Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Zoetermeer; Beleidsregels bijzondere bijstand Participatiewet Zoetermeer 2015

Transcriptie

1 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Zoetermeer. Nr december 2014 Beleidsregels bijzondere bijstand Participatiewet Zoetermeer 2015 Zaaknummer Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Zoetermeer; Besluit vast te stellen de Beleidsregels bijzondere bijstand Participatiewet Zoetermeer 2015 Artikel 1 Begripsbepalingen In deze richtlijnen wordt verstaan onder: a. de wet: de Participatiewet. b. de bijstandsnorm: de bijstandsnorm als bedoeld in artikel 5 onder c van de wet zonder toepassing van de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a van de wet. c. Zvw: zorgverzekeringswet. d. AWBZ: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. e. Inkomen: het inkomen zoals genoemd in artikel 32 van de wet, alsmede inkomen uit vermogen. f. huishoudelijke hulp: huishoudelijke werkzaamheden bestaande uit eenvoudig licht en/of zwaar schoonmaakwerk. g. huisgenoten: ieder meerderjarige persoon die tot de leefeenheid van de cliënt behoort. h. leefeenheid: alle bewoners die een gemeenschappelijke woning bewonen met als doel een duurzaam gezamenlijk huishouden te voeren. Artikel 2 Vorm van de bijstand a. Tenzij deze richtlijnen anders bepalen, wordt de bijzondere bijstand verstrekt als een uitkering om niet. b. De bijzondere bijstand wordt in de vorm van een renteloze geldlening verstrekt in de gevallen die genoemd worden in artikel 48, tweede lid, van de wet en indien het bijstand voor de kosten van noodzakelijke duurzame gebruiksgoederen betreft als bedoeld in artikel 51 van de wet. c. In afwijking van de bepaling onder b kan bij verstrekking van tweedehandsprijzen de bijstand om niet worden verstrekt. Artikel 3 De aanvraag a. De aanvraag voor bijzondere bijstand kan worden ingediend binnen drie maanden na factuurdatum. b. Indien het een aanvraag voor bijzondere bijstand in verhuiskosten, inrichtingskosten of duurzame gebruiksgoederen betreft, dient de aanvraag te worden ingediend voordat de kosten zijn gemaakt. Artikel 4 Nibud-normen a. Bij het vaststellen van het bedrag van de bijzondere noodzakelijke kosten wordt aangesloten bij normbedragen zoals opgenomen in de prijzengids van het Nibud. Dit betekent dat de daadwerkelijk gemaakte kosten worden vergoed tot een maximum als genoemd in de prijzengids van het Nibud, tenzij deze beleidsregels anders bepalen. b. In afwijking van de Nibud-prijzengids kan een gemeentelijke normenlijst worden gehanteerd. c. Bij toepassing van tweedehandsprijzen geldt de helft van het bedrag bedoeld onder a en b. Hoofdstuk 2 Bepalingen over draagkracht Artikel 5 Uitgangspunt draagkracht Bij de vaststelling van de bijzondere bijstand dient rekening te worden gehouden met de aanwezige draagkracht in het inkomen of het vermogen. Bij de vaststelling van aanwezige draagkracht wordt in ieder geval rekening gehouden met de draagkrachtperiode, het vermogen en het inkomen. De toeslagen bedoeld in artikel 36 en 36b van de wet worden niet tot de draagkracht gerekend. Artikel 6 Vaststelling van het vermogen en de draagkracht a. Het vermogen wordt op dezelfde wijze vastgesteld als bij de algemene bijstand. Aangesloten wordt bij de vermogensgrenzen genoemd in de wet (artikel 34, tweede en derde lid). Het vermogen boven die grens wordt volledig tot de draagkracht gerekend (100 procent). b. In afwijking van onderdeel a wordt voor de kosten van het vestigen van een krediethypotheek, bewindvoering en curatele en duurzame gebruiksgoederen het saldo op bank-, giro en/of 1

2 spaarrekeningen vrijgelaten tot maximaal anderhalf keer de geldende bijstandsnorm op maandbasis. Het vermogen boven die grens wordt volledig tot de draagkracht gerekend (100 procent). Artikel 7 Vaststelling van het inkomen en de draagkracht a. Vrijlating van middelen, bedoeld in artikel 31, tweede lid, van de wet, is van overeenkomstige toepassing. b. De verhoging van het kindgebonden budget voor de alleenstaande ouder (alo-kop) wordt niet in aanmerking genomen als draagkracht. c. Het deel van een particuliere oudedagsvoorziening, zoals bedoeld in artikel 33 vijfde lid van de wet, wordt niet tot het inkomen gerekend. d. Bij de vaststelling van het draagkrachtinkomen wordt uitgegaan van het inkomen gedurende het jaar, beginnend in de maand waarin de kosten zijn gemaakt waarop de aanvraag om bijstand betrekking heeft. e. Indien een aanvraag nog te maken kosten betreft, wordt uitgegaan van het inkomen in de maand van aanvraag. Artikel 8 Vaststelling van de draagkracht a. Onverminderd artikel 7 is in het inkomen tot 110 procent van de van toepassing zijnde bijstandsnorm geen draagkracht aanwezig. b. Ten aanzien van het inkomen wordt als draagkracht aangemerkt 35 procent van het inkomen tot 2.628,75 per jaar boven 110 procent van de toepasselijke bijstandsnorm en 50 procent van het meerdere inkomen. c. In geval van bijzondere bijstand voor woonkosten: indien het inkomen hoger is dan de toepasselijke bijstandsnorm, wordt 100 procent van het inkomen, voor zover dat meer is dan de toepasselijke bijstandsnorm, als draagkracht in aanmerking genomen. d. In geval van bijzondere bijstand voor huishoudelijke hulp: in het inkomen tot 130 procent van de van toepassing zijnde bijstandsnorm is geen draagkracht aanwezig. e. De draagkrachtruimte wordt in één keer met de bijzondere bijstand verrekend. f. De aflossing van schulden, vastgesteld in het kader van een gemeentelijke minnelijke schuldregeling, wordt, indien en zolang het traject duurt, op de draagkracht in mindering gebracht. g. Het college kan in zeer bijzondere gevallen ten gunste van belanghebbende afwijken van de bepalingen over de draagkracht, indien onverkorte toepassing onevenredig is in verhouding tot de met de beleidsregel te dienen doelen. Artikel 9 Vaststelling van de draagkrachtperiode a. De draagkracht wordt telkens voor de periode van twaalf maanden vastgesteld, beginnende op de eerste dag van de maand waarin de kosten zijn gemaakt. Wanneer hiertoe evenwel aanleiding bestaat, dient de eerder vastgestelde draagkracht herzien te worden. b. De draagkracht kan voor een kortere of langere periode vastgesteld worden, indien de periode waarop de kosten waarvoor bijstand is aangevraagd betrekking hebben, daartoe aanleiding geeft. Hoofdstuk 3 Bijstand bij medische kosten en beperkingen Artikel 10 Voorliggende voorzieningen bij medische kosten a. De vergoedingen vanuit de Zvw en de AWBZ zijn voorliggende voorzieningen die passend en toereikend worden geacht. Indien de voorliggende voorziening de kosten niet vergoedt, zijn deze niet noodzakelijk en kan daarvoor ook geen bijzondere bijstand worden verleend. b. Als belanghebbende die aanvullend (collectief) is verzekerd voor zorgkosten een beroep kan doen op deze voorziening, wordt in dat geval de aanvullende verzekering aangemerkt als een voorliggende voorziening. c. Wanneer belanghebbende geen aanvullende (collectieve) zorgverzekering heeft, komt het deel dat door de gemeentelijke collectieve zorgverzekering zou worden vergoed niet voor bijstandsverlening in aanmerking voor de in de beleidsregels bepaalde kostensoorten. Hiervan is uitgezonderd de persoon die door betalingsachterstand nog geen gemeentelijke collectieve zorgverzekering kan afsluiten. d. In afwijking van de bepaling onder c, eerste volzin, wordt de aanvrager die niet bij de gemeentelijke collectieve zorgverzekering is verzekerd, beschouwd als een bij de gemeentelijke collectieve zorgverzekering verzekerde, voor de kosten in het betreffende kalenderjaar gemaakt en tot en met 31 december van het kalenderjaar. e. Indien de belanghebbende op grond van zijn inkomen geen toegang heeft tot de gemeentelijke collectieve zorgverzekering wordt uitgegaan van: het hebben van een maximale aanvullende (collectieve) zorgverzekering; afstemming van de bijzondere bijstand op de in de beleidsregels bepaalde kostensoorten. 2

3 Artikel 11 Uitzondering: de eigen betaling op grond van de Zvw In afwijking van artikel 10 komen de volgende kosten in beginsel in aanmerking voor bijzondere bijstand: a. De kosten van een bril en/of montuur. De hoogte van de bijzondere bijstand is gelijk aan de vergoedingsvoorwaarden van de gemeentelijke collectieve zorgverzekering, tenzij anders is bepaald. b. De eigen betaling voor hulpmiddelen en prothesen, zoals orthopedische schoenen, gehoorapparaten, pruiken en borstprothesen tot maximaal 200,00 per jaar; c. De kosten van tandheelkundige zorg tot een bedrag van maximaal 550,00 per jaar. Artikel 12 Kosten van ouderen en mensen met een beperking Voor bijzondere bijstand komen in aanmerking: a. de kosten van warme maaltijden, na indicering, voor zover de werkelijke kosten van de warme maaltijd uitstijgen boven de kosten van een warme maaltijd volgens de prijzengids van het Nibud; b. de meerkosten van een noodzakelijk dieet op basis van meerkosten vermeld in de prijzengids van het Nibud; c. de meerkosten van verwarming. De meerkosten bedragen in principe maximaal 10,00 per maand per kamer; d. de meerkosten van bewassing en slijtage van kleding en beddengoed als gevolg van een handicap of langdurige ziekte overeenkomstig categorie B1.2 genoemd in de GMD lijst. Artikel 13 Kosten van huishoudelijke hulp 1. Met ingang van 1 september 2015 worden de kosten voor huishoudelijke hulp als noodzakelijke uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende kosten aangemerkt indien de belanghebbende: a. niet zelf in staat is tot het uitvoeren van huishoudelijke werkzaamheden of het doen van boodschappen en/of de was vanwege lichamelijke beperkingen; b. geen huisgenoten heeft die de huishoudelijke werkzaamheden kunnen overnemen. 2. De hoogte van de bijzondere bijstand wordt vastgesteld op basis van een tijdsindicatie (uren en kwartieren). 3. De hoogte van de bijzondere bijstand bedraagt niet meer dan 15,00 per uur of een bedrag naar rato daarvan. Hoofdstuk 4 Overige bijzondere bijstand Artikel 14 Aanvulling levensonderhoud jongeren a. Een belanghebbende van 18, 19 of 20 jaar heeft slechts recht op bijzondere bijstand, voor zover de noodzakelijke kosten van het bestaan van belanghebbende uitgaan boven de bijstandsnorm en voor deze kosten geen beroep kan worden gedaan op de ouders, omdat de middelen van de ouders daartoe niet toereikend zijn of de belanghebbende redelijkerwijs het onderhoudsrecht jegens de ouders niet te gelde kan maken. b. Bijzondere bijstand wordt slechts dan verleend, indien de jongere beschikt over zelfstandige huisvesting én zelfstandige huisvesting noodzakelijk is. c. De aanvullende bijzondere bijstand is samen met de van toepassing zijnde bijstandsnorm zoals bedoeld in artikel 20 lid 1 onder a van de wet niet hoger dan 50 procent van de norm gehuwden zoals bedoeld in artikel 21 sub b van de wet. d. De aanvullende bijzondere bijstand is samen met de van toepassing zijnde bijstandsnorm zoals bedoeld in artikel 20 lid 1 onder b van de wet niet hoger dan 70 procent van de norm gehuwden zoals bedoeld in artikel 21 sub b van de wet. e. De aanvullende bijzondere bijstand is samen met de van toepassing zijnde bijstandsnorm zoals bedoeld in artikel 20 lid 1 onder c van de wet niet hoger dan 80 procent van de norm gehuwden zoals bedoeld in artikel 21 sub b van de wet. f. Er kan bijzondere bijstand worden verleend met toepassing van artikel 16 van de wet ten behoeve van het kind van een alleenstaande ouder die zelf minderjarig is. De hoogte van de bijstand bedraagt 20 procent van de norm gehuwden zoals bedoeld in artikel 21 sub b van de wet. g. De bijstand bedoeld in onderdeel f, wordt beëindigd op het moment dat de minderjarige alleenstaande ouder achttien jaar wordt. Artikel 15 Kosten voor de vervanging of aanschaf van duurzame gebruiksgoederen a. In het inkomen hoger dan 100 procent van de geldende bijstandsnorm wordt in beginsel voldoende ruimte geacht te zijn om voor deze kosten te reserveren dan wel deze achteraf gespreid te betalen. b. Belanghebbenden met een inkomen dat meer bedraagt dan 110 procent van de van toepassing zijnde bijstandsnorm worden naar een bank verwezen voor het aanvragen van een lening. 3

4 c. De hoogte van de bijstand die als renteloze lening wordt verstrekt voor volledige woninginrichting is afhankelijk van de samenstelling en omvang van het gezin. d. Indien de kosten voor de aanschaf van gebruiksgoederen noodzakelijk zijn maar niet voortvloeien uit bijzondere omstandigheden, wordt de hoogte van de bijstand bepaald op basis van tweedehandsprijzen. e. Voor witgoed worden nieuwprijzen gehanteerd. Voor overige gebruiksgoederen kunnen tweedehandsprijzen worden gehanteerd. f. De gebruikelijke duur van de aflossing van de geldlening voor duurzame gebruiksgoederen is gesteld op maximaal 36 maanden, het gebruikelijke maandelijkse aflossingsbedrag is vijf procent van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. g. Bij toepassing van artikel 48 tweede lid van de wet bedraagt de aflossing zevenenhalf procent en wordt de lening volledig terugbetaald. Artikel 16 Kosten van kinderopvang en peuterspeelzaal Personen met een inkomen tot maximaal 110 procent van de van toepassing zijnde bijstandsnorm komen in aanmerking voor bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage als er sprake is van een reintegratietraject, het behouden van betaald werk of wanneer er sprake is van een sociaal-medische indicatie. Artikel 17 Begrafenis- of crematiekosten a. De belanghebbende op wie volgens de bepalingen in het huwelijksgoederenrecht en het erfrecht de plicht rust de kosten van lijkbezorging van bloed- en aanverwanten te voldoen, heeft, voor zover het zijn aandeel in de kosten betreft, recht op bijzondere bijstand. b. Op de bijzondere bijstand als bedoeld onder a worden middelen uit de nalatenschap van de overledene volledig in mindering gebracht. Artikel 18 Legeskosten van verblijfsvergunningen a. Personen met een vluchtelingenstatus en een inkomen tot maximaal 110 procent van de van toepassing zijnde bijstandsnorm kunnen in aanmerking komen voor bijzondere bijstand voor kosten van een verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd. b. De hoogte van de bijstand is het verschil tussen de kosten van een verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd en de kosten van een paspoort. c. Kosten van een verblijfsvergunning, anders dan een verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd en kosten in verband met naturalisatie komen niet in aanmerking voor bijzondere bijstand. Artikel 19 Detentie In geval van detentie kan gedurende een periode van maximaal vier maanden in de kosten van huur en vastrecht voor water en energie worden voorzien. Hoofdstuk 5 Bijzondere bijstand voor woonkosten Artikel 20 Definitie woonkosten a. Bij bewoning van een huurwoning of gehuurde woonwagen zijn de woonkosten de op de aanvangsdatum geldende huurprijs per maand, als bedoeld in de Wet op de huurtoeslag. b. Bij bewoning van een eigen woning of woonwagen bedragen de woonkosten de tot een bedrag per maand omgerekende som van de in verband met de aankoop verschuldigde netto (hypotheek)rente, de in verband met het in eigendom hebben van de woning of woonwagen verschuldigde zakelijke lasten. c. Voor de kosten van (groot) onderhoud wordt geen bijstand verleend. Artikel 21 Voorliggende voorzieningen woonkosten a. De Wet op de huurtoeslag geldt als een passende en toereikende voorziening in relatie tot bijstandsverlening voor woonkosten. b. Bijzondere bijstand voor woonkosten kan niet worden verleend aan de Nederlander of de daarmee gelijkgestelde die geen recht op huurtoeslag heeft, omdat hij medebewoning heeft van een nietrechthebbende vreemdeling. Het gemis aan huurtoeslag ten gevolge van de keuze voor een nietrechthebbende huisgenoot, komt niet voor bijstand in aanmerking. c. Jongeren van 18 tot en met 22 jaar die geen aanspraak kunnen maken op huurtoeslag als gevolg van een te hoge rekenhuur, hebben geen recht op woonkostentoeslag. De gevolgen van een afwijkend toewijzingsbeleid van woningen en/of verlating van de (oudere) partner komen niet voor bijstand in aanmerking. Artikel 22 Woonkosten lager dan de maximale huurgrens a. Bijzondere bijstand voor woonkosten kan worden verstrekt indien een woning of een woonwagen wordt bewoond in eigendom, waarvan de woonkosten niet hoger zijn dan de maximumhuur als 4

5 bedoeld in de Wet op de huurtoeslag en er sprake is van een uit bijzondere omstandigheden voortkomende noodzaak om de woning te bewonen. b. De hoogte van de bijstand wordt vastgesteld overeenkomstig de systematiek van de Wet op de huurtoeslag. c. Bij bewoning van een huurwoning wordt de bijstand voor het lopende kalenderjaar verstrekt. d. Bij bewoning van een woning in eigendom wordt de bijstand voor maximaal zes maanden verstrekt. Deze periode kan met maximaal drie maanden worden verlengd. Artikel 23 Woonkosten hoger dan de maximale huurgrens. a. Wanneer belanghebbende een huurwoning of koopwoning bewoont waarvan de woonkosten hoger zijn dan het grensbedrag van de individuele huurtoeslag als bedoeld in de Wet op de huurtoeslag, kan er bijzondere bijstand in de woonkosten worden verstrekt, indien er sprake is van een uit bijzondere omstandigheden voortkomende noodzaak om de woning te bewonen. b. De hoogte van de toeslag wordt vastgesteld overeenkomstig de systematiek van de Wet op de huurtoeslag. Het meerdere boven het grensbedrag, zoals genoemd bij a, wordt volledig in aanmerking genomen bij de bepaling van de hoogte van de bijstandsverlening. c. Aan de verstrekking van de in sub a van dit artikel bedoelde bijstand wordt de voorwaarde verbonden dat de belanghebbende binnen zes maanden na aanvang van deze bijstand verhuist naar passende woonruimte, waarvoor aanspraak op huurtoeslag bestaat en/of woonkosten die uit het inkomen kunnen worden bestreden. Deze periode kan met maximaal drie maanden worden verlengd. Hoofdstuk 6 Afsluitende bepalingen Artikel 24 Overgangsrecht voormalig alleenstaande ouders De bijzondere bijstand tot 1 juli 2015 bedraagt: a. van 1 januari tot 1 april procent conform de regels die gelden tot 1 januari 2015; b. van 1 april tot 1 juli procent conform de regels die gelden tot 1 januari Artikel 25 Inwerkingtreding Deze richtlijnen treden in werking op 1 januari 2015 onder gelijktijdige intrekking van de Richtlijnen bijzondere bijstand Artikel 26 Citeertitel Deze beleidsregels worden aangehaald als: Beleidsregels bijzondere bijstand Participatiewet Zoetermeer Ondertekening, Zoetermeer 16 december 2014 de secretaris, de burgemeester, drs H.M.M. Koek, Ch.B. Aptroot Toelichting bij Beleidsregels bijzondere bijstand Inleiding Het college kan aan burgers die daarvoor niet zelf voldoende middelen hebben, bijzondere bijstand verstrekken voor bepaalde kosten. Artikel 35 van de Participatiewet bepaalt dat het moet gaan om: - kosten die er daadwerkelijk zijn; - noodzakelijke kosten van het bestaan; - kosten die voortkomen uit bijzondere omstandigheden; - kosten die niet uit vermogen en/of uit inkomen betaald kunnen worden. Het kan gaan om bijzondere bijstand in de vorm van een lening en om bijzondere bijstand om niet (gift). De wet bepaalt in welke gevallen het een lening of een gift is. In verband met de invoering van de Wet werk en bijstand (WWB) in 2004 heeft de gemeente in 2006 richtlijnen opgesteld voor de uitvoering van de bijzondere bijstand. Door invoering van de Participatiewet en jurisprudentie in de afgelopen jaren is de noodzaak aanwezig om de beleidsregels bijzondere bijstand aan te passen. De bestaande richtlijnen zijn in het geheel tegen het licht gehouden. De individuele uitvoering van de bijzondere bijstand vraagt om richtlijnen die de rechtsgelijkheid en rechtszekerheid bevorderen en leiden tot uniforme afhandeling van aanvragen bij gelijke situaties en gemiddelde belanghebbenden. De beleidsregels bijzondere bijstand 2006 voorzagen in een aantal regelingen die kunnen worden aangemerkt als buitenwettelijk begunstigend beleid. In deze beleidsregels is het buitenwettelijk 5

6 begunstigend beleid ingeperkt. Daar waar er wel sprake van is, wordt dit in de artikelsgewijze toelichting onderbouwd. Buitenwettelijk begunstigend beleid houdt in dat het bestuursorgaan (het college), terwijl er strikt genomen geen recht op bijzondere bijstand bestaat, dat recht toch aanneemt. De rechter zal het bestuursorgaan hier niet op veroordelen. De rechter kijkt alleen of het bestuursorgaan zijn eigen geschreven beleid juist uitvoert. Een bestuursorgaan zal kiezen voor buitenwettelijk begunstigend beleid omdat dat naar mening van het bestuursorgaan in sommige gevallen onevenredige of maatschappelijk nadelige effecten voorkomt. Andere kant van de medaille is dat buitenwettelijk begunstigend beleid bijdraagt aan het vergroten van armoedeval. Met de komst van de Participatiewet en alle andere rijksontwikkelingen, waaronder bezuinigingen, is een beweging in gang gezet om de bijstand meer activerend te maken en om ondersteuning zodanig vorm te geven dat deze terecht komt waar die echt nodig is. Dat houdt ook de kosten betaalbaar. Het college van Zoetermeer ondersteunt deze uitgangspunten. Het past ook binnen de uitgangspunten die zijn neergelegd in de kadernota Armoedebeleid Passend en met Perspectief. In lijn met de ontwikkelingen is een herziening van de beleidsregels wenselijk. De wijzigingen ten opzichte van het voorgaande beleid worden hieronder artikelsgewijs toegelicht. Daar waar (delen van) een artikel voor zich spreken en/of geen verandering betreft t.o.v. voorgaand beleid, dan wordt geen toelichting gegeven. Voorts wordt hier alvast toegelicht dat een algemene wijziging is dat deze beleidsregels geen categoriale bijzondere bijstand meer omvatten. Het gaat alleen om individuele bijzondere bijstand. Dit komt omdat de gemeente per 2015, met de komst van de Participatiewet en de Wet maatregelen WWB, geen categoriale bijzondere bijstand meer mag verstrekken. De gedachte is dat generieke inkomensondersteuning is voorbehouden aan het Rijk. Per 2015 mag de gemeente dan ook niet meer de categoriale ouderentoeslag, de categoriale toeslag voor schoolgaande kinderen en de categoriale toeslag voor chronisch zieken en gehandicapten verstrekken. Daarnaast is er geen sprake meer van een mogelijkheid om alleenstaande ouders, van wie de kinderen allen volwassen zijn geworden, te compenseren in het inkomen. Voorheen ging een ouder, als het jongste kind achttien werd, er in inkomen op achteruit, omdat alleenstaande ouders (van kinderen tot achttien jaar) 90 procent van het wettelijk minimumloon ontvingen als bijstand en alleenstaanden 70 procent van het wettelijk minimumloon ontvingen. Per 1 januari 2015 wordt de bijstand voor alleenstaande ouders en alleenstaanden echter gelijkgetrokken. Daarbij wordt opgemerkt dat het kindgebonden budget voor alleenstaande ouders, verstrekt door de belastingdienst, wel omhoog gaat met 3.050,00 per jaar. Gezien deze ontwikkelingen is er geen bijstandsverschil meer om te compenseren. Daarnaast hebben jonge volwassenen ook mogelijkheden tot een (bij)baan om bij te dragen in de kosten. Voor duurzame gebruiksgoederen geldt dat er reserveringscapaciteit aanwezig wordt geacht. In beginsel wordt uitgegaan van een reservering van 5 procent per maand van het inkomen per maand gedurende 36 maanden. Op basis van individuele omstandigheden wordt bij een aanvraag de definitieve reserveringscapaciteit vastgesteld. Artikelsgewijze toelichting Artikel 1 Begripsbepalingen Aan de definitie van bijstandsnorm is toegevoegd dat de kostendelersnorm, als bedoeld in artikel 22a van de wet, niet wordt toegepast. Deze toevoeging heeft feitelijk alleen betrekking op belanghebbenden die geen uitkering ontvangen en beschermt hen tegen het hebben van draagkracht als zij met andere meerderjarigen in dezelfde woning wonen. Het draagkrachtprincipe moet namelijk worden afgezet tegen de fictieve bijstandsnorm (als men bijstand zou ontvangen). Deze groep zou dan in veel gevallen geen recht meer hebben op bijzondere bijstand. Dat is niet wenselijk. Verder zijn aan de begripsbepalingen definities toegevoegd om vanaf 1 september 2015 de bijzondere bijstand uit te kunnen voeren voor de kosten van hulp bij het huishouden. Artikel 2 vorm van de bijstand Uitgangspunt is dat bijstand om niet wordt verstrekt. In de artikelen 48 en 51 van de wet is aangegeven dat de bijstand in bepaalde gevallen als lening kan worden verstrekt. Artikel 48, tweede lid, van de wet bepaalt dat bijstand kan worden verleend in de vorm van een geldlening indien: a. de belanghebbende op korte termijn over voldoende inkomsten of vermogen beschikt om de betreffende kosten zelf te kunnen betalen; b. de noodzaak tot bijstandsverlening het gevolg is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan; c. de aanvraag een door de belanghebbende te betalen waarborgsom betreft; d. het bijstand ter gedeeltelijke of volledige aflossing van een schuldenlast betreft. Dit betekent ook dat er in geen andere gevallen dan de wet voorschrijft een lening mag worden verstrekt zodat belanghebbenden niet ten onrechte worden belast met aflossingsverplichtingen aan de gemeente. Artikel 51 van de wet bepaalt dat voor duurzame gebruiksgoederen bijzondere bijstand in de vorm van een lening kan worden verstrekt. 6

7 Het college maakt van haar bevoegdheid gebruik om daadwerkelijk in die gevallen een lening te verstrekken. Het voornoemde artikel maakt het echter niet onmogelijk om bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen als gift te verlenen. In deze beleidsregels is daarom ook aangegeven dat het college gebruik maakt van die bevoegdheid in geval het gaat om tweedehandsprijzen. De gedachten gaan vooral uit naar situaties waarin het verlenen van bijzondere bijstand niet voortvloeit uit bijzondere omstandigheden maar wel noodzakelijk zijn. Ook kan het in die gevallen aangewezen zijn om de belanghebbende niet te confronteren met een terugbetalingsverplichting. Het gaat om bijzondere gevallen en maatwerk. Hoewel de hoogste bestuursrechter ook bij tweedehands gebruiksgoederen stelt dat deze in de vorm van een lening kan worden verstrekt is het wenselijk daar een uitzondering op mogelijk te maken. Verder is het uitgangspunt dat witgoed niet tweedehands wordt verstrekt. Artikel 3 De aanvraag In dit artikel is vastgelegd dat aanvragen kunnen worden ingediend tot drie maanden na factuurdatum. Voorheen kon aangevraagd worden tot één jaar nadat de kosten zich hadden voorgedaan. Daarnaast ging het voorheen om een periode nadat de kosten waren gemaakt. Lastig daarbij is dat klanten soms pas op de hoogte zijn van werkelijke kosten als de factuur verschijnt, zoals bij zorgkosten. Immers, de zorgverlener declareert vaak direct bij de zorgverzekeraar. Daarom wordt in deze beleidsregels gekozen voor na factuurdatum. In het geval van duurzame gebruiksgoederen, inrichtingskosten of verhuiskosten dient de aanvraag vooraf te worden ingediend omdat de noodzaak van de kosten anders niet is te beoordelen. Daarnaast zijn de kosten doorgaans te voorzien en is het redelijk om ervan uit te gaan dat belanghebbende voor bijvoorbeeld een verhuizing contact opneemt met de gemeente. Artikel 4 Nibud-normen Bij de uitvoering van de bijzondere bijstand maakt het college in voorkomende gevallen gebruik van de Nibud-prijzengids. In afwijking van deze prijzengids wordt ook gebruik gemaakt van een gemeentelijke normenlijst. Bij het vergoeden van tweedehandsgoederen is de verstrekking niet hoger dan 50 procent van het bedrag in de Nibud prijzengids of gemeentelijke normenlijst. Het beleid dat bijzondere bijstand verstrekt kan worden voor tweedehandsprijzen is, zoals hiervoor al is aangegeven, nieuw. De gedachte is dat een stel van twee banken niet per se 1050 euro (Nibud-prijzen) hoeft te kosten. Het is goed mogelijk om bijvoorbeeld via verkoopsites voor tweedehandsspullen of via kringloopwinkels goede spullen te vinden voor minder geld of om voor minder geld een nieuw bankstel te krijgen. De tweedehandsprijzen worden in de beleidsregels gesteld op maximaal de helft van de nieuwprijzen. Daarnaast is het beleid om daar waar bijzondere bijstand op basis van tweedehandsprijzen wordt verstrekt, de bijstand om niet te verstrekken. In het geval van nieuwprijzen blijft het gaan om bijstand in de vorm van een lening. Artikel 5 Uitgangspunten draagkracht Draagkracht is dat deel van het vermogen en inkomen dat de aanvrager zelf dient aan te wenden om de bijzondere kosten te voldoen. Uitgangspunt is dat het vermogen en inkomen boven een vastgestelde grens als draagkracht dienen te worden aangemerkt; met andere woorden, middelen die beschikbaar zijn om de bijzondere kosten te voldoen. Het college maakt van zijn bevoegdheid gebruik om de individuele inkomenstoeslag en individuele studietoeslag niet in de draagkrachtbepaling te betrekken. Artikel 6 Vaststelling van het vermogen en de draagkracht De wettelijke vermogensvrijlating geldt als uitgangspunt bij de beoordeling van het recht op algemene bijstand. Voor de draagkracht bij de bijzondere bijstand kan het college afwijken van die regel. Uitgangspunt is dat de aanvrager die beschikt over vermogen, dat ook inzet om tegenvallers op te vangen. Aan de andere kant vindt het college het redelijk dat het voor tegenvallers bedoelde vermogen wordt gebruikt voor kosten, die anders voor bijzondere bijstand in aanmerking zouden komen. Het college maakt, met lid b, gebruik van de mogelijkheid om af te wijken van de wettelijke vermogensvrijlating, bijvoorbeeld voor kosten die gemaakt worden voor het vestigen van een krediethypotheek, duurzame gebruiksgoederen, bewindvoering en curatele. Hierbij wordt nadrukkelijk opgemerkt dat het alleen gaat om situaties waarin belanghebbende daadwerkelijk over voldoende liquide middelen beschikt om zaken te kunnen bekostigen. Dus feitelijk aanwezig op bank- of spaarrekeningen. Artikel 7 Vaststelling het inkomen en de draagkracht De wetgever heeft het college de vrijheid gegeven om te beoordelen in hoeverre belanghebbende inkomen of vermogen kan aanwenden, om de kosten waarvoor bijzondere bijstand is aangevraagd te voldoen. De vrijlatingen genoemd in artikel 31 tweede lid van de wet zijn gericht op de algemene bijstand. Het college maakt gebruik van haar bevoegdheid om de vrijlating op grond van artikel 31 tweede lid van de wet toe te passen bij de bijzondere bijstand. Daarnaast wordt het huidige beleid om de particuliere oudedagsvoorziening vrij te laten, voortgezet. Dit beleid is verdedigbaar aangezien de collectieve regeling voor ouderen wordt afgeschaft. Hiermee worden ouderen enigszins tegemoetgekomen. Het benoemen van de relevante vrijlating geeft ook maximale rechtszekerheid aan de aanvrager. 7

8 Met de invoering van de Participatiewet en het verhoogde kindgebonden budget, zou de alleenstaande ouder opeens draagkracht hebben, terwijl het besteedbaar inkomen nagenoeg gelijk blijft in de praktijk. Daarom is bepaald dat de verhoging van het kindgebonden budget voor de alleenstaande ouder niet in aanmerking wordt genomen als draagkracht. Artikel 8 Vaststelling van de draagkracht Op een indirecte manier kan de gemeente de bijzondere bijstand toegankelijker maken door de draagkracht te versoepelen. In de beleidsregels wordt uitgegaan van een draagkrachtpercentage van 35 procent en 50 procent binnen het netto inkomen als dat hoger is dan 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Met de Participatiewet wordt ook de kostendelersnorm geïntroduceerd. Onverkorte toepassing van de kostendelersnorm heeft naar het oordeel van het college ongewenste effecten op de draagkracht. Daarnaast weegt mee dat de alleenstaande ouder de bijstandsnorm voor een alleenstaande gaat ontvangen. Met de verhoging van de kindregelingen blijft het inkomen gelijk. Wanneer het inkomen van een werkende alleenstaande ouder met de alleenstaande norm wordt vergeleken, ontstaat er direct draagkracht: door de wetswijziging ontstaat draagkracht. Er is dus geen sprake van autonome draagkracht. Dit is een ongewenste ontwikkeling. Het college kiest er daarom voor om bij de beoordeling van de draagkracht de kostendelersnorm niet toe te passen en bij de draagkrachtberekening bij een alleenstaande ouder de verhoging van het kindgebonden budget buiten beschouwing te laten. Wanneer in het kader van de Wsnp (Wet schuldsanering natuurlijke personen) beslag is gelegd op het inkomen is er geen draagkracht meer aanwezig om de noodzakelijke en bijzondere kosten te voldoen. Personen bij wie een gemeentelijke schuldregeling tot stand is gekomen, verkeren in een vergelijkbare situatie. Zij kunnen niet meer (volledig) over hun inkomsten beschikken. Doorgaans wordt er ook een bewindvoerder aangesteld die de financiën beheert. In de praktijk is het zo dat de belanghebbende in een gemeentelijk traject alle (financiële) mogelijkheden moet aanwenden om tot een oplossing van de schulden te komen. Om te zorgen dat dit ook daadwerkelijk kan, meent het college dat rekening wordt gehouden met de afgesproken aflossingsruimte zolang iemand in een traject zit. Dit draagt bij aan een verantwoorde bijdrage aan de oplossing van de schuldenproblematiek. Kortom: er wordt dus net als voor mensen in de Wsnp, rekening mee gehouden dat er geen of maar beperkte feitelijke draagkracht is voor mensen die in het minnelijke gemeentelijke schuldentraject zitten. Er is, omdat de gemeenteraad heeft bepaald dat er bijzondere bijstand moet worden verstrekt voor huishoudelijke hulp, hierover ook een bepaling opgenomen. Zie verder de toelichting bij artikel 13. Het college benadrukt in het artikel ook de mogelijkheid om in individuele gevallen af te wijken van de draagkrachtberekening. Zodat er, bijvoorbeeld wanneer iemand op van het inkomen eigenlijk niet in aanmerking komt, toch daar waar dat in individuele gevallen echt noodzakelijk is, bijstand kan worden verleend. Artikel 9 Vaststelling van de draagkrachtperiode Het college stelt de draagkracht in principe vast op twaalf maanden. Er kan aanleiding zijn om de draagkracht te wijzigen in individuele gevallen. Afwijken van de periode van twaalf maanden kan ook. Denk bijvoorbeeld aan woonkostentoeslag die moet worden afgestemd op het verkrijgen van huurtoeslag. Dit is geen wijziging van het beleid. Artikel 10 Voorliggende voorzieningen bij medische kosten; In deze bepaling is opgenomen dat de Zvw en de AWBZ toereikende en passende voorzieningen zijn. De eigen betalingen komen hierdoor niet voor bijzondere bijstand in aanmerking. Een wettelijke eigen bijdrage wordt wel vergoed. In dit artikel is tevens opgenomen dat het vergoedingenpakket van de gemeentelijke collectieve zorgverzekering toereikend en passend wordt geacht. Is een aanvrager elders verzekerd en biedt deze verzekering een lagere vergoeding, dan wordt het verschil in beginsel niet met bijzondere bijstand bijgelegd. Immers, eenieder is zelf vrij om een zorgverzekeraar te kiezen en om een aanvullend pakket te kiezen. Het college vindt het wenselijk om een aantal uitzonderingen hierop te hanteren: - De persoon die in de loop van het kalenderjaar minder inkomen verwerft en daardoor nog niet in de gelegenheid is geweest zich bij de gemeentelijke zorgverzekering aan te melden, kan wel voor bijzondere bijstand in aanmerking komen voor kosten in het aanvullende pakket die anders wel via de gemeentelijke zorgverzekering zouden worden vergoed. - Enkele kosten die niet (meer) vallen onder het basispakket komen evenwel toch voor bijzondere bijstand in aanmerking. Zie verder de toelichting bij artikel Er zijn situaties dat mensen zijn uitgesloten om aan de collectieve (aanvullende) verzekering deel te nemen. Denk hierbij aan wanbetaling of een inkomen hoger dan de gestelde deelname grens van 120 procent van de betreffende bijstandsnorm. Voor deze belanghebbenden wordt wel bijzondere bijstand verleend ten aanzien van het aanvullend pakket, namelijk voor wat betreft dat deel dat met de gemeentelijke collectieve zorgverzekering wel zou worden vergoed. Daarbij geldt voor mensen die niet in aanmerking komen voor de collectieve gemeentelijke zorgverzekering, omdat zij een inkomen hebben boven 120 procent van de bijstandsnorm, dat verwacht wordt dat zij bij hun eigen verzekeraar het meest uitgebreide pakket hebben. De gemeente 8

9 verleent bijzondere bijstand voor het (eventuele) verschil tussen wat vanuit het meest uitgebreide pakket van hun verzekeraar wordt bekostigd en dat wat vanuit de collectieve gemeentelijke zorgverzekering vergoed zou worden. Het gaat in lid e om de uitzonderingen genoemd in artikel 11. Artikel 11 uitzondering: de eigen betaling op grond van de Zvw In dit artikel staan de uitzondering op de regel, genoemd in artikel 10. Het uitgangspunt ten aanzien van medische kosten is dat de Zvw en de AWBZ voorliggende voorzieningen zijn en dus passend en toereikend zijn. Wel bijzondere bijstand: Alles wat onder de Zvw en de AWBZ valt, wordt gezien als noodzakelijke kosten en komt voor bijzondere bijstand in aanmerking. De wettelijke eigen bijdragen van kosten die door de Zvw of AWBZ worden opgelegd, komen in beginsel in aanmerking voor bijzondere bijstand. Het gaat bijvoorbeeld om de eigen bijdrage voor AWBZ zorg of eigen bijdrage voor kraamzorg. Geen bijzondere bijstand: Indien de voorliggende voorziening de kosten niet vergoedt, dan zijn deze niet noodzakelijk en kan daarvoor geen bijzondere bijstand worden verleend. Daarbij wordt opgemerkt dat eenieder vrij is om een aanvullende verzekering af te sluiten, maar de wetgever heeft bepaald dat slechts het standaardpakket noodzakelijk én verplicht is. In een aanvullend pakket zitten bijvoorbeeld zaken als fysiotherapie en tandarts. Het betreft doorgaans (gedeeltelijke) vergoeding van kosten die niet (meer) in het basispakket zitten. NB. Zoetermeerders met een laag inkomen kunnen tegen een aantrekkelijk bedrag een zeer uitgebreide verzekering afsluiten bij de zorgverzekeraar met wie de gemeente een gemeentelijke zorgverzekering afsluit. De premie is aantrekkelijk omdat de gemeente een deel betaalt. Daarnaast is ook het verplicht eigen risico afgekocht. Uitzondering (artikel 11) Er is een aantal kosten, waarvan het college vindt dat er (ook al vallen deze niet onder de basisverzekering) wél bijzondere bijstand moet worden verstrekt. Het gaat om: - Bril en/of montuur; - Eigen betaling van hulpmiddelen; - Tandheelkundige zorg. Het niet vergoeden van deze kosten kan zorgen voor maatschappelijke ongewenste effecten. Een vergoeding kan deelname aan de maatschappij mogelijk maken. De hoogte van de bijzondere bijstand wordt wel gemaximeerd. De bijzondere bijstand voor tandartskosten bedraagt in principe maximaal 550,00 per jaar, tenzij er dringende redenen zijn om daarvan af te wijken. Dergelijke situaties zullen zich in de praktijk niet snel voordoen. Vaak kan onderhoud van het gebit planmatig worden aangepakt zodat de kosten verdeeld kunnen worden over twee draagkrachtperioden. Verder geldt het huidige uitgangspunt dat men wordt geacht gebruik te kunnen maken van het voordeliger pakket van de gemeente. Een nieuw uitgangspunt is echter wenselijk gebleken, voor degene die zich niet kan aanmelden én degene die vanwege wanbetaling (en schorsing) geen gebruik kan maken van de aanvullende verzekering. Artikel 12 Kosten van ouderen en mensen met een beperking In de bepalingen zijn kosten opgenomen die op individueel niveau kunnen worden verstrekt, omdat belanghebbende niet in staat is zelfstandig een maaltijd te bereiden, lijdt aan een voedselallergie die gepaard gaat met meerkosten of een ziekte of handicap heeft die hogere bestaanskosten tot gevolg heeft. Met deze bepaling wordt bijstand verstrekt met een forfaitair bedrag voor de genoemde meerkosten. In beginsel wordt de tegemoetkoming toereikend geacht. Artikel 13 Kosten van huishoudelijke hulp Bij de vaststelling van de beleidsnota WMO 2015 heeft de gemeenteraad bij amendement vastgesteld dat inwoners met een inkomen tot 130 procent van de betreffende bijstandsnorm recht hebben op een vergoeding van de kosten voor het inhuren van iemand die het eenvoudige schoonmaakwerk verricht. De inhoudelijke criteria zijn in dit artikel opgenomen. De bepaling over de draagkracht komt tot uiting in artikel 8 onder d. Artikel 14 Aanvulling levensonderhoud jongeren Wanneer er sprake is van een noodzakelijke zelfstandige huisvesting, is de algemene bijstand (lage norm) ontoereikend. Dat speelt vooral als de jongere (tot 21 jaar) geen beroep kan doen op zijn ouder(s) die onderhoudsplichtig zijn. Het verstrekken van bijzondere bijstand voor levensonderhoud kan dan noodzakelijk zijn. De hoogte van de bijstand is in principe gemaximeerd. Hiermee wordt vermeden dat de jongere meer inkomen ontvangt dan de werkende leeftijdgenoten. Tot 23 jaar is het minimumloon leeftijdgebonden. 9

10 Artikel 15 Kosten voor aanschaf en vervanging van duurzame gebruiksgoederen Als de bijstand op grond van artikel 51 van de wet als leenbijstand wordt verstrekt, is de gebruikelijke maximale duur van de aflossing gesteld op 36 maanden. Dat betekent dat het eventuele deel van het af te lossen bedrag dat na de 36 maanden aflossing nog niet is afbetaald, wordt kwijtgescholden. Als de leenbijstand wordt verstrekt op grond van artikel 48 tweede lid van de wet, dient de bijstand in z n geheel te worden terugbetaald. De wijze waarop de bijstand wordt verstrekt, heeft ook invloed op de hoogte van de aflossing. Het is gewenst om een lening, verstrekt op grond van artikel 48, tweede lid, zo snel mogelijk terug te betalen. De aflossing bedraagt daarom zevenenhalf procent% van het inkomen per maand. Bij een reguliere verstrekking van duurzame gebruiksgoederen bedraagt de aflossing maandelijks vijf procent. Het is wenselijk om met deze beleidsregels ten opzichte van het voorgaande beleid een wijziging door te voeren. De termijn van 36 maanden geldt voor iedere vastgestelde lening apart. Voorheen gold dat de termijn van 36 maanden inging vanaf de eerste lening die werd aangevraagd. Het nadeel daarvan is dat én steeds minder werd afgelost én dat het steeds lonender wordt om aanvragen in te dienen. Nadrukkelijk wordt wel opgemerkt dat het college gebruik kan maken van de bevoegdheid om de bijzondere bijstand als gift te verlenen. Artikel 16 Kosten kinderopvang en peuterspeelzaal In afwijking van het huidige beleid ontvangt niet alleen de bijstandsgerechtigde een vergoeding voor kinderopvang, maar ook de personen tot 110 procent van de geldende bijstandsnorm. De duur van de vergoeding wordt op individueel niveau vastgesteld. Artikel 17 Begrafenis- of crematiekosten Bij vergoeding van de kosten van lijkbezorging, waarbij de gemeente geen opdrachtgever is, wordt een vast bedrag voor lijkbezorging gehanteerd. Bij de definitieve hoogte van de verstrekking is het aantal bloedverwanten tot in de tweede graad van belang, ongeacht hun woonplaats. Ook hoeven de bloedverwanten niet in Nederland te wonen. De aanvrager ontvangt een evenredig deel, afhankelijk van het aantal bloedverwanten. Ook wordt rekening gehouden met de nalatenschap. Artikel 18 legeskosten van verblijfsvergunningen Voor de legeskosten, net als voor de kosten van een paspoort, moet in beginsel worden gereserveerd. Voorheen werden de legeskosten voor kinderen volledig vergoed. Het college past het beleid aan. Daarbij wordt geen onderscheid meer gemaakt als het gaat om leeftijd. De bijzondere bijstand wordt verstrekt voor de meerkosten van een verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd, ten opzichte van een paspoort. Het betreft hier de asielgerechtigde vluchteling die na zijn tijdelijke verblijfsvergunning een vaste verblijfsvergunning krijgt. Deze vaste verblijfsvergunning kost in de regel significant meer dan een paspoort. Artikel 19 Detentie Het college is niet bevoegd om bijstand te verlenen aan personen die in detentie zitten. Dat verbiedt de wet (artikel 13). Uitvoering hiervan kan echter leiden tot verstrekkende maatschappelijke gevolgen, dat behoeft geen toelichting. Iemand kan echter wel mogelijkheden hebben tot bijvoorbeeld tijdelijk onderhuur. Het is wenselijk in de beleidsregels een termijn te bepalen waarbinnen bepaalde vaste lasten kunnen worden doorbetaald. Ondertekening, Zoetermeer 16 december 2014 de secretaris, de burgemeester, drs H.M.M. Koek, Ch.B. Aptroot 10