Jaarrekening PD 2016, 6 april 2017

Transcriptie

1 1 Rapport aan de Raad van Commissarissen van Parkeren Delft B.V., Delft inzake de jaarrekening 2016

2 2 Inhoudsopgave Rapport 1 Algemene opmerkingen Bijlagen Jaarrekening Aanvullende gegevens en specificaties

3 3 1 Algemene opmerkingen 1.1 Algemeen De activiteiten van Parkeren Delft B.V. bestaan in hoofdzaak uit het realiseren en exploiteren van parkeergarages in Delft. De onderneming is bij de Kamer van Koophandel ingeschreven onder nummer De statutaire vestigingsplaats is Delft.

4 4 Bijlagen

5 5 Jaarrekening 2016 van Parkeren Delft B.V.

6 6 Statutaire vestigingsplaats: Delft Adres: Zuidwal DD Delft

7 7 Inhoudsopgave Balans per 31 december Winst- en verliesrekening over Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 10 Toelichting op de balans 13 Toelichting op de winst-en-verliesrekening 14

8 8 Balans per 31 december 2016 (na verwerking van de winst) A c t i v a Vaste activa Materiële vaste activa Vlottende activa Vorderingen (1) Liquide middelen Totaal activa P a s s i v a Eigen vermogen (2) Geplaatst kapitaal Agio Overige reserves ( ) ( ) ( ) ( ) Langlopende schulden (3) Kortlopende schulden Totaal passiva

9 9 Winst- en verliesrekening over 2016 Netto-omzet (4) Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten (5) ( ) ( ) Resultaat voor belastingen Belastingen - - Resultaat na belastingen

10 10 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen De vennootschap heeft de jaarrekening opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek. De jaarrekening is opgemaakt op 6 april Continuïteitsparagraaf Het eigen vermogen van de vennootschap bedraagt per 31 december negatief. De gemeente Delft is aandeelhouder en heeft besloten de activa van de vennootschap blijvend te exploiteren. De gemeente Delft heeft zich tevens garant gesteld voor de huidige financiering van de vennootschap. Deze financiering gebeurt deels door banken en deels door de gemeente zelf. De financiering door de gemeente Delft heeft plaatsgevonden voor een deel door het verstrekken van langlopende leningen. Deze leningen hebben een vast aflossingsschema. Verder vindt de financiering van de activiteiten door de gemeente Delft plaats door de verstrekking van een kasgeldlening. De kasgeldlening van de gemeente Delft heeft een doorlopend karakter en wordt elke keer voor een looptijd van drie maanden verlengd, waarbij de hoogte van de nieuwe kasgeldlening wordt bepaald aan de hand van de door Parkeren Delft opgestelde meerjarenbegroting en de verwachte benodigde financiering voor de komende drie maanden. Deze gang van zaken is vastgelegd in een raadsbesluit van 29 juni In dit raadsbesluit wordt vermeld dat de kasgeldlening kan oplopen tot maximaal een bedrag van 20 miljoen. Begin 2017 is de kasgeldlening omgezet in een aflossingsvrije lening van 15 jaar. Voor het 2017 is naar verwachting geen aanvullende financiering in de vorm van een kasgeldlening benodigd. De basis voor de benodigde financiering voor het jaar 2017 is het meerjarenplan en de -begroting Het meerjarenplan en de -begroting is afgeleid van de in 2016 herziene businesscase Parkeren Delft B.V. De businesscase is in 2016 herzien in verband met de vorming van het Integrale Parkeerbedrijf Delft (straatparkeren) en de voorziene aankoop van de parkeergarage Spoorsingelgarage. Volgens de herziene businesscase is Parkeren Delft B.V. rendabel binnen de vastgestelde terugverdienperiode van 40 jaar per garage. Het meerjarenplan en de -begroting van Parkeren Delft B.V. is in het najaar van 2016 door de aandeelhouder (de gemeente Delft) goedgekeurd. Daarnaast is het meerjarenplan en de begroting op 22 december 2016 ter kennisneming aan de Raad van de gemeente Delft gestuurd. Het voorgaande in aanmerking nemende is de financiering van de vennootschap voldoende gewaarborgd. Om deze reden zijn de toegepaste grondslagen van waardering en resultaatbepaling gebaseerd op de veronderstelling van continuïteit van de onderneming. Salderen Een actief en een post van het vreemd vermogen worden gesaldeerd in de jaarrekening opgenomen uitsluitend indien en voor zover: een deugdelijk juridisch instrument beschikbaar is om het actief en de post van het vreemd vermogen gesaldeerd en simultaan af te wikkelen het stellige voornemen bestaat om het saldo als zodanig of beide posten simultaan af te wikkelen.

11 11 Verwerking belastingplicht Vanaf 1 januari 2016 is de wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen ingegaan. Parkeren Delft is daarmee vanaf 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Bij aanvang van deze belastingplicht dient Parkeren Delft een fiscale openingsbalans op te maken waarvoor specifieke fiscale waarderingsregels gelden. Voor het verschil tussen de waardering op de fiscale balans (fiscale boekwaarde) en de waardering op de commerciële balans (commerciële boekwaarde) dient Parkeren Delft een belastinglatentie te vormen indien en voor zover er sprake is van tijdelijke verschillen. Een actieve belastinglatentie moet worden gevormd in het geval dat de commerciële waardering van een actief post lager is dan de fiscale waardering. De actieve latentie dient te worden gevormd tot het bedrag waarvan het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor verrekening. Een toelichting is opgenomen op pagina 24 en 25 van het jaarverslag. Materiële vaste activa Materiële vaste activa in eigen gebruik De materiële vaste activa in eigen gebruik worden gewaardeerd tegen de kostprijs (verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs), minus eventuele investeringssubsidies, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. In deze kostprijs worden de kosten van groot onderhoud opgenomen zodra deze kosten zich voordoen en aan de activeringscriteria is voldaan. De boekwaarde van de te vervangen bestanddelen wordt dan als gedesinvesteerd beschouwd en ineens ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Alle overige onderhoudskosten worden direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt. De afschrijving is lineair en gebaseerd op de verwachte gebruiksduur rekening houdend met de restwaarde. Indien de verwachting omtrent de afschrijvingsmethode, gebruiksduur en/of restwaarde in de loop van de tijd wijzigingen ondergaat, worden zij als een schattingswijziging verantwoord. Er zijn geen rentekosten in de tegen de vervaardigingsprijs gewaardeerde materiële vaste activa opgenomen. Afschrijving % Parkeergarages 0 10 Installaties 2,5-20 Parkeergarages in aankoop 0 Kantoorinventaris en vervoermiddelen De afschrijvingspercentages van de parkeergarages zijn voor meer dan 90% gebaseerd op 2,5%. Dit percentage is gebaseerd op een levensduur van 40 jaar welke is voorgeschreven door de aandeelhouder die de business case, gebaseerd op een terugverdienperiode van 40 jaar, mogelijk maakt. Een restwaarde voor de parkeergarages is gebaseerd op betaalde opstalrechten, met reden van behoud van waarde in verband met contractueel overeengekomen eeuwigdurendheid van het erfpacht; Parkeren Delft heeft hierbij het eerste recht op koop bij vervreemding van het opstalrecht. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van voorzieningen wegens oninbaarheid.

12 12 Liquide middelen De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Liquide middelen die langer dan twaalf maanden niet ter beschikking staan van de vennootschap, worden als financiële vaste activa gerubriceerd. Schulden Kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Langlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio of transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld. Opbrengsten Netto-omzet Onder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst uit levering van diensten onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belasting. Indien het resultaat van een transactie aangaande het verlenen van een dienst betrouwbaar kan worden geschat en ontvangst van de opbrengst waarschijnlijk is, wordt de opbrengst met betrekking tot die dienst verwerkt naar rato van de verrichte prestaties. Kosten Algemeen De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen van waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en overigens wordt voldaan aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen. Rente Rente wordt toegerekend aan de opeenvolgende verslagperioden naar rato van de resterende hoofdsom. (Dis)agio en aflossingspremies worden als rentelast aan de opeenvolgende verslagperioden toegerekend zodanig dat tezamen met de over de lening verschuldigde rentevergoeding de effectieve rente in de winst-enverliesrekening wordt verwerkt en in de balans de amortisatiewaarde van de schuld. Periodieke rentelasten en soortgelijke lasten komen ten laste van het jaar waarover zij verschuldigd worden. Renteopbrengsten worden tijdsevenredig in de winst-en-verliesrekening verwerkt rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. Belastingen De belasting wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst- en verliesrekening, rekening houdend met vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Personeelsbestand Bij de vennootschap waren in 2016 gemiddeld 9 werknemers in dienst (2015: 9). Onderverdeeld naar: Administratie 3 3 Uitvoering

13 13 Toelichting op de balans Vorderingen (1) Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van hoogstens een jaar. Eigen vermogen (2) Gestort en opgevraagd kapitaal gewone aandelen nominaal 1, Het maatschappelijk kapitaal bedraagt Agio Agioreserve Overige reserves Conform het voorstel resultaatbestemming is het positieve resultaat 2016 van (2015: ) toegevoegd aan de overige reserves. Langlopende schulden (3) Schulden aan kredietstelling Schulden aan kredietstelling > 5 jaar > 1 en < = 5 jaar Totaal Door de vennootschap is aan de Gemeente Delft hypotheek verstrekt op de onroerende zaken. Gemeente Delft staat voor de lening BNG 686 en lening SVN 020 garant jegens de verstrekkers van deze leningen.

14 14 Toelichting op de winst-en-verliesrekening Netto-omzetmutatie (4) De netto-omzet is ten opzichte van voorgaand jaar met 5,6% toegenomen (2015: 17,3%). Financiële baten en lasten (5) Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Ontvangen bankrente Rentelasten en soortgelijke kosten Lening SVN 020 inzake Phoenixgarage Lening BNG 686 inzake Zuidpoortgarage Lening Gemeente Delft 320 inzake Phoenixgarage Lening Gemeente Delft 390 inzake Marktgarage Kasgeldlening Gemeente Delft Voorstel verwerking winst 2016 Het resultaat staat ter beschikking van de algemene vergadering. Aan de algemene vergadering wordt voorgesteld de winst over 2016 groot toe te voegen aan de overige reserves. Dit is reeds in de jaarrekening verwerkt. Gebeurtenissen na balansdatum In de Spoorzone is een nieuwe garage in aanbouw van ca. 650 parkeerplekken. Parkeren Delft is de beoogd eigenaar en exploitant van deze garage. In de eerste helft van 2016 heeft Parkeren Delf een intentieovereenkomst getekend met de gemeente Delft voor aankoop van deze garage. De overnamesom is per heden nog onbekend. Parkeren Delft verwacht dat de parkeergarage in2018 in exploitatie gaat.

15 15 Specificaties van posten op de balans Materiële vaste activa Parkeergarages Installaties* Parkeergarages in aankoop Kantoorinventaris en vervoermiddelen* * in 2015 waren de posten installaties en kantoorinventaris en vervoermiddelen samengenomen in een post Machines, inventaris en vervoersmiddelen. Deze post is opgedeeld om aansluiting te kunnen maken met de fiscale openingsbalans (de posten parkeergarages en installaties zijn voor fiscale doeleinden gewaardeerd). Parkeergarages Installaties Parkeergarages in aankoop Kantoorinventaris en vervoermiddelen Totaal Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen ( ) ( ) - (82.937) ( ) Boekwaarde per 1 januari Mutaties Investeringen Afschrijvingen ( ) ( ) - (22.034) ( ) Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen en ( ) ( ) - ( ) ( ) Waardeverminderingen Boekwaarde per 31 december Voor 3 van de 4 parkeergarages is een eeuwigdurend opstalrecht van toepassing; de gronden van deze garages zijn in eigendom van de gemeente Delft. De boekwaarde van deze 3 parkeergarages (exclusief installaties) bedraagt Er is geen jaarlijkse vergoeding verschuldigd over het recht van opstal.

16 16 Vorderingen Handelsdebiteuren Overige vorderingen en overlopende activa Een voorziening voor vermoedelijke oninbaarheid wordt niet noodzakelijk geacht Overige vorderingen en overlopende activa Overlopende activa Overlopende activa Vooruitbetaalde kosten Assurantiepremies Nog te ontvangen bedragen Rente Waarborgsommen Liquide middelen BNG, rekening-courant BNG, rekening-courant BNG, rekening-courant BNG, rekening-courant ABN AMRO, ondernemersrekening ABN AMRO, depositorekening Kas Gelden onderweg

17 17 Eigen vermogen Geplaatst kapitaal gewone aandelen nominaal 1, Agio Stand per 1 januari Stand per 31 december Overige reserves Stand per 1 januari ( ) ( ) Uit resultaatverdeling Stand per 31 december ( ) ( ) Langlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan kredietinstellingen Leningen o/g Leningen o/g Lening SVN 020 (Phoenixgarage) Lening BNG 686 (Zuidpoortgarage) Lening Gemeente Delft 320 (Phoenixgarage) Lening Gemeente Delft 390 (Marktgarage) Lening SVN 020 (Phoenixgarage) Stand per 1 januari Aflossing (89.423) (86.597) Stand per 31 december Aflossingsverplichting volgend boekjaar (92.765) (89.627) Langlopend deel per 31 december Deze lening heeft een looptijd tot 2022 en heeft een rentepercentage van 3,5%.

18 18 Lening BNG 686 (Zuidpoortgarage) Stand per 1 januari Aflossing ( ) ( ) Stand per 31 december Aflossingsverplichting volgend boekjaar ( ) ( ) Langlopend deel per 31 december Deze lening heeft een looptijd tot 2032 en heeft een rentepercentage van 5,61%. Lening Gemeente Delft 320 (Phoenixgarage) Stand per 1 januari Stand per 31 december Deze lening heeft een looptijd tot 2037 en heeft een rentepercentage van 5,775%. Lening Gemeente Delft 390 (Marktgarage) Stand per 1 januari Aflossing ( ) ( ) Stand per 31 december Aflossingsverplichting volgend boekjaar ( ) ( ) Langlopend deel per 31 december Deze lening heeft een looptijd tot 2040 en heeft een rentepercentage van 5,22%.

19 19 Kortlopende schulden Schuld aan Gemeente Delft Aflossingsverplichtingen op langlopende schulden Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva Schuld aan Gemeente Delft Kasgeldlening Deze kasgeldlening heeft een looptijd tot 16 januari 2017 en wordt na afloop van de looptijd elke keer verlengd met 3 maanden (indien nodig), waarbij de rente voor die periode opnieuw wordt vastgesteld. Het rentepercentage over de huidige periode bedraagt 0,85%. Aflossingsverplichtingen op langlopende schulden Leningen Schulden aan leveranciers Crediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Omzetbelasting Loonheffing Overige schulden Overige schulden

20 20 Overlopende passiva Te betalen rente Vooruit gefactureerde bedragen Te betalen omzet Molengraaffsingel Vakantiedagen Vergoedingen personeel

21 21 Specificaties van posten op de winst-en-verliesrekening Netto-omzetmutatie De netto-omzet is ten opzichte van voorgaand jaar met 5,6 % toegenomen (2015: 17,3 % toegenomen). Netto-omzet Kortparkeren Abonnementen Pollers Doorberekende kosten Overige De toename van de overige netto omzet is het gevolg van de beheervergoeding voor het exploiteren van de parkeerplaatsen van de TU Delft en de omzet inzake een detacheringsovereenkomst. Kortparkeren Kortparkeren aan betaalautomaat Waardekaarten Kortingen ( ) ( ) Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten Directie Overig Personeelskosten Lonen en salarissen Brutolonen

22 22 Sociale lasten Sociale verzekeringspremies Pensioenlasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Reiskostenvergoeding Ziekengeldverzekering Studie- en opleidingskosten Kantinekosten Overige personeelskosten Afschrijvingen Afschrijvingen materiële vaste activa Parkeergarages Installaties* Kantoorinventaris en vervoermiddelen * in 2015 waren de posten installaties en kantoorinventaris en vervoermiddelen samengenomen in een post Machines, inventaris en vervoermiddelen. Overige bedrijfskosten Huisvestingskosten Exploitatiekosten Kantoorkosten Verkoopkosten Algemene kosten

23 23 Huisvestingskosten Onroerende zaakbelasting Gas, water en elektra Onderhoud gebouwen Assurantiepremie onroerende zaak Exploitatiekosten Onderhoud apparatuur ICT kosten Schoonmaak De toename van ICT kosten is het gevolg van ontwikkelkosten van de webshop en de ontwikkeling van rapportagemodules hiervoor. Kantoorkosten Telefoon Kantoorbehoeften Verkoopkosten Reclame en advertenties Representatiekosten Algemene kosten Onderzoek Integraal exploitatie bedrijf Kosten betalingsverkeer Accountants- en administratiekosten Advies- en juridische kosten Assurantiepremie Overige algemene kosten 350 (11) De toename van kosten voor het Onderzoek Integraal exploitatie bedrijf is het gevolg van het uitvoeren van het straatparkeren vanaf 2017 door Parkeren Delft.

24 24 Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Ontvangen bankrente Rentelasten en soortgelijke kosten Lening SVN 020 inzake Phoenixgarage Lening BNG 686 inzake Zuidpoortgarage Lening Gemeente Delft 320 inzake Phoenixgarage Lening Gemeente Delft 390 inzake Marktgarage Kasgeldlening Gemeente Delft Belastingen Acute vennootschapsbelasting Vanaf 1 januari 2016 is de wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen ingegaan. Parkeren Delft is daarmee vanaf 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Daartoe heeft Parkeren Delft over het boekjaar 2016 een fiscale openingsbalans per 1 januari 2016, een fiscale eindbalans per 31 december 2016 opgesteld, alsmede is op basis vanuit het commercieel resultaat rekening houdend met de vrijgestelde winstbestanddelen, fiscale aanpassingen op het commercieel resultaat en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten het fiscaal resultaat over het boekjaar 2016 berekend. De waardering van de activa en passiva van Parkeren Delft is fiscaal gelijk aan commercieel, met uitzondering van de waardering van de parkeergarages en installaties (materiële vaste activa), alsmede de waardering van de financieringsportefeuille (de hypothecaire leningen en de kasgeldlening). Voor zowel de parkeergarages en installaties als financieringsportefeuille (heeft Parkeren Delft per 1 januari een waardering laten uitvoeren ten behoeve van de fiscale openingsbalans.

25 25 Parkeergarages en installaties In het kader van het opstellen van de fiscale openingsbalans heeft een waardering plaatsgevonden van parkeergarages en de installaties. Deze waardering is uitgevoerd door een externe deskundige. Uit de voor fiscale doeleinden gedane waardering van parkeergarages en installaties volgt dat de waardering van de parkeergarages en installaties in de fiscale openingsbalans 4,467 hoger is dan de commerciële waardering. waarvoor de parkeergarages en de installaties in de balans zijn opgenomen. Onderstaand is een overzicht van de fiscale waardering van parkeergarages en de installaties, alsmede de fiscale afschrijvingslast 2016 en de WOZ-waarde per 1 januari Fiscale openingsbalans 1/1/2016 Fiscale afschrijving 2016 (lineair) WOZ- waarde ( ) Totaal Bij de bepaling van de fiscale afschrijvingslast 2016 dient rekening te worden gehouden dat fiscaal tot 50% van de WOZ-waarde afgeschreven mag worden. Deze situatie doet zich niet voor 2016 niet voor, aangezien ultimo 2016 de fiscale boekwaarde van de parkeergarages boven de bodemwaarde (50% van de WOZ-waarde) van de betreffende parkeergarages blijft. Voor het jaar 2016 bedraagt het verschil tussen de commerciële en de fiscale afschrijvingslast , waarbij de fiscale afschrijving lager is dan de commerciële afschrijving. Hypothecaire leningen en de kasgeldleningen In het kader van het opstellen van de fiscale openingsbalans is een waardering uitgevoerd van de lopende financieringenportefeuille. Deze waardering is uitgevoerd door een externe deskundige. Daarbij is vastgesteld of eventueel agio s of disagio s zijn te onderkennen bij vergelijking van (i) de huidige leningenportefeuille met de daarvoor geldende contractvoorwaarden, en (ii) diezelfde leningenportefeuille, maar dan afgesloten tegen (veronderstelde) commerciële voorwaarden geldend op 1 januari 2016 ( hypothetische (her)financieringen ). De conclusie van deze waardering is dat er fiscaal een positief agio van 12,0 miljoen in aanmerking kan c.q. moet worden genomen. Het agio vertegenwoordigt het verschil tussen de cumulatieve netto contante waarde van de renteverplichtingen van de bestaande financieringen ten opzichte van de cumulatieve netto contante waarde van de renteverplichtingen van de (hypothetische) commerciële (her)financieringen per 1 januari Dit agio wordt voortschrijdend, dat wil zeggen over de resterende looptijd van de leningen, als extra fiscale last in aanmerking genomen. Voor het jaar 2016 bedraagt deze extra fiscale last Fiscale positie 2016 Over het boekjaar 2016 heeft Parkeren Delft fiscaal een verlies geleden. Ook voor de komende jaren zullen de resultaten fiscaal verlieslatend zijn. De gevolgen van de fiscale aanpassingen op het commerciële resultaat zijn verwerkt in de meerjarenbegroting van Parkeren Delft. Hieruit blijkt dat Parkeren Delft de komende 10 jaar geen fiscale winsten zal realiseren en dat als gevolg van voorwaartse verliesverrekening niet eerder dan in 2031 een situatie zal ontstaan dat er fiscale winsten zullen zijn. Het voorgaande leidt ertoe dat het niet waarschijnlijk is dat de verrekenbare tijdelijke verschillen tussen fiscaal en commercieel waardering ook gerealiseerd kunnen worden met toekomstige fiscale winsten. Om deze reden is in de balans Parkeren Delft geen actieve belastinglatentie verantwoord.

26 26 Kasstroomoverzicht over de periode 2016 Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen Veranderingen in het werkkapitaal: Mutatie vorderingen (60.590) Mutatie kortlopende schulden (exclusief kortlopend deel van de langlopende schulden en exclusief ( ) winstbelasting) Kasstroom uit bedrijfsoperaties Financiële baten en lasten ( ) Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa ( ) Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossing langlopende schulden aan kredietinstellingen ( ) Mutatie geldmiddelen ( )

27 27 Toelichting op het kasstroomoverzicht Algemene grondslagen Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten Samenstelling geldmiddelen Liquide middelen per 1 januari Mutatie liquide middelen ( ) Geldmiddelen per 31 december