Carbon footprint Deerns Nederland 2012

Transcriptie

1 Carbon footprint Deerns Nederland 2012 Deerns Nederland BV Rijswijk, HOMEPAGE PROJECTNUMMER STATUS Versie 5.0 DOCUMENTCODE C:\Users\nl0418\Desktop\carbon footprint rapport Deerns 2012_ _v5.0.docx AUTEUR PROJECTLEIDER/GROEPSLEIDER J. Sap M. Schellekens PARAAF PARAAF Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de opdrachtgever. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de DNR 2005, dan wel naar de betreffende ter zake tussen partijen gesloten overeenkomst.

2 2 Contents I. SAMENVATTING CO2-PRESTATIELADDER INLEIDING Deerns Nederland B.V Organisatiestructuur Afbakening Inventarisatie emissies Informatievoorziening en kwaliteit Referentiejaar SCOPE 1 DIRECTE EMISSIES Lease auto s Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen Gasverbruik Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen Airconditioning Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen SCOPE 2 ENERGIE-INDIRECTE EMISSIES Elektriciteit Aangeleverde informatie... 19

3 Aannames Resultaten + bevindingen Vliegreizen Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen Zakelijke reizen met privéauto s Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen SCOPE 3 OVERIGE INDIRECTE EMISSIES Overig openbaar vervoer Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen Woon-werkverkeer (excl. leaseauto s) Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen Papierverbruik Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen Waterverbruik Aangeleverde informatie Aannames Resultaten + bevindingen... 27

4 4 5. CO2-FOOTPRINT DEERNS VERIFICATIE Validatie brongegevens en uitkomsten Gevoeligheidsanalyse REFLECTIE Kwaliteit brongegevens en inzicht Openbaar vervoer Energieverbruik vestigingen Reductie door beleidsmaatregelen Vervangen van TL-buizen kantoor Rijswijk Terugdringen papierverbruik Stimuleren OV-gebruik Uitfasering C-label leaseauto s Elektrische pool auto s Prognose voor behalen doelstellingen VERBETERVOORSTELLEN Kwaliteitsverbetering Gas, water en elektra Zakelijke kilometers privéauto s Openbaar vervoer Reductievoorstellen Leaseauto s - Emissie leaseauto s presenteren Leaseauto s - Uitfaseren B-label auto s Leaseauto s - Stimuleren van hybride auto s Elektriciteit - Lichtplan van de kantoren herzien... 40

5 5 BIJLAGE A - INZICHT VERBRUIKSGEGEVENS BIJLAGE B - CO2-EMISSIE PER AFDELING B.1. Uitgangspunten...42 B.2. Resultaten...43

6 6 I. SAMENVATTING CO 2 -PRESTATIELADDER Deze rapportage bevat de berekening van de CO 2 -footprint van Deerns NL over Het doel van deze rapportage is om de huidige stand van zaken inzichtelijk te maken en af te spiegelen tegen het beleid dat wordt gevoerd om de reductiedoelstelling van 20% te realiseren in 2015 ten opzichte van referentiejaar Uit de resultaten van 2012 blijkt dat de totale footprint van Deerns Nederland is gedaald met 7,5% ten opzicht van 2011 naar het niveau van 4,03 ton CO 2 e / FTE. De maatregelen die in 2012 de grootste invloed hierop hadden waren het vervangen van de TL-verlichting in kantoor Rijswijk door hoogfrequente verlichting en de voortzetting van de uitfasering van C-label leaseauto s. Daarnaast is er in 2012 voor zakelijke reizen een aanzienlijke verschuiving geweest van het gebruik van lease-auto s en priveauto s naar openbaar vervoer wat een gunstige invloed heeft op de CO 2 -footprint. De totale reductie van de footprint ten opzicht van referentiejaar 2009 is 13,5% en daarmee ligt Deerns Nederland halverwege goed op koers om 20% reductie te bewerkstelligen in In 2012 is gepoogd de kwaliteit van de brongegevens te verbeteren omdat het verkrijgen van goed inzicht zeer belangrijk is. Met betrekking tot gebruik van het openbaar vervoer is daarin geslaagd door via NS gedetailleerde digitale facturen te krijgen met vermelding van de reisafstanden zodat extrapolatie niet meer nodig is voor treinreizen. Daarnaast is er een poging gedaan om via rekeningen en facturen de energieverbruiken van de vestigingen anders dan Rijswijk te achterhalen. Dit is minder succesvol gebleken omdat de data in sommige gevallen onverklaarbaar was en dus zeer onbetrouwbaar. Dit benadrukt de noodzaak voor monitoring. Omdat gebleken is dat dit specialistische kennis vergt, is er contact met externe partijen om dit te realiseren. Op basis van de uitkomsten zijn er een aantal verbetervoorstellen gedaan. Hierin is onderscheid gemaakt tussen voorstellen voor het verbeteren van de kwaliteit van de gegevens (inzicht) en voorstellen/maatregelen om de emissie te reduceren. Deze voorstellen zijn hieronder kort samengevat: Voorstellen kwaliteitsverbetering Gas, water en elektra deze vormen samen een groot aandeel van de CO 2 -emissie. Er is gebleken dat extrapolatie van de gegevens uit Rijswijk een onzekerheid van 3-5% betekent op de totale emissie van Deerns NL. Er wordt daarom voorgesteld om monitoring toe te passen op alle vestigingen.

7 7 Zakelijke kilometers privéauto s Type brandstof en cilinderinhoud zijn onbekend en zijn van invloed op de CO 2 -emissie. Om het inzicht te vergroten stellen wij voor om op de declaratieformulieren een invulveld op te nemen voor het type brandstof en cilinderinhoud (beiden meerkeuze incl. onbekend ). Openbaar vervoer Om inzicht te krijgen in reizen met bus, tram en metro stellen wij voor om de mogelijkheid te onderzoeken om met de NS-businesscard bij deze maatschappijen te reizen. Dit zorgt voor een gebundelde informatiestroom en gebruiksgemak. Reductievoorstellen Leaseauto s - Emissie leaseauto s presenteren Het verbruik van leaseauto s periodiek inzichtelijk maken voor de individuele afdelingen om bewustzijn te creëren en het gebruik van alternatieven te stimuleren zoals openbaar vervoer of werken op afstand. Een idee is om per afdeling een staatje te maken waarin per persoon de emissie van de leaseauto wordt gepresenteerd. Dit kan een onderlinge competitie tot gevolg hebben die positief is voor het verlagen van de CO 2 -emissie. Leaseauto s - Uitfaseren B-label auto s De drempel voor leaseauto s verhogen naar A-label. Op dit moment heeft al de helft van het wagenpark een A-label. Daarmee wordt per auto maximaal zo n 10% reductie gerealiseerd. Uitgaande van 50% van het wagenpark is er een totaal besparingspotentieel van 5% op de totale emissie van de leaseauto s. Aangezien lease-autos circa 40% van de totale emissie van Deerns NL voor hun rekening nemen is het besparingspotentieel op de totale footprint 2% met deze maatregel. Leaseauto s - Stimuleren van hybride auto s Gebruik van hybride auto s stimuleren. Deze hebben 60% minder uitstoot per kilometer dan dieselauto s conform de conversiefactoren van de CO 2 -prestatieladder. Op dit moment bestaat circa 10% van het wagenpark uit hybride auto s. Een doelstelling van 25% levert daarmee een totaal besparingspotentieel van 9% (15% x 60%) op de emissie van leaseauto s en dat is 3-4% op de totale footprint. Elektriciteit - Lichtplan van de kantoren herzien Het vervangen van de TL-verlichting door hoogfrequente verlichting heeft in Rijswijk een duidelijk besparing opgeleverd. Zodra het e-verbruik van de vestigingen gemonitord kan worden, is het aan te raden om een inventarisatie te doen op de overige vestigingen en ook daar een

8 8 vervanging van de TL-buizen te doen indien van toepassing. Besparingspotentieel is 10-15% voor de betreffende vestigingen. Wij stellen daarnaast voor om de lichtplannen van de kantoren te herzien en daar waar geschikt aanwezigheidsdetectie en LED verlichting toe te passen. In Rijswijk blijft bijvoorbeeld de toiletverlichting 24 uur per dag branden. Op jaar basis wordt daardoor 1400 kwh verbruikt waarvan wellicht 90% van de tijd onnodig. Ter vergelijking, de verspilde energie is dan ongeveer gelijk aan de opbrengst van een Donqi windturbine of 10 m 2 PV panelen. Voorstel om aanwezigheidsdetectie toe te passen bij voorkeur i.c.m. LED verlichting. Besparingspotentieel in Rijswijk is 0,2% op het elektriciteitsgebruik. Mogelijk doen zich dergelijke situaties ook voor in de overige vestigingen. Dit dient geïnventariseerd te worden.

9 9 1. INLEIDING Dit carbon footprint rapport bevat de resultaten van de CO 2 -emissie inventaris van Deerns NL over het kalenderjaar Hierbij wordt gekeken naar de CO 2 emissie van alle Nederlandse vestigingen van Deerns. De inventarisatie is uitgevoerd conform ISO De gehanteerde scope-indeling en emissiefactoren zijn ontleend aan het handboek CO 2 -prestatieladder v2.1, 18 juli 2012 (SKAO). De resultaten van de inventaris worden vergeleken met het referentiejaar 2009 om de voortgang te kunnen volgen van de verduurzaming van de bedrijfsvoering. Na een korte omschrijving van de werkzaamheden van Deerns en de afbakening voor de CO 2 berekening worden de resultaten van de berekening van 2012 gepresenteerd met een toelichting van de rekenmethodiek en de verwerkte informatie. Daarnaast wordt de voortgang toegelicht en worden er verbetervoorstellen gedaan Deerns Nederland B.V Organisatiestructuur De Deerns Groep is een technische advies- en ontwerpfirma die opdrachtgevers helpt een duurzame, comfortabele en veilige verblijfsomgeving te scheppen. Met vestigingen in Nederland, Duitsland, Spanje, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Dubai en de Verenigde Staten is Deerns Groep een internationale speler. Figuur 1 toont het organigram van de Deerns Groep B.V. Deerns Nederland B.V. is hier een onderdeel van. Deerns Groep BV Deerns DE Deerns FR Deerns NL Deerns ES Deerns USA Deerns IT YD Pharma Bouw Commissioning Deerns UK Figuur 1: Organigram van Deerns Groep BV. Deerns ontwikkelt vanaf het eerste concept tot en met het detailontwerp en de realisatiebegeleiding de technische en technologische infrastructuur van gebouwen en daarmee samen-

10 10 hangende faciliteiten. Deerns werkt voor een breed spectrum aan opdrachtgevers, particulieren en openbare organisaties, groot en klein. Deerns biedt advies, ontwerp, aanbestedingshulp en projectmanagement in de volgende breed gedefinieerde marktsegmenten: Kantoren, commercieel vastgoed, hotels, vrijetijdsvoorzieningen en onderwijsgebouwen (scholen, universiteiten); Luchthavens; Ziekenhuizen; Bedrijfskritische voorzieningen zoals datacentra, cleanrooms en onderzoekslaboratoria; Energiebesparing en het ontwerp van duurzame gebouwen (BREEAM en LEED certificering) Afbakening De scope van deze CO 2 -footprint is beperkt tot Deerns Nederland BV. De activiteiten van YD Pharma & Bouwcommissioning NL vallen hier ook onder en worden dus meegerekend bij de CO 2 -inventarisatie. Onderstaande tabel toont het verloop van het aantal FTE binnen deze afbakening in de afgelopen jaren. Deze getallen worden begin juli vastgesteld (ten tijde van de halfjaarlijkse update) met de aanname dat dit representatief is voor het gehele jaar. Vestiging FTE s 2009 FTE s 2010 FTE s 2011 FTE s 2012 Rijswijk ,0 Amsterdam ,7 Eindhoven ,1 Groningen ,9 Nijmegen ,4 Maastricht ,2 Totaal ,2

11 Inventarisatie emissies De CO 2 -emissie van Deerns is direct gerelateerd aan de energiestromen die benodigd zijn om de werkzaamheden uit te kunnen voeren. De werkzaamheden bestaan grotendeels uit het aanbieden van installatietechnisch advies door middel van rapportages/ontwerptekeningen en bestekken. Er wordt dus veel op kantoor gewerkt met pc s waardoor elektriciteits- en papierverbruik belangrijke aspecten zijn. Daarnaast vindt er veel overleg plaats buiten de deur waardoor reiskilometers een groot aandeel hebben. Alle mogelijke energiestromen zijn te verdelen in drie scopes.: Scope 1: Directe emissies; Scope 2: Energie-indirecte emissies; Scope 3: Overige indirecte emissies; Deze verdeling is nader omschreven in hoofdstuk 5 van het handboek energiemanagement. Figuur 2 geeft een overzicht van deze verdeling.

12 12 Figuur 2: Scope-indeling [bron: handboek CO 2 -prestatieladder v2.1] In onderstaande tabel zijn de, voor Deerns, relevante emissies uit het scopeoverzicht opgenoemd. Deze emissies zullen worden meegenomen in de CO 2 -emissie berekening. Relevante emissies Deerns Scope 1 Scope 2 Scope 3 Zakelijke autokilometers Gasverbruik Airconditioning Elektriciteit Vliegtuigkilometers Zakelijke kilometers (privéauto) Overig openbaar vervoer Woon-werkverkeer Papierverbruik Waterverbruik Op basis van beschikbare gegevens wordt de CO 2 -emissie van deze individuele stromen berekend om inzicht te krijgen in de totale emissie van Deerns. In deze rapportage zal in detail worden beschreven welke informatie gebruikt is, waar deze informatie is opgevraagd en hoe deze is verwerkt in de berekening.

13 13 De volgende scope 3 emissies zijn geïdentificeerd maar worden niet meegenomen in de inventarisatie om de genoemde redenen: Afvalverwerking - Het grootste deel van het afval bestaat uit papier (milieukeurmerk) dat wordt gerecycled. Het aandeel van de emissie van het overige afval is daardoor klein in vergelijking met de overige uitstoten. Elektriciteitsgebruik bij cliënten De diensten buiten de deur betreffen vooral vergaderingen. De CO 2 -emissie van elektriciteitsverbruik wordt daarbij toegekend aan het bezochte bedrijf en zal niet apart worden meegenomen in de beoordeling van de CO 2 -prestatie van Deerns. Dit wordt tevens gecompenseerd door externen die om dezelfde reden Deerns bezoeken. Uitstoot leveranciers Omdat Deerns diensten en geen producten levert is het aantal leveranciers beperkt tot de leveranciers voor papier, kantoorartikelen en het restaurant. Door de lage frequentie van leveringen is deze emissie relatief zeer klein. Overig grondstofgebruik Naast papier worden en ook overige doorsnee kantoorartikelen gebruikt. Het aandeel hiervan is echter zeer klein ten opzichte van de overige emissies en kan worden verwaarloosd Informatievoorziening en kwaliteit De input voor de berekening van CO 2 -emissie is afkomstig uit meerdere bronnen binnen de organisatie. Dit varieert van de afdeling Human Resources tot de facilitair manager en secretaresses. Vanwege de varieteit aan bronnen wordt er nauwkeurig bepaald wat de kwaliteit van de aangeleverde informatie is. Aspecten die daarin meespelen zijn onder andere volledigheid, noodzaak voor correcties en het format. In de komende hoofdstukken is de kwaliteit per emissiestroom beoordeeld met een A, B of C conform onderstaande tabel uit het handboek Energie Management. Kwaliteit A B C Omschrijving Een complete en verifieerbare set gegevens verkregen door meting/monitoring. De gegevens kunnen direct verwerkt worden zonder dat grote aannames of schattingen nodig zijn. Bijvoorbeeld: uurlijkse meting van het elektriciteitsgebruik gedurende het hele jaar. Gegevens zijn beschikbaar voor een beperkte periode (bijvoorbeeld 1 maand) of er ontbreekt data in de set. Om de set compleet te maken moet er worden geëxtrapoleerd. Bijvoorbeeld: Gedeclareerde reizen van een kwartaal waarbij de overige maanden geëxtrapoleerd worden. Zeer beperkte of niet verifieerbare gegevens. Gegevens zijn grotendeels gebaseerd op schattingen en aannames en de resultaten hebben daardoor een grote onzekerheid. Bijvoorbeeld: Een schatting van het papierverbruik gebaseerd op ervaring van facilitair management.

14 Referentiejaar De CO 2 footprint van Deerns is in 2009 voor het eerst opgesteld. Deze berekening wordt als referentie aangehouden om de toekomstige resultaten mee te vergelijken en om de doelstelling op af te stemmen. Bij deze eerste opzet zijn alle bovengenoemde energiestromen en bijbehorende emissies opgenomen. De referentieberekening is slechts op een punt gewijzigd ten opzicht van de vorige versie. Bij de audit in November 2012 konden niet de juiste stukken worden overlegd om de levering van groene stroom aan de vestiging in Groningen te onderbouwen. Er is daardoor met terugwerkende kracht een correctie gedaan op de berekeningen van alle voorgaande jaren (incl. het referentiejaar). Daarbij is de emissiefactor voor elektriciteit verhoogd van 15 g/kwh naar 455 g/kwh voor de vestiging Groningen. Er wordt nu dus uitgegaan van grijze stroom. Eerdere wijzigingen: Januari 2012: Correctiefactoren zijn toegepast op de uitstoot van de leaseauto s in 2009 en 2010 op basis van resultaten die voor het jaar 2011 zijn verkregen met een nauwkeurigere methode (liters i.p.v. kosten). December 2011: Woon-werkkilometers zijn toegevoegd aan de CO 2 -berekening(en). Voor het referentiejaar 2009 is vanuit de resultaten van 2010 teruggerekend per fte. December 2011: De CO 2 emissie factoren zijn gecorrigeerd conform het handboek CO 2 prestatieladder v2.0, 23 juni Oktober 2012: De CO 2 emissiefactor van papier is gecorrigeerd naar 1,208 kgco 2 /kg conform de definitieve versie van de CO 2 factoren van Stichting Stimular (26 juni 2011). De emissies van het referentiejaar 2009 zijn dan als volgt: 2009 Energiestroom CO 2e [ton] CO 2e per fte [ton] Rangorde Scope 1 Directe emissies Scope 2 Energie indirecte emissies Scope 3 Overige indirecte emissies Zakelijke km bedrijfsauto s 723,0 2,031 #1 Gasverbruik 62,15 0,175 Koudemiddel 10,20 0,029 Elektriciteit 190,8 0,536 #3 Vliegtuigkilometers 141,4 0,397 Zakelijke km privéauto s 162,9 0,458 Overig OV gebruik 5,14 0,014 Woon-werkverkeer 346,4 0,973 #2 Papier 16,94 0,048 Waterverbruik 0,55 0,0016 Totale emissie Deerns NL ,66

15 15 2. SCOPE 1 DIRECTE EMISSIES In dit hoofdstuk wordt voor de scope 1 emissies toegelicht hoe de CO 2 -emissie is berekend en welke input daarvoor is gebruikt. Onder scope 1 vallen: - Leaseauto s ( 2.1); - Gasverbruik ( 2.2); - Airconditioning ( 2.3) Lease auto s Aangeleverde informatie Het brandstofverbruik van de auto s uit het eigen wagenpark is inzichtelijk gemaakt via de digitale afschriften van de tankpassen. Op deze afschriften is het aantal getankte liters per brandstof getoond. De tankpassen zijn gekoppeld aan een kenteken waardoor de gebruiker van de tankpas is te herleiden en daarmee de afdeling en/of vestiging. Alle kilometers (dus ook privé en woon-werkverkeer) worden meegenomen in de berekening. De informatie is aangeleverd door Ton van Zoest, facilitair manager. Type informatie Kwaliteit 1) Aangeleverd door Hoeveelheden getankte brandstof Digitaal overzicht A Jeroen Sap of Ton van Zoest 1) De kwaliteit is A, B of C waarbij A het beste is. Dit is nader omschreven in het handboek energiemanagement Aannames De beschikbare data is volledig en er zijn dus geen aannames benodigd Resultaten + bevindingen Onderstaande tabel geeft een samenvatting van de resultaten. Hierbij zijn per auto de getankte liters vermenigvuldigd met de CO 2 -emissiefactor. Deze factor is afhankelijk van het type brandstof: 2,78 kg/l voor benzine, kg/l voor diesel en 1,86 kg/l voor LPG. emissie leaseauto s [ton CO 2] [ton CO 2 / FTE] Rijswijk 335,5 1,45 Groningen 26,8 1,94 Maastricht 58,9 2,09 Eindhoven 69,1 2,55 Nijmegen 35,0 2,27 Amsterdam 29,2 1,48 Totaal 554,6 1,65

16 Gasverbruik Aangeleverde informatie Voor het gasverbruik wordt gebruik gemaakt van meterstanden. Deze meter wordt 1 keer per jaar afgelezen. Tot nu toe gebeurt dit echter niet op een vaste datum waardoor er een kleine correctie benodigd is op het verschil in de twee meterstanden om het jaarverbruik te krijgen. Het aanleveren van deze informatie verloopt intern wat stroef omdat er door facilitair management terug in de boeken moet worden gedoken. Ter bevordering van het proces wordt bij voorkeur deze data in de toekomst maandelijks geleverd aan het MVO team. Het gasverbruik is mede daardoor ook alleen bekend voor het hoofdkantoor in Rijswijk. Gasverbruik kantoor Rijswijk Verbruik overige vestigingen Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door Meterstanden A T. van Zoest (facilitair management) Naar rato van fte s C Extrapolatie Aannames Omdat de meterstand niet op exact dezelfde datum is afgelezen als het voorgaande jaar is er een correctie nodig op de gegevens. Het gemeten verbruik is daarbij gedeeld door het aantal dagen tussen de opnamen van de meterstand en vermenigvuldigd met 365 dagen. De gegevens van 2012 zijn alleen beschikbaar van het kantoor in Rijswijk. Er is daarom besloten om voor de overige vestigingen in Nederland het gasverbruik te bepalen naar rato van fte s (full time equivalents). Hierbij wordt een verbruik per fte s gehanteerd zoals berekend voor kantoor Rijswijk. Er is wel gepoogd informatie van de overige vestigingen te verzamelen (zie paragraaf 5.1), maar nog zonder succes Resultaten + bevindingen Onderstaande tabel geeft een overzicht van de totale CO 2 -emissie van het gasverbruik van de verschillende vestigingen. Bij de bepaling van deze getallen is conform het handboek CO 2 prestatieladder 2.1 de emissiefactor 1,825 kg/m 3 gebruikt. Vestiging Fte s Gasverbruik [m 3 ] CO 2-emissie gas [ton CO2] [ton CO 2 / FTE] Rijswijk 232, ,1 0,22 Groningen 13,9 3,0 0,22 Maastricht 28,2 6,1 0,22 Eindhoven 27,1 5,8 0,22 Nijmegen 15,4 3,3 0,22 Amsterdam 19,7 4,3 0,22 Totaal 336,2 72,6 0,22

17 Airconditioning Aangeleverde informatie De hoeveelheid koudemiddel in de koelsystemen is aangeleverd door facilitair management van Deerns kantoor Rijswijk. Dit betreft een Excel-lijst met type koelunit, fabrikant, type koudemiddel en hoeveelheid koudemiddel. Deze informatie komt van de specificaties van de installaties. Voor een betere betrouwbaarheid is het echter wenselijk om kopieën van deze specificaties te verzamelen in plaats van een handmatig opgestelde Excel-lijst. Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door Hoeveelheid koudemiddel Overzicht B T. van Zoest (facilitair (Rijswijk) koelinstallaties management) Type koudemiddel (Rijswijk) Overzicht koelinstallaties B T. van Zoest (facilitair management) Overige vestigingen Naar rato van fte s C Extrapolatie Aannames In de berekening is de aanname gedaan dat gedurende een jaar 3,5% van het koudemiddel lekt. De CO 2 emissie is vastgesteld op basis van 3,5% van de totale hoeveelheid koudemiddel. Daarnaast is de inventarisatie tot dusver beperkt tot het hoofdkantoor in Rijswijk. Voor de overige vestiging is de CO 2 emissie bepaald naar rato van fte s. Dit is een ruwe maar realistische schatting omdat het aantal koudemiddel ongeveer evenredig is met het vloeroppervlak en de gemiddelde bezetting ongeveer gelijk Resultaten + bevindingen In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de koelinstallaties. De genoemde CO 2 emissiefactoren zijn conform het handboek CO 2 prestatieladder.

18 18 Vestiging Koudemiddel Hoeveelheid CO 2 factor CO 2-emissie [-] [kg] [kg CO 2e/kg] [ton CO 2]* [ton CO 2/FTE] Rijswijk R ,45 0,03 R407c 10, ,66 0,03 R410a 9, ,71 0,03 R134a 2, ,12 0,03 totaal 6,93 0,03 Groningen ,41 0,03 Maastricht ,84 0,03 Eindhoven ,81 0,03 Nijmegen ,46 0,03 Amsterdam ,59 0,03 Totale CO 2 emissie: 10,0 0,03 *3,5% van totaal. zie paragraaf aannames

19 19 3. SCOPE 2 ENERGIE-INDIRECTE EMISSIES In dit hoofdstuk wordt voor de scope 2 emissies toegelicht hoe de CO 2 -emissie is berekend en welke input daarvoor is gebruikt. Onder scope 1 vallen: - Elektriciteit ( 3.1); - Vliegreizen ( 3.2); - Zakelijke reizen met priveauto s ( 3.3) Elektriciteit Aangeleverde informatie Rijswijk beschikt over een digitaal afleesbare elektriciteitsmeter. Hieraan is een monitoringssysteem gekoppeld zodat de verbruiken online kunnen worden bekeken. Digitale informatie is dus voorhanden met een grote mate van detail. Deerns is voornemens om een dergelijk systeem uit te breiden naar de overige vestigingen. E-verbruik Rijswijk E-verbruik vestigingen kantoor overige Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door monitoringssysteem A T. van Zoest (facilitair management) Naar rato van fte s C Extrapolatie Aannames De gegevens van 2012 zijn alleen nog beschikbaar van het kantoor in Rijswijk. Er is daarom besloten om voor de overige vestigingen in Nederland het elektriciteitsverbruik te bepalen naar rato van fte s (full time equivalents). Er is wel gepoogd informatie van de overige vestigingen te verzamelen (zie paragraaf 5.1), maar nog zonder succes Resultaten + bevindingen De gehanteerde CO 2 -factoren zijn afkomstig uit het handboek CO 2 prestatieladder. In de vestigingen Rijswijk wordt groene stroom ingekocht met water als energiebron. De gehanteerde emissiefactoren is dan 15 gram CO 2 e/kwh voor Rijswijk. Voor kantoor Rijswijk is het certificaat nu dekkend voor de gehele elektriciteitsvraag in tegenstelling tot voorgaande jaren. In de vestiging Amsterdam wordt ook groene energie ingekocht door de huurder. Er is echter nog geen certificaat beschikbaar op dit moment waardoor de bron van de duurzame energie niet bekend is. Daardoor moet de factor voor grijze stroom (455 gram CO 2 /kwh) worden gebruikt. Van de vestiging in Nijmegen is de herkomst van elektriciteit onbekend en dus wordt ook hier gerekend met grijze stroom.

20 20 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de totale CO 2 -emissie van het elektriciteitsverbruik van de verschillende vestigingen in Nederland. Vestiging Fte s E-verbruik CO 2-factor CO 2 emissie [kwh] [g CO 2e/kWh] elektriciteit [ton CO 2] [ton CO 2/ FTE] Rijswijk 232, ,2 0,03 Amsterdam 19, ,5 0,94 Eindhoven 27, ,4 0,94 Groningen 13, ,0 0,94 Nijmegen 15, ,5 0,94 Maastricht 28, ,4 0,94 Totaal 336,2 105,0 0, Vliegreizen Aangeleverde informatie Bij het afdelingssecretariaat van de afdeling Luchthavens op kantoor Rijswijk worden de vliegreizen geboekt. Er is dus een nauwkeurig overzicht beschikbaar van de geboekte reizen gedurende het hele jaar. Dit overzicht bevat naast de plaats van vertrek en bestemming informatie over de datum van de vliegreis en de naam van de werknemer. De naam van de werknemer wordt gebruikt om de vestiging/afdeling vast te kunnen stellen. Het overzicht bevat alle reizen die in het kader van de werkzaamheden van Deerns Nederland worden gemaakt. Het overzicht bevat enkele vluchten van de werknemers van de vestigingen van Deerns in andere landen, de uitstoot van deze vluchten is niet in deze CO 2 footprint berekening meegenomen. De scope van deze CO 2 footprint is namelijk beperkt tot Deerns Nederland B.V. Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door vliegreizen Datum en locatie vertrek + bestemming A B. van Vliet (secretariaat afdeling Luchthavens) Aannames Omdat alleen de plaats van vertrek en bestemming bekend is moet de bijbehorende reisafstand worden bepaald. Deze afstand is bepaald met behulp van de rekentool op Deze calculator kan de vliegafstand nauwkeurig bepalen en daardoor zijn er geen grote aannames nodig om van de aangeleverde informatie een CO 2 -emissie te berekenen.

21 Resultaten + bevindingen Onderstaande tabel geeft een overzicht van de totale CO 2 -emissie van de vliegreizen in In de berekening is qua emissiefactoren onderscheid gemaakt tussen korte (<700 km), middellange ( km) en lange vliegreizen (>2500 km) om tot de totale CO 2 -emissie te komen. Voor lange reizen wordt 135 g CO 2 /km aangehouden, voor middellange reizen 200 g CO 2 /km en voor korte reizen 270 g CO 2 /km. Vestiging Lang Middellang Kort CO 2 emissie (>2500km) [km] ( km) [km] (<700km) [km] vliegreizen [ton CO 2] [ton CO 2 / FTE] Rijswijk ,7 0,32 Amsterdam ,00 Eindhoven ,5 1,61 Groningen ,5 0,11 Nijmegen ,00 Maastricht ,8 0,28 Totaal ,6 0, Zakelijke reizen met privéauto s Aangeleverde informatie Gedeclareerde kilometers voor zakelijke reizen met privéauto s worden bijgehouden door de financiële administratie. Van deze auto s is echter niet geheel bekend wat het verbruik is en wat het brandstoftype is. De informatie is daardoor niet compleet en er zijn dus enkele aannames nodig. Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door Privéauto s Km-vergoedingen B Fin. Administratie Aannames In 2012 is er in het kader van de scope 3 ketenanalyses een enquête uitgestuurd naar de werknemers van Deerns met betrekking tot de privéauto s. Hieruit is voldoende respons gekomen om een representatieve verdeling te kunnen maken tussen de verschillende brandstoftypen. Hieruit is een gewogen CO 2 -factor bepaald. Deze is als volgt: Aandeel [-] CO 2-factor [g/km] Gewogen CO 2-factor [g/km] Benzine 53% 215 Diesel 34% 205 Hybride 1% Gas 3% 175 Onbekend 9% 210

22 22 Deze gewogen CO 2 -factor wordt gehanteerd om de totale gedeclareerde kilometers om te rekenen naar CO 2 -emissie Resultaten + bevindingen In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de emissies van privéauto s voor zakelijk gebruik. Afgelegde afstand [km] CO 2 factor [g CO 2/km] CO 2 emissie zakelijke km (privéauto s) [ton CO2] [ton CO 2 / FTE] Rijswijk ,05 95,2 0,41 Amsterdam ,05 2,8 0,14 Eindhoven ,05 4,5 0,17 Groningen ,05 3,1 0,22 Nijmegen ,05 13,4 0,87 Maastricht ,05 3,7 0,13 Totaal ,6 0,37

23 23 4. SCOPE 3 OVERIGE INDIRECTE EMISSIES In dit hoofdstuk wordt voor de scope 3 emissies toegelicht hoe de CO 2 -emissie is berekend en welke input daarvoor is gebruikt. Onder scope 3 vallen: - Openbaar vervoer ( 4.1); - Woon- werkverkeer ( 4.2); - Papierverbruik ( 4.3); - Waterverbruik ( 4.4); 4.1. Overig openbaar vervoer Aangeleverde informatie De CO 2 -emissie van openbaar vervoer voor zakelijke reizen is in kaart gebracht via de NS- Businesscards. Met deze Businesscards kan vrij gereisd worden bij de NS en de gemaakte kosten worden maandelijks bij de werkgever gedeclareerd. In tegenstelling tot voorgaande jaren is er nu de beschikking over bijlagen bij de facturen waarin reisafstanden zijn vermeld. Van iedere maand is vanaf nu dus de exacte afstand bekend. treinreizen Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door Facturen van NS met reisafstanden. A D. Boxman (P&O) Aannames Omdat de reisafstanden door NS in de bijlagen bij de facturen worden gegeven zijn er in principe geen aannames noodzakelijk. Echter niet alle factuurbijlagen konden nog terug worden gevonden door de afdeling P&O. Desalniettemin kon voor 9 maanden van 2012 de exacte reisafstand worden bepaald wat een aanzienlijke verbetering is van de kwaliteit ten opzichte van eerdere jaren. Voor de overige 3 maanden is uitgegaan van de gemiddelde maandelijkse reisafstand over de 9 maanden die bekend zijn Resultaten + bevindingen Omdat niet bekend is met welk vervoersmiddel er wordt gereisd is als emissiefactor 65 g CO 2 /km gehanteerd zoals in het handboek CO 2 -prestatieladder v2.1 is aangehouden voor de combinatie stoptrein+intercity. Afgelegde CO 2 factor CO 2 emissie OV afstand [km] [g CO 2e/km] reizen [ton CO 2] [ton / FTE] Vestigingen Deerns NL ,5 0,05

24 Woon-werkverkeer (excl. leaseauto s) Aangeleverde informatie Voor het woon-werkverkeer is een overzicht beschikbaar bij de afdeling P&O waarin alle kmvergoedingen zijn opgenomen alsmede de persoonlijke OV-abonnementen. In het kilometervergoedingenoverzicht is de exacte afstand aangegeven van postcode tot postcode waardoor de woon-werkafstand nauwkeurig vaststaat. Er is in 2012 in het kader van scope 3 ketenanalyses een enquête uitgestuurd onder de werknemers waarin meer inzicht is verkregen in het woon-werkverkeer van Deerns. Enkele resultaten uit deze enquête zijn gebruikt in de berekeningen zoals hieronder verder zal worden toegelicht. Type informatie kwaliteit Aangeleverd door Autokilometers Kilometervergoedingen B J. Metselaar (Fin. Adm.) Openbaar vervoer OV-vergoedingen B J. Metselaar (Fin. Adm.) Aannames Het aantal werkdagen (dus het aantal reizen naar kantoor) is vastgesteld op 230 dagen. Hier is een thuiswerkfactor op toegepast van 0.97 zoals is bepaald met behulp van de enquête. De reisafstand met openbaar vervoer is niet bekend per persoon. De gemiddelde reisafstand is overgenomen uit de resultaten van de (anonieme) enquête wat een representatief beeld moet geven. Daarnaast is in de enquête voor openbaar vervoer gevraagd naar de afstand per vervoerstype. Daardoor is het mogelijk geworden om een gewogen CO 2 -factor te introduceren voor woon-werkkilometers met het openbaar vervoer. Dit is een verbeterslag omdat voorheen alleen de factor voor stoptrein+intercity werd gehanteerd. Ook voor de privéauto s is een gewogen CO 2 -factor bepaald voor het brandstoftype. De gewogen CO 2 -factoren zijn in onderstaande tabel samengevat. verhoudingen op basis van enquete conversiefactoren OV auto stadsbus 120 g CO2/reizigerskm 16,8% intercity+stoptrein 65 g CO2/reizigerskm 70,0% Tram 100 g CO2/reizigerskm 11,1% Metro 100 g CO2/reizigerskm 2,4% benzine diesel LPG Hybride onbekend 215 g CO2/reizigerskm 53% 205 g CO2/reizigerskm 34% 175 g CO2/reizigerskm 3% 125 g CO2/reizigerskm 1% 210 g CO2/reizigerskm 9% gewogen emissiefactor 79,16 209,05 g CO2/reizigerskm

25 25 Voor meer informatie m.b.t. de enquête wordt verwezen naar de rapportage scope 3 ketenanalyses d.d Resultaten + bevindingen De aangeleverde reisafstanden en gewogen CO 2 -factoren zijn gebruikt om de emissie te bepalen zoals hieronder weergegeven: Afstand CO 2 emissie woonwerk [km] verkeer [ton CO 2] [ton CO 2 / FTE] Rijswijk ,6 1,00 Groningen ,4 1,04 Maastricht ,1 1,00 Eindhoven ,5 0,90 Nijmegen ,3 0,99 Amsterdam ,5 1,19 Totaal: 337,4 1, Papierverbruik Aangeleverde informatie Het papierverbruik is gebaseerd op een staat die per vestiging wordt bijgehouden door de facilitair manager. Voor het uitbestede drukwerk is een drukkerij geselecteerd die nabij gelegen is en gebruik maakt van papier met een FSC-keurmerk. Over de totale hoeveelheid uitbesteed drukwerk is geen informatie voorhanden. Er is geschat dat er 10 brochures in omloop zijn met een oplage van 1000 stuks wat neerkomt op circa vellen A4. Op het totale papierverbruik van de vestigingen (2.500 vel x ca 500 dozen) is dit een klein aandeel. Mede vanwege de onnauwkeurigheid is dit daarom buiten beschouwing gelaten. Type informatie kwaliteit Aangeleverd door Papierverbruik Aantal ingekochte dozen A T. van Zoest (facilitair management) Aannames De papierinkoop is per vestiging bekend. Er wordt aangenomen dat het ingekochte papier representatief is voor het verbruik en er dus geen overmatige opslag heeft plaatsgevonden. 1 Bestandslocatie: H:\PRJ\100\05\01256\03\OVERIG\MVO-CO2 footprint\co2 footprint berekening 2011\carbon footprint rapportage\ketenanalyses

26 Resultaten + bevindingen Het gewicht van een doos A4-formaat papier is circa 12,5 kilogram, 1 doos A3-formaat papier is circa 25 kg. Samen met het overzicht van facilitair management is het papierverbruik en de bijbehorende CO 2 -emissie bepaald per vestiging. Voor deze berekening is een CO 2 - emissiefactor van 1208 g CO 2 /kg papier zoals is opgegeven in de Milieubarometer van Stichting Stimular. Er is voor een alternatieve bron gekozen voor de emissiefactor omdat deze niet is gegeven in het handboek CO 2 -prestatieladder. Papierverbruik [kg] CO 2 emissie papierverbruik [ton CO 2] [ton CO 2 /FTE] Rijswijk ,36 0,03 Amsterdam 943 1,14 0,06 Eindhoven 821 0,99 0,04 Groningen 287 0,35 0,03 Nijmegen 374 0,45 0,03 Maastricht 936 1,13 0,04 Totaal ,42 0, Waterverbruik Aangeleverde informatie Net als bij het gasverbruik wordt er voor het waterverbruik uitgegaan van de doorgegeven meterstanden. De watermeter wordt jaarlijks afgelezen en het verschil in de meterstanden is de input voor de berekeningen van het jaarverbruik. Type informatie Kwaliteit Aangeleverd door Waterverbruik kantoor Rijswijk Waterverbruik overige vestigingen meterstanden A T. van Zoest (facilitair management) Naar rato van fte s C Extrapolatie Aannames De gegevens van 2012 zijn alleen beschikbaar van het kantoor in Rijswijk. Er is daarom besloten om voor de overige vestigingen in Nederland het waterverbruik te bepalen naar rato van fte s (full time equivalents). Hierbij wordt een verbruik per fte s gehanteerd zoals berekend voor kantoor Rijswijk. Er is wel gepoogd informatie van de overige vestigingen te verzamelen (zie paragraaf 5.1), maar nog zonder succes.

27 27 De watermeter wordt net als de gasmeter niet op exact dezelfde datum afgelezen waardoor het verschil in meterstanden niet het exacte jaarverbruik is. Ook hier wordt dus een kleine correctiefactor toegepast van 365/(dagen tussen de metingen). Omdat de metingen wel in dezelfde periode plaatsvinden zal deze factor dicht bij 1,0 liggen en dus een kleine invloed uitoefenen op de nauwkeurigheid Resultaten + bevindingen Onderstaande tabel geeft een overzicht van de totale CO 2 -emissie van het waterverbruik van de verschillende vestigingen. Bij de bepaling van deze getallen is de emissiefactor 0,298 kg/m 3 gebruikt zoals gebruikt in de milieubarometer van stichting Stimular. Het handboek CO 2 prestatieladder geeft geen emissiefactor voor deze post. Vestiging Waterverbruik Waterverbruik CO 2 emissie [m 3 ] per fte [m3] water [ton/ FTE] [ton CO 2 / FTE] Rijswijk ,88 0,388 0,002 Amsterdam - 3, ,002 Eindhoven - 3, ,002 Groningen - 3, ,002 Nijmegen - 3, ,002 Maastricht - 3, ,002 Totaal ,563 0,002

28 28 5. CO 2 -FOOTPRINT DEERNS De emissies, zoals berekend in de voorgaande hoofdstukken, zijn samengevat in onderstaande tabel en grafiek Energiestroom CO 2 -emissie [ton] CO 2 -emissie per fte [ton] Zakelijke km bedrijfsauto s 554,6 1,650 Scope 1 Gasverbruik 72,63 0,216 Directe emissies Koudemiddel 10,05 0,030 Scope 2 Elektriciteit 104,96 0,312 Energie indirecte Vliegtuigkilometers 126,6 0,377 emissies Zakelijke km privéauto s 122,7 0,365 Overig OV gebruik 15,53 0,046 Scope 3 Woon-werkverkeer 337,4 1,004 Overige indirecte Papier 10,42 0,031 emissies Waterverbruik 0,56 0,002 Totale emissie Deerns NL ,4 4,032

29 29 De CO 2 -emissie is in onderstaande figuur gesplitst in CO 2 -emissie ten gevolge van mobiliteit (auto, OV en vliegtuig) en overige activiteiten. Hieruit blijkt dat mobiliteit een enorm aandeel is van de totale CO 2 -emissie van Deerns. Om inzicht te krijgen in de verlaging van de totale CO 2 -emissie is in onderstaande grafiek de emissie gesplitst in de verschillende onderdelen voor alle berekende jaren. Scope 1 Emissie 2012 tov tov 2009 totaal Bedrijfs- auto's -7,3% -18,8% Gas verbruik 26,1% 23,8% -15,2% Koude middelen 0,8% 4,3% Scope 2 Elektriciteit -32,5% -41,8% Vliegtuig kilometers -20,4% -5,2% Km met priveauto's 12,9% -20,3% -24,2% Scope 3 Openbaar vervoer 58,4% 219,9% Woon-werk verkeer -4,0% 3,2% Papier -23,2% -34,9% Water verbruik -2,3% 8,0% 4,4% Totaal -7,5% -13,5% -13,5%

30 30 In onderstaande figuur is de CO 2 -emissie van Deerns NL vergeleken met de emissie van andere dienstverlenende bedrijven. Hieruit is op te maken dat Deerns een gemiddelde uitstoot heeft en dus een middenmoter is. Van onderstaande bedrijven is niet in alle gevallen bekend welke emissies er zijn meegenomen in de berekening waardoor de vergelijk niet per definitie juist is. Vanwege het aantal bedrijven dat is meegenomen kan echter wel worden aangenomen dat het een representatief gemiddelde is.

31 31 6. VERIFICATIE Om er zeker van te zijn dat er een eerlijke vergelijking wordt gemaakt van de CO 2 -emissie met voorgaande jaren, wordt er een routine check uitgevoerd op de brongegevens en uitkomsten. Daarnaast is onderzocht wat het effect van de onzekerheden en aannames is op het eind resultaat Validatie brongegevens en uitkomsten De verzamelde brongegevens en uitkomsten van de berekening zijn gecontroleerd op juistheid. Daarvoor is de methode gebruik zoals omschreven in het handboek Energie Management Systeem. Concreet betekent dit dat van elke emissiestroom wordt bekeken wat de afwijking is t.o.v. het voorgaande jaar. Een afwijking tot 10% is acceptabel, bij 10-20% moet de berekening gecontroleerd worden en bij >20% moeten zowel berekeningen als brongegevens worden gecontroleerd. Onderstaande tabel geeft een overzicht van deze routine check van de gegevens en resultaten van Gasverbruik Uit de resultaten bleek een grote afwijking van het gasverbruik t.o.v Gasverbruik is sterk afhankelijk van het klimaatjaar. Onderstaande tabel geeft de berekende CO 2 emissie door gasgebruik weer en het bijbehorende klimaatjaar. Het klimaatjaar komt tot uiting in het aantal graaddagen. Het aantal graaddagen is het verschil in binnen en buitentemperatuur vermenig- emissie Afwijking Absolute in lijn met berekening brongegevens constateringen t.o.v afwijking trend gecontroleerd gecontroleerd Bedrijfs- auto's -7% 7% ja - - redelijke afwijking binnen de trend. Zie verdere toelichting. Gas verbruik 26% 26% nee gasverbruik is sterk afhankelijk van het klimaat. Zie verdere toelichting Water verbruik -2% 2% ja - - geen bijzonderheden Koude middelen 1% 1% ja - - geen bijzonderheden Elektriciteit -32% 32% nee Grote afwijking is verklaarbaar door verduurzaming van alle TL-verlichting in kantoor Rijswijk Vliegtuig kilometers -20% 20% nee Geen afwijkingen geconstateerd in brongegevens en berekeningen. Vliegtuigkilometers zijn altijd sterk afhankelijk gebleken van de werkvoorraad in het buitenland. Afwijking is daardoor realistisch. Km met priveauto's 13% 13% nee - aanzienlijke afwijking buiten de trend. Zie verdere toelichting. Openbaar vervoer 58% 58% nee aanzienlijke afwijking buiten de trend. Zie verdere toelichting. Woon-werk verkeer -4% 4% nee - - zelfde orde va grootte maar geen duidelijke trend. Verschil wordt met name veroorzaakt door verbeterd inzicht door de enquete. Geen alarmerende afwijking. Papier -23% 23% ja papierverbruik daalt aanzienlijk. Brongegevens zijn verbeterd door inkoopgegevens van de individuele vestigingen dus juistheid is moeilijker te controleren. Gezien de zeer kleine emissie i.r.t. de overige stromen, wordt 2012 voor juist aangenomen en in 2013 een nieuwe analyse gemaakt.

32 32 vuldigd met het aantal dagen per jaar dat dit verschil voorkomt. Een lange periode van koude of een extreem lage buitentemperatuur (bij gelijke binnentemperatuur) zijn condities die het aantal graaddagen kunnen verhogen. Omdat de geveleigenschappen niet veranderen is het aantal graaddagen recht evenredig met het energieverbruik voor verwarming was een kouder jaar dan 2011 en normalisatie van het verbruik van 2012 nuanceert de grote geconstateerde afwijking. Deze bedraagt dan nog ca. 15%. Deze afwijking is nog steeds aan de hoge kant gezien er geen grote wijzigingen zijn in installaties en/of bezetting. Berekeningen en gegevens zijn gecontroleerd maar er zijn geen bijzonderheden geconstateerd. Extrapolatie van de vestigingen kan het beeld vertroebelen waardoor de noodzaak voor monitoring wordt bevestigd. Jaar Berekende CO 2 emissie gasverbruik [ton CO 2eq] Graaddagen [-] Genormaliseerd naar 2011 [ton CO 2eq] , , Zakelijke reizen Zowel de leaseauto s, de privéauto s als het openbaar vervoer laten een aanzienlijke afwijking zien ten opzichte van voorgaand jaar. In de berekeningen en brongegevens zijn geen bijzonderheden geconstateerd. De relatie tussen deze drie emissiestromen is verder onderzocht om de verschillen te verklaren. Voor alle drie de emissiestromen is de equivalente uitstoot teruggerekend naar gereden kilometers. Onderstaande tabel geeft de resultaten weer. Hierin is voor leaseauto s uitgegaan van 215 g CO 2 /km (diesel), voor privéauto s van 255 g CO 2 /km (benzine) en voor het openbaar vervoer van 65 g CO 2 /km (stoptrein+intercity) emissie [ton CO2] afstand [km] emissie [ton CO2] afstand [km] lease autos 599, zakelijke km priveautos 108, openbaar vervoer 9, totale reiskilometers % Uit deze resultaten blijkt dat de totale reisafstand slechts 2% afwijkt. Dit is aannemelijk omdat het aantal FTE ook nauwelijks varieert. Er heeft dus een verschuiving plaatsgevonden van leaseauto s naar privéauto s en het openbaar vervoer.

33 33 Alle geconstateerde afwijkingen zijn benoemd en verklaard. Er zijn geen bijzonderheden meer gevonden in de berekeningen en brongegevens en de resultaten geven dus een goed beeld van de CO 2 -emissie van Deerns NL Gevoeligheidsanalyse De bovengenoemde resultaten zijn voor een deel gebaseerd op aannames en extrapolatie zoals eerder aangegeven en samengevat in de tabel in hoofdstuk 5. De grootste onzekerheid is aanwezig in de emissie door elektriciteit, gas en koudemiddel op de vestigingen anders dan Rijswijk. Deze data is tot nu toe geëxtrapoleerd vanuit gegevens van Rijswijk op basis van FTE. In dit hoofdstuk is aangegeven wat de orde van grootte is van deze onzekerheid op de totale emissie. Het aantal FTE van de betreffende vestigingen is circa 30% van het totaal van Deerns Nederland. Het aandeel van het elektriciteits- en gasgebruik en koudemiddel van de vestigingen is dus ook circa 30% van het totaal zoals aangegeven in onderstaande berekening voor alle voorgaande jaren totale uitstoot 4,662 4,379 4,357 4,032 ton/fte waarvan: e-verbruik totaal 0,536 0,516 0,462 0,312 ton/fte gasverbruik totaal 0,175 0,192 0,171 0,216 ton/fte koudemiddel totaal 0,029 0,030 0,030 0,030 ton/fte aandeel vestigingen op basis van FTE 32% 33% 31% 31% e-verbruik vestigingen 0,172 0,168 0,141 0,097 ton/fte gasverbruik vestigingen 0,056 0,063 0,052 0,067 ton/fte koudemiddel vestigingen 0,009 0,010 0,009 0,009 ton/fte De grote onzekerheid zit op basis van deze gegevens in een aandeel van circa 0,2 ton/fte ofwel 4-5% van de totale emissie. De onzekerheid van de 3 is ruw ingeschat in onderstaande tabel. Daarbij is onderscheid gemaakt in een onzekerheid omhoog (dus méér verbruik) en een onzekerheid omlaag (minder verbruik). onzekerheid omhoog e-verbruik 100% 100% 100% 100% gasverbruik 100% 100% 100% 100% koudemiddel 80% 80% 80% 80% onzekerheid omlaag e-verbruik 50% 50% 50% 50% gasverbruik 80% 80% 80% 80% koudemiddel 80% 80% 80% 80%

34 34 Het elektriciteitsverbruik zou ongeveer evenredig zijn met het aantal FTE gezien het gebruik van apparatuur. De onzekerheid is in de basis ingeschat op 50%. In het geval er een warmte- /koudeopslag in combinatie met een warmtepomp wordt gebruik voor verwarming zal het elektriciteitsverbruik echter significant hoger liggen dan ingeschat op basis van Rijswijk. De onzekerheid is dus hoger in geschat. De relatie tussen gasverbruik en FTE is minder sterk als bij elektriciteit omdat ongeacht het aantal mensen, het gebouw toch verwarmd moet worden. Het is dus aannemelijk dat het verbruik hoger ligt dan ingeschat op basis van FTE. Het verbruik kan echter ook significant lager zijn als er gebruik wordt gemaakt van WKO met alleen een piekketel. Beide kanten op is er dus een grote onzekerheid. De relatie tussen koudemiddel en FTE is ook minder sterk. Het aantal FTE geeft slechts een schaalgrootte aan maar zegt niets over het systeem en type koudemiddel. Zowel naar boven als naar beneden is er dus grote onzekerheid. Bovenstaande inschattingen van de onzekerheid en het aandeel van de drie posten op de totale emissie resulteren samen in een gevoeligheid van de berekende CO 2 -emissie. Deze is weergegeven in onderstaande grafiek. De grafiek laat zien dat door extrapolatie van verbruiksgegevens vanuit Rijswijk naar de andere vestigingen er een onzekerheid in de totale CO 2 -emissie ontstaat van 3-5%. Daarbij is de kans groter dat er meer emissie is dan dat er minder emissie is doordat gasverbruik en koudemiddelen minder afhankelijk zijn van het aantal FTE. Deze resultaten geven aan dat het verkrijgen van inzicht in de verbruiksgegevens van de overige vestigingen zeer belangrijk is om een helder beeld te krijgen van de emissie en positie ten opzicht van voorgaande jaren.

35 35 7. REFLECTIE 7.1. Kwaliteit brongegevens en inzicht In het afgelopen jaar zijn er een aantal initiatieven geweest om de kwaliteit van de brongegevens te vergroten. Hieronder volgt een reflectie op deze initiatieven Openbaar vervoer Voorheen werd een inschatting gemaakt van de totale emissie van OV reizen op basis van de factuur van 1 maand. De extrapolatie was uiterst onnauwkeurig. Er is contact geweest met de NS wat heeft geresulteerd in Excel bijlagen bij de facturen waarin de reisafstanden zijn gegeven van alle treinreizen. Extrapolatie is niet langer nauwkeurig waardoor het inzicht aanzienlijk verbeterd is Energieverbruik vestigingen Er zijn gesprekken gaande met meerdere partijen voor het uitrollen van monitoring op alle vestigingen van Deerns. Dit blijkt in praktijk lastig te zijn vanwege het feit dat de meeste vestigingen een bouwdeel bezetten in plaats van een eigen gebouw. Om voor 2012 een inschatting te maken van het verbruik zijn verwoede pogingen gedaan om via facturen het verbruik te achterhalen. De resultaten waren echter zeer onbetrouwbaar zoals samengevat in bijlage A. Ondanks de pogingen is er nog geen kwaliteitsverbetering bereikt Reductie door beleidsmaatregelen Er zijn een aantal maatregelen getroffen om de CO 2 -emissie te reduceren teneinde het doel te bereiken van 20% reductie in 2015 t.o.v. het referentiejaar In deze paragraaf is per maatregel aangegeven wat het effect is op de berekende emissie. De figuur met de trends is hieronder nogmaals weergegeven.