Investeren in Duurzame Mobiliteit

Transcriptie

1 Investeren in Duurzame Mobiliteit 5 september 2017 Presentatie door: Gillis van Overbeek Adviseur bij Team Investment & Bancair Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

2 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland a. Onderdeel van EZ b. Uitvoeringsinstantie voor diverse ministeries (EZ, I&M, BZK, BUZA) c. Ondersteunt ondernemend Nederland bij het verkrijgen van: - (EU-) subsidies, financiering en fiscale tegemoetkomingen - een (internationaal) netwerk, ook via handelsmissies - landeninformatie - octrooien - informatie over regelgeving 2

3 Inleiding en doel van deze presentatie a. RvO.nl: - is nauw betrokken bij de Duurzame brandstoffenvisie - heeft veel expertise ten aanzien van duurzame energieprojecten - is expert op het gebied van financiering en financiële markt b. I&M onderzoekt met RvO.nl naar mogelijkheden om: - de toegankelijkheid tot de financieringsmarkt te verbeteren - de financierbaarheid van duurzame projecten te verhogen c. Deze presentatie beoogt inzicht te geven in projectfinanciering, de kapitaalmarkt, knelpunten en oplossingsrichtingen 3

4 Van subsidie naar financiering naar investering a. Kabinet Rutte 1 ( ): niet langer rondpompen van subsidies, innovatiesubsidies krijgen het karakter van revolving funds b. Kabinet Rutte 2 ( ): hoogste prioriteit om de kredietverlening aan het bedrijfsleven op gang te brengen c. Nieuw kabinet: oprichting van een nationale investeringsinstelling, Invest-NL = RvO.nl + NIA + FMO 4 één loket voor risicokapitaal, garanties, exportkrediet en internationale financiering (betere toegang tot Junckerfonds) Invest-NL: focus op duurzame en digitale ontwikkelingen

5 RvO.nl: financieel instrumentarium Versterking van vermogen: Verhoging van eigen vermogen door SEED capital en Groei-faciliteit Verkrijging van vreemd vermogen door directe financiering vanuit VVF, Innovatiekrediet en DTIF of door indirecte financiering met garanties vanuit BMKB en GO Versterking van W&V-rekening: Toename van inkomsten door lager percentage Vpb (De Innovatiebox) of directe overheidsopdrachten (SBIR) Verlaging van kosten door belastingvoordeel op speur- en ontwikkelingskosten (WBSO) of subsidie op kosten (SME, Eurostars, MIT) 5

6 RvO.nl: financieringsfasen en -instrumenten t.b.v. duurzame brandstoffen Range Projectfinanciering Range bedrijfsfinanciering Inkomsten Hoog V.V.F. Groenprojecten Groeifaciliteit Innovatiekrediet Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) Seed Capital Borgstelling MKB kredieten (BMKB) Innovatief (BMKB) Starters (BMKB) Dutch Trade and Investment Fund (DTIF) Energietransitie Financieringsfaciliteit Cumulatieve Cash-flow Uitgaven 0 Laag 6 R&D Marktvoorbereiding / Prototype/pilot Marktintroductiefase Opschalingsfase Beheerfase Onderzoeksfase demonstratie Leningen + seed capital Garanties

7 Range Projectfinanciering Financieringsfasen en aanbod van kapitaal Range bedrijfsfinanciering Hoog inkomsten Venture Capital Informals + Overheid Crowdfunding Banken + Private Equity Cumulatieve Cashfl. uitgaven 0 RvO: zachte leningen en seed capital Laag RvO: Subsidies RvO: Garanties op equity en geldleningen 7 R&D Marktvoorbereiding / Prototype/pilot Marktintroductiefase Opschalingsfase Beheerfase Onderzoeksfase demonstratie

8 Bedrijfsfinanciering: risico versus rendement Range Projectfinanciering Range bedrijfsfinanciering Hoog Start-up Marktintroductie Groei Inkomsten Volwassenheid Informals Overheid / EU subs. Informals Venture Capital Overheid / EU subs. Financieringsgat Informals Venture Capital Bankleningen Informals Private Equity Bankleningen Cumulatieve Cash-flow Uitgaven 0 Laag hoog risicoprofiel lager risicoprofiel 8 R&D Marktvoorbereiding / Prototype/pilot Marktintroductiefase Opschalingsfase Beheerfase Onderzoeksfase demonstratie

9 Inschatting risico- en rendement versus aanbod van kapitaal Hoog rendement Laag risico Private Equity Banken Informal investors Banken CF Venture capital Informal investors Overheid + EU subs. Hoog risico Laag rendement Inschatting risico- en rendement voor een aantal bedrijven Hoog rendement Producent van electrische auto's Cloud-back office services voor laadinfra Laag risico Hoog risico Exploitant electrische OV bussen Producent van laadstations 9 Laag rendement

10 Laag Groeipotentieel markt Hoog Marktpositie BSG-matrix Hoog Relatief marktaandeel Laag Private Equity Banken Exploitant van electrische OV bussen Doorgroei Informal investors VC Overheid Cloud back office services voor laadinfrastructuur Exploitant van laadstations Producent electrische auto's Groei Marktintro Private Equity Banken Moeilijk financierbaar Nog niet van toepassing Nog niet van toepassing 10 Oogsten Desinvesteren

11 Moeizame toegang tot de kapitaalmarkt a. Financieringsgat tussen de eerste kleine investeringsronde en grote vervolg-investeringen is moeizaam te dichten Fase van marktintroductie en opschaling is het meest risicovol b. Financiers vinden het lastig om het risico en rendement van duurzame brandstofprojecten in te schatten c. Banken verkorten hun balansen mede onder invloed van zwaardere regelgeving (= minder exposure) d. d. Financiële instrumenten van de overheid richten zich veelal op technologische of klinische innovaties 11

12 Frictie kapitaalmarkt I: markt- & productrisico a. Markt is in ontwikkeling, producten nog niet gestandaardiseerd b. Gebrek aan duidelijke criteria, definities en benchmarks c. Maatstaven voor duurzaamheid zijn niet goed vergelijkbaar d. Onzekerheid over transitiepaden, over het toekomstig speelveld e. Onzekerheid over lange termijn overheidsbeleid f. Opbouw van expertise bij financiers vergt tijd 12

13 Frictie kapitaalmarkt II: rendementsrisico a. Bedrijf of product heeft geen of onvoldoende trackrecord b. Relatief hoge investeringskosten en lange terugverdientijden c. Naar verhouding weinig afnemers d. Te lage en onzekere CO₂-beprijzing ondermijnt het rendement e. Business-cases vaak (te) afhankelijk van overheidsbeleid f. Beperkte schaalgrootte, lastig om relatief hoge beheer- en transactiekosten terug te verdienen g. Gebrek aan exits 13

14 Frictie kapitaalmarkt III: portefeuille risico a. De opbouw en beheer van een duurzame portefeuille is nog relatief kostbaar door gebrek aan relevante expertise b. Hierdoor ook lastig en kostbaar om een voldoende gediversificeerde portefeuille op te bouwen c. Minder liquide aandelen zijn risicovoller, wat leidt tot hogere transactiekosten (illiquiditeitspremie) d. Banken hebben veel kortlopende verplichtingen, waardoor lange terugverdientijden meer een obstakel vormen e. Risicovolle portefeuille leidt tot hogere kapitaalbuffer-eisen en kosten. 14

15 Overheid: financieel ondersteuningsprogramma MKB Hoog RvO: Ondersteuning bij (EU-) subsidies RvO: DKTI-Transport Inkomsten NIA: ondersteuning bij EU financiering RvO: Leningen en seed capital voor innovatieve start-ups RvO: garanties: BMKB, GO, Groei RvO: INNOVATIEF (BMKB) RvO: Starters (BMKB) RvO + NIA: Energietransitie financieringsfaciliteit RvO: Dutch Trade and Investment Fund (DTIF) Cumulatieve Cash-flow Uitgaven RvO: WBSO RvO: Innovatiebox, EIA, MIA en VAMIL 0 VC's: Dutch Venture Initiative I+II Banken (NLII): Achtergestelde leningenfonds Laag Regionale Ontwikkelings Maatschappijen: start-ups Qredits: microkrediet en MKB-krediet Regionale Ontwikkelings Maatschappijen: groei Banken (NLII): Bedrijfs leningenfonds R&D Onderzoeksfase Marktvoorbereiding/ Prototype/pilot Marktintroductiefase Opschalingsfase Beheerfase demonstratie 15 Subsidies Fiscaal Leningen EU financiering Garanties Risicodragend

16 Financieel ondersteuningsprogramma MKB Hoog RvO: ondersteuning bij (EU-) subsidies RvO: DKTI-Transport Inkomsten Businesscase Financiers NIA: ondersteuning bij EU financiering RvO: Leningen en seed capital voor innovatieve start-ups RvO: garanties: BMKB, GO, Groei RvO: INNOVATIEF (BMKB) RvO: WBSO RvO: Starters (BMKB) Businesscase Ondernemers RvO + NIA: Energietransitie financieringsfaciliteit RvO: Businesscase afnemers en consumenten (early adoptors + early majority) Innovatiebox, EIA, MIA en VAMIL RvO: Dutch Trade and Investment Fund (DTIF) Cumulatieve Cash-flow Uitgaven 0 VC's: Dutch Venture Initiative I+II Banken (NLII): Achtergestelde leningenfonds Laag Regionale Ontwikkelings Maatschappijen: start-ups Qredits: microkrediet en MKB-krediet Regionale Ontwikkelings Maatschappijen: groei Banken (NLII): Bedrijfs leningenfonds R&D Onderzoeksfase Prototype/pilot Marktvoorbereiding Marktintroductiefase Opschalingsfase Beheerfase 16 Subsidies Fiscaal Leningen EU financiering Garanties Risicodragend

17 Financieel Instrumentarium RVO.nl Instrument: Fase: Garantie: Vroege Fase Innovatie- Seed Capital Borgstelling Borgstelling Borgstelling Garantie Groeifaciliteit krediet voor starters voor innova- MKB Ondern. tieve ondern. (BMKB) financiering van idee tot productontw. marktintro prototype/pilot marktintro opschaling t/m opschaling t/m opschaling t/m productontw. tot marktintro en uitrol tot pré-marktintro en uitrol volwassenheid volwassenheid volwassenheid 90% over 90% over 90% over 50% over 50% over BMKB krediet BMKB krediet BMKB krediet totale financiering totale financiering n.v.t. n.v.t. n.v.t. <200K <1.500K <1.500K 1.500K K <5.000K banken <25.000K part.mijen lening (5%) lening (7-10%) lening (0%) direct direct aan Seedfonds 50K-350K 150K K 150K-6.000K Lening: (direct) aandeel Staat aandeel Staat aandeel Staat 35%-100% 25%-45% 50% looptijd <6 jr looptijd <12 jr looptijd <6 jr/12 jr looptijd <8 jr looptijd 6-12 jr aandeel Staat <75% aandeel Staat <67% aandeel Staat <50% aandeel Staat 50% aandeel Staat 50% n.v.t. looptijd < 9jr looptijd < 10jr looptijd < 12 jr seedfonds bank bank bank bank financier investeert verstrekt krediet verstrekt krediet verstrekt krediet verstrekt verstrekt risicodragend aan ondern. aan ondern. aan ondern. AGL of lening risicodragend in onderneming aan ondern. aan ondern. Lening: 100K-3.500K 1.500K K <5.000K bank n.v.t n.v.t (indirect) <25.000K PE <200K BMKB (75%) <1.500K BMKB (67%) <1.500K BMKB (50%) >67K bank + >750K bank + >1.500K bank + 267K krediet 2.250K krediet 3.000K krediet bij 1.500K krediet bij 5.000K financ. (180K is afgedekt) (1.350K is afgedekt) (1.350K is afgedekt) is 750K afgedekt is 2.500K afgedekt starters/ starters/ techno-/ starters innovatieve ondern. MKB ondernemingen ondernemingen Doelgroep MKB MKB/ creatieve- S&O bewijs (WBSO) continuiteit + continuiteit+rendem. continuiteit+rendem. grootbedrijf starters uitontw. product + onvoldoende + onvoldoende + onvoldoende eerste succes op markt onderpand onderpand solvabiliteit Haalbaarheids- Ontwikkeling Toegang tot Toegang tot Verdere bedrijfsfin. bedrijfs-/projectfin. Eigen Verm. 17 Doel onderzoek <2 jr tot marktintro <5 jr financiering financiering uitrol overname bedrijfsfin./overname Loket RvO.nl RvO.nl Seedfondsen Banken Banken Banken Banken Banken/Part.mijen n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

18 Verhoging financierbaarheid a. Duurzame mobiliteit gaat geleidelijk richting een volwassen markt b. Gaandeweg duidelijkheid over het toekomstig speelveld c. Commitment van financiers naar een groene portefeuille d. Financiers halen (meer) relevante expertise in huis e. Businessplannen zodanig opgesteld, dat investeerders het risico en rendement beter kunnen inschatten 18

19 Informatie en doorverwijzing a. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO.nl): - informatie over financieringsinstrumenten van de overheid - ondersteuning bij het aantrekken van (project-)financiering - begeleiding bij het aantrekken van EU-subsidies b. Nederlands Investerings Agentschap (NIA) - loket voor EU-financiering en ETFF c. Nationale financieringswijzer.nl (initiatief o.a. van EZ, RvO.nl en NVB) - informatie over financieringsvormen en financiers d. Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen - informatie over aanbod van private equity en venture capital 19

20 Tot slot a. Beschikbaarheid van kapitaal is een voorwaarde om de transitie naar duurzame brandstoffen te realiseren b. Het is een uitdaging voor alle betrokken partijen om de fricties op de kapitaalmarkt weg te nemen b. Het instrumentarium staat tot uw beschikking c. RvO.nl ondersteunt actief ondernemers bij het aantrekken van kapitaal 20

21 21 Vragen of opmerkingen?