De missie van het NCvB is: Het bevorderen van de kwaliteit van preventie, (vroeg)diagnostiek, behandeling en begeleiding van beroepsziekten en

Transcriptie

1 De missie van het NCvB is: Het bevorderen van de kwaliteit van preventie, (vroeg)diagnostiek, behandeling en begeleiding van beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen. Hiertoe ontplooit het NCvB activiteiten op drie gebieden: registratie van beroepsziekten, kennisverspreiding en de klinische arbeidsgeneeskunde. Het NCvB participeert in het Kennisnetwerk Gezondheid en Arbeid (KGA). The mission of the NCvB is: To improve the quality in the prevention, (early) diagnosis, treatment and supervision of occupational diseases and work-related illnesses. To achieve this goal, the NCvB develops activities in three areas: registration of occupational diseases, dissemination of knowledge and clinical occupational medicine. The NCvB participates in the Knowledge Network Health and Work.

2 Coronel Instituut Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag 02 Netherlands Center for Occupational Diseases Annual report

3 Jaarverslag 02 Annual report

4 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Netherlands Center for Occupational Diseases

5 Inhoud Contents 3 Inleiding: voor beleid en praktijk Introduction: for policy and practice 4 Beroepsziekten in kaart Occupational diseases identified 4 De beroepsziekteregistraties Occupational disease registries 8 Upgrading Melding- en Registratiesysteem Upgrading of the Notification and Registration System 8 BOA/NCvB: protocol melden beroepsziekten BOA/NCvB: protocol for notification of occupational diseases 9 Registratierichtlijnen Registration guidelines 10 Europese samenwerking European cooperation 10 Projecten Projects 13 Vraag en aanbod van kennis Demand for and supply of knowledge 15 Signaleringsrapport Beroepsziekten Alert Report on Occupational Diseases 15 Expertgroepen Expert groups 16 Alerts signaleringsrapport beroepsziekten 02 Alerts in 02 Alert Report on Occupational Diseases 18 De zorg voor beroepsziekten Care for occupational diseases 19 Alert Alert 23 Bijlagen Appendices 23 Medewerkers NCvB NCvB staff, position 23 Commissies en werkgroepen Committees and working parties 25 Presentaties Presentations 28 Universitair onderwijs University education 28 Werk- en conferentiebezoeken Working and conference visits 29 Publicaties 2002 Publications 2002

6 Inleiding: voor beleid en praktijk Voor het ontwikkelen van beleid gericht op verbetering van de zorg voor en preventie van beroepsziekten is kennis en informatie noodzakelijk. Het NCvB wil hieraan een bijdrage leveren door middel van een breed scala aan activiteiten. Registratiesystemen vervullen een belangrijke rol bij het vaststellen van de omvang en verspreiding van beroepsziekten en het signaleren van trends. Naast de registratie van de meldingen door bedrijfsartsen, zijn er de afgelopen jaren een aantal peilstations opgezet die het beeld aanvullen. Een belangrijke bron van kennis vormt de wetenschappelijke literatuur. Vragen die ons via de helpdesk bereiken dwingen ons de literatuur te raadplegen, anderzijds proberen we ook door systematische screening van nieuw verschenen publicaties kennis aan te reiken. Verspreiding van deze kennis geschiedt via verschillende media. In 2002 is er door het Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde (TBV) een speciaal themanummer gewijd aan beroepsziekten. Verder zijn door medewerkers van het NCvB in 2002 bijdragen geleverd voor andere tijdschriften en hebben zij talrijke lezingen, workshops en scholingsactiviteiten verzorgd. Een belangrijke rol voor de kennisverspreiding zien wij weggelegd voor de website, die een grondige restyling zal ondergaan. Het NCvB wil signalen of alerts afgeven over beroepsziekten aan beleidsmakers en aan professionals in het veld. Signalen over nieuwe beroepsziekten of signalen over knelpunten in de aanpak van beroepsziekten die belangrijk zijn voor beleidsmakers en professionals in de praktijk. In het signaleringsrapport beroepsziekten 2002 staan duidelijke alerts vermeld. Het signaleren en monitoren van beroepsziekten en het verzamelen en verspreiden van kennis over beroepsziekten is een zeer arbeidsintensieve taak. Het NCvB is een relatief kleine organisatie en heeft onvoldoende menskracht en middelen om dit alleen te doen. Daarom wordt intensief samengewerkt met andere partijen. Het NCvB is onderdeel van het samenwerkingsverband Kennisnetwerk Gezondheid en Arbeid (KGA). Met verschillende partners in dit netwerk worden gezamenlijke projecten uitgevoerd. Ook is patiëntenzorg een belangrijke activiteit van ons centrum. Diagnostiek en begeleiding wordt verleend aan patiënten met hersenbeschadiging door neurotoxische stoffen door het Solvent Team. Patiënten met complexe gehoorproblematiek in relatie met het werk kunnen terecht bij het Expertisecentrum Gehoor en Arbeid, een initiatief van de afdelingen klinische audiologie van het AMC en de VU, het Coronel Instituut en het NCvB. Gekoppeld aan deze patiëntenzorg wordt wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. Op deze wijze komt nieuwe kennis over beroepsziekten beschikbaar. Introduction: for policy and practice Knowledge and information are essential to the development of policy aimed at improving care and prevention of occupational diseases. The Netherlands Center for Occupational Diseases (NCvB) wants to contribute to this through a wide range of activities. Registration systems play an important role in determining the scope and spread of occupational diseases and identifying trends. Besides the registration of notifications by occupational physicians, a number of surveillance projects have been established in the last few years to provide additional information. The scientific literature is an important source of knowledge. The questions we receive through the helpdesk prompt us to consult the literature, and we also try to gain knowledge through the systematic screening of new publications. This knowledge is spread through various media. In 2002, the Dutch Journal for Occupational and Insurance Medicine (TBV) published a special issue on occupational diseases. Furthermore, in 2002, NCvB staff contributed to other journals and provided numerous lectures, workshops and instructional activities. In our opinion, the website, which is to undergo thorough restyling, plays an important in the dissemination of knowledge. The NCvB wants to issue warning signs or alerts on occupational diseases to policymakers and professionals in the field. These warning signs concern new occupational diseases or bottlenecks in the approach to occupational diseases that are important to policymakers and professionals in practice. The 2002 alert report on occupational diseases contains clear alerts. The identification and monitoring of occupational diseases and the collection and dissemination of knowledge about occupational diseases is extremely labour-intensive. The NCvB is a relatively small organisation and does not have enough manpower or resources to do this on its own. This is why the NCvB cooperates intensively with other parties. The NCvB is part of a partnership called the Knowledge Network for Health and Work (KGA). Joint projects are carried out with various partners in this network. Patient care is another important activity in our center. The Solvent Team provides diagnostic services and guidance to patients with brain damage caused by exposure to neurotoxic substances. Patients with complex hearing problems can turn to the Expertise Center for Hearing and Work, an initiative of the departments of clinical audiology at Amsterdam s Academic Medical Center (AMC) and Vrije Universiteit Hospital (VU), the Coronel Institute and the NCvB. Scientific research is carried out in connection with this patient care, making new knowledge on occupational diseases available. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 3

7 Beroepsziekten in kaart In 2002 zijn ca meldingen van beroepsziekten door het NCvB ontvangen en verwerkt. Deze meldingen bereiken het NCvB via diverse registratiesystemen. De noodzaak om systematisch gegevens over patiënten met beroepsziekten vast te leggen is evident. Door aggregatie van gegevens kunnen we verbanden op het spoor komen en worden signalen aan het licht gebracht die anders verborgen zouden blijven. Ook om kwesties op de (politieke) agenda te krijgen is een getalsmatige onderbouwing noodzakelijk. Voorwaarde daarbij is dat de registraties aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. Daarom steken we veel energie in het verbeteren van de kwaliteit van de registraties. De beroepsziekteregistraties Het Nationale Registratiesysteem Beroepsziekten, in het kader waarvan Arbo-diensten verplicht zijn beroepsziekten te melden aan het NCvB, levert belangrijke informatie op over het vóórkomen en de verspreiding van beroepsziekten en trends daarin. Het blijven vasthouden van de aandacht voor beroepsziekten en het educatieve effect dat van de registratie uitgaat, zijn andere functies van het registratiesysteem. Bijzondere gevallen worden op deze wijze gesignaleerd. Er is sprake van een behoorlijke ondermelding en selectieve melding. Daarom is het NCvB gestart met een aantal peilstations, die additionele informatie moeten leveren over beroepsziekten. Door het combineren van gegevens uit meerdere registraties kan een beter beeld worden gevormd over het vóórkomen en de verspreiding van beroepsziekten en kunnen trends worden gesignaleerd. In figuur 1 is schematisch weergegeven welke registraties het NCvB onderhoudt. Meldingen Arbo-diensten In 2002 werden 5335 beroepsziekten gemeld door bedrijfsartsen (dit is inclusief de meldingen uit de sector bouw die via Stichting Arbouw verlopen). Arbo-diensten zijn verplicht beroepsziekten te melden aan het NCvB. Het blijft zorgen baren dat een substantieel deel van de Arbo-diensten zich onttrekt aan deze wettelijk verplichte taak, en zo een cijfermatige onderbouwing van de noodzaak tot preventie frustreert. ADS (ArbeidsDermatosen Surveillance) Dit peilstation is een samenwerkingsverband van het NECOD (Nederlands Kenniscentrum ArbeidsDermatosen) en het NCvB. In 2002 zijn 854 arbeidsdermatosen gemeld door 26 huidartsen verspreid over het land. Occupational diseases identified In 2002, the NCvB received and processed approximately 7000 notifications of occupational diseases. These notifications are sent to the NCvB through various registration systems. The need to systematically record data on patients with occupational diseases is obvious. The aggregation of data enables us to identify relationships and bring to light warning signs, which would otherwise stay hidden. A numerical basis is also needed in order to get issues added to the (political) agenda. This is conditional on the registries meeting certain quality requirements. Therefore we invest a great deal of energy in improving the quality of the registries. Occupational disease registries The National Registration System for Occupational Diseases, under which the occupational health services (ARBO-diensten) are required to report occupational diseases to the NCvB, provides important information on the prevention and spread of occupational diseases and the related trends. Other functions of the registration system are maintaining attention for occupational diseases and the educational effect that results from registration. Special cases are also identified in this way. However, there is considerable undernotification and selective notification. Therefore the NCvB has launched a number of surveillance projects to provide additional information on occupational diseases. Combining data from multiple registries can provide a better impression on the prevention and the spread of occupational diseases and help identify trends. Figure 1 shows the registries maintained by the NCvB. Notifications by occupational health services In 2002, occupational physicians reported 5335 occupational diseases (including notifications from the construction industry made through Stichting Arbouw). Occupational health services are obliged to report occupational diseases to the NCvB. The fact that a substantial proportion of the occupational health services do not fulfil its legal duty in this respect, thereby hindering good numerical confirmation of the need for prevention, remains a cause for concern. ADS (Occupational Dermatoses Surveillance) This surveillance project is a collaborative partnership between the NECOD (Netherlands Expert Center for Occupational Dermatoses) and the NCvB. 4 NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02

8 Gonnie Zweerman, clinical librarian Ik houd mij voornamelijk bezig met het opstellen van zoekstrategieën en het systematisch uitvoeren van literatuursearches. Ik zoek in bibliografische databases en bibliotheekcatalogi als PubMed, Embase, Web of Science en Picarta. De informatie wordt gebruikt voor het Signaleringsrapport, de Nieuwsbrief en het beantwoorden van helpdesk vragen. Maar natuurlijk blijven ook de handboeken onmisbaar. I am mainly involved in drawing up search strategies and carrying out systematic literature reviews. I search bibliographical databases and library catalogues like PubMed, Embase, Web of Science and Picarta. The information is used for the Alert Report, the Newsletter and to answer helpdesk questions. And of course the manuals are indispensable. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 5

9 Ingrid Braam, hoofd registratiebureau head of the registration office Bij registraties is het belangrijk dat er niet alleen geregistreerd wordt om het registreren. Het is juist de interpretaties van de cijfers waar het om draait. Door het opzetten van meerdere registraties zijn we nu beter in staat om ontwikkelingen en trends binnen de beroepsziekten te signaleren. It is important that registration does not just take place for the sake of it. What it s really about is the interpretation of the figures. By setting up several registries, we are now better able to identify NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag 02 developments 6 and trends with regard to occupational diseases. 6

10 Nationale Registratie Beroepsziekten door Arbo-diensten National Registry of Occupational Diseases by ARBO services ArbeidsDermatosen Surveillance (ADS) Occupational Dermatoses Surveillance (ADS) Peilstation Arbeidsgebonden Longaandoeningen (PAL) Surveillance project for Work-Related Lung Diseases (PAL) Registratiebureau NCvB NCvB Registration Office Peilstation Intensieve Melding (PIM), start Surveillance project for Intensive Notification (PIM), launched 1/1/2003 Peilstation Politie (POL) is in voorbereiding Surveillance project for Police (POL) is under development Bestand Helpdesk vragen Database of Helpdesk Questions Patiëntenbestand Solvent Team Solvent Team's Patient File Arbouw-bestand Meldingen Beroepsziekten Arbouw File of Occupational Disease Notifications FIGUUR 1 FIGURE 1 SCHEMA VAN DE REGISTRATIEBESTANDEN VAN HET NCVB CHART SHOWING THE REGISTRY FILES OF THE NCVB PAL (Peilstation Arbeidsgebonden Longaandoeningen) Dit peilstation is het resultaat van samenwerking van het NKAL (Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen-Opgelucht Werken) en het NCvB. In 2002 werden 41 arbeidsgebonden luchtwegaandoeningen gemeld door 28 longartsen verspreid over het land. Dit is nog een magere opbrengst. Met het NKAL zijn inmiddels afspraken gemaakt op welke wijze de participatie aan de registratie kan worden verbeterd. PIM (Peilstation Intensieve Melding) In 2003 gaat een project van start waarbij een groep van 40 bedrijfsartsen met een bekende werknemerspopulatie intensief coaching krijgt door het NCvB bij diagnostiek en melding van beroepsziekten (door extra scholing, terugkoppeling). Doel is het verkrijgen van meer valide cijfers. Ook wordt follow-up onderzoek gedaan van de gemelde gevallen. De nodige voorbereidingen hebben plaatsgevonden in Peilstation Politie Dit project samen met de Lopol (werkgroep van bedrijfsartsen werkzaam voor de politie) heeft als doel beroepsziekten bij de sector politie beter in beeld te brengen en wordt mede bekostigd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het project is voorbereid in 2002 en zal in de loop van 2003 van start gaan. Dit project is voor het NCvB een experiment om te bezien of op deze wijze meer gedetailleerde en kwalitatief betere informatie kan worden verkregen over beroepsziekten in een bepaalde branche. In 2002, 854 occupational dermatoses were reported by 26 dermatologists throughout the country. PAL (Surveillance project for Work-Related Lung Diseases) This surveillance project is the result of collaboration between NKAL (Knowledge Center for Work-Related Lung Diseases) and the NCvB. In 2002, 41 occupational lung diseases were reported by 28 lung specialists throughout the country. This is still a fairly poor yield. Agreements have since been made with NKAL on how to improve participation in the registration process. PIM (Surveillance project for Intensive Notification) In a project launched in 2003, a group of 40 occupational physicians with a known employee population will receive intensive coaching from the NCvB on the diagnosis and notification of occupational diseases (through additional training and feedback). The goal is to obtain more valid figures. In addition, follow-up research will be conducted on the reported cases. The necessary preparations took place in Surveillance project for Police The purpose of this project in collaboration with Lopol (working party of occupational physicians employed by the police) is to improve the identification of occupational diseases in the police sector and is funded partly by the Ministry of the Interior. Preparations took place in 2002 and the project will be launched in the course of This project is an experiment for the NCvB to see whether this method can produce more detailed and better quality information on occupational diseases in a particular sector. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 7

11 Databestand helpdesk vragen In 2002 werden 544 vragen bij de helpdesk van het NCvB geregistreerd. In ca 30% betreft het vragen van bedrijfsartsen, huisartsen en specialisten hoe om te gaan met concrete gevallen. De vragen leveren informatie op over de behoefte aan kennis in het veld. Ook worden via deze weg soms bijzondere gevallen gesignaleerd, die de moeite waard zijn ter kennis te brengen aan het veld. Database of Helpdesk Questions In 2002, the NCvB s helpdesk registered 544 questions. Approximately 30% were questions from occupational physicians, general practitioners and specialists on dealing with particular cases. The questions provide information on the need for knowledge in the field. Special cases, which are worth making known to the field, are sometimes also identified in this way. Databestand Solvent Team project Elk jaar worden ca. 250 patiënten onderzocht op CTE (chronische toxische encefalopathie). Het NCvB heeft inmiddels enkele honderden gevallen van CTE geregistreerd. Meldingen Arbouw De sector bouw heeft al jaren een uitstekende registratie van ziekteverzuim, arbeidsomstandigheden en beroepziekten. De Stichting Arbouw stelt vanaf 2002 haar gegevens over beroepsziekten beschikbaar aan het NCvB. Beroepsziektemeldingen die aan de voorwaarden van het NCvB voldoen, worden opgenomen in de Nationale Registratie. Upgrading Melding- en Registratiesysteem In 2002 is het interne project Upgrading van het Melding- en Registratiesysteem afgerond. Doel van dit project was het gebruikersvriendelijker maken van het melden van beroepsziekten door bedrijfsartsen. Hiertoe is een nieuw formulier ontwikkeld en is de faciliteit voor melden via internet verbeterd. Het registratieformulier op de website is voorzien van scroll down menu s, die het invullen van het formulier ondersteunen. Bedrijfsartsen krijgen bovendien feedback op iedere melding via e- mail. Door het nieuwe systeem is de interne logistiek van het registratiebureau vereenvoudigd en zijn de mogelijkheden voor presentatie en analyse verbeterd. Ook is het systeem beter beveiligd tegen vervuiling (fake meldingen). Het systeem is robuuster en het risico van gegevensverlies is geminimaliseerd. BOA/NCvB: protocol melden beroepsziekten Uit de enquête die het NCvB in 2001 uitgevoerd heeft onder bedrijfsartsen bleek dat angst voor juridische complicaties naar aanleiding van meldingen een belemmering vormde om beroepsziekten te melden aan het NCvB. Eind 2001 werd een invitational conference georganiseerd om na te gaan op welke wijze deze belemmering konden worden weggenomen. Dit heeft geleid tot een protocol voor het melden van beroepsziekten. Het Solvent Team Project Database Every year, approximately 250 patients are examined for CTE (chronic toxic encephalopathy). The NCvB has already registered several hundred cases of CTE. Arbouw Notifications The construction industry has had an excellent registration of absence owing to illness, working conditions and occupational diseases for many years. Stichting Arbouw started making its data on occupational diseases available to the NCvB in Occupational disease notifications that satisfy the criteria of the NCvB are included in the National Registry. Upgrading of the Notification and Registration System The internal project Upgrading of the Notification and Registration System was completed in The purpose of this project was to make the notification of occupational diseases by occupational physicians more user-friendly. To this end a new form was developed and the Internet notification facility was significantly improved. The registration form on the website has scroll-down menus that aid in filling in the form. Moreover, occupational physicians receive feedback on every notification by . The new system has simplified the internal logistics of the registration bureau and improved the possibilities for presentation and analysis. The system is also better protected against contamination (fake notifications). The system is more robust and the risk of losing data has been minimised. BOA/NCvB: protocol for notification of occupational diseases The survey conducted by the NCvB in 2001 among occupational physicians showed that the fear of legal complications due to notifications hindered their notification of occupational diseases to the NCvB. At the end of 2001, an international conference was organised to determine how to eliminate this hindrance. This led to the protocol for the notification of occupational diseases. The protocol is supported by the Ministry for Social Affairs and Employment, the employer s association VNO-NCW, the employee s association FNV, the Netherlands Association 8 NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02

12 protocol wordt ondersteund door het Ministerie van Sociale Zaken, de werkgeversvereniging VNO-NCW, de werknemersvereniging FNV, de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), de Branche Organisatie voor Arbo-diensten (BOA) en het Verbond voor Verzekeraars. In mei 2002 werd de Heijermanslezing gewijd aan juridische aspecten van het melden van beroepsziekten en werd het protocol gepresenteerd. In vervolg hierop is door de BOA en het NCvB afgesproken het protocol gezamenlijk uit te brengen na aanpassing en correctie op een aantal punten. Dit laatste heeft nog enkele maanden gekost. In mei 2003 is inmiddels het definitieve protocol gepubliceerd. Dit protocol is een belangrijk document. De Branche Organisatie voor Arbo-diensten spreekt hiermee de intentie uit het melden van beroepsziekten actief te willen stimuleren bij haar achterban. Voor bedrijfsartsen biedt het document duidelijkheid over de juridische status van de melding en hun eigen rol. Het protocol stelt voorop dat het melden een wettelijke verplichting is en dat de melding anoniem dient te geschieden. Er zijn voldoende waarborgen in de procedure om de angst voor juridische complicaties bij bedrijfsartsen weg te nemen. Registratierichtlijnen De criteria voor het melden van beroepsziekten zijn vastgelegd in registratierichtlijnen. Deze staan vermeld op de website van het NCvB geënt op de Europese lijst van beroepsziekten. In 2002 is gestart met een project om registratiecriteria voor werkgebonden rugklachten op te stellen. De vaststelling van de relatie werk en rugklachten is moeilijk voor bedrijfsartsen omdat rugklachten op zich (zonder directe oorzaak in het werk) veel voorkomen en omdat rugklachten vaak door meerdere factoren worden veroorzaakt. De registratierichtlijn is gebaseerd op systematisch literatuuronderzoek. De verwachting is dat zij in 2003 gepresenteerd kan worden. Het project is een samenwerking tussen het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Klachten Bewegingsapparaat (NKAB), het Coronel Instituut en het NCvB. Het NKAB draagt zorg voor de praktische uitvoering van het project. De overweging is om ook voor psychische aandoeningen (m.n. overspannenheid en burnout) op dezelfde wijze, met behulp van een systematisch literatuuronderzoek, te komen tot een richtlijn voor het melden van deze aandoeningen. for Occupational and Company Medicine (NVAB), the Branche Organisation for Occupational Health Services (BOA) and the Dutch Association of Insurers. In May 2002, the Heijermans Lecture was dedicated to the legal aspects of reporting occupational diseases and the protocol was presented. In continuation of this, BOA and the NCvB agreed to issue the protocol together after adjusting and correcting a number of points. Unfortunately this took several months. The definitive protocol was published in May This protocol is an important document. With it BOA expresses its desire to actively encourage the notification of occupational diseases among its members. The document provides occupational physicians with clarity on the legal status of notifications and their own role. The protocol states first and foremost that notification is a statutory obligation and that the notification must be made anonymously. There are enough safeguards in the procedure to remove the fear of legal complications among occupational physicians. Registration guidelines The criteria for notification of occupational diseases are laid down in registration guidelines. These are listed on the NCvB website engrafted onto the European list of occupational diseases. A project to establish registration criteria for occupational back problems was launched in It is difficult for occupational physicians to establish whether back problems are work related because back problems in themselves (without being caused directly by the patient s work) are fairly common and are often caused by multiple factors. The registration guideline is based on a systematic review of the literature and is therefore evidence-based. The guideline is expected to be presented in The project is a collaborative partnership between the Dutch Knowledge Center for work-related musculoskeletal disorders (NKAB), the Coronel Institute and the NCvB. The NKAB is in charge of the practical implementation of the project. The NCvB is also considering the realisation of a guideline for the notification of psychological problems (particularly overstrain and burnout) in the same way, by means of a systematic literature review. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 9

13 Europese samenwerking Het NCvB onderhoudt contacten met buitenlandse instituten en participeert in internationale projecten op het gebied van beroepsziekteregistratie. Statistieken van de diverse Europese landen zijn slecht met elkaar te vergelijken door het gebruik van verschillende criteria voor de vaststelling van beroepsziekten en verschillen in sociale zekerheidssystemen. Het Eurostat project European Occupational Diseases Statistics (EODS) heeft tot doel te komen tot beter vergelijkbare statistieken. Het NCvB levert hiervoor gegevens aan. Ook participeert het NCvB in een werkgroep van het European Forum of insurances against accidents at work and occupational diseases (Euroforum). Deze werkgroep heeft als taak vergelijking van beleid ten aanzien van signalering en preventie van beroepsziekten tussen de verschillende Europese landen. Projecten Afzonderlijke meldingen, een cluster van meldingen of vragen via de helpdesk kunnen aanleiding zijn voor het starten van een project. Een project moet leiden tot verdieping van kennis die bruikbaar is voor beleid of praktijk. Zo heeft de inventarisatie van bestaande registraties van infectieziekten geleid tot het inrichten van een Werkgroep Infectieziekten bij Arbeid (WIZA), waarin diverse disciplines (zoals arbeidsgeneeskunde, microbiologie, interne geneeskunde) kennis uitwisselen. De resultaten van een ander project naar de kwaliteit van verwijzingen naar het Solvent Team, zullen gepresenteerd worden tijdens de Bedrijfsgeneeskundige Dagen in mei European cooperation The NCvB maintains contacts with foreign institutions and participates in international projects on the registration of occupational diseases. It is difficult to compare statistics from the various European countries because of the differences in social security systems and criteria used to diagnose occupational diseases. The aim of the Eurostat project European Occupational Diseases Statistics (EODS) is to achieve more statistics which can be compared more easily. The NCvB supplies data for this project. The NCvB also participates in a working party of the European Forum of Insurance Against Accidents at Work and Occupational Diseases (Euroforum). This working party s job is to compare policy on the identification and prevention of occupational diseases among the different European countries. Projects Individual notifications, a cluster of notifications or helpdesk questions can be reasons to start a new project. A project must lead to a deepening of knowledge that is useful for policy or in practice. For example, the inventory of existing registrations of infectious diseases led to the formation of the Working Party on Work-Related Infectious Diseases (WIZA), in which various disciplines (e.g. occupational medicine, microbiology and internal medicine) exchange knowledge. The results of another project on the quality of referrals to the Solvent Team will be presented during the Bedrijfsgeneeskundige Dagen (Occupational Health Days) in May NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02

14 Teus Brand, bedrijfsarts occupational physician Bij het Solvent Team proberen we door het afnemen van een uitgebreide arbeidsanamnese te achterhalen of de klachten van de patiënt in verband staan met de blootstelling aan organische oplosmiddelen. Gedetailleerd vragen en goed luisteren zijn belangrijke instrumenten tijdens de intake. At the Solvent Team we use a detailed work history to try to determine whether the patient s complaints are related to exposure to organic solvents. Detailed questions and good listening are important tools during the intake.

15 Bas Sorgdrager, bedrijfsarts occupational physician Wat zijn beroepsziekten, wat zijn de risico s, wanneer is een aandoening vermeldenswaard als beroepsziekte? Arbo-diensten, opleidingsinstituten, maar ook andere instanties hebben behoefte aan kennis en vaardigheden op dit gebied. Het NCvB verzorgt bijeenkomsten voor deskundigheidsbevordering bij vermoede beroepsziekten. Vooral bedrijfsartsen, maar ook andere professionals behoren tot de doelgroep. What are occupational diseases, what are the risks, and when is a disorder worthy of being called an occupational disease? Occupational health services, educational institutes and other institutions need knowledge and skills in this area. The NCvB provides meetings to broaden expertise with regard to suspected occupational diseases. The target group includes occupational physicians as well as other professionals. NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag

16 Vraag en aanbod van kennis Er is veel vraag naar kennis over beroepsziekten. In 2002 kwamen meer dan 500 vragen van onder andere bedrijfsartsen, huisartsen en specialisten bij ons binnen. Ook journalisten en beleidsmedewerkers wisten ons goed te vinden. Voor de overheid is nieuwe risico s een belangrijk thema. Welke gezondheidsschade is te verwachten door bijvoorbeeld ontwikkeling van nieuwe technologie en het op de markt komen van nieuwe chemische stoffen. De snel veranderende inrichting en organisatie van het werk roept de vraag op of deze nieuwe beroepsziekten kunnen veroorzaken. Het NCvB voorziet in kennis over beroepsziekten. Soms is dit heel gericht en praktisch, bijvoorbeeld naar aanleiding van een specifieke vraag via de helpdesk, soms algemeen via publicaties in tijdschriften, informatie op de website en driemaandelijkse nieuwsbrieven. Het terrein van de beroepsziekten is uitgebreid. Het NCvB is dan ook niet in staat in de huidige omvang dit gehele terrein tot in de details te bestrijken en werkt daarom samen met de vier Nederlandse Kenniscentra voor Arbeidsrelevante Aandoeningen en Medwerk in het Kennisnetwerk voor Gezondheid en Arbeid (KGA). Ook wordt samengewerkt met het Arboplatform en TNO- Arbeid. De inbedding in een Universitaire context (Academisch Medisch Centrum/Universiteit van Amsterdam) is een waarborg voor de kwaliteit van de kennis. Samen met het Coronel Instituut steekt het NCvB veel energie in de ontwikkeling van evidence based occupational medicine. Voor vragen over beroepsziekten: (020) / ncvb@amc.uva.nl Het NCvB kan rechtstreeks benaderd worden door bedrijfsartsen en andere arboprofessionals, huisartsen, specialisten en beleidsmedewerkers met vragen over beroepsziekten. Het doel van de helpdesk is primair het ondersteunen van deze professionals bij diagnostiek, behandeling en preventie van beroepsziekten. De binnengekomen vragen worden gearchiveerd. Op deze wijze ontstaat ook inzicht in de kennisbehoefte in het professionele veld. In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van de aard van de vragen die gesteld werden aan het NCvB in Tabel 2 laat zien van wie de vragen afkomstig waren. Deze tabel laat zien dat met name bedrijfsartsen steeds meer vragen stellen. Demand for and supply of knowledge There is a high demand for knowledge on occupational diseases. In 2002, we received more than 500 questions from occupational physicians, general practitioners, specialists and others, including journalists and policy officials. New risks is an important theme for the government. What health damage can be expected from the development of new technology or the introduction of new chemicals to the market for example? The rapidly changing layout and organisation of the work also raise the question of whether these can cause new occupational diseases. The NCvB provides knowledge on occupational diseases. Sometimes this is very specific and practical, for instance in response to a specific helpdesk question. In addition, the NCvB also furthers knowledge on occupational diseases in general through publications in magazines, information on the website and three-monthly newsletters. The field of occupational diseases has grown. The NCvB is not able to cover the entire field in detail in its current scope and therefore works in close cooperation with the four Dutch Knowledge Centers for Work-Related Diseases and Medwerk in the Knowledge Network for Health and Work (KGA). The NCvB also cooperates with the Arboplatform (Occupational Health Platform) and TNO Arbeid. The embedding in a University context (University of Amsterdam/Academic Medical Center) guarantees the quality of the knowledge. The NCvB and the Coronel Institute invest a great deal of energy into evidence-based occupational medicine. For questions on occupational diseases: (020) / ncvb@amc.uva.nl Occupational physicians and other occupational health professionals, general practitioners, specialists and policy officials can approach the NCvB directly with questions on occupational diseases. The primary goal of the helpdesk is to support these professionals in the diagnosis, treatment and prevention of occupational diseases. The questions received are registered, resulting in insight into the need for knowledge in the professional field. Table 1 shows an overview of the nature of the questions posed to the NCvB in Table 2 shows who the questions came from, and reveals that the questions mainly came from occupational physicians. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 13

17 Voor vragen over gezondheid en arbeid: (020) / helpdesk@gezondheidenarbeid.nl Het NCvB huisvest tevens het gemeenschappelijk inbelnummer en adres, de zgn. frontoffice van het Kennisnetwerk Gezondheid en Arbeid, die in de loop van 2002 operationeel is geworden. Het gehele Kennisnetwerk Gezondheid en Arbeid beantwoordde in 2002 meer dan 1000 helpdesk vragen. For questions on work and health: (020) / helpdesk@gezondheidenarbeid.nl The NCvB also houses the shared telephone number and e- mail address, the front office of the Knowledge Network for Health and Work, which became operational in the course of The entire Knowledge Network for Health and Work answered more than 1000 helpdesk questions in Onderwerp Subject Beroepsziekten Algemeen Occupational diseases in general Aandoeningen houding- en bewegingsapparaat Musculoskeletal diseases Psychische aandoeningen Psychological diseases Huidaandoeningen Skin diseases Long- en luchtwegaandoeningen Pulmonary and respiratory diseases Neurologische aandoeningen Neurological diseases Infectieziekten Infectious diseases Kanker Cancer Reproductiestoornissen Reproductive disorders 8 2 Overige beroepsziekten Other occupational diseases Totaal Total TABEL 1 ONDERWERPEN WAAROVER VRAGEN WERDEN GESTELD TABLE 1 SUBJECTS ABOUT WHICH QUESTIONS WERE ASKED Wie stelde de vragen Who asked the questions Bedrijfsarts Occupational physician Beleidsmedewerker Policy official Journalist Journalist Patiënt Patient Student Student Arbo-adviseur Occupational health adviser Medisch specialist Medical specialist Huisarts General practitioner Overige Other Totaal Total TABEL 2 VAN WIE WAREN DE VRAGEN AFKOMSTIG TABLE 2 WHO THE QUESTIONS CAME FROM Voor vragen over beroepsziekten: De website van het NCvB biedt informatie over beroepsziekten. Alle publicaties van het NCvB, inclusief het signaleringsrapport, zijn te vinden op de website. In 2003 is het NCvB gestart met restyling van de website. Het doel hiervan is het verbeteren van de toegankelijkheid van informatie over beroepsziekten. For information on occupational diseases: The NCvB s website provides information on occupational diseases. The website contains all publications of the NCvB, including the alert report. The NCvB began restyling its website in 2003 with the aim of improving the accessibility of information on occupational diseases. 14 NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02

18 Signaleringsrapport Beroepsziekten 02 In 2002 is voor de vierde keer het Signaleringsrapport Beroepsziekten uitgebracht. Het rapport biedt een overzicht van de meldingen van beroepsziekten in Nederland en geeft signalen en trends op dit terrein weer. Daarnaast beschrijft het nieuwe wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen in preventie, (vroeg)diagnostiek, behandeling en reïntegratie bij beroepsziekten. De signalen die volgens het NCvB een hoge prioriteit zouden moeten krijgen in het beleid op dit terrein van de overheid, Arbo-diensten en sociale partners staat vermeld in het kader alerts op pagina 16 en 17. Expertgroepen Om relevante kennis bij elkaar te laten komen onderhoudt het NCvB een nationaal en internationaal netwerk van experts op het terrein van beroepsziekten. Met buitenlandse instituten vindt regelmatig correspondentie plaats. In 2002 is een werkbezoek gebracht aan het Hauptverband der Berufsgenossenschaften in Duitsland. Ook enkele medewerkers van het Ministerie van Sociale Zaken en van de kenniscentra vergezelden de medewerkers van het NCvB. Het niveau van onderzoek naar beroepsziekten, met name ook bij individuele gevallen, is indrukwekkend bij onze oosterburen. Het NCvB is de initiator van twee werkgroepen van nationale experts: de Werkgroep Infectieziekten bij Arbeid (WIZA) en de werkgroep allergische beroepsziekten. In het kader van het signaleringsrapport werden in 2002 expert meetings georganiseerd op het gebied van arbeidsgebonden psychische aandoeningen en arbeidsgebonden aandoeningen van het houding- en bewegingsapparaat. 02 Alert Report on Occupational Diseases The fourth Alert Report on Occupational Diseases was published in It provides an overview of the notifications of occupational diseases in the Netherlands and indicates warning signs and trends in this area. It also describes new scientific and social developments on prevention, (early) diagnosis, treatment and rehabilitation with regard to occupational diseases. The warning signs which the NCvB feels should be given high priority in the policies of the government, occupational health services and social partners are listed in the alerts box on page 16 and 17. Expert groups In order to amass relevant knowledge, the NCvB maintains a national and international network of occupational disease experts. Regular correspondence takes place with foreign institutions. In 2002, there was a working visit to the Hauptverband der Berufsgenossenschaften in Germany. Several employees of the Ministry for Social Affairs and Employment and the knowledge centers accompanied employees of the NCvB. Our neighbours to the east have an impressive level of research into occupational diseases, particularly with regard to individual cases. The NCvB is the initiator of two working parties of national experts: Working Party on Work-Related Infectious Diseases (WIZA) and the Working Party on Allergic Occupational Diseases. Within the framework of the alert report, expert meetings were organised in 2002 on occupational psychological disorders and occupational musculoskeletal disorders. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 15

19 Alerts signaleringsrapport beroepsziekten 02 Alerts in 02 Alert Report on Occupational Diseases INTERNE ARBO-DIENSTEN BESTE MELDERS INTERNAL OCCUPATIONAL HEALTH SERVICES BEST NOTIFIERS Interne Arbo-diensten zijn de beste melders van beroepsziekten. Er is sprake van een behoorlijke onderrapportage door de landelijke Arbo-diensten. Het NCvB wil door verdere automatisering en samenwerking met de Arbo-diensten de beroepsziekteregistratie ontwikkelen tot een belangrijk instrument in de preventie van gezondheidsschade door werk. Internal occupational health services are the best notifiers of occupational diseases. There is considerable underreporting among the great commercial occupational health services. The NCvB wants to use further automation and cooperation with the occupational health services to develop occupational disease registration into an important instrument in the prevention of occupational health damage. RSI RSI RSI is verreweg de meest gemelde beroepsziekte. De sociale consequenties en de economische kosten zijn aanzienlijk. Er is echter nog onvoldoende kennis over het beloop en de effectiviteit van behandelings- en preventiemogelijkheden. RSI is by far the most frequently reported occupational disease, with considerable social consequences and economic costs. However, as yet, there is insufficient knowledge on the course and efficacy of treatment and prevention options. PSYCHISCHE AANDOENINGEN PSYCHOLOGICAL PROBLEMS Werkgebonden psychische aandoeningen vormen een kwart van het totaal aantal meldingen. De WAO-instroom ten gevolge van deze categorie aandoeningen is hoog. Voor de aanpak van psychische problematiek bestaat een richtlijn voor bedrijfsartsen. De commissie Donner I heeft een leidraad opgesteld. Spoedige implementatie daarvan is van groot belang voor de terugdringing van WAO-instroom door psychische aandoeningen. Daarnaast is het van belang dat in Arboconvenanten gestelde doelen ten aanzien van de vermindering van werkdruk gerealiseerd worden. Occupational psychological problems make up a quarter of the total number of notifications. The influx of claimants under the Occupational Disability Insurance Act (WAO) as a result of this category of disorders is high. There is a guideline for occupational physicians for the approach to psychological problems. The Donner I committee drew up a guiding principle. Rapid implementation is extremely important with regard to pushing back the disability benefit claimants due to psychological disorders. It is also important to realise the goals established in the Working Conditions Covenants with regard to reducing the workload. HUIDAANDOENINGEN SKIN DISORDERS Het geringe aantal meldingen van bedrijfsartsen vergeleken met dat van de dermatologen wijst erop dat patiënten met beroepshuidaandoeningen in onvoldoende mate onder de aandacht van de bedrijfsarts komen. Er wordt gepleit voor een omslag van een passieve signalering van vaak reeds chronisch geworden klachten op het verzuimspreekuur naar een actieve opsporing met name in hoogrisico branches met betere vooruitzichten op goede behandeling en preventie. De wijze waarop de Arbeidsdermatologische centra in Nederland het onderzoek, de behandeling en begeleiding van arbeidsgebonden huidaandoeningen inmiddels gestalte geven, verdient navolging bij het ontwikkelen van klinische arbeidsgeneeskunde voor andere beroepsgebonden aandoeningen. 16 NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02

20 The small number of notifications by occupational physicians compared to those by dermatologists indicates that patients with occupational skin disorders often escape the notice of occupational physicians. There are arguments in favour of a switch from passive identification of disorders which have often become chronic by the time the patient is seen at the absenteeism consultation to more active detection, particularly in the high-risk sectors, with better prospects for good treatment and prevention. The way in which the occupational dermatology centers in the Netherlands give shape to the examination, treatment and guidance of occupational skin disorders should be followed in the development of clinical occupational medicine for other groups of occupational disorders. BIOLOGISCH STOF MATERIAL OF BIOLOGICAL ORIGIN Stof van biologische oorsprong is een belangrijke oorzaak van beroepsziekten van de longen en luchtwegen. Er moet een discussie worden gevoerd over de normstelling voor aanvaardbare blootstelling aan allergenen nu er bij een aantal geen aanwijzingen bestaan voor een grenswaarde waarbij zich geen effecten meer kunnen voordoen. Omdat bewaken van alleen de blootstelling dan niet voldoende is, zal er behoefte zijn aan effectieve vormen van gezondheidsbewaking van risicopopulaties. Material of biological origin is a major cause of occupational pulmonary and respiratory diseases. A discussion must be held on the standards for acceptable exposure to allergens, as for some of these allergens there are no indications of a limit at which effects can no longer occur. Because simply monitoring exposure is not enough, there is a need for effective forms of monitoring the health of risk populations. NACHTDIENST EN BORSTKANKER NIGHT SHIFT WORK AND BREAST CANCER Meerdere epidemiologische studies wijzen op een relatie tussen langdurig werken in nachtdienst en een verhoogd voorkomen van borstkanker. Verder onderzoek is nodig om dit te bevestigen dan wel te ontkennen. Resultaten spelen een rol in de discussie over de 24-uurs economie. A number of epidemiological studies indicate a relationship between long-term night shift work and an increased incidence of breast cancer. Further research is required in order to confirm or deny this link. The results play a role in the discussion on the 24-hour economy. BEROEPSZIEKTEN BUITEN BEELD OCCUPATIONAL DISEASES NOT IDENTIFIED Een behoorlijk grote groep werkenden valt buiten de aandacht van Arbo-diensten. Slechte arbeidsomstandigheden en beroepsziekten blijven daarom buiten beeld. De grootste groep is ongetwijfeld die van de zelfstandigen. Verder ontbreekt specifieke informatie over werkgebonden aandoeningen bij uitzendkrachten, vakantiewerkers en werknemers met kleine functieomvang (enkele uren per week) en vrijwilligers. Omdat deze groepen door onervarenheid mogelijk een verhoogd risico lopen is het verzamelen van gegevens hierover van belang. Aparte categorieën vormen prostituees en illegale werknemers. Naar verwachting zijn de gezondheidsrisico s gerelateerd aan het werk voor deze groepen aanzienlijk hoger. A substantial group of workers escape the notice of the occupational health services. Poor working conditions and occupational diseases are therefore not identified. The self-employed are undoubtedly the largest group. Furthermore, there is no specific information on occupational illnesses among temporary employees, holiday staff and employees with very limited working hours (a few hours a week) and volunteers. It is important to collect data on this group as it may run a higher risk due to lack of experience. Prostitutes and illegal workers form separate categories. Occupational health risks are likely to be considerably higher for these groups. NETHERLANDS CENTER FOR OCCUPATIONAL DISEASES ANNUAL REPORT 02 17

21 De zorg voor beroepsziekten Er is een groeiende behoefte aan een klinische voorziening voor diagnostiek en behandeling van beroepsziekten. Op het gebied van de arbeidsdermatologie zijn inmiddels een aantal goede klinisch arbeidsgeneeskundige voorzieningen ontstaan. In het algemeen is de infrastructuur van deze klinisch arbeidsgeneeskundige zorg in ons land nog sterk onderontwikkeld. Het NCvB wil een actieve rol spelen in de ontwikkeling van een infrastructuur voor de klinische arbeidsgeneeskunde in Nederland. Het centrum participeert in diverse initiatieven op dit terrein, zoals de werkgroep bedrijfsarts in de kliniek van de NVAB. Klinische arbeidsgeneeskunde kan gestalte krijgen in de vorm van multidisciplinaire teams voor diagnostiek en behandeling van specifieke beroepsziekten en in de vorm van arbeidsgeneeskundige consultatie in de curatieve zorg. Als voorbeeld van een multidisciplinaire benadering in de klinische arbeidsgeneeskunde functioneert binnen het NCvB het Solvent Team project, gericht op de diagnostiek en begeleiding van patiënten met Chronische Toxische Encephalopathie (CTE) ten gevolge van oplosmiddelen. Het Solvent Team project ressorteert onder het NCvB en publiceert een eigen jaarverslag. Het NCvB vervult een klinisch arbeidsgeneeskundige consultatiefunctie bij de afdeling longziekten in het AMC. Een medewerker van het NCvB fungeert als consulent in het Expertisecentrum Gehoor en Arbeid. Dit expertisecentrum is een gezamenlijk initiatief van de afdelingen klinische audiologie van het AMC en de VU, het Coronel Instituut en het NCvB. De helpdesk functie en een aantal ondersteunende functies zijn ondergebracht bij het NCvB. Care for occupational diseases There is a growing need for a clinical diagnosis and treatment facility for occupational diseases. A number of good occupational medical facilities for occupational dermatology already exist. However, in general, the infrastructure of this clinical occupational health care is still very underdeveloped. The NCvB wants to play an active role in the development of an infrastructure for clinical occupational medicine in the Netherlands. The center participates in various initiatives in this area, such as the NVAB s working party Occupational Physician in the Clinic. Clinical occupational medicine can take the form of multidisciplinary teams for the diagnosis and treatment of specific occupational diseases as well as occupational medical consultation in curative care. An example of a multidisciplinary approach in clinical occupational medicine is the NCvB s Solvent Team project, aimed at diagnosing and guiding patients with Chronic Toxic Encephalopathy (CTE) caused by exposure to solvents. The Solvent Team project is part of the NCvB and publishes its own annual report. The NCvB plays a clinical occupational medical consultation role at the department of pulmonary disease at the AMC. An NCvB employee is a consultant in the expertise center for Hearing and Work, which is a joint initiative of the departments of clinical audiology of the AMC and the VU, the Coronel Institute and the NCvB. The NCvB houses the helpdesk function and a number of supporting functions. 18 NEDERLANDS CENTRUM VOOR BEROEPSZIEKTEN JAARVERSLAG 02