PROGRAMMATIE: ZIE BLADZIJDEN V.U. CAFÉ DE SCHORPIOEN, HEIRWEG 8, 9270 KALKEN

Transcriptie

1 Mededelingenblad bedeeld aan de bewoners van de Zomerstraat, de Brugstraat, Eethoek, Hogendries, Apostelhuizen (deel), Nerenweg (deel) en de Heirweg (deel) ter gelegenheid van Fortunekermis 2010, Kalken. PROGRAMMATIE: ZIE BLADZIJDEN V.U. CAFÉ DE SCHORPIOEN, HEIRWEG 8, 9270 KALKEN 145

2 Bij de omslag, illustratie 1. Leden van de kaartclub van Café De Welkom, Heirweg. Samenstelling en historisch onderzoek: André Van De Sompel ISSN BD Inhoud. - Editoriaal Uit het dagelijkse leven Boomzagers en boomvendities Rene Henri Van De Velde sneuvelt in Nederland bij aanvang van WO II Bericht aan de bevolking, omstreeks 1960: telefoonverbindingen in Kalken Activiteiten in en rond Estaminet In den Bouw tijdens de tweede helft van de jaren Enkele gegevens over s Gravenbrielkermis als opvolger van Heirwegkermis, na de heraanleg van de Provinciale weg N 445 ( ) Programma Fortunekermis Affiche Fortunekermis Editoriaal. Dit mededelingenblaadje is aan de tiende editie toe. Elk nummer bevat een bijdrage rond een aspekt van de geschiedenis van de omgeving van de Zomerstraat Brugstraat, verdeeld over de laatste twee eeuwen. In dit nummer wordt onder andere speciaal aandacht besteed aan de dood van René Henri Van De Velde tijdens WO II. Hij woonde op De Fortune, aan het einde van de Brugstraat. In een andere bijdrage vernemen we iets meer over het bezit van een telefoonaansluiting en het bezit van auto s rond

3 Op de kermisaffiche is ook een plaats vrij gehouden voor een vaste deelnemer aan de paardenjaarmarkt, namelijk Cesar Baert uit de Brugstraat. Hij was ook de persoon die zoveel jaar terug de aanzet gaf tot de paardenjaarmarkt in de onmiddellijke omgeving van herberg De Schorpioen. We maken ook een uitstapje naar s Gravenbriel. Illustratie 2. Cesar Baert en schoonzoon op de jaarmarkt van Fortunekermis. Illustratie 3. De Kalkense reuzen Stien en Lies werden ter gelegenheid van Kalkenkermis 2010 door het gemeentebestuur vereremerkt. 147

4 Uit het dagelijkse leven. 1. Boomzagers en boomvendities. Op de hoeven kwamen, behalve de knechten en meiden, ook andere graag geziene werklieden, namelijk de boomzagers die van bomen planken kwamen zagen. Aan het begin van de twintigste eeuw waren dat in de Zomerstraat Angelus Liest Van Bogaert ( Kalken, 1894) 1 en Jozef Roels (Kalken, ), de echtgenoot van de latere eeuwelinge Elodie Everaert (Kalken, ). De twee voornoemde mannen woonden in de Zomerstraat. Illustratie 4. Aankondiging van een boomvenditie. Uittreksel uit De Scheldegalm, 29 november Angelus was gehuwd met Amelie Stephanie Van Wesemael (Uitbergen, 1860 Kalken, 1943). 148

5 Boomzagers werkten met een grote zaag die bediend moest worden door twee personen. De planken werden op de te zagen boom afgetekend met een draad die met roet zwart gemaakt was in de schouw van de open haard 2. In de herbergen werden af en toe openbare verkopingen van gezaagd hout en bomen georganiseerd onder leiding van notaris Tibbaut. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij herbergier en klompenmaker Jan Van Wesemael (Kalken, ) 3 in december Rene Henri Van De Velde sneuvelde in Nederland bij aanvang van WO II. Een oorlog vergt veel mensenlevens. Ook in Kalken werd regelmatig om het verlies van een inwoner gerouwd. De namen van de Kalkense slachtoffers staan te lezen op het standbeeld voor de oorlogsslachtovers aan Kalkenkerk. Vorig jaar maakte Floris Dhooghe ons opmerkzaam op het feit dat er mogelijk een naam te kort op stond, namelijk de naam van Rene Henri Van De Velde uit de Brugstraat. Uit nader onderzoek bleek dat Rene inderdaad afkomstig was uit de Brugstraat, maar reeds geruime tijd getrouwd was en in Lokeren woonde. Het lijkt dus evident dat hij niet in Kalken op de lijst der gesneuvelden voorkomt. De omstandigheden waarin Rene sneuvelde, waren echter apart. Rene Henri Van De Velde werd op 13 januari 1913 te Kalken geboren in het gezin van Petrus Van De Velde (Kalken, 1884 x, 1956) en Marie Elodie De Bruycker (Kalken, 1887 x, 1955). Het gezin woonde toen in het huis Brugstraat 58, op de wijk De Fortuin dus. 2 Naar een verhaal van Jozef Bracke. 3 Jan was gehuwd met Prudence Schepens (Overmere, 1866 Kalken, 1936). 149

6 Hij was dienstplichtige van het jaar Hij huwde met Marie Rosalie Pensaert en ging op Lokeren-Heiende wonen waar hij als landbouwer aan de kost kwam. Op 1 september 1939 werd hij uit onbepaald verlof teruggeroepen en nam hij deel aan de Achttiendaagse Veldtocht. Op 29 mei 1940 werd hij door de Duitsers krijgsgevangen genomen en op transport naar een krijgsgevangenkamp in Duitsland gezet. Illustratie 5. Foto van gedachtenisprentje Rene Henri Van De Velde ( ). 150

7 Op 30 mei 1940 liep het schip waarop hij was geplaatst ter hoogte van Willemstad-Den Bommel op een Duitse magnetische mijn. De met naar schatting met meer dan 1200 krijgsgevangenen overvol verpakte rijnaak Rhenus 127 explodeerde midscheeps, brak in tweeën en zonk. Bijna tweehonderd Belgische militairen verdronken, dat was ook het lot van Rene. Zijn officiële overlijdensdatum werd vastgelegd op 6 juni 1940, de dag dat zijn lichaam gevonden werd. Zijn lichaam werd bijgezet in een gemeenschappelijk graf van 159 tijdens WO II in Nederland gesneuvelde Belgische militairen. Illustraties 6 en 7. De rustplaats van soldaat Rene Henri Van De Velde in Willemstad aan het Hollands Diep (Oosterschelde). 151

8 3. Bericht aan de bevolking, omstreeks 1960: telefoonverbindingen in Kalken. In een "Bericht aan de bevolking" van omstreeks 1960 meldde het gemeentebestuur van Kalken dat de gemeente een contract had afgesloten met de gewestelijke brandweer van Wetteren 4. De manieren om dat brandweerkorps bij onheil in een zo kort mogelijke tijd te alarmeren, werden in dat bericht meegedeeld. Dat kon telefonisch, maar gezien het beperkte aantal telefoontoestellen beschikbaar in de gemeente, werden de personen vermeld die hun telefoonapparaat dag en nacht ter beschikking stelden. Meteen hebben we een zicht op wie onder andere in die periode over een telefoontoestel beschikte. In die periode werden de nummers bedeeld vanuit twee verschillende manueel bediende telefooncentrales, namelijk die van Overmere (O) en die van Wetteren (W). Het telefoonnummer van de brandweer was toen: (Wetteren) Hier volgt de lijst van veertien personen die hun telefoon dag en nacht ter beschikking stelden: Tibbaut Werner, burgemeester Vaartstraat O 55 Dr. Sonneville Kruisenstraat W Dr. De Buck Vromondstraat W Dr. Van Peteghem Uitbergsestraat W Vanham Charles Bieststraat W Blancquaert Rene Colmanstraat W Poelman Remi Provinciebaan W Electrische Centrale (De Provinciebaan W Lathouwer Valère) Hanselaer Arthur Vaartstraat O 144 Van De Weghe Camiel Schriekstraat O 281 De Landtsheer Marcel Provinciebaan W N.M.V.B. (Van den Abeel Vaartstraat W Verzameling André Van De Sompel. 152

9 Alfred) De Lathouwer Leon Provinciebaan W De Bruycker Odilon Gaverstraat O 252 Tabel 1. Lijst van de beschikbare telefoonnummers voor noodhulp. Mochten de telefoonverbindingen onderbroken zijn, dan zouden volgende personen instaan om met hun auto in de kortst mogelijke tijd de brandweer te verwittigen: o Voor Dorp en Boombos: Vandenberghe Emiel (Dorp) en Van Damme Roger (Uitbergsestraat). o Voor Koffiestraat en Kruisenstraat: wwe Baes Odilon (Koffiestraat) en Gebroeders Crabeel (Kruisenstraat). o Voor Gaverstraat, Vromondstraat en Bosstraatje: Locquet Roger (garage Gaverstraat) en Blancquaert René (Vromondstraat). o Voor Molenstraat, Vaartstraat, Nerenweg, Biest, Meire en Kordewagenstraat: Bracke Valère (Molenstraat) en Hanselaer Arthur (Vaartstraat). o Voor Provinciebaan, Colmanstraat, Peperstraat, Crimineelstraat en Kapellestraat: Blancquaert René (Colmanstraat) en Poelman Remi (Provinciebaan). o Voor Bontinkstraat, Zauwerstraat, Kleine Zauwerstraat en Portugiezenstraat: Moens Albert (Zauwerstraat) en Van Peteghem Frans (Portugiezenstraat). o Voor Schriekstraat, Scheestraat, Hussevelde, Bosstraat en Apostelhuizen: Peerts Henri (Schriekstraat) en Haentjens Leopold (Hussevelde). o Voor Zomerstraat, Hogendries en Eethoek: Van De Velde Valère (Dendermondsesteenweg) en Van De Velde Daniël (Zomerstraat). o Voor Brugstraat en Holeinde: De Fijn Lucien (Brugstraat) en Lammens Henri (Brugstraat). 153

10 4. Activiteiten in en rond estaminet In den Bouw tijdens de tweede helft van de jaren We hebben in voorgaande mededelingenblaadjes uitvoerig bericht over de gebeurtenissen rond Fortunekermis en de andere herbergen. Illustratie 8. Vliegertjeswedstrijd aan Estaminet In Den Bouw. Verzameling Christine Van Der Heyden. We vonden ondertussen in het vroegere Kalkens Kalenderken informatie over wat er in en rond Estaminet In Den Bouw in de tweede helft van de jaren 1980 werd georganiseerd buiten Fortunekermis. - zondag 14 juli 1985: Geiten- en Bokkenfeest. - zondag 20 juli 1986: tweede Geiten- en Bokkenfeest. 154

11 - zaterdag 8 februari 1986: hutsepot in Den Bouw. - zaterdag 8 maart 1986: Jambalaya in Den Bouw. - zaterdag 5 april 1986: gratis optreden van Juice of the Barley augustus 1985: zesde vliegerwedstrijd augustus 1986: zevende vliegerwedstrijd. - 6 september 1986: optreden Belgisch Brits duo H.T. Roberts en Tony Boast (country-blues) en 15 augustus 1989: tiende vliegerwedstrijd en feest augustus 1989: tentoonstelling deelnemende vliegers augustus 1990: elfde vliegerwedstrijd. Enkele gegevens over s Gravenbrielkermis als opvolger van Heirwegkermis, periode na de heraanleg van de N445 ( ). In het mededelingenblaadje Fortunekermis 2007 (p ) behandelden we kort Heirwegkermis in de periode tot omstreeks We hadden het toen over de vier herbergen rond het kruispunt Colmanstraat Heirweg Brugstraat en de kermisactiviteiten in en rond die herbergen. Sommigen beschouw(d)en Heirwegkermis en s- Gravenbrielkermis als aparte wijkkermissen, alhoewel de kermisdatum gelijk viel (eerste zondag van augustus). Volgens Albine Van Overmeire (Kalken, ), tot aan het overlijden van haar echtgenoot Jan Schepens ( ), herbergierster in de herberg op de hoek Brugstraat Heirweg, had de laatstgenoemde kermis in de omgeving van het s- Gravenbrielpleintje meer aantrok had dan de oorspronkelijke Heirwegkermis. Herberg s Gravenbriel was eigendom van de Kalkense familiale brouwerij Cremers en werd aanvankelijk (en voor zover we konden nagaan) gehouden door Macharius Crapoen ( ) en zijn vrouw Hortense Cours ( ). 155

12 Sinds de overname van de herberg s-gravenbriel, eerst door de familie Jozef Frans Blancquaert (Kalken, ) Martha Van Rysselberghe en vanaf de jaren 1960 door de familie Raphaël Baert (Kalken, ) Suzanne Van Rijsselberghe (Kalken, ), kreeg s-gravenbrielkermis een nieuw elan. Vóór de herberg was er een ideale open ruimte met plaats voor de tap, het orkest en de houten dansvloer. Toch was Heirwegkermis nog niet stilgevallen. Rond café t Minirokje had zich een kern van vrijwilligers gevormd en tijdens de tweede helft van de jaren 1970 zorgden Roland Huysveld (Kalken, ) en enkele medewerkers voor een korte heropleving van de kermis door de inrichting van wielerwedstrijden. Een eerste vermelding in het Kalkens Kalenderken van s Gravenbrielkermis als dekenijfeest dateert van 1 en 2 augustus Enkele maanden eerder waren een twaalftal mensen uit de Krimineelstraat en de Nerenweg samengekomen om te trachten de eens zo vermaarde s Gravenbrielkermis terug in te voeren. Namens het gebuurtekomitee ondertekende Freddy Verbeken op 9 juni 1981 een vraag aan het Kalkense Gemeentelijk Feest- en Sportcomité tot financiële ondersteuning voor de organisatie van een eerste editie. Het jaar daarop werd tijdens de kermis op 31 juli 1982 een dekenin aangesteld. Over die zo genoemde vermaarde s Gravenbrielkermis werden tot nog toe geen vooroorlogse gegevens voor zover die kermis toen reeds georganiseerd werd - gevonden. Germaine Van De Wiele, gehuwd met Rene Pringels ( ), verhaalde over het sociale gebeuren op s Gravenbriel 5. In het buurtcafé s Gravenbriel kwam iedereen bij iedereen. Het was een ontmoetingsplaats voor de buurtbewoners. Luxueus was het er niet, dat hoefde blijkbaar niet persé. Om de zes maand kwam een lid van de brouwersfamilie Cremers vanuit West- Vlaanderen om de huishuur te innen. Dat bedrag viel goed mee 5 Geprek van André Van De Sompel met Germaine Van De Wiele, 1 mei

13 temeer Raphaël en Suzanne weinig aanpassingswerken aan de woning en herberg vroegen. Het café was alle dagen open, behalve op maandagvoormiddag. Suzanne kuiste dan de herberg en vanaf maandagnamiddag was er opnieuw ruimte voor kaarters en stekbakkers. Er was ook spaarkas onder de benaming Alle lasten verdiend. Een aantal wijkbewoners vormden het bestuur ervan, onder wie René Pringels. Eénmaal per jaar was er spaarkassouper en de uitbetaling van de gespaarde gelden gebeurde de zaterdag van s Gravenbrielkermis. De herberg sloot na het overlijden van Raphaël en Suzanne en volgens Germaine verdween meteen het buurtleven dat ze zo goed had gekend. Illustratie 9. Groepsfoto ter gelegenheid van het souper van de spaarkas in herberg s Gravenbriel. Foto Cyriel Seghers, periode

14 Illustratie 10. Koningsviering kaartmaatschappij in café s Gravenbriel. Fotografie Cyriel Seghers, periode Programma voor Fortunekermis Avondrondrit voor oldtimerfietsen. Een nieuwigheid op Fortunekermis is de samenkomst en rondrit van fietsoldtimerfanaten. Onder leiding van Henri Bruyneel verzamelen ze aan De Schorpioen voor een avondrondrit door Kalken. 2. Concert door de Koninklijke Harmonie Sinte-Cecilia Kalken. Tijdens vorige edities bleek dat de inbreng van de plaatselijke muziekmaatschappij tot de kermissfeer belangrijk is. Daarom nodigen Alfonsine, Marc, Isabelle en Geert iedereen opnieuw uit op het openingsconcert door de Koninklijke Harmonie Sinte- Cecilia Kalken op zaterdag 16 oktober van 19 tot 20 uur. 158

15 2. Fototentoonstelling. Als foto- en documenttentoonstelling anno 2010 werd geopteerd de tentoonstelling Vijftig jaar Stien en Lies, te programmeren. De Kalkense reuzen Stien en Lies maken immers reeds vijftig jaar deel uit van onze lokale kermistraditie en het jaar 2010 staat op het vlak van kermisbeleving in het teken van hun vijftigste verjaardag. 3. Gaaibolling en wafelbak. De bedoeling van het gaaibolspel is van op een zekere afstand zoveel mogelijk gaaien (bijvoorbeeld houten blokjes vastgehecht aan het loopvlak met scharnieren) bovenaan een hellend vlak afof om te bollen. Tussen de volkse spelen door kan aangezeten worden voor een lekkere wafel naar het recept van Viva Red BV. De activiteiten worden in goede banen geleid door Viva Red BV. 4. Schieting op de liggende wip, zonder vizier. De Floerentoeters staan opnieuw in voor de organisatie van deze namiddagschieting. 5. De jaarmarkt voor paarden. Een vaste waarde op Fortunekermis is de jaarmarkt voor paarden. We hopen weer op treffelijk weer en een mooie opkomst. 6. Bevlagging. De bevlagging van de onmiddellijke omgeving van herberg De Schorpioen gebeurt onder het thema Met Vlag en Wimpel, Feest in Kalken, Wenst U als toekomstig organisator van openbare (wijk)activiteiten mee te werken aan de editie 2011, neem dan gerust contact op met de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken, p.a. André Van De Sompel (0477/ ). 159

16 Gemeente LAARNE KALKEN 2010 WIJK ZOMERSTRAAT VERMAARDE FORTUINKERMIS in en rond café De Schorpioen, Heirweg 8, 9270 Kalken Zaterdag 16 oktober. 19 uur: Avondrondrit oldtimerfietsen door Kalken. Van 19 tot 20 uur: CONCERT door de Koninklijke Harmonie Sinte-Cecilia Kalken Vanaf 20 uur: Dansgelegenheid Zondag 17 oktober. 10 uur: Kaarting - series van vier 14 uur: Wafelbak en gaaibolling 15 uur: Schieting op de liggende wip Maandag 18 oktober JAARMARKT VOOR PAARDEN 125,00 prijzen 5,00 vervoerkosten per ingeschreven paard. De paarden moeten van 10 uur tot 12 uur aanwezig zijn. Doorlopend van zaterdag tot maandag: FOTOTENTOONSTELLING Vijftig jaar Kalkens reuzen Stien en Lies, Organisatie in samenwerking met de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken, De Floerentoeters, VIVA Red BV en d Antieke Velokes. 160