Welkom in Piketty City
|
|
- Nina Martens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leestijd 7-9 minuten De Franse econoom Thomas Piketty verwierf wereldfaam met zijn theorie over de groeiende ongelijkheid in de wereld. Maar hoe ziet die theorie er in de praktijk uit? Gastcorrespondent Arjen van Veelen verhuisde onlangs naar de Amerikaanse stad St. Louis, waar de levensverwachting tussen stadsdelen maar liefst vijftien jaar kan verschillen. Een verslag in woord, beeld en kaart uit Piketty City. Welkom in Piketty City Correspondent Klein Amerika Arjen VAN VEELEN 1
2 Downtown St. Louis (1979). Foto: Alain Le Garsmeur/Getty Images H et is drie uur, we liggen in bed, er wordt op de deur gebonsd en we zijn doodsbang. Drie dagen geleden zijn we naar St. Louis verhuisd, een stad aan de Mississippi, in Missouri. Mijn vrouw heeft daar een baan aangenomen in het academisch ziekenhuis. Via Craigslist, de Amerikaanse Marktplaats, vonden we een huis met veranda voor een huurprijs waar je in Amsterdam een studio voor krijgt. Vanaf het vliegveld op weg naar het huis reden we door een buurt die er niet florissant uitzag. Huizen met dichtgetimmerde ramen. Drankzaakjes met tralies voor de puien. Slecht wegdek. Maar onze straat was veilig, zei de huisbaas. Echt. En inderdaad, onze straat zag er keurig uit. In de voortuinen stonden beeldjes en bloemen en soms een Amerikaanse vlag. Maar toen er midden in de nacht op de deur werd gebonsd, begon de twijfel. St. Louis kende ik alleen van wat Wikipediaweetjes. 2
3 Bijvoorbeeld dat pindakaas hier werd uitgevonden. Dat de dichter T.S. Eliot er woonde. Dat rapper Nelly ( Hot in Herre ) er nog steeds woont. En, o ja: St. Louis prijkt jaar in jaar uit op de lijstjes van meest misdadige steden. Vorig jaar nog werd de stad gekroond tot dodelijkste plek om te wonen. Misdaadcijfers zijn in Amerika veel beter toegankelijk dan in Nederland. Je hebt handige sites waarop je de crime map van je stad of straat kunt inzien. Daar vind je SimCityachtige kaartjes waarop je ontdekt dat je achterbuurman een sexual offender is. Of waarmee je even kunt checken hoeveel schietpartijen er de afgelopen maand waren op de weg van je huis naar je werk: Er is ook een fascinerend overzicht van alle moorden in St. Louis, bijgehouden door de lokale kwaliteitskrant St. Louis Post-Dispatch. Hier de tussenstand van 2014: 3
4 Handig! Zouden ze in Nederland ook moeten doen. Je wordt er alleen wel een beetje bang van. Lijstjes en data zijn natuurlijk niet de werkelijkheid zelf. In St. Louis zijn de mensen bijvoorbeeld al jaren boos dat ze steeds zo hoog eindigen op de misdaadlijsten. De stad wordt statistisch benadeeld door het aantal meegetelde stadsdelen. Bij vergelijkbare steden worden de misdaadcijfers verdund door de omliggende voorsteden en het platteland. Zo niet bij St. Louis, daar telt alleen de kern. De hoge notering is dus grotendeels onterecht. Maar zo n statistische nuance stelt niet gerust in elk geval niet om halfdrie s nachts, als er iemand voor de tweede keer, nu echt nogal hard, op de deur bonst, in een huis waar nog geen gordijnen hangen en 3000 dollar in een envelop op tafel ligt. In het donker ben ik slecht in kansberekenen Een paar pixels veiligheid 4
5 Het had natuurlijk onze buurman kunnen zijn die hulp nodig had. Of die kwam zeggen dat onze autolichten nog aanstonden. In Amsterdam hadden we opengedaan; in St. Louis belden we de politie. Het bleek om een verwarde vrouw te gaan. Niets aan de hand. Onze buren vertelden de volgende dag dat ze zoiets nog nooit hadden meegemaakt. Ze bevestigen het verhaal van onze huisbaas: de buurt heeft inderdaad een ongunstige reputatie, maar onze drie straatjes zijn nu juist een oase van rust. Een paar pixels veiligheid op de crime map. Je kon hier zelfs je deur openlaten als je op vakantie gaat. Had ik gewoon open moeten doen? Geen idee. Ik woon hier net. Ik ken de stad nog niet. Ik weet alleen dat er slechte wijken zijn en dat je in die slechte wijken ook altijd goede plekken hebt. Maar dan moet je wel inzoomen op pixelniveau. En die luxe heb je nu eenmaal niet altijd. Paleizen of geweervuur Wat het ingewikkelder maakt: St. Louis is een stad zonder centrum. Chique buurten en getto s lopen vlak langs elkaar. Ik woon niet ver van een van de rijkste buurten van Amerika. Maar ook vlak bij een van de gevaarlijkste plekken van het land. In de ene wijk wonen de mensen in paleizen. In de andere wijk zien de huizen eruit alsof ze zijn gebombardeerd en echoot s nachts het geweervuur, schrijft The New York Times. 5
6 Het contrast is groot. Dit jaar bleek uit een studie dat er tussen sommige postcodegebieden in de stad een verschil in levensverwachting bestaat van vijftien jaar. Ik woon hier nog te kort om conclusies te trekken, maar voorlopig doop ik deze stad: Piketty City. Zoek je plaatjes bij een verhaal over economische ongelijkheid? Kom hierheen. Blauw is blank, groen is zwart Het beste plaatje is Delmar Boulevard, een straat die door de hele stad van west naar oost loopt. Op bepaalde stukken schuren arm en rijk tegen elkaar. Links Wassenaar, rechts getto. De ene kant overwegend zwart, de andere kant wit. Een BBC-verslaggever noemde die kloof de Delmar Divide. 6
7 Alsof hier nog apartheid bestaat. Alsof er een muur staat tussen die twee wijken. En er staat ook een muur, een figuurlijke: zoals slechte scholen, of banken die ondernemers uit bepaalde wijken liever geen geld lenen. Laten we de kaart er even bij pakken, en wel de beste kaart die er ooit is gemaakt van segregatie in Amerika, aldus het blad Wired. Het bijzondere van de kaart is dat elke Amerikaan een stipje heeft gekregen. Een groen stipje is een zwarte Amerikaan, een blauw stipje is een witte. Je kunt met deze kaart (bijna) inzoomen tot op het individu. 7
8 Hierboven heb ik ingezoomd op de stad St. Louis. Je ziet in één oogopslag welke wijken zwart zijn en welke wit. Je kunt er een lineaal langs leggen. Je ziet heel duidelijk de Delmar Divide (de rode streep). In het groene noorden heb je de zwarte wijken. Met veel moorden en slechte scholen. En het blauwe zuiden zijn de goede wijken. Met kwaliteitsrestaurants en een topuniversiteit. Daar moet je zijn. Maar als je nog verder inzoomt, verdwijnt die helderheid weer. Ik woon zelf bijvoorbeeld bij het pijltje linksboven. Een zwarte wijk, van een afstandje. Maar van dichtbij zie je dat er ook veel blanken wonen. 8
9 Als je inzoomt is alles anders. Dat verklaart waarom St. Louis volgens sommige ranglijstjes juist een van de meest geïntegreerde steden is. Dat zijn lijstjes die naar de integratie kijken op straatniveau. Niet de Mississippi over Tot zover de pixels. Nu de praktijk. Sinds ik hier woon krijg ik regelmatig vuistregels cadeau: Sla niet links af op Page of Kom niet ten noorden van Olive. Laatst sprak ik een Nederlander die hier al geruime tijd woont. Ik vroeg hoe je het merkt als je in een slechte wijk bent. Hij zei dat je moet oppassen als je de enige blanke bent. In de praktijk heb je niet de luxe van de nuance. Bijvoorbeeld als je door de stad rijdt en wilt weten of een bepaalde zijstraat veilig is. Dan val je noodgedwongen terug op de vuistregels. Dan zoom je uit. Zeker als je de stad nog niet kent. Het noorden? Zwart en gevaarlijk. Het zuiden? Wit en veilig. Voor ik het weet word ik hier racist en mijd ik de helft van de stad. 9
10 De vuistregel die ik het meest hoorde: steek de Mississippi Voor ik het weet word ik hier racist en mijd ik de helft van de stad niet over. Aan de andere kant van de rivier ben je in een andere staat, Illinois, en in een andere stad: East St. Louis. Maar het is vooral ook een andere wereld. Hier is de kaart rood van de misdaad. Het stadje werd dit jaar voor de derde keer op rij verkozen tot gevaarlijkste stad van Amerika. Sinds de jaren zestig, toen de industrie vertrok, daalde het inwonertal van East St. Louis met twee derde. Er wonen nu nog mensen. Daarvan is 97 procent zwart. Ruim 40 procent leeft onder de armoedegrens. Onderzoeker Jennifer F. Hamer noemt het een kleine versie van Detroit. Journalist Goldie Taylor, die hier opgroeide, noemt het een oorlogsgebied. Grote delen van East St. Louis zijn een spookstad. Huizen zijn leeg of afgebroken. De stad lijkt alleen een walhalla voor wie houdt van het fotograferen van verlaten gebouwen. En als je te bang bent om er zomaar rond te zwerven, kun je dat altijd nog op Google Street View doen: 1 0
11 Maar verder heb je er niets te zoeken, zegt men. Alleen als je wilt gokken of naar de hoeren wilt. Het groene getto Vorige week stak ik toch de brug over. Op Google Maps had ik een fascinerend pixeltje ontdekt: het Katherine Dunham Museum, gewijd aan Katherine Dunham. Ik kende Katherine Dunham ( ) eerlijk gezegd niet. Ze bleek een danser, choreograaf, antropoloog, activist en schrijver. Ze opende een dansinstituut in East St. Louis, omdat ze de jongeren daar perspectief wilde bieden. Dat instituut is nu een museum. Je kunt het alleen op afspraak bezoeken. Het was een kwartiertje lopen vanaf de metro. Ik liep langs 1 1
12 verlaten woonhuizen, de ramen ingegooid of dichtgetimmerd, het koper en aluminium gestolen. De straten waren vrijwel uitgestorven. Af en toe zag je een auto voorbijrijden. Lopen deed men hier kennelijk niet: sommige stoepen waren overwoekerd door onkruid. Vreemd getto. Frisgroen als een villapark en onheilspellend rustig. Foto s: Arjen van Veelen 1 2
13 De verhalen leken te kloppen: dit is hoe een stad sterft. Maar na drie blokken werd het verhaal weer ingewikkeld. Daar zag ik het museum. Een prachtige mansion, goed in de verf. Mevrouw Backstrom deed open, een gepensioneerde lerares en voorzitter van de museumstichting. Ze gaf me een enthousiaste rondleiding langs de schilderijencollectie, de persoonlijke archieven van Dunham en haar uitgebreide collectie muziekinstrumenten. Ik had niet verwacht zoiets moois aan te treffen in de stadswoestijn. Een prachtmuseum. Een oase waar je bijna niet naartoe durft. 1 3
14 Foto s: Arjen van Veelen Backstrom zelf woonde al sinds 1966 in East St. Louis. Ze vond het hartverscheurend wat er met haar stad was gebeurd. Maar die reputatie van gevaarlijke spookstad? Onzin, vond ze. Natuurlijk waren er gevaarlijke delen zoals in elke stad. Maar rond het museum? En waar zij woonde? Gewoon een veilige buurt. Je kon er vanaf de metro toch gewoon naartoe lopen? Nog nooit had ze gehoord dat er iets was gebeurd. 1 4
15 Ik wil haar graag geloven. En hoe terecht zou het zijn als haar museum de kiem was van een nieuwe bloei. Maar de werkelijkheid is altijd ingewikkeld. Je hebt de pixels en je hebt de kaart. Ik kan alleen maar aanraden om de kaart niet altijd te geloven. En, als je in de buurt bent, pak de metro naar het Katherine Dunham Museum. Deze reportage is geschreven door gastcorrespondent Arjen van Veelen. Je las de pdf-v ersie v an dit v erhaal. Voor het v olledige artikel met links, infocards, ev entuele v ideos en ledenbijdragen, ga naar: City/ b9ac8655 De Correspondent is een dagelijks, advertentievrij medium met als belangrijkste doelstelling om de wereld van meer context te voorzien. Door het nieuws in een breder perspectief of in een ander licht te plaatsen, willen wij het begrip 'actualiteit' herdefiniëren: niet om je aandacht te trekken, maar om je inzicht te bieden in hoe de wereld werkt. decorrespondent.nl Alle v erhalen lezen? Dat kan v oor 6 per maand op: decorrespondent.nl 1 5
In deze stad hoeft de witte Amerikaan zich niet te schamen voor zijn geloof (of voor zijn
Re portage 18.08.2018 Leestijd 3 minuten Op zoek naar de ziel van Amerika mocht ik Branson, Missouri niet overslaan, werd mij verteld. In dit druk bezochte vakantieoord voor de witte Amerikaan vloeien
Nadere informatieHet verhaal van de Griekse crisis, verteld door een rentegrafiek. Soms zegt een grafiek meer dan duizend woorden. Annerijn Vink laat dat hier zien.
Soms zegt een grafiek meer dan duizend woorden. Annerijn Vink laat dat hier zien. Jesse Frederik Correspondent Economie Update 17.12.2014 Leestijd 2 minuten Griekenland maakte dit najaar voor het eerst
Nadere informatieZeven dingen die Nederlanders moeten weten om te begrijpen hoe vluchtelingen zich hier voelen
16.11.2016 Leestijd 8-10 minuten Zo n 300 nieuwkomers beantwoordden de afgelopen weken ruim dertig vragen die leden van De Correspondent aan hen stelden. Het grootste groepsinterview ooit met vluchtelingen
Nadere informatieIk dacht dat ik Amerika kende. Tot ik naar 'Apartheid City' verhuisde
14.05.2018 Leestijd 10-14 minuten St. Louis, Missouri, is een van de meest gesegregeerde steden in de VS. Onze huisbaas drukte ons op het hart de gevaarlijke noordelijke wijken te mijden. Ik begon er mijn
Nadere informatieDenk en bepaal mee hoe(veel) overheidsgeld aan fietsen wordt uitgegeven
Oproe p 04.09.2017 Leestijd 5-6 minuten Wil jij meedenken over hoe(veel) overheidsgeld aan fietsen wordt uitgegeven? Doe dan mee aan dit onderzoek van Niek Mouter en Paul Koster, die een methode hebben
Nadere informatieWaarom de doorberekeninge n van het CPB misleidend zijncorrespondent
02.03.2017 Leestijd 7-9 minuten De SP zorgt op korte termijn voor de meeste banen, de VVD op lange termijn voor de minste werkloosheid. Tenminste, als je de doorrekeningen van het Centraal Planbureau (CPB)
Nadere informatieWilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons:
Lesbrief 54: januari 2019 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@onzetaal.nl. Alarm! 3660 talen worden bedreigd! Uit een recent onderzoek
Nadere informatieEindelijk bewijs: zo komen dictators aan spionagesoftwar e
Aanbe ve ling 11.04.2017 Leestijd 4 minuten Er wordt al jaren over gespeculeerd hoe Europese bedrijven ondanks strenge regelgeving spionagesoftware weten te verkopen aan dictaturen. Al Jazeera vond eindelijk
Nadere informatieOp deze school is het heel normaal om uit de kast te komen
Opnieuw Re portage relevant 14.12.2018 Leestijd 7-9 minuten Een vijfde van alle lesbische, homoof biseksuele jongeren tussen de 16 en 25 heeft nog niemand in de nabije omgeving verteld over zijn of haar
Nadere informatieDrie mythes over de verhoogde btw op jouw boodschappen
Analyse 10.01.2019 Leestijd 7-9 minuten Het lage btw-tarief is verhoogd. Het kabinet wil de opbrengst ervan aan de burger teruggeven, door de belasting op arbeid te verlagen. Het is een op zich zinvolle
Nadere informatieKinderen buitensluiten kan dodelijk zijn
Analyse 17.05.2016 Leestijd 6-8 minuten Diep-emotionele wederzijdse betrokkenheid tussen kinderen en opvoeders is nodig om de morele waarden die wij als democratische samenleving voor ogen hebben, door
Nadere informatieHet. Boekenliefje. Helen Docherty & Thomas Docherty. Clavis
Het Boekenliefje Helen Docherty & Thomas Docherty Clavis Het Boekenliefje Helen Docherty & Thomas Docherty 3 Precies op dat moment kwam een klein wezentje het dorp binnengevlogen. Het werd langzaam donker
Nadere informatieWaarom kleine klassen beter zijn
22.12.2016 Leestijd 6-7 minuten Schoolklassen in Nederland worden steeds groter. Is dat erg? Vaak hoor ik van niet-leraren dat eigenlijk nooit is bewezen dat leerlingen meer leren in een kleinere klas.
Nadere informatieHans Kuyper. F-Side Story. Tekeningen Annet Schaap. leopold / amsterdam
Hans Kuyper F-Side Story Tekeningen Annet Schaap leopold / amsterdam De eerste woorden Naomi was geen bang meisje. Nou ja, meestal niet. Extreem grote spinnen ging ze liever uit de weg, en al te opdringerige
Nadere informatieHet Nederlandse hbo segregeert de samenleving. Ro erdam doet er wat aan
Onderwijsjournalist Anja Vink maakt een verhalenreeks over ongelijkheid in het onderwijs. Want die neemt toe. Wat kunnen we daaraan doen? Johannes Visser Correspondent Onderwijs 27.05.2016 Leestijd 6-7
Nadere informatieBoekverslag Engels The skeleton man door Joseph Bruchac
Boekverslag Engels The skeleton man door Joseph Bruchac Boekverslag door een scholier 2262 woorden 3 november 2003 6,2 114 keer beoordeeld Auteur Joseph Bruchac Eerste uitgave 2001 Vak Engels H 1 Op 2
Nadere informatiePreek 23 sept 2018 ds. Mw. M.W. Gehrels Psalm 139. God kent mij
Preek 23 sept 2018 ds. Mw. M.W. Gehrels Psalm 139 God kent mij Gemeente van onze opgestane Heer Jezus Christus, Een keer reed ik s avonds laat met de auto naar huis, over een lange, vrij donkere weg. En
Nadere informatie"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5"
"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5" Voor het eerst alleen Ik werd wakker in een kamer. Een witte kamer. Ik wist niet waar ik was, het was in ieder geval niet de Isolatieruimte. Ik keek om me
Nadere informatieHELP! HET DOEK IS ZOEK! voorlees verhaal. in de klas
? HELP! HET DOEK IS ZOEK! voorlees in de klas Slide 1 Dag allemaal! Dit ben ik! Die mevrouw in dat schilderij. Met die prachtige kraag en die dure zwarte jurk. Ik heb jullie nodig! Er is vannacht iets
Nadere informatieMEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Nadere informatiePreekje - Gezinsdienst. Ik ben de goede herder. Jubilate - 22 april uur. Voorganger: ds. Bert de Wit
Preekje - Gezinsdienst Jubilate - 22 april 2018-10.00 uur Ik ben de goede herder Voorganger: ds. Bert de Wit Schriftlezing: Johannes 10:11-16 (Bijbel in Gewone Taal) Gemeente van onze Heer, Jezus Christus,
Nadere informatieD e crème de la crème van intellectueel Nederland is van de partij. Op de gastenlijst
05.12.2013 Leestijd 6-8 minuten Of het nu gaat om depressies, drugsmisbruik, schooluitval, criminaliteit, overgewicht, kindersterfte, ongelukkige kinderen of tienerzwangerschappen, steeds lijkt er één
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Wolf waakt in de nacht door Jan Postma
Boekverslag Nederlands Wolf waakt in de nacht door Jan Postma Boekverslag door een scholier 1369 woorden 11 november 2004 5,4 30 keer beoordeeld Auteur Genre Jan Postma Jeugdboek Eerste uitgave 2000 Vak
Nadere informatieHoe St. Louis zich schrap zet voor een storm die de stad zelf uitlokt
Update 15.11.2014 Leestijd 4-5 minuten Drie maanden geleden schoot een politieagent de achttienjarige Mike Brown dood in Ferguson, een voorstad van het Amerikaanse St. Louis. Binnenkort zal een volksjury
Nadere informatieCompilatie uit strips van diverse afleveringen van 'Eerste hulp bij hacken'. Beeld: Rob van Barneveld (voor De Correspondent)
Update Leestijd 4-5 minuten In augustus kondigde ik aan te willen leren hacken. Na vier maanden maak ik de balans op. Wat heb ik geleerd? En waarom moet ook jij leren hacken? Eerste hulp bij hacken: de
Nadere informatieHoe ouders en docenten de ontwikkeling van tieners zoveel mogelijk kunnen stimuleren
Aanbe ve ling 20.12.2016 Leestijd 6-7 minuten De hersens van tieners maken een heel belangrijke ontwikkeling door. De manier waarop dat gebeurt, is erg afhankelijk van ouders en leraren. In zijn nieuwe
Nadere informatieCubetto is verdwaald. Boek 1
Cubetto is verdwaald Boek 1 Ga voor tips en trucs voor het gebruik van de boeken en kaarten naar primotoys.com/resources Verhaal door Erin Eby. Illustraties door Momo. Vandaag gaat Cubetto niet naar school.
Nadere informatieHet onderzoek van de burgemeester 5/6
Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder
Nadere informatieHARA HACHI BU, LIBANON door Tommy Wieringa
HARA HACHI BU, LIBANON door Tommy Wieringa HARA HACHI BU Libanon Op mijn reizen kom ik veel mensen tegen. In Libanon kwam ik Shunzo Hirose tegen. Shunzo kwam uit Japan. Na deze reis heb ik hem nooit meer
Nadere informatieBurny Bos. Knofje. Alle verhalen. Met illustraties van Harmen van Straaten. Leopold / Amsterdam
Burny Bos Knofje Alle verhalen Met illustraties van Harmen van Straaten Leopold / Amsterdam Knofje_bundel_pr2 06-05-09 15:45 Pagina 4 Een geheime hut Kijk. Daar loopt Knofje. Dat meisje met dat staartje.
Nadere informatieStomme trutten. Qatar, Qatar!, giechelen de meisjes voor het huis aan de overkant. Kelly heeft gelijk. Nu zijn ze op de fiets.
Stomme trutten Kijk, die stomme trutjes zijn er weer. Kelly wijst naar buiten. Sanne kijkt nieuwsgierig uit het raam. Voor het huis aan de overkant staan twee meisjes. Meisjes met blonde paardenstaartjes.
Nadere informatieNederland heeft niet het beste pensioenstelsel ter wereld. Integendeel
04.11.2016 Leestijd 6-8 minuten Sparen voor de oude dag is een oer- Hollandse traditie die door politici van links tot rechts wordt gekoesterd. Het pensioenstelsel is erop gebaseerd. Maar dat stelsel stoelt
Nadere informatieKEN IK U NIET ERGENS VAN. Dialoog tussen een man en een vrouw. Tim Gladdines September Een café-situatie. V: Ken ik u niet ergens van?
KEN IK U NIET ERGENS VAN Dialoog tussen een man en een vrouw. Tim Gladdines September 2011 Een café-situatie. V: Ken ik u niet ergens van? M: Pardon? V: Ken ik u niet ergens van? M: U vraagt aan mij of
Nadere informatieKOOS MEINDERTS NAAR HET NOORDEN MET ILLUSTRATIES VAN ANNETTE FIENIEG
KOOS MEINDERTS NAAR HET NOORDEN MET ILLUSTRATIES VAN ANNETTE FIENIEG & DEEL EEN HONGER 1 Midden in de nacht Net toen ik dacht: ik heb het me verbeeld, hoorde ik het weer, een langgerekte dierlijke schreeuw,
Nadere informatieHet kasteel van Dracula
Uit het dagboek van Jonathan Harker: Het kasteel van Dracula 4 mei Eindelijk kom ik bij het kasteel van Dracula aan. Het kasteel ligt in de bergen. Er zijn geen andere huizen in de buurt. Ik ben moe. Het
Nadere informatieArrangement 1 De Luisterthermometer
Arrangement 1 De Luisterthermometer DEEL 2 De medewerker Naam: Organisatie: Manager: Datum: Luisterprincipe 2 Luisteren is geven 2.1 Gehoord zijn Je hebt de afgelopen weken vast een keer met je manager
Nadere informatieWe bespieden de Watergeest
Voorwoord Dit verhaal speelt lang geleden. De meeste mensen gingen nog met paard-en-wagen en bijna niemand had een telefoon. Er waren geen supermarkten, en sneeuw schuiven ging met paard-ensneeuwploeg.
Nadere informatieMARIAN HOEFNAGEL. De nieuwe buurt. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren
MARIAN HOEFNAGEL De nieuwe buurt Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 1 4 Een nieuw huis Dit is nu ons nieuwe huis. De auto stopt en Kika s vader wijst trots naar het huis rechts. Kika kijkt. Het is een rijtjeshuis
Nadere informatieKunst kijken met Google Art Project
Kunst kijken met Google Art Project Ontdek beroemde kunstwerken, wereldwonderen en historische momenten. Open het Google Cultural Institute, ga naar: https://www.google.com/culturalinstitute/home?hl=nl.
Nadere informatieDe magische deur van KASTEEL013
De magische deur van KASTEEL013 Auteurs: Thomas, Liana, Elyas, Brit en Tijn van BS Cleijn Hasselt, begeleiding: Saskia Dellevoet Op een regenachtige dag verveelde ik me. Ik appte Lisa. Zullen we naar de
Nadere informatieLesplan Keith Haring (2 lessen)
Lesplan Keith Haring (2 lessen) Benodigdheden: Kopieën van het leesblad Werkblad Rol tekenpapier Stiften Potloden Verf Kwasten Schorten Restpapier Smartboard Leerdoelen: Leren wie Keith Haring is en wat
Nadere informatieVerslag Nederlands Bloemlezing
Verslag Nederlands Bloemlezing Verslag door Hilde 1031 woorden 26 maart 2018 0 keer beoordeeld Vak Nederlands ZIE BIJLAGE VOOR AFBEELDINGEN. Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.
Nadere informatieEnkele reis Europa Enkele reis Europa.indd 3 Enkele reis Europa.indd : :19
Enkele reis Europa Ali (27 jaar): In Irak zou niet meer Naam: Ali Leeftijd: 27 jaar Komt uit: Irak Woont in België: 3,5 jaar Ik ben kunstenaar. Ik maak kalligrafieën. Dat zijn teksten met mooi versierde
Nadere informatieDe meester is een Vampier
De meester is een Vampier Door Wout Terpstra Het is maandag en Tom werd wakker. Hij vindt het altijd heel leuk op school. Maar vandaag weet hij het niet. Want ze krijgen een nieuwe meester. Tom!Tom! Ben
Nadere informatieOpening Bierkade - 2009 Joris Komen Fotografie
Workshop Fotografie Opening Bierkade - 2009 Joris Komen Fotografie Alles over perspectief, standpunt en compositie Belangrijk voor het maken van een goede foto is de keuze van je perspectief. Welk standpunt
Nadere informatieBert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten.
Helaas Wanneer besloot Bert om Lizzy te vermoorden? Vreemd. Hij herinnert zich het niet precies. Het was in ieder geval toen Lizzy dat wijf leerde kennen. Dat idiote wijf met haar rare verhalen. Bert staat
Nadere informatieOnze incassoindustrie: eerst maken we schulden tot 2,5 keer hoger, dan sturen we dure hulpverleners
Analyse 23.01.2017 Leestijd 7-9 minuten Na zijn tussenkomst kan een kleine schuld gemiddeld tweeënhalf keer groter worden: de deurwaarder. Als érgens uit blijkt hoe bizar schulden in Nederland geregeld
Nadere informatieHet leesspel Voorbereiding: Doel van het spel: Het spel:
Het leesspel Dit spel is gebaseerd op vragen over boeken zoals weergegeven in het boekje Vertel eens van Aiden Chambers en op vragen over boeken uit het boek Open Boek van Jos Walta. Voorbereiding: Kopieer
Nadere informatieRuth 1 - God gaat altijd met je mee!
Ruth 1 - God gaat altijd met je mee! Gezinsdienst en Doop Norah Maaike Kloeze Liturgie Welkom Eerste adventskaars aansteken plus gedichtje Zingen 1. Groot en machtig is Hij (Opwekking 387) 2. God kent
Nadere informatieO ngeveer een jaar geleden verzon ik het drankspel Zuipen met de Zwitsers. Dat gaat. In Memoriam: het Zwitsers bankgeheim
11.06.2015 Leestijd 5-6 minuten Na internationale druk op Zwitserland om hun heilige bankgeheim op te heffen, is het eindelijk zover; het alpenland is van religie veranderd. Niet langer gaan aanvragen
Nadere informatieISBN Daniel Nesquens Sergio Mora Tattoo-papa De Vier Windstreken. De Vier Windstreken
ISBN 978 90 5116 293 6 Daniel Nesquens Sergio Mora Tattoo-papa De Vier Windstreken De Vier Windstreken De Vier Windstreken 1 Papa komt en gaat, zoals de dag en de nacht. Vooral wanneer je hem totaal niet
Nadere informatieallemaal mensen mijn lichaam Thema: Ter informatie:
allemaal mensen mijn lichaam Thema: Bedenk eens hoe het was toen uw kind geboren werd. Hoeveel mensen hoorden toen tot zijn of haar kleine leventje? Nu uw kind op school zit en steeds meer deelneemt aan
Nadere informatieDe gebroeders Leeuwenhart
Astrid Lindgren De gebroeders Leeuwenhart vertaald door Rita Törnqvist-Verschuur met tekeningen van Ilon Wikland Uitgeverij Ploegsma Amsterdam Hoofdstuk 1 Wat ik nu ga vertellen gaat over mijn broer. Over
Nadere informatieSlik een kikker door (en nog twee goede gewoontes om je dag mee te beginnen)
16.12.2015 Leestijd 6-7 minuten Wil je begrijpen waarom je de belangrijkste taken altijd maar uitstelt? Ga te rade bij deze Canadese professor, die al negentien jaar onderzoek naar deze vraag doet. Plus
Nadere informatieJohan van Caeneghem. Het Schemerhuis
Johan van Caeneghem Het Schemerhuis 4 Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen De nieuwe weg Hé, kijk daar eens, zegt Jay. Wat is dat?, vraagt Johanna. Dat is een weg, zegt Jay. Dat kan niet, zegt Johanna.
Nadere informatieEr was eens een huis. En in dat huis woonde een heks...
Er was eens een huis. En in dat huis woonde een heks... 1 Het huis Zullen we het doen, Noura? zei Dolfje. Ik moet iets zoeken in dat huis, voor het te laat is. Ze stonden voor het huis van mevrouw Krijtjes
Nadere informatie[Trek de aandacht van uw lezer met een veelzeggend citaat uit het document of gebruik deze ruimte om een belangrijk punt te benadrukken.
[Trek de aandacht van uw lezer met een veelzeggend citaat uit het document of gebruik deze ruimte om een belangrijk punt te benadrukken. Sleep dit tekstvak als u het ergens anders op de pagina wilt plaatsen.]
Nadere informatieLaten we om te beginnen de eerste waarnemingen waarover wij schreven, herhalen:
Wanneer één of misschien twee mensen vreemde geluiden horen in de lucht, dan is er misschien nog twijfel over of daar werkelijk iets vreemds aan de hand is. Echter, na ons artikel enkele dagen geleden
Nadere informatieBijbellezing: Johannes 4 vers Zit je in de put? Praat es met Jezus!
Bijbellezing: Johannes 4 vers 7-27 Zit je in de put? Praat es met Jezus! Wij hadden vroeger een waterput Vroeger is meer dan 55 jaar geleden Naast ons huis aan de Kerkstraat in Harkema Ik weet nog hij
Nadere informatieDe tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatieNAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever.
Vos en Waar is Haas het ijs? NAAM Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Wat een raar beest! lacht Uil.
Nadere informatieReality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy
Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?
Nadere informatieLouis van Dievel. De onderbroek
DE ONDERBROEK Louis van Dievel De onderbroek 2015 Louis van Dievel & Uitgeverij Vrijdag Jodenstraat 16, 2000 Antwerpen www.uitgeverijvrijdag.be In samenwerking met Wablieft Kardinaal Mercierplein 1, 2800
Nadere informatieDE KLEINE ONDERNEMER 50% KORTING HEEFT OOK KLEINGELD, ZEG MAAR.
DE KLEINE ONDERNEMER 50% KORTING HEEFT OOK KLEINGELD, ZEG MAAR. Die oorspronkelijke bewoners gingen weg omdat, punt 1, geen huizen met een tuin. Drie kamers, vier kinderen, dat werkt allemaal niet. We
Nadere informatieVincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van.
Vincent van Gogh Een van de beroemdste schilders die Nederland heeft gehad was Vincent van Gogh. Deze kunstenaar heeft zelfs zijn eigen museum gekregen in Amsterdam. Toch wel heel bijzonder, zeker als
Nadere informatieGroningen Matthias Sulin K3a
Groningen Matthias Sulin K3a Van onze school (Cs Vincent Van Gogh Salland) Zijn er ongeveer 60 leerlingen en docenten mee geweest naar een activiteit in Groningen genaamd De Rode Loper. Er waren Nederlandse
Nadere informatie6,1. Boekverslag door R woorden 26 juli keer beoordeeld
Boekverslag door R. 2024 woorden 26 juli 2013 6,1 7 keer beoordeeld Auteur Tatiana de Rosnay Genre Psychologische roman, Oorlogsroman Eerste uitgave 2007 Vak Nederlands Methode Op nieuw niveau A. Boekgegevens
Nadere informatieHij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te
Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen
Nadere informatiein het holst van de nacht
Imme Dros & Margriet Heymans Annetje Lie in het holst van de nacht Q Amsterdam Antwerpen Em. Querido s Kinderboeken Uitgeverij 2016 1 Oma zingt liedjes. Rare liedjes uit de tijd dat oma een klein meisje
Nadere informatie1 Kussen over mijn hoofd
1 Kussen over mijn hoofd De woonkamerdeur valt met een klap achter mij dicht. Ik ren de trap op, sla hier en daar een tree over. Niet vallen, denk ik nog, of misschien wel vallen. Mijn been breken en dan
Nadere informatieIn de huizen aan de overkant wonen Marokkanen. Het zijn precies negen huizen. Van nummer 29 op de ene hoek tot nummer 45 op de andere hoek.
Pakhuis In de huizen aan de overkant wonen Marokkanen. Het zijn precies negen huizen. Van nummer 29 op de ene hoek tot nummer 45 op de andere hoek. Nummer 37 staat leeg. Al meer dan een jaar. De ramen
Nadere informatieDe gestolen Juwelen. maarten stevens
De gestolen Juwelen www.uwmoordspel.nl maarten stevens Rollen: is al jaren in dienst bij van Brettelsgaan tot Bovensbergen. Ze doet de huishouding en haalt de boodschappen voor mevrouw. Niemand kan voorstellen
Nadere informatieKijk ook op: www.ploegsma.nl www.jannyvandermolen.nl www.elsvanegeraat.nl
Kijk ook op: www.ploegsma.nl www.jannyvandermolen.nl www.elsvanegeraat.nl isbn 978 90 216 7308 0 / nur 277 Tekst: Hans Kuyper en Janny van der Molen 2014 Illustraties: Els van Egeraat 2014 Vormgeving:
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd
Boekverslag Nederlands Echte mannen eten geen kaas door Maria Mosterd Boekverslag door een scholier 2639 woorden 13 januari 2010 7 27 keer beoordeeld Auteur Genre Maria Mosterd Biografie Eerste uitgave
Nadere informatieWater Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Nadere informatieBoek 1 De jongen in de gestreepte pyjama
Boek 1 De jongen in de gestreepte pyjama Zakelijke gegevens: 1. Titel van het boek: De jongen in de gestreepte pyjama. 2. Het boek heeft geen ondertitel. 3. De auteur van het boek is John Boyne 4. Het
Nadere informatieDrie doorbraken waarmee we direct onze CO2- uitstoot kunnen verminderen
Voorpublicatie 30.03.2017 Leestijd 6-7 minuten Het kan je niet zijn ontgaan: onze CO2-uitstoot moet snel omlaag om klimaatverandering tegen te gaan. Goed nieuws: er zijn afgelopen tijd drie wetenschappelijke
Nadere informatieDe vorm van het verhaal
Over dit boek Het verhaal van Reinaart de vos is een van de oudste verhalen in het Nederlands. Het is geschreven in de 13 de eeuw door Willem. Wie die Willem precies was, weten we niet. Willem heeft het
Nadere informatieJimmy s thuiskomst. Er was echter één huis waar geen lichtjes brandden. Het leek haast alsof niemand daar kerstmis vierde.
Jimmy s thuiskomst H et was kerstavond en het was bitter koud in het jaar 1953. De mensen deden nog snel hun laatste kerstinkopen en in de betere buurten waren de huizen gezellig verlicht. Er was echter
Nadere informatieJEZUS LEERT OOK MIJ BIDDEN. Onzevader in eerste communievoorbereiding
JEZUS LEERT OOK MIJ BIDDEN Onzevader in de voorbereiding op de eerste communie Onzevader in eerste communievoorbereiding Doelgroep: Kinderen die zich voorbereiden op de eerste communie Doelstelling: Met
Nadere informatieZondag 15 juli Opstandingskerk Houten overweging door Jeanette Verwoert, seniorenpastor Lezing OT; Psalm 67 Lezing NT: Marcus 6: 6b-13
Zondag 15 juli Opstandingskerk Houten overweging door Jeanette Verwoert, seniorenpastor Lezing OT; Psalm 67 Lezing NT: Marcus 6: 6b-13 Geliefde mensen van God, Het was in het eerste jaar van de opleiding
Nadere informatieDit is een download bij het artikel Omdat je het kunt uit JOP COACH magazine, nr
Honger! (voor jonge kinderen) Drie kinderen lopen naar school. Opeens zien ze een heel rare man in oude kleren. Hij vraagt om een beetje geld voor eten. Natuurlijk schrikken de kinderen en denken ze aan
Nadere informatieSchuld Mel Wallis de Vries
Schuld Mel Wallis de Vries Gemaakt door: Daniëlle Star Datum: 4 maart 2019 Het Boek schuld heeft de genre Jeugdthriller omdat er heel erg veel spanning in terugkomt en er woorden in het boek schuld moorden
Nadere informatieWerkboek spreekwoorden Jaar 1
Werkboek spreekwoorden Jaar 1 Mevr. Diehle Naam: Klas: Opdracht 1. Mocht je een gezegde niet kennen, zoek deze dan op in een spreekwoordenboek.. Zoek dan op het belangrijkste woord uit het spreekwoord
Nadere informatieDoor deze tien stappen gaat er straks echt niets boven Groningen
08.08.2015 Leestijd 7-9 minuten Schrijver/journalist Rik Zaal zocht de afgelopen weken op De Correspondent naar perspectief voor Groningen. Hoe kan deze provincie, zo getroffen door krimp en bevingen,
Nadere informatieEr was eens een meisje dat zich heel alleen voelde. Haar naam was Sterre. Ze hield van lezen, maar ze had maar één boek:
Er was eens een meisje dat zich heel alleen voelde. Haar naam was Sterre. Ze hield van lezen, maar ze had maar één boek: De onzichtbare wereld van vlinders en andere vladderaars. Ze had het boek wel honderd
Nadere informatieDe man van de drijvende stad
De man van de drijvende stad Door Hidde Tangerman (NRC Next, 28 januari 2014) Civiel ingenieur Rutger de Graaf (33) weet nu al waar hij over twintig jaar woont: op zee. Niet in een woonboot of op een zeiljacht,
Nadere informatieHet geheim van Cleopatra
Marian Hoefnagel Het geheim van Cleopatra VEERTIEN De tijd van je leven Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Voorwoord Dit verhaal speelt meer dan 2000 jaar geleden, in Egypte. De wereld zag er
Nadere informatieZoë Zwabber en Sam Spons Een spetterend avontuur
De soapstory van Zoë Zwabber en Sam Spons Een spetterend avontuur door Margriet Keller Zwabber & Spons Inhoud: Die keer dat Zoë Zwabber terechtkwam bij haar Samuel Augustinus Melchior Spons gabber 2 Die
Nadere informatiesarie, mijn vriend kaspar en ik
sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het
Nadere informatieEen buik van wol. Tom! Tom! Cato kwam hard aan rennen. En zei: vandaag word mevr. Catharina. 90 jaar en ik wil haar een heel mooi cadeau
Een buik van wol. Tom! Tom! Cato kwam hard aan rennen En zei: vandaag word mevr. Catharina 90 jaar en ik wil haar een heel mooi cadeau Geven. Ja maar wat zei Tom. Umm wacht ik Weet het zei Cato een herinnering.
Nadere informatieBoekverslag Nederlands De vierde man door Gerard Reve
Boekverslag Nederlands De vierde man door Gerard Reve Boekverslag door een scholier 1835 woorden 21 maart 2001 4,9 11 keer beoordeeld Auteur Genre Gerard Reve Psychologische roman, Thriller & Eerste uitgave
Nadere informatieDe twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost.
Sherlock Holmes was een beroemde Engelse privédetective. Hij heeft niet echt bestaan. Maar de schrijver Arthur Conan Doyle kon zo goed schrijven, dat veel mensen dachten dat hij wél echt bestond. Sherlock
Nadere informatieDe Man van de Toekomst Module Theater Groep 7-8
De Man van de Toekomst Module Theater Groep 7-8 Teksten: Stella van Lieshout Illustraties: Tjarko van der Pol ABC Cultuur is een initiatief van het Centrum voor de Kunsten Beverwijk www.abccultuur.nl De
Nadere informatieVoor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02
Papahoorjeme_bw.indd 2 05-05-11 15:02 Papahoorjeme_bw.indd 3 05-05-11 15:02 Voor Indigo en Nhimo Tamara Bos Papa, hoor je me? met tekeningen van Annemarie van Haeringen Leopold / Amsterdam De liefste
Nadere informatieKIEZEN VOOR WERK: HANDLEIDING
CASUS: AMINA Alle vrijheid die ik in Turkije had verdwijnt. Ik voelde me opgesloten en depressief. Toen ik mijn man leerde kennen ben ik misschien te veel van dingen uitgegaan en heb ik te weinig gevraagd.
Nadere informatieLuk. 24, preek - NGKE
Luk. 24, 13-35 - preek - NGKE -11-9- 16 Helemaal gemist Die vrijdag gaat hij vroeg naar zijn akker buiten de stad. Om op de laatste dag voor het Pesachfeest nog net het laatste onkruid weg te kunnen halen.
Nadere informatieThe Lake - augustus/september 2018
The Lake - augustus/september 2018 Lieve mensen, Wat een bijzondere tijd hebben we hier in Zambia. We gaan nog een aantal dagen genieten van het Zambiaanse leven en dan gaan we weer richting Zuid-Afrika.
Nadere informatie