B. Veloclub Trap-Rap. Uit: DUQUET F., Zo was Kalken, Schellebelle, 1982, p Maurice Clerick benoemde figuur nr. 24 als Petrus Librecht.

Transcriptie

1 B. Veloclub Trap-Rap Ondertussen had een aantal bezitters van fietsen zich verenigd in veloclub Trap-Rap onder leiding van Dr. Van De Velde. De veloclub kreeg voor de jaren 1924 tot en met 1926 een hulpgeld van 150 frank per jaar. Vanaf 1927 werd dat hulpgeld geschrapt. De Frontpartij van Dr. Van De Velde was bij de verkiezingen van 1926 naar de oppositiebank verwezen. De succesvolste vooroorlogse renner, Maurice Van De Velde, was kort na Wereldoorlog I uitgeweken naar Antwerpen en er was blijkbaar geen onmiddellijke opvolging. Illustratie 24. De fietsclub Trap-Rap. Foto viering 25-jarig bestaan in 1938 ter hoogte van het lokaal in Kalkendorp. Enkele oud-renners, velomakers, caféuitbaters en familieleden van renners maken deel uit van de groep. Werden herkend (nummering overgenomen van F. Duquet): vlnr. gans achteraan: 1. Maurice De Smet (ex-renner), 2. Remi Slabbaert, 3. Van Acker (?), 4. Mertens, 5. Emiel De Broe, 6. Theofiel De Kegel, 7. Robert Van De Velde, 7bis. Alfons Bracke (?), 8. Marie Meert en 9. lokaalhoudster Emma Van De Velde vlnr voorlaatste en tweede rij: 10. x, 11. Maurice Bracke, 12. Rudolf Van De Velde, 13. Michel Praet, 14. Victor Fiers, 15. Omer Huylebroeck, 16. x, 17. Remi Van De Weghe, 18. Remi Roelandt, 19. Albert De Kegel (ex-renner), 20 Odilon Baes, 21. x, 22. x, 23. x, 24. Henri Van Themsche, 24bis Frans De Kegel, 25. Baziel De Wannemaeker, 26. Cyriel Audenaerde, 27. x, 28. Urbain Van Caenegem, 29. Sylvie De Rijcke en 30. Maurice De Greef. Vlnr gehurkt: 31. lokaalhouder Eugeen De Lausnay, 32. Frederik De Smet (exrenner), 33. Raymond Duquet, 34. Edmond Lequeux (ex-renner), 35. Bernard Opdorp, 36. Cyriel Van Acker, 37. Petrus Ost en 38. Prudent Michiels. Uit: DUQUET F., Zo was Kalken, Schellebelle, 1982, p Maurice Clerick benoemde figuur nr. 24 als Petrus Librecht. Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

2 Tijdens de jaren 1920 waren in Laarne twee wielerclubs actief, namelijk De Vooruitziende Wielrijders (vermelding 1927) en Bemint Elkander (vermelding 1928). Over de Kalkense veloclub Trap-Rap werd weinig verdere informatie aangetroffen. Dat er ook, misschien enkel interne, wielerwedstrijden georganiseerd werden, blijkt uit een zeldzame foto van Gaston Troch uit de periode 1927 als Kampioen van de veloclub Trap Rap. De club gevestigd was in Kalkendorp, in de herberg van Eugeen De Lausnay, het ouderlijk huis van de vroegere renner Maurice Van De Velde. C. Wedstrijden op lokaal vlak: in en rond Wetteren. Richten we ons bij gebrek aan Kalkense of Laarnse bronnen voor de periode tot omstreeks 1925 opnieuw naar Wetteren, waar onder andere de krant De Schelde opnieuw verscheen. Zoveel wedstrijden er ter gelegenheid van een (wijk)kermis werden ingericht vóór Wereldoorlog I, zo weinig gegevens vinden we over gelijkaardige evenementen terug in de periode tot pakweg Uit de sportberichtgeving van dagblad Het Volk kunnen we besluiten dat vooral aankondigingen en uitslagen van wedstrijden werden opgenomen die ingericht werden ter gelegenheid van de gemeentekermissen van Kalken, Laarne, Beervelde en Overmere. We mogen aannemen dat aan die wedstrijden vooral renners uit het eigen dorp en de omliggende gemeenten deelnamen. Sommige lokale renners trokken in de winterperiode zelfs naar de piste. Zo namen de Laarnse juniores Billiet en Van Rijsselberghe in oktober 1926 deel aan een omniumwedstrijd voor juniores in de wintervelodroom van Gent. Illustratie 25. De familie Van Laere die in 1918 in de Koffiestraat te Kalken kwam wonen. Van links naar rechts: Albert, Maurice, vader Frans, Henri, Leon en Michel (Petrus). Verzameling Elisabeth D haen. Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

3 Voor de periode vinden we dus minder aankondigingen van velokoersen in De Schelde. Kermisprogrammatoren grepen in die periode meer dan eens terug naar de vroeger traditionele vermaakmogelijkheden (van vóór WO I) zoals eenvoudige volksspelen en behendigheidswedstrijden per fiets. Waarschijnlijk viel ook de organisatie van de wielerwedstrijd door de herbergiers van een wijk te duur uit. Ook het Wetterse gemeentebestuur zag blijkbaar weinig brood in het opnemen van een wielerwedstrijd in het officiële gemeentelijk kermisprogramma (kleine én grote kermis). Voorname oorzaak van het niet of minder vaak organiseren van wedstrijden was meer dan waarschijnlijk het gebrek aan lokale jongeren die op koersgebied iets konden bewijzen. Bovendien was de aanschaf van een fiets misschien financieel iets te hoog gegrepen. We veronderstellen dat de veloclub van Overbeke onder de bezetting uiteenviel en ook over de activiteiten van velomaker Richard Eeckhout werden nog weinig gegevens gevonden. Over de andere Wetterse wielerclubs viel evenmin veel nieuws te garen. Eeckhout maakte trouwens, om begrijpelijke redenen, geen reclame meer voor het Duitse fietsmerk WKC (dat trouwens ondertussen wellicht op wapenindustrie overgeschakeld was). Eeckhouts plaats als organisator of als stuwende kracht werd op Wetteren-Overbeke overgenomen door enen Serafien De Wilde. Het is opvallend dat bijvoorbeeld tgv Gransveldekermis (augustus 1921) de wedstrijden voor de onderbeginnelingen en beginnelingen over een zeer beperkte afstand werden verreden, namelijk respectievelijk amper over 12 en 20 km. De eerste tekenen van een heropleving merken we op de Wetterenkermisaffiche van september Toen tekende nog steeds Serafien De Wilde voor een organisatie op de wijk Overbeke. Nieuw was echter de inspanning van de Wetterse Motoclub bij de organisatie van een wielerwedstrijd in samenwerking met de Gebuurtekring van de Florimond Leirensstraat. Meestal diende een vermelding van een velokoers gezocht te worden tussen de andere activiteiten in. Vanaf 1926 zou daar verandering in komen. Op zeer korte tijd zouden nog twee nieuwe verenigingen inspanningen leveren om wielerwedstrijden in te richten, namelijk De Vereenigde Sportmannen en Sport en Nering. Sport en Nering werkte nauw samen met het gemeentebestuur. Werden tot dan toe bijna uitsluitend wedstrijden voor onderbeginnelingen en beginnelingen georganiseerd, dan zou de invoering van een nieuwe categorie door de BWB, namelijk die van de juniores, met als overgangsjaar 1925, voor een hernieuwde interesse zorgen. Jongeren zouden meer kans krijgen door te groeien naar hogere reeksen waardoor ook plaatselijk meer interesse groeide om af en toe wedstrijden voor die doorgroeicategorie in te richten. Dat zou in Wetteren bijvoorbeeld leiden tot de organisatie van de Groote Prijs van Wetteren voor juniores op kermisdonderdag 9 september Die wedstrijd werd maanden op voorhand aangekondigd door meerdere mededelingen met vermeldingen van steeds andere prijzenschenkers. Er werd duidelijk gemikt op een grote belangstelling van wielrijders én publiek. Opvallend veel buitengemeentelijke sponsors (vooral brouwers) deden een niet geringe duit in het spreekwoordelijke zakje. Ook de krant Sportwereld zorgde voor een prestigieuze prijs. In de berichtgeving van De Schelde wordt sindsdien veel aandacht besteed aan de vermelding van te winnen premies en de schenkers ervan. Sportclub Sport en Nering kon in 1927 twee belangrijke wedstrijden naar Wetteren halen: het Belgisch Kampioenschap voor Juniores en de Ronde van Vlaanderen voor beroepsrenners. Dat was goed voor een ware volkstoeloop. Dat zal evenzo geweest zijn bij de organisatie van het Belgisch Kampioenschap voor nieuwelingen in september In 1928 werden bijna elk weekend ter gelegenheid van een van de vele wijkkermissen in Wetteren een of meerdere wedstrijden betwist. Uitslagen werden echter zelden opgenomen in De Schelde. Het ging hierbij vooral om wedstrijden voor (onder)beginnelingen. We mogen ook niet uit het oog verliezen dat halfweg de jaren 1920 vele plaatselijke politiekers meer en meer aandacht kregen voor het wielrennen. Ten gevolge van het algemeen Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

4 stemrecht werd het belangrijk zich te interesseren in de leefwereld van de "werkmens" en wedstrijdorganisaties daadwerkelijk te ondersteunen door aanwezigheid, aanmoedigingspremies en prijzengelden. We stellen hierbij vast dat er een belangrijk klassenonderscheid groeide tussen de wedstrijden georganiseerd door de organisatoren van wijkkermissen en die georganiseerd door Sportclub Sport en Nering. Maar het staat vast dat tijdens de tweede helft van de jaren 1920 en tijdens de jaren dertig wielerwedstrijden opnieuw vaste activiteiten op wijkkermissen waren. Tijdens de jaren merkt men ook de oprukkende interesse van middenstanders allerhande. De Ronde van Vlaanderen kwam meerdere malen aan te Wetteren en noeste werkers zorgden dan ook voor het aanbrengen van sponsorgelden. Zo konden we achterhalen dat de Kalkense brouwerij Cremers geldelijke steun voorzag voor de aankomst van de Ronde van Vlaanderen te Wetteren in 1934 en Het werd mode wielerwedstrijden in te richten onder de benaming Grote Prijs van gevolgd door de gemeente waar de wedstrijd doorging. Voorbeelden van wedstrijden, die ter gelegenheid van de jaarlijkse gemeentekermis doorgingen, zijn de volgende: Grote Prijs van Destelbergen voor beginnelingen in 1928, Grote Prijs van Beervelde voor onafhankelijken in 1928, Grote Prijs van Heusden voor beroepsrenners In diezelfde periode werden ook nog de Grote Prijzen van Laarne en Overmere ter gelegenheid van de gemeentekermissen betwist. Dat de staat van de wegen belangrijk was voor de organisatie van een wielerwedstrijd, kunnen we afleiden uit een aankondiging uit De Schelde voor een wedstrijd voor onderbeginnelingen te Wetteren-Overbeke op 4 september De wedstrijd over 45 km was aangekondigd als een koers op goede baan met een grote ronde van Wetteren-Overbeke naar Kalkenkerk, Kruisen, Laarne-fabriek, Laarnekerk, kasteel, Wit Paard, Ten-Ede, Beirstoppel, Wetterenbrug en einde aan de tramstatie en nog drie toeren. D. Wedstrijden op lokaal vlak te Kalken. Tot vóór Wereldoorlog II was de organisatie van wegwedstrijden in Kalken relatief gemakkelijk, zeker voor wat betreft wedstrijden van de lagere categorieën. Vooral herbergiers speelden hierbij een belangrijke rol. Start- en aankomst hadden dan meestal plaats aan herbergen, of die in een bocht of op een eerder ongeschikte plaats lagen, speelde weinig rol. We zijn er niet in geslaagd een goed overzicht op te maken van de ingerichte wedstrijden. Slechts een 25-tal wedstrijden werden in bijlage 2 opgenomen. Een steekproef voor de periode rond wielerwedstrijden ter gelegenheid van het Sint-Pietersfeest op de wijk De Kruisen wees evenwel uit dat tijdens de jaren 1930 bijna elk jaar een wielerwedstrijd werd ingericht. In 1933 of 1934 werd Koffiestraatkermis opgericht, met als datum 15 augustus, zeer tegen de zin van de herbergiers die op de Rattenhoek woonden en die het weekend na 15 augustus een tweedaagse kermis hadden. Tijdens de jaren 1933 werden er op zondag en maandag van Pirekermis op die wijk koersen voor beginnelingen ingericht. 1. Wedstrijden ter gelegenheid van (wijk)kermissen Onderzoeksresultaten wijzen er op dat halfweg de jaren 1920 wielerwedstrijden werden ingericht ter gelegenheid van Heirwegkermis en Vaardekenskermis (zie Bijlage 2). Volgens Albert Van Laere werden ter gelegenheid van Molekenskermis voor het eerst tijdens de periode wielerwedstrijden ingericht. In die periode won immers zijn broer Henri Van Laere een wedstrijd op De Kruisen met aankomst ter hoogte van een van de herbergen, namelijk die van Michel Verschraegen (nu ongeveer ter hoogte van huis nr. 17). De aankomstplaats kon zowat aan elke café gelegen zijn, ongeacht of er een bocht dichtbij was. Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

5 Korte tijd nadien was de aankomstlijn bij wielerwedstrijden op de wijk De Kruisen getrokken op de Dendermondsesteenweg ongeveer ter hoogte van de Schriekstraat. De baan was er breder en rechter. De plaatselijke politie regelde het nog zeer kalme verkeer. In de beginperiode was er nog geen afsluiting aan de aankomstplaats of rond het parcours en dus ook niet op de Dendermondsesteenweg. Albert Van Laere zag de eerste afsluiting trouwens in Wallonië: toeschouwers hadden met fietsen een afsluiting gemaakt. De wedstrijden werden telkens door heel veel volk bijgewoond. Wanneer de renners in aantocht waren, golfde de massa open om na de passage meteen te sluiten en een renner die kort daarna wilde passeren, kon dat niet meer. Koersen waren ongeveer 50 km lang en er waren onderweg veel premies te winnen. Die premies waren af te halen op de plaatsen waar ze gewonnen werden. Een anekdote verteld door Albert Van Laere is de volgende. Een van de premies ter gelegenheid van een wedstrijd op de wijk De Kruisen omstreeks 1933 was een rozijnenbrood. Albert had daar vóór de wedstrijd beslag kunnen opleggen en had het brood voor de helft opgegeten. Hij was dus verplicht de premiespurt te winnen die enkele bochten verder, tijdens de eerste ronde, ter hoogte van herberg De Pluim in de Koffiestraat lag. Het parcours liep voor de wedstrijden ter gelegenheid van Molekenskermis of het Sint-Pietersfeest langs de Kruisenstraat, de Koffiestraat, Vromondstraat, Gaverstraat en de Dendermondsesteenweg. 2. Lokale deelnemers aan wielerwedstrijden Kinderen uit een aantal arbeidersgezinnen zagen via het wielrennen een middel om uit de anonimiteit te treden en om in bepaalde gevallen hoger op te geraken op de sociale ladder. Hun inzet en prestaties zetten de plaatselijke organisatoren aan om in Kalken wielerwedstrijden in te richten. In enkele gezinnen waren meerdere broers door de wielersport aangetrokken, bijvoorbeeld de families Van Laere (vier van de vijf zoons), De Kegel en Pauwels. De successen van Albert Van Laere leidden in de periode tot de oprichting van Koffiestraatkermis. Konden organisatoren rekenen op plaatselijke renners, dan was de inbreng van buitengemeentelijke renners minstens van even groot belang. Kamiel De Graeve uit Beervelde was een meer dan behoorlijke renner die bij de onafhankelijken en de beroepsrenners meer dan eens een wedstrijd won (periode ). Bovendien had hij in Kalken zijn echtgenote gevonden. Rekenen we daarbij ook nog enkele cracks uit Laarne die midden de jaren 1920 succesvol waren (Bernard Van Rijsselberghe, Albert Billiet en Maurice De Waele), dan kunnen we begrijpen dat, zoals Maurice Clerick op de academische zitting van 14 april 2007 ter gelegenheid van Molekenskermis Kalken getuigde, zowat iedereen aangezet werd om coureur te worden. De rivaliteit tussen renners van een bepaalde wijk of van eenzelfde kwaliteit kon hoog oplopen. Dokter Paul Sonneville herinnerde zich dat op school de leerlingen verdeeld waren in supporters van Gerard Lauwaet en Maurice De Wannemaeker. De ene groep verweet de supporters van de andere Kalkense renner dat die renner oneerlijk was en dat hij punaises strooide zodat de andere niet zijn kansen naar behoren kon verdedigen. Een goede planning van wedstrijden uit dezelfde categorie bleek ook niet altijd mogelijk. Voorbeeld hiervan was de organisatie op zondag 7 augustus 1927 van een wedstrijd voor onderbeginnelingen die nog geen eerste prijs hadden gereden op de Kalkense wijk Heirweg over 35 km en 200 frank prijzen. Op diezelfde dag werd voor dezelfde categorie in Laarne, maar dan wel voor alle onderbeginnelingen, een wedstrijd ingericht met een prijzenpot van 175 frank. Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

6 Illustratie 26. Maurits De Smet, anno Zoon van oud-renner Frederik De Smet. Verzameling Georges Horion. Illustratie 27. Henri Van Laere met enkele buurjongens uit de Koffiestraat. Verzameling Elisabeth D haen. 3. Een wielerwedstrijd voor beroepsrenners. Waarschijnlijk was het aantal wedstrijden te Kalken tot omstreeks 1925 eerder beperkt. Later groeide de interesse voor het inrichten van wielerwedstrijden buiten het gangbare kermiscircuit van wedstrijden voor renners van lagere categorieën zoals onderbeginnelingenen beginnelingen. We kunnen de gewone kermiswedstrijden, georganiseerd door de herbergiers van de wijk, beschouwen als thuiswedstrijden voor de plaatselijke renners. De inrichting van een wedstrijd voor beroepsrenners op 5 juli 1936 op de wijk Eesvelde moet op rekening geschreven worden van een groep geïnteresseerde plaatselijke ondernemers met de familie Verhoeven als motiverende kracht. De familie Verhoeven baatte op de wijk Eesvelde een handel in Koloniale Waren uit onder de naam VEKA 17. We veronderstellen dat voor de organisatie van de beroepsrennerswedstrijd van juli 1936 in Kalken een heus organisatiecomité in de weer moet geweest zijn. Tot op heden werden geen verdere gegevens daaromtrent aangetroffen, wel blijven enkele foto s van dat prestigieuze project bewaard. Het bleek evenals in Overmere (maar dan in 1931) slechts een eenmalig avontuur te zijn. 17 Op de hoek Eesvelde Kapellestraat was de zaak van Camiel Verhoeven ( ) en zonen gevestigd: een woonhuis en stallingen voor het vlasbedrijf. In de jaren 1930 schakelde het bedrijf Verhoeven en kinderen over op handel in koloniale waren Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

7 Illustratie 28. Wetteraar Albert Van Wesemael ( ) zou zich na zijn huwelijk in Kalken komen vestigen, op de wijk De Vaart. Illustratie 29. Koersstuur van de fiets waarmee Valère Van De Velde op de piste wedstrijden reed. Verzameling Mark Van De Velde. Het feit dat Albert Van Wesemael, een van de eerste Wetterse succesrijke renners die de interesse in de wielersport opkrikte, als onafhankelijke die wedstrijd zou bijwonen, zou voor buitengemeentelijke interesse moeten zorgen. Albert Van Wesemael had de categorieën van de beginnelingen en van de juniores succesvol doorlopen en hij won zijn eerste wedstrijd bij de onafhankelijken in mei 1936 in het Waalse Chapelle. In zowat elke editie van De Schelde uit die periode was een apart artikel aan hem gewijd. Een Wetterse journalist schreef als aankondiging voor die deelname: Hij wil zich eens meten met de Profs en k geloof dat zulks ook zal gaan. Heel sportief Wetteren stroomt voorzeker naar Eesvelde. t Is door een speciale toelating dat Albert den koers mag loopen. Hij wordt nog geen beroepsrenner, hij wil eerst zijn soldatendienst achter den rug 18. Winnaar van die wedstrijd te Kalken werd Louis Noens. 4. Extra wielerwedstrijden: wedstrijden voor juniores Vooral de creatie van de categorie der juniores (vanaf 1925 voor jongeren tot 19 jaar) bleek in grote mate nieuwe organisaties van wedstrijden te stimuleren. Gemiddeld lag de af te leggen afstand tussen de 80 en 100 kilometer met meestal 10 tot 30 deelnemers per wedstrijd. Een eerste wedstrijd voor juniores werd in Kalken ingericht in De inrichting van junioreswedstrijden te Kalken had een aantal jaar later rechtstreeks te maken met het feit dat eerst Henri en Albert Van Laere en later het duo Gerard Lauwaet en Maurice De Wannemaeker over wielertalent beschikten en het in de juniorescategorie meer dan behoorlijk deden. Ook Ward Vervaet reed samen met Gerard en Maurice bij de beginnelingen en juniores. 18 Gegevens uit De Schelde, 5 juli Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

8 5. Extra wielerwedstrijden: een wedstrijd voor vrouwen In de eerste helft van de jaren 1930 wou men ook een wielerwedstrijd voor vrouwen organiseren. Dat werd echter door de plaatselijke geestelijke overheid verhinderd. Die organisatie, vermoedelijk ter gelegenheid van Koffiestraatkermis, kan gezien worden als een sensationele kermisattractie bij de opstart van die kermis. Illustratie 30. Sfeerbeeld beroepsrennerswedstrijd van 5 juli Verzameling Georges Horion. E. Enkele wapenfeiten van Kalkenaren uit de seizoenen 1927 en In dagblad Het Volk troffen we voor het seizoen meerdere uitslagen van Kalkense renners aan. Het wielerseizoen 1927 kon voor Albert De Kegel moeilijk beter starten. Hij won namelijk op 27 maart 1927 de eerste van twee ritten van de Groote Prijs Plume Vainqueur. 127 vertrekkers dienden 80 km af te leggen en De Kegel haalde het blijkbaar na 3 uur wedstrijd in de spurt met een groepje van zes renners. Daartoe behoorde ook zijn dorpsgenoot Gaston Troch die vijfde eindigde. Albert De Kegel won de wedstrijd met een fiets Thompson. In de tweede rit, verreden op zondag 3 april 1927, verschenen 68 renners aan de start voor een wedstrijd voor nieuwelingen van 76 km lang. Door een vierde plaats verzekerde Albert zich van eindwinst van de Groote Prijs Plume Vainqueur. Gaston Troch, die in de tweede rit achtste werd, eindigde in de totaalstand als derde. Vruchten van het platteland Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007