Ongeregeldheden Ajax Cambuur Leeuwarden, 9 maart 2014 Lessen voor voetbalvierhoeken

Transcriptie

1 Ongeregeldheden Ajax Cambuur Leeuwarden, 9 maart 2014 Lessen voor voetbalvierhoeken 1

2 In opdracht van Het Auditteam Voetbal en Veiligheid Met dank aan AFC Ajax Arrondissementsparket Amsterdam Arrondissementsparket Noord-Nederland Gemeente Amsterdam Gemeente Leeuwarden Politie eenheid Amsterdam Politie eenheid Noord-Nederland SC Cambuur Leeuwarden Onderzoeksteam en rapportage Marco Meesters Evelien Verberne Rotterdam, oktober2014 2

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Op 9 maart 2014, om uur, speelt Ajax in de Amsterdam ArenA tegen Cambuur Leeuwarden. De vierhoek van Amsterdam heeft besloten tot een regime met vrij reizen voor de supporters van Cambuur Leeuwarden. Rond uur op de wedstrijddag komt een grote groep supporters van Cambuur Leeuwarden al met de trein aan op Amsterdam Centraal. Deze groep gaat naar de Wallen, waar de eerste ongeregeldheden ontstaan (er dreigen bijvoorbeeld confrontaties met Ajax-supporters). De Cambuursupporters gaan vervolgens per metro naar het stadion, waar opnieuw ongeregeldheden ontstaan. Een groot deel van de Cambuur-supporters wordt niet binnengelaten in het stadion. De ongeregeldheden zijn fel, de ME is op enig moment gedwongen om een vuurwapen te trekken. Op diverse momenten dreigen confrontaties tussen supporters van Ajax en Cambuur Leeuwarden, door optreden van de politie worden deze voorkomen. 27 supporters van Cambuur Leeuwarden raken gewond, waarvan één ernstig (met verwondingen aan het gezicht). De politie pakt 12 mensen op. 1.2 Doel en opzet onderzoek Het Auditteam Voetbal en Veiligheid bestaat sinds 2003 en heeft de opdracht van de minister van Veiligheid en Justitie om ervoor te zorgen dat partijen leren van dit soort gebeurtenissen. De hoofddoelstelling van het Auditteam is advies en aanbevelingen te geven over de aanpak van voetbalvandalisme en voetbalgeweld. Het Auditteam richt zich op de lokale voetbalvierhoek van gemeente, politie, Openbaar Ministerie (OM) en de Betaald voetbalorganisatie (BVO). Het Auditteam heeft vanuit deze doelstelling besloten een onderzoek te starten naar de gebeurtenissen rond de wedstrijd Ajax Cambuur Leeuwarden, met als doel lessen te formuleren. Niet alleen voor de beide betrokken vierhoeken, maar ook voor alle andere vierhoeken in Nederland. Het Auditteam heeft beide partijen gevraagd om zelf de feiten in kaart te brengen, te reflecteren op de gebeurtenissen en lessen te formuleren. 1 Vervolgens organiseerde het Auditteam een lessensessie met (ambtelijke) vertegenwoordigers van de voetbalvierhoeken van Amsterdam en Leeuwarden. Tijdens deze bijeenkomst stond de vraag centraal welke lessen kunnen worden getrokken voor alle voetbalvierhoeken in Nederland. 1.3 Opzet rapportage In deze rapportage geven we deze lessen weer. Voorafgaand geven we in hoofdstuk 2 een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen. In hoofdstuk 3 geven we een opsomming van de relevante lessen die de vierhoeken hebben geformuleerd in de zelfreflecties en die we in de lessensessie hebben veralgemeniseerd. Hoofdstuk 4 bevat een beschouwing van het Auditteam. 1 De zelfreflectie van Amsterdam is te vinden via: 3

4 2 Overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen Hieronder vatten we de belangrijkste gebeurtenissen samen in de voorbereiding op de wedstrijd en op de wedstrijddag zelf. Deze samenvatting is niet bedoeld als compleet overzicht van de gebeurtenissen, maar is bedoeld om inzicht te geven in de achtergrond van de lessen die we in hoofdstuk 3 en 4 bespreken. 2.1 Voorbereiding De wedstrijd Ajax Cambuur Leeuwarden staat in de competitieplanning op 9 maart De autoriteiten in Amsterdam schalen de wedstrijd in de voorbereiding van het seizoen (augustus 2013) in als een A-wedstrijd, met vrij reizen regime. Voor Cambuur Leeuwarden is dit de eerste vrij vervoer-regeling van het seizoen. Er is geen eerdere ervaring opgedaan met vrij reizen, noch met wat er nodig is om dat in goede banen te leiden. Ook is er geen recente historie van wedstrijden tussen deze twee clubs. Cambuur Leeuwarden speelde de afgelopen 13 seizoenen in de Eerste divisie / Jupiler League. Dit betekent dat er geen historische informatie beschikbaar is over rivaliteit tussen de clubs om de initiële risico-inschatting, aan de start van het seizoen, op te baseren. Ook betekent het dat de sleutelfunctionarissen elkaar niet kennen. Op maandag 27 januari 2014, zes weken voor de wedstrijd, vindt het vooroverleg plaats via videoconferencing. Aan het overleg nemen vertegenwoordigers van Ajax, Cambuur, ArenA, politie Amsterdam en politie Leeuwarden deel. In de weken en dagen voorafgaand aan de wedstrijd ontvangen de politie Leeuwarden en Cambuur Leeuwarden steeds meer informatie over de plannen van supporters. Een grote groep Cambuur-supporters wil al aan het eind van de ochtend in Amsterdam arriveren. Hieronder bevinden zich ook supporters zonder kaartje en/of met een stadionverbod. Deze informatie wordt gedeeld met de politie Amsterdam. Amsterdam besluit in de dagen voorafgaand aan de wedstrijd tot aanvullende maatregelen, zoals extra visuele controle, en extra en vervroegde politie-inzet. Daarnaast overlegt de gemeente Leeuwarden met de NS over het vervoersplan, en de politie Leeuwarden overlegt met de dienst Infra van de Nationale Politie. Er worden praktische afspraken gemaakt over treintijden en route, de inzet van treinstellen en de inzet van politie en stewards. 2.2 De wedstrijddag Op zondag 9 maart vertrekt om 10 uur een trein met circa 300 Cambuur-supporters vanuit Leeuwarden. In de trein zijn spotters (van de politie Leeuwarden en dienst Infra) en stewards aanwezig. Later blijkt dat er schade is aan de trein, dat is bij aankomst in Amsterdam niet bekend. Nadat de supporters zijn aangekomen in Amsterdam dirigeert de politie hen naar de Nieuwmarkt/Wallen. Er doen zich ongeregeldheden voor. Zo is er een kwetsend scheldkoor te horen en dreigen er confrontaties te ontstaan tussen Ajax en Cambuur-supporters. De politie Amsterdam besluit de Cambuur-supporters met de metro naar de ArenA te vervoeren, onder andere voor hun eigen veiligheid vanwege (dreigende) aanvallen van Ajax-supporters. De Cambuur-supporters worden afgezet bij halte Strandvliet/ArenA. Langs de looproute hebben zich op het grasveld naast het supportershome van Ajax enkele honderden Ajax-supporters verzameld. De politie maakt een afscherming tussen de looproute en het supportershome. Dit voorkomt echter niet dat er, op het moment dat de Cambuur-supporters komen aanlopen, onmiddellijk met vuurwerk, flessen, stenen, etc. wordt gegooid. Ook dreigen er 4

5 confrontaties tussen supportersgroepen. Vanwege de felheid van de ongeregeldheden is de ME is op enig moment gedwongen om een vuurwapen te trekken. De politie besluit de Cambuur-supporters, vanwege een dreigende aanval door Ajaxsupporters, achter het hek nabij ingang K op te vangen. De geplande visuele kaartcontrole door stewards vervalt hierdoor. In opdracht van de politie worden de tourniquets van het bezoekersvak gesloten. De directie van Ajax, de politie, de directie van Cambuur en de ArenA besluiten Cambuur-supporters met kaartje gefaseerd toe te laten tot het stadion. In drie stappen komen circa 50 personen in het stadion. Daarna wordt, vanwege ongeregeldheden en vernielingen, besloten de overige Cambuursupporters geen toegang tot het stadion te verlenen. De politie Amsterdam stelt vervolgens een operationeel plan op voor de terugkeer van de Cambuur-supporters. De Cambuur-supporters die met de auto zijn gekomen worden gescheiden van degenen die met de trein hebben gereisd. Voor de supporters die per trein naar Amsterdam zijn gekomen, regelt de politie vervoer terug naar Leeuwarden. De drie bussen met Cambuur-supporters die nog onderweg zijn naar de ArenA, worden tegengehouden bij Diemen en teruggestuurd naar Leeuwarden. Rond uur is de door de politie gevorderde trein aanwezig op de evenementhalte en vertrekt deze naar Leeuwarden. 3 Lessen van de vierhoeken De zelfreflecties van de beide vierhoeken bevatten, naast hele specifieke lessen die voor de lokale setting van toepassing zijn, ook een aantal lessen dat relevant is voor alle voetbalvierhoeken. Deze lessen stonden centraal in de door het Auditteam georganiseerde lessensessie. Zoek naar alternatieve maatregelen Vaak komt er in de weken en dagen voorafgaand aan een wedstrijd steeds meer informatie binnen, bijvoorbeeld over de plannen van supporters. Ook bij Ajax Cambuur Leeuwarden was dat het geval. De maatregelen die in dit geval naar aanleiding van binnenkomende informatie zijn genomen, zijn voornamelijk gericht geweest op het ophogen van de politie-inzet. Het is echter belangrijk om daarnaast te zoeken naar mogelijke alternatieve maatregelen, zoals het alsnog opleggen van een combi-regeling, vrij vervoer toestaan maar een ticket-omwisselmoment inbouwen, (nader) overleg met supportersvereniging/-groepen of het scheiden van supporters met en zonder kaartje in de binnenstad. Denk daarbij ook aan maatregelen om misdragingen van supporters van de thuisclub tegen te gaan. Leg afspraken vast De verslaglegging van het vooroverleg is belangrijk. Een goed verslag biedt een goede basis voor de voorbereiding, ook voor mensen die niet bij het vooroverleg aanwezig waren, maar wel een rol hebben in de voorbereiding en/of de operatie. Goede verslaglegging vraagt meer dan alleen het opsommen van de afspraken, ook de belangrijkste voor- en tegenargumenten van belangrijke beslissingen (zoals de risicoclassificatie en het wel of niet verplichten van een combi-regeling) moeten in het verslag worden opgenomen. Deel zorgen Het kan voorkomen dat bij één of meerdere ketenpartners zorgen leven over de risico s van de wedstrijd en de maatregelen die genomen worden (bijvoorbeeld op basis van 5

6 informatie die in aanloop naar de wedstrijd binnen komt). Het is cruciaal dat de partijen elkaar opzoeken en deze zorgen kenbaar maken. Zeker als één van beide gemeenten dergelijke zorgen heeft (de andere partijen hebben vaak voorafgaand aan een wedstrijd nog wel contact om praktische zaken af te handelen, de gemeenten meestal niet). Als de zorgen groot zijn, is het belangrijk de ketenpartners op tactisch-strategisch niveau bij elkaar te brengen. Door verschillende scenario s te doorlopen kan vervolgens worden vastgesteld of alle noodzakelijke maatregelen daadwerkelijk getroffen zijn om de wedstrijd veilig te kunnen laten verlopen. Neem gezamenlijk verantwoordelijkheid voor de reis van uitsupporters Voor een A-wedstrijd geldt dat er in principe geen (reis)beperkende maatregelen, zoals een combi-regeling, aan supporters worden opgelegd. Dit betekent dat de ketenpartners formeel gesproken niet verantwoordelijk zijn voor het organiseren en begeleiden van de treinreis van de uitsupporters. Deze organisatie en begeleiding kunnen echter wel nodig zijn, ook als er sprake is van vrij vervoer. Bijvoorbeeld als een grote groep supporters besluit om gezamenlijk naar de wedstrijd te reizen. Het is dan van belang dat de betrokken partners (BVO, NS, Politie-eenheid, Dienst Infrastructuur) dit gezamenlijk oppakken. De partijen zijn gezamenlijk verantwoordelijk om de treinreis goed te organiseren. Dit houdt in dat een gezamenlijke risico-inschatting wordt gemaakt en bepaald wordt wat de bijbehorende maatregelen zijn. Vervolgens moeten er gezamenlijk afspraken worden gemaakt over de reistijden, de in te zetten treinen en toezicht en handhaving. Communiceer over de reis In het verlengde van bovenstaande is het belangrijk dat de afspraken die de partijen maken over de reis van de uitsupporters met de ontvangende gemeente, politie en club (en met eventuele overstapgemeenten) worden gedeeld. En dat er afspraken worden gemaakt over communicatie tussen de toezichthouders en de ontvangende gemeente en politie over het verloop van de reis. De ontvangende gemeente en politie weten dan wat haar te wachten staat en kan zich beter voorbereiden. Bereid vervoersopties van centrum naar stadion voor Bij een wedstrijd met een vrij vervoer regime bestaat de kans dat een groep uitsupporters voorafgaand aan de wedstrijd de binnenstad bezoekt. Op zichzelf hoeft dit geen probleem te zijn. Echter, als er in de binnenstad al incidenten ontstaan, kan het onwenselijk zijn dat de uitsupporters op eigen gelegenheid (lopend, met het openbaar vervoer) naar het stadion reizen. Het kan dan verstandiger zijn om bussen in te zetten. Deze opties vragen wel meer organisatietijd. Hiermee moet rekening worden gehouden. Bereid het scheiden van supporters voor Een specifieke uitdaging bij wedstrijden met vrij vervoer is het scheiden van supporters met en zonder toegangsbewijs voor de wedstrijd. Het komt vaak voor dat een vrij vervoer regeling door supporters zonder kaartje of zelfs met een stadionverbod wordt benut om met de groep mee te reizen. Bij Ajax Cambuur Leeuwarden maakte het feit dat supporters met en zonder kaart gemixt aankwamen bij het stadion het voor de autoriteiten onmogelijk om de supporters met een kaart gecontroleerd naar binnen te laten gaan. Daarnaast vormt de aanwezigheid van supporters met een stadionverbod een risico op escalatie van de situatie. 6

7 De uitdaging is om ook bij vrij vervoer zoveel mogelijk te voorkomen dat supporters zonder kaartje tussen de supporters met kaartje bij het stadion aankomen, zeker als er sprake is van ongeregeldheden of een gespannen situatie. Ook het scheiden van supporters die betrokken waren bij ongeregeldheden en supporters die daar niet bij betrokken waren is van belang. Dat is niet eenvoudig, omdat het scheiden van supporters vraagt om een goede infrastructuur (op z n minst een open ruimte, maar beter nog ook hekwerk en dergelijke), om de mogelijkheid om de supporters zonder kaartje te laten vertrekken (bv. met openbaar vervoer) en om voldoende mankracht om de scheiding door te voeren en te handhaven. Borg goede samenwerking tussen veiligheidsorganisaties van clubs Op de wedstrijddag is goede samenwerking tussen beide politie-eenheden (van uit- en thuisclub) en tussen de veiligheidsorganisaties van beide clubs van groot belang. De veiligheidsorganisatie en de politie-eenheid van de uitspelende club hebben waardevolle kennis en expertise over de supporters, zowel over risicosupporters als over supporters die zich doorgaans goed gedragen. Deze kennis en expertise zijn van belang bij het nemen van tactische beslissingen. Ook hebben ze vaak een goede band met de supporters, waardoor ze een schakelfunctie kunnen vormen naar deze supporters toe, bijvoorbeeld in de communicatie over maatregelen. De samenwerking tussen de politie-eenheden is vervat in protocollen en structuren. De politieagenten van de uitspelende club gaan als vanzelf op in de structuur van de politie van de thuisclub. Dit geldt veel minder voor de functionarissen van de veiligheidsorganisatie van de uitspelende club. Het is daarom van belang om al in de voorbereiding goede afspraken te maken over hoe die samenwerking vorm krijgt op de wedstrijddag. Hoe wordt met elkaar gecommuniceerd bij ongeregeldheden, wie heeft welke rol? Zo is het belangrijk dat beide veiligheidscoördinatoren in de commandokamer aanwezig zijn. Zeker als er ongeregeldheden zijn en het voorspelbaar is dat er belangrijke besluiten moeten worden genomen. 4 Beschouwing van het auditteam Het Auditteam onderschrijft de lessen die beide vierhoeken zelf hebben geformuleerd. In dit hoofdstuk vat het Auditteam de lessen samen in twee hoofdlessen en vult deze aan. 4.1 Zoek naar flexibiliteit in risico-classificatie en maatregelen Voorkom beperking door labels, benut labels flexibel. In Nederland wordt gewerkt met de labels A-, B- en C-wedstrijden om het risico van een wedstrijd in kaart te brengen. Een A-wedstrijd is een wedstrijd met laag risico, een C- wedstrijd is een wedstrijd met hoog risico. Aan die labels zijn in de loop der tijd, zowel door lokale vierhoeken als door landelijke partijen als de dienst Infra van de Nationale Politie, diverse maatregelen gekoppeld. Een A-wedstrijd betekent X politie-inzet en vrij vervoer, een B-wedstrijd staat voor Y politie inzet en een combi-regeling, etc. Op zich hebben de labels een belangrijke waarde, omdat ze aan alle betrokken partijen duidelijk maken wat het risiconiveau van een wedstrijd is. Echter, het gevaar is dat het inzetten van maatregelen voor een bepaalde risicolabel routine wordt. Of dat het label in de weg staat bij het nemen van bepaalde maatregelen, die volgens de risico-inschatting wel nodig zijn. 7

8 De classificatie van de wedstrijd als een A-wedstrijd stond in de voorbereiding op de wedstrijd tussen Ajax en Cambuur Leeuwarden op een aantal momenten in de weg bij het nemen van (veiligheids)maatregelen. Zo bleek het lastig om tot goede afspraken te komen over de verantwoordelijkheid voor de reis en het nemen van de noodzakelijke maatregelen om die reis in goede banen te leiden. Voor een A-wedstrijd is immers niet voorzien dat er maatregelen voor een treinreis nodig zijn. Het label stond in de week voorafgaand aan de wedstrijd ook in de weg om alsnog een vervoersregeling op te leggen. Dat zou immers tot wrevel bij de supporters leiden. Dit maakt duidelijk dat het nodig is om flexibel met het label om te gaan. Het label is een hulpmiddel, uiteindelijk moet de risico-inschatting die aan het label ten grondslag ligt centraal staan. Het is goed mogelijk om een wedstrijd een A-label te geven, terwijl er toch enkele specifieke risico s zijn. Voor die risico s moeten maatregelen genomen worden, ook als dat niet past bij de standaardinzet voor een A-wedstrijd. Blijf risico s inschatten en zorg dat passende maatregelen ook op een laat moment mogelijk zijn Veel relevante informatie komt pas in de laatste dagen voor de wedstrijd binnen. Denk aan informatie over het aantal supporters dat een wedstrijd gaat bezoeken, de wijze waarop ze zich gaan vervoeren en de plannen die ze hebben rondom een wedstrijd. Die informatie is cruciaal om het risico van een wedstrijd goed in te schatten. Het is niet genoeg om eenmalig het risico van een wedstrijd in te schatten. De informatieverzameling (door politie en clubs) gaat daarna door. Die informatie kan leiden tot andere inschattingen van de risico s. Het is belangrijk om alle informatie (bijvoorbeeld over zowel uit- als thuispubliek) mee te wegen, zeker als er zorgen bestaan bij betrokken partijen. Als, zoals bij Ajax - Cambuur Leeuwarden het geval was, in de week voor de wedstrijd blijkt dat er grotere risico s zijn dan in eerste instantie gedacht, moeten aanvullende maatregelen genomen worden. Dat vraagt om flexibiliteit in de beschikbare maatregelen. Dat betekent bijvoorbeeld dat het mogelijk moet zijn om in de laatste dagen voor de wedstrijd: - Meer politie-inzet en/of inzet van stewards en beveiligers te kunnen realiseren (dit vraagt om flexibiliteit in politie-inzet). - Alsnog een combi-regeling in kunnen zetten, of een omwisselpunt instellen. Dit vraagt bijvoorbeeld om het slim verkopen van kaarten: geen toegangsbewijzen maar kaarten die eventueel op een later tijdstip omgezet kunnen worden naar een omwisselkaart. Bereid wedstrijden planmatig voor met behulp van scenario s Ook op de wedstrijddag is het nodig om flexibel op te kunnen treden bij gebeurtenissen. Het helpt om in de voorbereiding scenario s te ontwikkelen, variërend van een best case scenario tot een worst case scenario. Voorkom daarbij dat teveel op routine wordt geleund en dat alleen standaard scenario s gemaakt worden. Zet in de scenarioontwikkeling centraal wat de wedstrijd bijzonder maakt. Bij Ajax - Cambuur Leeuwarden was bijzonder dat er geen recente historie was van wedstrijden tussen beide clubs, waardoor het gedrag van beide supportersgroepen tot op zekere hoogte onvoorspelbaar was. Dat betekent dat er in ieder geval verschillende scenario s voor het gedrag van beide supportersgroepen moeten worden gemaakt, 8

9 bijvoorbeeld goed gedrag van beide groepen, scheldkoren en provocaties van één van beide of beide groepen, zoeken naar confrontatie door één van beide of beide groepen. Voor elk scenario kunnen bijpassende maatregelen worden voorbereid. Betrek, zeker als er zorgen zijn bij sommige ketenpartners, alle ketenpartners op tactisch/strategisch niveau bij de scenario-ontwikkeling. Let daarbij op dat de hele keten van gebeurtenissen wordt doordacht, bijvoorbeeld wat het effect is van een maatregel in het centrum op de situatie bij het stadion. Een voorbeeld is het besluit om de supporters van Cambuur Leeuwarden uit het centrum met de metro naar het stadion te sturen. Daardoor ontstond bij het stadion de situatie dat de groep Cambuur-supporters langs het supportershome moest en dat supporters met én zonder kaartje bij het stadion aankwamen. Op de wedstrijddag zelf waren er geen alternatieven voorhanden, in de voorbereiding hadden die alternatieven wellicht wel bedacht en voorbereid kunnen worden. 4.2 Hechte samenwerking Het in goede banen leiden van een wedstrijd vraagt om een goede samenwerking. Niet alleen binnen de vierhoek, maar juist ook tussen de vierhoeken van de uit- en thuisspelende club. Samenwerking heeft betrekking op het serieus nemen van elkaars informatie, inschattingen en kennis over de eigen aanhang, op het elkaar informeren (over zorgen) en op het samen bepalen van maatregelen. De partijen benoemden zelf al een aantal lessen met betrekking tot de onderlinge samenwerking: verslaglegging, het delen van zorgen, afspraken over de reis en samenwerking tussen de politie en clubs op de wedstrijddag. Het Auditteam voegt een paar punten toe. Escaleren indien nodig Samenwerking betekent het serieus nemen van elkaars informatie en inschattingen. In de weken voorafgaand aan de wedstrijd hebben vooral de beide politie-eenheden en de voetbalclubs contact. Meestal is er geen contact meer, na het vooroverleg, tussen de gemeenten. De partijen hebben zelf al benoemd dat het goed is om, indien één van beide gemeenten zorgen heeft over de risico s en maatregelen, deze zorgen te delen met de andere gemeente. De gemeente is immers de regisseur van de lokale samenwerking. Het Auditteam voegt toe dat het goed is om indien nodig te escaleren. Contact tussen ambtenaren is een eerste escalatie. Als de gemeente met zorgen het gevoel heeft dat het onvoldoende lukt om de zorgen goed kenbaar te maken, kan ook bestuurlijke escalatie worden ingezet. Bijvoorbeeld door collegiaal contact tussen de burgemeesters. Uiteraard blijft de burgemeester van de thuisclub het bevoegd gezag, maar kan daarbij geholpen worden door zijn collega van de uitspelende club. Zorg voor een sluitende keten Het verloop van een wedstrijddag is een keten van gebeurtenissen. Dat begint met het vertrek van supporters van huis en eindigt bij thuiskomst. Het beheersen van de gebeurtenissen vraagt dan ook om een ketenaanpak. Een ketenaanpak betekent het maken van duidelijke afspraken en het delen van informatie en inschattingen door alle partijen. Het gaat dan om informatie over gebeurtenissen (bijvoorbeeld tijdens de reis, in de binnenstad of bij het stadion) en over het gedrag van de supporters gedurende de dag. Deze informatie moet partijen die gedurende de dag afwegingen en keuzes moeten 9

10 maken, in staat stellen om dat op een goede manier te doen. Het delen van informatie zorgt voor het benodigde, gedeelde situationeel bewustzijn bij de partijen. Het punt over de verantwoordelijkheid voor de treinreis bij vrij vervoer is eerder gemaakt. Daarnaast is het belangrijk om afspraken te maken over gezamenlijke beleidsuitgangspunten en tolerantiegrenzen en over de wijze waarop overdracht plaatsvindt. Bijvoorbeeld hoe informatie over de gedragingen van supporters worden doorgegeven, voordat de trein met supporters arriveert (tussen beide politie-eenheden en tussen stewards en politie) of bij vertrek van de supporters uit het centrum naar het stadion (tussen politie en club). Gezamenlijk evalueren Na de gebeurtenissen rond Ajax Cambuur Leeuwarden hebben alle partijen ingezet op het leren van de lessen. Beide gemeenten hebben het voortouw genomen om een proces van zelfreflectie te organiseren. In beide gemeenten hebben politie, club, OM en de gemeente de feiten in beeld gebracht en gereflecteerd op hoe dit soort situaties in het vervolg kunnen worden voorkomen. Dat heeft waardevolle lessen opgeleverd. Daarnaast heeft onder regie van het Auditteam een gezamenlijke lessensessie plaatsgevonden. Aan deze sessie namen (ambtelijk) vertegenwoordigers van de betreffende vierhoeken deel. Tijdens de sessie werd gezamenlijk vastgesteld wat er gebeurd is en wat hieruit geleerd kan worden voor de toekomst. Deze werkwijze laat zien dat een gezamenlijke lessensessie nuttige lessen op kan leveren, zowel voor de betrokken partijen als voor andere vierhoeken. Bovendien helpt een gezamenlijke lessensessie om met elkaar terug te blikken op de gebeurtenissen. Onduidelijkheden over acties van partijen kunnen uit de wereld geholpen worden, misverstanden uit de wereld geholpen. Een gezamenlijke lessensessie helpt dan ook om nader tot elkaar te komen en om weer op een constructieve manier te kunnen samenwerken in aanloop naar de volgende wedstrijd tussen de betreffende clubs. In sommige situaties kan het goed zijn om ook supporters te betrekken. 10