Voorwoord. 1 Spelen met vuur
|
|
- Raphaël Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voorwoord Een sympathieke, hardwerkende ondernemer op geitenwollen sokken wiens levenswerk door het financiële establishment om zeep is geholpen. Of: een sluwe zakkenvuller die zich over de ruggen van gewone mensen opwerkte en die met zijn dure hobby s zijn bank eigenhandig om zeep hielp. De fans en critici van Dirk Scheringa hebben zo hun uitgesproken opvattingen over de man, die in het najaar van 2009 Nederland fascineerde tijdens de openbare ondergang van zijn DSB-imperium. Maar voor de meer neutrale volgers van dit drama blijven er meer vragen dan antwoorden. Wie is toch deze man, die als slachtoffer poseerde ( we zijn kapotgemaakt ), maar wel duizenden gedupeerden achter zich aan kreeg? Treffen zijn verwijten aan de buitenwereld doel, of moet hij de schuld toch bij zichzelf zoeken? Die vragen fascineerden Nederland al in de oktoberweken, toen de ondergang van het DSB-imperium in volle gang was. Kranten en tvrubrieken deden al in het heetst van die strijd pogingen er antwoord op te geven. Nu alles wat aan DSB herinnert uit het openbare leven is verwijderd, tot en met de trotse naam op het stadion van voetbalclub AZ, is het de moeite die kernvragen nog eens te beantwoorden. Maar dan vanuit een breder perspectief. Dit boek begint daarom op de septemberdag in 1950 waarop de jonge Scheringa het levenslicht zag. Het traceert de carrière van een man, die van jongs af aan opvalt door zijn enorme geldingsdrang. Een 6 voor techniek, een 10 voor inzet, kreeg hij op de politieschool te horen - en daarmee was de toon gezet. Zijn doorzettingsvermogen, tot uiting komend in het op 49-jarige leeftijd uitrijden van de loodzware alternatieve Elfstedentocht van 1999, koppelde hij aan een grote inventiviteit op het vlak van financiële producten. Scheringa sloeg voortdurend als eerste wegen in die anderen niet zagen of aandurfden. Dat was zijn grote kracht, menen zijn fans. Daarmee begaf hij zich op glad ijs, vinden zijn critici. Het is aan de lezer te kiezen tussen deze twee stromingen - of een eigen, meer genuanceerde visie te ontwikkelen op Scheringa en de ondergang van zijn bank. Dit boek is daarvoor bedoeld. Het is niet geschreven vanuit bepaalde vooroordelen, maar poogt in de beste journalistieke tradities zoveel mogelijk de feiten te laten spreken. 1 Spelen met vuur Dirk Scheringa is 7 jaar oud wanneer hij met vuur speelt - en daarmee voor de eerste keer de krant haalt. Hij heeft een fikkie gestookt in de ouderlijke woning in De Wilp. Terwijl zijn vader al naar zijn werk is op de zuivelfabriek,
2 ruikt zijn moeder een scherpe rooklucht. Het blijkt uit de slaapkamer te komen. Het beddengoed in het kinderledikant staat in brand. Zij voorkomt een drama door het brandende kapokbed naar buiten te gooien. Het vuur slaat zij uit met een kussen. De brand is ontstaan doordat de kinderen vermoedelijk met lucifers hebben gespeeld, meldt de politie. Scheringa is niet in De Wilp geboren. Zijn wieg staat in het Groningse Grijpskerk, zo n twintig kilometer ten westen van de stad Groningen, waar hij op 21 september 1950 wordt geboren. Het is een klein dijkdorp met een kerk, een café, twee molens en een fierljepbaan. De bewoners worden laatdunkend smaalruggen genoemd. Nog geen half jaar na de stormachtige, maar zonnige geboortedag verlaat de familie het dorp. Vader Willem Scheringa en moeder Antje Bruining, die een jaar eerder zijn getrouwd, verhuizen naar het dorp Feanwâlden (Veenwouden). In het Friese plaatsje, waar op dat moment nog geen 1500 mensen wonen, kan vader Scheringa tweede kaasmaker worden bij een zuivelbedrijf. Het is een kans hoger op de carrièreladder te komen die Scheringa senior met beide handen aanpakt. De verhuizing zal de eerste blijken van een hele trits: van Groningen naar Friesland, naar Groningen en weer terug. In de tijd dat Dirk nog thuis woont, verhuist de familie Scheringa na Veenwouden nog naar De Wilp, Wolvega en Oudwoude. Het is een jeugd in een doorsneearbeidersgezin, dat Scheringa later, in een vergelijking met het gezin van zijn vrouw, zal omschrijven als een gezin van los zand. Behalve Dirk krijgen Willem Scheringa en Antje Bruining nog twee dochters: Gepke en Ineke. Wij moesten voor onszelf zorgen. Scheringa noemt zijn vader later een harde werker die vooruit probeerde te komen. We zijn als gezin zo vaak verhuisd omdat hij ergens anders een stapje hoger kon komen. Via een aantal tussenstappen schopt Willem Scheringa het uiteindelijk tot chef-kaasmaker in de zuivelfabriek Huisternoord in Oudwoude. Hoewel hij steeds meer bewondering krijgt voor de manier waarop zijn vader de zaken aanpakte, zal Dirk Scheringa zich later ook veelvuldig laten ontvallen dat hij weinig plezier heeft beleefd aan de vele verhuizingen. Al dat verhuizen, ik kan het iedereen afraden. Weinig bevorderlijk voor je sociale contacten. Of voor het leerproces. Maar hij laat ook weten dat hij er veel van heeft geleerd: Steeds opnieuw beginnen, aanpassen, nieuwe vrienden maken, nieuwe situaties. Daardoor leer je snel oplossingen zoeken. Je ontwikkelt een radar in je hoofd. Israëliërs hebben ook zo n zintuig. Op je hoede zijn om in te spelen op nieuwe situaties. Het is ook wel eens onrustig. Het is vooral die onrust die hem later zal doen besluiten met zijn eigen vrouw en kinderen in hetzelfde dorp te blijven wonen, Spanbroek. Geborgenheid is alles voor mijn kinderen, voor mij en mijn vrouw. Mensen om je heen die je kent, met wie je vertrouwd bent. Mijn vader had geen keuze, ik wel.
3 Tussen alle onrust door is er een zeer constante factor in de jeugd van kleine Dirk: de kerk. Hij groeit op in een gereformeerd nest. Waar de familie ook woont, de kerk wordt elke zondag trouw bezocht. Later zal hij zijn geloof noemen als een van de redenen om voetbalclub AZ van de ondergang te redden. Ik zie het zo: ik wil de mensen, de supporters, graag iets geven. Dat komt voort uit mijn geloof. Het zal vader en moeder Scheringa goed doen. Zelf komen zij immers ook uit traditioneel gereformeerde gezinnen. Voor de beide opa s van Dirk is een stem op de ARP net zo vanzelfsprekend als het dagelijks gebed aan tafel. Het zijn die beide opa s, van wie er een ook Dirk heet, naar wie Scheringa later steevast zal verwijzen als hem gevraagd wordt van wie hij de talenten heeft die hem zijn successen hebben gebracht. De ene is boer, voorzitter van de landarbeidersbond en raadsman voor de rijke herenboeren in Groningen. De ander is marskramer en kan volgens Dirk goed verkopen. Van de eerste heeft hij het goed kunnen denken, van de tweede zijn commerciële inzicht, aldus Scheringa. In 1963, op zijn dertiende, begint Scheringa aan de Mulo in Wolvega. Hij is nog niet zo lang bezig als hij, naast school, een lucratief bijbaantje vindt: het verkopen van tijdschriften aan de deur. In de buurt brengt hij kranten rond en probeert ook bladen als Margriet en Donald Duck te slijten. De inkomsten zijn zeer welkom, want tot zijn vijftiende moet de kleine Scheringa het stellen zonder zakgeld. Soms wilden mensen de blaadjes niet kopen. Dan vonden ze de prijs van 1,25 gulden te hoog. Vaak wist ik ze dan toch over te halen om het te kopen voor bijvoorbeeld 1,10 gulden. Dan haalde ik toch nog een leuke winst op een inkoopprijs van 1 gulden. Blijkbaar had ik dat toch aardig in de vingers. Zijn commerciële talenten leveren hem bij zijn werkgever in die periode al de titel van beste verkoper van Friesland op. Voor de zaterdagen regelt hij nog een bijbaantje voor zichzelf. In Oldeholtpade gaat hij voor de bakker met de broodkar rond. Omzet 100 gulden, verdiensten 10 gulden, weet Dirk nog. Vanaf het moment dat hij zelf geld gaat verdienen, geven zijn ouders hem een wijze les mee: Sparen, sparen, sparen. En dat is wat Dirk braaf doet. Op school gaat het ondertussen niet bijster crescendo. Voor rekenen mag hij dan negens halen, de andere vakken gaan Scheringa beduidend minder goed af. Wanneer hij bij de firma Boll en Scharp in Wolvega voor zichzelf nog een baantje heeft geregeld waarbij hij stoelen in de was en beits moet zetten, worden de prestaties op school allengs minder. Na twee jaar moet hij van de Mulo af. Omdat het rekenen hem zo goed afgaat, raadt een leraar hem aan naar de detailhandelsschool in Leeuwarden te gaan. Dirk zelf ziet dat wel zitten, maar voor zijn ouders zijn de reiskosten een probleem. Het kostte 50 gulden per week. Dat konden ze niet betalen, zegt hij. Het enige wat er voor Dirk op zit, is werken. Vanaf het Friese gat Oudwoude, waar hij inmiddels woont, is het over de Foarwei, dwars door de weilanden heen, maar een klein stukje fietsen naar Kollum. Daar vindt hij
4 aan de Voorstraat binnen korte tijd een baan als leerling-handzetter bij drukkerij Banda, die onder meer de Kollummer Courant drukt. Eén dag per week gaat hij naar de grafische school in Groningen. Het werk achter de bok bij Banda op de overige dagen is zwaar en de verdiensten zijn met 18 gulden per week niet om over naar huis te schrijven. De uitbetaling van zijn eerste loon zal hij niet snel vergeten. In plaats van de overeengekomen 18 gulden, krijgt hij slechts 6 gulden. De kosten van de zethaak, een van de belangrijkste instrumenten van een zetter, zijn in mindering gebracht. Banda vond dat we die zelf moesten betalen. Het duurt niet lang voordat bij Scheringa het besef doorbreekt dat hij met zijn huidige werkzaamheden niet snel hogerop zal komen. Wil hij een carrière opbouwen, dan moet hij niet alleen werken, maar ook studeren. Met de passie en het doorzettingsvermogen die hij naar eigen zeggen van vader Willem heeft geërfd, stort hij zich in de avonduren op een middenstandsdiploma en een diploma boekhouden. Op zijn zeventiende - hij werkt dan nog steeds als leerling-handzetter in de drukkerij en is nog steeds druk bezig met zijn avondstudies - ontmoet Scheringa Baukje de Vries. Hij komt haar tegen in Damwoude in de straat die in de volksmond de Veiling wordt genoemd en waar het café van het dorp is gevestigd. Hoewel Dirk en Baukje zelf nog niet in de kroeg komen, weten ze samen met vrienden en vriendinnen de Veiling wel te vinden als ontmoetingsplek voor jongeren. Baukje, die een jaar jonger is dan hij, is op dat moment leerling-ziekenverzorgster. De jaren die volgen zijn drukke tijden voor Scheringa. Hij vindt een nieuwe baan als boekhouder op accountantskantoor Germs, waar hij belastingpapieren invult. Johan Adema leert hem er het vak. Scheringa ziet zijn nieuwe betrekking als een stap omhoog. Eindelijk weg van de stofjas en de zethaak. Geen smerige inkthanden meer. Naast zijn werk brengt hij veel tijd door met Baukje, die inmiddels bejaarden verzorgt. In de avonduren is er tijd voor allerhande cursussen. Daarnaast is hij lid geworden van de jongerenvereniging van het CNV, actief lid van de ARP en secretaris van de vakvereniging Friesland. Het is een vormende periode, waarin hij veel opsteekt. Zowel van zijn nieuwe werk en de CNVcongressen die hij afloopt als van de vele discussies over het geloof en het leven met ARP-vrienden. Dat hij in die periode zoveel heeft geleerd, merkt Scheringa eigenlijk pas echt goed als hij in 1970 in militaire dienst gaat. Hij komt terecht in een peloton met artsen, sociologen, juristen en jongens van technische hogescholen. Daar merkte ik dat ik de discussie goed aankon. Het was een soort brainwave van intelligentie. Tijdens zijn militaire dienst denkt Scheringa veelvuldig na over zijn leven na de dienst. Wanneer hij het leger verlaat, weet hij nog niet precies hoe de volgende stap in zijn carrière eruit moet zien. Korte tijd gaat hij terug naar accountantsbureau Germs, maar al snel besluit hij dat hij bij de politie wil. Daar verdiende je meer dan op kantoor. Vader Willem, die zelf reservist is bij de rijkspolitie, ziet de plannen
5 van zijn zoon niet zitten. Hij zei dat ik voor politieman niet geschikt was. Ik zou afgekeurd worden, zei hij. Maar Dirk is eigenwijs genoeg en meldt zich aan bij de gemeentepolitie in Amsterdam. Hij wordt aangenomen, maar als hij kenbaar maakt dat hij maar een paar jaar in de hoofdstad wil blijven en dan weer snel terug wil naar Friesland, mag hij meteen zijn spullen pakken. Dat is niet de houding die de hoofdstedelijke politie verwacht van haar nieuwe rekruten. Voor Scheringa is het een teleurstelling, maar hij laat het er niet bij zitten. Via een geslaagde sollicitatie bij de rijkspolitie kan hij zijn droom alsnog verwezenlijken. Voor hij de straat op mag, moet hij eerst naar de politieschool in Apeldoorn. Al snel blijkt dat de inzet van Scheringa enorm is. Bij zijn vechttraining krijgt hij weliswaar een magere 6 voor techniek, maar een 10 voor zijn inzet. Ook bij de looptrainingen hoort hij bij de besten. Scheringa herinnert zich het eerste verslag van die trainingen. Ik weet nog precies wat er stond: loopt wat houterig maar beweegt voldoende snel. Nou da s ook mooi, dacht ik. Wat bleek? Ik was de snelste van de klas. Scheringa slaagt met vlag en wimpel voor de politieschool. Hij zit bij de tien besten van de 259 jongens die aan de opleiding zijn begonnen. De familie is apetrots. Het is een mooie tijd, vindt Scheringa. Ik vond het werk bij de politie fantastisch. Je staat midden in de maatschappij en bent altijd overal bij. Het is heel bijzonder om daarin te mogen werken. Maar er zijn ook mindere kanten aan zijn baan. Als politieman mag hij niks in zijn eigen dorp, zo merkt hij al snel. Niet bij de voetbalclub, niet naar het carnaval. Tegenwoordig is dat ondenkbaar, maar in die jaren ging dat gewoon zo. Je was toch gewoon een soort controleur van de mensen. De politie was een gesloten groep met eigen sportwedstrijden en kaartavonden en zo. Ook ontdekt Scheringa al snel nadat hij van de politieschool is afgezwaaid, de harde kanten van het vak. Hij is net twee weken aan het werk op zijn nieuwe post in het Noord-Hollandse Spanbroek als hij voor het eerst in aanraking komt met een verkeersdode. Later beschrijft hij het voorval waarin hij samen met een collega in de winter een lijk uit een sloot haalt en in een kamertje van een naburig bejaardentehuis laat ontdooien. Zo iemand moet je dan in bad afspuiten en vervolgens fatsoeneren. Het erge is dat je bij jezelf merkt hoe je ernstige dingen steeds meer gaat relativeren, aldus Scheringa. Het zijn heftige ervaringen in een verder grotendeels zorgeloos leven. Op 16 november 1973 trouwt Scheringa met Baukje. Ze zijn dan al bijna zes jaar samen, hij is 23 jaar, zij 22. De trouwerij vindt plaats op het Friese landgoed Rinsma State in Driesum. Dat het monumentale landhuis, dat op dat moment dienstdoet als gemeentehuis van Dantumadeel, later zijn eigendom zal worden, kan hij noch Baukje op dat moment bevroeden. Na de kerkelijke inzegening en de feestelijkheden rondom het huwelijk pakken Dirk en Baukje de draad van hun dagelijks leven weer op. Er komen ook een paar nieuwe bezigheden bij. Zo wordt Scheringa lid van de Junior Kamer in Friesland. De club is onderdeel van de Junior Chamber
6 International, die zo n 8000 lokale afdelingen kent met in totaal ruim leden. Doel van de JCI is de jonge en ambitieuze mensen die lid zijn, hun leiderschaps- en persoonlijke capaciteiten te laten ontwikkelen. Het is een netwerk van hoger opgeleiden tot 40 jaar. Ik bezocht congressen in de hele wereld over management. Ik deed er trainingen in bedrijfsleiding, leerde interviews doen en samenwerken. Ik leerde er body language. Hoe je elkaar een hand geeft. De manier waarop je dat doet, zegt iets over dominantie. Scheringa laat zich op die congressen testen. Ik wilde weten wat ik kon. Het bleek dat ik administratief goed was. Dat ik goed kon verkopen, kon communiceren en leiding geven. Maar ik wilde meer. Naast zijn vaste baan bij de politie steekt Dirk in die periode ook steeds meer tijd in een nieuwe hobby. Voor zijn eigen lol, en om anderen een plezier te doen, vult hij belastingpapieren in voor vrienden en bekenden. De trucs die hij heeft geleerd van Johan Adema op accountantskantoor Germs is hij niet verleerd en hij schept er buitengewoon veel genoegen in er voor zijn vrienden het maximale uit te halen. Het gebeurt allemaal in de avonduren, op de zolderkamer van het huis op de Aardebaan 44 in Opmeer, waar hij in 1974 met Baukje is gaan wonen. Zijn hobby in de avonduren gaat hem steeds meer tijd kosten als hij ook begint met het adviseren over leningen en verzekeringen. Maar die tijd besteedt hij er graag aan - hij haalt er steeds meer voldoening uit, merkt hij. Misschien, zo denkt hij met steeds grotere regelmaat, vindt hij zijn vrijwillige klussen in de avonduren zelfs wel leuker dan zijn werk bij de politie. 2 Aan de slag met Frisia Scheringa is vijf jaar agent in Spanbroek als hij op een avond terugkomt van een verkeersongeluk in Obdam. Direct daarna krijgt hij de oproep om naar een ander ongeluk te gaan, op de snelweg A7. Daar ziet hij een ravage: twee hysterisch gillende kinderen op de achterbank, de moeder dood naast de auto, de zwaargewonde vader achter het stuur. Ik heb nog even met hem kunnen praten, zegt Scheringa. Totdat hij stierf. Die avond heb ik een flinke borrel genomen. Daarna zei ik tegen Baukje: Nu ga ik echt voor mezelf beginnen. De 27-jarige Scheringa neemt ontslag bij de politie en gaat zich helemaal wijden aan Buro Frisia. Twee jaar daarvoor heeft hij Buro Frisia opgericht, als betaalde voortzetting van zijn gratis advieswerk. Hij rekent nu 30 gulden per belastingaangifte. Zijn klanten hebben het er graag voor over. Scheringa ontdekt aftrekposten waar ze nog nooit van hadden gehoord. Ik merkte dat ik mensen wilde adviseren over leningen en verzekeringen. Ik ging vervolgens bemiddelen in hypotheken en onroerend goed. Ik kreeg er
7 plezier in. Zo werd mijn slaapkamer mijn kantoor. Via mond-totmondreclame heeft hij algauw meer dan vierhonderd klanten. In de avonduren haalt Scheringa alle diploma s die nodig zijn voor zijn werkzaamheden: handelskennis, assurantiën en makelaardij. In 1977, het jaar waarin Scheringa voor zichzelf begint, valt het rode kabinet van Joop den Uyl. De tijd van herverdeling van kennis, macht en inkomen is voorbij, net als het hippietijdperk. In Den Haag vormen Dries van Agt van het CDA en Hans Wiegel van de VVD een nieuwe coalitieregering. De burger mag weer materialistisch worden. Begin jaren 80 mag de werkloosheid nog hoog zijn, maar beginnen de beurskoersen aan te trekken. Winst en veel geld verdienen zijn geen vieze woorden meer. Het woord yuppie doet zijn intrede in de Nederlandse taal. Scheringa heeft zelf ook politieke ambities. In 1976 is hij raadslid geworden voor het CDA. Maar bij de verkiezingen in 1979 stopt hij er alweer mee. Het werk is te druk geworden, hoewel hij nog jarenlang als voorzitter van de afdeling zal fungeren. Frisia groeit als kool. In 1980 doet Scheringa zijn eerste overname. Hij koopt een plaatsgenoot die bemiddelt in persoonlijke leningen. Die man was dynamisch, maar ik ben nog dynamischer. Er zullen nog tientallen overnamen volgen, zoals Becam, Roona, Moonen, Nationale Geldservice, Postkrediet. De bedrijfjes van Scheringa zijn slechts bemiddelaar. Ze brengen hun leningen onder bij banken. Later koopt Scheringa een aantal voorschotbanken. Dat zijn geen echte banken - zij mogen alleen geld uitlenen dat ze zelf binnenhalen, en niet, zoals echte banken, geld uitlenen dat ze niet hebben. Commercieel is Frisia succesvol, net als de andere, vaak aan een regio gebonden merken. Met een eigenzinnige mix van onorthodoxe marketing, scherpe tarieven en een nieuw bedrijfsmodel weet Frisia tienduizenden klanten leningen en verzekeringen te verkopen. Scheringa springt behendig in een gat in de markt dat andere partijen over het hoofd zien. De spaarzame wederopbouwgeneratie die alleen goederen kocht die contant konden worden betaald, maakt plaats voor de babyboomers die alles meteen willen hebben. De Nederlander vindt geld lenen steeds gewoner. Waarom vijf jaar wachten op een nieuwe auto als die morgen voor de deur kan staan? De eerste geldwervende advertenties van Frisia op 25 mei en 4 augustus 1977 in de Leeuwarder Courant De andere banken zoals de ABN, Amrobank, Rabobank en de NMB breiden in de jaren 80 hun netwerk in Nederland uit met steeds luxueuzere kantoren op prestigieuze en dure locaties. Op de hoofdkantoren serveren kelners in jacquet en met witte handschoenen de bestuursleden hun koffie.
8 Scheringa heeft al die kosten niet. Banken maken eerst een werkgroep, stellen een plan samen, vergaderen een jaar en voeren uiteindelijk het product in. Daar doen wij iets korter over: we ontwikkelen in vier weken tijd een product. Met een paar kantoren verspreid over het land en een advertentiebombardement kan hij overal leningen slijten. Frisia, en later andere bedrijfjes uit de stal van Scheringa, adverteren zich te pletter. Wie een lokale krant, tv-gids of het ANWB-blad De Kampioen uit de jaren 80 openslaat, kan niet om de advertenties van zijn bedrijven heen. De consument die geld nodig heeft voor een auto of een dakkapel kan met zijn vinger langs de tabel en daarin opzoeken hoeveel dat per maand gaat kosten. Frisia plaatst zijn eerste advertenties voor tweede hypotheken al in Belastingvoordelen, zoals de aftrekbaarheid van de rente op consumptief krediet, meet Scheringa breed uit in zijn advertenties. Als voormalig invuller van belastingformulieren weet hij als geen ander dat de hardwerkende Nederlander tippelt op vermeende belastingvoordeeltjes. Voor het gemak gaat Scheringa er in veel advertenties vanuit dat iedereen in het hoogste belastingtarief valt. Destijds was dat 72 procent. Zo zien de leningen er nog voordeliger uit. In werkelijkheid valt slechts een klein percentage van de Nederlanders onder het toptarief. Het benadrukken van de fiscale voordeeltjes vormt een rode draad in zijn marketing. Zodra een bepaalde constructie wettelijk verboden wordt, duikt Scheringa op de volgende mogelijkheid. Zo springt hij van consumptieve kredieten naar hypotheken. Later koppelt hij een fiscaal bevoordeelde beleggingsverzekering (woekerpolis) aan een lening. Ook haakt hij eind jaren 90 aan bij de trend van het beleggen met geleend geld. De aanpak van Scheringa verschilt hemelsbreed van die van traditionele banken. Die adverteren zelden voor leningen. Ze zijn gewend dat de klant toch wel langskomt. Bovendien beconcurreren banken elkaar nauwelijks op de markt voor snel geld. Daarbij biedt Scheringa nog een voordeel boven de andere banken. Lenen kan snel en discreet bij Frisia en de andere labels. De lener hoeft niet langs bij de vader van een klasgenootje die toevallig bij de plaatselijke Rabobank werkt. Wie geld wilde lenen bij de lokale bank, moest zich bij het bordje kredieten vervoegen. Als je dan een week later met een nieuwe auto kwam aanrijden, wist het hele dorp dat je die op de pof had gekocht, herinnert Scheringa zich. Uitlenen is geen kunst, stelt hij. Het gaat erom het geld weer terug te krijgen. Scheringa werkt anders dan de gemiddelde Rabobank of de verzekeringsagent op de hoek van de straat. Vanaf het begin van ons bedrijf in 1977 waren we van s ochtends half negen tot s avonds negen uur open en elke zaterdag van negen tot vier. En alles rookvrij, zodat mensen in een gezonde omgeving financieel advies konden krijgen.
9 Als Frisia het stadium van de verbouwde slaapkamer is ontgroeid, vestigt hij het kantoor aan de Klaproos 2 in Spanbroek naast het gemeentehuis. Hij zal tien jaar vanuit dit kantoor blijven werken, voordat hij in maart 1990 als nieuw onderkomen het oude Sint Agnesklooster van de franciscanessen in het vijf kilometer verderop gelegen dorp Wognum koopt. De franciscanessen vormden een sobere orde. Dat beeld past bij ons, zegt Scheringa. De sfeer is sereen. We lopen neuriënd door de gangen. Zo n klooster geeft een warm gevoel, zegt Baukje over het gebouw. Zij zit in die jaren ook in de leiding van Frisia. Volgens Dirk is zij degene die hem afremt als hij al te driest doordraaft. Boven de openslaande deuren naar de tuin hangen de trofeeën van Scheringa: zijn diploma s, zijn medailles van Elfstedentochten en vergunningen van De Nederlandsche Bank, de Verzekeringskamer, het ministerie van Economische Zaken en de Stichting Toezicht Effectenverkeer. Vijf jaar later koopt hij ook het voormalige café Hendriks aan de overkant van de Kerkstraat in Wognum erbij. Dat wordt het nieuwe opleidingscentrum voor Frisia en later DSB. Scheringa houdt alles in eigen hand en heeft weinig vertrouwen in externe toeleveranciers. In de loop der jaren koopt hij niet alleen allerlei kredietbemiddelaars. Hij richt ook allemaal bedrijfjes op die deze kredietverkopers ondersteunen. Hij heeft een eigen drukkerij, een opleidingscentrum, een bouwbedrijf, een reclamebureau en een softwarebouwer. Zijn belangrijkste rechterhand in die tijd is Bert Rozemond, die later ook secretaris van AZ zal worden. Maar Scheringa is niet te beroerd vooral zichzelf op de borst te slaan. Bij testen bleek dat ik financieel goed was: administratief, commercieel, communicatief. Ik heb veel talenten in me, gecombineerd met een nononsense aanpak. Ik heb drie begrippen geleerd: Keep it simple. Think Big. Be practicle. De oprichter van Frisia ziet zichzelf als een begenadigd zakenman. Mijn grootste talent? Ik ben een goede verkoper. En ik ben een goede inkoper. Mijn bedrijven adverteren veel in omroepbladen. Als ik met een grote omroep moet onderhandelen en ik ga daar 10 miljoen besteden, dan moet ik scherp inkopen. Ik heb geen la waar ik zomaar even geld uit kan trekken. In de inkoop zit de winst. Als het om belangrijke deals gaat, wil ik erbij zijn. Het echtpaar Scheringa krijgt in de jaren 80 twee zoons: Willem Dirk (1983) en Harry Rienk (1987). Toeval of niet: maar ook de Britse kroonprins Charles en Lady Di geven hun zonen deze voornamen. De opvoeding in Spanbroek is wel iets anders. Er zijn geen particuliere scholen en ook geen kindermeisjes. Willem en Harry moeten zich niets in het hoofd halen. Er staat geen directiestoel voor ze klaar. Ze moeten net zo gewoon blijven als hun vader. Het zijn knuffels. Jongens met een hoge emotionele intelligentie, zegt vader over hen. Als ze hun rijbewijs halen, kunnen ze hoogstens rekenen op een tweedehands Golfje. Zijn vader ergert zich nogal aan Willem, die niet
10 uitblinkt door werklust en ijver op school. Hij moet later, als Scheringa zijn eigen veestapel heeft, op de boerderij een helpende hand toesteken. Eigenlijk wil hij piloot worden - dat laat hij ook aan iedereen weten - maar hij gaat rechten studeren. Dat doet hij nog steeds. Hij is net als ik een laatbloeier, zegt Scheringa. Willem doet niet voor niets aan langeafstandslopen. Harry is de technische jongen. Hij is gek op computers. Daarnaast speelt hij in een band. Uit de zolder van het huis van de Scheringa s klinkt heel vaak het drumstel. Harry zal later voor AZ gaan werken. Hij begint met het draaien van muziek in het stadion. Later wordt hij hoofd van de audiovisuele afdeling van de club waaronder ook AZ TV valt. Daardoor hebben we Lindenberg (voormalig NOS-regisseur Martijn Lindenberg, red. ) aan de kant kunnen zetten. Die kostte ons euro per jaar. Harry doet het voor 7000 euro. De NOS en vele andere zenders komen nu kijken hoe hij het doet. Af en toe moet Harry Scheringa zich verweren tegen de supporters die vinden dat de muziek veel te hard staat en in de akoestiek van een vol stadion zo schel klinkt dat zelfs de buurman op de tribune niet meer verstaanbaar is als hij wat roept. In 2008 schrijft Harry op de fansite: Het inregelen van de omroeper en muziekweergave in een vol stadion is lastig. Bij deze afstemming zijn we volledig afhankelijk van de momenten dat het publiek veel of juist weinig herrie maakt. (...) Net als met een nieuw samengesteld voetbalteam zullen we nog enkele wedstrijden nodig hebben om tot maximale prestaties te komen. Harry Scheringa zal later een van de huizen van zijn vader aan de Spanbroekerweg betrekken. Maar hij is zeker geen verwend rijkeluiszoontje. Integendeel, t is wat we hier noemen een goeie peer, zegt iemand in Spanbroek. Iemand vertelt in het lokale café dat bij Willem zowel als Harry chippies zijn ingebouwd vanwege het gevaar van ontvoeringen. In 1993 stapt het echtpaar Scheringa welbewust in de schijnwerpers. Frisia Financieringen is door elf overnamen enorm gegroeid. De omzet is 1 miljard gulden en er staan 230 mensen op de loonlijst. Dirk is op dat moment al een rijk man, zij het een die nog nauwelijks in de publiciteit is geweest en weinig erkenning krijgt. Maar een op de tien leningen in Nederland wordt afgesloten bij Frisia of een van de andere merken van Scheringa. Frisia, dat al shirtsponsor is van AZ, is toe aan een nieuwe stap. Het bedrijf wordt hoofdsponsor van de Alkmaarse voetbalploeg. De boekhouding, de marketing en de automatisering van AZ verhuizen van Alkmaar naar het klooster in Wognum. Scheringa bemoeit zich met alles: van de openingstijden van de AZ-winkel tot de benoeming van de trainer. Deze stap gaat gepaard met een hoop publiciteit. Dirk en Baukje raken niet uitgepraat over hun eenvoudige afkomst, hun no-nonsense-aanpak en hun klantvriendelijkheid. Onze strategie is niet om mensen de duimschroeven aan te draaien. Een oude Chinese veldheer zei eeuwen
11 geleden al: Je moet altijd je tegenstander de kans geven te ontsnappen. We gaan niet over lijken en waken ervoor een spoor van menselijk leed achter te laten.
Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.
Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt
3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.
1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.
JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen
Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.
Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.
6,8. Profielwerkstuk door een scholier 5532 woorden 15 januari keer beoordeeld
Profielwerkstuk door een scholier 5532 woorden 15 januari 2010 6,8 23 keer beoordeeld Vak Economie Inhoud Voorpagina... 1 Inhoud. 2 Inleiding.. 3 Hoofdstuk 1. Dirk Scheringa.. 4-5 Hoofdstuk 2. De opkomst
Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
meest geweldige beslissing de basis van je hele business speels avontuur
Proficiat! Dit is de meest geweldige beslissing die je kon nemen om jouw business te doen uitgroeien van een zaadje (lees: passie) naar een tuin vol bloemen (lees : fulltime inkomen). Echt waar. Dit wordt
6 In Beeld. Bieke Depoorter
6 In Beeld Bieke Depoorter De 25-jarige fotografe Bieke Depoorter uit Ingooigem besloot pas in het laatste jaar middelbaar, tot verrassing van velen, om fotografie te gaan studeren. Ze trok naar het Kask
Jezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7
E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....
U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren
Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.
U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?
Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid
Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Werkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
La vita è bella! Het leven is mooi
La vita è bella! Het leven is mooi Hier zien jullie een aantal foto s van vrienden en activiteiten die ik met vrienden heb gedaan. Links bovenin: Bezoeken van een AS Roma voetbalwedstrijd met collega s
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Op de volgende pagina volgen wat foto s
Wat is een IT biografie?: In een IT biografie beschrijf je alles wat je kan op het gebied van IT en wat je nog wilt leren op het gebied van IT. Je leert de persoon kennen (mij) op het gebied van IT. In
F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot
Leven met aandacht Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot w e g D e v a n F r a n c i s c u s 2 Leven met aandacht Inhoud 1 De weg van Franciscus 9 2 De oprichting van de congregatie
Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I
Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of
Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.
Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
De Geschiedenis van de Witte Slagerij
De Geschiedenis van de Witte Slagerij Rotterdam-winter 1887 In een gezellige straat in Rotterdam Crooswijk woont Marie (geb. Maria Johanna Storm- 12-03-1868) met haar ouders en haar 4 jaar oudere broer
Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken
Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan
H E T V E R L O R E N G E L D
H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op
Veilig Nederland. Uw veiligheidsleverancier
Veilig Nederland Uw veiligheidsleverancier Woord vooraf Onderweg naar huis lastig worden gevallen op straat? s Ochtends, als u naar uw werk gaat, erachter komen dat uw auto is gestolen? U en uw gezin levend
Dakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt
Dakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt (voor de bovenbouw) Hier willen we je op weg helpen bij het maken van een spreekbeurt. Je hebt ervoor gekozen om je spreekbeurt te houden over daklozen, of
Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld
Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht
Wat kan ik voor u doen?
139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...
Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar?
Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.
IK HEB N IN MIJN OOR
IK HEB N IN MIJN OOR Het hele leven horen Dankzij ons gehoor zijn we in staat om de natuur met al haar geluiden waar te nemen, kunnen we genieten van kunst en cultuur en wat het allerbelangrijkste is:
Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016
Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Hasmik Matevosyan, mode-onderzoekster Mode-industrie zonder verspilling Hasmik Matevosyan (1987) studeerde
Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.
UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven
ze er iets gewichtigs mee wil aangeven, al is het nooit duidelijk haar schouders reikte, is nagenoeg gehalveerd. Een simpele
En, wat vind je? Hoe bedoel je, wat vind ik? Mijn haar. Kijk nou even. Mark kijkt op van zijn scherm. Yvonne staat in de deuropening van de woonkamer, een bakje yoghurt in haar hand. Ze beweegt niet. Ze
Eerste druk, februari 2011 2011 Elisabeth Nymus
Seksueel misbruik Eerste druk, februari 2011 2011 Elisabeth Nymus isbn: 978-90-484-1685-1 nur: 248 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave
Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.
Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar
MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning
U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?
Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen
Maart 2014. Ik ga later niet op de bank zitten. pagina 6. Meer inzicht in uw pensioen. pagina 4. Wat is het UPO? pagina 8
Pensioen krant Maart 2014 Ik ga later niet op de bank zitten pagina 6 Meer inzicht in uw pensioen pagina 4 Wat is het UPO? pagina 8 Pensioenheld Dromen doen we allemaal Brayen Verbond (39 jaar) is projecteider
Hoeveel jaar ben je al lid van RWB? 14 jaar.
Het seizoen zit er bijna op, het eerste speelt nog in de nacompetitie voor promotie, de jeugdtoernooien gaan beginnen en we hebben nog twee evenementen te goed om dit voetbalseizoen af te sluiten. Als
Praktische opdracht Geschiedenis Rolverdeling in het gezin
Praktische opdracht Geschiedenis Rolverdeling in het gezin Praktische-opdracht door een scholier 2111 woorden 7 februari 2003 7,7 39 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding: Dit hoofdstuk gaat over
BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma
BE HAPPY 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma Alle rechten voorbehouden. Geen deel van dit boek mag worden gereproduceerd op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.
Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Perspectief 3e editie 2 vmbo Anders dan anderen krant. 1. Voorpagina
Perspectief 3e editie 2 vmbo Anders dan anderen krant 1. Voorpagina Geen mens is hetzelfde, want iedereen is weer anders. Elk mens heeft iets unieks. Dat maakt het soms lastig om elkaar te begrijpen. Of
Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Interview - Imro van der Reyden
Interview - Imro van der Reyden Door Jeremy de Jager Interview met Imro van der Reyden Intro: Respondent: Imro van der Reyden Interviewer: Jeremy de Jager Locatie: Zandvoort Datum interview: 18-10-2013
Werken in een andere sector of branche: iets voor u?
Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of
Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10
Kids United Inhoudsopgave Kids United Voorwoord Henk Sijtsma Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Enthousiast, gedreven, betrokken, respect: dat waren de woorden die
Ondernemerschap in Nederland
Ondernemerschap in Nederland Je neemt deel aan het profiel Ondernemerschap. Dit betekent dat je erover denkt om in de toekomst als ondernemer te gaan werken. Dat is anders dan werken in loondienst. Dan
Inhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop.
Inhoud. Blz. 1. Blz. 2. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 6. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Blz. 11. Kaft Inhoud Het leven van Escher. Moeilijke jaren. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld
INTRO LOES THIERRY MARK
INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn
Van uitkering naar eigen onderneming Iets voor u?
Van uitkering naar eigen onderneming Iets voor u? Veel mensen willen graag een eigen bedrijf. Ze zijn het liefst eigen baas. Omdat ze weten wat ze willen en hoe ze dat willen bereiken. De vier ondernemers
Inhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?
Getuigenissen // Connected // Seks en internet. Regina (16)
Regina (16) Ik heb mijn vriend leren kennen tijdens een spelletje op internet. Mijn tegenstander stelde voor om op MSN verder te praten. Hij zette zijn webcam op en toen zag ik zijn vriend Lander. Die
totaaladvies en persoonlijke aandacht
totaaladvies en persoonlijke aandacht assurantiën makelaardij hypotheken financieel advies uw wensen Opnieuw beginnen in het huis van uw dromen. Financiële verplichtingen aangaan voor een periode van soms
Pumadrivers nieuwsbrief 3/2011
Pumadrivers nieuwsbrief 3/2011 Van de voorzitter Ik heb in de eerste nieuwsbrief van dit jaar gezegd dat er nieuws moet zijn voor een nieuwe nieuwsbrief En nieuws hebben we zeker weer. Nieuwe bestuursleden
Luisteren: muziek (A2 nr. 7)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Inleiding. Veel plezier!
Inleiding In dit boek lees je over Danny. Danny is een jongen van 14 jaar. Er zijn veel dingen die Danny verkeerd doet. Hij rent door de school. Hij scheldt zomaar een klasgenoot uit. Of hij spuugt op
Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang
Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven
SHEPHERD. Foto s gemaakt door: Cordaid- Karin Mol Tekst: Frank van Lierde
SHEPHERD Op deze factsheet ontmoet je een paar van de vrouwen en hun kinderen die door SHEPHERD worden gesteund. Cordaid Microkrediet is erg blij dat jullie je inzetten voor microkrediet en tegen armoede.
Management en Organisatie. Proefles
Management en Organisatie Proefles I. Geld lenen. Stel: je wordt 18 jaar, je haalt je rijbewijs en je wilt dan direct een auto hebben. Die kost 25.000, maar jij hebt geen cent. Je kijkt naar de TV en je
Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl
Nieuwsbrief 2015-3: Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken coaching en energetische therapie www.pranakompas.nl Een nieuw jaar nieuwe kansen! 9 Tips die je helpen je
HET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Inhoud. Inleiding 6. 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9
Inhoud Inleiding 6 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9 2 Instanties in Nederland 13 Belangrijke instanties voor ondernemers 14 Kamer
Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof
Zondag 19 januari 2014 Viering in de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen Paulusgemeenschap en Protestantse Gemeente de Eshof Hoevelaken Thema: Is Christus dan verdeeld? (1 Kor. 1,13) 1 / 7
Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013
Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013 Deze fotoserie is ontwikkeld in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013. In Utrecht wonen zo n 30.000 mensen die
Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor
Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Bestuur Born Atletiek Totaal Even voorstellen, Beste atleten en ouders, wellicht heeft u er nooit zo bij stil gestaan maar achter de schermen is de Stichting
Rabobank s-hertogenbosch en omstreken
Rabobank s-hertogenbosch en omstreken Jouw spreekbeurt over de bank Wie aan de bank denkt, denkt waarschijnlijk aan veel geld. Grote gebouwen en mannen en vrouwen in pak. Maar wat doen ze nou eigenlijk
Christa de Bruijn-Schlicht Door het dansen leren mensen meer van zichzelf te laten zien
Christa de Bruijn-Schlicht Door het dansen leren mensen meer van zichzelf te laten zien Toen ze achttien was, móest ze les gaan nemen. Maar al snel wilde ze niet meer van de dansvloer af. Christa de Bruijn-Schlicht
9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Masters hangen aan Eelco's lippen...
Masters hangen aan Eelco's lippen... De spanning voor het WK-Masters in Lyon loopt bij de deelnemers aan Project 2015 al danig op. Daarom hebben we Eelco gevraagd of hij een keer met ons wilde praten over
Nieuwsbrief 17 Christus kwam ook voor jou!
Nieuwsbrief 17 Christus kwam ook voor jou! Intro Het club- en verenigingseizoen is alweer in volle gang. We kijken met dankbaarheid terug naar de opening van het winterwerk. Verderop in deze nieuwsbrief
RESP. NR. : MULTI- HH NR.: VERSIE 1. Europees Sociaal Onderzoek 2008. Aanvullende vragenlijst
RESP. NR. : 1 2 3 4 5 6 MULTI- HH NR.: 7 VERSIE 1 Europees Sociaal Onderzoek 2008 Aanvullende vragenlijst ALS U EEN MAN BENT, WILT U DAN VRAAG 1 BEANTWOORDEN? ALS U EEN VROUW BENT, WILT U DAN VRAAG 2 BEANTWOORDEN?
De tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Het verhaal van de Actielessen
http://www.edusom.nl Het verhaal van de Actielessen In de Actielessen ontmoeten acht mensen elkaar. Ze kennen elkaar van een taalcursus. 1. Overal kun je de taal leren In de eerste Actieles ontmoeten Mounir
zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Eerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1.
Eerwraak Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman Blz 1. Vra!n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een eigentijdsverhaal/roman 2) Waar
WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN
WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat
Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.
Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard
WIJ en jij Wet investeren in jongeren
Ik heb een WW-uitkering. Krijg ik een werkleeraanbod? Je krijgt pas een werkleeraanbod als je WW-uitkering is afgelopen. Zolang je een WW-uitkering krijgt, geldt voor jou de sollicitatie- en reintegratieplicht
Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest
Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 6: klaar voor klanten Les 3: Marketing Technieken
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 6: klaar voor klanten Les 3: Marketing Technieken Pen en papier? Marketing technieken Er bestaan heel veel verschillende soorten marketing technieken In deze
September 2013. Mocht je leuk nieuws, weetjes of iets anders hebben voor onze nieuwsbrief, mail dit dan naar nieuwsbrief@judoklub-tilburg.nl.
Van de redactie Het is nu alweer een jaar geleden dat we zijn begonnen met deze nieuwsbrief. Er is in het afgelopen sportseizoen veel gebeurt. Veel nieuwe banden, slips en ook natuurlijk niet te vergeten
Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.