Drie kennisdomeinen (uit het Agile project)

Transcriptie

1 Drie kennisdomeinen (uit het Agile project)

2 Toepassing van principes op rechtsinformatiebronnen Domeinen en ontwerppatronen 1. Modelzinnen en metadata in de regelgeving 2. Rolpatronen in de juridische institutionele realiteit van rechtshandelingen en rechtsfeiten 3. Rol/probleem/taak-ontwerppatronen in de administratieve organisatie

3

4

5

6

7

8 Case = Handeling Aan handeling ligt een agent met een plan ten grondslag Ook nalaten kan deel zijn van een plan De handeling beëindigt, initieert, continuëert zaken, met opzet of per ongeluk Thematische rollen in de handeling: agent, patient, input, output Bijv. Licht aan, licht uit

9 Handelingen kunnen lukken of mislukken Struikelen is geen handeling Poging Je bent in beginsel verantwoordelijk voor wat je doet of laat Negatieve causatie Dingen doen of laten kan niet losgekoppeld worden van een plan, en dus niet van een mentaal model Oogmerk Opzet Voorwaardelijk opzet

10 W.N. Hohfeld Primair: Secondair: A s claim B s duty A s power B s liability A s noclaim B s liberty A s disability B s immunity

11 W.N. Hohfeld Primair: Secondair: A s claim B s duty A s power B s liability A s noclaim B s liberty A s disability B s immunity Secondaire rechtshandelingen verschaffen toegang tot primaire rechtsposities, primaire rechtshandelingen zijn (eventueel) een uitgang

12 W.N. Hohfeld right right A s claim B s duty A s power B s liability A s noclaim B s liberty A s disability B s immunity right right

13 W.N. Hohfeld right right noright A s claim B s duty A s power B s liability A s noclaim B s liberty A s disability B s immunity noright right noright right

14 Hohfeld: duty and liberty A s obligation A s prohibition A s positive liberty A s negative liberty

15 Hohfeld: duty and liberty A s obligation A s prohibition A s negative liberty A s positive liberty Doen en laten van handelingen

16 J.R. Commons Als A een rechtspositie inneemt, sluit A concurrent B uit De koper sluit concurrent-kopers uit, die tegen een betere prijs gekocht zouden hebben De verkoper sluit concurrent-verkopers uit, die tegen een betere prijs gekocht zouden hebben De koop die tegen een betere prijs had kunnen plaatsvinden (niet at arms length), is een ontwijking van een plicht tot betalen van belasting, iets waar iedereen belanghebbende bij is

17 Aanvullend: J.R. Commons Rechtsposities zijn een economisch goed, voor zoverre er een positief of negatief reinforcement mechanisme achter zit. De official als handhaver (plicht of power voor handhaver) Rechtsposities kunnen schaars zijn Bijv. eigendomsrechten Als A een rechtspositie inneemt, sluit A concurrent B uit Bijv. koop, registratie gezamenlijk voertuig, gezamenlijke aangifte, octrooi, auteursrecht, huurovereenkomst, huwelijk

18 AgentSpeak (Agile project) // to sell is to have a buyer and seller, and to have an offer followed by an accept +!sale(as, Ab, Good, Sum) : seller(as) & buyer(ab) <-!offer(as, Ab, sale(as, Ab, Good, Sum));!acceptance(As, Ab, sale(as, Ab, Good, Sum)). // acceptance must follow an offer to constitute a sale // sale leads to duty to deliver and duty to pay (in no particular order) +acceptance(as, Ab, sale(as, Ab, Good, Sum)) : sale(as, Ab, Good, Sum) <-!delivery(as, Ab, Good);!payment(As, Ab, Sum). +acceptance(as, Ab, sale(as, Ab, Good, Sum)) : sale(as, Ab, Good, Sum) <-!payment(as, Ab, Sum);!delivery(As, Ab, Good). +!delivery(as, Ab, Good) : myself(as) <-!declare(as, Ab, delivery(as,ab, Good)); +delivery(as, Ab, Good). // monitor payment +!payment(as, Ab, Sum) : myself(as) & payment(as, Ab, Sum)[source(Ab)] <-.print("observation: payment ok"). +!payment(as, Ab, Sum) : myself(as) & not payment(as, Ab, Sum)[source(Ab)] <-.wait(1000);!payment(as, Ab, Sum).

19 Agent simulatie De agent als drager van kennis, belangen en vermogens Externe focus Het simuleren van taakcoördinatie in netwerkarrangementen Het simuleren van tegenstrijdige belangen voor bijv. misbruikscenario s Interne focus Flexibel omgaan met allocatie van resources Hergebruik van rolpatronen en probleemoplospatronen

20 Wat zijn agents in onze visie? Primacy of structure or agency? Agency De persoon met vermogen tot handelen De handelende persoon handelt vooral vanuit zijn rol-overstijgende belangen Structuur De handelende persoon handelt vooral vanuit zijn rol herkenning rolpatroon bepaalt de perceptie van belangen en van vermogen tot handelen

21 Wat zijn agents in onze visie? Rolpatronen als locus voor belangen mbt., kennis van, en vermogen tot handelen Koper-verkoper, dader-slachtoffer, etc. Partijen in de handeling en toeschouwers Rolconflicten Intern: agent heeft een meta-probleem Extern: ontwerpprobleem

22 Wat zijn agents? Horen doelen, kennis en vermogen tot handelen van nature bij 1. de agent-persoon of 2. de agent-rol? De agent-persoon als optelsom van 1. aangenomen agent-rollen en 2. meta-redeneerproces over die rollen

23 Agent-rollen in sociale systemen Agent verricht handelingen Sociale handelingen ontlenen hun betekenis aan toeschouwers die de opzet (het plan) achter de handeling begrijpen Herkenning van sociale werkelijkheid door herkenning van rollen De kennis van de agent over sociale structuren motiveert zijn sociaal handelen De sociale handelingen reproduceren de sociale structuren Rechtshandelingen en rechtsfeiten

24 Denken vanuit agent rollen in de interpretatie van regelgeving betekent: Letten op handelingen, en datgene dat geconsumeerd, geproduceerd, en gebruikt wordt Handelingen koppelen aan een rol, en die rol plaatsen in een sociaal arrangement/rolpatroon Wie is de tegenpartij wiens belangen in het geding zijn? Wie zijn de toeschouwers, wie de handhavers? Wie zijn de concurrenten? Welke informatie komt in wiens blikveld?

25 Een agent weet wat hij kan doen, en niet kan doen (rechtsgevolgen) in een rol Een agent weet wat hij mag doen of laten en niet mag doen of laten in een rol Een agent weet wat andere rollen kunnen doen, en niet kunnen doen Een agent weet wat andere rollen (niet) mogen doen of laten Een agent kent een implementatie voor deze handelingen in die rol Een agent kent de ingangen en uitgangen van de rol (pet op/pet af)

26 De vaststelling van een belastingaanslag geschiedt door het ter zake daarvan opmaken van een aanslagbiljet door de inspecteur. Met betrekking tot belastingen welke ingevolge de belastingwet bij wege van aanslag worden geheven, dan wel op aangifte worden voldaan of afgedragen, kan de inspecteur degene die naar zijn mening vermoedelijk belastingplichtig of inhoudingsplichtig is uitnodigen tot het doen van aangifte. Bij ontvangst van de aangifte wordt desverlangd een ontvangstbevestiging afgegeven. De inspecteur kan de door hem gestelde termijn verlengen.

27 A MAS knowledge acquisition tool 1. Define agent roles 2. Compose structures of agents 3. Allocate roles 4. Animate stories 5. Fit possible roles on observed behaviour 6. Find out how many scenarios a compliance framework catches

28 Toepassingen van de regels Het sturen van keuzes Het voorspellen van gedrag, incl. het misbruik maken van verwachtingen Het achteraf beoordelen van gedrag Het ontwerpen van sociale systemen Het diagnosticeren van sociale systemen Argumentatie over voorgaande

29 Koop als verkoper Gebruik de rechtsregel koop om de koper een plicht tot betalen op te leggen Secondair: organiseer de koop Primair: organiseer de levering Primair: organiseer de controle op betaling Diagnostisch: organiseer follow-up op nietlevering en niet-betaling

30 Belasting Gebruik de rechtsregels rijksbelastingen om de belastingplichtige aangifte en betaling te laten doen Secondair: organiseer belastingen aangifteplichtigheid Primair: organiseer aangifte en betalingen Diagnostische follow-up

31 Aanvullend: Carl Schmitt

32 The alignment of law and power The law works if: 1. It happens to have a coordinating function (as any private agreement in good faith would): for instance driving on the right hand side 2. People privately have reason to invest in social structures that maintain & make it: history shows that courts can function without a state that subsidizes them! 3. There is a state that makes it work

33 The alignment of law and power Kelsen: power is a separate issue Schmitt: the state translates the norms of abstract legal reality into concrete reality it is the transmission belt between sphere of law and sphere of power, on three levels 1. It changes the law, 2. It interprets what it means (discretion), in implementation in concrete structures, and in the judiciary 3. It generates the power to make it work by investing resources in it

34 Legal knowledge representation domains The organization of the sources of law The text, the coherence of the corpus, provenance, references, standardized terminology & model sentences The organization of legal institutions Design patterns; legal facts, imputation, legal position Implementation and production of law in social structures Pragmatics of enforcement, service delivery, judicial decision making, politics & policy making Application in individual cases Case assessment, predicting others, planning,

35 The state as legal actor Agents produce the effects of law The state executive suborganization as a participant in law 1. Interprets and implements the law, and influences legislators 2. Perspectives: operational, development, and policy-making level models of the legal domain 3. Motive as policy maker: firstly represents sunk costs & performance constraints of the state

36 Three spheres of activity in the executive suborganization 1. Operational: deals with individual cases 2. Development: deals with the development/protection of abilities for handling categories of cases (capability, productivity) 3. Policy: deals with the removal of constraints and development/protection of resources (potentiality, performance)

37 The state executive sub-organization as actor

38 Viable System Model: three levels

39 Viable System Model : three levels This is what we could be doing with existing resources, under existing constraints

40 Viable System Model: three levels This is what we ought to be doing, by developing our resources and removing constraints, within the bounds of possibility

41 Viable System Model: three levels Influence policy develop systems and processes operations

42 What legal knowledge should the organization develop 1. Alternative interpretations of the law 2. Alternative interpretations of its effects 3. Account of current interpretations & implementations in the visible network 4. Alternative implementations within constraints 5. How alternative legal systems would affect performance

43 Contexts of use How do we assign expectations about interpretation and effects of law to contexts of use? Agent role as self-other or self-situation representation 1. Situation constraints as requirement for adoption of the role 2. Social-legal abilities/positions 3. Expectations/macro-level evidence about situation/others

44 Conclusies voor Ontologie Handelingen staan centraal Handelingen en duty-posities Handelingen en vermogen tot het veranderen of continuëren (immuniteit) van rechtsposities Regels werken thema s in de handeling uit Dus niet regel = handeling, of regel = norm De rol als noodzakelijke voorwaarde (inspecteur) Voldoende voorwaarden voor gelden als (kentekenregistratie geldt als houden van een motorrijtuig)

45 Agents Het uitvoeren van een plan, vanuit een beperkte informatiepositie, in een sociale structuur, is geen kwestie van logische afleidingen, maar van agency Cobol of AgentSpeak? SPARQL? De ontologie vertegenwoordigt een toeschouwersperspectief van een ongeïnteresseerde toeschouwer Geen monitoring plan dus, en ook geen theorie over intenties van anderen