JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008

Transcriptie

1 jaarverslag 2008

2 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008

3 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Voorwoord... 5 Verslag van het bestuur... 6 Verslag van de directie... 9 Terre des hommes in het kort Samenwerking Zo werken we Doelstellingen en beleid Doelstellingen Financieel beleid Risicomanagement Dit doen we Uitbuiting Project in beeld Projectpartner in beeld Kind in beeld Onderwijs Projectpartner in beeld Project in beeld Gezondheid Project in beeld Microkrediet Project in beeld Kinderen met een handicap Project in beeld Projectpartner in beeld Kind in beeld Hiv/aids Project in beeld Kind in beeld Noodhulp en wederopbouw Marketing en Communicatie Achterban Vrijwilligers Terre des Hommes Zakelijk Jong Volwassenen Campagnes Fondsenwerving Klachten Onderzoek en Lobby Media... 54

4 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 Financieel bestuursverslag Financieel bestuursverslag Inleiding Baten Besteed aan doelstelling Kengetallen Richtlijn Kengetallen CBF en. Ministerie van Buitenlandse zaken Kengetallen Terre des Hommes Reserves Terre des Hommes in de toekomst Financiële crisis en eigen fondsenwerving Financiële crisis en vrij besteedbaar vermogen Begroting Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Algemene toelichting en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Structuur verslaggevende eenheid Waarderingsgrondslagen Buitenlandse valuta Grondslagen voor de waardering van. activa en passiva Materiële vaste activa Vlottende activa Passiva Baten uit eigen fondsenwerving Aandeel in acties van derden Besteed aan doelstelling Toelichting op de balans per 31 december Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Landentabel Totale lasten Kengetallen personeel Opbrengsten vrijwilligersgroepen Accountantsverklaring English Balance sheet at 31st december Statement of income and expenditure Auditors report Meerjarenoverzicht Colofon...111

5 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 voorwoord Terre des Hommes beleefde in 2008 een mooi jaar. Financieel ging het voor de wind en projecten verliepen succesvol. Maar door de kredietcrisis is een kille bries opgestoken. Hulp aan kinderen uit arme gezinnen is geen luxe om op te bezuinigen, zeggen directeur Ron van Huizen en bestuursvoorzitter Jan de Kreij. Ron van Huizen: Het jaar 2008 was eigenlijk een topjaar voor Terre des Hommes. Zowel fondsenwervend als op het gebied van projecten. Dit was, naast alle donateurs en de inzet van vrijwilligers, te danken aan de nalatenschappen die Terre des Hommes mocht ontvangen. Dat was uitzonderlijk en heel bijzonder om te ervaren dat mensen hun geld op die manier toevertrouwen aan het werk van Terre des Hommes. Jan de Kreij: We hebben vlees op de botten gecreëerd.. Terre des Hommes heeft een buffer en kan daarmee voorlopig al haar activiteiten ook in minder goede tijden voortzetten. Want ook Terre des Hommes kan niet om de wereldwijde recessie heen. Als ontwikkelingsorganisatie is dit dè toets. Zijn mensen, die het minder krijgen, bereid te blijven geven aan kinderen die het nog altijd veel beroerder hebben dan wij? Natuurlijk moeten we eerst voor ons zelf zorgen en gaan we voorzichtiger met ons geld om, maar donaties aan Terre des Hommes horen niet per definitie thuis in het hokje luxe dat gemist kan worden. Het gaat er niet om dat je iets moet opgeven, maar wàt je moet opgeven. Die ene donatie of die paar biertjes. Ron van Huizen: Terre des Hommes werkt aan verschillende scenario s om eventuele klappen op te vangen. Natuurlijk hopen we dat het niet noodzakelijk is, maar we moeten als ontwikkelingsorganisatie vooruit kijken om de voortgang van onze projecten te waarborgen. Zo hebben we ervoor gekozen om onze activiteiten in Brazilië de komende twee jaren af te bouwen. Brazilië maakt een enorme economische groei door en lokale overheden kunnen inmiddels een hoop zelf voor elkaar krijgen. Ron van Huizen: Terre des Hommes wil naast de geografische gebieden, waar we ons van oorsprong op richten, ook aandacht besteden aan gebieden waar nauwelijks sprake is van ontwikkelingssamenwerking. Zoals Birma, daar was na de cycloon Nargis in 2008 de nood zeer hoog. Terre des Hommes kon via projectpartners op de grens met Thailand in het moeilijk toegangbare Birma noodhulp bieden. Weliswaar op kleine schaal, maar wel daar waar de hulp. het hardst nodig was. Jan de Kreij: En we hopen ook dat donoren beseffen wat geld in de landen waar we werkzaam zijn, waard is. Neem het hospitaalschip Shapla in Bangladesh. Met dit schip helpt Terre des Hommes duizenden mensen per jaar. Dat is effectief en niet kostbaar naar Nederlandse maatstaven. Maar ook minder zichtbare resultaten, zoals het bestrijden van extreme vormen van kinderuitbuiting, proberen we zo transparant mogelijk te communiceren. Niet alleen via het jaarverslag, maar ook via de website, en vooral via de media. Mensen kunnen ons beoordelen, omdat we voortdurend verantwoording afleggen. Ron van Huizen: Niemand kan voorspellen hoe lang de recessie zal voortduren, en wat voor een effect die zal hebben op Terre des Hommes, maar er is ook een positieve kant aan de crisis. De Terre des Hommes-winkels, die tweedehands kwaliteitsgoederen verkopen, nemen alleen maar in aantal toe. In minder goede tijden winkelen mensen graag in een nette, goedkope winkel. En als de bijdrage dan ook nog volledig naar het werk van Terre des Hommes gaat, is dat natuurlijk heel mooi. In dat opzicht zijn onze vrijwilligers belangrijker dan ooit. Jan de Kreij: India is natuurlijk ook een economisch wonderland, maar daar werkt het al lang afgeschafte kastenstelsel nog diep in de maatschappij door. Daarnaast wil Terre des Hommes met beperkte middelen iets toevoegen om zo efficiënt mogelijk te werken. Door de economische groei in Brazilië wegen de operationele kosten nog nauwelijks op tegen de hulp. Jan de Kreij Ron van Huizen

6 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 verslag hoofdstuk van het bestuur Het bestuur van Terre des Hommes is het hoogste orgaan van de stichting en is eindverantwoordelijk voor de gang van zaken in de organisatie. Aangezien het bestuur een groot aantal taken en verantwoordelijkheden heeft overgedragen aan de directeur van Terre des Hommes, heeft het een grotendeels toezichthoudende taak. Het bestuur vergadert minimaal vier keer per jaar met de directie en het managementteam. Daarnaast heeft de directie regelmatig contact met de voorzitter en de secretaris van het bestuur. Samenstelling van het bestuur Het bestuur van Terre des Hommes bestaat uit ten minste vijf personen. Een bestuurslid wordt voor een periode van vier jaar benoemd door zittende bestuursleden en mag twee keer herbenoemd worden. Als een bestuurslid afscheid neemt, kan Terre des Hommes een nieuw lid werven en selecteren. Dit gebeurt aan de hand van de samenstelling van de rest van het bestuur, de vastgestelde bestuursprofielschetsen en op basis van analyses van voor Terre des Hommes belangrijke ontwikkelingen. Drie principes Het bestuur van Terre des Hommes richt zich op de. volgende principes: 1. Binnen de instelling moet de functie toezicht houden (vaststellen of goedkeuren van plannen en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk zijn gescheiden van het 'besturen' en de 'uitvoering'. 2. De instelling moet continu werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling. 3. De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. Toezicht houden In een door het bestuur vastgesteld directiereglement is omschreven welke besluiten de directeur rechtsgeldig kan nemen en welke besluiten de goedkeuring van het bestuur nodig hebben. Dat zijn in ieder geval: Enkele feiten over het bestuur van Terre des Hommes:..leden van het bestuur van Terre des Hommes ontvangen. geen vergoeding; leden van het bestuur hebben geen zakelijke relaties. met Terre des Hommes, zodat er geen sprake is van belangenverstrengeling; het bestuur vergadert op vaste momenten over de. relevante stukken, waaronder het financiële programma,. marketing en communicatie kwartaalrapportages. Het functioneren van directie en bestuurders Vanzelfsprekend wordt het functioneren van directie, bestuurders en eventuele toezichthouders geëvalueerd.. Aan het eind van ieder jaar vindt er een besloten bestuursvergadering plaats en wordt het functioneren van de bestuursleden geëvalueerd. In deze vergadering komt ook het functioneren van de directeur aan bod, ter voorbereiding op het jaarlijkse beoordelingsgesprek. Eén lid van het bestuur houdt dat beoordelings- en functioneringsgesprek met de directeur. Het bestuurslid en de directeur maken dan specifieke afspraken voor het nieuwe jaar. Ook kan het salaris van de directeur gewijzigd worden. Dit gesprek vond in december 2008 plaats. Het functioneren van het bestuur is beschreven in het bestuursreglement en de bestuursprofielschetsen. Als bestuursleden regelmatig afwezig zijn op vooraf geplande vergaderingen, of als zij niet goed functioneren, spreekt de voorzitter hen hier op aan. In 2008 heeft de voorzitter geen aanleiding gehad om bestuursleden aan te spreken. goedkeuren van het jaarplan, het meerjarenplan en het bedrijfsplan van Terre des Hommes, inclusief de bijbehorende begroting en de daarvoor benodigde investeringen; goedkeuren van de jaarrekening en het jaarverslag van Terre des Hommes; goedkeuren en wijzigen van het directiereglement; goedkeuren van wijzigingen in het arbeidsvoorwaardenbeleid; goedkeuren van wijzigingen in het 'Handboek voor de regiovertegenwoordigers'; goedkeuren van projectsubsidies die een bedrag van te boven gaan, of die meerjaarlijks meer dan per jaar van de middelen vragen; goedkeuren van samenwerking met derden op basis van een samenwerkingsovereenkomst; keuze van de accountant. Werkzaamheden in 2008 In 2008 heeft het bestuur vijf maal vergaderd. Eén maal namen de regiovertegenwoordigers deel aan een vergadering. Dit was in oktober, in de periode dat zij jaarlijks een aantal dagen in Nederland zijn om gezamenlijk het nieuwe jaarplan te bespreken en jaarafspraken met de directeur te maken. Daarnaast vonden vier voorbesprekingen plaats tussen de bestuursvoorzitter en de directeur, onder meer ter. vaststelling van agendapunten van de bestuursvergaderingen.. Naast het goedkeuren van de jaarstukken (jaarverslag, jaarrekening 2007 en jaarplan 2009) zijn onder meer de volgende onderwerpen in het bestuur besproken:

7 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 bespreking en goedkeuring managementletter 2007, opgesteld door de accountant; voortgangsrapportages ieder kwartaal: financieel en uitvoering jaarplan; bespreking en goedkeuring brief Ministerie van Buitenlandse Zaken over jaarplan 2008 en resultaten 2007; bespreking Berenschot rapport 'Benchmark overhead goededoelenorganisaties', deelrapport Stichting Terre des Hommes; ondertekening bestuursleden van de verantwoordingsverklaring conform bijlage 12 van het 'Reglement CBF-keur'; goedkeuring statuten van Terre des Hommes International Federation; goedkeuring uitbreiding opdracht KPMG betreffende jaarlijkse audits landenkantoor India en rechtspersoon Nelandeco Sri Lanka; herbenoeming twee bestuursleden voor vier jaar; goedkeuring scenario s inkomstenprognoses en bijsturingsmiddelen korte en langere termijn vanwege eventuele gevolgen economische recessie; bespreking SHO eindrapportage Tsunami; goedkeuring inflatiecorrectie salarissen Optimale besteding van middelen Door het vaststellen van het meerjarenbedrijfsplan, de meerjarenbegroting ( ) en de daaruit voortvloeiende jaarplannen en begrotingen geeft het bestuur richting aan de doelstellingen van Terre des Hommes. Het monitoren en evalueren van de uitvoering van activiteiten vindt plaats door een kritische beoordeling van het jaarverslag. Wat betreft de interne processen steunt het bestuur in belangrijke mate op de bevindingen van de accountant, de ISO certificeerder en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. In de bestuursvergaderingen behandelt het bestuur eventuele verbeterpunten. Optimale relaties met belanghebbenden De achterban van Terre des Hommes in Nederland bestaat uit vier groepen: particulieren, bedrijven, vrijwilligers en jongeren. Daarnaast zijn de Nationale Postcode Loterij en het Ministerie van Buitenlandse Zaken speciale relaties, waarmee een duurzame financiering en samenwerking is opgebouwd. Om de verschillende belanghebbenden goed te informeren, biedt Terre des Hommes, naast algemene informatie, ook maatwerkrapportages aan per doelgroep. De behoeften en wensen van de belanghebbenden bepalen de inhoudelijke en financiële rapportages. Om goed in te kunnen spelen op de informatiebehoeften van de belanghebbenden, vindt de informatieverstrekking plaats via verschillende uitingen: website, (digitale) nieuwsbrieven, sponsorrapportages, folders, persberichten, kwartaal magazine, jaarplan en jaarverslag. Deze uitingen worden verzorgd door de specialisten op de afdeling Marketing en Communicatie. De afdeling heeft vier doelgroepcoördinatoren, een redacteur, persvoorlichter en een online communicatie medewerker. Een belangrijk deel van het marketing en communicatiebeleid bepalen de belanghebbenden zelf. Met regelmaat vinden evaluaties, brainstorms en onderzoeken plaats Het bestuur in 2008 Naam Bestuursfunctie en profiel Bestuurslid sinds Maatschappelijke functie J.A. (Jan) de Kreij Voorzitter 1999 CEO Corio Buitenland en 2e herbenoeming voor de algemeen management periode 01/ /2012 R.A. (Rob) Ruijter Penningmeester 2003 Bestuurslid en CFO VNU Financiën 1e herbenoeming voor de periode 01/ /2012 P.W.M. (Paul) Nobelen Secretaris 2004 Zelfstandig bestuursadviseur Personeelszaken R.S. (Ron) Ton Lid 2000 Beleidsadviseur Ontwikkelingssamenwerking Instituut Clingendael B.D. (Brant) Wubs Lid 2000 Adviseur (overleden 21 juli 2008) Juridische zaken D.C.M. (Daniëlle) Lid 2005 Zelfstandig adviseur Smits van Waesberghe Communicatie Marketing en Communicatie A.M. (Margo) Vliegenthart Lid 2008 Lid college financieel toezicht Beleid en bestuur Nederlandse Antillen

8 8 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 om de behoeften en tevredenheid van elke doelgroep te inventariseren. Terre des Hommes is met andere woorden constant in dialoog met haar achterban om vraag en aanbod nog beter op elkaar af te kunnen stemmen. Klachten worden conform ISO richtlijnen nauwgezet genoteerd en afgehandeld via de procedure 'Klachtenbehandeling'. Het aantal klachten in 2008 en een toelichting hierop worden vermeld op pagina 52. Verantwoordingsverklaring Dit jaarverslag is opgesteld volgens de richtlijnen van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) voor fondsenwervende instellingen van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze richtlijn wordt sinds 2007 toegepast en is vanaf 2008 verplicht. De verantwoordingsverklaring van het bestuur is onderdeel van deze richtlijn. In dit bestuursverslag is de verantwoordingsverklaring integraal opgenomen. Jan de Kreij Voorzitter bestuur Stichting Terre des Hommes Nederland s-gravenhage, 19 maart 2009 In memoriam Op 21 juli 2008 overleed Brant Wubs. Brant was sinds 19 december 2000 bestuurslid van Terre des Hommes. Hij bekleedde daarin de portefeuille Juridische zaken. Zijn kennis op dit gebied en zijn visie waren van grote betekenis voor Terre des Hommes. Zijn overlijden is een groot verlies.

9 9 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 verslag van de directie Het jaarverslag van Terre des Hommes laat ten opzichte van 2007 opnieuw een groei aan inkomsten zien van achttien procent en een groei aan projectbestedingen van veertien procent. Hoewel de kredietcrisis zich reeds in oktober 2008 aankondigde, heeft deze vooralsnog geen effect gehad op de inkomsten en bestedingen van Terre des Hommes. Nu de economische recessie een feit is geworden, houdt de organisatie in 2009 wel rekening met een mogelijke teruggang in inkomsten. Om mogelijke klappen op te vangen heeft de organisatie een aantal scenario s opgesteld. Toch heeft de recessie naar verwachting geen directe gevolgen voor de projecten in de landen waar Terre des Hommes werkt, omdat in 2008 het vrij besteedbare vermogen is toegenomen met drie miljoen euro. Terre des Hommes zal alle mogelijke inspanningen verrichten om haar projectpartners en de hulp aan kinderen in de projecten niet de dupe te laten worden van de recessie. Vanaf 2007 tot en met 2010 is Terre des Hommes door het. Ministerie van Buitenlandse Zaken (Ontwikkelingssamenwerking) gehonoreerd als deelnemer aan het Medefinancieringsstelsel (MFS) voor een bedrag van acht miljoen euro per jaar. Ook in 2008 heeft Terre des Hommes dit bedrag ontvangen. Aan de deelnemers werd als voorwaarde gesteld een monitoringsprotocol op te stellen. Het protocol is een vast format voor alle individuele deelnemers aan het MFS om over de voortgang van bestede subsidies adequaat te rapporteren. En waarbij vooral de afgesproken resultaten gemeten en beoordeeld kunnen worden. Dit protocol vormt een belangrijk instrument als aanvulling op de bestaande methoden voor het meten van resultaten. In 2008 ontwikkelde het regiokantoor van Terre des Hommes in Colombo (Sri Lanka) het zogenoemde software programma 'Monpro', dat bedoeld is om verbeteringen op het gebied van programma management systematisch te verzamelen en vast te leggen, zodat hierover beter gerapporteerd kan worden aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het softwareprogramma is in 2008 op alle vier de regiokantoren in gebruik genomen. Om het kwaliteitsmanagement te verbeteren is in 2008 door het regiokantoor van Terre des Hommes in Nairobi (Kenia) in samenwerking met enkele projectpartners een Capacity Assessment Tool ontwikkeld. Dit programma is bedoeld voor projectpartners, die daarmee beter in staat zijn doelstellingen. te formuleren, de voortgang hiervan te registreren en de zwakke en sterke organisatorische kanten te onderscheiden. De kwaliteitsverbeteringen van projectpartners zijn van groot belang om de doelstellingen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en economische ontwikkeling in bredere zin te stimuleren vanuit hun eigen omgeving. Die kracht ligt bij de projectpartners zelf en Terre des Hommes tracht deze zo te stimuleren. Halverwege 2009 wordt het programma in alle vier regio s, waar Terre des Hommes werkzaam is, geïntroduceerd. Terre des Hommes ontving in 2008 wederom een vaste. bijdrage uit de Nationale Postcode Loterij van 2.5 miljoen. De inkomsten uit eigen fondsenwerving zijn in vergelijking met 2007 met ruim 5,3 miljoen gestegen. Met name de inkomsten uit nalatenschappen en legaten tonen de laatste jaren een stijgende lijn en ook groeit het aantal donateurs. Zes programma s Het werkterrein van Terre des Hommes concentreert zich sinds 2007 en volgens het bedrijfsplan 2007 tot en met 2010 op zes programma s. Door de concentratie op de zes programma s ligt er in toenemende mate een grote verantwoordelijkheid bij lokale partnerorganisaties. Dit stimuleert de samenwerking tussen lokale en thematische partners. De notitie 'Partnerbeleid' is in 2007 opgesteld en wordt sindsdien toegepast. Het onderstaande diagram geeft weer hoe de bestedingen over de zes programma s en noodhulp zijn verdeeld: Kinderuitbuiting 24% Gezondheid 22% Onderwijs 20% Kinderen met een handicap 14% Hiv/aids 10% Microkrediet 6% Noodhulp 4% Microkrediet helpt ouders van kinderen zelfstandig ondernemer te worden. Terre des Hommes verstrekt leningen. aan projectpartners die via vrouwenbanken leningen aan particulieren verstrekken. De particulieren hebben een rente en aflossingsverplichting aan de projectpartner. Om microkrediet op deze commerciële basis mogelijk te maken, werden in 2004 en 2007 rechtspersonen opgericht in respectievelijk Sri Lanka en in India. In 2008 zijn voorbereidingen getroffen voor een dergelijke rechtspersoon in Bangladesh, noodzakelijk volgens de nationale wetgeving. De totale leningsportefeuille van Terre des Hommes bedroeg in ,3 miljoen en hiermee werden mensen bereikt.

10 10 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 Kosten hulpverlening In toenemende mate stellen donateurs, sponsors, giftengevers en het publiek eisen aan Goede Doelen over de bestedingen van de aan hen toevertrouwde gelden. Transparantie is daarbij een gevleugelde uitdrukking geworden. Terre des Hommes ziet dit proces van verdere professionalisering als een positieve stap op het gebied van de realisatie van haar doelstelling, onder andere door middel van het optimaliseren van de wijze waarop hierover verantwoording wordt afgelegd. De reeds genoemde meetbaarheid van resultaten zoals het monitoringsprotocol en Monpro is daar onderdeel van. Ook de wijze waarop Terre des Hommes daarvoor is uitgerust, telt mee. In 2008 is 78 procent van alle uitgaven besteed aan kinderhulpprojecten. In onderstaand diagram worden de percentages van de bestedingen uiteengezet. Dit is inclusief de kosten van. het hoofdkantoor en de vier regiokantoren om deze. projecten te begeleiden. Deze kosten bedroegen in 2008 ruim 1,9 miljoen. en de lokale partners. Vervolgens zijn verbeterde richtlijnen opgesteld, voor in- en extern gebruik, die het sanctiebeleid omvatten in geval van overtredingen van de genoemde gedragscode. Dit proces is medio 2008 afgerond en het. sanctiebeleid wordt zonodig toegepast. Op 1 januari 2008 werd de nieuwe Richtlijn 650 voor de. verslaggeving van fondsenwervende instellingen van kracht. In deze nieuwe richtlijn is de vervlechting opgenomen met de 'Code Wijffels'. Voor het jaarverslag 2007 mòcht de nieuwe richtlijn worden toegepast, voor het jaarverslag 2008 is de nieuwe richtlijn verplicht. Vanaf 2007 past Terre des Hommes de nieuwe richtlijn 650 toe. In het financiële bestuursverslag wordt hier verder op ingegaan. Noodhulp en wederopbouw In het kader van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) is noodhulp verleend in Birma door projectpartners van Terre des Hommes. De SHO eindrapportage 'Tsunami' is half december 2008 gepubliceerd. Terre des Hommes heeft haar tsunami-activiteiten in 2007 afgerond en in het jaarverslag 2007 verantwoord. Hulpverlening 78% Bewustwording 9% Fondsenwerving 8% Beheer en administratie 4% Overig 1% Vanaf oktober 2007 werkte Terre des Hommes mee aan een benchmarkonderzoek van Berenschot waarin de kosten aan overhead in kaart worden gebracht en vergeleken met andere organisaties. Teveel overhead leidt tot minder beschikbare middelen voor de primaire doelstellingen. Maar te weinig overhead kan leiden tot onvoldoende sturing en ondersteuning van het primaire proces, waardoor de effectiviteit van de organisatie afneemt. De overhead dient dus in balans te zijn met de primaire taken. In het eerste kwartaal van 2008 werd het onderzoek afgerond. Terre des Hommes bleek een redelijk lage overhead te hebben. Het is jammer dat vanuit de branche zo weinig nadruk is gelegd op het belang van een dergelijk onderzoek. Op het totaal aantal deelnemers van twaalf waren slechts vier ontwikkelingsorganisaties vertegenwoordigd en dat is voor een benchmark onderzoek bedroevend weinig. In 2007 is door Terre des Hommes een gedragscode tegen corruptie en fraude opgesteld ten behoeve van de organisatie Begin december 2008 heeft Terre des Hommes besloten uit de in juli 2007 opgerichte Stichting SHO te stappen. De Stichting werd als te zwaar opgetuigd ervaren, waardoor het actiemodel, noodzakelijk voor het snel verlenen van noodhulp, was ondergesneeuwd. Inmiddels wordt de huidige structuur van deze Stichting bekeken om tot een werkbare situatie te komen. Terre des Hommes zal besluiten opnieuw toe te treden als SHO deelnemer, indien de interne reorganisatie slaagt. Alle deelnemers van SHO hebben zich gecommitteerd om tot een goed resultaat te komen. Terre des Hommes Internationale Federatie Terre des Hommes is lid van de Terre des Hommes International Federation, die momenteel elf nationale lidorganisaties telt. Het bestuur bestaat uit de directeuren van vijf lidorganisaties, waaronder Terre des Hommes Nederland. De TDHIF heeft als taak om de samenwerking tussen de lidorganisaties te bevorderen, zowel op het gebied van de internationale kinderrechtencampagnes als op het vlak van internationale politieke beleidsbeïnvloeding. Hierbij wordt bewust gekozen voor een klein internationaal secretariaat in Genève en Brussel, dat een coördinerende rol vervult. De kosten worden betaald uit de jaarlijkse contributies van de nationale lidorganisaties, die naar draagvlak worden geheven. Het budget 2008 van de TDHIF bedroeg , Terre des Hommes Nederland leverde een contributie van

11 11 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 Bedrijfsplan 2007 tot en met 2010 Halverwege de uitvoering van het bedrijfsplan 2007 tot en met 2010 constateert Terre des Hommes dat tot zover de meerjarenbegroting ruimschoots is gehaald, zowel qua inkomsten als projectbestedingen. Vooruitlopend op het bedrijfsplan 2011 tot en met 2014 is gekeken naar veranderingen, die zich voltrekken in een aantal landen waar Terre des Hommes werkzaam is. Brazilië wordt niet langer gezien als een ontwikkelingsland door de grote economische vooruitgang die zich daar afspeelt. De komende twee jaar wordt in samenwerking. met de projectpartners een proces in werking gezet waarbij Terre des Hommes zich terugtrekt uit Brazilië. De projectpartners hebben zich georganiseerd tot een alliantie en zullen met de lokale overheden en nationale overheid afspraken maken over financiering van hun programma s. Het Terre des Hommes landenkantoor in Belèm sluit eind Het gezondheidsprogramma in de Amazone met het hospitaalschip Abaré zet Terre des Hommes in samenwerking met de projectpartner wel voort. De Amazone is een kwetsbaar gebied en voorlopig kan niet worden verwacht dat de Braziliaanse overheid de noodzakelijke gezondheidszorg voor de Amazonebewoners garandeert. De programma s in Bolivia en in het Peruaanse Andes gebergte, dat zeer arm is, worden uitgebreid. In Bangladesh heeft Terre des Hommes een aantal eigen programma s: het Tongi programma en het Patuakhali. programma. Deze worden halverwege en 2011 overgedragen aan de bewoners die betrokken zijn. bij deze programma s en die deze zelfstandig zullen voortzetten. Het microkredietprogramma in Bangladesh wordt vanaf 2009 uitgebreid. In verband met de huidige economische recessie en de eventuele gevolgen voor Terre des Hommes is het niet mogelijk om voor 2009 een voorspelling te doen over de te verwachten inkomsten. De geplande bestedingen aan projecten en programma s zijn wel gegarandeerd, omdat deze verplichtingen reeds zijn toegezegd. Met het aangaan van nieuwe verplichtingen bekijkt Terre des Hommes per maand zorgvuldig naar de gevolgen van de recessie. Tot slot wordt in het onderstaande diagram de verdeling. van de diverse inkomsten in 2008 over het totaal aan inkomsten weergegeven. Terre des Hommes hoopt in opnieuw weer veel kinderen een betere toekomst te geven. Ron van Huizen, directeur s-gravenhage, 19 maart 2009 Fondsenwerving 55% Loterijen 9% Subsidies 31% Beleggingen/Overig 4% Samenwerkende Hulporganisaties 1%

12 12 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 terre des hommes in het kort Hoe het begon Terre des Hommes is vernoemd naar het boek Terre des Hommes (Aarde der Mensen) van de eigenzinnige Franse schrijver en Tweede Wereldoorlogpiloot Antoine de Saint- Exupéry. Zijn opvattingen over menselijke waardigheid, verantwoordelijkheid en solidariteit vormen de basis van het gedachtegoed van de organisatie. De Zwitser Edmund Kaiser koos de ideologieën van De Saint-Exupéry als basis voor een hulporganisatie die zich bezighield met kinderen in nood, waar ook ter wereld. Zijn initiatief werd in 1965 in Nederland door vrijwilligers opgepakt. Hier werken we Terre des Hommes is actief in dertien landen, verspreid over de vier werelddelen Zuidoost-Azië, Zuid-Azië, Oost- Afrika en Zuid-Amerika. Het hoofdkantoor is gevestigd in Den Haag. Om de samenwerking met de lokale projectlanden goed en effectief te laten verlopen, heeft Terre des Hommes kantoren in de gebieden waar de organisatie werkzaam is. Deze kantoren zijn in Jakarta (Indonesië), Colombo (Sri Lanka), Nairobi (Kenia) en Cochabamba (Bolivia). Vanuit de regiokantoren vindt de samenwerking plaats met lokale projectpartners. Daarnaast volgen de regiokantoren de projecten op de voet en controleren ze de activiteiten en bestedingen. Elk regiokantoor staat onder leiding van een regiovertegenwoordiger. Deze stuurt ook de verschillende landenkantoren aan. In het najaar komen de regiovertegenwoordigers naar Den Haag voor de jaarlijkse vergadering. Tijdens deze meerdaagse bijeenkomst worden de plannen voor het komende jaar afgestemd en de voortgang van programma s en campagnes besproken. Algemene doelstelling De officiële naam van Terre des Hommes luidt: Stichting Terre des Hommes Nederland. In de statuten van de stichting luidt het doel als volgt: "De stichting heeft tot doel daadwerkelijke en onmiddellijke hulpverlening aan het noodlijdende kind te geven, in zijn/haar omgeving, waar ook ter wereld, zonder onderscheid van ras, geloof of politieke gezindheid". Programma s Om haar doel te bereiken, heeft Terre des Hommes haar werkterrein gebundeld in zes programma s: uitbuiting, onderwijs, gezondheid, microkrediet, kinderen en hiv/ aids en kinderen met een handicap. De programma s komen terug in de ruim driehonderd projecten die Terre des Hommes in dertien landen steunt. Dit vergt een nauwe samenwerking tussen de vier regiokantoren en de lokale projectpartners. Over de samenwerking met projectpartners leest u meer onder financieel beleid op pagina 19. Bestuur Het bestuur van Terre des Hommes is het hoogste orgaan van de stichting. Het bestuur heeft een toezichthoudende taak en bestaat uit ten minste vijf personen. Bestuursleden ontvangen geen vergoeding. Een bestuurslid wordt voor een periode van vier jaar benoemd en kan maximaal twee keer worden herbenoemd. In 2008 telde het bestuur zeven leden. Terre des Hommes Internationaal Terre des Hommes is lid van de Terre des Hommes Internationale Federatie (TDHIF). Zes jaar na de oprichting van Terre des Hommes in Zwitserland, vormden andere Europese organisaties onder dezelfde naam in 1966 de internationale federatie. Deze vervult een coördinerende rol tussen de lidorganisaties. De leden opereren zelfstandig onder de naam Terre des Hommes. Samenwerking Terre des Hommes is actief in: Zuidoost-Azië: Cambodja, Indonesië, Filippijnen, Thailand Zuid-Azië: Bangladesh, India, Sri Lanka. Zuid-Amerika: Bolivia, Brazilië, Peru. Oost-Afrika: Kenia, Tanzania, Oeganda Ministerie van Buitenlandse Zaken Sinds 2003 maakt Terre des Hommes deel uit van het Medefinancieringsprogramma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. In 2006 vond de financieringsronde plaats voor de periode Het Ministerie honoreerde de volledige aanvraag van Terre des Hommes. Deze subsidie. bedraagt acht miljoen euro per jaar en komt ten goede aan de zes programma s van Terre des Hommes. Zowel jaarverslagen als jaarplannen worden aan het Ministerie voorgelegd. In 2008 werd het jaarverslag 2007 goedgekeurd,

13 13 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 evenals het jaarplan Terre des Hommes legt verantwoording af over haar totale bestedingen en committeringen aan de doelstelling en maakt hierbij geen onderscheid naar inkomstenbron. Terre des Hommes is strategisch partner van het Ministerie. De communicatie verloopt uitstekend en waar mogelijk wordt met diverse afdelingen binnen het Ministerie en met diverse ambassades samen gewerkt om activiteiten af te stemmen, informatie uit te wisselen en mogelijkheden voor gezamenlijke initiatieven te verkennen. Samenwerkende Hulporganisaties Terre des Hommes maakte sinds de oprichting in 1989 deel uit van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO). Andere SHO-deelnemers zijn Kerk in Actie, Cordaid, het Nederlandse Rode Kruis, Oxfam Novib, Stichting Vluchteling, Tear en Unicef Nederland. Artsen Zonder Grenzen besloot in 2006 de SHO te verlaten. Terre des Hommes trok zich in 2008 terug uit de SHO (zie pagina 10). In 2006 is onder de vaste leden van de SHO een discussie gestart over de toekomst van het samenwerkingsverband. In juli 2007 is de Stichting SHO opgericht, waarvan het bestuur bestaat uit de directeuren van de grote organisaties, in de statuten gekwalificeerd als kerndeelnemers, te weten het Rode Kruis, Oxfam Novib, Cordaid, Kerk in Actie en Unicef. Namens de overige deelnemers is Tear als vertegenwoordiger in het bestuur opgenomen. Een Raad van Toezicht en een Raad van Advies dienen nog te worden benoemd. Terre des Hommes was tot eind 2008 deelnemer van de nieuwe Stichting. Medio 2008 is er een SHO actie geweest voor de slachtoffers van de cycloon in Birma. Onder het hoofdstuk 'Noodhulp en wederopbouw' is een terugblik opgenomen op de noodhulpactiviteiten die door Terre des Hommes in 2008 zijn uitgevoerd. Nationale Postcode Loterij Terre des Hommes ontvangt vanaf 1996 een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Vijftig procent van de verkochte loten van de Nationale Postcode Loterij wordt verdeeld over 66 goede doelen. In 2008 ontving Terre des Hommes haar vaste bijdrage van 2,5 miljoen. De samenwerking met de loterij werd in 2008 verder versterkt door een steunbetuiging van Terre des Hommes aan de discussie die de NPL voert met het Ministerie van Justitie over de nieuwe kansspelwet. Daarnaast werd eind 2008 een gezamenlijke reis ondernomen met medewerkers van beide organisaties naar verschillende projecten van Terre des Hommes in Cambodja, waaronder het Break the Chains project voor slachtoffers van kinderhandel en kinderprostitutie. BESTUUR ALGEMEEN DIRECTEUR HOOFD FINANCIËN HOOFD PROJECTEN HOOFD MARKETING EN COMMUNICATIE Medewerkers financiën Facilitair medewerker Telefoniste/receptioniste Office manager Systeembeheerder regiovertegenwoordiger Zuid-Azië - Lokale stafmedewerkers regiovertegenwoordiger Zuidoost-Azië - Lokale stafmedewerkers regiovertegenwoordiger Zuid-Amerika - Lokale stafmedewerkers regiovertegenwoordiger Oost-Afrika - Lokale stafmedewerkers Coördinator vrijwilligers - Winkelpromotoren - Vrijwilligers Coördinator Particuliere markt Coördinator Zakelijke markt Coördinator Jongeren Programma Medewerkers Donateursadministratie Database beheerder Medewerker Speciaal Relatiebeheer DIRECTIESECRETARESSE JURIDISCH DIRECTIEMEDEWERKER Projectencoördinator Projectmedewerkers Kinderrechtenmedewerker Medewerker Online Marketing en Communicatie Redacteur en Persvoorlichter Medewerker Communicatie Publiek, Media en Pers Assistent Communicatie

14 14 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008

15 15 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 Zo werken we

16 16 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008

17 17 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 Doelstellingen en beleid Doelstellingen Terre des Hommes heeft haar werkterrein gebundeld in zes programma s: uitbuiting, onderwijs, gezondheid, microkrediet, kinderen en hiv/aids en kinderen met een handicap. Binnen een programma streeft Terre des Hommes naar een brede aanpak. Zo is er binnen het programma onderwijs, naast scholing, ook aandacht voor het betrekken van ouders, of het vinden van een baan na een beroepsopleiding. De zes programma s worden ondersteund door zes doelstellingen die Terre des Hommes in 2006 voor vier jaar heeft vastgelegd. Elk jaar bekijkt Terre des Hommes aan de hand van deze doelstellingen of de organisatie op koers zit. De programma s staan in hoofdstuk vier beschreven aan de hand van resultaten over 2008 uit de verschillende regio s waar Terre des Hommes werkzaam is. De bijbehorende doelstellingen hebben betrekking op de dertien landen waar Terre des Hommes samen met projectpartners structureel werkt in bepaalde geografische concentratiegebieden. Deze gebieden zijn vastgelegd om versnippering van projecten te voorkomen. Daarnaast streeft Terre des Hommes er naar om actief te zijn in gebieden waar de steun het hardst nodig is. Terre des Hommes heeft in 2008 gemiddeld zeventig procent van de streefwaarden, benoemd op volgende pagina, behaald en ligt daarmee goed op koers om in 2010 de doelstellingen succesvol te kunnen afronden. Voor een aantal programma s ligt het percentage in verschillende regio s al duidelijk hoger. In 2008 is echter gebleken dat met name het programma microkrediet in drie van de vier regio s waar Terre des Hommes werkzaam is, achterloopt op de verwachtingen. Zowel in 2009 als in 2010 zet Terre des Hommes zich extra in om voor dit programma de genoemde doelstelling alsnog te behalen. Halverwege 2009 maakt Terre des Hommes een analyse van alle behaalde resultaten over 2007 en 2008 in de vier regio s met betrekking tot de zes programma s. Deze analyse vormt de basis voor het jaarplan 2010 en voor het meerjarenplan over de periode

18 18 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 doelstellingen terre des hommes De algemene doelstelling die Terre des Hommes nastreeft voor deze periode is het veilig stellen van de rechten van kinderen, zoals vastgelegd in het VN Verdrag ter Bescherming van de Rechten van het Kind, dat in 2009 precies twintig jaar bestaat. Uitbuiting Het bestrijden van kinderarbeid, met name de ergste vormen, waaronder kinderhandel, kinderslavernij en kinderprostitutie,. en het beschermen van kinderen die het slachtoffer zijn geworden van deze ernstige misstanden. In 2010 hebben kinderen directe steun ontvangen, zodat uitbuiting is voorkomen In 2010 is aan slachtoffers van uitbuiting bescherming geboden In 2010 zijn personen in staat om kinderen beter te beschermen tegen uitbuiting In 2010 zijn de noodzakelijke initiatieven door overheden genomen ter verbetering van wet- en regelgeving, beleid en programma s voor de bescherming van kinderen tegen uitbuiting Onderwijs Een toename van het aantal kinderen dat gebruik kan maken van onderwijsdiensten. Het onderwijs dient beschikbaar te zijn, toegankelijk en van goede kwaliteit. In 2010 hebben kinderen kwalitatief goed onderwijs genoten In 2010 hebben jongeren een baan gevonden In 2010 zijn ouders meer betrokken bij het onderwijs van hun kinderen In 2010 geven 600 scholen kwalitatief beter onderwijs In 2010 gebruiken docenten nieuwe leermethodes In 2010 zijn noodzakelijke wetten op het gebied van onderwijs van kracht geworden die voordelig zijn voor de armen Gezondheid Een toename van het aantal kinderen en moeders dat toegang heeft tot kwalitatieve gezondheidszorg. In 2010 hebben kinderen een verbeterde gezondheid verkregen door Terre des Hommes interventies In 2010 hebben kinderen, jongeren en ouders een goede kennis van basisgezondheidszorg, hygiëne en gezinsplanning en passen deze toe In 2010 zijn lokale gezondheidswerkers en vroedvrouwen getraind In 2010 zijn de noodzakelijke initiatieven aangenomen door overheidsinstanties om wet- en regelgeving en beleid aangaande gezondheidszorg te verbeteren en te handhaven Microkrediet Het verbeteren van de levensstandaard van kinderen en. jongeren. In 2010 hebben ouders en jongeren een verhoogd inkomen In 2010 zijn ouders en jongeren een eigen handeltje of bedrijfje begonnen In 2010 delen vrouwen en jongeren zakelijke kennis in zelfhulpgroepen In 2010 zijn er veranderingen in het overheidsbeleid ten behoeve van het sociaal-economisch handelsklimaat voor het kleinbedrijf bewerkstelligd Handicap Kinderen met een handicap een gelijkwaardig bestaan bieden in de samenleving. In 2010 hebben gehandicapte kinderen directe hulp ontvangen In 2010 zijn personen zich bewust van de rechten van kinderen met een handicap, zodat deze beter geaccepteerd worden en kunnen participeren in de samenleving In 2010 zijn de noodzakelijke initiatieven aangenomen door overheidsinstituties om wet-, regelgeving en beleid aangaande kinderen met een handicap te verbeteren en te handhaven Hiv/aids Het reduceren van de incidentie van hiv/aids en de impact ervan op het leven van kinderen. In 2010 hebben kinderen, geïnfecteerd met of getroffen door hiv/aids, directe hulp ontvangen In 2010 zijn personen, vanwege bewustwording van de gevaren en gevolgen van hiv/aids, in staat om zichzelf en anderen beter te beschermen tegen hiv/aids In 2010 zijn de noodzakelijke initiatieven aangenomen door overheidsinstituties om wet- en regelgeving en beleid aangaande hiv/aids te verbeteren en te handhaven

19 19 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 Financieel beleid In dit jaarverslag legt Terre des Hommes verantwoording af over alle activiteiten van In het bijzonder legt de organisatie verantwoording af over het tweede jaar van het medefinancieringsstelsel In dit hoofdstuk leest u hoe Terre des Hommes omgaat met de toetsing van de beheerscapaciteit, hoe het sanctiebeleid er uitziet en wat de resultaten zijn van Kwaliteitseisen Het hele proces van projectvoorstellen van lokale partners, de goedkeuring en uitvoering hiervan en de controle hierop, is ISO-gecertificeerd. Dat wil zeggen dat Terre des Hommes werkt volgens de norm die eisen stelt aan het kwaliteitsbeleid van een organisatie. Op 29 april 2004 verleende Lloyd's Register Quality Assurance het ISO-certificaat (NEN-EN-ISO 9001: 2000) aan Terre des Hommes. Deze certificering is na controle verlengd tot april Alle hierna genoemde. handboeken zijn onderdeel van deze ISO-certificering. Beoordeling beheerscapaciteit projectpartner Beheerscapaciteit wil zeggen dat mensen en middelen op het juiste moment worden ingezet. Terre des Hommes toetst de financiële beheerscapaciteit van projectpartners vooraf en achteraf. Sinds 1983 werkt Terre des Hommes in de uitvoering van programma's en projecten volgens een model waarbij bevoegdheden zijn gedelegeerd. In de vier regiokantoren (Zuidoost-Azië, Zuid-Azië, Oost-Afrika en Zuid- Amerika, met bijbehorende landenkantoren) heeft Terre des Hommes de beschikking over regiovertegenwoordigers die leiding geven aan een lokale staf. De regiovertegenwoordigers zijn verantwoordelijk voor de interne beheersing van het project binnen de organisatie van het regiokantoor. De verantwoordelijkheden van de regiovertegenwoordigers zijn vastgelegd in het 'Handboek regiovertegenwoordigers'. In dit handboek wordt tevens aangegeven waaraan een Terre des Hommes projectpartner moet voldoen. Want bij de uitvoering van projecten werkt Terre des Hommes samen met lokale projectpartners. De leiding van de projectpartner is verantwoordelijk voor het opstellen van het projectvoorstel en, na goedkeuring van het bestuur of de directie, voor de uitvoering van de projecten en programma's binnen de kaders van de overeengekomen contracten. De partnerorganisaties moeten betrouwbaar en capabel zijn, wat onder meer moet blijken uit een heldere organisatiestructuur, een inzichtelijke boekhouding en het voldoen aan wettelijke verplichtingen. De partnerorganisaties moeten in staat zijn financieel en inhoudelijk te rapporteren en samen met Terre des Hommes, of een andere instantie de resultaten van de projectactiviteiten te evalueren. Verantwoording projectpartner De projectpartner legt financiële verantwoording af aan het regiokantoor. Deze verantwoording bestaat uit twee onderdelen: een tussentijdse financiële kwartaalrapportage en een accountantsrapport. In 2008 gaf Terre des Hommes financiële steun aan 309 projectpartners (waarvan 11 noodhulp). In 2007 waren dat 306 projectpartners (waarvan 16 noodhulp). Deze 309 partners zijn gevestigd in 16 landen. Het aantal partners waarmee wordt samengewerkt op het gebied van structurele hulpverlening is licht gestegen (2008: 298; 2007: 290). Zij ontvingen een totaalbedrag van ruim 15,6 miljoen (2007: 14,7 miljoen). Financiële rapportage projectpartner Eind februari 2009 is gepeild over hoeveel maanden de projectpartner nog verantwoording moest afleggen. Op dat moment hadden 80 projectpartners (2007: 55) voor een bedrag van bijna 1 miljoen (2007: 0,9 miljoen) nog geen verantwoording afgelegd over een deel van Van projectpartners wordt verwacht dat zij zo snel mogelijk na een kwartaaleinde rapporteren over de werkelijke bestedingen. In de gevallen dat projectpartners 2008 nog Aantal projectpartners dat over een deel van 2008 nog verantwoording moet afleggen en nog te verantwoorden bedragen door projectpartners per regio. Regio Aantal partners Nog te verantwoorden Aantal partners Nog te verantwoorden eind februari 2009 bedrag eind februari 2009 eind februari 2008 bedrag eind februari 2008 Zuidoost-Azië Zuid-Azië Oost-Afrika Zuid-Amerika Totaal

20 20 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 niet volledig hebben verantwoord betreft dit meestal het laatste kwartaal. Hieronder wordt per regio een overzicht gegeven van het aantal projectpartners dat over meer dan drie maanden nog verantwoording moet afleggen. Aantal partners per regio dat over meer dan drie maanden van 2008 nog verantwoording moet afleggen. Regio Aantal partners Aantal partners eind februari 2008 eind februari 2009 Zuidoost-Azië 8 10 Zuid-Azië - Oost-Afrika 9 10 Zuid-Amerika - Totaal * * 21 projectpartners moeten over meer dan drie maanden van 2008 nog verantwoording afleggen. Dit betreft een bedrag van Accountantscontrole voor projectpartners Volgens het 'Handboek regiovertegenwoordigers' dient de regiovertegenwoordiger zeker te stellen dat voor projecten die een financiële bijdrage ontvangen van meer dan ,- per jaar een accountantscontrole wordt uitgevoerd. Volgens het 'Handboek Kwaliteit' (NEN-EN-ISO 9001: 2000) dienen deze accountantsrapporten aan het hoofdkantoor te worden gestuurd. In de navolgende tabel wordt het aantal ontvangen audits afgezet tegen het aantal verplichte audits. Eind februari 2009 had Terre des Hommes van 80 procent (Jaarverslag 2007: 87 procent) van de partners een accountantsrapport ontvangen over boekjaar Vijfentwintig accountantsrapporten moesten nog worden opgeleverd. Deze rapporten ontvangt Terre des Hommes in de loop van Het percentage ontvangen auditrapporten is ten opzichte van 2007 gedaald. Terre des Hommes gaat in 2009 haar interne controle op dit gebied verder aanscherpen. De doelstelling om 100 procent van de verplichte accountantsrapporten binnen dertien maanden na afloop van het financiële jaar te ontvangen blijft gehandhaafd. Percentage ontvangen accountantsrapporten ten opzichte van het aantal verplichte accountantsrapporten. Percentage Percentage 2007 geaudit 2006 geaudit Peildatum Peildatum februari 2009 februari 2008 Zuidoost-Azië 1% 9% Cambodja 75% 100% Filippijnen 86% 67% Indonesië 25% 80% Thailand 80% 67% Zuid-Azië 100% 96% Bangladesh 100% 100% India 100% 100% Sri Lanka 100% 88% Oost-Afrika % 84% Kenia 80% 76% Tanzania 71% 100% Oeganda 38% 89% Zuid-Amerika % 88% Bolivia 80% 100% Brazilië 75% 100% Peru 71% 78% Totaal 80% 87% Het is mogelijk dat een accountantsrapport een periode bestrijkt die gelijk is aan de projectperiode. Omdat de projectperiode kan afwijken van een kalenderjaar kan het voorkomen dat slechts een gedeelte van het kalenderjaar 2007 is opgenomen in het accountantsrapport. Tevens kan het voorkomen dat het opstellen van een accountantsrapport een wettelijke verplichting is in het land waar Terre des Hommes werkt. In Bangladesh, India en Sri Lanka is dat het geval. In sommige landen wijkt de periode waarover een accountantsverklaring moet worden verkregen af van een kalenderjaar. Zo loopt het financiële jaar in India van april tot maart. Operational audits In opdracht van de directie bekijkt het operational auditteam ter plaatse of het 'Handboek regiovertegenwoordigers' wordt nageleefd. Dit wordt onder andere getoetst door het afnemen van interviews met de regiovertegenwoordiger en het lokale personeel en door het nemen van steekproeven uit de projectdossiers. Het auditteam bestaat uit het hoofd financiën en een projectmedewerker. Het programma van deze operational audits is vastgesteld in het 'Handboek operational audit'. In 2008 zijn operational audits uitgevoerd in Zuid-Amerika en Zuid-Azië (2007: Zuidoost-Azië en Oost-Afrika). In Zuid-Amerika deed KPMG een waarneming ter plaatse in het kader van de subsidiebeschikking In 2009 wordt het

21 21 JAARVERSLAG TERRE DES HOMMES 2008 auditteam uitgebreid met een medewerker van de afdeling Marketing en Communicatie. Op elk van de vier regiokantoren is een medewerker marketing en communicatie aangesteld. Deze medewerkers zijn verantwoordelijk voor lokale fondsenwerving en communicatie. De resultaten van hun activiteiten worden in de operational audit meegenomen. Sanctiebeleid Nadat een projectaanvraag op het hoofdkantoor is goedgekeurd tekenen Terre des Hommes en de projectpartner het contract. In het 'Handboek Kwaliteit' staan de maatregelen die gelden als de projectpartner het contract niet naleeft. Als de projectpartner niet voldoet aan de contractuele verplichtingen dient de regiovertegenwoordiger een verzoek in bij het hoofd financiën om betalingen aan de projectpartner op te schorten. Vervolgens stelt de regiovertegenwoordiger een onderzoek in en beslist of de problemen zijn opgelost en of de betalingen kunnen worden hervat. Als de problemen structureel zijn, stelt de regiovertegenwoordiger een gemotiveerd advies op aan het hoofd projecten om het contract te beëindigen. Dit heet een vroegtijdige stopzetting. Het hoofd projecten legt vervolgens de vroegtijdige stopzetting ter goedkeuring voor aan de directie. De regiovertegenwoordiger zorgt ervoor, indien mogelijk, dat projectgelden die nog bij de partner uitstaan aan het regiokantoor worden overgemaakt. In 2008 vonden geen vroegtijdige stopzettingen plaats. Naast vroegtijdige stopzettingen bestaat er de mogelijkheid dat de overeenkomst met een projectpartner na afloop van het project niet wordt verlengd. In 2008 was dat 28 (2007: 24) keer het geval. Hierna wordt een overzicht gegeven van het aantal niet verlengde overeenkomsten gerangschikt naar reden en regio. Aantal niet verlengde overeenkomsten met projectpartners Regio Zuidoost-Azië Zuid-Azië Oost-Afrika Zuid-Amerika Totaal Reden Dubbele financiering Financieel wanbeheer * Onvoldoende resultaten Past niet in MFS Project afgerond Project kan met eigen middelen verder Verlengingsvoorstel onvoldoende Voldoende andere donoren Zwakke partner Totaal Waarvan vroegtijdig Totaal Waarvan vroegtijdig * De overeenkomst met een projectpartner in India is niet verlengd in verband met financieel wanbeheer. De partner gebruikte geld van Terre des Hommes voor andere projecten.