Alcohol in een gezonde leefstijl

Transcriptie

1 Alcohol in een gezonde leefstijl

2 Alcohol in een gezonde leefstijl Matige alcoholconsumptie verlaagt het sterfterisico omdat dit het LDL-serumcholesterolgehalte verlaagt. > waar/niet waar Maximaal twee glazen alcoholhoudende drank per dag is equivalent aan maximaal veertien glazen per week. > waar/niet waar Introductie Lekker gezond eten Advies van de Gezondheidsraad Bier of wijn? Verwencalorieën De calorieën in dranken Hoe groot is uw glas? Alcohol bij diabetes Alcohol, niet voor iedereen Doe de test Meer informatie Geraadpleegde literatuur Wijn is gezonder dan bier. > waar/niet waar Matige alcoholconsumptie verbetert de insulinegevoeligheid. > waar/niet waar > De Gezondheidsraad heeft de juiste antwoorden. Ze staan ook op de laatste pagina van deze brochure.

3 Introductie 1 De Gezondheidsraad erkent dat alcoholhoudende dranken onderdeel kunnen zijn van een gezonde leefstijl en heeft in de Richtlijnen goede voeding 6 een advies opgenomen voor de consumptie ervan. U kunt aanleiding zien om met uw de alcoholconsumptie te bespreken. Gezond leven doet je goed. Het houdt je fit en zorgt dat je lekkerder in je vel zit. Een goede voeding en elke dag bewegen horen bij gezond leven. Uw is expert. Samen met haar kunt u uw eigen leef- en eetpatroon doornemen. Misschien wilt u wel wat veranderen. wilt u wel wat veranderen. Lekker gezond eten Voeding is alles wat u eet en drinkt, iedereen maakt hierin eigen keuzes. Het belangrijkste is dat u díe gezonde keuzes maakt, die u lekker vindt. Alleen een aantrekkelijke voeding kunt u immers lang volhouden. Net als voor veel andere voedingsmiddelen, geldt ook voor alcohol dat het voor ieder een andere gevoelswaarde kan hebben. Het kan bijvoorbeeld een ontspannen glaasje na het werk betekenen, een gezellig etentje met vrienden, een feestelijk accent of een avondje bij de openhaard. Momenten om van te genieten. Maar, overdaad schaadt. Verwencalorieën Dagelijks hebben mannen gemiddeld kilocalorieën (kcal) nodig en vrouwen Als je erg actief bent kan het iets meer zijn, als je helemaal niets aan beweging doet, is het minder. Iemand die meer calorieën binnenkrijgt dan zijn behoefte wordt dikker. Je valt af als het er minder zijn. De calorieën halen we uit ons eten en drinken. Ook in alcoholhoudende dranken zitten calorieën, rond de 100 kcal per glas. Dit zijn verwencalorieën, net zoals veel snacks en snoeperijtjes. Je geniet ervan, maar krijgt met de verwencalorieën geen belangrijke voedingsstoffen binnen. Als je wilt afvallen moet je dan ook extra alert zijn op de verwencalorieën. Om een idee te krijgen hoeveel verwencalorieën u uit alcoholhoudende dranken haalt, kunt u het formulier op de achterzijde invullen. Wilt u weten hoeveel calorieën uw totale voeding bevat, dan kunt u de test doen op Gezond leven doet je goed. Het houdt je fit en zorgt dat je lekkerder in je vel zit. Een goede voeding en elke dag bewegen horen bij gezond leven. Uw is expert. Samen met haar kunt u uw eigen leef- en eetpatroon doornemen. Misschien Meer informatie? Kijk ook eens op: Alcohol in een gezonde leefstijl Advies van de Gezondheidsraad Alcohol en gezond leven kunnen goed samen gaan. Dat vindt ook de Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad heeft de positieve en negatieve effecten van alcohol op de gezondheid tegen elkaar afgewogen en komt tot het volgende advies: mannen zouden niet meer dan twee glazen alcoholhoudende drank per dag moeten drinken en vrouwen niet meer dan één glas. Bier, wijn, of een andere drank met alcohol, het maakt niet uit. Als het maar in een glas van het juiste formaat geschonken wordt: een bierglas, een wijnglas of bijvoorbeeld een borrelglaasje voor de jenever. Twee andere belangrijke adviezen van de Gezondheidsraad zijn: vermijd piekgebruik en mensen die geen of minder alcohol drinken, kunnen dat het beste zo houden. Vermijd piekgebruik betekent dat het onverstandig is om bijvoorbeeld in het weekeinde meer dan twee glazen per dag te drinken, ook al drinkt u door de week geen alcohol. Hoe groot is uw glas? In principe zit er in een glas bier evenveel alcohol als in een glas wijn of een glas sterke drank. Maar het maakt natuurlijk nogal wat uit of u uit een groot of een klein glas drinkt. Het advies van de Gezondheidsraad is dagelijks maximaal 2 glazen voor mannen en 1 glas voor vrouwen. Het advies gaat uit van een glas bier van 250 ml, een glas wijn van 100 ml en een glas sterke drank van 35 ml. Is uw glas groter of kleiner? Het is de moeite waard om dat eens te meten. Om u alvast een idee te geven. Er gaan ruim zeven glazen uit een fles wijn van 750 ml. Als u minder dan zeven glazen uit een fles haalt, dan is uw glas groter dan het normale wijnglas Bier of wijn? Bier en wijn lijken meer op elkaar dan u misschien zou denken. Bier heeft gerst als belangrijkste grondstof, bij wijn zijn dat de druiven. Uit deze natuurlijke basisingrediënten ontstaat alcohol als het bier of de wijn wordt gemaakt. In beide dranken is dit precies dezelfde alcohol. Bier en wijn zijn voor de Gezondheidsraad dan ook gelijk, ze hebben hetzelfde effect op de gezondheid. Uw eigen smaakvoorkeur kan dus uw keuze bepalen. Alcohol, niet voor iedereen De alcohol uit bier, wijn of een andere alcoholhoudende drank komt in het bloed en heeft een verdovend effect op de hersenen. Daarom gelden voor volwassen de volgende adviezen: Drink geen alcohol in combinatie met verkeer, werk, studie of sport. Drink geen alcohol wanneer je zwanger bent of zwanger wilt worden. Drink ook geen alcohol als je borstvoeding geeft. Drink geen alcohol in combinatie met medicijnen of drugs. En tot slot: drink geen alcohol als je moe bent, als je gespannen bent of als je andere persoonlijke problemen hebt. Voor jongeren die nog in de groei zijn is het drinken van alcohol schadelijk voor hun gezondheid. Daarom geldt: Geen alcohol voor jongeren onder de 16 jaar. Geen sterke drank voor jongeren onder de 18 jaar. Diëtisten overal in Nederland Kent u iemand die ook een zoekt? De Nederlandse Vereniging van Diëtisten ( en Diëtisten Coöperatie Nederland ( kunnen helpen. Stap 1 > Wat drinkt u per week? Vul hieronder in welke en hoeveel alcoholhoudende dranken u de afgelopen week heeft gedronken. Begin bij gisteren en ga dan terug tot u een hele week heeft ingevuld. Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Totaal Kijk voordat u naar stap 2 gaat nog eens kritisch naar het overzicht hierboven en stel uzelf de volgende vragen: Bent u echt niets vergeten? Drinkt u uit grote, kleine of normale glazen? Eet u bij een drankje ook lekkere hapjes? Zo ja welke? Hoeveel calorieën drinkt u? Als u uw gewicht op peil wilt houden is het belangrijk om voldoende te bewegen en niet meer calorieën binnen te krijgen dan u nodig heeft. Wilt u weten hoeveel calorieën u uit alcoholhoudende dranken haalt? Doe de test hieronder en Doe de test Vul het aantal in Bier Wijn Sterke Mixdrank drank Glazen Flesjes Blikjes Glazen Glazen Glazen Stap 2 > Wat zijn uw plannen? Samen met uw kunt u bovenstaande overzicht bespreken en kijken of u iets wilt veranderen. Als u minder verwencalorieën wilt gebruiken, bijvoorbeeld om af te vallen, dan heeft u wellicht wat aan de volgende suggesties: Welk drankje in de week is u het meeste waard? Koester dat drankje. Welke dag van de week zou u uw drankje wel kunnen laten staan? Geniet bewust, ga ervoor zitten. Drink uw glas niet zonder nadenken leeg. Is er een bepaalde dag van de week dat u meer drinkt dan de andere dagen? Kunt u het op die dag wat rustiger aan doen? Haal lekkere, gezonde hapjes in huis, die weinig calorieën bevatten: uw heeft vast suggesties. Neem er een glas water bij, goed voor de dorst. Is een kleiner glas een idee? Vergeet ook niet de andere verwencalorieën, zoals die uit snacks en snoeperijen. Als u daar ook op kunt bezuinigen, dan telt het lekker door. De calorieën in dranken Hieronder staat hoeveel calorieën er in de verschillende dranken zitten. Hoeveel calorieën u precies binnenkrijgt hangt natuurlijk af van hoe groot uw glas is. 1 glas frisdrank light jenever suikerhoudende frisdrank sinaasappelsap wijn bespreek hem met uw. Iets anders De hier gepresenteerde materialen kunnen het gesprek met de ondersteunen. De materialen bestaan uit praktische adviezen voor de, de Glazenliniaal die de glasgrootte visualiseert en deze achtergrondbrochure. Elke pagina van deze brochure bestaat uit een kolom en een kolom. In de kolom treft u de onderbouwing aan van de eninformatie. De onderbouwing is afkomstig uit de Richtlijnen goede voeding 6. In dit achtergronddocument staat de wetenschappelijke basis van de adviezen. bier (fluitje of stapelglas) likeur (> 25% alcohol) bier (vaasje) mixdrank Kruis aan Waar? Ergens Thuis ml anders kcal

4 Lekker gezond eten 2 Bijna alle Nederlandse volwassenen (86% van de mannen en 76% van de vrouwen) drinken wel eens een glaasje alcohol (CBS, 6). Het kan voor de verhelderend werken om zich te realiseren welke rol alcohol in zijn of haar leefpatroon vervult. Dat inzicht maakt het eenvoudiger om de alcoholconsumptie tijdens het consult te bespreken. Lekker gezond eten Voeding is alles wat u eet en drinkt, iedereen maakt hierin eigen keuzes. Het belangrijkste is dat u díe gezonde keuzes maakt, die u lekker vindt. Alleen een aantrekkelijke voeding kunt u immers lang volhouden. Net als voor veel andere voedingsmiddelen, geldt ook voor alcohol dat het voor ieder een andere gevoelswaarde kan hebben. Het kan bijvoorbeeld een ontspannen glaasje na het werk betekenen, een gezellig etentje met vrienden, een feestelijk accent of een avondje bij de openhaard. Momenten om van te genieten. Maar, overdaad schaadt.

5 Advies van de Gezondheidsraad 3 Advies van de Gezondheidsraad Alcohol en gezond leven kunnen goed samen gaan. Dat vindt ook de Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad heeft de positieve en negatieve effecten van alcohol op de gezondheid tegen elkaar afgewogen en komt tot het volgende advies: mannen zouden niet meer dan twee glazen alcoholhoudende drank per dag moeten drinken en vrouwen niet meer dan één glas. Bier, wijn, of een andere drank met alcohol, het maakt niet uit. Als het maar in een glas van het juiste formaat geschonken wordt: een bierglas, een wijnglas of bijvoorbeeld een borrelglaasje voor de jenever. Twee andere belangrijke adviezen van de Gezondheidsraad zijn: vermijd piekgebruik en mensen die geen of minder alcohol drinken, kunnen dat het beste zo houden. Vermijd piekgebruik betekent dat het onverstandig is om bijvoorbeeld in het weekeinde meer dan twee glazen per dag te drinken, ook al drinkt u door de week geen alcohol. Overmatig alcoholgebruik heeft schadelijke gevolgen. Van matige, regelmatige alcoholconsumptie zijn positieve gezondheidseffecten bekend. De Gezondheidsraad heeft in het achtergronddocument bij de Richtlijnen goede voeding 6 de beschikbare literatuur in dertig pagina s op een rij gezet en tegen elkaar afgewogen. De Gezondheidsraad komt op basis hiervan tot het volgende advies: Indien men alcoholische dranken gebruikt, beperk dit dan tot twee standaard glazen (mannen) of één standaard glas (vrouwen). De Gezondheidsraad gaat er vanuit dat een standaard glas (bier, wijn of sterke drank) 10 g alcohol bevat. De inhoudsmaten van een standaard glas treft u aan onder het kopje Hoe groot is uw glas?. In de toelichting op het advies komen de volgende punten aan bod: Het advies geldt heel uitdrukkelijk alleen voor mensen die gewend zijn alcohol te drinken. De geadviseerde hoeveelheden leveren geen gezondheidsrisico s, terwijl ze het risico om te overlijden aan hart- en vaatziekten kunnen verlagen. Wijn en bier hebben hetzelfde gezondheidseffect: een wetenschappelijke basis om onderscheid tussen de verschillende dranken te maken ontbreekt. Bewijs ontbreekt dat het drinken van alcoholhoudende dranken al dan niet tijdens de maaltijd een verschil uitmaakt. Piekgebruik moet worden vermeden. De geadviseerde hoeveelheden mogen dus niet als gemiddelde over een week gezien worden (bijvoorbeeld door de week geen alcohol en beide weekeinddagen zeven alcoholhoudende consumpties).

6 Bier of wijn? 4 Zoals hiervoor beschreven kan matige alcoholconsumptie het sterfterisico verlagen. Dit geldt met name voor mannen van middelbare leeftijd (vanaf 40 jaar) en voor postmenopauzale vrouwen. Deze risicoreductie wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling in het sterfterisico als gevolg van coronaire hartziekten en in mindere mate als gevolg van een herseninfarct. Naast de reductie van het sterfterisico, daalt bij matige consumptie van alcoholhoudende dranken ook de kans om diabetes mellitus type 2 te ontwikkelen. Beide beschermende effecten zijn gelijk voor de verschillende alcoholhoudende dranken. Hieronder staan de achtergronden uit het rapport van de Gezondheidsraad. Hart- en vaatziekten Een matige alcoholconsumptie verlaagt het sterfterisico als gevolg van hart- en vaatziekten. Dit effect wordt door de alcohol veroorzaakt en niet door andere stoffen in de alcoholhoudende drank. Bij een alcoholinname van 10 tot 20 gram (een tot twee glazen) per dag is het beschermende effect het grootst, het verkleint het sterfterisico met ongeveer 20% ten opzichte van geheelonthouders. Via welk mechanisme alcohol het sterfterisico verlaagt is niet exact bekend. Zeer waarschijnlijk wordt het veroorzaakt door het de HDL-serumcholesterol verhogende effect van alcohol. Daarnaast spelen een verlaagde bloedplaatjesaggregratie en een verminderde fibrinolyse en trombolyse een rol. Bij mensen van 40 jaar en ouder is dit effect sterker dan bij jongere mensen. Het gunstige effect treedt alleen op bij een regelmatige consumptie, zonder piekgebruik. Als iemand geen alcohol drinkt, moet hij niet het advies krijgen om 1 of 2 glaasjes per dag te gaan consumeren. Matige alcoholconsumptie zou kunnen overgaan in overmatig gebruik, waarmee het gunstige effect verloren gaat en schadelijke effecten kunnen optreden. Lange tijd is de beschermende werking ten opzichte van hart- en vaatziekten toegeschreven aan flavonoïden (met name in rode wijn), maar de Gezondheidsraad concludeert nu dat hiervoor geen wetenschappelijke basis bestaat. Veel studies zijn hierover inmiddels beschikbaar. De meeste goed uitgevoerde studies laten zien dat het beschermend effect van alcohol onafhankelijk is van het type alcoholhoudende drank. De eerder gevonden effecten van flavonoïden waren met name gebaseerd op klinisch en experimenteel onderzoek en de resultaten werden mogelijk vertroebeld door verstorende (leefstijl-)factoren, aldus de Gezondheidsraad. Diabetes Mellitus Matige alcoholconsumptie vermindert ook het risico op het ontstaan van diabetes mellitus type 2, het verbetert de insulinegevoeligheid. De risicoreductie is ongeveer 30% ten opzichte van geheelonthouders. Bij meer dan drie glazen per dag neemt het risico echter weer toe. Net als bij hart- en vaatziekten, wordt ook het beschermende effect ten opzichte van diabetes mellitus type 2 veroorzaakt door de alcohol en niet door een andere stof in de alcoholhoudende drank. Het beschermende effect is daarom gelijk voor de verschillende dranken. Bier of wijn? Bier en wijn lijken meer op elkaar dan u misschien zou denken. Bier heeft gerst als belangrijkste grondstof, bij wijn zijn dat de druiven. Uit deze natuurlijke basisingrediënten ontstaat alcohol als het bier of de wijn wordt gemaakt. In beide dranken is dit precies dezelfde alcohol. Bier en wijn zijn voor de Gezondheidsraad dan ook gelijk, ze hebben hetzelfde effect op de gezondheid. Uw eigen smaakvoorkeur kan dus uw keuze bepalen.

7 Verwencalorieën 5 Verwencalorieën Dagelijks hebben mannen gemiddeld kilocalorieën (kcal) nodig en vrouwen Als je erg actief bent kan het iets meer zijn, als je helemaal niets aan beweging doet, is het minder. Iemand die meer calorieën binnenkrijgt dan zijn behoefte wordt dikker. Je valt af als het er minder zijn. De calorieën halen we uit ons eten en drinken. Ook in alcoholhoudende dranken zitten calorieën, rond de 100 kcal per glas. Dit zijn verwencalorieën, net zoals veel snacks en snoeperijtjes. Je geniet ervan, maar krijgt met de verwencalorieën geen belangrijke voedingsstoffen binnen. Als je wilt afvallen moet je dan ook extra alert zijn op de verwencalorieën. Om een idee te krijgen hoeveel verwencalorieën u uit alcoholhoudende dranken haalt, kunt u het formulier op de achterzijde invullen. Wilt u weten hoeveel calorieën uw totale voeding bevat, dan kunt u de test doen op Een glaasje alcoholhoudende drank heeft iets met genieten en verwennen te maken. Het levert energie, maar het draagt amper bij aan de micronutriënten in de voeding. Daarom is in de eninformatie voor de term verwencalorieën gekozen. Verwencalorieën zijn afkomstig uit voedingsmiddelen die niet tot de basisvoeding behoren en daarom niet in de Schijf van Vijf voorkomen. Gebak/koek en snacks vallen net als de alcoholhoudende dranken in deze categorie. Het Voedingscentrum heeft uitgerekend dat een volwassen man naast de basisvoeding ongeveer 400 kilocalorieën en een vrouw ongeveer 300 kilocalorieën overhoudt voor deze verwencalorieën. Bij de invulling hiervan adviseert het Voedingscentrum om voor producten te kiezen met weinig verzadigd vet. Gebak en koek leveren gemiddeld 7% (= 155 kcal) van de energie in de voeding; noten en snacks 5% (= 110 kcal) en alcoholhoudende dranken 4% (= 90 kcal). Dit zijn gemiddelden, de verschillen tussen personen zullen echter groot zijn. Als een glaasje alcoholhoudende drank bijvoorbeeld tijdens de maaltijd wordt gedronken, dan zal dit minder snel tot extra energie uit snacks leiden. Een drankje bij de borrel gaat vaak samen met een hapje dat ook verwencalorieën bevat. De snoep-, snack- en drinkmomenten kunnen dan ook niet los van elkaar gezien worden. Om inzicht te krijgen hoeveel verwencalorieën de uit alcoholhoudende dranken binnenkrijgt is een weekoverzicht gemaakt om in te vullen. Dit weekoverzicht wordt aan het einde van deze brochure besproken. De eninformatie verwijst ook naar Op deze site van het Voedingscentrum kan de geïnteresseerde zelf de energie van de totale voeding uitrekenen.

8 De calorieën in dranken 6 Hoeveel energie een alcoholhoudende drank bevat wordt bepaald door de hoeveelheid alcohol (7 kcal/gram) en de hoeveelheid koolhydraten (4 kcal/gram). In principe bevat een alcoholhoudende drank geen noemenswaardige hoeveelheid eiwit en/of vet.* Elk standaard glas bier, wijn of sterke drank bevat evenveel alcohol: 10 gram (= 70 kcal/203 kj). De hoeveelheid koolhydraten varieert en verklaart het verschil in de energetische waarde van de verschillende dranken. In de eninformatie staat een overzicht met de energie in de verschillende dranken. De tabel hieronder geeft een uitgebreider overzicht, waarin ook de koolhydraten zijn opgenomen. Inhoud Energie** Koolhydraten** ml kj kcal g Niet alcoholhoudend Frisdrank frisdrank light 1 glas frisdrank suikerhoudend 1 glas Vruchtensap appelsap 1 glas sinaasappelsap 1 glas Alcoholhoudend Bier Alcoholvrij bier 1 glas (fluitje of stapelglas) glas (vaasje) flesje Pils (5 volume% alcohol) 1 glas (fluitje of stapelglas) glas (vaasje) flesje blikje blikje Zwaar bier ( >7 volume% alcohol) 1 glas (voetglas) flesje Wijn rood 1 glaasje glas wit, droog 1 glaasje glas wit, zoet 1 glas rode port 1 glas Sterke drank/mixdranken advocaat 1 glaasje Breezer 1 flesje jenever 1 glaasje likeur ( >25 volume% alcohol) 1 glaasje mixdrank (rum/cola) 1 glas Alcohol kan niet in het lichaam worden opgeslagen. Het krijgt daarom voorrang boven de verbranding van vet, eiwitten en koolhydraten. Zolang de energie-inname in balans is met het verbruik, heeft dit geen consequenties. Als een positieve energiebalans ontstaat door de alcoholconsumptie, dan wordt vet opgeslagen, met name in de buikholte. Dit effect is onafhankelijk van het type drank. De calorieën in dranken Hieronder staat hoeveel calorieën er in de verschillende dranken zitten. Hoeveel calorieën u precies binnenkrijgt hangt natuurlijk af van hoe groot uw glas is. 1 glas frisdrank light jenever suikerhoudende frisdrank sinaasappelsap wijn bier (fluitje of stapelglas) likeur (> 25% alcohol) bier (vaasje) mixdrank * Enkele uitzonderingen als advocaat en roomlikeuren daargelaten ** Bron: NEVO-tabel 6 ml kcal

9 Hoe groot is uw glas? 7 Hoe groot is uw glas? In principe zit er in een glas bier evenveel alcohol als in een glas wijn of een glas sterke drank. Maar het maakt natuurlijk nogal wat uit of u uit een groot of een klein glas drinkt. Het advies van de Gezondheidsraad is dagelijks maximaal 2 glazen voor mannen en 1 glas voor vrouwen. Het advies gaat uit van een glas bier van 250 ml, een glas wijn van 100 ml en een glas sterke drank van 35 ml. Is uw glas groter of kleiner? Het is de moeite waard om dat eens te meten. Om u alvast een idee te geven. Er gaan ruim zeven glazen uit een fles wijn van 750 ml. Als u minder dan zeven glazen uit een fles haalt, dan is uw glas groter dan het normale wijnglas. Onderrapportage bij de voedingsanamnese en overrapportage als het om bewegen gaat zijn bekende fenomenen. Ook voor de alcoholconsumptie is het lastig om een goed beeld te krijgen. Sociaal wenselijke antwoorden zijn te verwachten. Ook door de verschillende glas- of portiegroottes is het niet eenvoudig om een goed inzicht te krijgen. Het advies van de Gezondheidsraad gaat uit van een standaard glas waarin 10 gram alcohol zit. De inhoud van de standaard glazen is: Sterke drank 35 ml Wijn 100 ml Bier 250 ml Omdat bier het laagste alcoholpercentage heeft, is het standaard glas het grootst. Veel glazen zijn echter geen standaard glas en met name bij wijn en sterke drank wordt niet elk glas even vol geschonken. Om te weten over welk glas u met de praat, kunt u de Glazenliniaal gebruiken. Op deze liniaal zijn verschillende glazen op ware grootte afgebeeld. Ook staat hier tot hoever die glazen zijn gevuld, en wat de inhoud in ml is. U kunt dit vergelijken met de inhoud van het standaard glas. Daarnaast kan de verpakkingsmaat helpen: een flesje bier gaat leeg; een blikje ook. Een fles wijn blijft vaak niet langer dan een of twee dagen staan. Uit een fles wijn gaan zeven standaardglazen. Als de fles sneller leeg is, is de glasmaat groter dan standaard. Niet alleen de glasgrootte speelt een rol bij de gerapporteerde hoeveelheid, maar ook andere aspecten kunnen vertroebelend werken. Een enkel voorbeeld: Wij drinken regelmatig een glaasje wijn bij het eten, terwijl onuitgesproken blijft... en dan gaat de fles leeg. Dat maakt het verschil tussen 80 of 300 kcal (een glaasje of een halve fles). Of Ik drink niet zo snel, zonder de toevoeging maar blijf wel heel lang. Zoals eerder aangegeven moeten ook de hapjes naast het drankje niet worden vergeten.

10 Alcohol bij diabetes 8 Informatie over alcoholconsumptie bij diabetes staat niet in de eninformatie opgenomen omdat het om een individueel advies vraagt. De aanbeveling in de Voedingsrichtlijnen bij diabetes 6 van de Nederlandse Diabetes Federatie is dat er bij diabetes geen bezwaar bestaat tegen matige alcoholconsumptie. Mensen met diabetes en tegelijkertijd overgewicht en/of hypertensie doen er echter goed aan de alcoholconsumptie zoveel mogelijk te beperken. Bij alcoholconsumptie moet de bloedglucose in de gaten gehouden worden. Alcohol werkt bloedglucoseverlagend omdat het de gluconeogenese in de lever onderdrukt. Dertig tot 90 minuten na consumptie van de alcohol is het effect het grootst. De kans op een hypoglycemie is door het bloedglucoseverlagende effect groter wanneer de alcohol zonder een maaltijd wordt gedronken. Een van de praktische adviezen in de Voedingsrichtlijnen is daarom om extra koolhydraten in te nemen of eventueel de insulinedosering te reguleren op het moment dat het bloedglucoseverlagende effect optreedt (te bepalen door zelfcontrole). Alcohol kan ook tot een hypoglycemie leiden bij gebruik van bloedglucoseverlagende medicatie. De dient hier alert op te zijn.

11 Alcohol, niet voor iedereen 9 Alcohol, niet voor iedereen De alcohol uit bier, wijn of een andere alcoholhoudende drank komt in het bloed en heeft een verdovend effect op de hersenen. Daarom gelden voor volwassen de volgende adviezen: Drink geen alcohol in combinatie met verkeer, werk, studie of sport. Drink geen alcohol wanneer je zwanger bent of zwanger wilt worden. Drink ook geen alcohol als je borstvoeding geeft. Drink geen alcohol in combinatie met medicijnen of drugs. En tot slot: drink geen alcohol als je moe bent, als je gespannen bent of als je andere persoonlijke problemen hebt. Voor jongeren die nog in de groei zijn is het drinken van alcohol schadelijk voor hun gezondheid. Daarom geldt: Geen alcohol voor jongeren onder de 16 jaar. Geen sterke drank voor jongeren onder de 18 jaar. In de eninformatie staat aangegeven wie, in welke situaties geen alcohol moeten drinken. Daarnaast kunt u als zorgverlener alert zijn op mogelijk zwaar alcoholgebruik en alcoholafhankelijkheid/verslaving. De drinktest van het NIGZ (Nederlands Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie) kan hierbij ondersteunen ( Bij alcoholverslaving is doorverwijzen noodzakelijk, het Trimbos-instituut ( kan u daarbij verder helpen.

12 Doe de test 10 Op de achterzijde van de eninformatie staat een test. Die test is bedoeld om de te laten stil staan bij zijn of haar alcoholconsumptiepatroon. De test bestaat uit twee stappen. Stap 1 Weekoverzicht Dit weekoverzicht moet de zelf invullen, bijvoorbeeld voor het volgende consult. Dit weekoverzicht vraagt naar de consumptie van alcoholhoudende dranken in een week, met onderscheid tussen de dranken en plaats van consumptie: thuis of elders. Dit weekoverzicht maakt het gesprek over de alcoholconsumptie concreter. Stap 2 Bespreking van weekoverzicht De bespreking van het weekoverzicht vindt in het volgende consult plaats. Hierbij kunt u onder andere gebruik maken van de Glazenliniaal om de glasgroottes na te vragen de tabel op pagina 6 met de hoeveelheid energie in verschillende dranken en verschillende portiegroottes de aandachtspunten die onder stap 2 van de eninformatie zijn genoemd > Welk drankje in de week is u het meeste waard? Koester dat drankje. > Welke dag van de week zou u uw drankje wel kunnen laten staan? > Geniet bewust, ga ervoor zitten. Drink uw glas niet zonder nadenken leeg. > Is er een bepaalde dag van de week dat u meer drinkt dan de andere dagen? Kunt u het op die dag wat rustiger aan doen? > Haal lekkere, gezonde hapjes in huis, die weinig calorieën bevatten: uw heeft vast suggesties. > Neem er een glas water bij, goed voor de dorst. > Is een kleiner glas een idee? > Vergeet ook niet de andere verwencalorieën, zoals die uit snacks en snoeperijen. Als u daar ook op kunt bezuinigen, dan telt het lekker door.

13 Hoeveel calorieën drinkt u? Als u uw gewicht op peil wilt houden is het belangrijk om voldoende te bewegen en niet meer calorieën binnen te krijgen dan u nodig heeft. Wilt u weten hoeveel calorieën u uit alcoholhoudende dranken haalt? Doe de test hieronder en Doe de test bespreek hem met uw. Stap 1 > Wat drinkt u per week? Vul hieronder in welke en hoeveel alcoholhoudende dranken u de afgelopen week heeft gedronken. Begin bij gisteren en ga dan terug tot u een hele week heeft ingevuld. Maandag Vul het aantal in Bier Wijn Sterke Mixdrank drank Glazen Flesjes Blikjes Glazen Glazen Glazen Iets anders Kruis aan Waar? Ergens Thuis anders 11 Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Totaal Kijk voordat u naar stap 2 gaat nog eens kritisch naar het overzicht hierboven en stel uzelf de volgende vragen: Bent u echt niets vergeten? Drinkt u uit grote, kleine of normale glazen? Eet u bij een drankje ook lekkere hapjes? Zo ja welke? Stap 2 > Wat zijn uw plannen? Samen met uw kunt u bovenstaande overzicht bespreken en kijken of u iets wilt veranderen. Als u minder verwencalorieën wilt gebruiken, bijvoorbeeld om af te vallen, dan heeft u wellicht wat aan de volgende suggesties: Welk drankje in de week is u het meeste waard? Koester dat drankje. Welke dag van de week zou u uw drankje wel kunnen laten staan? Geniet bewust, ga ervoor zitten. Drink uw glas niet zonder nadenken leeg. Is er een bepaalde dag van de week dat u meer drinkt dan de andere dagen? Kunt u het op die dag wat rustiger aan doen? Haal lekkere, gezonde hapjes in huis, die weinig calorieën bevatten: uw heeft vast suggesties. Neem er een glas water bij, goed voor de dorst. Is een kleiner glas een idee? Vergeet ook niet de andere verwencalorieën, zoals die uit snacks en snoeperijen. Als u daar ook op kunt bezuinigen, dan telt het lekker door.

14 Meer informatie Geraadpleegde literatuur CBS 6 POLS, gezondheid en arbeid. Permanent onderzoek leefsituatie, gezondheid en arbeid. Voorburg ( Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 6. Den Haag: Gezondheidsraad, 6; publicatie nr 6/21. U kunt deze publicatie downloaden vanaf of aanvragen via order@gr.nl Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 6- achtergronddocument. Den Haag: Gezondheidsraad, 6; publicatie nr A06/08 U kunt deze publicatie downloaden vanaf of aanvragen via order@gr.nl Nederlandse Diabetes Federatie. Voedingsrichtlijnen bij diabetes 6. Nederlandse Diabetes Federatie. Amersfoort U kunt deze publicatie downloaden vanaf (> zorg > richtlijnen) of aanvragen via info@diabetesfederatie.nl

15 De Nederlandse Vereniging van Diëtisten en Diëtisten Coöperatie Nederland hechten belang aan goede informatie voor de, gebaseerd op de meest recente inzichten. Beide organisaties onderschrijven ook het belang van deze brochure, de bijbehorende eninformatie en de Glazenliniaal. Deze materialen zijn gebaseerd op het achtergronddocument Richtlijnen goede voeding 6 van de Gezondheidsraad. De materialen zijn geschreven door PIT Actief op verzoek van het Centraal Brouwerij Kantoor (CBK), de overkoepelende organisatie die de belangen behartigt van in Nederland gevestigde bierbrouwerijen. Extra materialen De informatie over alcohol in een gezonde levensstijl bestaat uit een achtergrondbrochure, de Glazenliniaal en een blok met informatievellen voor de. Een nieuw blok en andere materialen kunt u aanvragen bij het Centraal Brouwerij Kantoor (CBK). Herengracht BX Amsterdam Postbus AG Amsterdam Tel. (020) Fax (020) info@cbk.nl Colofon CBK - Amsterdam - 7 Teksten: Pit Actief, Soest Ontwerp: En-i, Nijmegen Druk: SHD Grafimedia, Swalmen Antwoorden De juiste antwoorden op de stellingen van de eerste pagina. Matige alcoholconsumptie verlaagt het sterfterisico omdat dit het LDL-serum- cholesterolgehalte verlaagt. > Niet waar. Matige alcoholconsumptie verlaagt het sterfterisico omdat dit het HDL-serum- cholesterol verhoogt. Maximaal twee glazen alcoholhoudende drank per dag is equivalent aan maximaal veertien glazen per week. > Niet waar. Piekgebruik moet worden vermeden. Wijn is gezonder dan bier. > Niet waar. De gezondheidseffecten zijn onafhankelijk van het type drank. Matig alcoholgebruik verbetert de insulinegevoeligheid. > Waar. Hierdoor daalt, bij gelijkblijvend gewicht, het risico op het ontstaan van diabetes mellitus type 2.

16