Technische Assistentie aan het Ministerie van Handel en Industrie SURINAME

Transcriptie

1 Technische Assistentie aan het Ministerie van Handel en Industrie SURINAME Capaciteitsopbouw ter ondersteuning van de Voorbereiding van de Economische Partnerschap Overeenkomst (8 ACP TPS 110 EPA # 059) Finaal Rapport : December 2005 Metra Economische Consulting Ltd 3 Mount Pleasant Road, Caterham CR3 6LP Surrey, United Kingdom Tel: +44 (0) Fax: +44 (0) metra@metraconsult.co.uk Registered in England No VAT No GB PROPLAN Consultancy Heerenstraat 6 Bov, Paramaribo, Suriname Tel: (597) Fax: (597) proplan@sr.net

2 INHOUD VOORWOORD...1 INLEIDING...i LIJst VAN AFKORTINGEN... iii SAMENVATTING...v 1. Historisch Perspectief...v 2. Het EPA Proces...v 3. Verwachtte Effecten van een EPA op Suriname...viii 4. Fiscale Impacts van een EPA en Compensatiemechanismen... ix 5. Sensitieve Producten... xi 6. Effect op Bestaande Belangrijke Sectoren...xiii 7. Sociale-, Milieu- en Andere Effecten... xiv 8. De Cariforum Dimensie... xv 9. Toekomst Vooruitzichten: Nieuwe Business waarvan de Ontwikkeling onder een EPA kan worden gestimuleerd... xv HOOFDSTUK 1 De Surinaamse Economie Inleiding Economische Trends BBP per Sector Werkgelegenheid De Externe Sector Directe Buitenlandse Investeringen Fiscaal Beleid Monetair en Wisselkoersbeleid Productiviteit en Konkurrentievermogen Handelsbeleid Governance Ontwikkelingssamenwerking en Internatonale financiering...9 HOOFDSTUK 2 Internationale Handel Handelspartners Handel met de Europese Unie...12 HOOFDSTUK 3 Naar een EPA Lomé Een afnemend voordeel voor ACP Cotonou behelst een Transitie EPA s moeten worden Onderhandeld op Regionaal niveau Hoe is de Caribbean georganiseerd Onderhandelingsprincipes Structuur Onderhandelingsteam Indicatief Onderhandelings Schema...23

3 HOOFDSTUK 4 Overzicht van Belangrijke Sectoren Rijst Achtergrond EU Preferentiele Handelsovereenkomst Toekomst Vooruitzichten en Benodigde Acties Bananen Achtergrond EU Preferentiële Handelsovereenkomst Toekomst Vooruitzichten en benodigde Acties Vis en Garnalen Achtergrond Toekomst vooruitzichten en benodigde Acties Goudmijnbouw Achtergrond Toekomst Vooruitzichten en Benodigde Acties Bauxietmijnbouw Achtergrond Toekomst Vooruitzichten en benodigde Acties Toerisme Achtergrond Toekomst Vooruitzichten en benodigde Acties...35 HOOFDSTUK 5 Suriname SWOT Analyse Introductie Sterkten Zwakten Bedreigingen Kansen Benodigde Acties en Tijdschema...40 HOOFDSTUK 6 Fiscale Impacts Waarom zullen er Fiscale Impacts zijn? Het Relatieve Belang van Importheffingen EU en Andere landen als Heffingsgeneratoren Import Heffingsniveau Gedetaileerde Analyse van EU Importen en Betaalde Heffingen Raming van de Heffingsverliezen onder EPA Oplossingen voor het Compenseren van Inkomstenderving Andere Implicaties...51 HOOFDSTUK 7 Impact Analyse - Sociaal en Armoede, Milieu & Gender Sociale en Armoede efecten Milieu Effecten Gender aspekten De effecten van een EPA op Duurzame ontwikkeling...57

4 HOOFDSTUK 8 Sensitieve Producten Samenstellen van een lijst van Sensitieve Producten De Lijst van Sensitieve Producten De 8 Sensitieve Producten Rum Bier Houten Meubels Wasmiddelen, Schoonmaakmiddelen Toilet papier Bezems en Borstels Margarine en Vetten Ice Cream Conclusie...64 HOOFDSTUK 9 Potentiele Export Producten Doelen Methodologie Constructie van een Initiële (Lange) Lijst Verfijning van de Lijst Selectie Criteria voor Toekomstig Sukses Onderzoek en Resultaten Benutting van de Kansen : Wat kan de Overheid Doen?...68 HOOFDSTUK 10 Capaciteitsopbouw en Additionele Trainingsbehoeften Hub and Spokes en ad hoc Metra Assistentie aan HI Mini-Workshop Programma Additionele Trainingsbehoeften Instituten betrokken in Handelsbeleidsformulering en Implementatie Ministerie van Handel en Industrie Ministerie van Buitenlandse Zaken Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV) Ministerie van Financiën Ministerie van Planning en Ontwikkelingssamenwerking Ministerie van Transport, Communicatie en Toerisme Private Sector Organisaties Beoordeling van de Capaciteit tot Formulering en Implementatie van Handelsbeleidsonderwerpen Resultaten van de Training Needs Assessment Andere Specifieke zaken bij de Training Needs Assessment Voorgestelde Inhoud van Capaciteitsopbouw trainingen Facilitering van de Formatie van een Suriname Trade Coordinatie Team...81

5 TABELLEN EN BOXEN Tabel 1.1: Suriname: Selecte Economische Indicatoren...2 Tabel 1.2: Suriname: BBP per Sector...3 Tabel 1.3 Suriname: Formele Werkgelegenheid per Sector...4 Tabel 1.4: FDI Instroom voor Selecte Caraïbische landen, (US$M)...5 Tabel 1.5: Suriname: Overheids Inkomsten en Uitgaven...6 Tabel 1.6: Belangrijkste Export Producten naar waarde en % van de Exporten...8 Tabel 1.7: Suriname s Importen naar Economisch gebruik (als % van het totaal)...9 Tabel 2.1: CARICOM Handelspartners Tabel 2.2 Suriname s Handelspartners Tabel 2.3: Surinaamse Importen naar Bron...12 Tabel 2.4: Suriname s Exportbestemmingen...12 Tabel 2.5: Handel met de Europese Unie...13 Tabel 2.6: Belangrijkste Surinaamse Exporten naar de EU: per Product, Tabel 2.7: Suriname s Belangrijkste Importen uit de EU, Tabel 4.2: Vis- en garnalen Productie in Suriname: (ton)...31 Tabel 4.3: Bauxiet Productie, Tabel 6.1: Suriname s Belastingsstructuur Tabel 6.2: De Heffingsniveaus zijn Dalende...43 Tabel 6.3: Bijdragen van verschillende Belastingen aan BBP...43 Tabel 6.4: Trends in Invoerrechten ontvangsten...44 Tabel 6.5: Invoerrechten naar land van Origine...44 Tabel 6.6: Aktuele Heffingsniveaus van enkele Belangrijke Europese Importen...45 Tabel 6.7: Belangrijke EU importgoederen en hun Heffing (2004)...46 Tabel 6.8: Suriname s importen en importheffingen uit de EU Tabel 8.1: Verkorte lijst van EPA Sensitieve Producten...61 Tabel 9.1: Voorbeeld van het Algemene Score Systeem...67 Tabel 9.2: Comparatieve Scores van Geselecteerde Export Producten/Diensten...68 Box S.1: Box S.2: Box S.3: Box S.4: Box S.5: Box S.6: Box S.7: Box S.8: Box S.9: Box 5.1: Box 6.1: Box 6.2: Box 6.3: Box 10.1: Het Falen van Lomé...v Schema van Onderhandelingen... vii Wat gebeurt Wanneer (1) Voor vii Wat Gebeurt Wanneer (2) Na vii CARIFORUM-EC EPA Onderhandelingen op 3 niveau s...viii Positieve en Negatieve Impacts...viii Suriname s Belasting Structuur (IMF)... ix Invoerrechten naar Regio...x Wat zal Suriname verliezen, wanneer?...x SWOT Analyse...37 What zal Suriname verliezen, wanneer?...49 Opties...50 Andere Implicaties van Heffingsreducties op EU Goederen...52 Handelsbeleids Formulering en Strategie in de Caribbean Context...80

6 APPENDICES Appendix 1 Terms of Reference... A-1 Appendix 2 Lijst van Organisaties en Personen Geconsulteerd... A-8 Appendix 3 Bibliography... A-12 Appendix 4 Mini-Workshop Programme... A-17 Appendix 5 Training Needs Assessment Questionnaire... A-18 Appendix 6 Establishment van de Suriname Trade Co-ordination Team (STCT)... A-22 Appendix 7 Potential Goods and Services for Export to the EU Market... A-28 Appendix 8 Product Profiles Sensitive Products... A-53

7 VOORWOORD Deze tekst is tot stand gekomen met financiële ondersteuning van de ACP-EU Programme Management Unit voor capaciteitsopbouw in het kader van de EPA onderhandelingen. De visies die hierin tot uiting komen zijn van de leden van het Project Team en geven op geen enkele wijze de officiële mening van het ACP Secretariaat van de Europese Commissie weer. Het Metra Team maakt van deze gelegenheid gebruik om dank uit te spreken voor alle ondersteuning die zij hebben mogen ondervinden van de Directeur en de staf van het Ministerie van Handel & Industrie in Paramaribo. Dank ook aan alle stakeholders van de overige Ministeries en Overheidsafdelingen, de Private Sector organisaties, individuele bedrijven en NGO s die een waardevolle bijdrage hebben geleverd aan de studie, zowel gedurende meetings met het team als gedurende de Workshops en het Seminar. Het was een genoegen met u te werken. Patrick R.J. Sinnott Project Team Leader Metra Economische Consulting Ltd Caterham, UK 8 December 2005

8 INLEIDING Onder de Cotonou Overeenkomst ondertekend in juni 2000 tussen de EU en de ACP landen is er een Partnerschap gecreërd gebaseerd op reductie en eventuele uitroeiing van armoede, consistent met duurzame ontwikkeling en de geleidelijk integratie van de ACP landen in de wereldeconomie. Voor handelssamenwerking tussen de EU en de ACP landen was een nieuwe benadering nodig, aangezien: het jarenlang gehanteerde systeem van niet-reciproke handelspreferenties onder opeenvolgende Lomé Conventies niet in staat is gebleken de daling in het aandeel van de ACP landen in de wereldhandel tot staan te brengen en te voorkomen dat deze worden gemarginaliseerd in de wereldhandel. WTO regels niet-reciproke handelovereenkomsten niet toestaan. Daarenboven is uit de ervaring uit het verleden geconcludeerd dat: Een concentratie op ACP-EU handelssamenwerking de aandacht heeft afgeleid van het potentieël welke de nationale, regionale en niet-eu internationale markten te bieden hebben. Om die reden was het nodig om de ambities van de Overeenkomst uit te breiden teneinde de soepele en geleidelijke integratie van de ACP staten in de wereld economie te stimuleren. Er een noodzaak is om de scope van samenwerking uit te breiden aangezien tarieven voor de handel aan belangrijkheid inboeten tegenover het groeiend belang van niet-tarief maatregelen zoals standaarden, veterinaire-, sanitaire-, en phytosanitaire regels van milieubeschermende maatregelen, en van subsidies aan de landbouw in de EU. Economische- en handelssamenwerking geen doel op zich is maar moet worden ontworpen als instrument om tot duurzame ontwikkeling te komen. Het instrument dat is ontwikkeld om tot deze nieuwe benadering van de EU-ACP economische- en handelssamenwerking te komen is de Economic Partnership Agreement (EPA). Deze is gebaseerd op vier principes: i. Partnerschap: De EPAs zijn voor bilaterale vrijhandel met rechten en verplichtingen aan beide zijden, inclusief de noodzaak voor ACP landen om het gepaste beleid te voeren om de capaciteit aan de aanbodzijde van de economie te versterken en de transactiekosten te verlagen. ii. Regionale Integratie: De EPAs worden beschouwd als een krachtige manier om de integratie in de wereldeconomie te bevorden en zullen worden gesloten met bestaande regionale vrijhandelsgebieden. iii. Ontwikkeling: EPAs zijn boven alles een instrument voor ontwikkeling en zullen worden ontworpen met de flexibiliteit die rekening houdt met de economische-, sociale- en milieubeperkingen van de ACP landen alsmede hun capaciteit om zich aan de nieuwe handelsomgeving aan te passen. iv. Koppeling met WTO: EPAs zijn bedoeld als een tussenstation ter faciliëring van de integratie in de wereldeconomie en als zodanig dienen ze kompatibel te zijn met de regels van de WTO. De implicaties van hun aansluiting bij een regionale EPA met de Europese Unie vanaf 2008 zijn voor elk ACP-land substantieel. Het is belangrijk voor Suriname, net als voor andere i

9 ACP naties, dat die condities worden onderhandeld die de beste lange-termijn voordelen opleveren. Met het doel de ACP landen te ondersteunen om de aan de orde zijnde vraagstukken beter te begrijpen en om hun onderhandelingsteams en plannen beter te structureren, is het ACP Secretariaat in 2002 overgegaan tot de kreatie van een Programme Management Unit (PMU) in Brussel voor de versterking van de capaciteit van ACP landen in het kader van de EPA onderhandelingen. De PMU is gefinanciëerd door de Europese Commissie en wordt geleid door het ACP Secretariaat. De PMU heeft een aantal studies in individuele ACP landen en de regio s uitgevoerd met als doel: Het informeren van de stakeholders (in de publieke sector, de private en de civiele sectoren) over het mechanisme, het tijdschema en de implicaties van de EPA discussies. Het stimuleren van de opbouw van organisatorische structuren om aan de onderhandelingsbehoeften van het land tegemoet te komen. Het analyseren van de waarschijnlijke effecten van de verschillende mogelijke opties van een EPA. In Suriname s geval is de study uitbesteed door de PMU en uitgevoerd door experts van Metra Economic Consulting Ltd (UK) tussen februari en augustus Metra s team rapporteerde hoofdzakelijk aan het Surinaamse Ministerie van Handel en Industrie (HI), terwijl de Ministeries van Planning en Ontwikkelingssamenwerking (PLOS) en Buitenlandse Zaken (BUZA) regelmatig werden geïnformeerd. De Terms van Reference voor de Study of de Impact and Sustainability of an EPA between Suriname and the EU in the context of CARIFORUM zijn te lezen in Appendix A. De Europese Metra experts Patrick Sinnott en Ann Bartholomew hebben gewerkt in Paramaribo gedurende de maanden maart tot en met juli 2005, samen met hun Surinaamse kollega Winston Ramautarsing. Tussentijds werd eind maart een Inceptierapport ingeleverd en een beknopte Voortgangsrapport eind april. Een serie van mini trainingsworkshops is tussen april en juli op het Ministerie van HI ten behoeve van een tal stafleden van de betrokken Ministeries en Intermediaire Organisaties die het meest betrokken zijn bij handelsbeleidsonderwerpen gehouden. Een druk-bezocht Seminar is in het Hotel Krasnapolsky in Paramaribo gehouden op 1 en 2 juni en een Verslag van de Bevindingen van het Seminar is kort daarna gedistribueerd. Het huidige document is het finaal rapport. In augustus is het concept naar de diverse betrokken instanties opgestuurd, met de uitnodiging tot het leveren van kommentaar en het stellen van vragen. Het ministerie van HI heeft haar commentaren opgestuurd naar Metra en ook de PMU heeft haar commentaar gegeven. Het rapport is aan de hand van deze commentaren bijgesteld en als Finaal Rapport ingediend. Net als de eerdere dokumenten is het Finaal Rapport beschikbaar in zowel een Nederlandstalige als een Engelstalige versie. Daarnaast is het ook electronisch beschikbaar gesteld. ii

10 LIJST VAN AFKORTINGEN ABS ACP ASYCUDA BBP BUZA CARICOM CARIFORUM CEMAC CET COMESA CRNM CSME DG EBA ECLAC ECOWAS EDF EIU EPA FAO FDI FIAS FTAA GATT HI IDB IMF ITNU KKF LVV MDG MFN MOP NSA OCT ODA PLOS PMU RoO SADC SMME SNT SPS SRD SRG STCT TBT TFP TPA TTCIC Algemeen Bureau voor de Statistieken Africa, Caribbean, Pacific Computer programma bij de Douane Bruto Binnenlands Product Ministerie van Buitenlandse Zaken The Caribbean Community and Common Market CARICOM + Dominicaanse Republiek Communauté Économique et Monétaire de l'afrique Centrale Common External Tariff Common Market for Eastern & Southern Africa Caribbean Regional Negotiating Machinery Caribbean Single Market & Economy Directoraat Generaal Everything But Arms Economische Commissie voor Latin America en de Caribbean Economic Community of West African States European Development Fund Economist Intelligence Unit Economische Partnership Agreement Food & Agriculture Organisation Foreign Direct Investments Foreign Investments Advisory Service Free Trade Area of the Americas General Agreement on Tariffs and Trade Ministerie van Handel & Industrie Inter-American Development Bank International Monetary Fund International Trade Negotiations Unit Kamer van Koophandel en Fabrieken Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij Millennium Development Goal Most Favoured Nation Meerjaren Ontwikkelings Plan Non-State Actor Overseas Countries and Territories Overseas Development Agency Ministrie van Planning en Ontwikkelings Samenwerking Programme Management Unit (Brussels) Rules of Origin Southern Africa Development Community Small, Medium and Micro-Enterprises Suriname Negotiating Team Sanitary and Phytosanitary Measures Surinaamse Dollar Surinaamse Gulden Suriname Trade Coördinating Team Technical Barriers to Trade Total Factor Productivity Trade Policy Adviser Trinidad & Tobago Chamber of International Commerce iii

11 TTMA UN UNCTAD UNDAF VVOB VSA WIPO WTO WB Trinidad & Tobago Manufacturers Association United Nations United Nations Conference on Trade and Development United Nations Development Assistance Framework Vlaamse Associatie voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand Vereinigde Staten van America World Intellectual Property Organisation World Trade Organisation WereldBank iv

12 SAMENVATTING 1. Historisch Perspectief 1.1. Vanaf de kreatie van de Europese Economische Gemeenschap (nu EU) was er een speciale handelsregeling gemaakt voor de recentelijk onafhankelijk geworden vroegere koloniën van de Lidstaten. Onder de Lomé Conventie kregen zij heffings-vrije toegang tot de EU markt voor bepaalde geselecteerde producten, samen met een lopende ontwikkelingshulp pakket onder het Europese Ontwikkelings Fonds (EOF) De Lomé Conventies werden voortgezet tot 2000 (Lomé I, II, III, IV). Met de uitbreiding van de Europese Gemeenschap werden steeds meer ontwikkelingslanden (vroegere koloniën van de nieuwe EC lidstaten zoals Engeland, Spanje, Portugal) aangesloten bij de Lomé Conventies en daarmee oook de ACP groep. ACP groeide in de tijd tot het huidige ledental van 77 landen Met de tijd begon ACP s recht op heffings-vrije toegang tot de EC (later EU) markten aan belangrijkheid in te boeten aangezien invoerrechten over de gehele wereld geleidelijk aan werden afgebouwd onder opeenvolgende rondes van de General Agreement on Tariffs and Trade (GATT). GATT ging in 1995 over in de World Trade Organisation (WTO) De oorspronkelijke gedachte was dat het aan de ACP landen verlenen van heffingsvrije toegang tot de EC markt, plus de EOF ontwikkelingshulp, hen in staat zou stellen vooruit te gaan. Als groep zijn ze tot op zekere hoogte er op vooruit gegaan, maar lang niet zoveel als verwacht. Box S.1: Het Falen van Lomé Gedurende de 20+ jaren voorafgaand aan de ondertekening van de Cotonou Overeenkomst hadden de bestaande regelingen van Lomé niet tot groei noch tot diversificatie van de exporten van de ACP landen als groep geleid. Tussen 1976 en 1999 was het aandeel van ACP landen in de wereld exporten verminderd van 3,4 naar 1,1%; Het aandeel van ACP landen in de totaal van de EU importen slonk van 6,7 naar 2,8%; In 1999 zorgden slechts 10 Africaanse landen voor 61% van alle ACP exporten; 9 producten (voornamelijk grondstoffen, inclusief aardolie) vertegenwoordigden 57% van de exporten van alle ACP landen. 2. Het EPA Proces 2.1. Tegen de tijd dat het nut van de Lomé Conventies aan het afnemen waren besloot de WTO dat er geen verdere reden waren om de ACP van de nieuwe wereldorde uit te sluiten. In deze nieuwe orde zouden alle handelsovereenkomsten tussen naties of regionale economische groepingen op reciproke basis en niet-discriminatoir zijn. v

13 2.2. In 2000 werd de finale versie van de Lomé Conventie bekend als Cotonou en niet als Lomé V (vanwege verandering van ondertekeningslokatie van de hoofdstad van Togo naar de hoofdstad van buurland Benin). In feite verlengde Cotonou de belangrijkste voorzieningen van Lomé (heffings-vrije toegang tot de EU, EOF hulpprogramma s) voor de laatste maal tot aan december Het erkende wel dat er in de tussentijd andersoortige regelingen moesten worden onderhandeld welke per januari 2008 zou moeten ingaan In de Cotonou Conventie tussen ACP en de EU was reeds aangegeven dat de nieuwe Overeenkomst die voor 2008 zou worden onderhandeld zich niet simpel alleen met handel zou bezig houden. Ze zouden betekenen dat de EU en de ontwikkelingslanden in partnerschap zouden handelen om de economische status van de laatste te verbeteren. Daarom zouden de nieuwe overeenkomsten (Regionale) Economische Partnership Overeenkomsten (EPA s) genoemd worden. In die zin verschilt het van een traditionele handelsovereenkomst zoals FTAA, welke geen harde committering voor ontwikkeling bevat In 2002 na Fase 1 van de EPA discussies werd de belangrijke beslissing genomen dat de EPAs zouden worden onderhandeld op regionale basis. Er waren dus 6 regionale EPAs gepland en alle ACP landen hebben de kans gekregen om te participeren in een daarvan De zes ACP regio s en hun vertegenwoordigende regionale organisaties zijn: - West Africa (ECOWAS + Mauritania) - Centraal Africa (CEMAC + Sao Tome e Principe) - Zuidelijk Africa (SADC + Madagascar) - Oost Africa (COMESA) - Pacifische Eiland Staten (Pacific Islands Forum) - Caribbean (CARIFORUM) 2.6 Elk van de zes regionale economische groepen hebben ontwikkeld (in sterkere of mindere mate): - een road map met het tijdschema van de benodigde activiteiten, die moeten leiden naar de belangrijkste EPA onderhandelings sessies met de EU in een regionaal-niveau organisatie die verantwoordelijk is voor onderhandelingen met de EU en die rekening houdt met zowel de algemene zorgpunten van de landen in hun regio en de legitieme additionele zorgpunten van individuele landen. - een aantal organisaties, een per land, verantwoordelijk voor het formuleren van het land s noden en wensen die deze door communiceert naar de centrale regionale organisatie. In Suriname s geval zal het de Suriname Trade Coördinating Team (STCT) worden. vi

14 2.7 Het voorlopige tijdschema van de CARIFORUM-EU onderhandelingen ziet er alsvolgt uit: Box S.2: Schema van Onderhandelingen Initiële fase Consensus over prioriteiten van de april 2004 sept 2004 EPA onderhandelingen Tweede Overeenkomst over de sept sept 2005 fase strategische benadering van CARIFORUM s regionale integratie Derde fase Structurering en consolidatie van sept dec 2006 de EPA onderhandelingen Laatste fase Finalisatie jan dec Wat zal er allemaal voor een EU-Caraïbische EPA gebeuren en wanneer? Box S.3: Wat Gebeurt Wanneer (1) Voor 2008 In 2005 zullen alle CARIFORUM landen hun posities bepalen Suriname is nu met dat proces bezig. In 2006 zal de CRNM de onderhandelingsposities uitwerken waarbij zowel de gezamenlijke CARIFORUM posities als de individuele landen sensitiviteiten zo ruim mogelijk worden meegenomen. In 2007 vinden de serieuze onderhandelingen plaats tussen de EU en de CRNM. Op 1 januari 2008 treedt de EPA in werking. Box S.4: Wat Gebeurt Wanneer (2) Na 2008 Maximaal 12 jaren voor volledige implementatie < CARICOM leden schaffen invoerrechten op EU goederen (en diensten?) af. Bepaalde exepties (<10%) zijn toegestaan om o.a. kwetsbare sectoren te beschermen. Adoptie van standard WTO regelgeving t.a.v. investeringen, IPR, RoO, etc. Partnerschap en ontwikkelingsaspecten worden hierbij betrokken. 2.9 CARIFORUM EU discussies vinden plaats op drie niveaus: vii

15 Box S.5: CARIFORUM-EC EPA Onderhandelingen vinden plaats op 3 niveaus Niveau CARIFORUM EC Ministeriëel Hoofd Onderhandelaar Technisch Team Minister - Dame Billie Miller van Barbados (Lead Ministerial) + Troika DR, St. Lucia, Belize Richard Bernal CRNM EPA College van Onderhandelaren Peter Mandelson - Commissaris voor Handel K. Falkenberg Seniore Official DG Handel Staf van DG Handel 3. Verwachtte Effecten van een EPA op Suriname 3.1. De belangrijkste soorten van effecten op Suriname zijn hieronder aangegeven. Box S.6: Positieve en Negatieve Effecten Duurzame positieve effecten verwacht van een EPA: o o Handel EN ontwikkeling hand in hand (EU benadrukt nu en ) Proces van regionalisatie is geaccentueerd o Stimulans voor business in het algemeen (goedkopere import grondstoffen) o o o Continue toegang to EU markt (met hulp bij SPS zaken etc.) Kansen om lopende problemen op te lossen Kansen op verbetering van het investeringsklimaat Negatieve Effecten (hopelijk tijdelijk): o o o Nationale inkomsten zullen dalen wanneer invoerrechten worden verlaagd (er is een belastingsmechanisme nodig om dit te compenseren) Indien het snellere groei genereert dan creërt het meer milieuproblemen (emissies, oude autos, plastieke flessen, etc.) Educatieve programmas kunnen de nieuwe situatie niet bijbenen (e.g. talen training, vocational training, boekhouding, etc.) 3.2. De verwachtte positieve effecten zijn lange-termijn, gedeeltelijk afgeleid van de voordelen van vrijhandel, deels van groter regionale cohesie, deels van de hulp voor duurzame ontwikkeling welke de EU zal geven hand-in-hand met een EPA Anderzijds zullen naar verwachting de negatieve effecten tijdelijk zijn, met andere woorden overbrugbaar. De meest duidelijke is de fiscale impact, aangezien de Douane minder aan invoerrechten binnenkrijgt. Goederen uit de EU zullen het land heffings-vrij binnenkomen. viii

16 3.4. De tarieven zullen waarschijnlijk gradueel worden afgebouwd waardoor de volledige impact niet direkt wordt gevoeld. Dit zal worden gedaan als gezamenlijk program voor alle CARICOM landen omdat die een CET hebben. Dat zou betekenen dat CARICOM een schema voor tariefsreduktie op EU goederen over de transitie periode van Fiscale Impacts van een EPA en Compensatiemechanismen 4.1 Feit is dat in 2004 Suriname US$ 11.5 Miljoen verdiende aan invoerrechten op goederen van EU origine. Dit totaal is gedaald van US$ 12.8 Miljoen in 2000, grotendeels vanwege de verlaging van de CARICOM CET. 4.2 De waarde van invoerrechten verdiend op ALLE importen is gelijk aan ca. 16% van Suriname s totale inkomsten. Haar belang ten opzichte van andere inkomstenbronnen is in de volgende grafiek aangegeven. 4.3 Box S.7: Suriname s Belasting Structuur (IMF) Inkomsten Type SRD Miljoen Percentage Inkomenstenbelasting Vennootschapsbelasting Accijnzen (op dranken, tabak, benzine) loterij + vermakelijkheidsbelasting Omzetbelasting Importheffingen Andere rechten op import (Statistiekrecht , Consentrecht 18.7) Anderen Totaal In een EPA met de EU worden slechts de heffingen op importen uit de EU gemist. Heffingen op VS, Braziliaanse en andere importen blijven overeind tenzij er andere vrijhandelsovereenkomsten worden gesloten (o.a. met Mercosur of de geplande FTAA) Het relatief belang van heffingen op importen in Suriname uit de belangrijkste handelsblokken is aangegeven in de tabel hieronder. ix

17 Box S.8: Invoerrechten per Regio $ miljoen %age 2004 EU Nederland 10.0 EU 21.5 Andere EU 1.5 De Americas VSA 21.3 US 39.8 Brazilië Andere FTAA Brazilië 11.0 Andere 10.7 CARICOM In principe 0 0 Rest van de Wereld Vb. Japan Ca TOTAAL Terwijl er ca. US$ 11.5 Miljoen op het spel staat in een EPA, staat US$ 33 Miljoen op het spel in een eventuele FTAA (deze zijn gecalculeerd in huidige geldwaardes en op basis van de bestaande samenstelling van producten en origines). Box S.9 geeft een aannemelijk scenario weer, maar het is slechts een scenario. Box S.9: Wat zal Suriname verliezen, wanneer? De heffingen wordt zeer waarschijnlijk afgebouwd volgens een tijdschema voor het gehele CARIFORUM. Indien uiteindelijke wordt overeengekomen dat de tarieven worden gereduceerd naar nul in drie fasen in 2010, 2014, 2018, zou Suriname op basis van huidige trends en in geldeenheden van vandaag, aan heffingen op EU goederen derven: - US$ 4M per jaar van US$ 8M per jaar van US$ 12M per jaar vanaf 2018 en verder. Over dezelfde tijdsperiode vergeleken zou een FTAA tot gevolg kunnen hebben dat Suriname aan heffingen op Noord/Zuid Amerikaanse goederen bedragen zou derven in de orde van 2 tot 3 keer.. hetgeen zelfs tot ca. US$ 40 M per jaar zou kunnen oplopen. Het is niet goed mogelijk om preciese heffingsbedragen aan te geven die Suriname onder an EPA met de EU zal derven in de tijd, aangezien het tijdschema van heffingsafbouw nog moet worden onderhandeld. 4.5 Natuurlijk hangt het werkelijke effect op de belastingontvangsten van Suriname af van het import patroon (welke producten, van waar) die geldig zal zijn op die momenten in de toekomst wanneer de heffingen op EU importgoederen het eerst worden gereduceerd, en uiteindelijk worden afgeschaft. Dit is vooralsnog moeilijk te becijferen aangezien: x

18 (a) het tijd-schema en de stapsgewijze reducties van de heffingen zal waarschijnlijk pas in 2007 bekend zijn voor de EPA, en voor de FTAA is het ook niet te voorzien. (b) er kunnen in de tussentijd veranderingen in de samenstelling van het importpakket optreden. (c) (d) verlaging van de invoerheffingen op goederen (vb. uit de EU) kan leiden tot Handelskreatie (totale consumptie verhoging) en/of Handelverschuiving (een groter marktaandeel voor de goedkoper geworden EU producten). de economische groei in het land kan neiging tot importeren veranderen. 4.6 Bij het compenseren voor de gereduceerde inkomsten uit invoerrechten op EU producten dient gekozen te worden voor een oplossing die inspeelt op zulke toekomstige veranderingen. Aanpassing van de OB zou aan dat doel kunnen beantwoorden aangezien ze net als bij de invoerrechten wordt toegepast op de waarde van de goederen. Het grote verschil is wel dat ze wordt toegepast op alle goederen, zowel die van EU-, VSA-, CARICOM- of welke andere buitenlandse origine dan ook, zelfs op die van Surinaamse origine. (a) tijdens het Seminar op 1-2 juni 2005 is er benadrukt om eerdere andere belastingvormen te willen aanspreken, bijvoorbeeld in de mijnbouw. (b) een relatief eenvoudig alternatief zou kunnen zijn het verhogen van de OB, waarvan het huidige niveau 10% op goederen bedraagt. In de uitvoering zal het Ministerie van Financiën het vereiste verhoogde percentage vaststellen, maar onze eigen schatting geeft aan dat de OB zou moeten worden verhoogd met 2-3%. Indien we ook zouden moeten compenseren voor heffingsverliezen in een FTAA scenario zou dat een substantieel hogere stijging vergen. (c) een theoretisch betere oplossing voor de lange termijn zou kunnen zijn de introduktie van een systeem van Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW), zoals die in Nederland en de EU gangbaar is. Deze vorm van belastingheffing vereist een zware administratie om het te controleren evenals moderne administratie systemen operationeel in alle bedrijven. Dit zou best wel te complex kunnen zijn voor Suriname om dat in de nabije toekomst in te voeren. Indien het OB systeem de gewenste bijstelling kan opleveren is het waarschijnlijk het meest practische antwoord. Dit is voor alle duidelijkheid een kwestie voor het Ministerie van Financiën om aan te geven welk compensatie mechanisme zou kunnen worden gehanteerd. Het heeft er echter veel van dat er op zijn minst een oplossing voor gevonden kan worden. 5. Sensitieve Producten 5.1 Het is relatief eenvoudig een alternatieve vorm van Belastingheffing op goederen te vinden (vb. een verhoogde OB) bedenken. Feit is echter dat welke methode er ook wordt gekozen het betekent een verkleining van het prijsverschil tussen alle EU importproducten en de Surinamese lokale productie. Voor de overgrote meerderheid van de EU importen is er geen Surinaamse equivalent, zoals de volgende tabel aangeeft: xi

19 Belangrijkste Individuele Importen ex-eu over $1 M Geraamde Waarden US$ Heffing % Vrachtvoertuigen 7,100, Blom (harde tarwe) 5,600,000 5 Telecommunicatie equipment 5,500,000 0 Soya olie (ruwe) 5,400, Electriciteits generatoren 3,800,000 5 Vitamines en vergelijkbare producten 3,000,000 5 Suiker (in poeder vorm, niet ruw) 2,800, Kaas 2,300,000 5 Melk poeder (onder 1.5% vet) 2,200, Bulldozers en onderdelen 1,700,000 5 Auto s 1,500, TV & radio equipment 1,500,000 5 or 20 Bier 1,300, Whisky, merky, vodka, gin, etc 1,200, Vele van deze zijn technische producten w.o. de mechanische industriën (v.b. machines, metaalproducten, motorvoertuigen) en de electrische en electronische industriën (v.b. telecommunicatie equipment). De lijst omvat ook vele basis voedingsmiddelen en alcoholische dranken. 5.2 Maar er zijn ook een aantal Surinaamse producten die in directe konkurrentie staan met Europese importen. Een initiële beoordeling van de import data van de Douane en gesprekken met sector deskundigen geeft aan dat deze zouden kunnen zijn: - Rum - Bier - Houten meubels - Wasmiddelen/schoonmaakmiddelen - Toilet papier - Bezems en borstels - Margarine & vetten - Ice cream 5.3 Er zijn ook Surinaamse producten die geen directe EU equivalenten hebben maar toch konkurrentie van EU importen kunnen verwachten. Bijvoorbeeld, wanneer geimporteerde whisky (uit Scotland) substantiëel goedkoper wordt kunnen de gebruikers overschakelen en zullen de rumverkopen fors dalen. 5.4 De Metra consultants hebben de leidende producenten van deze 8 producten geinterviewd teneinde hun opinies te vernemen over de mate waarin hun marktaandelen (in Suriname, of in sommige gevallen de wijdere CARICOM) in de praktijk onder druk zouden komen te staan. Er was een algemen bezorgdheid over de effecten die een EPA zou kunnen hebben op de omzetten en ook ten aanzien van de mogelijke directe en indirecte werkgelegenheids effecten. De producenten gaven, ieder met zijn eigen accenten, aan dat een zo ruim mogelijke transitieperiode hun in staat xii

20 zou stellen om zich aan te passen aan de nieuwe konkurrentieomgeving door efficiëntie verhoging, kostenverlaging, productontwikkeling en niche marketing. 5.5 De WTO regels over vrijheid en reciprociteit van handel geven aan dat in een nieuwe handelsovereenkomst de reductie van heffingen naar zero (in beide richtingen) moeten slaan op substantially all Trade. De kwantificering van substantially all is nog steeds een grijs gebied, maar er zijn enkele precedenten waarbij het percentage volledig heffingsvrije handel (naar waarde) 85-90% bedroeg. De EU heeft ook gesteld dat het zoveel als mogelijk de ACP nationale/regionale noden voor voortgezette tariefsbescherming voor producten waar de locale productie door het nul-tarief met overleving wordt bedreigd, zal erkennen. Ze hebben ook aangegeven niet te zijn committed to artificial maximum figures. Daarmee suggereren ze dat het toestaan van voortgezette heffingsbescherming niet simpel het toestaan van uitzondering voor de meest waardevolle 10%, of zelfs 15% betekent. Het zal moeten worden berekend op basis van REËLE noodzaak. Indien deze REËLE behoefte de richtlijnen zouden overschrijden zou dat betekenen dat de EU deze zal bepleiten bij de WTO Exempties om sensitieve producten in een regionale EPA te beschermen kan op twee manieren worden bekeken: - CARICOM als geheel heeft exempties voor selecte producten die sensitief zijn voor de regio als geheel, - Individuele lidlanden hebben exempties op maat gesneden van hun eigen specifieke omstandigheden. Enkele hypothetische voorbeelden ter illustratie: Suriname en Guyana zouden hun verwerkte houtproducten willen beschermen tegen verhoogde Scandinavische konkurrentie, Trinidad haar chemische producten tegen die van EU multinationals, en landen met substantiële brouwerijen hun locaal bier? Dit geldt niet voor alle landen. Zullen alle CARIFORUM landen eenzelfde beschermend gezamenlijk Tarief op EU Importen krijgen, of zal dat per land worden bepaald? Vanuit een regio-breed vrijhandelsstandpunt, waarbij excepties op basis van reële noodzaak zijn toestaan, zou het beter zijn deze excempties per land vast te stellen. Anders gaat een deel van het voordeel verloren. 5.7 Een eerste berekening geeft aan dat, indien exemptie van de algemene heffings-vrije regel op importen door Suriname voor alle 8 producten zou worden gevraagd, deze de exemptie richtlijn van 10% niet overschrijdt. 6. Effect op Bestaande Belangrijke Sectoren 6.1. Los van de sensitieve producten zal het directe effect van een EPA op Suriname s belangrijkste economische sectoren er waarschijnlijk alsvolgt uit zien: - mijnbouw (goud, bauxiet) en minerale verwerking (bauxiet naar aluinaarde): geen. Er is geen competitie met EU importen en de bestaande exporten naar Europa (vb. goud naar Belgie) zal er geen stimulans noch beperking van een EPA ondervinden. - aardolie: geen xiii