle WOI bezoekers uit. 48% van hen is een schoolbezoeker, 41% is een individuele bezoeker en slechts 11% een groepsbezoeker. Tabel 4 Herkomst van de WOI bezoekers op daguitstap naar de Westhoek vanuit de woonplaats, in %, 2013 Herkomst Individuele bezoeker Schoolbezoeker Groepsbezoeker Totaal Bewoners Westhoek 13,4 3,2 8,9 8,0 Regio Kortrijk-Waregem 10,9 4,0 8,5 7,5 Regio Roeselare-Tielt 9,2 4,7 5,2 6,6 Kustregio 7,7 2,3 5,0 4,8 Brugge-Torhout 9,2 6,0 8,2 7,6 West-Vlaanderen 50,4 20,2 35,8 34,5 Oost-Vlaanderen 18,4 12,3 15,0 15,1 Antwerpen 9,8 7,4 8,9 8,5 Vlaams-Brabant 6,8 4,2 7,5 5,6 Limburg 2,1 1,4 1,1 1,6 Brussel Hoofdstedelijk Gewest 1,2 1,2 5,3 1,7 Wallonië 1,4 1,2 1,7 1,3 België 90,1 47,9 75,3 68,3 Verenigd Koninkrijk 1,6 34,1 14,6 18,6 Nederland 7,1 15,1 7,0 10,9 Andere landen 1,2 2,9 3,1 2,2 Buitenland 9,9 52,1 24,7 31,7 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal in volume % bezoekers op daguitstap 41,3 48,0 10,7 100,0 Aantal ongewogen cases Van alle WOI bezoekers die de Westhoek bezoeken op daguitstap vanuit de woonplaats is 68% Belg en 32% buitenlander, vooral bij de schoolgroepen (52%) en in mindere mate bij de groepen (35%). Van de individuele bezoekers op daguitstap is 90% Belg en slechts een beperkt aandeel is buitenlander (10%). West-Vlamingen vormen de helft van dit segment ( bezoekers). 13% (of bezoekers) is inwoner van de Westhoek (in eerste instantie uit Ieper, gevolgd door Poperinge, Diksmuide en Zonnebeke). 18% is afkomstig uit de nabijgelegen provincie Oost-Vlaanderen. Slechts 2% komt uit de provincie Limburg terwijl 7% in Nederland woont. Van de schoolbezoekers op daguitstap vanuit de woonplaats is 48% Belg ( bezoekers). De buitenlandse schoolbezoekers zijn goed voor 52%, met 34% Britten en 15% Nederlanders. 20% van de schoolbezoekers komt uit West-Vlaanderen en 12% uit de provincie Oost- Vlaanderen. Er komen heel weinig scholen uit Limburg (1,4%) of uit Brussel en Wallonië. Bij de groepsbezoekers op daguitstap komt drie vierden uit België en een vierde uit het buitenland. 36% komt uit West-Vlaanderen (6 200 bezoekers), 15% uit het Verenigd Koninkrijk (2 500 bezoekers) en 7% uit Nederland (1 200 bezoekers). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

27 4.3.3 WOI bezoekers met verblijf in de Westhoek Drie vierden van de bezoekers die logeren in de Westhoek zijn buitenlanders WOI bezoekers of 38% van alle WOI-bezoekers logeert in de Westhoek. 45% van hen is individuele bezoeker, 44% schoolbezoeker en 11% groepsbezoeker. Tabel 5 Herkomst van de WOI bezoekers met verblijf in de Westhoek, in %, 2013 Herkomst Individuele bezoeker Schoolbezoeker Groepsbezoeker Verblijf in Westhoek West-Vlaanderen 2,9 4,3 5,0 3,7 Oost-Vlaanderen 8,5 2,5 6,7 5,7 Antwerpen 14,0 3,5 7,8 8,7 Vlaams-Brabant 5,3 1,0 2,5 3,1 Limburg 6,8 1,0 6,1 4,2 Overig België 1,0 0,4 1,4 0,8 België 38,6 12,6 29,6 26,2 Verenigd Koninkrijk 31,7 74,0 54,0 52,8 Nederland 17,2 8,8 7,0 12,4 Australiërs 4,0 2,3 2,3 3,1 Andere Europese landen 4,3 1,9 4,7 3,3 Andere niet-europese landen 4,1 0,5 2,3 2,3 Buitenland 61,4 87,4 70,4 73,8 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal in volume % verblijf in Westhoek 45,1 44,1 10,8 100,0 Aantal ongewogen cases Bij de individuele bezoekers die verblijven in de Westhoek zijn er iets meer Belgen (39%) dan Britten (32%). 14% komt uit de provincie Antwerpen en 17% komt uit Nederland. Bij de schoolbezoekers is het aandeel van de Britten opmerkelijk hoog met 74 %. 13% komt uit België en 9% uit Nederland. De bezoekers die in groepsverband in de Westhoek verblijven zijn voor 70% Britten, voor 30% Belgen en voor 7% Nederlanders. Bij de Belgen moeten we rekening houden met een aantal informele groepen van meer dan 10 personen. Bij de Britten gaat het vooral om grotere groepen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

28 Meestal korte verblijven in de Westhoek De verblijfsduur in de Westhoek ligt gemiddeld op 2,3 nachten en is afgenomen tegenover 2006 toen het gemiddeld aantal nachten op 2,6 lag. Grafiek 27 Duur van het verblijf in de Westhoek bij WOI bezoekers in de Westhoek, in %, nacht 2 nachten 32,3 33,1 3 nachten 20,1 4 nachten 9,5 5 nachten en meer 5,0 n=1552 Een derde van de WOI bezoekers verblijft 1 nacht in de Westhoek, nog een derde verblijft 2 nachten en 20% 3 nachten. Schoolgroepen verblijven kortst in de Westhoek Grafiek 28 Duur van het verblijf in de Westhoek bij WOI bezoekers in de Westhoek naar individuele bezoekers, schoolbezoekers of groepsbezoekers, in %, 2013 Gemiddeld aantal nachten WOI bezoekers (n=1552) 32,3 33,1 20,1 9,5 5,0 2,3 Individuelen (n=1217) 27,4 35,1 20,2 7,6 9,7 2,6 Scholen (n=153) 42,2 31,3 15,9 10,4 2,0 Groepen (n=182) 12,5 32,3 36,5 14,0 4,7 2,7 1 nacht 2 nachten 3 nachten 4 nachten 5 nachten en meer De groepsbezoekers verblijven het langst met 2,7 nachten gemiddeld. De individuele bezoekers blijven gemiddeld 2,6 nachten, de schoolbezoekers gemiddeld 2,0 nachten met veel meer verblijven van 1 nacht. Bij de individuelen zijn er meest verblijven van 5 nachten en meer. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

29 Britten verblijven even lang als Belgen Grafiek 29 Duur van het verblijf in de Westhoek bij WOI bezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Gemiddeld aantal nachten WOI bezoekers (n=1552) 32,3 33,1 20,1 9,5 5,0 2,3 Belgen (n=771) 31,0 40,5 14,2 9,3 5,0 2,3 Britten (n=424) 33,6 29,7 23,8 9,9 2,3 Anderen (n=357) 30,8 32,5 18,0 8,8 9,9 2,6 1 nacht 2 nachten 3 nachten 4 nachten 5 nachten en meer Op basis van het onderzoek kunnen we de overnachtingen van de Belgische WOI bezoekers in de Westhoek inschatten op overnachtingen ( aankomsten x 2,3 nachten) of iets minder 30% % van de Belgische overnachtingen naar aanleiding van vakantie in de Westhoek (waarbij vakantiewoningen en vakantielogies niet zijn inbegrepen) in De Britse WOI bezoekers zorgen in 2013 voor circa overnachtingen in de Westhoek ( aankomsten x 2,3 nachten). Deze aantallen komen vrij goed overeen met de gegevens van FOD Economie, die in 2013, zonder de huurvakantiewoningen en vakantielogies, overnachtingen registreerden. Heel wat Britten (vooral Britse scholen) logeren in vakantielogies die niet meegenomen worden in de FOD-statistieken. De overnachtingen van buitenlandse WOI bezoekers (inclusief de Britse) kunnen geraamd worden op ( X 2,3 en x 2,6). Ter vergelijking: zonder vakantiewoningen en vakantielogies registreerde FOD Economie overnachtingen in de Westhoek van buitenlanders. De verblijfsduur in de Westhoek is iets langer in de zomermaanden Grafiek 30 Duur van het verblijf in de Westhoek bij WOI bezoekers in de Westhoek naar seizoen, in %, 2013 WOI bezoekers (n=1552) 32,3 33,1 20,0 9,5 5,0 Gemiddeld aantal nachten 2,3 Voorjaar (n=501) 36,3 33,0 15,3 10,5 5,0 2,3 Juli-augustus (n=438) 28,9 30,8 20,6 11,5 8,2 2,6 Najaar (n=613) 30,4 34,5 24,2 7,6 2,2 1 nacht 2 nachten 3 nachten 4 nachten 5 nachten en meer In de zomer zijn er meer langere verblijven van 4 nachten en meer. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

30 Verdere segmentering naar herkomst Individuele bezoekers Nederlandse individuele WOI bezoekers verblijven langst in de Westhoek Grafiek 31 Duur van het verblijf in de Westhoek bij individuele WOI bezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Gemiddeld. aantal nachten Individuelen (n=1217) 27,4 35,1 20,2 7,6 9,7 2,6 Belgen (n=600) 31,1 41,4 14,6 6,6 6,3 2,3 Britten (n=310) 24,1 29,3 27,4 9,7 9,5 2,7 Nederlanders (n=193) 20,6 35,8 17,7 6,8 19,1 3,1 Australiërs (n=34) 39,9 25,5 29,5 5,1 2,0 Andere (Eur.) (n=42) 25,2 41,0 8,6 10,2 15,0 2,9 Andere (niet-eur.) (n=38) 36,5 20,8 29,6 4,9 8,2 2,6 1 nacht 2 nachten 3 nachten 4 nachten 5 nachten en meer De Nederlandse individuele WOI bezoekers blijven per verblijf het langst in de Westhoek met gemiddeld 3,1 nachten en relatief meer verblijven van 5 nachten en meer. De Britten komen ook relatief lang met gemiddeld 2,7 nachten en ook een relatief groot aandeel van met verblijven van meer dan 2 nachten. De Belgen komen gemiddeld voor 2,3 nachten met een heel groot aandeel van 73% verblijven van 1 tot 2 nachten. De Australiërs verblijven het kortst met 2,0 nachten. Zij hebben het meest 1 nachtverblijven, samen met de bezoekers uit andere niet-europese landen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

31 Schoolbezoekers Britse schoolbezoekers verblijven iets korter in de Westhoek Grafiek 32 Duur van het verblijf in de Westhoek bij WOI schoolbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Gemiddeld. aantal nachten Scholen (n=153) 42,2 31,3 15,9 10,4 2,0 Belgen (n=65) 38,5 26,2 12,3 21,5 2,2 Britten (n=59) 42,4 32,2 16,9 8,5 1,9 1 nacht 2 nachten 3 nachten 4 nachten 5 nachten en meer 42% van de Britse schoolgroepen logeert maar één nacht in de Westhoek, 32% verblijft twee nachten. Belgische scholen logeren gemiddeld iets langer (2,2 nachten) in de Westhoek. Er komen meer viernachtverblijven voor bij de Belgische scholen dan bij de Britse. Er zijn onvoldoende cases voor Nederlandse schoolbezoekers die in de Westhoek verblijven om de opsplitsing te kunnen maken naar aantal nachten. Groepsbezoekers Britse groepsbezoekers hebben een relatief lange verblijfsduur in de Westhoek Grafiek 33 Duur van het verblijf in de Westhoek bij WOI groepsbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Gemiddeld. aantal nachten Groepen (n=182) 12,5 32,3 36,5 14,0 4,7 2,7 Belgen (n=106) 18,1 60,0 15,2 2,2 Britten (n=55) 7,4 16,7 53,7 18,5 3,0 1 nacht 2 nachten 3 nachten 4 nachten 5 nachten en meer Bij de Belgische groepsbezoekers die in de Westhoek logeren gaat het in 60% van de gevallen om een verblijf van 2 nachten. 54% van de Britse groepsbezoekers die in de Westhoek logeren doet dat voor 3 nachten. Voor de andere groepsbezoekers zijn er onvoldoende cases voor verdere analyse. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

32 Hotel en gastenkamer zijn de meest populaire logiesvormen bij individuele WOI bezoekers Grafiek 34 Logiesvorm van bezoekers die logeren in de Westhoek bij individuelen, schoolbezoekers en groepsbezoekers, in %, 2013 WOI bezoekers (n=1444) 42,9 12,5 22,4 14,4 Individuelen (n=1124) 53,9 26,9 5,6 7,8 5,1 Scholen (n=153) 27,4 47,3 24,6 Groepen (n=167) 59,8 10,2 11,5 11,2 Hotel Bed & Breakfast Gehuurde vakantiewoning Camping Jeugdlogies Vakantielogies en ander 54% van de individuele bezoekers logeert in de Westhoek op hotel. 27% logeert op een gastenkamer. Logeren op een camping of in een gehuurde vakantiewoning komt minder voor. 47% van de schoolbezoekers logeert in een jeugdlogies. 27% logeert op hotel en 25% in vakantielogies of een ander soort logies. Bijna 60% van de groepen logeert op hotel wanneer ze in de Westhoek verblijven. Groepen verblijven ook in jeugdlogies en in vakantielogies. 10% van de groepen logeert in een gehuurde vakantiewoning. Dit gaat om kleinere familie-of vriendengroepen. In de zomermaanden zijn er iets meer bezoekers op B&B, op vakantiewoning en op camping. In voor- en najaar daarentegen zijn er meer WOI bezoekers te vinden in het jeugdlogies. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

33 Verdere segmentering Individuele bezoekers Australische en Britse individuele bezoekers logeren meest op hotel in de Westhoek Grafiek 35 Logiesvorm van de individuele bezoekers die in de Westhoek logeren naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=1124) 53,9 26,9 5,6 7,8 5,1 Belgen (n=539) 49,8 34,1 6,6 6,0 Britten (n=309) 60,7 18,1 5,7 11,3 Nederlanders (n=167) 44,2 31,0 4,0 14,2 6,1 Australiërs (n=34) 74,8 17,9 7,3 Andere (Eur.) (n=38) 53,6 14,2 7,7 6,1 6,3 12,0 Andere (niet-eur.) (n=37) 55,1 38,5 4,9 Hotel Bed & Breakfast Gehuurde vakantiewoning Camping Jeugdlogies Vakantielogies en ander Individuele Australiërs logeren het vaakst op hotel (75%), gevolgd door de Britten (61%). Belgische en Nederlandse individuele WOI bezoekers logeren wat meer op gastenkamers. Nederlanders gaan ook relatief meer op camping (en hebben daardoor een langere verblijfsduur) maar ook Britten doen dit iets meer dan de Belgen. Britse individuele bezoekers zoeken iets meer de duurdere hotels op met meer sterren Grafiek 36 Hotelclassificatie bij de individuele bezoekers die in de Westhoek op hotel verblijven naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=566) 6,1 23,1 50,5 20,3 Belgen (n=264) 7,5 20,8 52,8 18,9 Britten (n=177) 19,5 50,9 26,3 Nederlanders (n=72) 11,3 26,5 44,7 17,5 1 ster 2 sterren 3 sterren 4 sterren Voor de Australiërs en andere herkomstlanden zijn er onvoldoende cases om deze analyse te kunnen maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

34 Schoolbezoekers Schoolgroepen logeren niet enkel in jeugdlogies maar ook op hotel en in vakantielogies Grafiek 37 Logiesvorm van de schoolbezoekers die in de Westhoek logeren naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=153) 27,4 47,3 24,6 Belgen (n=65) 6,2 69,2 23,1 Britten (n=59) 32,2 44,1 23,7 Hotel Bed & Breakfast Gehuurde vakantiewoning Camping Jeugdlogies Vakantielogies en ander Belgische scholen kiezen duidelijk meer voor jeugdlogies en gaan weinig op hotel. Britse scholen gaan relatief meer op hotel. Beide schoolgroepen zoeken ook relatief vaak vakantielogies op. Voor Nederlandse scholen zijn er onvoldoende cases om deze analyse te maken. Groepsbezoekers 70% van de Britse groepsbezoekers gaat op hotel Grafiek 38 Logiesvorm van de groepsbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=167) 59,8 10,2 11,5 11,2 Belgen (n=93) 44,1 5,4 28,0 6,5 12,9 Britten (n=54) 70,4 13,0 9,3 Hotel Bed & Breakfast Gehuurde vakantiewoning Jeugdlogies Camping Vakantielogies en ander Bij de Belgische groepen gaat het vaker om informele groepen familieleden en vrienden met meer dan 10 personen die meer logeren in een gehuurde vakantiewoning (28%). 44% logeert op hotel. Bij de Britten gaat het meer om grotere groepen: 70% gaat op hotel, 13% logeert in jeugdlogies en 9% in vakantielogies. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

35 Verblijfstoeristen in de Westhoek logeren hoofdzakelijk in het zuiden van de Westhoek Tabel 6 Verblijfplaats in de Westhoek van WOI bezoekers naar individuelen, schoolbezoekers en groepsbezoeker, in %, 2013 Individuelen Scholen Groepen WOI bezoekers Westhoek Noord 13,5 8,5 14,7 11,4 Diksmuide 6,6 4,5 5,3 5,5 Lo-Reninge 1,6 3,9 5,5 3,1 Veurne 2,4 0,0 0,8 1,2 Alveringem 1,4 0,0 0,6 0,7 Staden 0,7 0,0 2,5 0,6 Houthulst 0,9 0,0 0,0 0,4 Westhoek Zuid 86,5 91,5 85,3 88,6 Ieper 62,6 63,0 65,2 63,1 Heuvelland 7,1 8,0 2,5 7,0 Langemark-Poelkapelle 2,6 9,2 2,1 5,4 Poperinge 9,6 1,1 5,1 5,4 Mesen 0,1 9,6 7,8 5,1 Zonnebeke 3,6 0,2 2,0 1,9 Vleteren 0,9 0,4 0,6 0,7 TOTAAL 100,0 100,0 100,0 100,0 Aantal ongewogen cases % van de individuele bezoekers met verblijf in de Westhoek logeert in het zuiden van de Westhoek en 13% in het noorden. De topverblijfplaats is Ieper die twee derden van de WOI bezoekers die in de regio logeren voorhaar rekening neemt. Belgen verblijven iets meer in het noorden van de Westhoek Tabel 7 Verblijfplaats in de Westhoek van WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Belgen Britten Andere WOI bezoekers Westhoek Noord 21,3 7,8 8,1 11,4 Diksmuide 9,8 3,6 5,1 5,5 Lo-Reninge 3,7 3,9 0,4 3,1 Veurne 2,7 0,3 1,3 1,2 Alveringem 2,5 0,0 0,2 0,7 Staden 1,5 0,0 0,9 0,6 Houthulst 1,2 0,0 0,4 0,4 Westhoek Zuid 78,7 92,2 91,9 88,6 Ieper 47,2 67,7 71,4 63,1 Heuvelland 14,0 4,3 4,9 7,0 Langemark-Poelkapelle 1,0 8,4 3,5 5,5 Poperinge 9,0 2,8 7,5 5,4 Mesen 0,9 8,4 2,3 5,1 Zonnebeke 4,5 0,6 2,0 1,9 Vleteren 2,1 0,1 0,3 0,7 TOTAAL 100,0 100,0 100,0 100,0 Aantal ongewogen cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

36 92% van de Britse bezoekers met verblijf in de Westhoek logeert in het zuiden van de Westhoek en 8% in het noorden. Dezelfde verhouding vinden we terug bij de bezoekers uit andere landen. Topverblijfplaatsen voor de Britten zijn vooral Ieper (68%), gevolgd door Mesen en Langemark- Poelkapelle (beide 8%). Ook bij de Belgen is er nog steeds een overwicht voor het zuiden van de Westhoek, maar minder dan voor de Britten: 21% van de Belgen logeert in het noorden van de regio, 79% in het zuiden. Topverblijfplaatsen voor de Belgen zijn Ieper (47%), Heuvelland (14%), Diksmuide (10%) en Poperinge (9%). Verdere segmentering Individuele bezoekers Britse en Australische individuele bezoekers logeren bijna uitsluitend in het zuiden, Belgen en Nederlanders zijn iets meer gespreid over de Westhoek Grafiek 39 Verblijfplaats in de Westhoek van de individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=1217) Belgen (n=600) Britten (n=310) Nederlanders (n=193) Australiërs (n=34) Andere (Eur.) (n=42) Andere (niet-eur.) (n=38) 13,5 22,8 14,9 15,2 5,7 86,5 77,2 96,9 85,1 96,9 82,7 94,3 Westhoek Noord Westhoek Zuid De Britse individuelen logeren bijna uitsluitend (97%) in het zuiden met als grootste pool Ieper (79%). De Australiërs vertonen een gelijkaardig patroon als de Britten, maar zijn nog sterker geconcentreerd in Ieper (89%). De Belgische individuele verblijfstoeristen in de Westhoek zijn iets meer gespreid : slechts 77% logeert in het zuiden (48% in Ieper, 12% in Poperinge, 9% in Heuvelland) en 23% logeert in het noorden (met 10% in Diksmuide). Ook de Nederlanders zijn iets meer gespreid: 85% in het zuiden en 15% in het noorden van de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

37 Schoolbezoekers Alle schoolbezoekers logeren vooral in het zuiden Grafiek 40 Verblijfplaats in de Westhoek van de schoolbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=153) 8,5 91,5 Belgen (n=65) 7,6 92,4 Britten (n=59) 10,2 89,8 Westhoek Noord Westhoek Zuid Bij de schoolbezoekers logeert 9 op de 10 in het zuiden van de Westhoek, zowel bij de Britten als bij de Belgen. De Britse schoolbezoekers logeren vooral in Ieper (61%), en ook in Langemark-Poelkapelle (12%) en Mesen (12%). Van de Belgische scholen logeert 1 op 2 in Ieper en 1 op 3 in Heuvelland. Voor de schoolbezoekers uit Nederland en andere landen die in de Westhoek verblijven, zijn er te weinig cases om deze analyse te maken. Groepsbezoekers Belgische groepsbezoekers logeren meer in het noorden van de Westhoek Grafiek 41 Verblijfplaats in de Westhoek van de groepsbezoekers in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=182) 14,7 85,3 Belgen (n=106) 37,1 62,9 Britten (n=55) 5,6 94,4 Westhoek Noord Westhoek Zuid De Britse groepsbezoekers logeren bijna allen in het zuiden van de Westhoek. Voor de Britse groepen is Ieper dé logeerplaats (78%). 9% logeert in Mesen. Bij de Belgische groepen (waaronder ook informele groepen) logeert 37% in het noorden, vooral in Diksmuide (15%) en Lo-Reninge (9%). Daarnaast logeert 63% in het zuiden (38% in Ieper en 9% in Heuvelland). Voor de groepsbezoekers uit andere landen die in de Westhoek verblijven, zijn er te weinig cases om deze analyse te maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

38 Slechts een kwart van de WOI bezoekers in de Westhoek combineert een verblijfsplaats in de Westhoek met een verblijfplaats ergens anders Grafiek 42 Aandeel WOI bezoekers met verblijfplaats in de Westhoek én verblijfplaats ergens anders naar individuelen, schoolbezoekers en groepsbezoekers, in %, 2013 WOI bezoekers (n=1539) 75,7 24,3 Individuelen (n=1206) 68,7 31,3 Scholen (n=153) 80,3 19,7 Groepen (n=180) 86,4 13,6 Enkel verblijf in de Westhoek Verblijf Westhoek gecombineerd met verblijf ergens anders Drie kwart van de WOI bezoekers die in de Westhoek verblijven combineert het bezoek niet met een verblijf elders, maar blijft enkel in de Westhoek. 31% van de individuele bezoekers doet dit wel. Dit is veel minder het geval bij de scholen en bij de groepen. Vooral buitenlandse verblijftoeristen in de Westhoek combineren met een verblijfplaats buiten de Westhoek Grafiek 43 Aandeel WOI bezoekers met verblijfplaats in de Westhoek én verblijfplaats ergens anders, naar herkomst, in %, 2013 WOI bezoekers (n=1539) 75,7 24,3 Belgen (n=767) 94,1 5,9 Britten (n=422) 72,2 27,8 Andere (n=350) 61,7 38,3 Enkel verblijf in de Westhoek Verblijf Westhoek gecombineerd met verblijf ergens anders De Belgen verblijven bijna allen enkel in de Westhoek. De Britten en bezoekers uit andere herkomstlanden combineren meer hun verblijf in de Westhoek met nog een verblijf ergens anders. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

39 Verdere segmentering Individuele bezoekers Vooral Australische bezoekers en bezoekers van niet-europese landen combineren een verblijfplaats in de Westhoek met een verblijfplaats buiten de Westhoek Grafiek 44 Aandeel individuele bezoekers met verblijfplaats in de Westhoek én verblijfplaats ergens anders naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=1206) 68,7 31,3 Belgen (n=597) 93,6 6,4 Britten (n=309) 50,9 49,1 Nederlanders (n=187) 75,4 24,6 Australiërs (n=34) 16,5 83,5 Andere (Eur.) (n=41) 42,8 57,2 Andere (niet-eur.) (n=38) 22,3 77,7 Enkel verblijf in de Westhoek Verblijf Westhoek gecombineerd met verblijf ergens anders Bij de individuele bezoekers combineert bijna niemand van de Belgen het verblijf in de Westhoek met een verblijf elders. Australische en andere niet-europese individuele bezoekers doen dit opvallend meer (84% en 78%). Van de Australiërs combineert 60% het verblijf in de Westhoek met overnachtingen in Frankrijk en 28% met overnachtingen elders in België. Van de andere niet-europese bezoekers combineert 54% met een verblijf in Frankrijk en 31% met een verblijf elders in België. De helft van de individuele Britten combineert het verblijf in de Westhoek met een verblijf elders. 29% van deze Britse individuele bezoekers combineert het verblijf in de Westhoek met overnachtingen in Frankrijk. 16% combineert met overnachtingen elders in België. Een kwart van de Nederlandse individuele bezoekers combineert het verblijf in de Westhoek met een verblijf ergens anders. 14% van deze Nederlanders combineert dit met een verblijf in Frankrijk, 10% met een verblijf elders in België. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

40 Schoolbezoekers Slecht 22% van de Britse schoolgroepen combineert met een verblijf buiten de Westhoek Grafiek 45 Aandeel schoolbezoekers met verblijfplaats in de Westhoek én verblijfplaats ergens anders naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=153) 80,3 19,7 Belgen (n=65) 95,4 Britten (n=59) 78,0 22,0 Enkel verblijf in de Westhoek Verblijf Westhoek gecombineerd met verblijf ergens anders De Belgische schoolbezoekers combineren hun verblijf in de Westhoek nauwelijks met een verblijf elders. Bij de Britse schoolbezoekers doet een vijfde dit wél. 10% van de Britse scholen combineert zijn verblijf in de Westhoek met overnachtingen in Frankrijk, 3% met overnachtingen elders in België. Er zijn te weinig cases om deze analyse ook voor de Nederlandse scholen te maken. Groepsbezoekers Zowel Belgische als Britse groepen combineren hun verblijf in de Westhoek nauwelijks met een verblijf elders Grafiek 46 Aandeel groepsbezoekers met verblijfplaats in de Westhoek én verblijfplaats ergens anders naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=180) 86,4 13,6 Belgen (n=105) 94,3 5,7 Britten (n=54) 92,6 7,4 Enkel verblijf in de Westhoek Verblijf Westhoek gecombineerd met verblijf ergens anders Slechts 6% van de Britse groepen combineert het verblijf in de Westhoek met overnachtingen in Frankrijk. Er zijn te weinig cases om deze analyse ook voor de groepsbezoekers uit de andere landen te maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

41 4.3.4 WOI bezoekers met verblijf buiten de Westhoek Twee derden van de bezoekers die vanuit een verblijfplaats buiten de Westhoek de WOI sites bezoeken is buitenlander Tabel 8 Herkomst van de WOI bezoekers met verblijf buiten de Westhoek, in %, 2013 Herkomst Individuele bezoeker Schoolbezoeker Groepsbezoeker Verblijf buiten de Westhoek West-Vlaanderen 2,1 1,8 0,0 1,7 Oost-Vlaanderen 6,4 5,3 1,1 5,3 Antwerpen 15,6 11,7 1,1 12,1 Vlaams-Brabant 8,5 4,6 1,4 6,0 Limburg 6,4 8,1 1,4 6,4 Brussel/Wallonië 2,7 1,8 0,0 2,0 België 41,8 33,2 5,0 33,5 Verenigd Koninkrijk 25,7 55,0 67,3 42,5 Nederland 14,6 6,8 5,0 10,3 Australiërs 4,7 0,0 2,0 2,6 Andere Europese landen 8,6 2,5 9,9 6,4 Andere niet-europese landen 4,6 2,5 10,9 4,7 Buitenland 58,2 66,8 95,0 66,5 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal in volume % verblijfstoeristen buiten Westhoek 48,2 38,3 13,5 100,0 Aantal ongewogen cases Bij de individuele bezoekers zijn er relatief meer Belgische bezoekers die vanuit een andere verblijfplaats de Westhoek bezoeken (42%) dan bij de schoolbezoekers (33%) en groepsbezoekers (5%). Bij de schoolbezoekers en de groepsbezoekers zijn er relatief meer Britten en andere buitenlanders die de Westhoek bezoeken vanuit een andere vakantieplaats. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

42 Individuele WOI bezoekers in de Westhoek die buiten de Westhoek logeren verblijven vaak aan de Kust Tabel 9 Verblijfplaats buiten de Westhoek van WOI bezoekers naar individuele bezoekers, schoolbezoekers en groepsbezoekers, in %, 2013 Verblijfplaats buiten Westhoek Individuele bezoeker Schoolbezoeker Groepsbezoeker Verblijf buiten de Westhoek Westkust (incl. Oostende) 38,4 25,3 10,4 31,1 Oostkust 5,7 4,5 1,6 4,8 Brugge 12,1 5,8 46,1 14,4 Rest West-Vlaanderen 7,6 3,2 8,1 6,2 Andere kunststeden 8,1 5,5 5,1 6,6 Rest Vlaanderen 1,3 2,2 1,6 1,7 Wallonië 1,8 0,7 8,0 2,2 Kust 44,1 29,8 12,0 36,0 Kunststeden 20,2 11,4 51,3 21,1 West-Vlaanderen 63,8 38,8 66,2 56,6 Vlaanderen 73,2 46,6 73,0 64,9 België 75,0 47,2 80,9 67,1 Noord-Frankrijk 12,9 39,4 14,6 23,4 Elders 12,1 13,4 4,5 9,5 Buitenland 25,0 52,8 19,1 32,9 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (in volume) % verblijfstoeristen buiten Westhoek 48,2 38,3 13,5 100,0 Aantal ongewogen cases Individuele WOI bezoekers die niet in de Westhoek verblijven, logeren voor 44% aan de Vlaamse Kust, vooral aan de Westkust (Nieuwpoort, Koksijde). 20% bezoekt de WOI sites vanuit een kunststad (vooral Brugge) en 13% vanuit Noord-Frankrijk. Schoolbezoekers die niet in de Westhoek verblijven bezoeken de Westhoek vooral vanuit Noord- Frankrijk (39%) of vanuit de Westkust (35%). 11% doet dit vanuit een kunststad. Groepsbezoekers die niet in de Westhoek verblijven bezoeken de WOI sites hoofdzakelijk vanuit Brugge (46%), Noord-Frankrijk (15%) of de Westkust (10%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

43 Belgische WOI bezoekers die buiten de Westhoek logeren verblijven meest aan de Kust Tabel 10 Verblijfplaats buiten de Westhoek van WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Verblijfplaats buiten Westhoek Belgen Britten Andere Verblijf buiten de Westhoek Westkust (incl. Oostende) 77,2 2,2 18,2 31,1 Oostkust 7,9 3,2 3,4 4,8 Brugge 4,0 20,4 18,4 14,4 Rest West-Vlaanderen 4,3 5,3 10,3 6,2 Andere Vlaamse kunststeden 0,6 6,0 16,1 6,6 Rest Vlaanderen 0,2 2,9 1,8 1,7 Wallonië 1,4 2,9 2,0 2,2 Kust 85,1 5,3 21,6 36,0 Kunststeden 4,7 26,4 34,5 21,1 West-Vlaanderen 93,5 31,0 50,4 56,6 Vlaanderen 94,3 39,9 68,2 64,9 België 95,7 42,8 70,2 67,1 Noord-Frankrijk 2,6 44,2 15,3 23,4 Elders 1,6 13,0 14,4 9,5 Buitenland 4,3 57,2 29,7 32,9 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (in volume) % verblijfstoeristen buiten Westhoek 33,5 42,5 24,0 100,0 Aantal ongewogen cases De Belgische WOI bezoekers die niet in de Westhoek verblijven, logeren bijna allemaal in België en vooral (85%) aan de Vlaamse Kust en meer specifiek aan de Westkust (Nieuwpoort, Koksijde). De Britse WOI bezoekers die niet in de Westhoek verblijven, bezoeken de Westhoek veel meer vanuit het buitenland (57%), vooral vanuit Noord-Frankrijk maar ook voor 26% vanuit een Vlaamse kunststad (voornamelijk vanuit Brugge). De bezoekers uit andere landen die niet in de Westhoek verblijven bezoeken de WOI sites vooral vanuit de Vlaamse kunststeden (35%) en de Kust (22%), maar ook vanuit Noord-Frankrijk (15%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

44 Verdere segmentering Individuele bezoekers Belgische en Nederlandse individuele bezoekers bezoeken de Westhoek meer vanuit de Vlaamse kust, de Britten meer vanuit de Vlaamse Kunststeden en Noord-Frankrijk Tabel 11 Verblijfsplaats buiten de Westhoek van de individuele WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Verblijfplaats buiten Westhoek Belgen Britten Nederlanders Andere (Eur.) Verblijf buiten de Westhoek Westkust (incl. Oostende) 75,5 5,8 40,0 18,6 38,4 Oostkust 8,5 2,5 8,1 5,4 5,7 Brugge 5,1 24,9 1,4 18,4 12,1 Rest West-Vlaanderen 5,0 5,1 23,5 10,2 7,6 Andere kunststeden 0,0 12,3 7,7 26,5 8,1 Rest Vlaanderen 0,3 1,5 0,9 2,5 1,3 Wallonië 1,1 1,9 3,7 2,5 1,8 Kust 84,0 8,3 48,1 24,0 44,1 Kunststeden 5,1 37,2 9,1 45,0 20,2 West-Vlaanderen 94,0 38,3 73,0 52,6 63,8 Vlaanderen 94,3 52,0 81,6 81,7 73,2 België 95,4 53,9 85,3 84,2 75,0 Noord-Frankrijk 3,5 30,2 8,7 10,4 12,9 Elders 1,2 15,9 6,1 5,3 12,1 Buitenland 4,6 46,1 14,7 15,8 25,0 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (in volume) % verblijfstoeristen buiten Westhoek 41,7 25,6 14,7 8,6 100,0 Aantal ongewogen cases De Belgische individuele WOI bezoekers die niet in de Westhoek verblijven, logeren voor 84% aan de Vlaamse Kust, vooral aan de Westkust met Nieuwpoort en Koksijde voorop en voor 11% vanuit een andere Belgische vakantieplaats, vooral in West-Vlaanderen. De Britse individuele WOI bezoekers bezoeken de Westhoek voor 37% vanuit een Vlaamse kunststad met 25% uit Brugge en voor 30% vanuit Noord-Frankrijk. De Nederlandse individuele WOI bezoekers bezoeken de Westhoek ook voor 48% vanuit een vakantieplaats aan onze Kust en voor 25% vanuit een vakantieplaats ergens anders in West- Vlaanderen (i.e. Brugge, het Brugse Ommeland of de Leiestreek). Weinig Nederlanders bezoeken de Westhoek vanuit Noord-Frankrijk of vanuit een andere niet-belgische vakantieplaats. De individuele WOI bezoekers uit ander Europese landen bezoeken de Westhoek vooral vanuit de Vlaamse kunststeden (45%), voornamelijk Brugge, en voor 24% vanuit een vakantieplaats aan onze Kust. Voor de Australische en andere niet-europese individuele bezoekers zijn er onvoldoende cases voor de detailanalyse van de verblijfplaats buiten de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

45 Schoolgroepen Belgische schoolgroepen die niet in de Westhoek verblijven, logeren meestal aan de Westkust Tabel 12 Verblijfsplaats buiten de Westhoek van de WOI schoolbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Verblijfplaats buiten Westhoek Belgen Verblijf buiten de Westhoek Westkust (incl. Oostende) 79,8 25,3 Oostkust 7,4 4,5 Brugge 2,6 5,8 Rest West-Vlaanderen 3,2 3,2 Andere kunststeden 1,7 5,5 Rest Vlaanderen 0,0 2,2 Wallonië 2,1 0,7 Kust 87,2 29,8 Kunststeden 4,3 11,4 West-Vlaanderen 93,0 38,8 Vlaanderen 94,7 46,6 België 96,8 47,2 Noord-Frankrijk 1,1 39,4 Elders 2,1 13,4 Buitenland 3,2 52,8 Totaal (in %) 100,0 100,0 Totaal (in volume) % verblijfstoeristen buiten Westhoek 33,3 100,0 Aantal ongewogen cases % van de Belgische schoolgroepen die de WOI sites bezoekt vanuit een andere verblijfplaats dan de Westhoek logeert aan de Westkust met een concentratie in Koksijde waar veel jeugdlogies beschikbaar is. De schoolgroepen uit andere herkomstlanden die buiten de Westhoek verblijven, logeren duidelijk veel meer in het buitenland vooral in Frankrijk. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

46 Groepsbezoekers De helft van de Britse groepsbezoekers die niet in de Westhoek logeren, bezoekt de Westhoek vanuit Brugge Tabel 13 Verblijfsplaats buiten de Westhoek van de WOI groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Verblijfplaats buiten Westhoek Britten Verblijf buiten de Westhoek Westkust (incl. Oostende) 2,2 10,4 Oostkust 2,2 1,6 Brugge 52,2 46,1 Rest West-Vlaanderen 8,7 8,1 Andere kunststeden 2,2 5,1 Rest Vlaanderen 2,2 1,6 Wallonië 10,9 8,0 Kust 4,3 12,0 Kunststeden 54,3 51,3 West-Vlaanderen 65,2 66,2 Vlaanderen 69,6 73,0 België 80,4 80,9 Noord-Frankrijk 17,4 14,6 Elders 2,2 4,5 Buitenland 19,6 19,1 Totaal (in %) 100,0 100,0 Totaal (in volume) % verblijfstoeristen buiten Westhoek 67,2 100,0 Aantal ongewogen cases Net als bij de Britse individuele bezoekers logeren de Britse groepsbezoekers die niet in de Westhoek verblijven, vaak in Brugge (52%), iets minder in het noorden van Frankrijk (17%) maar ook in Wallonië (11%). Enige voorzichtigheid bij het interpreteren van deze tabel is geboden gezien het beperkt aantal cases. Er zijn onvoldoende cases voor de opsplitsing bij de niet-britse groepsbezoekers. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

47 4.4 Organisatie van het bezoek aan de WOI site In dit onderdeel maken we een onderscheid naar de wijze waarop het bezoek aan de specifieke WOI site werd georganiseerd: - zelf georganiseerd (zonder tussenkomst van een intermediair) - via een touroperator/reisagent - via een vereniging - via een andere tussenpersoon. Voor 56% van de WOI bezoekers werd het bezoek aan de WOI site georganiseerd door een intermediair Grafiek 47 Organisatie van het bezoek aan de WOI site bij WOI bezoekers naar individuelen, schoolbezoekers en begeleiders van groepsbezoeken, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4371) 43,5 18,6 6,4 28,6 Individuelen (n=3428) 96,2 Scholen (n=619) 34,5 64,7 Groepen (n=324) 7,3 20,7 54,1 15,6 Zonder tussenkomst van professioneel intermediair Touroperator/reisbureau Vereniging Werk/bedrijf School Ander tussenpersoon Meer dan 95% van de individuele bezoekers heeft het bezoek aan de WOI site zelf georganiseerd, zonder tussenkomst van een professioneel intermediair. Een derde van de schoolbezoeken is georganiseerd door een touroperator of reisbureau. De andere schoolbezoeken zijn georganiseerd door de school zelf (65%). Bij iets meer dan de helft van de groepsbezoekers is het bezoek georganiseerd door een vereniging (54%). 1 op 5 maakt gebruik van een touroperator of reisbureau en bij 16% was het werk/bedrijf de organisator. Slechts 7% heeft het groepsbezoek georganiseerd zonder tussenkomst van een professionele intermediair. Dit gaat wellicht om de kleinere, informele Belgische groepen. Verblijfstoeristen in en buiten de Westhoek maken meer gebruik van een touroperator of reisbureau dan dagtoeristen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

48 Verdere segmentering Individuele bezoekers Individuele bezoekers uit Australië en andere niet-europese landen maken meer gebruik van een tussenpersoon Grafiek 48 Organisatie van het bezoek aan de WOI site bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 WOI bezoekers (n=3428) 96,2 Belgen (n=2346) 98,5 Britten (n=482) 93,6 4,9 Nederlanders (n=366) 98,6 Australiërs (n=61) 64,1 32,1 Andere (Eur.) (n=106) 97,1 Andere (niet-eur.) (n=67) 84,1 10,3 5,6 Zonder tussenkomst van een professioneel intermediair Touroperator/reisbureau Vereniging Andere tussenpersoon Australische individuele bezoekers maken in vergelijking met andere landen het meest gebruik van een touroperator of reisbureau (32%), gevolgd door individuele bezoekers uit andere niet- Europese landen (10%) en in veel meer beperkte mate door Britten (5%). Bij de individuele bezoekers is er binnen elk land van herkomst weinig tot geen verschil in de organisatie van het bezoek naar de WOI site naar daguitstap of verblijf. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

49 Schoolbezoekers 60% van de Britse scholen schakelt een touroperator in Grafiek 49 Organisatie van bezoek aan WOI site bij schoolbezoekers naar herkomst, in %, 2013 WOI bezoekers (n=619) 34,5 64,7 Belgen (n=423) 97,6 Britten (n=112) 59,8 39,3 Zonder tussenkomst van een professioneel intermediair Touroperator / reisbureau School Andere tussenpersoon 98% van de Belgische scholen organiseert het bezoek zelf, terwijl 60% van de Britse scholen gebruik maakt van een touroperator. Bij de Nederlandse scholen maakt 5% gebruik van een touroperator. Bij de schoolbezoekers is er binnen elk land van herkomst weinig tot geen verschil in de organisatie van het bezoek naar daguitstap of verblijf. Groepsbezoekers Twee derden van de Belgische groepsbezoeken werd georganiseerd door een vereniging Grafiek 50 Organisatie van bezoek aan WOI site bij groepsbegeleiders naar herkomst, in %, 2013 WOI bezoekers (n=324) 7,3 20,7 54,1 15,6 Belgen (n=247) 10,9 6,1 66,8 14,2 Britten (n=44) 45,5 40,9 9,1 Andere (n=33) 6,1 18,2 42,4 30,3 Zonder tussenkomst van een professioneel intermediair Touroperator/reisbureau Vereniging Werk/bedrijf Andere tussenpersoon Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

50 Bij 2 op 3 Belgische groepsbezoekers op daguitstap (67%) werd het bezoek georganiseerd door een vereniging en 14% door het werk of bedrijf. 11% van de Belgische groepsbezoekers organiseerde het bezoek zelf. Het gaat om de meer informele groepen van meer dan 10 personen. 38% van de verenigingen die daguitstappen organiseren naar de WOI sites in de Westhoek zijn socio-culturele verenigingen, 23% zijn verenigingen voor ouderen. Bij de Britten is 46% van de groepsbezoeken georganiseerd door een touroperator en 41% door een vereniging die dan zelf een touroperator of autocarbedrijf inschakelt. Voor groepsbezoeken die buiten de Westhoek verblijven zijn er niet voldoende cases voor deze analyse. 4.5 Kenmerken van gezelschappen Grootte van gezelschap/groep We bespreken eerst de grootte van het gezelschap bij individuele bezoekers en daarna de grootte van de groepen bij schoolbezoekers. Bij de grootte van groepsbezoekers kijken we zowel naar de grootte van het directe gezelschap als van de grotere groep waarin ze de WOI sites in de Westhoek bezoeken. Een globaal cijfer over de types van bezoekers heen is niet zinvol. Individuele bezoekers Gemiddeld zijn de individuele bezoekers met 3,2 personen Grafiek 51 Aantal personen in het gezelschap bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Grootte WOI bezoekers (n=3428) 5,6 47,0 12,4 19,0 6,2 5,8 3,2 Belgen (n=2346) 5,7 45,5 11,7 19,3 6,4 7,0 3,3 Britten (n=482) 46,2 15,4 19,8 6,1 5,4 3,2 Nederlanders (n=366) 6,3 57,4 9,7 17,4 2,7 Australiërs (n=61) 6,0 53,8 9,7 7,7 10,4 3,1 Andere (Eur.) (n=106) 9,0 40,4 13,1 17,6 10,0 6,3 3,2 Andere (niet-eur.) (n=67) 6,1 37,7 19,2 29,7 3,1 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 personen 7-10 personen Bijna de helft (47%) van de individuele bezoekers is in een gezelschap van 2 personen. Bij de Belgische individuele bezoekers is het gezelschap globaal het grootst met 46% gezelschappen van 2 personen maar ook met 13% grotere gezelschappen van 6 en meer Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

51 personen. De Britse individuele bezoekers zijn voor 46% op stap met 2 personen maar hebben relatief minder grotere gezelschappen. De Nederlandse individuele bezoekers komen het meest (57%) met 2 personen. Dit is ook zo bij de Australiërs (54%). Het gemiddeld aantal personen in een gezelschap ligt bij de Nederlanders op 2,7 en bij de Australiërs op 3,1. Individuele verblijfstoeristen in de Westhoek komen vaker met twee personen Grafiek 52 Aantal personen in het gezelschap bij individuele bezoekers naar type bezoekers, in %, 2013 Grootte WOI bezoekers (n=3428) 5,6 47,0 12,4 19,0 6,2 5,8 3,2 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1424) 8,4 41,4 13,9 20,1 7,2 5,7 3,2 Verblijf buiten de Westhoek (n=787) 46,0 12,5 19,8 7,7 5,3 3,2 Verblijf in de Westhoek (n=1217) 52,8 10,9 17,5 4,2 6,1 3,1 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 personen 7-10 personen Verblijfstoeristen in de Westhoek (53%), maar ook buiten de Westhoek (46%) komen vaker in een gezelschap van 2 personen dan dagtoeristen (41%). Dagtoeristen komen iets vaker alleen dan verblijfstoeristen (8%). Verdere segmentering Belgische individuelen komen gemiddeld in iets grotere gezelschappen als ze verblijven in de Westhoek Grafiek 53 Aantal personen in gezelschap bij Belgische individuele bezoekers naar daguitstap of verblijf, in %, 2013 Grootte WOI bezoekers (n=2346) 5,7 45,5 11,7 19,3 6,4 7,0 3,3 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1329) 8,5 41,4 13,5 19,8 7,3 6,2 3,2 Verblijf buiten de Westhoek (n=417) 50,0 11,1 19,4 5,9 5,0 3,2 Verblijf in de Westhoek (n=600) 1,8 51,2 8,4 18,1 4,7 10,1 3,4 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 personen 7-10 personen Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

52 Bij de individuele Belgische verblijfstoeristen in de Westhoek loopt het gemiddeld gezelschap op tot 3,4 personen met meer grotere gezelschappen van 7 personen of meer. Bij de Belgische individuele bezoekers op daguitstap zijn er iets meer éénpersoonsgezelschappen. De Belgische verblijfstoeristen die buiten de Westhoek logeren hebben een relatief groot aandeel van gezelschappen met 2 personen. De Britse individuelen komen met iets meer personen als ze verblijven buiten de Westhoek Grafiek 54 Aantal personen in gezelschap bij Britse individuele bezoekers naar daguitstap of verblijf, in %, 2013 Grootte WOI bezoekers (n=482) 46,2 15,4 19,8 6,1 5,4 3,2 Verblijf buiten de Westhoek (n=158) 43,2 14,5 15,9 10,8 9,1 3,5 Verblijf in de Westhoek (n=310) 48,5 15,5 21,5 3,2 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 personen 7-10 personen Bij de Britse individuele bezoekers die verblijven buiten de Westhoek ligt het gemiddelde op 3,5 personen, door het groter aandeel van gezelschappen met 5 personen en met 7 personen of meer. Bij Britse individuelen die verblijven in de Westhoek zijn er relatief meer gezelschappen van twee en vier personen. Voor Britse individuele dagtoeristen zijn er onvoldoende cases. Schoolbezoekers Een schoolgroep bestaat gemiddeld uit 53 leerlingen en 5 begeleiders Grafiek 55 Aantal personen in de schoolgroep naar herkomst, in %, 2013 Lln Begeleiders Scholen (n=631) 19,5 48,0 11,2 21, Belgen (n=432) 25,5 35,0 16,2 23, Britten (n=113) 12,4 61,9 7,1 18, Nederlanders (n=63) 30,2 23,8 12,7 33, Tot en met 30 leerlingen leerlingen leerlingen Meer dan 70 leerlingen Belgische scholen komen iets vaker (26%) met kleinere schoolgroepen (tot 30 leerlingen). Toch ligt het gemiddelde van de schoolgroepen hoog door het bijna even grote aandeel van schoolgroepen met meer dan 70 leerlingen. Gemiddeld worden de Belgische schoolgroepen begeleid door 5 leerkrachten. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

53 Bij de Britse schoolgroepen gaat het in 62% van groepen om leerlingen en 19% om meer dan 70 leerlingen. Er zijn weinig schoolgroepen onder 30 leerlingen. De Nederlandse schoolgroepen komen het meest met groepen van meer dan 70 leerlingen. Schoolgroepen op daguitstap zijn gemiddeld groter Grafiek 56 Aantal personen in de schoolgroep naar type bezoeker, in %, 2013 Lln Begeleiders Scholen (n=631) 19,5 48,0 11,2 21, Daguitstap vanuit woonplaats (n=346) 17,2 38,2 10,0 34, Verblijf buiten de Westhoek (n=132) 20,9 50,1 13,1 15, Verblijf in de Westhoek (n=153) 21,4 57,6 11,4 9, Tot en met 30 leerlingen leerlingen leerlingen Meer dan 70 leerlingen Schoolgroepen op daguitstap komen met het meest aantal leerlingen (gemiddeld 62), gevolgd door schoolgroepen met verblijf buiten de Westhoek (49) en met verblijf in de Westhoek (45). Van de schoolgroepen op daguitstap komt meer dan een derde met een groep van meer dan 70 leerlingen. Van de verblijfstoeristen in de Westhoek komt 58% met een groep van 31 tot 50 leerlingen. Verdere segmentering Belgische schoolgroepen die verblijven buiten de Westhoek zijn gemiddeld iets kleiner Grafiek 57 Aantal personen bij Belgische schoolbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Lln Begeleiders Scholen (n=432) 25,5 35,0 16,2 23, Daguitstap vanuit woonplaats (n=273) 25,6 33,7 12,5 28, Verblijf buiten de Westhoek (n=94) 24,5 37,2 25,5 12, Verblijf in de Westhoek (n=65) 26,2 36,9 18,5 18, Tot en met 30 leerlingen leerlingen leerlingen Meer dan 70 leerlingen De Belgische schoolgroepen op daguitstap hebben een hoog aandeel ( 28%) van groepen met meer dan 70 leerlingen. De Belgische schoolgroepen die buiten de Westhoek verblijven komen meer met groepen van 51 tot 70 leerlingen maar halen gemiddeld maar 48,6 leerlingen in de groep. Bij verblijf al of niet in de Westhoek is het aantal begeleiders hoger dan bij die op daguitstap. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

54 Britse schoolgroepen die in de Westhoek logeren zijn kleiner Grafiek 58 Aantal personen bij Britse schoolbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Lln Begeleiders Scholen (n=113) 12,4 61,9 7,1 18, Verblijf in de Westhoek (n=59) 16,9 67,8 8,5 6, Tot en met 30 leerlingen leerlingen leerlingen Meer dan 70 leerlingen Britse schoolgroepen op verblijf in de Westhoek komen doorgaans met iets kleinere groepen dan gemiddeld (43 leerlingen). Er zijn te weinig case om deze analyse te maken voor Britse schoolgroepen op daguitstap of met een verblijf buiten de Westhoek. Groepsbezoekers We bespreken eerst het directe gezelschap van de groepsbezoekers en gaan daarna in op de grootte van de groep. Bezoekers in groep komen gemiddeld in een direct gezelschap van 5 personen Grafiek 59 Aantal personen in het directe gezelschap bij groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Grootte Groepen (n=252) 6,7 41,1 9,3 9,5 6,7 22,7 5,3 Belgen (n=144) 6,9 18,7 7,6 9,7 7,6 45,1 7,9 Britten (n=79) 7,6 50,6 8,9 10,1 5,1 12,7 4,0 Andere (n=29) 48,3 13,8 6,9 10,3 17,2 5,0 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6-10 personen personen Het directe gezelschap van bezoekers in groep is groter bij de Belgen dan bij de Britten en andere herkomstlanden (gemiddeld 8 personen). 45% van de Belgen geven aan dat hun direct gezelschap uit 11 tot 15 personen bestaat. Het gaat hier om informele familie- of vriendengroepen. Bij de helft van de Britten bestaat het direct gezelschap uit 2 personen (51%), bij de Belgen is dit 19%. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

55 Gemiddeld zijn er 35 personen in de grotere groep Grafiek 60 Aantal personen in de grotere groep bij groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Grootte Groepen (n=578) 31,8 19,3 17,6 19,5 5,8 5,9 35 Belgen (n=392) 36,5 20,4 14,0 14,8 7,7 6,6 34 Britten (n=124) 24,2 14,5 23,4 29,0 5,6 38 Anderen (n=62) 40,3 29,0 11,3 6,5 8,1 4, tot tot tot tot tot 60 Meer dan 60 Bij de Britse groepen ligt het gemiddeld aantal personen per groep iets hoger dan bij de Belgische groepen met 38 personen. Britse groepen komen meer (29%) met groepen van 41 tot 50 personen, bij de Belgen gaat het vaker (37%) om kleinere, informele groepen van 11 tot 20 personen. Verdere segmentering Belgische groepen op daguitstap zijn groter dan deze op verblijf Bij de Belgische groepsbezoekers die verblijven in de Westhoek, gaat het in 55% van de gevallen om kleinere groepen van 11 tot 20 personen wat het gemiddelde naar beneden trekt tot 24,6 personen. Belgen op daguitstap in groep zijn gemiddeld met 38,1 personen. Grafiek 61 Aantal personen in de grotere groep bij Belgische groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Grootte Groepen (n=392) 36,5 20,4 14,0 14,8 7,7 6,6 34 Daguitstap vanuit woonplaats (n=272) 28,3 21,3 15,1 17,6 9,2 8,5 38 Verblijf in de Westhoek (n=106) 54,7 17,9 12,3 7, tot tot tot tot tot 60 Meer dan 60 De grootte van de groepen Belgische verblijfstoeristen in de Westhoek is opvallend kleiner (gemiddeld 25 personen) dan bij Belgische dagtoeristen (gemiddeld 38 personen). Meer dan de helft van de groepen Belgische verblijfstoeristen in de Westhoek bestaat uit 11 tot 20 personen (55%). Het gaat hier om familie-of vriendengroepen. Er zijn onvoldoende cases voor verblijfstoeristen buiten de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

56 Britse groepen met verblijf buiten de Westhoek logeren zijn iets groter dan deze met verblijf in de Westhoek Grafiek 62 Aantal personen in de grotere groep bij Britse groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Grootte Groepen (n=124) 24,2 14,5 23,4 29,0 5,6 38 Verblijf buiten de Westhoek (n=54) 18,5 11,1 29,6 33,3 5,6 43 Verblijf in de Westhoek (n=55) 32,7 18,2 20,0 21, tot tot tot tot tot 60 Meer dan 60 De Britse groepen die verblijven in de Westhoek zijn gemiddeld met 31,6 personen en bestaan voor een derde uit kleinere groepen van 11 tot 20 personen. Deze die buiten de Westhoek verblijven zijn opmerkelijk groter met een gemiddelde van 42,9 personen en een hoger aandeel van groepen van 41 tot 50 personen en van 31 tot 40 personen. Wellicht heeft de capaciteit per logies in de Westhoek hier iets mee te maken. Er zijn onvoldoende cases voor Britse groepsbezoekers op daguitstap. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

57 4.5.2 Leeftijd van de WOI bezoekers Eerst bespreken we de leeftijd van het gezelschap van de individuele bezoekers en van het directe gezelschap van de groepsbezoekers. Daarna bekijken we het onderwijsniveau van de schoolgroepen wat een indicatie geeft van de leeftijdscategorie van de schoolbezoekers. Individuele bezoekers De gemiddelde leeftijd van de individuele bezoekers ligt op 47,2 jaar Grafiek 63 Leeftijd van individuele WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Totaal (n=3428) 6,5 5,7 6,8 21,1 36,5 14,7 47,2 Belgen (n=2346) 8,3 5,6 7,4 20,9 34,8 13,4 45,6 Britten (n=482) 6,8 4,9 24,5 35,9 17,0 48,7 Nederlanders (n=366) 4,7 6,4 17,2 43,4 17,3 51,3 Australiërs (n=61) 4,9 11,4 52,8 20,5 53,7 Andere (Eur.) (n=106) 5,5 8,4 8,5 27,5 33,5 10,0 45,0 Andere (niet-eur.) (n=67) 6,2 6,8 16,6 40,1 19,8 50,4 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder De medioren (leeftijdsgroep van 50 tot 64 jaar) vormen de belangrijkste groep bij de individuele bezoekers uit alle herkomstlanden (37%). Deze groep komt meest uitgesproken voor bij de Australiërs (53%) en de Nederlanders (43%). Daardoor ligt de gemiddelde leeftijd van de individuele Australische en Nederlandse bezoeker hoger op respectievelijk 53,7 en 51,3 jaar. Bij de Belgische individuele bezoekers en bezoekers uit andere niet-europese landen ligt de gemiddelde leeftijd iets lager op 45,6 en 45,0 jaar. Beiden komen met een groter aandeel van kinderen tot 17 jaar. Britse individuele bezoekers zijn gemiddeld 48,7 jaar en hebben naast de medioren ook veel volwassenen van 35 tot 49 jaar (25%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

58 Individuele bezoekers die logeren in de Westhoek zijn gemiddeld iets ouder Grafiek 64 Leeftijd van individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Individuelen (n=3428) Daguitstap vanuit woonplaats (n=1424) 6,5 5,7 8,3 6,1 6,8 7,7 21,1 20,8 36,5 32,0 14,7 13,7 47,2 45,2 Verblijf buiten de Westhoek (n=787) 7,5 7,0 8,0 22,0 33,0 15,1 45,1 Verblijf in de Westhoek (n=1217) 5,2 20,7 43,3 15,4 50,5 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder Bij de individuele WOI bezoekers die verblijven in de Westhoek zijn de medioren sterk vertegenwoordigd (43%). Zij komen weinig met kinderen. Dit zorgt voor een hogere gemiddelde leeftijd bij dit segment op 50,5 jaar. Verdere segmentering De Belgische individuele bezoekers zijn jonger dan de buitenlanders ook als ze verblijven in de Westhoek Grafiek 65 Leeftijd van Belgische individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Individuelen (n=2346) 8,3 5,6 7,4 20,9 34,8 13,4 45,6 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1329) 8,8 6,3 7,8 21,1 31,3 13,4 44,8 Verblijf buiten de Westhoek (n=417) 10,4 6,2 7,5 19,2 34,3 14,2 43,8 Verblijf in de Westhoek (n=600) 5,7 6,8 21,6 42,1 12,7 48,7 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder Bij de Belgische individuele WOI bezoekers die verblijven in de Westhoek zijn er relatief veel medioren (42%). Bij de Belgische verblijfstoeristen buiten de Westhoek en bij deze op daguitstap zijn er relatief meer kinderen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

59 Ook de Britse individuele bezoekers die in de Westhoek verblijven zijn gemiddeld iets ouder Grafiek 66 Leeftijd van Britse individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Individuelen (n=482) 4,1 6,8 4,9 24,5 35,9 17,0 48,7 Verblijf buiten de Westhoek (n=158) 6,3 8,9 6,2 28,7 26,8 15,4 44,3 Verblijf in de Westhoek (n=310) 5,8 4,1 21,5 41,2 18,1 51,3 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder 41% van de Britse individuele WOI bezoekers die verblijven in de Westhoek zijn medioren. De gemiddelde leeftijd bij dit segment bedraagt 51,3 jaar. De Nederlandse individuele bezoekers die in de Westhoek verblijven zijn gemiddeld 54,1 jaar Grafiek 67 Leeftijd van Nederlandse individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Individuelen (n=366) 4,7 6,4 17,2 43,4 17,3 4,7 51,3 Daguitstap vanuit woonplaats (n=71) 8,1 14,5 39,4 16,9 5,4 49,1 Verblijf buiten de Westhoek (n=102) 5,8 10,6 18,2 37,2 18,6 48,7 Verblijf in de Westhoek (n=193) 4,2 17,7 49,3 16,5 6,1 54,1 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder Bij de Nederlandse individuele WOI bezoekers die verblijven in de Westhoek zijn de medioren heel sterk vertegenwoordigd (49%). De gemiddelde leeftijd ligt op 54,1 jaar. Dagtoeristen vanuit de woonplaats of vanuit een vakantieplaats anders dan de Westhoek zijn relatief jonger Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

60 Groepsbezoekers De deelnemers aan groepsbezoeken zijn gemiddeld 49,5 jaar oud Grafiek 68 Leeftijd van het directe gezelschap van groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Groepen (n=254) 5,5 6,0 21,4 35,7 16,9 6,1 49,5 Belgen (n=145) 5,0 8,4 7,1 27,9 25,6 15,7 6,3 46,3 Britten (n=80) 4,1 5,0 18,6 44,5 17,0 5,4 51,9 Andere (n=29) 9,0 5,5 11,0 40,0 20,0 7,6 52,0 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder Britse groepsbezoekers en groepsbezoekers uit andere landen zijn het oudst. Bij de Britse groepsbezoekers zijn de medioren (50 tot en met 64 jaar) heel sterk aanwezig in het directe gezelschap ( 45%). Bij de Belgische groepsbezoekers zijn iets meer kinderen mee in het directe gezelschap. Dit komt doordat in dit segment ook meer informele, kleinere groepen zijn opgenomen die op vakantie of op uitstap zijn met kinderen. Deelnemers van groepsbezoeken die op daguitstap zijn vanuit de woonplaats of vanuit een andere verblijfplaats dan de Westhoek zijn gemiddeld ouder Grafiek 69 Leeftijd van directe gezelschap van groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Groepen (n=254) 5,5 6,0 21,4 35,7 16,9 6,1 49,5 Daguitstap vanuit woonplaats (n=89) 8,0 7,6 22,7 29,8 19,0 8,7 50,0 Verblijf buiten de Westhoek (n=66) 5,0 14,1 43,9 19,0 8,4 54,5 Verblijf in de Westhoek (n=97) 6,2 5,8 24,9 34,0 14,7 46,5 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder WOI groepsbezoekers die verblijven in de Westhoek zijn gemiddeld iets jonger (46,5 jaar) dan deze op daguitstap of met verblijf buiten de Westhoek. Er zijn meest medioren bij de verblijfstoeristen buiten de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

61 Verdere segmentering Belgische deelnemers aan groepsbezoeken die verblijven in de Westhoek zijn jonger Grafiek 70 Leeftijd van directe gezelschap van Belgische groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Groepen (n=145) 5,0 8,4 7,1 27,9 25,6 15,7 6,3 46,3 Daguitstap vanuit woonplaats (n=82) 7,4 6,1 22,3 27,8 21,7 9,9 51,4 Verblijf in de Westhoek (n=56) 7,6 9,0 8,0 33,3 23,5 10,9 41,8 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder Bij de Belgen zijn de groepsbezoekers die verblijven in de Westhoek opmerkelijk jonger dan deze op daguitstap (komen meer in informele, kleinere groepen met kinderen). Voor Belgische groepsbezoekers die buiten de Westhoek verblijven zijn er onvoldoende cases. Britse groepsbezoekers die in de Westhoek verblijven zijn jonger Grafiek 71 Leeftijd van directe gezelschap van Britse groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Gemiddelde leeftijd Groepen (n=80) 4,1 5,0 18,6 44,5 17,0 5,4 46,3 Verblijf buiten de Westhoek (n=44) 5,3 13,0 48,1 21,4 7,6 51,4 Verblijf in de Westhoek (n=31) 5,2 5,2 22,1 40,7 15,1 4,1 41,8 Kinderen tot 6 jaar Volwassenen 18 tot 24 jaar Volwassenen 50 tot 64 jaar Kinderen 6 tot 11 jaar Volwassenen 25 tot 34 jaar Volwassenen 65 tot 74 jaar Kinderen 12 tot 17 jaar Volwassenen 35 tot 49 jaar Volwassenen 75 jaar en ouder De Britse groepsbezoekers die verblijven buiten de Westhoek zijn ouder dan deze die verblijven in de Westhoek (komen ook in grotere groepen). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

62 Schoolbezoekers Het onderwijsniveau van schoolgroepen verschilt naargelang de herkomst Grafiek 72 Onderwijsniveau van schoolgroep naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=628) 13,7 52,4 28,9 Belgen (n=432) 37,3 13,0 46,7 Britten (n=113) 84,2 6,7 Nederlanders (n=63) 7,8 82,8 6,2 Lager onderwijs Hoger secundair onderwijs Universitair onderwijs Lager secundair onderwijs Hoger niet-universitair onderwijs Belgische scholen komen enerzijds met leerlingen uit het hoger secundair onderwijs (47%) en anderzijds met leerlingen uit het lager onderwijs (37%). Het lager secundair onderwijs is zwak vertegenwoordigd. Britse scholen komen daarentegen voor 84% met leerlingen uit het lager secondair onderwijs. Nederlandse scholen komen in de meeste gevallen ( 83%) uit het hoger secundair onderwijs. Twee derden van de schoolgroepen met verblijf in de Westhoek komt uit het lager secundair onderwijs Grafiek 73 Onderwijsniveau van de schoolbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Scholen (n=628) 13,7 52,4 28,9 Daguitstap vanuit woonplaats (n=334) 14,8 34,7 48,1 Verblijf buiten de Westhoek (n=143) 25,0 54,8 12,7 Verblijf in de Westhoek (n=151) 5,7 67,3 21,1 Lager onderwijs Hoger secundair onderwijs Universitair onderwijs Lager secundair onderwijs Hoger niet-universitair onderwijs Bij de daguitstappen zijn er meer schoolgroepen uit het hoger secondair onderwijs, terwijl bij schoolgroepen met verblijf buiten de Westhoek relatief meer schoolgroepen zijn uit het lager onderwijs (25%).67% van de schoolgroepen die logeren in de Westhoek komen uit het lager secondair onderwijs. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

63 Verdere segmentering Van de Belgische schoolgroepen die buiten de Westhoek logeren komt 71% uit het lager onderwijs (zeeklassen aan de Kust) Grafiek 74 Onderwijsniveau van de Belgische schoolbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Scholen (n=432) 37,3 13,0 46,7 Daguitstap vanuit woonplaats (n=273) 27,7 12,9 57,6 Verblijf buiten de Westhoek (n=94) 71,3 10,6 11,7 6,4 Verblijf in de Westhoek (n=65) 29,2 16,9 50,8 Lager onderwijs Hoger secundair onderwijs Universitair onderwijs Lager secundair onderwijs Hoger niet-universitair onderwijs Meer dan de helft van de Belgische schoolgroepen op daguitstap komt uit het hoger secundair onderwijs. Bij deze op daguitstap of met verblijf in de Westhoek is het verschil van onderwijsniveau beperkt met iets meer dan de helft van de schoolbezoekers uit het hoger secundair onderwijs. Britse schoolgroepen komen vooral uit het lager secundair onderwijs Grafiek 75 Onderwijsniveau van de Britse schoolbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Scholen (n=113) 84,2 6,7 Daguitstap vanuit woonplaats (n=30) 93,5 6,5 Verblijf in de Westhoek (n=59) 83,1 7,7 Lager onderwijs Hoger secundair onderwijs Universitair onderwijs Lager secundair onderwijs Hoger niet-universitair onderwijs Bij Britse scholen is er weinig verschil naar daguitstap of verblijf: beide bestaan vooral uit schoolgroepen uit het lager secundair onderwijs. Voor de Nederlandse schoolgroepen zijn er onvoldoende cases om deze analyse te maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

64 4.5.3 Gezelschap met of zonder kinderen Deze opsplitsing wordt enkel gegeven voor individuele bezoekers. Bij de groepsbezoekers komt 18% van de directe gezelschappen met kinderen, maar door het beperkt aantal cases is het niet mogelijk om hierover een verdere analyse te maken. Een vijfde van de gezelschappen van individuele bezoekers is met kinderen Grafiek 76 Aandeel van gezelschappen met kinderen bij individuele bezoekers, naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3388) Belgen (n=2316) Britten (n=475) 18,9 21,1 24,7 Nederlanders (n=364) 13,4 Australiërs (n=61) 6,4 Andere (Eur.) (n=105) 22,1 Andere (niet-eur.) (n=67) 12, De Belgen komen het meest met kinderen (25%), gevolgd door bezoekers uit andere Europese landen (22%). Bij de Australiërs zijn er slechts 6% gezelschappen met kinderen, bij de Nederlanders en bij andere niet-europese landen 13%. Dagtoeristen of verblijfstoeristen buiten de Westhoek komen meer met kinderen dan verblijfstoeristen in de Westhoek Grafiek 77 Aandeel van gezelschappen met kinderen bij individuele bezoekers, naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=3388) 21,1 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1403) Verblijf buiten de Westhoek (n=782) 25,2 26,2 Verblijf in de Westhoek (n=1203) 14, Verblijfstoeristen in de Westhoek die WOI sites bezoeken, komen opvallend minder met kinderen (14%) dan de dagtoeristen (25%) of verblijfstoeristen buiten de Westhoek (26%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

65 Verdere segmentering Belgische individuele gezelschappen die buiten de Westhoek logeren (vaak de Kust) of op daguitstap zijn vanuit de woonplaats bezoeken WOI sites meer met kinderen Grafiek 78 Aandeel van gezelschappen met kinderen bij Belgische individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=2316) Daguitstap vanuit woonplaats (n=1308) 24,7 26,5 Verblijf buiten de Westhoek (n=416) 30,3 Verblijf in de Westhoek (n=592) 16, De Belgische individuelen die logeren in de Westhoek bezoeken de WOI sites veel minder in gezelschap van kinderen (17%). Ook individuele Britten die verblijven buiten de Westhoek bezoeken de sites meer met kinderen Grafiek 79 Aandeel van gezelschappen met kinderen bij Britse individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=475) 18,9 Verblijf buiten de Westhoek (n=155) 27,4 Verblijf in de Westhoek (n=306) 14, Wanneer de Britse individuelen logeren in de Westhoek bezoeken ze ook veel minder met kinderen de WOI sites. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

66 De Nederlandse individuelen die in de Westhoek logeren bezoeken nog veel meer de WOI sites zonder kinderen Grafiek 80 Aandeel van gezelschappen met kinderen bij Nederlandse individuele bezoekers, naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=364) Daguitstap vanuit woonplaats (n=71) 13,4 14,3 Verblijf buiten de Westhoek (n=102) 21,1 Verblijf in de Westhoek (n=191) 8, Slechts 9% van de gezelschappen van Nederlanders die in de Westhoek logeren bezoekt de WOI sites met kinderen. De Nederlandse individuelen die buiten de Westhoek logeren, zijn vaak ook op vakantie aan de Kust. Daardoor zijn er relatief meer gezelschappen met kinderen (21%) bij hun bezoek aan de WOI sites. Bij de Nederlanders op daguitstap vanuit hun woonplaats komt 14% van de gezelschap met kinderen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

67 4.6 Sociaal profiel Het sociaal profiel kan enkel voor individuele bezoekers en het directe gezelschap van de groepsbezoekers worden besproken. Voor schoolbezoekers werd het onderwijsniveau reeds aangegeven en kennen we het sociaal profiel niet van de leerlingen. We bekijken eerst het actueel of vroeger beroep van het gezinshoofd als indicator van het inkomensniveau van de bezoekers en daarna de pensioenstatus Actueel (of eerder) beroep van gezinshoofd Onder hogere inkomenscategorie nemen we : kaderpersoneel, vrij of intellectueel beroep, zelfstandig handelaar/ ambachtsman, ondernemer. Individuele bezoekers 41% van de individuele WOI bezoekers komt uit een gezin met een hoger inkomen Grafiek 81 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3239) 25,0 6,2 6,4 10,4 32,3 12,0 Belgen (n=2214) 20,7 4,3 6,5 10,0 36,8 15,7 Britten (n=458) 29,5 6,7 8,3 4,5 9,6 31,4 6,0 Nederlanders (n=348) 34,2 12,2 6,6 11,5 16,2 10,4 Australiërs (n=57) 28,6 8,3 8,6 6,2 15,0 23,3 5,0 Andere (Eur.) (n=98) 32,8 11,7 4,4 12,2 29,1 Andere (niet-eur.) (n=64) 24,6 3,7 10,4 11,2 32,3 7,8 6,1 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar/ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel/financiën/industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere Bij de Belgische individuelen zijn de hogere inkomensgezinnen iets minder aanwezig (ook veel meer dagtoeristen) en zijn er relatief veel bedienden en arbeiders. De Nederlandse individuele bezoekers en individuele bezoekers uit andere Europese landen komen duidelijk meer uit hogere inkomensgezinnen met een groot aandeel kaderpersoneel. Het aandeel van hogere inkomens ligt ook vrij hoog bij bezoekers uit andere Australiërs en Britten. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

68 Iets hogere inkomensgezinnen bij bezoekers met verblijf in of buiten de Westhoek Grafiek 82 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=3239) 25,0 6,2 6,4 10,4 32,3 12,0 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1342) 21,7 5,0 6,3 10,5 34,3 15,1 Verblijf buiten de Westhoek (n=753) 24,6 7,2 7,2 11,6 34,1 9,6 Verblijf in de Westhoek (n=1144) 28,4 6,6 5,9 9,4 29,1 10,8 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar / ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel / financiën / industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere Bij de bezoekers op daguitstap is het aandeel arbeiders hoger dan bij de bezoekers met verblijf. De bezoekers die verblijven in de Westhoek komen meest uit hogere inkomensgezinnen. Verdere segmentering Meer bedienden bij de Belgische individuele bezoekers die verblijven in de Westhoek Grafiek 83 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij Belgische individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=2214) 20,7 4,3 6,5 10,0 36,8 15,7 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1253) 21,4 4,5 6,7 10,1 35,0 15,6 Verblijf buiten de Westhoek (n=404) 21,1 5,8 6,4 10,5 37,9 13,3 Verblijf in de Westhoek (n=557) 18,9 6,2 9,2 39,8 17,5 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

69 Bij de Belgische individuele bezoekers zijn de hogere inkomensgezinnen iets minder sterk vertegenwoordigd bij een verblijf in de Westhoek (30%). Zoals hierboven aangegeven logeren de Belgische individuele bezoekers in de Westhoek veel minder op hotel maar wel meer in vakantiewoningen en vakantielogies. Bij de Belgische individuelen op daguitstap vanuit hun woonplaats of met een verblijf buiten de Westhoek zijn de hogere inkomensgezinnen iets meer aanwezig. Meer hogere inkomensgezinnen bij de Britse individuele bezoekers die verblijven in de Westhoek Grafiek 84 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij Britse individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=458) 29,5 6,7 8,3 9,6 31,4 6,0 Verblijf buiten de Westhoek (n=147) 22,9 4,0 10,7 13,8 37,0 5,8 Verblijf in de Westhoek (n=298) 33,0 8,1 7,2 4,9 7,3 28,4 6,4 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar / ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel / financiën / industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere Bij de Britse individuele bezoekers zijn de hogere inkomensgezinnen sterk vertegenwoordigd bij een verblijf in de Westhoek (53%). Bij een verblijf buiten de Westhoek zijn bedienden sterker aanwezig (37%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

70 De Nederlandse individuele WOI bezoekers die in de Westhoek verblijven komen heel duidelijk uit hogere inkomensgezinnen Grafiek 85 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij Nederlandse individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=348) 34,2 12,2 6,6 11,5 16,2 10,4 Daguitstap vanuit woonplaats (n=67) 23,3 11,7 8,5 16,8 18,8 13,4 Verblijf buiten de Westhoek (n=97) 34,4 12,1 11,3 18,2 12,7 Verblijf in de Westhoek (n=184) 38,3 12,4 7,5 9,7 14,0 8,0 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar / ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel / financiën / industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere De hogere inkomensgezinnen zijn opmerkelijk aanwezig bij de bezoekers die in de Westhoek verblijven (62%). Deze groep komt ook relatief veel voor bij de Nederlanders die buiten de Westhoek logeren en zelfs bij de dagtoeristen vanuit de woonplaats. Groepsbezoekers 44% van de deelnemers aan groepsbezoeken komt uit een gezin met een hoger inkomen Grafiek 86 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij direct gezelschap van groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=216) 28,5 5,6 6,9 11,9 30,7 6,6 Belgen (n=122) 27,9 15,6 33,6 13,1 Britten (n=70) 28,6 5,7 7,1 10,0 34,3 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar/ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel/financiën/industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere Ook bij de Belgische groepsbezoekers zijn er iets minder hogere inkomensgezinnen dan bij de Britse. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

71 Deelnemers aan groepsbezoeken mét verblijf buiten de Westhoek komen vaker uit een hoger inkomensgezin Grafiek 87 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij direct gezelschap van groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Groepen (n=216) 28,5 5,6 6,9 11,9 30,7 6,6 Daguitstap vanuit woonplaats (n=76) 18,9 19,8 37,3 9,6 Verblijf buiten de Westhoek (n=59) 37,3 8,4 7,2 11,1 23,8 Verblijf in de Westhoek (n=81) 23,8 5,1 8,7 8,3 35,0 8,5 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar / ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel / financiën / industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere Ook deelnemers aan groepsbezoeken met een verblijf in de Westhoek komen meer uit een hoger inkomensgezin dan daguitstappers. Belgische deelnemers aan groepsbezoeken met verblijf in de Westhoek komen uit hogere inkomensgezinnen Grafiek 88 Actueel of eerder beroep van gezinshoofd bij direct gezelschap van Belgische groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Groepen (n=122) 27,9 15,6 33,6 13,1 Daguitstap vanuit woonplaats (n=68) 22,1 4,4 19,1 30,9 13,2 Verblijf in de Westhoek (n=49) 34,7 25,0 12,2 34,7 14,3 Kaderpersoneel Zelfstandig handelaar / ambachtsman Onderwijzend personeel Arbeider Inactief op de arbeidsmarkt Vrij of intellectueel beroep Ondernemer in handel / financiën / industrie Bediende Landbouwer, tuinbouwer Andere Belgische deelnemers aan groepsbezoeken met verblijf in de Westhoek komen meer uit hogere inkomensgezinnen (64%) dan deze op daguitstap. Voor Britse (en andere) deelnemers aan groepsbezoeken zijn er onvoldoende cases voor de detailanalyse van het beroep van het gezinshoofd naar type bezoeker. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

72 4.6.2 Pensioenstatus van het gezinshoofd Individuele bezoekers Bij 31% van de individuele WOI bezoekers is het gezinshoofd gepensioneerd Grafiek 89 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3239) Belgen (n=2214) Britten (n=458) Nederlanders (n=348) Australiërs (n=57) Andere (Eur.) (n=98) Andere (niet-eur.) (n=64) 31,0 31,5 30,7 28,4 38,6 26,4 32, Bij de Australische individuele bezoekers en bezoekers uit andere niet Europese landen is het percentage van gepensioneerde gezinshoofden het hoogst. Voor Belgische en Britse individuele bezoekers ligt het percentage gepensioneerden rond 31%. Bij de Nederlandse individuele bezoekers en bezoekers uit andere Europese landen is slechts 28% van de gezinshoofden gepensioneerd. Minder gepensioneerden bij de individuele bezoekers die buiten de Westhoek logeren (vaak aan de Kust) Grafiek 90 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=3239) 31,0 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1342) 31,9 Verblijf buiten de Westhoek (n=753) 28,4 Verblijf in de Westhoek (n=1144) 31, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

73 Verdere segmentering Individuele bezoekers Meest gepensioneerden bij de Belgische en Britse individuele bezoekers die verblijven in de Westhoek Grafiek 91 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij Belgische individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. individuelen (n=2214) Daguitstap vanuit woonplaats (n=1253) Verblijf buiten de Westhoek (n=404) Verblijf in de Westhoek (n=557) 31,5 31,8 29,2 32, Grafiek 92 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij Britse individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Britse individuelen (n=458) Verblijf buiten de Westhoek (n=147) Verblijf in de Westhoek (n=298) 25,9 30,7 32, Bij de Nederlanders zijn er iets meer gepensioneerden bij de bezoekers die buiten de Westhoek verblijven, maar minder bij hen die in de Westhoek verblijven Grafiek 93 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij Nederlandse individuele bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Nederlandse individuelen (n=348) Daguitstap vanuit woonplaats (n=67) Verblijf buiten de Westhoek (n=97) Verblijf in de Westhoek (n=184) 28,4 28,6 29,7 27, De Nederlandse individuele bezoekers zijn gemiddeld wel ouder maar zijn vooral actieve medioren en minder gepensioneerden. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

74 Deelnemers aan groepsbezoeken Bij Britse groepsbezoekers zijn er iets meer gepensioneerden dan bij de Belgische Grafiek 94 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij directe gezelschap van groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=216) Belgen (n=122) Britten (n=70) 42,6 47,1 48, Meest gepensioneerden bij bezoekers die van buiten de Westhoek de WOI sites bezoeken Grafiek 95 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij directe gezelschap van groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Groepen (n=216) 47,1 Daguitstap vanuit woonplaats (n=76) 39,4 Verblijf buiten de Westhoek (n=59) 61,6 Verblijf in de Westhoek (n=81) 34, Meer gepensioneerden bij Belgische groepsbezoekers op daguitstap Grafiek 96 Aandeel gepensioneerde gezinshoofden bij directe gezelschap van Belgische groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. groepen (n=122) 42,6 Daguitstap vanuit woonplaats (n=68) 54,4 Verblijf in de Westhoek (n=49) 28, Voor de analyse naar type bezoeker zijn er voor de Britten en de andere herkomstlanden onvoldoende cases. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

75 4.7 Eerder bezoek of niet Een belangrijk kenmerk van het profiel van de WOI toerist in 2013 gaat erover of de bezoeker in 2013 voor de eerste maal WOI sites in de Westhoek bezocht of dat al eerder gedaan had. Er werd gevraagd of de bezoeker de specifieke site al eerder bezocht had en of hij ook eerder andere Westhoeksites bezocht had. Dit heeft vooral belang bij de individuele bezoekers en deelnemers van groepen en niet bij begeleiders van schoolgroepen of groepen die sowieso meerdere keren komen met telkens andere groepen. Individuele bezoekers 61 % van de individuele bezoekers bezocht al ooit eerder een WOI site in de Westhoek Grafiek 97 Aandeel individuele bezoekers dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3368) 60,6 39,4 Belgen (n=2299) 73,4 26,6 Britten (n=476) 50,1 49,9 Nederlanders (n=363) 43,7 56,3 Australiërs (n=60) 18,8 81,2 Andere (Eur.) (n=103) 38,4 61,6 Andere (niet-eur.) (n=67) 22,1 77,9 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht Het aandeel dat reeds eerder WOI sites bezocht, ligt heel hoog bij de Belgen (73%) maar is ook vrij belangrijk bij de Britten (50%) en de Nederlanders (44%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

76 Aandeel herhaalbezoek ligt hoger bij dagtoeristen Grafiek 98 Aandeel individuele bezoekers dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Individuelen (n=3368) 60,6 39,4 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1394) Verblijf buiten de Westhoek (n=778) Verblijf in de Westhoek (n=1196) 49,1 54,1 76,0 50,9 45,9 24,0 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht Dagtoeristen komen meer vanuit de nabije regio s. Het is dan ook niet te verwonderen dat zij vaak (76% van de respondenten) al eens eerder een bezoek brachten aan één of meerdere van de WOI sites in de Westhoek. Verdere segmentering Zelfs bij Belgische individuele bezoekers met verblijf in de Westhoek heeft bijna twee derden al ooit een WOI site bezocht in de Westhoek Grafiek 99 Aandeel Belgische individuele bezoekers dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. individuelen (n=2299) 73,4 26,6 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1299) Verblijf buiten de Westhoek (n=415) Verblijf in de Westhoek (n=585) 70,8 64,1 78,6 29,2 35,9 21,4 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

77 Britse individuele bezoekers die buiten de Westhoek verblijven komen veel meer voor de eerste maal de WOI sites in de Westhoek bezoeken Deze Britten verblijven in Brugge of in andere Vlaamse kunststeden of in Noord-Frankrijk. Grafiek 100 Aandeel Britse individuele bezoekers dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Britse individuelen (n=476) 50,1 49,9 Daguitstap vanuit woonplaats (n=14) 71,0 29,0 Verblijf buiten de Westhoek (n=154) 38,7 61,3 Verblijf in de Westhoek (n=308) 55,2 44,8 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht 56% van de Nederlandse bezoekers komen voor de eerste maal de WOI sites in de Westhoek bezoeken Grafiek 101 Aandeel Nederlandse individuele bezoekers dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Nederlandse individuelen (n=363) 43,7 56,3 Daguitstap vanuit woonplaats (n=71) 49,3 50,7 Verblijf buiten de Westhoek (n=101) 40,7 59,3 Verblijf in de Westhoek (n=191) 43,2 56,8 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht 44% heeft al eens eerder dergelijke site bezocht. Er is niet veel verschil naar type bezoeker. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

78 Individuele bezoekers uit andere Europese landen komen meer voor de eerste maal WOI sites in de Westhoek bezoeken Grafiek 102 Aandeel individuele bezoekers uit andere Europese landen dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Andere Eur. individuelen (n=103) 38,4 61,6 Daguitstap vanuit woonplaats (n=10) 48,4 51,6 Verblijf buiten de Westhoek (n=52) 29,5 70,5 Verblijf in de Westhoek (n=41) 47,6 52,4 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht Vooral diegenen onder hen die logeren buiten de Westhoek (in Brugge of Vlaamse kunststeden of Noorden van Frankrijk) komen voor de eerste maal op bezoek. Voor de analyse naar type bezoeker zijn er voor de Australiërs en de andere niet-europese herkomstlanden onvoldoende cases. Deelnemers van groepsbezoeken 70% van de Britse groepsbezoekers bezoeken voor de eerste maal de WOI sites in de Westhoek Grafiek 103 Aandeel deelnemers aan groepsbezoeken dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar herkomst, in %, 2013 Deeln. groepen (n=222) 41,5 58,5 Belgen (n=125) 73,6 26,4 Britten (n=73) 30,1 69,9 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht Bij de Belgen die deelnemen aan een groepsbezoek ligt dit percentage slechts op 26%. Voor deelnemers uit andere landen zijn er te weinig cases om de analyse naar eerder bezoek aan WOI sites te kunnen maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

79 Bijna 60% van de groepsbezoekers bezoekt De WOI sites voor de eerste maal Grafiek 104 Aandeel deelnemers aan groepsbezoeken dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Deeln. groepen (n=222) 41,5 58,5 Daguitstap vanuit woonplaats (n=77) 61,9 38,1 Verblijf buiten de Westhoek (n=62) 20,9 79,1 Verblijf in de Westhoek (n=83) 53,9 46,1 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Het zijn vooral die groepsbezoekers die buiten de Westhoek logeren die voor de eerste maal de WOI sites bezoeken. Verdere segmentering Belgische groepsbezoekers met een verblijf in de Westhoek zijn iets meer bezoekers die voor de eerste maal de sites bezoeken Grafiek 105 Aandeel Belgische deelnemers aan groepsbezoekers dat reeds eerder een bezoek aan één of meerdere WOI sites in de Westhoek brachten naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. deeln. groepen (n=125) 73,6 26,4 Daguitstap vanuit woonplaats (n=69) 81,2 18,8 Verblijf in de Westhoek (n=50) 66,0 34,0 Reeds eerder één of meerdere WOI sites in de Westhoek bezocht Nog niet eerder een WOI site in de Westhoek bezocht Er zijn onvoldoende cases voor de analyse naar type bezoeker voor de Britse deelnemers van groepen of voor andere herkomstlanden. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

80 5 Gedrag tijdens bezoek 5.1 Aantal bezochte WOI sites in de Westhoek Het aantal bezochte WOI sites is sinds 2006 toegenomen tot 6 sites per bezoeker in de Westhoek Grafiek 106 Gemiddeld aantal bezochte WOI sites in de Westhoek naar individuele bezoekers, schoolbezoekers en groepsbezoekers, 2013 WOI bezoekers (n=4637) Individuele bezoekers (n=3428) Schoolbezoekers (n=631) Groepsbezoekers (n=578) 6,0 5,5 6,2 6, De WOI bezoekers bezoeken gemiddeld 6 WOI sites tijdens hun daguitstap of verblijf in de Westhoek, veel meer dan de 10 sites die in het onderzoek werden betrokken (waarvan slechts gemiddeld 3 werden bezocht). Dit aantal ligt vrij hoog. Dit komt doordat een groot aantal sites gelegen is in Ieper op korte afstand van elkaar en gemakkelijk kunnen gecombineerd worden. Dit aantal is evenwel fors toegenomen tegenover 2006 toen gemiddeld 5,4 WOI sites werden bezocht in de Westhoek. Groepsbezoekers en schoolgroepen bezoeken meer sites dan de individuele bezoekers. Meer groepsbezoekers en schoolgroepen zorgen dus voor meer spreiding in de regio. Britten bezoeken gemiddeld 7,3 sites tegenover de Belgen die slechts 4,6 sites bezoeken Grafiek 107 Gemiddeld aantal bezochte WOI sites in de Westhoek naar herkomst, 2013 WOI bezoekers (n=4637) 6,0 Belgen (n=3170) 4,6 Britten (n=719) Anderen (n=748) 6,5 7, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

81 Bezoekers die in de Westhoek logeren bezoeken 7,9 sites in de Westhoek Grafiek 108 Gemiddeld aantal bezochte WOI sites in de Westhoek naar type bezoeker, 2013 WOI bezoekers (n=4637) 6,0 Daguitstap vanuit de woonplaats (n=2070) Verblijf buiten de Westhoek (n=1015) Verblijf in de Westhoek (n=1552) 4,9 4,7 7, Bezoekers die in de Westhoek verblijven hebben meer tijd om diverse sites te bezoeken. Individuele bezoekers Bewoners uit Australië, Verenigd Koninkrijk en niet-europese landen bezoeken meer dan 6 sites gemiddeld Grafiek 109 Gemiddeld aantal sites bezocht door individuele bezoekers naar herkomst, 2013 Individuelen (n=3428) Belgen (n=2346) 4,7 5,5 Britten (n=482) Nederlanders (n=366) Australiërs (n=61) 6,4 6,9 7,6 Andere (Eur.) (n=106) 4,8 Andere (niet-eur.) (n=67) 6, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

82 Verdere segmentering Ook de Belgische individuelen diegenen die logeren in de Westhoek bezoeken meer dan 6 sites Grafiek 110 Gemiddeld aantal sites bezocht door Belgische individuele bezoekers naar type bezoeker, 2013 Belg. individuelen (n=2346) Daguitstap vanuit de woonplaats (n=1329) Verblijf buiten de Westhoek (n=417) 3,7 4,7 4,4 Verblijf in de Westhoek (n=600) 6, Onder de Belgische individuele bezoekers zijn veel dagtoeristen vanuit de woonplaats en vanuit een vakantieplaats buiten de Westhoek die binnen een beperkte tijdspanne veel minder sites kunnen bezoeken. Meer Belgische individuele verblijfstoeristen zorgen dus voor een betere spreiding van bezoekers over de regio. De Britse individuele bezoekers, die logeren in de Westhoek, bezoeken gemiddeld 8,1 sites Grafiek 111 Gemiddeld aantal sites bezocht door Britse individuele bezoekers naar type bezoeker, 2013 Britse individuelen (n=482) 6,9 Verblijf buiten de Westhoek (n=158) 4,7 Verblijf in de Westhoek (n=310) 8, Individuele Britten die in de Westhoek verblijven bezoeken opvallend veel sites namelijk 8,1 sites per verblijf. Als ze buiten de Westhoek verblijven ligt dit aantal veel lager op 4,7 sites. Meer Britse individuele verblijfstoeristen in de Westhoek, zorgen dus ook voor een betere spreiding van bezoekers over de regio. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

83 Ook de Nederlandse individuele bezoekers die logeren in de Westhoek, bezoeken gemiddeld 8,1 sites Grafiek 112 Gemiddeld aantal sites bezocht door Nederlandse individuele bezoekers naar type bezoeker, 2013 Ned. individuelen (n=366) 6,4 Daguitstap vanuit de woonplaats (n=71) Verblijf buiten de Westhoek (n=102) 4,6 4,6 Verblijf in de Westhoek (n=193) 8, Meer Nederlandse individuele verblijfstoeristen in de Westhoek, zorgen dus ook voor een betere spreiding van bezoekers over de regio. Schoolbezoekers De Britse schoolgroepen bezoeken gemiddeld 7,1 sites Grafiek 113 Gemiddeld aantal sites bezocht door schoolbezoekers naar herkomst, 2013 Scholen (n=631) 6,2 Belgen (n=432) 4,5 Britten (n=113) 7,1 Nederlanders (n=63) 6, De Belgische schoolgroepen, die meer op daguitstap zijn, bezoeken gemiddeld minder sites (4,5) dan de Britse en Nederlandse schoolgroepen die verhoudingsgewijs meer logeren in de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

84 Belgische schoolgroepen die verblijven in de Westhoek bezoeken gemiddeld 6,2 sites Grafiek 114 Gemiddeld aantal sites bezocht door Belgische schoolbezoekers naar type bezoeker, 2013 Belg. scholen (n=432) Daguitstap vanuit de woonplaats (n=273) 4,5 4,7 Verblijf buiten de Westhoek (n=94) 2,7 Verblijf in de Westhoek (n=65) 6, De Belgische schoolgroepen die buiten de Westhoek logeren, verblijven vaak aan de Kust en bezoeken slechts 2,7 sites. De Belgische schoolgroepen op daguitstap bezoeken gemiddeld 4,7 sites. Britse schoolgroepen die logeren in de Westhoek bezoeken 8,4 sites Grafiek 115 Gemiddeld aantal sites bezocht door Britse schoolbezoekers naar type bezoeker, 2013 Britse scholen (n=113) 7,1 Daguitstap vanuit de woonplaats (n=30) 6,2 Verblijf in de Westhoek (n=59) 8, Britse schoolgroepen bezoeken gemiddeld veel sites maar nog het meest als ze logeren in de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

85 Groepsbezoekers Britse groepen bezoeken gemiddeld 8,6 sites Grafiek 116 Gemiddeld aantal sites bezocht door groepsbezoekers naar herkomst, 2013 Groepen (n=578) 6,9 Belgen (n=392) 4,6 Britten (n=124) 8,6 Andere (n=62) 7, Ook de groepen uit andere landen als Nederland bezoeken relatief veel sites (7,6) in vergelijking met de Belgische groepen die vaak meer dagtoeristen zijn. Er is niet veel onderscheid bij de Belgische groepen of ze nu al of niet verblijven in de Westhoek. Als ze verblijven in de Westhoek ligt het gemiddeld aantal slechts iets hoger op 5,1 sites Britse groepen die verblijven in de Westhoek bezoeken gemiddeld 11,3 sites Grafiek 117 Gemiddeld aantal sites bezocht door Britse groepsbezoekers naar type bezoeker, 2013 Britse groepen (n=124) 8,6 Verblijf buiten de Westhoek (n=54) 6,3 Verblijf in de Westhoek (n=55) 11, Bij de Britse groepen is het onderscheid of ze al of niet logeren in de Westhoek wel belangrijk. Als ze logeren buiten de Westhoek bezoeken ze veel minder sites maar toch nog steeds 6,3 sites gemiddeld. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

86 5.2 Inschatting aantal bezoekers aan WOI sites Voor de 10 onderzoeksites is het aantal bezoekers bekend door het bijhouden van tickets of door tellingen via de geïnstalleerde telposten. Op basis van het onderzoek kan ook het aantal bezoekers voor de andere sites worden ingeschat. We gaan uit van een extrapolatie uit een steekproef van bezoekers die één van de 10 onderzoeksites bezochten. De bezoekers die enkel één, niet in het onderzoek betrokken site bv. Menenpoort/ Last Post zijn niet meegenomen, wat leidt tot een zekere onderschatting. In onderstaande tabel staan de ingeschatte bezoekersaantallen cursief en worden ook enkel sites opgenomen met meer dan bezoekers in 2013 omdat de fout van de extrapolatie anders te groot wordt. Deze tabel toont dat bij benadering een groei tussen 2006 en 2013 plaats vond in bijna alle WOI sites. Tabel 14 Raming aantal bezoekers aan WOI sites in de Westhoek, WOI site Tyne Cot Cemetery (Zonnebeke) Menenpoort en Last Post (Ieper) In Flanders Fields Museum (Ieper) Duitse militaire begraafplaats in Langemark Hill 62 met Sanctuary Wood Museum (Zillebeke, Ieper) Essex Farm Cemetery en John McCrae site (Boezinge, Ieper) Canadian Memorial (Sint-Juliaan, Langemark-Poelkapelle) Memorial Museum Passchendaele 1917 (Zonnebeke) Dodengang (Diksmuide) Museum aan de IJzer (Diksmuide) Lijssenthoek Military Cemetery (bij Poperinge) Duitse militaire begraafplaats in Vladslo Hill 60 & the Caterpillar (Zillebeke, Ieper) Yorkshire Trench & Dug-out (Britse loopgraven Boezinge, Ieper) Bayernwald (site met loopgraven) (Heuvelland) Hooge Crater Cemetery (Zillebeke, Ieper) Saint Georges Memorial Church (Ieper) Hooge Crater Museum (Zillebeke, Ieper) Polygon Wood Cemetery / Buttes New British Cemetery (Zonnebeke) Pool of Peace (Spanbroekmolenkrater) (Wijtschate, Heuvelland) Talbot House (Poperinge) Albert I monument / sluizencomplex de Ganzepoot (Nieuwpoort) New Zealand Memorial (Mesen) Poelcapelle Britisch Cemetery (Langemark - Poelkapelle) Iers Vredespark (Mesen) Dodencellen en executiepaal stadhuis Poperinge (Poperinge) Franse militaire begraafplaats Saint-Charles de Potyze (Ieper) Belgische militaire begraafplaats Houthulst (Houthulst) Bedford House Cemetery (Zillebeke, Ieper) New Irish Farm Cemetery (Sint-Jan, Ieper) Ramparts War Museum (Ieper) Ossuaire Français- Kemmelberg (Kemmel, Heuvelland) Lettenberg, bunkercomplex (Heuvelland) Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

87 5.3 Spreiding van bezochte sites in de Westhoek Het is interessant om te bekijken in hoeverre minder belangrijke sites in 2013 relatief méér werden bezocht dan in Daarvoor vergelijken we de groei in bezoekers in de 9 topsites in de Westhoek tegenover de groei in de 24 andere sites van meer dan bezoekers (zie tabel 14). Tussen 2006 en 2013 bedroeg de groei in bezoekers bij de 9 topsites 39%. In dezelfde periode bedroeg de groei bij de andere sites 49%. De groei was dus relatief iets groter bij de minder belangrijke sites, wat erop wijst dat een grotere spreiding van bezoekers plaats vond in 2013 tegenover De 9 topsites zijn de volgende: - Tyne Cot Cemetery (Zonnebeke) - Menenpoort en Last Post (Ieper) - In Flanders Fields Museum (Ieper) - Duitse militaire begraafplaats in Langemark - Hill 62 met Sanctuary Wood Museum (Zillebeke, Ieper) - Essex Farm Cemetery en John McCrae site (Boezinge, Ieper) - Memorial Museum Passchendaele 1917 (Zonnebeke) - Dodengang (Diksmuide) - Museum aan de IJzer (Diksmuide) 5.4 Bezoekpatroon Belgen bezoeken, naast de drie toppers, meer de Dodengang en het Museum aan de IJzer Tabel 15 Top 5 van de meeste bezochte WOI sites door Belgische bezoekers, 2013 Top Individuelen Schoolbezoekers Groepsbezoekers Alle Belgische bezoekers 1 Tyne Cot Cemetery Tyne Cot Cemetery IFFM Tyne Cot Cemetery 2 Menenpoort Last Post Menenpoort Last Post Menenpoort Last Post Menenpoort Last Post 3 IFFM IFFM Tyne Cot Cemetery IFFM 4 Dodengang Museum aan IJzer 5 Museum aan de IJzer Duitse begraafplaats Langemark Dodengang Dodengang Dodengang Museum aan IJzer Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

88 Britten bezoeken, naast de drie toppers, meer de begraafplaats in Langemark en Hill 62 Tabel 16 Top 5 van de meeste bezochte WOI sites bij Britse bezoekers, 2013 Top Individuelen Schoolbezoekers Groepsbezoekers Alle Britse bezoekers 1 Tyne Cot Cemetery Tyne Cot Cemetery Tyne Cot Cemetery Tyne Cot Cemetery 2 Menenpoort en Last Post Menenpoort Last Post Menenpoort Last Post Menenpoort Last Post 3 IFFM Duitse begraafplaats Langemark IFFM IFFM 4 Hill 62 + Sanctuary Wood museum IFFM Duitse begraafplaats Langemark Duitse begraafplaats Langemark 5 Duitse begraafplaats Langemark Essex Farm Cemetery en John McCrae site Canadian Memorial Langemark- Poelkapelle Hill 62 + Sanctuary Wood museum Nederlanders bezoeken vooral de 3 toppers, maar ook de begraafplaats in Langemark, de Dodengang en het Museum aan de IJzer Tabel 17 Top 5 van de meeste bezochte WOI sites bij Nederlandse bezoekers, 2013 Top Individuelen Schoolbezoekers Alle Nederlandse bezoekers 1 Tyne Cot Cemetery IFFM 2 IFFM 3 Menenpoort Last Post 4 Dodengang 5 Museum aan de IJzer Menenpoort Last Post Tyne Cot Cemetery Duitse begraafplaats Langemark Hill 62 met Sanctuary Wood museum Menenpoort Last Post IFFM Tyne Cot Cemetery Duitse begraafplaats Langemark Dodengang Australiërs bezoeken naast de drie toppers meer MMP in Zonnebeke en Polygon Wood Cemetery Tabel 18 Top 5 van de meeste bezochte WOI sites bij Australische bezoekers, 2013 Top 1 Totaal Menenpoort Last Post 2 Tyne Cot Cemetery 3 IFFM 4 MMP Polygon Wood Cemetery / Buttes New British Cemetery Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

89 5.5 Combinatie met sites in het noorden van Frankrijk Bezoekers aan de WOI sites in de Westhoek combineren soms met een bezoek aan WOI sites in het noorden van Frankrijk. 21% van de WOI bezoekers in de Westhoek bezoekt ook een of meerdere WOI sites in het noorden van Frankrijk Grafiek 118 Aandeel WOI bezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord-Franse sites naar individuelen, schoolbezoekers en groepsbezoekers, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4624) Individuelen (n=3427) 14,8 20,8 Scholen (n=627) 28,1 Groepen (n=570) 15, Vooral de schoolgroepen combineren meer een bezoek aan de sites in de Westhoek met de sites in het noorden van Frankrijk: 28% van de schoolgroepen doet dit. Slechts 15% van de individuele bezoekers en slechts 16% van de groepsbezoekers aan de WOI sites in de Westhoek bezoekt tijdens het bevraagde bezoek ook een of meerdere sites in het noorden van Frankrijk. Het zijn vooral de Britse WOI bezoekers die combineren met een bezoek aan één of meerdere WOI sites in het noorden van Frankrijk Grafiek 119 Aandeel WOI bezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord-Franse sites naar herkomst, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4624) 20,8 Belgen (n=3160) 4,0 Britten (n=717) 40,9 Anderen (n=747) 20, % van alle Britse WOI-bezoekers combineert met een bezoek aan sites in het noorden van Frankrijk. 20% van de andere buitenlanders doen dit ook. Bij de Belgen ligt dit percentage heel laag op 4%. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

90 Het is vooral als men logeert in de Westhoek dat men vaker combineert met een bezoek aan andere sites in het noorden van Frankrijk Grafiek 120 Aandeel WOI bezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord-Franse sites naar type bezoeker, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4624) 20,8 Daguitstap vanuit de woonplaats (n=2061) 5,7 Verblijf buiten de Westhoek (n=1015) 22,6 Verblijf in de Westhoek (n=1548) 34, % van de WOI-bezoekers die logeren in de Westhoek gaat ook op bezoek op sites in noorden van Frankrijk. Slechts 6% van de bezoekers op daguitstap in de Westhoek doet dit. Individuele bezoekers Circa de helft van de individuele bezoekers van verder af combineert het Westhoeksites met WOI sites in Noord-Frankrijk bezoek aan de Grafiek 121 Aandeel individuele bezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord- Franse sites naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3427) 14,8 Belgen (n=2346) 6,0 Britten (n=482) 31,1 Nederlanders (n=365) 10,5 Australiërs (n=61) 54,9 Andere (Eur.) (n=106) 24,8 Andere (niet-eur.) (n=67) 49, % van de Australiërs en 50% bezoekers uit andere niet-europese landen bezoekt ook sites in het noorden van Frankrijk. Ook 31% van de Britten doen. De Belgen en de Nederlanders doen dit heel weinig. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

91 Verdere segmentering De Belgische individuele bezoekers combineren allen niet veel met sites in het noorden van Frankrijk ook niet als ze in de Westhoek verblijven. Bij de Britse individuelen combineren diegenen die verblijven in de Westhoek iets meer (33%) met sites in het noorden van Frankrijk, dan diegenen die verblijven buiten de Westhoek (29%). Ook alle Nederlandse individuelen combineren niet vaak met een bezoek aan Noord-Franse site: alleen diegenen die verblijven buiten de Westhoek combineren nog iets minder (7%). Schoolbezoekers Bijna 50% van de Britse schoolgroepen dat de Westhoeksites bezoekt, maakt ook een bezoek aan één of meerdere sites in het noorden van Frankrijk Grafiek 122 Aandeel schoolbezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord-Franse sites naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=627) 28,1 Belgen (n=428) 0,2 Britten (n=113) 48,7 Nederlanders (n=63) 3, Belgische en Nederlandse schoolgroepen doen dit bijna niet. 66% van de Britse schoolgroepen die verblijven in de Westhoek combineert met bezoeken aan het noorden van Frankrijk Grafiek 123 Aandeel Britse schoolbezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord- Franse sites naar type bezoeker, in %, 2013 Britse scholen (n=113) Verblijf in de Westhoek (n=59) Daguitstap vanuit woonplaats (n=30) 6,7 48,7 66, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

92 Groepsbezoekers 21% van de Britse groepsbezoekers combineert een bezoek aan de Westhoeksites met bezoeken in het noorden van Frankrijk Grafiek 124 Aandeel groepsbezoekers dat bezoek aan Westhoek WOI sites combineert met Noord-Franse sites naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=570) 15,8 Belgen (n=386) 4,4 Britten (n=122) Anderen (n=62) 21,3 27, Ook de groepen uit andere buitenlandse herkomstlanden doen dit vaker (27%). De Belgische groepen doen dit bijna niet. Er is weinig verschil bij de Belgische groepsbezoeker naar type bezoeker: allen combineren heel weinig met het noorden van Frankrijk 26% van de Britse groepsbezoekers die verblijven in de Westhoek bezoekt ook sites in het noorden van Frankrijk. Dit aandeel ligt iets lager als ze verblijven buiten de Westhoek (17%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

93 Met welke Noord-Franse sites wordt gecombineerd? De meest bezochte sites die gecombineerd worden met een bezoek aan de sites in de Westhoek zijn Thiepval British War Memorial (Somme), Beaumont-Hamel Newfoundland Memorial (Somme) en Canadian National Vimy Memorial (Pas-de-Calais). Tabel 19 Raming van het aantal WOI bezoekers dat een bezoek aan WOI sites in de Westhoek combineert met Noord-Franse WOI sites, 2013 WOI site in Noord-Frankrijk % Aantal bezoekers (inschatting) Thiépval British War Memorial (Somme) 14, Beaumont-Hamel Newfoundland Memorial (Somme) 12, Canadian National Vimy Memorial (Pas-de-Calais) 10, Historial de la Grande Guerre in Péronne (Somme) 3, Notre-Dame-de-Lorette in Ablain-Saint-Nazaire (Pas-de-Calais) 3, Musée Somme 1916 in Albert (Somme) 3, Carrière Wellington in Arras (Pas-de-Calais) 2, Cimetière militaire de Pheasant Wood in Fromelles (Nord) 1, Verdun stad (Meuse) 1, Ossuaire de Douamont (Meuse) 0, Caverne du Dragon in Craonne (Aisne) 0, Musée de la Grande Guerre du Pays de Meaux (Meaux) 0,2 900 Aantal ongewogen cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

94 5.6 Transport naar de Westhoek In de enquête werd gevraagd naar het transportmiddel waarmee de langste afstand naar de Westhoek werd afgelegd. Dit werd enkel bevraagd bij individuele WOI bezoekers. De meeste bezoekers van dichtbij komen met de auto, bezoekers van verder af komen met het vliegtuig Grafiek 125 Transportmiddel waarmee de langste afstand werd afgelegd naar de Westhoek bij individuele WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3377) 83,5 6,5 Belgen (n=2306) 91,8 Britten (n=476) 77,4 4,2 Nederlanders (n=363) 92,6 Australiërs (n=61) 100,0 Andere (Eur.) (n=104) 80,3 10,3 Andere (niet-eur.) (n=67) 95,0 Auto Vliegtuig Gewone trein Kampeerauto Fiets Motorfiets HST Ander 77% van de Britten komt met de wagen. Bij hen werd gevraagd of ze de ferry of de trein genomen hadden om het Kanaal te overbruggen. - 49,5% nam de trein - 50,5% nam de ferry. Bij diegenen die met een vliegtuig de afstand overbrugden werd gevraagd naar de laatste luchthaven. De meest genoemde luchthavens waren (in volgorde van voorkomen): - Brussel Nationaal - London Heathrow - Parijs Charles De Gaulle - Brussels Charleroi. Een klein deel van de Nederlanders en ook van de Britten komt met een kampeerauto. Weinig problemen rond transport Er werd ook gepolst bij de individuele WOI bezoekers naar de problemen rond transport. In 94% van de gevallen werden geen problemen opgegeven. Buitenlanders gaven iets meer problemen op die vooral te maken met signalisatie (60%) en wegenwerken (33%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

95 5.7 Gebruik van thematische routes Naar aanleiding van de herdenking van WOI werden diverse thematische routes ontwikkeld om de WOI toeristen te spreiden over het geheel van de Westhoek. In de enquête werd bij de individuele bezoekers nagegaan in hoeverre thematische routes werden aangewend. Slechts een beperkt aandeel van de WOI bezoekers gebruikte in 2013 een thematische route maar van alle thematische routes worden autoroutes het meest gebruikt De thematische routes werden in de loop van 2013 en 2014 op de markt gebracht en waren wellicht nog niet zo bekend in de loop van Het is interessant om te kunnen volgen of deze routes in de volgende herdenkingsjaren meer succes kennen. 8% van de individuele WOI bezoekers gebruikte thematische autoroutes, 3% de thematische fietsroutes en slechts 1% de thematische wandelroutes. Thematische autoroutes worden iets meer door Australiërs (18%), bezoekers uit niet-europese landen (18%) en Nederlanders (10%) gebruikt. Thematische fietsroutes worden relatief meer door Nederlanders (5%) en Belgen (4%) gevolgd. Tabel 20 Aandeel van individuele WOI bezoekers dat een thematische route gebruikt, naar herkomst, in %, 2013 Herkomst % dat autoroute gebruikte % dat fietsroute gebruikte % dat wandelroute gebruikte Individuelen (n=3403) 7,5 3,1 0,8 Belgen (n=2324) 6,5 3,6 1,2 Britten (n=480) 5,5 0,6 0,0 Nederlanders (n=365) 10,4 5,3 0,6 Australiërs (n=61) 18,4 2,0 0,0 Andere (Eur.) (n=106) 6,9 1,3 0,0 Andere (niet-eur.) (n=67) 17,8 1,7 1,7 Bij de thematische autoroutes wordt de Ypres Salient route veruit het vaakst genoemd, gevolgd door de IJzerfront route, de Frontleven route en de In Flanders Fields route. Bij de thematische fietsroutes wordt de Vredesroute duidelijk het meest aangehaald, gevolgd door de Frontzate route en de Nooit Meer Oorlog route. Bij de wandelroutes wordt de Kraters en Mijnen wandelroute het meest aangehaald. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

96 Thematische autoroutes en fietsroutes worden iets meer gebruikt door bezoekers die verblijven in de Westhoek Tabel 21 Aandeel van individuele WOI bezoekers dat een thematische route gebruikt, naar type bezoeker, in %, 2013 Type bezoeker % dat autoroute gebruikte % dat fietsroute gebruikte % dat wandelroute gebruikte Individuelen (n=3403) 7,5 3,1 0,8 Op daguitstap (n=1409) 5,8 2,5 1,4 Verblijf buiten Westhoek (n=785) 6,0 1,7 0,4 Verblijf in de Westhoek (n=1209) 10,0 4,5 0,6 Er is weinig differentiatie in gebruik van thematische routes naar leeftijd Tabel 22 Aandeel van individuele WOI bezoekers dat een thematische route gebruikt, naar leeftijd van de respondent, in %, 2013 Type bezoeker % dat autoroute gebruikte % dat fietsroute gebruikte % dat wandelroute gebruikte Individuelen (n=3324) 7,5 3,1 0, jaar (n=386) 9,6 2,5 0, jaar (n=933) 5,0 2,9 1, jaar (n=1438) 8,3 3,7 0, jaar (n=486) 8,9 2,3 0,4 75 jaar en meer (n=81) 5,2 2,9 1,2 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

97 6 Motivatie 6.1 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek als bestemming voor een daguitstap of verblijf In de enquête werd bij de diverse segmenten gepeild naar het belang van het WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek als bestemming voor een daguitstap vanuit de woonplaats of vakantieplaats of voor een verblijf in de Westhoek. 56% van de WOI- bezoekers kiest voor de Westhoek enkel omwille van de aanwezigheid van het WOI erfgoed in de regio Grafiek 126 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek naar individuele bezoekers, schoolbezoekers en groepsbezoekers, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4567) 56,4 35,4 8,2 Individuelen (n=3393) 48,2 37,7 14,1 Scholen (n=631) 66,4 31,3 Groepen (n=543) 49,3 42,4 8,3 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Iets meer dan de helft van de bezoekers die de WOI sites bezoeken in de Westhoek doet dit zeer gemotiveerd door WOI: zij komen naar de Westhoek met als enige motivatie het bezoeken van het WOI erfgoed in de Westhoek. Zij zijn de sterk WOI gemotiveerde bezoekers. Voor 35% van de WOI bezoekers in de Westhoek is het WOI erfgoed wel belangrijk maar fungeert het als één van meerdere redenen. Ze kiezen de Westhoek als bestemming dus ook nog om andere redenen als landschap, fietsen en andere. Slechts voor 8% is het WOI erfgoed niet of niet zo belangrijk in hun keuze voor de Westhoek als bestemming. Dit komt iets meer voor bij individuele bezoekers. Wellicht kwamen ze voorbij een WOI site tijdens hun verblijf of daguitstap en/of werden ze pas ter plaatse ingelicht over de aanwezigheid van dit erfgoed. Schoolgroepen komen duidelijk veel meer naar de Westhoek (66%) omwille van het WOI erfgoed. Groepen en individuelen komen meer ook voor andere redenen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

98 Britten en bezoekers uit andere buitenlandse herkomstlanden kiezen meer voor de Westhoek enkel omwille van het WOI erfgoed Grafiek 127 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek bij WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4567) 56,4 35,4 8,2 België (n=3124) 46,7 39,6 13,7 Verenigd Koninkrijk (n=706) 67,6 30,2 2,2 Andere landen (n=737) 56,7 35,9 7,4 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Voor 14% van de Belgische bezoekers is het WOI-erfgoed niet of niet zo belangrijk om te kiezen voor een bezoek aan de Westhoek. 40% van hen komt ook voor andere redenen naar de Westhoek en niet alleen voor het WOI erfgoed. Belgen (meestal Vlamingen) kennen de regio beter en komen ook voor andere aspecten als landschap, fietsen e.a. Bij verblijf buiten de Westhoek is het WOI erfgoed iets minder vaak de enige reden om te kiezen voor de Westhoek Grafiek 128 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek bij WOI bezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 WOI bezoekers (n=4567) 56,4 35,4 8,2 Daguitstap vanuit woonplaats (n=2041) 57,1 30,8 12,1 Verblijf buiten de Westhoek (n=1004) 43,0 50,7 6,3 Verblijf in de Westhoek (n=1522) 60,2 33,9 6,0 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden 51% van de WOI bezoekers die ergens anders op vakantie zijn komt naar de Westhoek voor het WOI erfgoed maar ook voor andere redenen. Voor 12% van de WOI bezoekers op daguitstap vanuit de woonplaats is het WOI-erfgoed niet of niet zo belangrijk om voor de Westhoek te kiezen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

99 Individuele bezoekers Britse, Australische en Nederlandse individuele bezoekers maar ook individuele bezoekers uit andere niet-europese landen zijn sterker gemotiveerd enkel omwille van het WOI erfgoed Grafiek 129 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek als bestemming bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=3393) 48,2 37,7 14,1 Belgen (n=2321) 43,3 37,6 19,1 Britten (n=478) 59,9 37,5 Nederlanders (n=363) 53,1 34,7 12,2 Australiërs (n=60) 55,7 42,5 Andere (Eur.) (n=104) 39,1 45,0 15,8 Andere (niet-eur.) (n=67) 52,9 39,0 8,1 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Belgische individuele bezoekers en individuele bezoekers uit andere Europese landen zijn minder alleen gemotiveerd om naar de Westhoek te komen door het WOI-erfgoed. Belgische individuele bezoekers kennen de regio beter ook voor andere aspecten. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

100 Belgische individuele bezoekers op daguitstap kiezen relatief meer voor de Westhoek enkel omwille van het WOI erfgoed De Belgen die logeren in de Westhoek kiezen iets minder (39%) voor de Westhoek enkel omwille van het WOI erfgoed. 47% kiest voor de Westhoek om andere redenen (zie punt 6.2). Voor 29% van de Belgische bezoekers die buiten de Westhoek logeren is het WOI erfgoed niet of niet zo n belangrijke reden om een daguitstap te maken naar de Westhoek. Ze doen dit wellicht veel meer omdat de Westhoek dichtbij hun vakantiebestemming gelegen is (veelal de Kust). Grafiek 130 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek als bestemming bij Belgische individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Belg. individuelen (n=2321) 43,3 37,6 19,1 Daguitstap vanuit woonplaats (n=1314) 50,6 31,1 18,3 Verblijf buiten de Westhoek (n=415) 27,9 43,6 28,5 Verblijf in de Westhoek (n=592) 38,5 47,4 14,1 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Het WOI erfgoed is belangrijk voor alle Britse individuele bezoekers in hun keuze voor de Westhoeken en verschilt weinig of ze al of niet logeren in de Westhoek Ook bij de Nederlandse individuelen op daguitstap vanuit de woonplaats is het WOI erfgoed als enige reden om de Westhoek te bezoeken belangrijkst Individuele Nederlanders op daguitstap zijn zeer sterk gemotiveerd om naar de Westhoek te komen enkel door het WOI erfgoed: 61% van hen doen dit enkel om die reden. Toch is ook voor 15% het WOI erfgoed niet of niet zo belangrijk. Individuele Nederlanders die in de Westhoek verblijven worden meer (55%) dan de Belgisch individuele bezoekers die in de Westhoek verblijven (39%) gemotiveerd door het WOI erfgoed. 38% is tevens gemotiveerd door andere redenen. De individuele Nederlanders die buiten de Westhoek verblijven zijn meestal op vakantie aan de Kust. Voor hen is het, zoals bij de Belgen, vooral de nabijheid van de Westhoek bij hun vakantiebestemming die hen motiveert om een uitstap te maken naar de Westhoek. Toch zijn ook deze Nederlanders meer gemotiveerd (44%) door enkel door het WOI erfgoed dan de Belgische (28%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

101 Grafiek 131 Belang van WOI erfgoed voor de keuze van de Westhoek als bestemming bij Nederlandse individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Nederlandse individuelen (n=363) 53,1 34,7 12,2 Daguitstap vanuit woonplaats (n=71) 60,9 24,4 14,7 Verblijf buiten de Westhoek (n=101) 44,0 35,8 20,2 Verblijf in de Westhoek (n=191) 55,3 38,0 6,7 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Het WOI erfgoed is belangrijker voor de oudere individuele WOI bezoeker Het aandeel dat naar de Westhoek komt met als enige reden het WOI erfgoed neemt toe met de leeftijd van de respondent. Het WOI erfgoed is het belangrijkst voor 65-plussers. Jongeren bezoeken meer de WOI sites zonder daar vooraf voor gekozen te hebben. Wellicht komen ze de sites tegen bij het ontdekken van de regio en bezoeken ze die dan ter plaatse. Grafiek 132 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek bij individuele WOI bezoekers naar leeftijd van de respondent, 2013 Individuelen (n=3292) 48,1 37,7 14, jaar (n=380) 44,4 34,9 20, jaar (n=925) 45,0 37,2 17, jaar (n=1425) 47,9 40,1 12, jaar (n=483) 55,6 34,6 9,8 75 jaar en meer (n=79) 58,8 32,2 9,1 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

102 Schoolgroepen Voor de Britse maar ook voor de Nederlandse schoolbegeleiders is het WOI erfgoed belangrijker dan voor de Belgische schoolgroepen Grafiek 133 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als schooluitstap bij begeleiders schoolgroepen naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=631) 66,4 31,3 Belgen (n=432) 55,3 41,4 Britten (n=113) 72,6 25,7 Nederlanders (n=63) 68,3 28,6 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Voor meer Belgische schoolgroepen (41%) zijn er ook nog andere redenen om de Westhoek te bezoeken (wellicht combinatie met Bellewaerde, landschap, andere attracties en musea). Voor 73% van de Britse schoolgroepen is het WOI erfgoed de enige reden om de Westhoek te bezoeken. Dit aandeel ligt ook hoog (68%) bij de Nederlandse schoolgroepen. Vooral bij een daguitstap van Belgische schoolgroepen is het WOI erfgoed belangrijker Grafiek 134 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als schooluitstap bij Belgische begeleiders van schoolgroepen naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. scholen (n=432) 55,3 41,4 Daguitstap vanuit woonplaats (n=273) 70,3 26,4 Verblijf buiten de Westhoek (n=94) 23,4 71,3 Verblijf in de Westhoek (n=65) 38,5 61,5 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden De Belgische schoolgroepen die verblijven in en buiten de Westhoek komen meer naar de Westhoek ook nog om andere redenen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

103 Bij de Britse schoolgroepen is het WOI erfgoed nog belangrijker als ze in de Westhoek verblijven Grafiek 135 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als schooluitstap bij Britse begeleiders van schoolgroepen naar type bezoeker, in %, 2013 Britse scholen (n=113) 72,6 25,7 Daguitstap vanuit woonplaats (n=30) 60,0 36,7 Verblijf in de Westhoek (n=59) 84,7 13,6 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden 85% van alle schoolgroepen die verblijven in de Westhoek komen enkel omwille van het WOIerfgoed. Er zijn slechts 30 cases van Britse schoolgroepen op daguitstap, dus is voorzichtigheid geboden bij de interpretatie van deze aandelen. Bij de Nederlandse schoolgroepen zijn het vooral die groepen die op daguitstap zijn voor wie het WOI erfgoed belangrijker is Grafiek 136 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als schooluitstap bij Nederlandse begeleiders van schoolgroepen naar type bezoeker, in %, 2013 Nederlandse scholen (n=63) 68,3 28,6 Daguitstap vanuit woonplaats (n=36) 77,8 22,2 Verblijf in de Westhoek (n=19) 57,9 31,6 10,5 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Gezien het beperkt aantal cases is voorzichtigheid geboden bij het interpreteren van deze gegevens. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

104 Groepsbezoekers Het WOI erfgoed is belangrijker voor de buitenlandse groepsbezoekers dan voor de Belgische Grafiek 137 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als groepsuitstap bij groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=543) 49,3 42,4 8,3 België (n=371) 39,9 45,3 14,8 Verenigd Koninkrijk (n=115) 57,4 39,1 Andere landen (n=57) 50,9 43,9 5,3 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Het WOI erfgoed is belangrijker voor die Belgische groepen die op daguitstap zijn Grafiek 138 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als groepsuitstap bij Belgische groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Belgische groepen (n=371) 39,9 45,3 14,8 Daguitstap vanuit woonplaats (n=259) 46,3 41,3 12,4 Verblijf in de Westhoek (n=99) 26,3 52,5 21,2 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Het WOI erfgoed is belangrijker voor Britse groepen die verblijven in de Westhoek Grafiek 139 Belang van WOI erfgoed voor keuze van de Westhoek als groepsuitstap bij Britse groepsbezoekers naar type bezoeker, in %, 2013 Britse groepen (n=115) 57,4 39,1 Verblijf buiten de Westhoek (n=51) 43,1 49,0 7,8 Verblijf in de Westhoek (n=50) 62,0 38,0 Het was de enige reden Het was één van meerdere redenen Niet (zo) belangrijke reden Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

105 6.2 Specifieke motivatie voor bezoek aan WOI sites De specifieke motivatie werd in 2013 enkel bevraagd bij individuele bezoekers. Drie vierden van de individuele bezoekers is gemotiveerd om de WOI sites in de Westhoek te bezoeken vanuit een specifieke interesse in de WOI geschiedenis De interesse in de WOI geschiedenis is fors toegenomen bij individuele bezoekers. In 2006 werd dit slechts door 62% van de individuele bezoekers vermeld als motivatie voor hun bezoek. Daarnaast zijn het ontdekken van de regio in zijn diverse aspecten (waaronder het WOI erfgoed) en de band van familie met WOI eveneens belangrijke redenen om de WOI sites te bezoeken. Grafiek 140 Motivatie voor bezoek aan de WOI sites in de Westhoek, bij individuele bezoekers, in %, 2013 WOI geschiedenis/herdenking 72,8 Ontdekken toeristische sites 20,1 Band familie/voorouder met WOI 19,6 Een herdenkingsceremonie 7,8 Evenement/tentoonstelling 4,3 Tonen aan (klein)kinderen 2,5 Tonen aan vrienden/familie 1,4 Andere 6,5 n= 3347 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

106 Voor individuele WOI bezoekers van oudere leeftijd is de band van familie met WOI belangrijker Tabel 23 Motivatie voor bezoek aan WOI sites in de Westhoek bij individuele bezoekers naar leeftijd respondent, in % van respondenten, 2013 Motivatie bezoek WOI geschiedenis / herdenking Ontdekken toeristische sites Band familie/voorouder met WOI Herdenkingsceremonie Evenement / tentoonstelling Tonen aan (klein)kinderen Tonen aan vrienden/familie jaar jaar jaar jaar 75 jaar en meer Individuelen 74,4 72,4 73,7 71,7 61,4 72,8 22,1 21,8 20,3 17,1 13,3 20,1 11,3 16,2 22,0 22,9 36,1 19,6 4,1 7,2 8,5 9,3 11,2 7,8 2,5 2,5 5,7 3,2 9,4 4,3 1,6 5,1 1,5 1,7 0,0 2,5 1,7 1,3 1,0 2,4 2,6 1,4 Andere 4,3 6,4 7,0 5,9 10,8 6,5 Aantal ongewogen cases Oudere WOI bezoekers zijn naast hun sterkere motivatie door de band van familie met de WOI ook iets meer gemotiveerd door een herdenkingstentoonstelling en een evenement/ tentoonstelling. Jongere bezoekers zijn sterk gemotiveerd door een interesse in de WOI geschiedenis maar daarnaast bezoeken zij de sites relatief meer vanuit een algemeen toeristische interesse in de Westhoekregio. De leeftijdsgroep van jaar komt iets meer (5%) om de sites te tonen aan hun kinderen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

107 Britse en Australische individuele WOI bezoekers maar ook individuele bezoekers uit niet- Europese landen komen opvallend meer naar de Westhoek omwille van de band van de familie met WOI Tabel 24 Motivatie voor bezoek aan de WOI sites in de Westhoek bij individuele bezoekers naar herkomst, in % van respondenten, 2013 Motivatie bezoek Belgen Britten Nederlanders Andere Eur. landen Andere nt-eur. landen WOI geschiedenis 70,2 75,9 81,8 64,1 75,4 67,6 72,8 Ontdekken toeristische sites Band familie/ voorouder met WOI Australiërs Individuelen Herdenkingsceremonie Evenement / tentoonstelling Tonen aan (klein)kinderen Tonen aan vrienden/familie 23,4 13,2 16,3 10,8 28,2 14,8 20,1 13,5 41,7 4,7 49,4 19,9 30,2 19,6 6,8 11,0 7,9 4,3 6,8 10,1 7,8 5,4 2,8 3,5 0,8 2,1 2,0 4,3 3,8 1,2 0,7 0,0 0,0 0,0 2,5 1,5 1,5 1,2 0,9 0,0 1,7 1,4 Andere 6,7 7,2 4,9 7,3 6,4 4,0 6,5 Aantal ongewogen cases De Belgische individuele WOI bezoekers komen vooral uit interesse voor de WOI geschiedenis maar zien een bezoek aan de WOI sites meer dan de anderen (23%) ook als een onderdeel van de beleving van de Westhoek. 5% komt omwille van een tentoonstelling en 4% wil het WOI erfgoed tonen aan kinderen of kleinkinderen. Deze percentages liggen iets hoger dan bij de andere bezoekers. Uit onderzoeken in het IFFM weten we inderdaad dat tijdelijke tentoonstellingen vooral Belgen aantrekken. De Nederlanders, die niet deelnamen aan WOI, zijn van alle individuele bezoekers het sterkst gemotiveerd door een interesse in de WOI geschiedenis (82%) en uiteraard heel weinig door de band van familie/voorouder met WOI (5%). De Britse individuele bezoekers komen ook meest uit interesse voor de WOI geschiedenis maar in veel grotere mate dan de andere bezoekers voor de band van hun familie met het WOI gebeuren (42%) en voor een herdenkingsceremonie (11%). De Australische individuele bezoekers komen ook uit interesse voor de WOI geschiedenis maar iets minder dan de anderen. Zij komen meest van alle bezoekers omwille van de band van familie met de WOI (49%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

108 Belgische individuele bezoekers op vakantie in of buiten de Westhoek zien een bezoek aan de WOI sites meer als het ontdekken van de toeristische regio van de Westhoek Tabel 25 Motivatie voor bezoek aan WOI sites in de Westhoek bij Belgische individuele bezoekers naar verblijf, in % van respondenten, 2013 Motivatie bezoek Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Belgische individuelen WOI geschiedenis / herdenking 70,4 70,3 69,7 70,2 Ontdekken toeristische sites 19,4 28,0 28,6 23,4 Band familie/voorouder met WOI 13,4 14,3 13,2 13,5 Herdenkingsceremonie 7,3 4,0 7,7 6,8 Evenement / tentoonstelling 5,4 4,2 6,2 5,4 Tonen aan (klein)kinderen 4,0 4,6 2,7 3,8 Tonen aan vrienden/familie 2,3 0,3 0,6 1,5 Andere 8,2 3,9 5,7 6,7 Aantal ongewogen cases Individuele Belgen op daguitstap vanuit hun woonplaats of vanuit een vakantieplaats andere dan deze in de Westhoek, zijn meer in gezelschap met kinderen en willen de WOI sites tonen aan hun kinderen. Er is weinig differentiatie bij de Britse individuele bezoekers of ze nu al dan niet in de Westhoek logeren Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

109 Nederlandse individuele bezoekers die op vakantie zijn in de Westhoek zijn heel sterk gemotiveerd door een interesse in de WOI geschiedenis Tabel 26 Motivatie voor bezoek aan WOI sites in de Westhoek bij Nederlandse individuele bezoekers naar daguitstap of verblijf, in % van respondenten, 2013 Motivatie bezoek Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Nederlandse individuelen WOI geschiedenis 78,7 76,4 86,0 81,8 Ontdekken toeristische sites 11,2 21,7 15,2 16,3 Band familie/voorouder met WOI 2,6 5,4 5,1 4,7 Herdenkingsceremonie 4,1 11,0 7,6 7,9 Evenement / tentoonstelling 2,3 4,5 3,4 3,5 Tonen aan (klein)kinderen 0,0 0,8 0,8 0,7 Tonen aan vrienden/familie 3,8 0,0 0,8 1,2 Andere 3,2 7,2 4,3 4,9 Aantal ongewogen cases Individuele Nederlanders die buiten de Westhoek logeren (meestal aan de Kust) zien het bezoeken van WOI sites iets meer dan de anderen als het ontdekken van de toeristische sites in een regio heel dichtbij hun vakantiebestemming. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

110 6.3 Belang van de erkenning als UNESCO-werelderfgoed In de enquête werd bij de WOI bezoekers gepeild naar het belang van de erkenning van een site als UNESCO-werelderfgoed in de beslissing om de site al dan niet te bezoeken. Slechts voor 39 % van de bezoekers is de erkenning van een WOI site als UNESCO-werelderfgoed belangrijk tot zeer belangrijk Voor 35 % van de bezoekers is de erkenning van een site als UNESCO-werelderfgoed niet echt belangrijk en zelfs voor 21% is deze erkenning helemaal niet belangrijk. Grafiek 141 Belang van de erkenning van een site als UNESCO-werelderfgoed bij WOI bezoekers, in %, 2013 Alle WOI bezoekers (n=2961) 15,5 23,1 34,9 20,5 6,1 Individuele bezoekers (n=2137) 19,7 20,2 33,1 19,9 7,0 Schoolbezoekers (n=397) 10,3 25,6 36,9 21,7 Groepsbezoekers (n=427) 19,1 24,3 34,0 18,0 Zeer belangrijk Belangrijk Niet echt belangrijk Helemaal niet belangrijk Geen mening Voor de schoolbegeleiders is de UNESCO-erkenning nog iets minder belangrijk. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

111 Individuele bezoekers De UNESCO-erkenning wordt minder belangrijk geacht door de Britse en de Nederlandse individuele bezoekers, de Belgen vinden dit iets meer belangrijk Grafiek 142 Belang van de erkenning van een site als UNESCO-werelderfgoed bij individuele WOI bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Individuelen (n=2137) 19,7 20,2 33,1 19,9 7,0 Belgen (n=1457) 21,2 22,3 32,5 17,2 6,8 Britten (n=274) 16,1 15,3 34,5 26,3 7,9 Nederlanders (n=235) 14,4 17,6 36,7 24,1 7,1 Australiërs (n=40) 18,4 25,0 32,1 18,9 5,5 Andere (Eur.) (n=82) 28,7 15,6 31,4 15,4 8,9 Andere (niet-eur.) (n=49) 22,3 26,4 25,4 21,8 Zeer belangrijk Belangrijk Niet echt belangrijk Helemaal niet belangrijk Geen mening Schoolbezoekers Ook bij de schoolbegeleiders vinden de Belgen de UNESCO-erkenning belangrijker Grafiek 143 Belang van de erkenning van een site als UNESCO-werelderfgoed bij schoolbegeleiders naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=397) 10,3 25,6 36,9 21,7 5,5 Belgen (n=280) 14,3 27,5 40,0 15,0 Britten (n=57) 8,8 26,3 28,1 28,1 8,8 Nederlanders (n=45) 6,7 15,6 53,3 24,4 Zeer belangrijk Belangrijk Niet echt belangrijk Helemaal niet belangrijk Geen mening Voor de Britse en de Nederlandse schoolgroepen is de erkenning minder belangrijk. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

112 Groepsbezoekers Ook bij de groepsbezoekers vinden de Belgen de UNESCO-erkenning belangrijker Grafiek 144 Belang van de erkenning van een site als UNESCO-werelderfgoed bij groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Groepen (n=427) 19,1 24,3 34,0 18,0 4,6 Belgen (n=298) 24,8 27,2 33,2 12,4 Britten (n=84) 16,7 21,4 36,9 19,0 6,0 Anderen (n=45) 11,1 24,4 28,9 28,9 6,7 Zeer belangrijk Belangrijk Niet echt belangrijk Helemaal niet belangrijk Geen mening Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

113 7 Informatiegedrag Er werd ook gevraagd naar hoe de bezoekers informatie verkregen over het WOI erfgoed in de Westhoek. Dit werd bevraagd bij de individuele bezoekers, bij de schoolbegeleiders die beslissen over de schoolgrip en bij de groepsbegeleiders. Bij de schoolbegeleiders werd ook gepolst naar hoe ze de schooltrip hadden voorbereid. Dit was een vraag waar meerdere antwoorden konden worden gegeven (multireponse) met percentages van de respondenten en niet van de antwoorden. 7.1 Individuele bezoekers Eerder bezoek aan de regio maar ook boeken, artikels, TV films en documentaires zijn voor de helft van de individuele bezoekers belangrijke informatiebronnen Grafiek 145 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij individuele WOI bezoekers, in % van respondenten, 2013 Eerder bezoek aan de regio Boeken /artikels in magazines, kranten over WOI TV/films over WOI 47,7 53,4 51,7 Toeristische websites Aanbevelingen familie/vrienden Brochures in toeristische dienst 26,7 30,6 36,2 Brochures in logies Website Commonwealth War Graves Commission Websites van musea/sites Bewegwijzering Websites over Grote Oorlog Reisgids Radio Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater, e.a.) 14,3 13,1 13,1 12,9 11,4 11,1 8,1 6,9 Andere gedrukte informatie (kaarten,...) Andere digitale bronnen (websites, sociale media) Andere informatiebronnen (beurs, affiche,...) 9,1 11,0 19,0 n= 3366 Daarnaast zijn ook toeristische websites (o.a. websites van Toerisme Vlaanderen), aanbevelingen van familie en vrienden en brochures in de toeristische diensten belangrijk. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

114 Informatiebronnen verschillen naargelang de herkomst van de individuele bezoekers Tabel 27 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij individuele WOI bezoekers naar herkomst, in % van respondenten, 2013 Informatiebron Belgen Britten Neder- landers Andere Eur. landen Andere nt-eur. landen Australiërs Individuelen Eerder bezoek aan regio 62,5 45,9 43,0 17,1 37,2 26,3 53,4 Boeken/artikels in magazines, kranten over WOI 49,3 52,8 60,1 50,9 49,3 58,9 51,7 TV/films over WOI 50,8 42,9 50,4 40,6 28,8 41,3 47,7 Toeristische websites 40,0 36,2 30,2 17,2 24,1 24,5 36,2 Aanbevelingen familie/vrienden Brochures in toeristische dienst 28,2 36,2 28,6 39,1 30,7 42,0 30,6 32,7 16,8 22,5 14,2 19,9 14,1 26,7 Brochures in logies 11,3 23,0 16,0 15,7 10,2 13,0 14,3 Website Commonwealth War Graves Commission 6,5 33,0 9,8 26,0 7,5 21,5 13,1 Website musea/sites 12,5 12,9 14,3 6,8 14,6 23,3 13,1 Bewegwijzering 13,7 11,7 13,4 11,2 9,1 8,7 12,9 Websites Grote Oorlog 8,9 17,6 11,0 10,6 11,9 23,4 11,4 Reisgids 5,5 21,0 16,0 11,7 24,8 14,3 11,1 Radio 10,0 6,3 4,6 3,8 2,9 7,4 8,1 Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater...) Andere gedrukte informatie (kaarten,...) Andere digitale bron (websites, sociale media) Andere informatiebron (beurs, affiche,...) 6,3 9,4 4,9 7,6 7,9 7,9 6,9 23,5 11,6 16,8 3,2 11,1 16,5 19,0 8,5 8,8 9,5 15,9 9,6 17,1 9,1 10,4 8,7 12,9 17,7 16,0 15,3 11,0 Aantal ongewogen cases Bijna twee derden van de Belgische individuelen haalt hun informatie uit een eerder bezoek aan de Westhoek. Bij hen zijn verder TV/films, boeken/artikels, en toeristische websites belangrijk. Brochures in toeristische diensten, radio en kaarten zijn iets belangrijker bij hen dan bij de andere WOI bezoekers. Bij de Britse individuele bezoekers zijn boeken/artikels over WOI belangrijkst. Aanbevelingen van familie en vrienden, de CWGC website, brochures in het logies, websites over de Grote Oorlog en reisgidsen zijn voor hen belangrijker dan voor de andere bezoekers. Toch haalde ook 46% van de respondenten hun informatie uit een eerder bezoek aan de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

115 Nederlandse individuele bezoekers halen hun informatie het meest ui boeken/artikels/kranten over WOI gevolgd door TV/films over de WOI. Voor hen zijn toeristische websites ook belangrijker, meer dan brochures in toeristische diensten. Ook aanbevelingen van familie en vrienden helpen hen op weg. 43% van hen werden geïnspireerd door een eerder bezoek aan de Westhoek. Australische individuele bezoekers halen hun informatie vooral uit boeken/artikels, TV/films, aanbevelingen familie/vrienden de website van CWGC en andere digitale bronnen. Slechts 17% van hen werd geïnspireerd door een eerder bezoek aan de Westhoek. Infobronnen verschillen naar type bezoeker Tabel 28 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in % van respondenten, 2013 Informatiebron Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Indivi- duelen Eerder bezoek aan de regio 64,0 45,3 49,1 53,4 Boeken/artikels in magazines, kranten over WOI 52,2 45,9 55,1 51,7 TV/films over WOI 50,4 42,5 48,8 47,7 Toeristische websites 36,7 32,0 38,7 36,2 Aanbevelingen familie/vrienden 27,8 32,4 32,0 30,6 Brochures in toeristische dienst 29,8 25,2 24,9 26,7 Brochures in logies 0,0 15,6 26,7 14,3 Website Commonwealth War Graves Commission 9,4 12,6 16,9 13,1 Websites musea/sites 13,4 10,9 14,2 13,1 Bewegwijzering 15,6 11,4 11,4 12,9 Websites Grote Oorlog 11,1 7,8 14,2 11,4 Reisgids 6,4 11,6 15,2 11,1 Radio 10,3 6,3 7,2 8,1 Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater en anderen) Andere gedrukte informatie (kaarten,...) Andere digitale bron (websites, sociale media) Andere informatiebron (beurs, affiche,...) 4,1 6,3 9,9 6,9 24,6 16,2 15,8 19,0 9,9 8,3 9,0 9,1 11,3 10,8 10,8 11,0 Aantal ongewogen cases Brochures en aanbevelingen ter plaatse zijn belangrijker informatie bij diegenen die in de Westhoek logeren. Eerder bezoek in de Westhoek is belangrijker voor de dagtoeristen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

116 Oudere individuele bezoekers halen hun informatie meer uit boeken/artikels en TV/films over WOI, maar ook uit toeristische websites, website CWGC en WOI websites Tabel 29 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij individuele WOI bezoekers naar leeftijd van de respondent, in % van respondenten, 2013 Informatiebron jaar jaar jaar jaar 75 jaar en meer Individuelen Eerder bezoek aanregio 48,9 51,0 54,5 56,7 61,3 53,4 Boeken/artikels in maga-zines, kranten over WOI 43,9 43,7 55,7 61,4 58,0 51,7 TV/films over WOI 41,1 41,4 52,6 52,2 55,8 47,7 Toeristische websites 30,7 36,4 36,1 38,9 49,1 36,2 Aanbevelingen familie/vrienden 41,9 34,0 27,8 24,8 24,1 30,6 Brochures in toeristische dienst 23,9 23,8 28,4 30,2 27,5 26,7 Brochures in logies 12,2 17,2 13,9 13,2 11,0 14,3 Website Commonwealth War Graves Commission 7,8 13,3 13,3 17,4 9,3 13,1 Websites musea/sites 8,2 12,0 14,7 13,7 10,8 13,1 Bewegwijzering 19,2 14,5 11,6 9,9 11,5 12,9 Websites over Grote Oorlog 7,1 12,9 11,7 11,5 12,6 11,4 Reisgids 10,7 10,5 11,8 12,2 6,6 11,1 Radio 5,5 8,0 8,5 8,5 13,7 8,1 Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater...) Andere gedrukte informatie (kaarten,...) Andere digitale bron (websites, sociale media) Andere informatiebron (beurs, affiche,...) 8,0 8,3 6,2 6,1 6,3 6,9 14,4 17,0 20,7 20,4 27,6 19,0 11,5 10,9 8,5 6,0 7,6 9,1 12,7 10,7 10,3 12,5 5,0 11,0 Aantal ongewogen cases Een eerder bezoek aan de regio wordt belangrijker als informatiebron met de leeftijd. Aanbevelingen van familie en vrienden zijn belangrijker voor jongere bezoekers. De radio en gedrukte informatie scoren dan weer iets beter bij de oudere bezoekers. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

117 Belgische individuele bezoekers op daguitstap zijn iets anders geïnformeerd dan Belgische verblijfstoeristen in of buiten de Westhoek Tabel 30 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij Belgische individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in % van respondenten, 2013 Informatiebronnen Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Belgische individuelen Eerder bezoek aan de regio 65,3 62,1 56,7 62,5 Boeken /artikels in magazines, kranten over WOI 52,2 45,2 46,0 49,3 TV/films over WOI 50,6 51,2 50,8 50,8 Toeristische websites 37,4 37,2 47,6 40,0 Aanbevelingen familie/vrienden 27,6 25,3 31,4 28,2 Brochures in toeristische dienst 31,8 36,6 31,9 32,7 Brochures in logies 0,0 17,8 31,0 11,3 Website Commonwealth War Graves Commission 8,2 4,3 4,6 6,5 Websites van musea/sites 13,1 11,5 12,0 12,5 Bewegwijzering 15,9 12,3 10,1 13,7 Websites Grote Oorlog 10,6 6,3 6,9 8,9 Reisgids 5,4 3,7 7,0 5,5 Radio 11,0 8,0 9,5 10,0 Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater, e.a.) Andere gedrukte informatie (kaarten,...) Andere digitale bron (websites, sociale media) Andere informatiebron (beurs, affiche,...) 4,2 6,3 10,7 6,3 24,9 20,4 22,8 23,5 10,0 6,2 6,9 8,5 11,5 8,5 9,6 10,4 Aantal ongewogen cases Belgische individuele verblijfstoeristen in de Westhoek halen meer dan de andere Belgen hun informatie uit toeristische websites, aanbevelingen van familie en vrienden, brochures in het logies en aanbevelingen ter plaatse. Belgische dagtoeristen vanuit de woonplaats zijn meer geïnformeerd door boeken/artikels over WOI, door bewegwijzering, websites over Grote Oorlog, radio. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

118 Infobronnen verschillen ook bij Britse individuele bezoekers naar type bezoeker Tabel 31 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij Britse individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in % van respondenten, 2013 Informatiebron Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Britse individuelen Eerder bezoek aan de regio 37,9 49,7 45,9 Boeken /artikels in magazines, kranten over WOI 43,8 58,5 52,8 TV/films over WOI 41,6 44,2 42,9 Toeristische websites 34,4 37,6 36,2 Aanbevelingen familie/vrienden 39,3 34,3 36,2 Brochures in toeristische dienst 10,8 20,3 16,8 Brochures in logies 18,4 26,6 23,0 Website Commonwealth War Graves Commission 30,0 34,0 33,0 Websites van musea/sites 10,0 13,7 12,9 Bewegwijzering 8,7 12,8 11,7 Websites over Grote Oorlog 8,3 22,1 17,6 Reisgids 19,5 21,7 21,0 Radio 8,5 5,1 6,3 Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater, e.a.) Andere gedrukte informatie (kaarten,...) Andere digitale bron (websites, sociale media) Andere informatiebron (beurs, affiche,...) 5,9 11,8 9,4 14,3 9,8 11,6 8,7 8,5 8,8 10,0 8,4 8,7 Aantal ongewogen cases Britse individuele bezoekers die verblijven in de Westhoek halen meer, dan diegenen die buiten de Westhoek logeren, hun informatie uit een eerder bezoek aan de regio, uit boeken/artikels over WO, uit brochures in de toeristische diensten en in het logies, uit websites over WOI en uit aanbevelingen ter plaatse. Britse individuelen die buiten de Westhoek verblijven (veel in de Vlaamse kunststeden of in Noord-Frankrijk) zijn meer dan deze die in Westhoek zelf verblijven, geïnformeerd door aanbevelingen van familie en vriende en door diverse gedrukte informatie. Het aandeel dat informatie haalde uit een eerder bezoek ligt opmerkelijk lager (38%). Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

119 Nederlandse individuele bezoekers op daguitstap hebben al vaker eerder in regio bezocht Tabel 32 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij Nederlandse individuele WOI bezoekers naar type bezoeker, in % van respondenten, 2013 Informatiebron Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Nederlandse individuelen Eerder bezoek aan de regio 54,2 42,1 39,2 43,0 Boeken /artikels in magazines, kranten over WOI 62,1 52,7 63,6 60,1 TV/films over WOI 59,4 38,0 54,1 50,4 Toeristische websites 32,1 24,1 32,9 30,2 Aanbevelingen familie/vrienden 26,5 30,4 28,4 28,6 Brochures in toeristische dienst 11,7 30,2 22,2 22,5 Brochures in logies 0,0 17,3 21,5 16,0 Website Commonwealth War Graves Commission 16,8 6,3 9,1 9,8 Websites van musea/sites 14,4 10,7 16,3 14,3 Bewegwijzering 10,9 18,3 11,6 13,4 Websites over Grote Oorlog 14,7 6,7 12,1 11,0 Reisgids 15,9 15,0 16,6 16,0 Radio 3,7 3,1 5,8 4,6 Aanbevelingen ter plaatse (logiesuitbater, e.a.) 3,2 5,6 5,2 4,9 Andere gedrukte informatie (kaarten,...) 26,3 13,8 14,8 16,8 Andere digitale bron (websites, sociale media) 9,6 8,4 10,1 9,5 Andere informatiebron (beurs, affiche,...) 9,2 11,5 15,1 12,9 Aantal ongewogen cases Nederlandse individuelen die verblijven in de Westhoek zijn minder geïnformeerd door een eerder bezoek maar wel meer door boeken/artikels en TV/films over WOI. Zij halen hun informatie ook meer uit brochures in het logies, websites van de musea/sites en diverse andere informatiebronnen. Nederlandse individuelen die buiten de Westhoek logeren (veel aan de Kust) zijn minder gericht geïnformeerd door boeken/artikels en TV/films over WOI, en door toeristische websites maar iets meer door aanbevelingen van familie en vrienden, door brochures in de toeristische diensten, door brochures in hun logies buiten de Westhoek en door de bewegwijzering (meer toevallig). Nederlandse individuelen op daguitstap halen vaker informatie uit een eerder bezoek en uit gerichte informatie als boeken/artikels, TV/films over WOI, uit websites als deze van de CWGC en andere over de Grote Oorlog en andere gedrukte informatie als kaarte Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

120 7.2 Schoolbegeleiders Informatiebronnen 64% van de schoolbegeleiders had informatie over het WOI erfgoed in de Westhoek door eerder bezoek aan de regio als schoolbegeleider Grafiek 146 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij schoolbegeleiders, in %, 2013 Eerder bezoek als begeleider schoolgroep 63,8 Eerder bezoek als individuele bezoeker Boeken/artikels in magazines kranten over WOI 52,9 50,5 TV/films over WOI Aanbevelingen collegas Toeristische websites Brochures over WOI Aanbevelingen familie, vrienden, kennissen Website CWGC Brochure musea/sites Onderwijsgerelateerde websites Lokale/regionale brochures over Westhoek Websites van musea/sites Overzichtskaart WOI sites Websites over Grote Oorlog Brochure touroperator Onderwijsmagazines (Klasse,...) Reisgids Inspiratietrip voor leerkrachten Radio Andere digitale bronnen (websites, sociale media) Andere gedrukte informatie Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 39,3 38,9 31,9 27,3 24,4 20,2 19,7 19,1 18,1 17,7 15,8 10,5 10,2 7,0 6,6 5,8 4,7 8,4 8,0 10,6 n= 622 Eerdere bezoeken aan de regio als schoolbegeleider of als individueel bezoeker zijn heel belangrijk voor alle schoolbegeleiders. Ook boeken en artikels over WOI en TV/films en aanbevelingen van collega leerkrachten zijn belangrijke informatiebronnen voor schoolbegeleiders. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

121 Informatie verschilt ook bij schoolbegeleiders naar herkomst Tabel 33 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij schoolbegeleiders naar herkomst, in % van de respondenten, 2013 Informatiebron Belgen Britten Neder- landers Schoolbezoekers Eerder bezoek aan de regio als begeleider schoolgroep 56,6 69,9 62,9 63,8 Eerder bezoek als individuele bezoeker 64,2 43,4 62,9 52,9 Boeken/artikels in magazines kranten 48,6 51,3 62,9 50,5 TV/films over WOI 33,0 40,7 61,3 39,3 Aanbevelingen collega s 33,0 41,6 40,3 38,9 Toeristische websites 26,9 35,4 30,6 31,9 Brochures over WOI 27,6 27,4 30,6 27,3 Aanbevelingen familie, vrienden 20,0 30,1 12,9 24,4 Website CWGC 9,2 28,3 16,1 20,2 Brochure musea/sites 21,5 18,6 25,8 19,7 Onderwijsgerichte websites 21,5 16,8 22,6 19,1 Lokale/regionale brochures over Westhoek 24,1 15,0 19,4 18,1 Websites musea/sites 17,7 16,8 24,2 17,7 Overzichtskaart WOI sites 8,3 20,4 16,1 15,8 Websites over Grote Oorlog 12,0 8,8 16,1 10,5 Brochure touroperator 0,0 18,6 1,6 10,2 Onderwijsmagazines (Klasse,...) 10,6 6,2 1,6 7,0 Reisgids 2,1 6,2 19,4 6,6 Inspiratietrip voor leerkrachten 10,6 2,7 6,5 5,8 Radio 5,4 5,3 1,6 4,7 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 3,8 8,8 21,0 8,4 Andere gedrukte informatie 11,3 4,4 19,4 8,0 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches) 10,1 8,8 19,4 10,6 Aantal ongewogen cases De Belgische schoolbegeleiders zijn iets meer geïnformeerd door eerder bezoek aan de regio als individueel bezoeker, door toeristische brochures over de Westhoek, door het onderwijsmagazine Klasse, door een inspiratietrip voor leerkrachten, en door andere gedrukte informatie. De Britse schoolbegeleiders kregen hun informatie iets meer door eerder bezoek als aan de regio als schoolbegeleider, door aanbevelingen van collega s, door toeristische websites (o.a. site van Toerisme Vlaanderen), door de CWGC website, door de overzichtskaart met WOI sites en door een brochure van een touroperator. De Nederlandse schoolbegeleiders halen hun informatie uit eerder bezoek aan de regio als schoolbegeleider en als individuele bezoeker, uit boeken/artikels en TV/films, uit aanbevelingen van collega s, uit toeristische websites (o.a. website Toerisme Vlaanderen), uit websites van musea/sites, uit websites over de Grote Oorlog, uit reisgidsen en andere digitale informatiebronnen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

122 Informatie bij schoolbegeleiders verschilt iets naargelang daguitstap of verblijf Tabel 34 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij schoolbegeleiders naar type bezoeker, in % van de respondenten, 2013 Informatiebron Eerder bezoek aan de regio als begeleider schoolgroep Op daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Schoolbezoekers 61,9 58,7 68,6 63,8 Eerder bezoek als individuele bezoeker 54,5 44,0 55,9 52,9 Boeken/artikels in magazines kranten 50,7 41,1 55,5 50,5 TV/films over WOI 39,3 34,8 41,8 39,3 Aanbevelingen collega s 32,2 53,9 37,8 38,9 Toeristische websites 25,6 32,0 38,6 31,9 Brochures over WOI 21,8 24,3 34,8 27,3 Aanbevelingen familie, vrienden 19,0 25,5 29,7 24,4 Website CWGC 13,3 15,2 30,6 20,2 Brochure musea/sites 13,8 20,0 26,0 19,7 Onderwijsgerichte websites 16,7 16,2 23,3 19,1 Lokale/regionale brochures over WH 15,1 13,2 24,0 18,1 Websites van musea/sites 15,7 9,7 24,4 17,7 Overzichtskaart WOI sites 9,7 6,6 27,6 15,8 Websites Grote Oorlog 9,6 10,5 11,3 10,5 Brochure touroperator 6,9 6,9 15,6 10,2 Onderwijsmagazines (Klasse,...) 5,2 9,2 7,7 7,0 Reisgids 4,2 4,0 10,8 6,6 Inspiratietrip voor leerkrachten 7,0 4,1 5,5 5,8 Radio 5,6 1,1 5,8 4,7 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 9,9 3,2 9,6 8,4 Andere gedrukte informatie 7,8 6,2 9,3 8,0 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 11,7 7,4 11,1 10,6 Aantal ongewogen cases Schoolbegeleiders die verblijven in de Westhoek hebben al vaker de Westhoek bezocht als begeleider en halen hun informatie zeer gericht uit toeristische websites, brochures over WOI, websites over oorlog als deze van CWGC en andere, brochures van musea/sites, onderwijsgerichte websites, websites van musea of sites, de overzichtskaart met de WOI sites, brochures van touroperators en reisgidsen. Ook schoolbegeleiders op daguitstap zijn vrij gericht geïnformeerd: voor hen zijn toeristische brochures over de Westhoek, websites van musea en sites belangijker dan voor de ander schoolbegeleiders. Schoolbegeleiders die met groepen verblijven buiten de Westhoek zijn minder gericht geïnformeerd. Bij hen zijn de aanbevelingen van collega s heel belangrijk. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

123 Differentiatie bij Belgische schoolgroepen naar daguitstap of verblijf in de Westhoek Tabel 35 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij Belgische schoolbegeleiders naar type bezoeker, in % van de respondenten, 2013 Informatiebron Eerder bezoek aan de regio als begeleider schoolgroep Op daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Belgische schoolbezoekers 53,4 62,5 61,7 56,6 Eerder bezoek als individuele bezoeker 68,0 60,9 55,3 64,2 Boeken/artikels in magazines kranten 51,5 56,3 35,1 48,6 TV/films over WOI 33,8 40,6 25,5 33,0 Aanbevelingen collega s 27,1 40,6 44,7 33,0 Toeristische websites 22,2 46,9 26,6 26,9 Brochures over WOI 24,8 40,6 26,6 27,6 Aanbevelingen familie, vrienden, kennissen 19,9 21,9 19,1 20,0 Website CWGC 11,3 7,8 4,3 9,2 Brochure musea/sites 19,5 34,4 18,1 21,5 Onderwijsgerichte websites 18,4 32,8 22,3 21,5 Lokale/regionale brochures over Westhoek 21,4 35,9 23,4 24,1 Websites musea/sites 17,7 25,0 12,8 17,7 Overzichtskaart WOI sites 7,9 14,1 5,3 8,3 Websites over Grote Oorlog 11,7 18,8 8,5 12,0 Brochure touroperator 0,0 0,0 0,0 0,0 Onderwijsmagazines (Klasse,...) 8,6 14,1 13,8 10,6 Reisgids 2,6 3,1 0,0 2,1 Inspiratietrip voor leerkrachten 12,0 12,5 5,3 10,6 Radio 6,0 6,3 3,2 5,4 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 4,9 1,6 2,1 3,8 Andere gedrukte informatie 12,0 12,5 8,5 11,3 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 9,4 15,6 8,5 10,1 Aantal ongewogen cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

124 Differentiatie bij Britse schoolgroepen naargelang daguitstap of verblijf in de Westhoek Tabel 36 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij Britse schoolbegeleiders naar type bezoeker, in % van de respondenten, 2013 Informatiebron Op daguitstap Verblijf in de Westhoek Britse schoolbezoekers Eerder bezoek aan de regio als begeleider van een schoolgroep 76,7 72,9 69,9 Eerder bezoek als individuele bezoeker 26,7 54,2 43,4 Boeken/artikels in magazines kranten over WOI 43,3 57,6 51,3 TV/films over WOI 36,7 42,4 40,7 Aanbevelingen collega s 36,7 39,0 41,6 Toeristische websites 26,7 39,0 35,4 Brochures over WOI 13,3 35,6 27,4 Aanbevelingen familie, vrienden, kennissen 16,7 35,6 30,1 Website CWGC 13,3 37,3 28,3 Brochure musea/sites 3,3 25,4 18,6 Onderwijsgerichte websites 13,3 22,0 16,8 Lokale/regionale brochures over Westhoek 3,3 23,7 15,0 Websites van musea/sites 6,7 25,4 16,8 Overzichtskaart WOI sites 10,0 32,2 20,4 Websites over Grote Oorlog 3,3 10,2 8,9 Brochure touroperator 20,0 20,3 18,6 Onderwijsmagazines (Klasse,...) 3,3 6,8 6,2 Reisgids 0,0 10,2 6,2 Inspiratietrip voor leerkrachten 0,0 3,4 2,7 Radio 6,7 6,8 5,3 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 13,3 10,2 8,9 Andere gedrukte informatie 0,0 8,5 4,4 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 10,0 8,5 8,9 Aantal ongewogen cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

125 Voorbereiding door schoolbegeleiders Werd schoolreis voorbereid om educatieve waarde te verhogen? 90% van de schoolbegeleiders bereidde de schoolreis inhoudelijk voor Grafiek 147 Aandeel van schoolbegeleiders die schoolreis voorbereidden om de educatieve waarde te verhogen naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=621) Belgen (n=424) Britten (n=113) Nederlanders (n=62) 90,1 92,7 87,6 93, De Britse schoolbegeleiders bereiden iets minder voor dan hun collega s in België en Nederland. Wellicht heeft dit te maken met het feit dat zij vaker een touroperator inschakelen. Schooltrips met verblijf buiten de Westhoek worden iets minder voorbereid Grafiek 148 Aandeel van schoolbegeleiders die schoolreis voorbereidden om de educatieve waarde te verhogen naar type bezoeker, in %, 2013 Scholen (n=621) Daguitstap vanuit woonplaats (n=338) Verblijf buiten de Westhoek (n=132) Verblijf in de Westhoek (n=151) 90,1 90,7 84,2 92, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

126 Belgische schoolbegeleiders van groepen die verblijven in de Westhoek bereiden de schooltrip iets meer voor Grafiek 149 Aandeel van Belgische schoolbegeleiders die schoolreis voorbereidden om de educatieve waarde te verhogen naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. scholen (n=424) Daguitstap vanuit woonplaats (n=266) Verblijf buiten de Westhoek (n=94) Verblijf in de Westhoek (n=64) 92,7 92,9 89,4 96, Britse schoolbegeleiders bereiden schooltrip minst voor als ze verblijven buiten de Westhoek Grafiek 150 Aandeel van Britse schoolbegeleiders die schoolreis voorbereidden om de educatieve waarde te verhogen naar type bezoeker, in %, 2013 Britse scholen (n=113) Daguitstap vanuit woonplaats (n=30) Verblijf buiten de Westhoek (n=24) Verblijf in de Westhoek (n=59) 87,6 86,7 79,2 91, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

127 Hoe werd de schoolreis voorbereid? 76% van de schoolreizen wordt voorbereid met lesmateriaal samengesteld door leerkrachten zelf Grafiek 151 Gebruik van instrumenten om de schooltrip voor te bereiden, in %, 2013 Eigen educatief pakket/lesmateriaal 76,0 Educatief pakket/lesmateriaal al in gebruik op school Via informatie op de website(s) van musea/sites 31,1 29,5 Educatief pakket/lesmateriaal van museum/site in de Westhoek 16,8 Via rondrit voor leerkrachten aan sites in de Westhoek 7,6 Via touroperator 2,3 Op een andere manier 2,3 n= Slechts 17% gebruikt een educatief pakket ontwikkeld door een museum in de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

128 42% van de Belgische schoolbegeleiders gebruikt informatie vanop websites van de musea Britse schoolbegeleiders gebruiken meer (39%) educatieve pakketten die al in gebruik zijn in de school. Grafiek 152 Gebruik van instrumenten door schoolbegeleiders om de schooltrip voor te bereiden naar herkomst, in % van de respondenten, 2013 Eigen educatief pakket/lesmateriaal 76,0 76,2 75,5 79,3 Educatief pakket/lesmateriaal al in gebruik op de school 23,3 20,7 31,1 38,8 Via informatie op de website(s) van musea/sites in de Westhoek Educatief pakket/lesmateriaal van de site in de Westhoek Via rondrit voor leerkrachten aan sites in de Westhoek Via touroperator 21,4 16,8 19,9 14,3 15,5 7,6 12,0 4,1 10,3 2,3 4,1 29,5 34,5 41,7 Op een andere manier 2,3 2,6 2,0 3,4 Scholen (n=568) Belgen (n=391) Britten (n=98) Nederlanders (n=58) Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

129 Vooral bij Belgische schoolgroepen die verblijven in de Westhoek wordt meer informatie gezocht op de websites van musea Grafiek 153 Gebruik van instrumenten door Belgische schoolbegeleiders om de schooltrip voor te bereiden naar type bezoeker, in %, 2013 Eigen educatief pakket/lesmateriaal 76,2 77,1 73,8 75,8 Educatief pakket/lesmateriaal al in gebruik op de school 23,3 23,7 22,6 22,6 Via informatie op de website(s) van musea/sites in de Westhoek 41,7 38,0 44,0 53,2 Educatief pakket/lesmateriaal van de site in de Westhoek 19,9 18,0 17,9 30,6 Via rondrit voor leerkrachten aan sites in de Westhoek 12,0 10,6 10,7 19,4 Op een andere manier 2,6 2,9 1,2 3,2 Belg. scholen (n=391) Verblijf buiten de Westhoek (n=84) Daguitstap vanuit woonplaats (n=245) Verblijf in de Westhoek (n=62) Voor de Britse scholen zijn er onvoldoende cases om de analyse naar type bezoeker te kunnen maken voor de gebruikte instrumenten om de schooltrip voor te bereiden Behoefte aan meer educatieve ondersteuning 50% van de schoolbegeleiders wenst meer educatieve ondersteuning 60% van de Belgische schoolbegeleiders wenst meer educatieve ondersteuning. Dit percentage ligt iets lager bij de Britse en Nederlandse schoolbegeleiders. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

130 Grafiek 154 Aandeel van schoolbegeleiders dat meer educatieve informatie wenst om schooltrip voor te bereiden naar herkomst, in %, 2013 Scholen (n=620) 49,5 Belgen (n=424) 60,4 Britten (n=112) Nederlanders (n=62) 44,6 43, Vooral Belgische schoolgroepen die buiten de Westhoek logeren wensen meer educatieve ondersteuning Grafiek 155 Aandeel van Belgische schoolbegeleiders dat meer educatieve informatie wenst om schooltrip voor te bereiden naar type bezoeker, in %, 2013 Belg. scholen (n=424) Daguitstap vanuit woonplaats (n=266) Verblijf buiten de Westhoek (n=94) Verblijf in de Westhoek (n=64) 60,4 59,8 63,8 57, Voor de Britse scholen zijn er onvoldoende cases om deze analyse naar type bezoeker te kunnen maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

131 7.3 Groepsbegeleiders 56% van de groepsbegeleiders haalt info uit een eerder bezoek aan de regio als individuele bezoeker, maar velen ook uit boeken/artikels over WOI en uit toeristische websites Grafiek 156 Informatiebronnen over WOI erfgoed in de Westhoek bij groepsbegeleiders, in %, 2013 Eerder bezoek als individuele bezoeker 56,4 Boeken/artikels in magazines, kranten over WOI Toeristische websites 49,1 47,5 TV/films over WOI Lokale/regionale brochures over Westhoek 40,6 38,4 Eerder bezoek als begeleider groep Brochures over WOI Aanbevelingen familie, vrienden, kennissen Aanbevelingen leden vereniging/bedrijf Brochure musea/sites Website CWGC Overzichtskaart WOI sites Websites over Grote Oorlog Websites van musea/sites 31,6 30,9 30,9 29,2 25,4 24,2 21,1 18,9 16,8 Radio Reisgids Inspiratietrip voor groepsbegeleiders 8,3 6,9 5,2 Brochure touroperator Andere gedrukte informatie 4,2 12,1 n= 309 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 9,0 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 11,1 Het is duidelijk dat een bezoek aan de WOI sites als individuele bezoeker informatie en inspiratie biedt om ook als begeleider van een groep de sites te bezoeken. Groepsbegeleiders kijken veel op toeristische websites, naar toeristische brochures en brochures van musea of sites. Zij worden ook beïnvloed door familie en vrienden maar ook door leden van de vereniging of het bedrijf. 21% gebruikt ook de overzichtskaart met de WOI sites. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

132 Infobronnen verschillen naar herkomst van groepsbegeleiders Tabel 37 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij groepsbegeleiders naar herkomst, in %, 2013 Informatiebron Belgen Britten Andere Eerder bezoek aan de regio als individuele bezoeker Groepsbegeleiders 63,0 48,8 51,5 56,4 Boeken/artikels in magazines, kranten over WOI 34,9 70,7 51,5 49,1 Toeristische websites 56,2 36,6 42,4 47,5 TV/films over WOI 28,5 61,0 39,4 40,6 Lokale/regionale brochures over Westhoek 43,0 34,1 33,3 38,4 Eerder bezoek als begeleider groep 17,0 56,1 30,3 31,6 Brochures over WOI 27,7 36,6 30,3 30,9 Aanbevelingen familie, vrienden, kennissen 34,5 29,3 24,2 30,9 Aanbevelingen leden vereniging/bedrijf 26,0 31,7 33,3 29,2 Brochure musea/sites 23,8 26,8 27,3 25,4 Website CWGC 6,8 48,8 30,3 24,2 Overzichtskaart WOI sites 11,1 31,7 30,3 21,1 Websites over Grote Oorlog 13,6 31,7 12,1 18,9 Websites van musea/sites 17,9 12,2 21,2 16,8 Radio 6,0 9,8 12,1 8,3 Reisgids 4,3 9,8 9,1 6,9 Inspiratietrip voor groepsbegeleiders 5,1 4,9 6,1 5,2 Brochure touroperator 3,0 4,9 6,1 4,2 Andere gedrukte informatie 8,5 12,2 21,2 12,1 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 4,7 12,2 15,2 9,0 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 6,8 19,5 9,1 11,1 Aantal ongewogen cases De Belgische groepsbegeleiders halen meer informatie uit een bezoek als individueel bezoeker. Zij kijken meer naar toeristische websites, toeristische brochures en zijn meer beïnvloed door familie en vrienden. De Britse groepsbegeleiders halen hun informatie meer uit boeken/artikels, TV/films, een eerder bezoek als begeleider van een groep, uit de websites van CWGC en andere websites over WOI, uit brochures over WOI en uit de overzichtskaart met de WOI sites. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

133 Infobronnen van Belgische groepsbegeleiders verschillen naar daguitstap of verblijf al of niet in de Westhoek Tabel 38 Informatie over WOI erfgoed in de Westhoek bij Belgische groepsbegeleiders naar type bezoeker, in %, 2013 Informatiebron Op daguitstap Verblijf in de Westhoek Belgische groepsbegeleiders Eerder bezoek aan de regio als individuele bezoeker 62,1 69,6 63,0 Boeken/artikels in magazines, kranten over WOI 36,3 32,6 34,9 Toeristische websites 54,4 58,7 56,2 TV/films over WOI 31,3 19,6 28,5 Lokale/regionale brochures over Westhoek 40,1 52,2 43,0 Eerder bezoek als begeleider groep 18,1 13,0 17,0 Brochures over WOI 29,1 26,1 27,7 Aanbevelingen familie, vrienden, kennissen 35,2 34,8 34,5 Aanbevelingen leden vereniging/bedrijf 28,0 19,6 26,0 Brochure musea/sites 24,7 21,7 23,8 Website CWGC 7,1 6,5 6,8 Overzichtskaart WOI sites 12,1 8,7 11,1 Websites over Grote Oorlog 14,8 10,9 13,6 Websites van musea/sites 17,6 21,7 17,9 Radio 7,7 0,0 6,0 Reisgids 4,9 2,2 4,3 Inspiratietrip voor groepsbegeleiders 6,0 2,2 5,1 Brochure touroperator 3,3 2,2 3,0 Andere gedrukte informatie 8,8 8,7 8,5 Andere digitale bronnen (websites, sociale media) 4,9 4,3 4,7 Andere informatiebronnen (beurzen, affiches,...) 7,1 6,5 6,8 Aantal ongewogen cases Er zijn te weinig Britse groepen om een diepgaandere analyse te kunnen maken. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

134 7.4 Digitaal gedrag Beschikbaarheid over digitale toestellen tijdens het bezoek Om te peilen naar het digitaal gedrag tijdens het bezoek in de Westhoek werd aan de individuele WOI bezoekers gevraagd welk type digitaal toestel zij tijdens hun trip of vakantie in de Westhoek bij zich hadden. Digitale toestellen zijn meer aanwezig bij de individuele buitenlander vooral bij de Britten en de Nederlanders Tabel 39 Beschikbaarheid over digitale toestellen tijdens bezoek bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Individuele WOI bezoekers (n=3403) Tablet Draagbare audio player (ipod...) Notebook GPS voor fietsen en wandelen Geen van deze 46,0 19,3 4,4 6,0 4,7 43,9 Belgen (n=2324) 36,2 11,4 2,4 3,0 4,4 55,6 Britten (n=480) 65,2 33,2 11,2 11,0 6,2 22,9 Nederlanders (n=365) 58,5 22,4 2,4 8,8 3,5 32,1 Australiërs (n=61) 49,6 52,0 3,7 18,1 3,2 24,6 Andere Eur. landen (n=106) Andere niet-europese landen (n=67) 49,7 18,2 6,4 7,0 4,3 40,0 47,7 40,0 7,0 8,5 9,8 25,6 Digitale toestellen zijn meer aanwezig bij jongere bezoekers Tabel 40 Beschikbaarheid over digitale toestellen tijdens bezoek bij individuele bezoekers naar leeftijd van de respondent bij individuele bezoekers, in %, 2013 Leeftijd van de respondent Individuele WOI bezoekers (n=3324) Smartphone Smartphone Tablet Draagbare audio player (ipod...) Notebook GPS voor fietsen en wandelen Geen van deze 46,0 19,3 4,4 6,0 4,7 43, jaar (n=386) 61,9 13,5 7,8 6,2 5, jaar (n=933) 56,2 22,1 6,8 6,2 4,8 35, jaar (n=1438) 42,9 20,7 3,1 6,6 5,4 46, jaar (n=486) 25,6 14,1 2,5 4,2 2,4 62,2 75 jaar en meer (n=81) 20,5 17 0,0 7,0 3,2 62,6 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

135 Verblijfstoeristen zijn beter digitaal uitgerust Tabel 41 Beschikbaarheid over digitale toestellen tijdens bezoek bij individuele bezoekers naar type bezoeker bij individuele bezoekers, in %, 2013 Type bezoeker Individuele WOI bezoekers (n=3403) Op daguitstap (n=1409) Op verblijf buiten de Westhoek (n=785) Op verblijf in de Westhoek (n=1209) Smartphone Tablet Draagbare audio player (ipod...) Notebook GPS voor fietsen en wandelen Geen van deze 46,0 19,3 4,4 6,0 4,7 43,9 36,8 5,5 1,8 1,2 4 58,6 51,5 22,7 5,3 6,5 3,2 38,8 50,8 29,7 6,2 10,2 6,5 33, Gebruik van apps tijdens het bezoek Slechts 1,8% van alle individuele WOI bezoekers gebruikt effectief een app. Tabel 42 Gebruik van apps bij individuele bezoekers met smartphone en tablet naar herkomst, in %, 2013 Herkomst % gebruikers van apps (basis: smartphone/tablet gebruikers) % gebruikers van apps (basis: alle individuele WOI bezoekers) % n % n Individuele WOI bezoekers 2, , Belgen 2, , Britten 3, ,0 482 Nederlanders 3, ,5 366 Australiërs 5,0 46 3,7 61 Andere Europese landen 0,0 68 0,0 106 Andere niet-europese landen 2,3 51 1,7 67 Van de individuele bezoekers met een smartphone/tablet gebruikt 3% een app. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

136 Jongeren gebruiken iets meer apps, maar ook bij deze groep blijft gebruik beperkt Tabel 43 Gebruik van apps bij individuele bezoekers met smartphone en tablet naar leeftijd van de respondent, in %, 2013 Leeftijd van de respondent % gebruikers van apps (basis: smartphone/tablet gebruikers) % gebruikers van apps (basis: alle individuele WOI bezoekers) % n % n Individuele WOI bezoekers 2, , jaar 3, , jaar 2, , jaar 1, , jaar 2, , jaar en meer 4,7 45 2,7 81 Verblijfstoeristen gebruiken iets meer apps, maar toch beperkt Tabel 44 Gebruik van apps bij individuele bezoekers met smartphone en tablet naar type bezoeker, in %, 2013 Type bezoeker % gebruikers van apps (basis: smartphone/tablet gebruikers) % gebruikers van apps (basis: alle individuele WOI bezoekers) % n % n Individuele WOI bezoekers 2, , Op daguitstap 1, ,0 787 Op verblijf buiten de Westhoek 2, , Op verblijf in de Westhoek 3, , Dagboek is de meest genoemde app, gevolgd door de app Flanders Fields Memorials. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

137 8 Bestedingen van WOI bezoekers in de Westhoek Voor de bestedingen kijken we enkel naar de WOI bezoekers die niet in de regio wonen en koopkracht binnenbrengen in de regio. Gemiddeld besteedt de WOI bezoeker 98,53 euro in de Westhoek Tabel 45 Gemiddelde bestedingen in de Westhoek per persoon (in euro) naar type bezoeker, 2013 Daguitstap Verblijf buiten Verblijf in de WOI bezoeker Bestedingscategorie vanuit de de Westhoek Westhoek totaal woonplaats Logies 0,00 0,00 94,30 36,79 Reca 15,92 17,72 56,87 32,34 Aankoop levensmiddelen 3,04 3,11 8,01 5,00 Shopping 4,12 7,01 19,48 10,82 Toegangsprijs attracties en evenementen 4,07 4,82 11,51 7,15 Transportkosten 2,12 4,32 9,34 5,48 Andere 0,36 0,46 1,82 0,96 Totaal voor verblijf 29,63 37,43 201,34 98,53 Per persoon per overnachting ,54 Aantal cases Verblijfstoeristen in de Westhoek spenderen logischerwijs meest in de regio: ze brengen per persoon 201,34 euro op voor de Westhoek waarvan 94,30 euro besteed wordt aan logies. Daarnaast besteden ze relatief veel aan restaurants en cafés (56,87 euro) en aan shopping (19,48 euro). Gezien dit gaat over 2,3 nachten besteden de WOI bezoekers die verblijven in de Westhoek per persoon per overnachting 87,54 euro. Verblijfstoeristen buiten de Westhoek zijn eigenlijk ook dagtoeristen voor de Westhoek. Zij besteden per persoon 37,43 euro, meer dan de WOI bezoekers die op daguitstap zijn vanuit de woonplaats die 29,63 euro uitgeven. Zij besteden in alle bestedingscategorieën iets meer dan de deze vanuit de woonplaats. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

138 Individuele bezoekers op daguitstap spenderen iets meer dan de groepsbezoekers en schoolbezoekers op daguitstap Tabel 46 Gemiddelde bestedingen in de Westhoek per persoon (in euro) van de WOI bezoeker op daguitstap vanuit de woonplaats, 2013 Bestedingscategorie Individuele bezoeker op daguitstap Schoolbezoeker op daguitstap Groepsbezoeker op daguitstap WOI bezoeker op daguitstap Logies 0,00 0,00 0,00 0,00 Reca 19,78 12,50 18,00 15,92 Aankoop levensmiddelen 0,97 5,24 0,20 3,04 Shopping 3,27 5,08 2,71 4,12 Toegangsprijs attracties en evenementen 3,98 3,58 6,71 4,07 Transportkosten 2,41 2,08 1,24 2,12 Andere 0,67 0,00 0,94 0,36 Totaal 31,08 28,48 29,80 29,63 Aantal cases Bij de individuele bezoekers op daguitstap besteden de Nederlanders meer dan de Belgen Tabel 47 Gemiddelde bestedingen in de Westhoek per persoon (in euro) van de individuele bezoeker op daguitstap vanuit de woonplaats naar herkomst, 2013 Bestedingscategorie Belgische individuele bezoekers op daguitstap Nederlandse individuele bezoekers op daguitstap Individuele WOI bezoekers op daguitstap Logies 0,00 0,00 0,00 Reca 19,51 24,99 19,78 Aankoop levensmiddelen 0,54 5,31 0,97 Shopping 2,54 6,14 3,27 Toegangsprijs attracties en evenementen 3,76 7,10 3,98 Transportkosten 1,96 7,27 2,41 Andere 0,76 0,05 0,67 Totaal 29,07 50,86 31,08 Aantal cases Nederlandse individuelen op daguitstap besteden op alle uitgavenposten meer dan de Belgische. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

139 Individuele bezoekers die verblijven buiten de Westhoek besteden meer dan de schoolbezoekers en de groepsbezoekers Tabel 48 Gemiddelde bestedingen in de Westhoek per persoon (in euro) van de WOI bezoeker die verblijft buiten de Westhoek naar individuele bezoeker, schoolbezoeker en groepsbezoeker, 2013 Bestedingscategorie Individuele bezoeker op verblijf buiten Westhoek Schoolbezoeker op verblijf buiten Westhoek Groepsbezoeker op verblijf buiten Westhoek WOI bezoeker op verblijf buiten Westhoek Logies 0,00 0,00 0,00 0,00 Reca 21,79 12,50 18,00 17,72 Aankoop levensmiddelen 3,32 3,66 0,77 3,11 Shopping 5,65 8,30 8,23 7,01 Toegangsprijs attracties en evenementen 5,64 3,19 6,49 4,82 Transportkosten 4,83 3,56 4,63 4,32 Andere 0,95 0,00 0,04 0,46 Totaal 42,18 31,21 38,16 37,43 Aantal cases Individuele bezoekers die op vakantie zijn buiten de Westhoek spenderen meer op restaurant en café. Nederlandse individuele bezoekers die verblijven buiten de Westhoek besteden meer dan de Belgen en de Britten Tabel 49 Gemiddelde bestedingen in de Westhoek per persoon (in euro) van de individuele bezoekers die verblijven buiten de Westhoek naar herkomst, 2013 Bestedingscategorie Belgische individuele bezoekers op verblijf buiten Westhoek Britse individuele bezoekers op verblijf buiten Westhoek Nederlandse individuele bezoekers op verblijf buiten Westhoek Alle individuele bezoekers op verblijf buiten de Westhoek Logies 0,00 0,00 0,00 0,00 Reca 26,20 17,78 25,51 21,79 Aankoop levensmiddelen 3,92 1,66 6,52 3,32 Shopping 3,68 7,56 6,37 5,65 Toegangsprijs attracties en evenementen 4,87 5,87 7,61 5,64 Transportkosten 3,41 4,09 9,99 4,83 Andere 0,58 1,06 2,9 0,95 Totaal 42,66 38,02 58,90 42,18 Aantal cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

140 Individuele verblijfstoeristen in de Westhoek besteden meer per persoon per nacht dan de schoolbezoekers en de groepsbezoekers Tabel 50 Gemiddelde bestedingen in de Westhoek per persoon per overnachting (in euro) van de WOI toeristen die verblijven in de Westhoek, 2013 Bestedingscategorie Individuele bezoeker op verblijf in de Westhoek Schoolbezoeker op verblijf in de Westhoek Groepsbezoeker op verblijf in de Westhoek WOI bezoeker op verblijf in de Westhoek Logies 43,38 35,87 40,46 41,00 Reca 32,96 12,50 24,68 24,73 Aankoop levensmiddelen 2,74 4,44 3,02 3,48 Shopping 7,55 9,36 8,12 8,47 Toegangsprijs attracties en evenementen 6,32 3,27 4,15 5,00 Transportkosten 4,61 3,07 4,22 4,06 Andere 1,39 0,00 0,66 0,79 Totaal per overnachting Gemiddeld aantal overnachtingen 98,95 68,51 85,31 87,54 2,6 2,0 2,7 2,3 Totaal voor verblijf 257,27 137,02 230,34 201,34 Aantal cases De individuele verblijfstoerist spendeert vooral meer op logies en op restaurant en café. Gemiddeld besteedt hij 98,95 euro per persoon per nacht tegenover 85,31 voor de deelnemers aan een groepsbezoek en 68,51 euro voor de schoolbezoekers die verblijven in de Westhoek. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

141 Individuele bezoekers Belgische en Britse individuele verblijfstoeristen in de Westhoek besteden iets meer per persoon per overnachting dan de Nederlandse De Nederlandse individuelen besteden gemiddeld per overnachting iets minder. Tabel 51 Gemiddelde bestedingen per persoon (in euro) van de individuele bezoeker die verblijft in de Westhoek naar herkomst, 2013 Bestedingscategorie Belgische individuele bezoekers op verblijf in de Westhoek Britse individuele bezoekers op verblijf in de Westhoek Nederlandse individuele bezoekers op verblijf in de Westhoek Individuele bezoeker op verblijf in de Westhoek Logies 44,27 43,77 39,12 43,38 Reca 39,93 28,98 28,72 32,96 Aankoop levensmiddelen 1,90 3,32 2,99 2,74 Shopping 4,15 10,92 6,22 7,55 Toegangsprijs attracties en evenementen 6,08 6,32 6,34 6,32 Transportkosten 2,73 5,56 6,48 4,61 Andere 0,68 0,53 1,58 1,39 Totaal per overnachting Gemiddeld aantal overnachtingen 99,74 99,40 91,45 98,95 2,3 2,7 3,0 2,6 Totaal per verblijf 229,40 268,38 274,35 257,27 Aantal cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

142 Schoolbezoekers Britse schoolbezoekers die verblijven in de Westhoek besteden per persoon en per overnachting meer dan de Belgische schoolbezoekers vooral rond shopping Tabel 52 Gemiddelde bestedingen per persoon (in euro) van de schoolbezoeker die verblijft in de Westhoek naar herkomst, 2013 Bestedingscategorie Belgische schoolbezoekers op verblijf in de Westhoek Britse schoolbezoekers op verblijf in de Westhoek Schoolbezoekers op verblijf in de Westhoek Logies 31,63 36,64 35,87 Reca 12,50 12,50 12,50 Aankoop levensmiddelen 5,87 3,84 4,44 Shopping 2,16 11,29 9,36 Toegangsprijs attracties en evenementen 2,91 3,23 3,27 Transportkosten 1,34 3,38 3,07 Andere 0,00 0,00 0,00 Totaal per overnachting Gemiddeld aantal overnachtingen 56,41 70,88 68,51 2,2 1,9 2,0 Totaal per verblijf 124,10 134,67 137,02 Aantal cases De Britse schoolbezoekers geven meer uit aan shopping. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

143 Groepsbezoekers Britse groepsbezoekers die verblijven in de Westhoek besteden per persoon per overnachting meer dan de Belgische, vooral aan shopping De Britse groepsbezoekers besteden meer op vrijwel alle uitgavenposten. Tabel 53 Gemiddelde bestedingen per persoon (in euro) van de groepsbezoekers die verblijft in de Westhoek naar herkomst, 2013 Bestedingscategorie Belgische groepsbezoekers op verblijf in de Westhoek Britse groepsbezoekers op verblijf in de Westhoek Groepsbezoekers op verblijf in de Westhoek Logies 36,82 43,41 40,46 Reca 24,00 24,52 24,68 Aankoop levensmiddelen 2,68 3,33 3,02 Shopping 0,85 13,51 8,12 Toegangsprijs attracties en evenementen 5,70 3,62 4,15 Transportkosten 1,11 5,82 4,22 Andere 0,00 1,17 0,66 Totaal per overnachting Gemiddeld aantal overnachtingen 71,16 95,38 85,31 2,2 3,0 2,7 Totaal per verblijf 156,55 286,14 230,34 Aantal cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

144 WOI toeristen brengen in totaal 39,7 miljoen euro aan bestedingen binnen in de regio, waarvan 80% of 31,6 miljoen euro door diegenen die verblijven in de Westhoek Dit onderzoek geeft ook inzicht in de totale omzet die specifiek toegewezen kan worden aan het WOI toerisme in de Westhoek. Hiervoor berekenen we eerst de totale omzet gegenereerd door het WOI toerisme (omzet in ruime zin). Daarna bekijken we welk deel van de omzet specifiek toegewezen kan worden aan het WOI toerisme (omzet in enge zin). De totale omzet van het WOI toerisme in de Westhoek in ruime zin bestaat uit de bestedingen in de Westhoek van de verblijfstoeristen in de regio, de verblijfstoeristen van buiten de regio en de dagtoeristen vanuit hun eigen woonplaats. De totale omzet van het WOI toerisme in ruime zin wordt ingeschat op 39,7 miljoen euro in Het verblijfstoerisme in de Westhoek is goed voor 31,6 miljoen euro (80%). Dagtoeristen die vanuit hun woonplaats het WOI erfgoed in de regio bezoeken besteden 4,3 miljoen euro in de regio (11%), verblijfstoeristen die buiten de Westhoek logeren besteden 3,7 miljoen euro in de Westhoek (9%). Grafiek 157 Totale bestedingen van de WOI toeristen in de Westhoek naar daguitstap/verblijf, 2013 Dagtoerist uit woonplaats 10,9% 4,3 mio euro Verblijfstoerist buiten de Westhoek 9,3% 3,7 mio euro Verblijfstoerist in de Westhoek 79,8% 31,6 mio euro Totaal: 39,7 mio euro Naast de totale omzet van het WOI toerisme in ruime zin bekijken we ook in welke mate de omzet specifiek toegewezen kan worden aan het WOI toerisme (omzet in enge zin). Het toewijzen van de omzet aan het WOI gebeuren gebeurt aan de hand van de belangrijkheid van het thema WOI bij de keuze van de Westhoek als bestemming (zie 6.1). Ongeveer 33,8 miljoen euro kan heel specifiek toegewezen worden aan het WOI toerisme in de Westhoek. Dit is 85,2% van de totale omzet gegenereerd door het WOI toerisme. Concreet gaat het over 27,2 miljoen euro voor het verblijfstoerisme in de Westhoek, 2,9 miljoen euro voor het verblijfstoerisme van buiten de regio en 3,7 miljoen euro voor het dagtoerisme. In de verdere bespreking van de bestedingen van WOI toeristen in de Westhoek, gaan we steeds uit van het totaal aan bestedingen in ruime zin. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

145 37% van de bestedingen gaat naar logiesuitbaters in de Westhoek, 33% naar reca-uitbatingen en 16% naar de winkels Grafiek 158 Totale bestedingen van de WOI toerist in de Westhoek naar lokale actoren, 2013 Toegangsprijs 2,9 mio euro 7% Transport 2,2 mio euro 6% Andere 0,4 mio euro 1% Shopping 4,4 mio euro 11% Logies 14,8 mio euro 37% Totaal: 39,7 mio euro Aankoop levensmiddelen 2,0 mio euro 5% Reca 13,0 mio euro 33% Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

146 Britten zijn goed voor 18 miljoen aan bestedingen in de Westhoek, de Belgen voor 12 miljoen Grafiek 159 Totale bestedingen (in mio euro) van de WOI toeristen in de Westhoek naar herkomst, 2013 Belgische WOI-bezoeker 8,6 2,2 1,2 12,0 Britse WOI-bezoeker 6,5 8,4 3,1 18,0 Andere WOI-bezoeker 6,8 2,2 0,7 9,7 (in mio euro) Individuele bezoeker Schoolbezoeker Groepsbezoeker Van de 9,7 miljoen euro van andere WOI bezoekers komt 4,0 miljoen euro van de Nederlandse individuele bezoekers. Tabel 54 Totale bestedingen (in mio euro - afgerond) van de Belgische WOI toeristen in de Westhoek, naar type bezoeker, 2013 Type Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Totaal Individuele bezoeker 1,5 0,8 6,3 8,6 Schoolbezoeker 0,9 0,2 1,1 2,2 Groepsbezoeker 0,3 0,1 0,8 1,2 Totaal 2,7 1,1 8,2 12,0 Tabel 55 Totale bestedingen (in mio euro - afgerond) van de Britse WOI toeristen in de Westhoek, naar type bezoeker, 2013 Type Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Totaal Individuele bezoeker 0,0 0,5 6,0 6,5 Schoolbezoeker 0,7 0,7 6,9 8,4 Groepsbezoeker 0,1 0,4 2,6 3,1 Totaal 0,9 1,5 15,6 18,0 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

147 9 Tevredenheid De ultieme doelstelling van de inspanningen in de Westhoek is erop gericht om de WOI bezoekers die de regio bezoeken en het WOI erfgoed bezoeken waardig te ontvangen en ze tevreden terug naar huis te laten gaan. Tevreden mensen zijn ook de beste promotoren op lange termijn voor het WOI toerisme in de Westhoek. 9.1 Globale tevredenheid over het WOI erfgoed in de Westhoek Het WOI erfgoed in de Westhoek haalt zeer hoge tevredenheidsscores Er is weinig verschil in de mate van tevredenheid naar individuele bezoekers, begeleiders van schoolgroepen en groepsbezoekers toe. Grafiek 160 Globale tevredenheid van de WOI bezoeker over WOI erfgoed in de Westhoek, in %, 20 Score WOI bezoekers (n=4480) 44,9 43,3 11,0 4,4 Individuelen (n=3340) 40,8 45,4 13,0 4,3 Scholen (n=613) 48,8 40,3 9,7 4,4 Groepen (n=527) 45,5 46,2 8,0 4,4 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

148 Individuele bezoekers Britse en Australische individuele bezoekers hebben de hoogste tevredenheidsgraad De Nederlanders en de Belgen zijn ook heel tevreden, maar iets minder uitgesproken: lagere percentages voor uiterst tevreden. Grafiek 161 Globale tevredenheid van de individuele bezoeker over het bezoek aan het WOI erfgoed in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Score Individuelen (n=3340) 40,8 45,4 13,0 4,3 Belgen (n=2284) 31,6 51,9 15,6 4,1 Britten (n=472) 67,3 28,0 4,2 4,6 Nederlanders (n=357) 35,8 49,0 14,8 4,2 Australiërs (n=60) 66,7 23,6 9,7 4,6 Andere (Eur.) (n=101) 38,2 45,6 15,2 4,2 Andere (niet-eur.) (n=66) 46,6 39,1 12,5 4,3 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden Schoolbegeleiders Bij schoolgroepen werd de evaluatie bevraagd bij de begeleiders. Het zijn immers zij die beslissen over de schooluitstap. Britse begeleiders van schoolgroepen hebben de hoogste mate van tevredenheid Grafiek 162 Algemene tevredenheid van begeleiders van schoolgroepen over het bezoek aan het WOI erfgoed in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Score Scholen (n=613) 48,8 40,3 9,7 4,4 Belgen (n=418) 29,7 54,1 15,6 4,1 Britten (n=111) 64,0 30,6 4,6 Nederlanders (n=62) 27,4 48,4 24,2 4,0 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

149 Groepsbezoekers (begeleiders en deelnemers) Britse bezoekers in groep zijn ook meest tevreden Grafiek 163 Algemene tevredenheid van groepsbezoeker over het bezoek aan het WOI erfgoed in de Westhoek naar herkomst, in %, 2013 Score Groepen (n=527) 45,5 46,2 8,0 4,4 Belgen (n=356) 28,1 58,1 12,9 4,1 Britten (n=114) 58,8 38,6 2,6 4,6 Anderen (n=57) 50,9 38,6 10,5 4,4 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

150 9.2 Appreciatie rond de aanpak van WOI erfgoed door de regio De appreciatie van de WOI bezoeker rond de aanpak van het WOI erfgoed in de regio werd beoordeeld aan de hand van drie uitspraken waarop volledig akkoord, eerder akkoord, eerder niet akkoord, helemaal niet akkoord of geen mening kon worden geantwoord. Het gaat om volgende uitspraken: - De regio toont respect voor haar WOI erfgoed - De regio zendt een gepaste boodschap over wreedheden van oorlog en belang van vrede - De sites in de regio verwijzen naar elkaar en creëren zodoende het gevoel van een grotere regio met meerdere plaatsen getroffen door Wereldoorlog I WOI bezoekers appreciëren sterkst het respect betoond door de regio voor het WOI erfgoed Grafiek 164 Appreciatie van de WOI bezoeker rond aanpak van WOI erfgoed, in %, 2013 Respect van de regio voor het WOI erfgoed 86,1 13,0 Gepaste boodschap over belang van vrede 71,0 25,2 Verwijzingen naar andere WOI sites in de regio 56,6 34,9 5,9 Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening - 86% van de WOI bezoekers is volledig akkoord en 13% eerder akkoord dat de regio respect betoont voor het WOI erfgoed. - 71% van de WOI bezoekers is volledig akkoord en 25% is eerder akkoord dat de regio een gepaste boodschap over het belang van vrede uitzendt. - De verwijzing naar andere WOI sites kan nog beter: 57% is volledig akkoord en 35% is eerder akkoord. Er zijn ook bezoekers die eerder niet akkoord zijn dat de sites verwijzen naar elkaar. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

151 Item 1: Respect voor het WOI erfgoed Individuele bezoekers De mening van de WOI bezoekers over de aanpak van het WOI erfgoed verschilt niet of weinig naar type bezoeker (individuele bezoeker, schoolbezoeker, groepsbezoeker), maar wel naar herkomst. Tabel 56 Appreciatie van de individuele bezoeker rond respect van de regio voor het WOI erfgoed naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases Belgen 82,1 17,1 0,5 0,1 0, Britten 91,6 7,8 0,4 0,2 0,0 472 Nederlanders 85,5 13,3 0,4 0,3 0,5 357 Australiërs 95,9 4,1 0,0 0,0 0,0 60 Andere Europese landen Andere niet-europese landen Individuele bezoekers 77,3 20,5 0,0 1,0 1, ,9 10,1 0,0 0,0 0, ,8 14,4 0,4 0,2 0, De individuele Britten, Australiërs en inwoners uit andere niet Europese landen zijn nog meer overtuigd van het respect van de regio voor Wereldoorlog I erfgoed. De Belgen en Nederlanders blijven iets meer genuanceerd. Schoolbegeleiders De Britse schoolbegeleiders gaan het meest volmondig akkoord met de uitspraak rond respect van de regio voor het WOI erfgoed Van de Nederlandse begeleiders gaat 79% volledig akkoord, iets lager dan gemiddeld. De Belgische begeleiders zitten er tussenin. Tabel 57 Appreciatie van de begeleider van schoolbezoeken rond respect van de regio voor het WOI erfgoed naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases België 83,2 16,6 0,0 0,0 0,2 416 Verenigd Koninkrijk 91,0 8,1 0,0 0,9 0,0 111 Nederland 79,0 16,1 1,6 0,0 3,2 62 Begeleiders schoolbezoeken 87,0 11,9 0,2 0,5 0,4 611 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

152 Groepsbezoekers (begeleiders en deelnemers) Ook bij de groepsbezoekers zijn de Britten meer akkoord dan de iets meer genuanceerde Belgen Tabel 58 Appreciatie van de groepsbezoekers rond respect van de regio voor het WOI erfgoed naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases België 83,1 16,3 0,0 0,0 0,6 356 Verenigd Koninkrijk 93,0 7,0 0,0 0,0 0,0 114 Andere 82,5 15,8 0,0 1,8 0,0 57 Groepsbezoekers 87,3 12,1 0,0 0,3 0,2 527 Item 2: Gepaste boodschap Individuele bezoekers De uitgesproken positieve mening van de Britse en Australische individuele bezoekers en de inwoners van de andere niet-europese landen over het respect van de regio vinden we ook terug rond de gepaste boodschap over het belang van vrede Tabel 59 Appreciatie van de individuele bezoeker rond het zenden van een gepaste boodschap naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases België 69,3 27,6 1,5 0,4 1, Verenigd Koninkrijk 75,7 20,7 1,7 0,8 1,1 472 Nederland 69,2 28,1 0,5 0,0 2,1 357 Australiërs 76,6 12,7 7,3 0,0 3,4 60 Andere Europese landen Andere niet-europese landen Individuele bezoekers 58,8 28,2 5,3 0,0 7, ,1 18,7 5,0 0,0 5, ,3 25,7 1,8 0,4 1, Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

153 Schoolbegeleiders Bij de begeleiders van schoolgroepen gaan de Britten meer volmondig akkoord met de uitspraak over de gepaste boodschap van vrede dan de anderen 82% van de Britten gaat volledig akkoord. Bij de Belgen gaat 65% volledig akkoord en bij de Nederlanders is dit slechts 58%. Tabel 60 Appreciatie van de begeleider van schoolbezoeken rond het zenden van een gepaste boodschap naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases Belgen 64,7 32,5 1,4 0,7 0,7 416 Britten 82,0 14,4 0,9 0,9 1,8 111 Nederlanders 58,1 38,7 0,0 0,0 3,2 62 Begeleiders schoolbezoeken 72,7 23,9 0,9 0,7 1,7 611 Groepsbezoekers (begeleiders en deelnemers) Groepsbezoekers zijn iets minder volmondig akkoord met uitspraak over de gepaste boodschap Tabel 61 Appreciatie van de groepsbezoekers rond het zenden van een gepaste boodschap over het belang naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewogen cases België 65,2 31,5 1,7 0,0 1,7 356 Verenigd Koninkrijk 66,7 27,2 1,8 0,0 4,4 114 Andere landen 71,9 22,8 3,5 1,8 0,0 57 Groepsbezoekers 67,0 28,1 2,0 0,3 2,6 527 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

154 Item 3: Verwijzingen naar sites onderling Individuele bezoekers Het oordeel over de verwijzing op de sites is globaal iets minder positief, ook bij de Britten De Britse en Australische individuele bezoekers gaan meer akkoord met de stelling. 67% en 75% van hen gaat volledig akkoord ten opzichte van lagere percentages bij de andere landen. Tabel 62 Appreciatie van de individuele bezoeker over het verwijzen naar andere WOI sites naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases België 53,2 36,2 7,3 0,9 2, Verenigd Koninkrijk 67,1 29,6 2,7 0,2 0,4 472 Nederland 55,5 34,9 3,3 0,8 5,5 357 Australiërs 75,4 22,3 1,4 0,9 0,0 60 Andere Europese landen Andere niet-europese landen Individuele bezoekers 53,2 32,4 7,0 1,0 6, ,8 29,3 4,4 0,0 5, ,0 34,0 5,6 0,7 2, Schoolbegeleiders Ook Britse schoolbegeleiders zijn minder positief over de verwijzingen op de sites maar blijven toch weer meer positief dan de anderen 65% van de Britten gaat volledig akkoord. Bij de Belgen gaat 45% volledig akkoord en bij de Nederlanders 47%. Nederlanders zijn minst akkoord met deze uitspraak. Tabel 63 Appreciatie van begeleiders van schoolbezoeken over het verwijzen naar andere WOI sites naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewog en cases Belgen 45,2 44,2 7,0 1,0 2,6 416 Britten 64,9 28,8 6,3 0,0 0,0 111 Nederlanders 46,8 37,1 11,3 0,0 4,8 62 Begeleiders schoolbezoeken 56,2 35,4 6,8 0,3 1,4 611 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

155 Groepsbezoekers (begeleiders en deelnemers) Britse groepsbezoekers zijn meer positief over de verwijzingen op de sites dan de Belgische groepsbezoekers Tabel 64 Appreciatie van de groepsbezoekers over het verwijzen naar andere WOI sites naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Volledig akkoord Eerder akkoord Eerder niet akkoord Helemaal niet akkoord Geen mening Aantal ongewogen cases Belgen 50,3 39,9 5,9 0,0 3,9 356 Britten 64,0 31,6 0,9 0,0 3,5 114 Andere landen 50,9 40,4 7,0 0,0 1,8 57 Groepsbezoekers 56,4 36,3 3,9 0,0 3,4 527 Spontane suggesties rond de aanpak van het WOI erfgoed Individuele bezoekers Bij de expliciete vraag naar suggesties bij individuele bezoekers hoe de Westhoek nog beter kan omgaan met het WOI erfgoed kwamen volgende elementen naar voor: - betere bewegwijzering: komt meer voor bij buitenlandse individuele bezoekers en Belgische individuele verblijfstoeristen zowel in als buiten de Westhoek; - meer betrekken van Belgische schoolgroepen: wordt vooral aangehaald door de Belgische bezoekers; - waken over authenticiteit van het WOI beleven; - beter tonen van samenhang tussen de sites; - nog meer informatie over sites op kaart. Schoolbegeleiders en groepsbegeleiders Weinig schoolbegeleiders en groepsbegeleiders gaven suggesties. Bij de paar suggesties die naar voren komen gaat het terug vooral over: - de bewegwijzering - beter tonen van samenhang tussen de sites - waken over de authenticiteit. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

156 9.3 Beoordeling van de 10 onderzoeksites De globale tevredenheid over een specifieke site verschilt van site tot site. We beoordelen de sites vanuit diverse standpunten: op basis van de evaluaties van individuelen, van schoolbegeleiders en van groepsbegeleiders. In volgende grafieken wordt telkens de algemene score gegeven over de 10 sites en dan een beoordeling van diverse aspecten van de 10 sites vanuit de drie verschillende types van bezoekers. Enkele specifieke aspecten van tevredenheid zijn uitsluitend relevant voor de 6 musea die betrokken werden in het onderzoek: de toegangsprijs voor de site (excl. Dodengang=gratis) en het meertalig onthaal op de site. De appreciaties over de diverse aspecten zijn sterk gebonden aan de diverse sites en worden in de individuele rapporten besproken. Binnen deze schaal zijn aspecten die onder score 4 vallen elementen waar moet aan gewerkt worden. Individuele bezoekers Gemiddeld 41% van de individuele bezoekers is globaal uiterst tevreden over de 10 sites, maar er zijn nog werkpunten Grafiek 165 Tevredenheid van de individuele bezoekers over de 10 sites in de Westhoek, in %, 2013 % antw. 99,6 Algemeen 40,7 40,5 16,4 Score 4,2 99,3 Sereniteit 44,8 37,1 15,8 4,2 92,1 Parkeerfaciliteit dichtbij 31,3 28,1 30,9 8,2 3,8 96,6 Informatie/interpretatie 30,4 38,7 25,8 4,7 3,9 78,8 Interactieve technologie 29,7 33,5 27,6 7,4 3,8 48,3 Toegankelijkheid 28,0 30,1 31,0 8,5 3,7 96,4 Bewegwijzering 24,8 32,3 32,8 8,3 3,7 90,9 Verwijzingen 22,6 32,6 35,3 8,6 3,7 Tevredenheid van de individuele bezoekers over de 6 musea in de Westhoek, in %, 2013 % antw. 88,7 Meertalig onthaal 33,6 38,1 25,5 Score 4,0 98,1 Toegangsprijzen 28,0 31,1 35,2 3,8 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden De sereniteit op de 10 sites scoort gemiddeld het best. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

157 Globaal betekent het dat in 2013 nog werk aan de winkel is rond volgende aspecten van de diverse sites: - Verwijzingen naar sites onderling - Bewegwijzering - Toegankelijkheid - Interactieve technologie - Informatie - Parkeerfaciliteiten dichtbij - Toegangsprijzen In 2013 en 2014 werd reeds op bepaalde sites tegemoet gekomen aan een aantal van deze verzuchtingen. Uit de spontane suggesties van individuele bezoekers voor de diverse sites komen nog volgende opmerkingen naar voren: - meer informatie en duiding bij sommige sites; - beter leesbaarheid en verlichting; - meertalige info op bepaald sites; - meer aandacht voor boeiende presentatie onder meer voor kinderen. Britse individuele bezoekers geven gemiddeld hogere scores op de 10 sites Enkel voor de bewegwijzering naar de sites en de verwijzingen naar andere sites zit ook bij de Britten de gemiddelde score onder 4. Tabel 65 Tevredenheid (gemiddelde score op 5) van individuele bezoekers over de 10 sites in de Westhoek naar herkomst, 2013 Tevredenheid over de 10 sites Belgen Britten Nederlanders Australiërs Andere Eur. landen Andere nt Eur. landen Globaal 4,1 4,5 4,1 4,6 4,2 4,5 4,2 Diverse aspecten Sereniteit 4,2 4,5 4,1 4,5 4,3 4,6 4,2 Informatie/interpretatie 3,8 4,2 3,9 4,2 4,1 4,2 3,9 Parkeerfaciliteit dichtbij 3,7 4,1 3,8 4,1 3,7 3,9 3,8 Interactieve technologie 3,7 4,1 3,7 4,1 4,0 3,9 3,8 Toegankelijkheid 3,7 4,0 3,6 3,9 3,8 3,8 3,7 Bewegwijzering 3,7 3,8 3,6 3,9 3,7 3,8 3,7 Verwijzingen 3,6 3,9 3,6 4,0 3,7 3,8 3,7 Enkel voor 6 musea Meertalig onthaal 3,9 4,3 3,8 4,4 4,1 4,0 4,0 Totaal Toegangsprijs voor individuelen 3,7 4,1 3,8 4,1 3,7 4,2 3,8 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

158 Schoolbegeleiders Gemiddeld is 42% van de schoolbegeleiders globaal uiterst tevreden over de 10 sites maar ook zij geven nog werkpunten op Enkele specifieke aspecten van tevredenheid zijn enkel relevant voor de 6 musea: toegangsprijs voor de site voor schoolgroepen(excl. Dodengang=gratis), het meertalig onthaal op de site en de workshops voor schoolgroepen. Grafiek 166 Tevredenheid van de schoolbegeleiders over de 10 sites in de Westhoek, in %, 2013 % antw. 100,0 Algemeen 41,8 37,6 17,0 Score 4,2 99,5 Sereniteit 50,2 34,5 12,6 4,3 94,4 Bewegwijzering 35,9 34,9 23,4 4,9 4,0 51,1 Toegankelijkheid 35,1 30,5 27,6 3,9 3,9 94,3 Parkeerfaciliteit dichtbij 34,7 21,9 29,6 10,7 3,7 98,0 Informatie/interpretatie 32,1 38,8 21,2 7,2 3,9 96,5 Verwijzingen 29,3 33,5 32,0 5,3 3,9 84,9 Interactieve technologie 26,3 25,8 33,8 10,8 3,6 Tevredenheid van de schoolbegeleiders over de 6 musea in de Westhoek, 2013 % antw. 99,1 Toegangsprijzen 41,9 31,5 62,8 Meertalig onthaal 40,1 33,5 24,9 25,6 Score 4,1 4,1 26,6 Workshops 30,7 33,1 24,2 3,8 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden De sereniteit op de 10 sites scoort ook bij de schoolbegeleiders het best. Uit de scores van de schoolbegeleiders blijkt dat voor hen nog verbetering mogelijk is rond: - het gebruik van nieuwe interactieve technologie gericht op schoolgroepen; - parkeerfaciliteiten voor autocars dichtbij de site; - workshops voor schoolgroepen. - verwijzingen op de sites naar andere WOI sites in de regio; - de informatie en interpretatie op de sites; - toegankelijkheid voor personen met beperking (ook hier minder personen die een oordeel gaven); Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

159 Uit spontane suggesties van schoolbegeleiders komen nog volgende elementen naar voren: - aangepaste presentatie voor verschillend niveau van leerlingen; - beheersen van bezoekersstromen; - meer en gratis toiletfaciliteiten bij de sites; - nog meer educatieve informatie. Britse schoolbegeleiders zijn op vele aspecten positiever dan de Belgische maar willen ook verbetering voor parkeerfaciliteiten, interactieve technologie en workshops voor scholen Tabel 66 Tevredenheid (gemiddelde score op 5) van schoolbegeleiders over de 10 sites in de Westhoek naar herkomst, 2013 Tevredenheid over de 10 sites Belgen Britten Nederlanders Totaal Globaal 4,0 4,3 3,9 4,2 Diverse aspecten Sereniteit 4,1 4,5 4,0 4,3 Bewegwijzering 3,9 4,1 3,9 4,0 Toegankelijkheid 3,6 4,1 3,5 3,9 Parkeerfaciliteit dichtbij 3,6 3,8 3,4 3,7 Informatie/interpretatie 3,8 4,0 3,8 3,9 Verwijzingen 3,7 4,0 3,6 3,9 Interactieve technologie 3,5 3,7 3,5 3,6 Enkel voor 6 musea Meertalig onthaal 4,0 4,1 3,9 4,1 Toegangsprijs voor scholen 3,7 4,4 4,3 4,1 Workshops 3,6 3,9 3,7 3,8 De begeleiders van Belgische schoolgroepen zijn zeer kritisch op diverse aspecten uitgenomen op de sereniteit op de 10 sites. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

160 Groepsbezoekers Gemiddeld is 44% van de begeleiders van groepen uiterst tevreden over de 10 sites maar ook zij geven concrete werkpunten op Slechts minder dan 2% is niet echt of helemaal niet tevreden. Grafiek 167 Tevredenheid van de groepsbezoekers over de 10 sites in de Westhoek, in %, 2013 % antw. 99,8 Algemeen 43,7 43,6 11,0 Score 4,3 99,2 Sereniteit 49,0 37,2 13,0 4,3 98,3 Informatie/interpretatie 34,4 43,0 20,3 4,1 87,4 Bewegwijzering 29,2 35,5 28,2 6,0 3,9 82,8 Interactieve technologie 27,7 32,0 33,6 5,5 3,8 67,6 Toegankelijkheid 27,2 40,8 25,0 6,5 3,9 93,1 Verwijzingen 26,6 38,6 29,8 4,2 3,9 76,7 Parkeerfaciliteit dichtbij 24,6 30,1 31,0 11,8 3,6 % antw. Tevredenheid van de groepsbezoekers over de 6 musea in de Westhoek, 2013 Score 92,8 Toegangsprijzen 28,7 36,1 33,0 3,9 67,4 Meertalig onthaal 27,7 38,9 29,0 3,9 Uiterst tevreden Zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden Ook bij groepsbezoekers en hun begeleiders scoort de sereniteit op de site het best. Aspecten waar nog verbetering mogelijk zijn voor groepsbezoekers zijn: - parkeerfaciliteiten dichtbij (voor autocar en/of wagen) - interactieve technologie gericht op groepen - verwijzingen op de site naar andere WOI sites in de regio - toegankelijkheid van de site voor personen met een beperking - meertalig onthaal in de musea - toegangsprijzen voor groepen De verwijzingen op de sites naar andere WOI sites in de regio is dus een te verbeteren aspect dat terugkomt bij de drie types van WOI bezoekers. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

161 Britse groepsbezoekers zijn positiever over de diverse sites Belgische groepsbezoekers zijn minder positief vooral rond verwijzingen naar andere sites en bewegwijzering. Tabel 67 Tevredenheid (gemiddelde score op 5) van groepsbezoekers over de 10 sites in de Westhoek naar herkomst, 2013 Tevredenheid over de 10 sites Belgen Britten Andere landen Totaal Globaal 4,1 4,4 4,3 4,3 Diverse aspecten Sereniteit 3,9 4,2 4,3 4,1 Informatie/interpretatie 3,7 3,9 4,1 3,9 Bewegwijzering 3,6 4,0 4,0 3,8 Interactieve technologie 3,9 3,9 3,9 3,9 Toegankelijkheid 3,7 4,0 3,8 3,9 Verwijzingen 3,5 3,8 3,8 3,6 Parkeerfaciliteit dichtbij 4,2 4,5 3,3 4,3 Voor 6 musea Meertalig onthaal 3,7 4,2 3,8 3,9 Toegangsprijs voor groepen 3,7 4,3 3,9 3,9 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

162 9.4 Intentie tot herhaalbezoek tijdens herdenkingsjaren Bijna 4 op 10 individuele bezoekers hebben zeker de intentie om terug te komen in de jaren van de herdenking. 76% van de begeleiders van schoolgroepen wil zeker met andere schoolgroep terugkomen. Ook 31% van de deelnemers van groepen is van plan om zeker en vast terug te komen tijdens de herdenkingsjaren en 34% wellicht wel. Bij de begeleiders van groepen heeft 46,3% de intentie zeker en 25,4% wellicht wel naar de Westhoek terug te keren tijdens de herdenkingen. Grafiek 168 Intentie tot herhaalbezoek aan de Westhoek tijdens de herdenkingsperiode, in %, 2013 Alle WOI-bezoekers (n=4386) 55,5 24,4 8,8 9,1 Individuele bezoekers (n=3268) 39,2 31,5 12,8 13,8 Begeleiders scholen (n=599) 76,3 15,9 Begeleiders groepen (n=302) 46,3 25,5 9,3 6,1 12,9 Deelnemers groepen (n=217) 30,7 33,9 19,4 3,5 12,4 Ja, zeker wel Wellicht wel Wellicht niet Nee, zeker niet Weet het (nog) niet Bij de interpretatie van deze intentie dient men er rekening mee te houden dat mensen niet altijd doen wat ze zeggen. In marktonderzoek is het gebruikelijk aan te nemen dat, van de mensen die aangeven een gedrag 'zeker wel' te zullen stellen, 80% dit uiteindelijk ook doet. Van de mensen die aangeven iets 'wellicht wel' te zullen doen, gaat naar verwachting slechts 20% ook echt tot actie over. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

163 Individuele bezoekers Belgische individuele bezoekers vertonen een hogere intentie tot herhaalbezoek 44% van de Belgische individuele bezoekers is zeker van plan om terug te komen tijdens de herdenkingsperiode, en 34% wellicht wel. Voor de Britten én Nederlanders ligt dit iets lager maar ook relatief hoog wat wijst op de tevredenheid over hun bezoek. Tabel 68 Intentie tot herhaalbezoek tijdens de herdenkingsperiode bij individuele bezoekers naar herkomst, in %, 2013 Herkomst Belgen Britten Nederlanders Australiërs Andere Eur. landen Andere nt Eur. landen WOI bezoeke rs Ja, zeker wel 44,3 37,9 32,1 11,0 34,0 8,7 39,2 Wellicht wel 33,8 30,7 30,0 11,9 32,0 16,1 31,5 Wellicht niet 8,3 16,0 13,3 48,9 18,9 37,2 12,8 Nee, zeker niet 1,3 1,4 7,6 5,8 3,8 12,8 2,7 Weet het (nog) niet 12,3 14,0 17,0 22,5 11,3 25,3 13,8 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (volume) Aantal cases Bij de Belgische individuelen is er een verschil in intentie tot herhaalbezoek naar type bezoeker De intentie tot herhaalbezoek is het hoogst bij de Belgische individuele bezoeker op daguitstap (53% zeker wel) wat te wijten is aan het groot aandeel West-Vlamingen. Het ligt ook hoog bij verblijvers buiten de Westhoek (40% zeker wel) te wijten aan een groot aandeel Belgische verblijvers aan de Kust. De Belgen die in 2013 op vakantie waren in de Westhoek hebben een iets lagere intentie om terug te komen wellicht omdat ze de sites nu al uitgebreid konden bezoeken. Tabel 69 Intentie tot herhaalbezoek tijdens de herdenkingsperiode bij Belgische individuele bezoekers naar type, in %, 2013 Herkomst Daguitstap Verblijf buiten de Westhoek Verblijf in de Westhoek Belgische individuele bezoekers Ja, zeker wel 52,6 39,7 29,4 44,3 Wellicht wel 32,3 38,3 33,7 33,8 Wellicht niet 5,0 8,9 15,3 8,3 Nee, zeker niet 0,6 0,8 3,2 1,3 Weet het (nog) niet 9,5 12,4 18,5 12,3 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Aantal cases Totaal (volume) Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

164 Schoolbegeleiders 75% van de begeleiders van schoolbezoekers wil terug komen met een andere schoolgroep tijdens de herdenkingsjaren Er is er weinig differentiatie naar land van herkomst. 75% van de begeleiders van schoolgroepen geeft aan zeker terug te komen naar de Westhoek en 16% waarschijnlijk wel. 31% van de deelnemers aan een groepsbezoek wil terug komen tijdens de herdenkingsjaren De intentie tot herhaalbezoek bij de deelnemers van groepsbezoekers ligt hoger bij de Belgen dan bij de Britten. Tabel 70 Intentie tot herhaalbezoek tijdens de herdenkingsperiode bij de deelnemers van groepsbezoekers naar herkomst, in %, 2013 Herkomst België Verenigd Koninkrijk Andere landen Alle deelnemers van groepsbezoeken Ja, zeker wel 36,9 28,2 29,2 30,7 Wellicht wel 42,6 31,0 29,2 33,9 Wellicht niet 9,8 22,5 25,0 19,4 Nee, zeker niet 1,6 4,2 4,2 3,5 Weet het (nog) niet 9,0 14,1 12,5 12,4 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Aantal ongewogen cases Groepsbegeleiders 46% van de begeleiders van een groepsbezoek wil zeker terug komen tijdens de herdenkingsjaren De intentie tot herhaalbezoek bij de begeleiders van een groepsbezoek ligt hoger bij de Britten dan bij de Belgen. Tabel 71 Intentie tot herhaalbezoek tijdens de herdenkingsperiode bij de begeleiders van groepsbezoeken naar herkomst, in %, 2013 Herkomst België Verenigd Koninkrijk Andere landen Alle begeleiders van groepsbezoekers Ja, zeker wel 33,8 69,2 43,8 46,3 Wellicht wel 28,6 20,5 25,0 25,5 Wellicht niet 14,7 0,0 9,4 9,3 Nee, zeker niet 5,6 2,6 12,5 6,1 Weet het (nog) niet 17,3 7,7 9,4 12,9 Totaal (in %) 100,0 100,0 100,0 100,0 Aantal ongewogen cases Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

165 10 Samenvatting in bezoekerssegmenten De vele onderzoeksresultaten kunnen worden gegroepeerd naar bezoekerssegmenten. De diverse bezoekerssegmenten worden weergegeven in grafiek 176 waarbij ook de volumes per segment worden geraamd op basis van de resultaten uit het onderzoek. Volgende segmenten zijn de belangrijkste naar omvang of naar omzet. De WOI bezoekers die verblijven in de Westhoek brengen meest omzet mee voor de regio. De dagtoeristen op uitstap zijn vooral belangrijk omwille van hun grote aantallen. Tabel 72 Volume en omzet van de belangrijkste bezoekerssegmenten van WOI bezoekers in de Westhoek, 2013 Aantal Mio bezoekers Met verblijf in de Westhoek Britse schoolgroepen ,9 Belgische individuelen ,3 Britse individuelen ,0 Nederlandse individuelen ,3 Op daguitstap vanuit woonplaats Belgische individuelen ,5 Belgische schoolgroepen ,9 Verder wordt apart ingegaan op de kenmerken van de 6 prioritaire bezoekerssegmenten en op de specifieke groep van individuele Australiërs die in volgend schema onder de Commonwealth landen vallen. Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek

166 Grafiek 169 Belangrijkste bezoekerssegmenten van WOI bezoekers in de Westhoek, 2013 Wereldoorlog I bezoekers in de Westhoek