Audit. FC Zwolle. Auditteam Voetbalvandalisme

Transcriptie

1 Audit FC Zwolle Auditteam Voetbalvandalisme 0-meting april 2010

2 Audit FC Zwolle Auditteam Voetbalvandalisme 0-meting april 2010

3 In opdracht van Het Auditteam Voetbalvandalisme Met dank aan FC Zwolle Gemeente Zwolle Openbaar Ministerie Zwolle-Lelystad Regiopolitie IJsselland Illustraties en vormgeving Marcel Grotens (Bureau Beke) Onderzoeksteam en rapportage Henk Ferwerda Tom van Ham Henk de Man André Oudendag Siert Vos Arnhem, april 2010

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Club, supporters en incidenten 6 3 Samenwerking rondom voetbalveiligheid 7 4 Inzet rondom voetbal per organisatie getypeerd 9 5 De BVO onder de loep 10 6 Hoofdlijnen veiligheidsbeleid 13 7 Aandachtspunten veiligheidsbeleid vanuit de veiligheidspartners 14 8 Club- en gemeentespecifiek 15 9 Samenvatting en conclusies 16 Bijlage - verantwoording Audit 17

5 1. Inleiding Het Auditteam Voetbalvandalisme In 2003 stelde het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het landelijk Auditteam Voetbalvandalisme in, dat op grond van artikel 2a van het Instellingsbesluit van 13 augustus 2003 (en gewijzigd op 15 december 2006) de volgende taakstelling kreeg: bij ingrijpende incidenten van voetbalvandalisme in Nederland een kortlopend feitenonderzoek te doen; onderzoek te verrichten naar het voorkómen van incidenten. Daarnaast was het op grond van art. 3 in het (gewijzigd) Instellingsbesluit mogelijk om onderzoek te verrichten op verzoek van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), of op verzoek van de burgemeester van de betreffende regio, waar zich ingrijpende incidenten voordeden (in overleg met BZK). Ook kon het Auditteam op eigen initiatief besluiten tot het verrichten van onderzoek (eveneens in overleg met BZK). Het onderzoek richtte zich op de lokale voetbalvierhoek, bestaande uit gemeente, politie, Openbaar Ministerie (OM) en de Betaald voetbalorganisatie (BVO). Het Auditteam Voetbalvandalisme deed vijf jaar lang actief onderzoek en sloot in 2008 af met een eindrapport. Sinds eind april 2009 is het voorzitterschap van het Auditteam Voetbalvandalisme overgenomen door Annemarie Jorritsma. De overige leden van het Auditteam zijn: Gerard Beelen, Henk Wooldrik, Gerrie Ruijs, Mirjam Salet en Peter van Zunderd. De Interdisciplinaire stuurgroep voetbalvandalisme en voetbalgeweld heeft in 2008 de taken van het Auditteam geherformuleerd. De hoofddoelstelling van het nieuwe Auditteam is om voor de komende twee jaar op grond van audits concreet advies en aanbevelingen te geven over de aanpak van voetbalvandalisme en voetbalgeweld door de lokale voetbalvierhoek. Samen met de betrokken partijen wordt de (tussen)balans opgemaakt. Hierbij ligt de focus op de voortgang van de landelijke beleidsprioriteiten op lokaal niveau. Ook zal in kaart worden gebracht hoe de veiligheidsorganisatie en de fysieke infrastructuur zijn afgestemd op het profiel van de supporters en op het risiconiveau van de wedstrijden. Net als in het verleden zullen grootschalige incidenten rondom het voetbal op eigen initiatief of indien daartoe wordt verzocht ook in onderzoek worden genomen. De onderzoeken en audits worden uitgevoerd door een onderzoeksteam, bestaande uit onderzoekers en praktijkdeskundigen. Werkwijze bij een audit Door het onderzoeksteam wordt tweemaal een wedstrijdbezoek afgelegd, waarbij geobserveerd wordt aan de hand van een observatielijst. De wedstrijden worden zowel vanuit de clublijn als vanuit de politielijn bekeken. Daarnaast vinden per organisatie (groeps)interviews plaats met vertegenwoordigers van partijen uit de lokale vierhoek. Tot slot worden relevante documenten, zoals het veiligheidsconvenant, draaiboeken en uitdraaien van het VVS bestudeerd c.q. geanalyseerd. 1 Het geheel mondt uit in een openbare rapportage. 1. Zie voor de onderzoeksverantwoording de bijlage. 4

6 Uitgangspunten omtrent veiligheid Veiligheid is een essentiële factor voor het bestuur van een voetbalclub: sfeer en veiligheid zijn basisvoorwaarden. Sfeer en veiligheid helpen bij het aantrekken van supporters en sponsoren. Zodra de veiligheid op een acceptabel niveau is gebracht, kunnen redelijke wensen van (fanatieke) supporters worden ingewilligd. De veiligheid bij voetbalwedstrijden wordt in onderlinge samenhang bepaald door supporters (aard en aantal), de veiligheidsorganisatie, de fysieke infrastructuur en veiligheidsmaatregelen. Voetbalveiligheid vergt dan ook samenspel in de vierhoek van gemeente, politie, OM en BVO. Voor zover mogelijk worden ook (vertegenwoordigers van) de supporters in de afstemming met de BVO betrokken, doch zij bepalen niet (mede) het beleid. 5

7 2. Club, supporters en incidenten 2.1 FC Zwolle is een BVO die in 1990 werd opgericht en uitkomt in de Jupiler League. De club heeft in haar bestaan twee seizoenen in de Eredivisie geacteerd. De thuisbasis van FC Zwolle is het FC Zwolle Stadion, een nieuw modern stadion waar plaats is voor toeschouwers. In het seizoen 2007/2008 is - tussen de bouwwerkzaamheden door - voor het eerst in het stadion gespeeld; het stadion werd officieel geopend in augustus Doorgaans heeft FC Zwolle - in het afgelopen seizoen - per thuiswedstrijd gemiddeld circa toeschouwers ontvangen. Er is sprake van een diverse supportersschare. Zo komen personen van verschillende leeftijden naar het stadion en bezoeken ook zoons en vaders samen de wedstrijden. Van een grote harde kern is geen sprake; wel kent de BVO 60 tot 80 probleemsupporters, die als groep duidelijk zichtbaar zijn. Deze supporters behoren tot de Vanda s, een groep die bestaat uit personen van voornamelijk Molukse komaf en provocerend gedrag vertoont richting supporters van de bezoekende club (zie ook 2.5) De politie in Zwolle maakt bij het in beeld brengen van haar probleemsupporters nog geen gebruik van de methodiek Hooligans in Beeld. Probleemsupporters maken zich schuldig aan kleine delicten en houden zich niet aan de huisregels van FC Zwolle (alcohol- en drugsgebruik). In totaal zijn er blijkens het Voetbalvolgsysteem (VVS) 12 stadionverboden (peildatum 24 mei 2010); het betreft 10 landelijk stadionverboden en 2 lokale stadionverboden. Twee van deze stadionverboden (1 landelijk en 1 lokaal) lopen in juni 2010 af. 2.4 De communicatie tussen club en (fanatieke) aanhang is goed. De BVO kent twee georganiseerde supportersgroepen; FCZ Tifosi en Supportersclub FC Zwolle. FCZ Tifosi is voornamelijk betrokken bij het organiseren van sfeeracties, Supportersclub FC Zwolle richt zich op alle fans van FC Zwolle en heeft een eigen home in het stadion. De Supportersclub FC Zwolle heeft een jongerentak, Youth United. Youth United heeft een kidsclub (voor kinderen van 0 t/m 11 jaar) en een junior club (voor kinderen van 12 t/m 15 jaar). Daarnaast biedt Youth United vrijwilligerswerk aan jongeren aan. 2.5 In het afgelopen jaar (meetmoment 24 mei 2010) hebben tijdens thuiswedstrijden 11 (relatief lichte) incidenten waarbij supporters van FC Zwolle betrokken waren, plaatsgevonden. Het valt op dat een aantal supporters van FC Zwolle bij meerdere thuiswedstrijden uitdagend en provocerend gedrag vertoont richting bezoekende supporters. Tijdens uitwedstrijden ligt het aantal incidenten in dezelfde periode op 8. Ook dit zijn relatief lichte incidenten. Wederom valt op dat een aantal supporters van FC Zwolle soms de confrontatie met andere supportersgroepen zoekt (zie ook 2.2). 2.6 Op dit moment verkeert FC Zwolle bij thuiswedstrijden in de situatie dat bezoekende supporters tijdens A-wedstrijden zonder enige restrictie dus vrij naar Zwolle kunnen reizen. Supportersstromen kruisen elkaar dan zowel voor de wedstrijd (in de stad) en op weg naar het stadion als na de wedstrijd (bij vertrek). Dit leidt niet tot problemen. Tijdens B-wedstrijden en wedstrijden die in de C-categorie zijn ingedeeld, wordt een verplichte auto- of buscombi (B-wedstrijden) of verplichte buscombi (C-wedstrijden) opgelegd. 6

8 3. Samenwerking rondom voetbalveiligheid 3.1 De samenwerking tussen BVO, gemeente, OM en politie is kijkend naar de structuur van de overleggen redelijk. Men heeft een start gemaakt met het opzetten van een structureler veiligheidsoverleg: Er worden jaarlijks onder regie van de gemeente lokale driehoek aangevuld met de BVO twee Vierhoeksoverleggen gevoerd (zie 3.2). Van deze overleggen worden notulen gemaakt waarin ook actiepunten worden opgenomen. Een maand voorafgaand aan het Vierhoeksoverleg vindt een operationeel veiligheidsoverleg plaats (zie 3.3). In dit overleg zijn alle partijen (BVO, gemeente, OM en regiopolitie) vertegenwoordigd en worden notulen gemaakt. Voorafgaand aan iedere thuiswedstrijd vindt onder regie van FC Zwolle minimaal twee weken voor de speeldatum een (telefonisch) overleg plaats met de politie en vertegenwoordigers van de bezoekende club. Bij C-wedstrijden is ook de gemeente bij dit overleg aanwezig. In de week voorafgaand aan de wedstrijd vindt er operationeel overleg plaats tussen BVO en politie. Er vindt bilateraal overleg plaats wanneer men dit nodig acht; dit overleg is niet geïnstitutionaliseerd. Binnen de politie is er intern tactisch overleg. Op de wedstrijddag is er intern operationeel overleg bij de politie. Alle partijen geven aan dat er sprake is van korte lijnen: men weet elkaar wanneer dat nodig is makkelijk te vinden. Partijen geven aan dat continuïteit belangrijk is in het verleden heeft het hier wel eens aan ontbroken en zijn met name te spreken over de rol van de Algemeen Manager van FC Zwolle. De Algemeen Manager is vanwege financiële redenen sinds de start van het seizoen niet langer werkzaam bij de BVO. Het is ten tijde van het interview nog onduidelijk hoe de BVO aan deze functie invulling gaat geven 3.2 Tijdens het Vierhoeksoverleg komen beleidsmatige en operationele aspecten samen en schuiven vanuit de BVO de manager Algemene Zaken en de Veiligheidscoördinator aan. Zaken die onder andere besproken worden, zijn: Het gedrag van FC Zwolle supporters. Een evaluatie van het seizoen of het seizoen tot dusverre; daarbij wordt tevens vooruitgekeken naar toekomstige wedstrijden. De politie-inzet en de onderlinge samenwerking. (Veiligheids)maatregelen die door de verschillende partners worden genomen. Afstemming van beleid en communicatie hierover. Jaarlijks worden de gemaakte afspraken in het convenant en de veiligheidsverklaring geverifieerd. 3.3 Tijdens het operationeel veiligheidsoverleg komen de volgende aspecten aan de orde: Uitvoering van in het convenant vastgelegde afspraken. Voorbereiden en evalueren van (risico)wedstrijden. De lokale driehoek voorzien van informatie. 7

9 3.4 De BVO organiseert en is verantwoordelijk voor de noodzakelijke oefeningen, waaronder rampenoefeningen waarbij ook de brandweer betrokken wordt. De gemeente legt vanuit het voetbalconvenant oefeningen op en controleert vervolgens of deze oefeningen ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. In het nieuwe stadion is nog niet multidisciplinair geoefend; wel is voor het nieuwe stadion een calamiteitenplan ontwikkeld. De afgelopen jaren is kennelijk geen uitvoering gegeven aan de in het convenant opgelegde verplichting. 8

10 4. Inzet rondom voetbal per organisatie getypeerd 4.1 De veiligheidsorganisatie van de BVO is momenteel als volgt: Binnen de BVO zijn de Algemeen Manager en een medewerker Facilitaire Zaken als betaalde kracht actief bezig met veiligheid. De veiligheidscoördinator is op vrijwillige basis betrokken bij de club. Onder de bovenkant van de veiligheidsorganisatie werken 35 stewards, 30 tot 40 studenten van het ROC en 15 tot 20 (ingehuurde) professionele beveiligers. Binnen het stadion heeft de BVO de regie; de politie kan de regie op verzoek van de BVO bij incidenten of calamiteiten overnemen De briefing van de stewards is een heldere standaard briefing waarbij ook de brandweer en de beveiligingsorganisatie aanwezig zijn. Globaal wordt gesproken over stadionverboden en probleemsupporters. 4.3 Bij de politie is de inzet en dus het aantal betrokken personen wisselend en afhankelijk van de risico-inschatting van de wedstrijd. Op basis van de laatste A-, B- en C- wedstrijden kan het volgende over de politie-inzet gezegd worden: Tijdens A-wedstrijden wordt tussen de 9 en 13 man politiepersoneel ingezet. Tijdens B-wedstrijden wordt tussen de 19 en 21 man politiepersoneel ingezet. Tijdens C-wedstrijden wordt tussen de 90 en 96 man politiepersoneel ingezet. 4.4 De briefing van de politie wordt op routine gebracht en is vrij algemeen; stadionverboden komen niet aan bod en informatie in het kader van het programma Hooligans in Beeld is niet aanwezig. De commandanten gaan na de briefing uiteen om hun manschappen operationeel te briefen. 4.5 Het OM heeft twee voetbalofficieren en twee voetbalsecretarissen die zich bezighouden met het betaald voetbal in de regio (FC Zwolle en Go Ahead Eagles). Zij werken vanuit Zwolle. Elke club heeft een eigen voetbalofficier en voetbalsecretaris. Indien nodig kunnen de voetbalofficier en secretaris voor elkaar invallen. Tijdens voetbalwedstrijden van de C-categorie is de officier in deze hoedanigheid bij wedstrijden van FC Zwolle aanwezig. Tijdens B-wedstrijden en wedstrijden van de A-categorie is de voetbalofficier op afroep beschikbaar dan wel telefonisch bereikbaar. 4.6 Binnen de gemeente is - naast de burgemeester als eindverantwoordelijke voor de openbare orde en veiligheid - een beleidsadviseur Openbare Orde en Veiligheid en een coördinator Openbare Orde en Veiligheid bij het uitzetten van het beleid rondom voetbal betrokken. De beleidsadviseur Openbare Orde & Veiligheid is nieuw en moet nog ingewerkt worden. De burgemeester is zowel bestuurlijk als sportief betrokken bij het voetbal. Doel van het convenant dat de gemeente met de andere partners (BVO, OM en politie) heeft afgesloten, is er zorg voor te dragen dat de wedstrijden van FC Zwolle in een veilige sfeer plaats kunnen vinden. 9

11 5. De BVO onder de loep 5.1 FC Zwolle heeft 35 stewards in dienst. Deze worden door de omvang van het stadionterrein bij alle wedstrijden ingezet. Wanneer men extra stewards nodig heeft, worden deze ingehuurd bij een andere BVO of verzoekt men de bezoekende club extra stewards mee te nemen. De briefing van de stewards vindt op de wedstrijddag plaats. De stewards zijn tijdens en rondom de wedstrijd niet altijd even scherp. Zij hebben geen zicht op het publiek, gezien vanaf het speelveld, omdat ze in het vak staan en zelf ook naar de wedstrijd kijken in plaats van naar hetgeen op de tribunes gebeurt. Vanzelfsprekend is dit vanuit de veiligheidsorganisatie niet gewenst. 5.2 FC Zwolle heeft een convenant met het ROC Landstede als opleidingsplek voor aankomende beveiligers. De stagiairs mogen alleen onder begeleiding hun werk doen en worden begeleid door drie docenten. Eén van deze docenten is de veiligheidscoördinator bij FC Zwolle. 5.3 Bij A-wedstrijden van FC Zwolle is er losse kaartenverkoop. Tijdens C-wedstrijden worden kaarten alleen verkocht aan personen die zich kunnen legitimeren en die binnen een bepaalde straal van de gemeente Zwolle wonen. Voor uitsupporters is het niet mogelijk losse kaarten te kopen tijdens B- en C-wedstrijden; zij moeten dan immers gebruik maken van een verplichte auto- of buscombi. Bij A-wedstrijden zijn de kassa s wel geopend voor bezoekende supporters. 5.4 Over de fysieke infrastructuur rondom en in het stadion is het volgende op te merken: De bewegwijzering vanaf de A-28 om het stadion te kunnen bereiken is onopvallend (gele bordjes langs de kant van de weg). Uiteindelijk zullen borden boven het wegdek worden geplaatst. Supporters komen zowel te voet als met de fiets en de auto naar het stadion. De parkeerplaatsen direct naast het stadion hebben een capaciteit van auto s. Er wordt veel in de directe omgeving van het stadion geparkeerd, waaronder op het oude bodeterrein. Na de wedstrijd is het een beetje chaotisch met betrekking tot de afvoer van vertrekkende auto s; verkeersregelaars ontbreken. De bussluis voor de bezoekende club is voldoende afgezet met hekken. De capaciteit van de bussluis is uit te breiden door middel van verplaatsbare hekken; men kan op deze wijze in ieder geval 35 bussen of circa 150 personenauto s kwijt. Wanneer bezoekende supporters zich naar het bezoekersvak begeven, worden deze hekken afgedekt zodat supporters van FC Zwolle hen niet zien. De aan- en afvoer van deze bussen geschiedt via één aanrijroute. Het stadion is gesegmenteerd en voorzien van degelijk hekwerk met lexaanplaten van ongeveer 1.20 m hoog. Er zijn voldoende faciliteiten voor supporters. Op het voorterrein (Noordzijde) onder de tribune zijn een Fanshop en een supportershome dat plaats biedt aan ongeveer 400 supporters - ingericht. Mobiele fanshops zijn er niet. De tribunes zijn niet steil en de stoeltjes schoon. Op alle tribunes zijn zitplaatsen ingericht. De afstand tussen het uitvak en het vak van de fanatieke supporters van FC Zwolle is maximaal. De eerder genoemde probleemsupporters (de Vanda s) zitten echter wel dichtbij de bezoekende supporters. De staat van onderhoud van het uitvak is goed: het vak is in één segment verdeeld, er zijn lexaan afscheidingen van goede hoogte geplaatst en er hangen netten. Er is een buffer tussen uit- en thuispubliek door middel van een dubbele lexaanwand met een tussenruimte van ongeveer 60 cm; er is een dubbele loopdeur voor eventuele calamiteiten. 10

12 De scheiding van tribunes en veld geschiedt door een gracht, die op gelijke hoogte met het veld ligt en circa 6 meter breed is. Het hoogteverschil met de tribune is ongeveer 4 meter. Onder de tribunes zijn commerciële ruimten ingericht; FC Zwolle huurt de ruimten die zij nodig heeft van de exploitant van het stadioncomplex. 5.5 De looproute vanaf het NS-station naar het stadion loopt door het centrum. Dit heeft tot op heden niet tot problemen met en/of overlast van uitsupporters geleid. 5.6 Het stadion verkeert in een prima staat en de segmentering is duidelijk. Wel is er een aantal aandachts- c.q. verbeterpunten te noemen: Vanuit het uitvak hebben bezoekende supporters slecht zicht op het veld wanneer het net voor het gastenvak hangt. Het hek aan de Oostzijde bij de schakelkasten en opslagmaterieel kan ten tijde van het wedstrijdbezoek gemakkelijk geopend worden vanaf de buitenzijde. Dit is inmiddels niet meer het geval. 5.7 De commandoruimte is in de nabijheid van de hoofdtribune gesitueerd en geeft op de hoofdtribune na - een heel goed overzicht over het gehele stadion: De stadioncommandant, de veiligheidscoördinator voetbal van FC Zwolle, een verbindelaar en cameraoperators zijn aanwezig in de ruime commandokamer. Toegang tot de commandoruimte is tijdens de wedstrijd niet mogelijk. De cameraoperators zijn verantwoordelijk voor het cameratoezicht. De zichtlijnen van de in totaal 48 (digitale) camera s en de inzoommogelijkheden zijn goed en de beelden zijn van zeer goede kwaliteit. Wanneer het donker wordt zijn de mogelijkheden van de camera s op het stadionterrein (dus buiten het stadion) beperkt. De operators zijn afhankelijk van de input van de veiligheidscoördinator van FC Zwolle, die zaken waarop ingezoomd moet worden aan hen doorgeeft. 5.8 Binnen de club zijn verschillende veiligheidsmaatregelen getroffen. Hieronder worden zij puntsgewijs benoemd: Ter vermaak van de supporters is er binnen het stadioncomplex een supportershome waar supporters voor en na de wedstrijd terechtkunnen. Dit supportershome wordt onder voorwaarden gesteld door FC Zwolle zelfstandig beheerd. De club heeft maandelijks overleg met de voorzitter van deze supportersvereniging Tijdens A- en B-wedstrijden is evenementenbier in omloop; tijdens C-wedstrijden wordt alcohol alleen in de besloten ruimten (businessclub) geschonken en niet in de rest van het stadion. Dit leidt soms tot ergernis onder supporters. FC Zwolle legt personen die zich misdragen een civielrechtelijk stadionverbod op en blokkeert de seizoens- of clubkaart voor de duur van dit stadionverbod. De duur van het stadionverbod is in lijn met de richtlijnen van de KNVB. 5.9 Fouillering De situering voor de fouillering is goed. Fouillering vindt plaats in de ruimte achter de tourniquets. De uitsupporters worden goed afgeschermd richting het uitvak gebracht en gaan via vier tourniquets naar een ruimte onder het uitvak. Stewards zijn voldoende aanwezig en worden bijgestaan door medewerkers van een beveiligingsbedrijf. 11

13 5.10 De club onderneemt veel maatschappelijke activiteiten, waaronder clinics, de Kidsclub, een bezoek aan ziekenhuizen in de omgeving en de Daklozencup. De spelerscontracten zijn ook dusdanig opgesteld dat zij hiervoor inzetbaar zijn De BVO heeft momenteel geen Preventief SupportersProject. Recent is de BVO benaderd door een organisatie die met FC Zwolle een verbintenis aan wil gaan. Omdat sommige overtredingen te licht zijn om een stadionverbod op te leggen en een taakstraf een goed alternatief is, staat men hier positief tegenover. 12

14 6. Hoofdlijnen veiligheidsbeleid 6.1 De vergunning wordt voor een heel seizoen (competitiewedstrijden) op grond van de APV verleend. Voor andere wedstrijden (zoals bijvoorbeeld bekerwedstrijden) dient een afzonderlijke vergunning te worden aangevraagd. Het verlenen van een vergunning wordt als een goed bestuurlijk instrument beschouwd. Belangrijk om te vermelden is dat afspraken nooit hoeven worden afgedwongen; men bereikt altijd overeenstemming met elkaar. 6.2 Bij de risico-inschattingen rondom wedstrijden zijn gemeente, politie en BVO betrokken. Vooruitlopend op het nieuwe seizoen komt de risico-inschatting bij het Vierhoeksoverleg aan de orde. Dit overleg vindt plaats onder regie van de gemeente. 6.3 FC Zwolle kende het afgelopen seizoen twee C-wedstrijden; twaalf wedstrijden golden als een A-wedstrijd en zeven wedstrijden waren ingedeeld in de B-categorie. Vanuit de politie kijkt men bij het vaststellen van de risicocategorie van een wedstrijd naar het verleden en naar CIV- en RID-informatie. Partijen zijn tevreden over de informatiepositie van de RID; de verstrekkingen die het afgelopen seizoen gedaan zijn, bleken te kloppen. De RID geeft koude verstrekkingen: dit betekent dat de politie de informatie zelf operationeel moet vertalen. Het valt op dat politie en BVO de stand van ploegen op de ranglijst onvoldoende betrekken bij de risico-inschatting. Tijdens een wedstrijdbezoek blijkt dit - in verband met mogelijke degradatie van de bezoekende BVO - tot onvoorziene omstandigheden leiden. 6.4 Het voetbalconvenant wordt jaarlijks geëvalueerd en aangepast indien nodig. In het convenant voor het seizoen worden afspraken omtrent de informatieuitwisseling tussen BVO en politie opgenomen. De wijze waarop men omgaat met zaken die in het beleidskader voetbalvandalisme aan de orde komen, zoals spreekkoren, vandalisme en fouilleren, worden in overleg met FC Zwolle afgestemd en vastgelegd in het voetbalconvenant. 6.5 De gemeente maakt gebruik van een evenementenkalender. Aan de hand van deze kalender wordt bepaald welke evenementen knelpunten op kunnen leveren met voetbalwedstrijden. 6.6 Tijdens de wedstrijd zelf is er sprake van meerdere veiligheidsmaatregelen (zie ook fouillering) en afspraken: De BVO heeft de eindverantwoording en bepaalt wat er in het stadion gebeurt, de politie daarbuiten. Wel is de politie zichtbaar aanwezig in het stadion met circa zes man (tijdens een A-wedstrijd). De politie grijpt op verzoek van de BVO bij eventuele incidenten in het stadion in. Dit is vastgelegd in het Convenant Betaald Voetbal FC Zwolle Seizoen Afhandeling van verdachten vindt plaats op het politiebureau. 13

15 7. Aandachtspunten veiligheidsbeleid vanuit de veiligheidspartners 7.1 De aanpak van veiligheidsvraagstukken rondom voetbalwedstrijden vraagt samenwerking en afstemming tussen private (BVO) en publieke partijen (gemeente, OM en politie). In algemene zin zijn de veiligheidspartners tevreden over de samenwerking. Wel is er een aantal aandachtspunten te noemen: Sponsorkaarten vormen in de optiek van een aantal partijen een zwakke plek. Hierdoor komt het voor dat bezoekende supporters op diverse plaatsen in het stadion kunnen opduiken en ook kunnen personen die een stadionverbod hebben kunnen alsnog op een sponsorkaart binnenkomen. Dit is in het verleden meermaals gebeurd. Het wil wel eens voorkomen dat wanneer kaarten in de vrije verkoop gaan (Awedstrijd), personen van de harde kern naast het uitvak plaatsnemen en de bezoekende supporters provoceren. De inzet van politiepersoneel is volgens sommige partijen te hoog; er wordt te snel opgeschaald en de politie speelt te graag op safe. Daarnaast verzoekt de politie wedstrijden te vervroegen of verplaatsen, zonder dat zij hiervoor gegronde redenen kan aandragen. Vaak spelen pragmatische argumenten, zoals capaciteit, een rol. Aan een dergelijk verzoek dient een zorgvuldige analyse te zijn gekoppeld. Het verplaatsen van wedstrijden levert veelal problemen op, doch wanneer dit vanuit veiligheidsoverwegingen noodzakelijk is, moet dit wel gebeuren. De rol van de Algemeen Manager van Zwolle wordt door verschillende partijen zeer gewaardeerd. Deze functie is sinds de start van het seizoen geschrapt. Het is belangrijk dat de persoon die het takenpakket van de Algemeen Manager overneemt goed bereikbaar is voor politie en gemeente en de tijd heeft en neemt om aan dit nieuwe takenpakket invulling te geven. Het is belangrijk dat veiligheid geen sluitpost wordt. Het veiligheidsoverleg kent pas recentelijk een structureler karakter. Nu de Algemeen Manager van de BVO vertrokken is, is het de vraag hoe aan dit overleg vorm en inhoud zal worden gegeven vanuit de BVO. De politie zou richting de BVO ondanks de korte lijnen die er zijn - soms opener en directer mogen communiceren. Tevens is het in uniform aanwezig zijn van politie in het stadion een aandachtspunt: zowel voor supporters als stewards is niet altijd duidelijk welke partij in het stadion de verantwoordelijkheid heeft. De kwaliteit van de stewards is, enkele uitzonderingen daargelaten, onvoldoende. Onder ogen van de stewards bij de tourniquets bleek het mogelijk via een openstaand hek het stadion weer in te gaan en nagenoeg het gehele stadion door te wandelen (dus ook de gracht rondom het veld en de opgang naar de eretribune) zonder te worden aangesproken of gecontroleerd. Deze constatering verdient aandacht. Na afloop van de wedstrijd drinkt een aantal personen buiten het supportershome bier uit glazen zonder dat hier tegen opgetreden wordt. 14

16 8. Club- en gemeentespecifiek 8.1 FC Zwolle huurt de noodzakelijke faciliteiten bij de exploitant van het stadioncomplex. Dit stadioncomplex herbergt ook andere huurders, waaronder een casino, een eetgelegenheid en een sportschool. Het is belangrijk de overige huurders bij een multidisciplinaire ontruimingsoefening te betrekken. Zij kunnen immers ook tijdens de wedstrijd of kort voorafgaand aan de wedstrijd geopend zijn. 15

17 9. Samenvatting en conclusies 9.1 Het bezoeken van een thuiswedstrijd van FC Zwolle is om diverse redenen zeer prettig. FC Zwolle voetbalt in een modern en schoon stadion. Supporters ook van de bezoekende club worden gastvrij ontvangen; uitsupporters hebben bovendien dezelfde faciliteiten als het thuispubliek. De samenwerking tussen de Gemeente, BVO, politie en OM is redelijk en kenmerkt zich door korte lijnen en zakelijke en inhoudelijk goede overleggen. Wel moeten deze overleggen een structureler karakter krijgen. De vele personele wisselingen bij met name BVO en gemeente zijn onder andere debet aan het feit dat deze overleggen nog geen structureel karakter hebben (zie 3). Het structurele karakter moet onafhankelijk zijn van de betrokken actoren. Vanuit de regierol kan de gemeente hiertoe een aanzet geven 9.2 Op basis van de uitgevoerde audits is er ook een aantal aandachtpunten die achtereenvolgens kort genoemd worden met een verwijzing naar de betreffende paragraaf in het rapport: De aan- en afvoer van verkeer rondom het stadion en de bewegwijzering naar het stadion verdienen aandacht (5.3, 5.4) Een verscherping van de controle door stewards is gewenst. Zij moeten een meer proactieve houding aannemen en de kwaliteit van de stewards dient te worden verbeterd (5.1 en 7.1). Bij het bepalen van de risicocategorie van een wedstrijd, moeten partijen eveneens kennis nemen van de stand op de ranglijst. De stand van de ranglijst kan, bijvoorbeeld wanneer degradatie of promotie op het spel staat, het karakter van de wedstrijd aanmerkelijk veranderen. Momenteel wordt onvoldoende rekening gehouden met de stand op de ranglijst (6.3). Het management van de BVO zou - ook met de beoogde doelstelling om op korte termijn te promoveren naar de Eredivisie - meer aandacht mogen hebben voor aan voetbal gerelateerde veiligheidsvraagstukken. Zo is de verstrekking van sponsorkaarten en de losse verkoop van kaarten in het kader van veiligheid een aandachtspunt; dit geldt tevens voor het overnemen van het takenpakket van de Algemeen Manager (7.1). De commandoruimte is modern, goed en professioneel bezet. Wel is het de vraag of de operators niet te afhankelijk zijn van de input van de veiligheidscoördinator van FC Zwolle, die zaken waarop ingezoomd moet worden aan hen doorgeeft. Wanneer zij de berichten die de veiligheidscoördinator ontvangt ook kunnen beluisteren, maakt dit het werk voor hen mogelijk makkelijker. Deze operators zouden ook standaard een draaiboek van de wedstrijd moeten ontvangen (5.7). Tot op heden is niet multidisciplinair geoefend, onder andere vanwege de bouw van het nieuwe stadion en personele wisselingen. Het is aan te bevelen zo snel mogelijk een multidisciplinaire oefening uit te voeren en daarbij als partners meer met elkaar op te trekken (3.4). Om een goed beeld van de probleemsupporters te krijgen, is het belangrijk dat men gebruik gaat maken van de methodiek Hooligans in Beeld. Er is nog weinig zicht op nieuwe groepen (2.3, 4.4). Het is belangrijk dat er structuur komt in de verschillende gezamenlijke overleggen. Continuïteit, qua personele invulling bij alle partijen, is voor het tot stand komen van een structuur van belang (3.1). Ondanks de korte lijnen die er zijn moet de communicatie tussen BVO en politie worden aangescherpt (zie 7.1); 16

18 Bijlage - verantwoording Audit Geïnterviewde personen Barbara van Haaren (OM) Jeroen Kroon (Gemeente) Kees de Kruijff (Politie) Jan-Willem Oldehuizing (BVO) Henk Jan Meijer (Gemeente) Henk Schakelaar (Politie) Wilfred Westerhuis (BVO) Officier van Justitie Beleidsadviseur Openbare Orde en Veiligheid Teamchef Zwolle-Oost Veiligheidscoördinator Burgemeester Voetbalcoördinator Manager Algemene Zaken Geraadpleegde documenten Convenant Betaald Voetbal FC Zwolle Draaiboek Veiligheidsorganisatie Inzetplan laatste A-wedstrijd Inzetplan laatste B-wedstrijd Inzetplan laatste C-wedstrijd Inzetplan WHC AFC Ajax Notulen Vierhoeksoverleg en Operationeel Veiligheidsoverleg Plattegrond FC Zwolle Stadion VoetbalVolgSysteem (VVS): uitsluitingen, thuisgedrag en uitgedrag Observaties en activiteiten Wedstrijdbezoek FC Zwolle FC Volendam (9 april 2010) met als aandachtspunten: Briefing politie Commandoruimte Bezoekersvak Fouillering supporters Aankomst en vertrek bezoekende supporters Wedstrijdbezoek FC Zwolle Fortuna Sittard (23 april 2010) met als aandachtspunten: Wedstrijdvoorbespreking met de scheidsrechter Briefing stewards Commandoruimte Vak Vanda s Bezoekersvak Fouillering supporters Aankomst en vertrek bezoekende supporters 17

19 Auditteam Voetbalvandalisme Koninginnegracht AB Den Haag T