Mestrapport over de mestproblematiek in Vlaanderen

Transcriptie

1 Mestrapport 2015 over de mestproblematiek in Vlaanderen

2 Vernieuwde rapportering Sinds 2001: jaarlijks Voortgangsrapport over de mestproblematiek in Vlaanderen Wijziging rapporteringsvereisten Mestdecreet Vernieuwde rapportering vanaf 2015 Naast controleacties Mestbank, ook begeleiding door de dienst Bedrijfsadvies van de VLM en het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame Bemesting (CVBB) Nieuwe titel: Mestrapport Digitaal op Aandacht voor regionale verschillen, in lijn met de gebiedsgerichte aanpak van MAP5 10/12/2015 2

3 Opbouw van het Mestrapport 2015 Kader Feiten & Cijfers Conclusies Beheer instrumenten Ondersteuning mestbeleid 10/12/2015 3

4 Vlaamse mestbalans blijft in evenwicht Eiwit- en fosforarme voeders - 15,0 miljoen kg N - 10,4 miljoen kg P 2 O 5 Bemesting Bijkomende afzet door derogatie + 6,5 miljoen kg N Productie Verwerking & g & export Verdere groei verwerking & export - 38,5 miljoen kg N - 22,3 miljoen kg P 2 O 5 10/12/2015 4

5 Productie van dierlijke mest Aantal dieren 1,3 miljoen runderen 6,3 miljoen varkens 31 miljoen pluimvee Bemesting Productie Nutriëntenaanpak aan de bron - 15,0 miljoen kg N - 10,4 miljoen kg P 2 O 5 Mestproductie 125,1 miljoen kg N 60,9 miljoen kg P 2 O 5 Verwerking & export 10/12/2015 5

6 Afzet op landbouwgrond Oppervlakte landbouwgrond ha landbouwgrond ha derogatie Wintertarwe of triticale** 2% Maïs* 33% Bieten 2% Grasland 63% Bemesting Productie Afzetruimte 104,6 miljoen kg N (155 kg N/ha) 45,3 miljoen kg P 2 O 5 (67 kg P 2 O 5 /ha) 6,5 miljoen kg N extra door derogatie Gebruik van meststoffen miljoen kg N Verwerking & export miljoen kg P 2 O 5 Dierlijke mest 94,1 42,7 Kunstmest 40,1 1,2 Andere mest 1,5 0,8 10/12/2015 6

7 Verwerking & export Transport van nutriënten uit Vlaanderen 30,9 miljoen Bemesting kg N 26% 26,1 miljoen kg P 2 O 5 Nederland Duitsland 4% Frankrijk 69% Productie N 2 -gas productie biologieën 17,9 miljoen kg N Verwerking & export Vlaamse dierlijke mest 38,5 miljoen kg N 22,3 miljoen kg P 2 O 5 Verwerking & export 10/12/2015 7

8 Vlaamse mestbalans in evenwicht, maar Aanbod naar landbouwgrond Vlaamse mestbalans 2014 N P 2 O 5 125,1 60,9 N P 2 O 5 86,7 38,7 Afzetruimte op landbouwgrond N P 2 O 5 104,6 45,3 Maar nog altijd landbouwbedrijven onevenwicht in bedrijfsbalans of niet oordeelkundig aanwenden van meststoffen binnen bedrijf MAP5: gerichte en efficiënte inzet van meststoffen binnen het bedrijf In de juiste dosis, op de juiste teelten en op het juiste tijdstip Beperken van ongewenste verliezen van nutriënten naar het grond- en oppervlaktewater N P 2 O 5 38,5 22,3 (in miljoen kg N en miljoen kg P 2 O 5 ) 10/12/2015 8

9 Verbetering nitraatgehalten oppervlaktewater Evolutie % MAP-meetpunten met overschrijding 50 mg NO 3- /l % MAP-meetpunten met overschrijding doel MAP4 (2014) doel MAP5 (2018) % MAP-meetpunten met overschrijding 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% winterjaar 10/12/2015 9

10 Regionale verschillen oppervlaktewater Brugse Polders 9% Gentse kanalen 8% Beneden- Schelde 13% Nete 5% Bemesting Maas 37% Productie IJzer 38% Leie 41% Boven- Schelde 17% Dender 0% Dijle 13% Verwerking & Demer export 19% 10/12/

11 Verbetering nitraatgehalten grondwater Evolutie nitraatconcentratie in 3 filters meetnet Gewogen gemiddelde nitraatconcentratie (mg NO 3 - /l) y = -0,8213x + 46,075 R² = 0,9252 MAP4 36 mg/l MAP5 32 mg/l 0 voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar voorjaar najaar Analysecampagne filter 1 filter 2 filter 3 Lineair (filter 1 ) 10/12/

12 Regionale verschillen grondwater Evolutie nitraatconcentratie per hydrogeologisch homogene zone (HHZ) (aantal HHZ s en % landbouwareaal) 5 HHZ Afname nitraatconcentratie < 5 mg NO3-/l 12,2% 1 HHZ Toename nitraatconcentratie 0,3% 7 HHZ Afname nitraatconcentratie 5 mg NO3-/l 10,5% 87,5% landbouwareaal doelstelling MAP4 gerealiseerd 25 HHZ Nitraatconcentratie 50 mg NO3-/l in 2010 en ,0% 10/12/

13 gemiddelde concentratie orthofosfaat-p (mg P/L) % MAP-meetpunten Geen verbetering voor fosfaat Evolutie gemiddelde fosfaatconcentratie Evolutie klasseverdeling 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 gemiddelde milieukwaliteitsnorm 0,1 mg P/L 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% zeer goed goed matig ontoereikend slecht winterjaar Winterjaar 10/12/

14 Beheerinstrumenten Bedrijfsadvies CVBB Andere Begeleiding Toezicht Handhaving Mestbank Andere Actoren Landbouwers Mestverwerkers Mestvoerders... Andere BO 10/12/

15 Toezicht op naleving mestwetgeving Nitraatresiducontroles op landbouwpercelen Gerichte controles van landbouwbedrijven Gebiedsgerichte terreincontroles van bemestingspraktijken Controles van mestverwerking Controles van mesttransporten Controles van mestsamenstelling Controles van mestverzamelpunten Controles op lozing van meststoffen Controles van de nitraatresidubepaling door erkende labo s 10/12/

16 Nitraatresidu Instrument voor de opvolging van het oordeelkundig aanwenden van meststoffen op perceelsniveau Staalnamecampagne landbouwers (25% van het totaal aantal landbouwers in de campagne) met overschrijding nitraatresidudrempelwaarde Begeleidende maatregelen in /12/

17 Gerichte controles van landbouwbedrijven Mestbalans Wordt instrument voor risicoanalyse in MAP5 (interne consistentie!) Vereist een hoge kwaliteit van de gegevens Minder aangifteverzuim & gerichte controle aangifte => correctere gegevens Verdere inzet op kwaliteitscontrole van de gegevens in MAP5 Dierbezetting Jaar na jaar minder landbouwers die meer dieren houden dan toegelaten op basis van hun nutriëntenemissierechten (NER) Aanpassingen aan de veebezetting als gevolg van diertellingen op terrein bij 6 van de 72 gecontroleerde bedrijven in 2014 (8%) Mestopslag Omgevingscontroles van bedrijven in afstroomgebied rode MAP-meetpunten Risico s op nutriëntenverliezen bij 1 op 4 bedrijven 10/12/

18 Gerichte controles van landbouwbedrijven Mestverwerking Basismestverwerkingsplicht wordt goed nageleefd (1% voldoet niet aan plicht) Verwerkingsplicht n.a.l.v. overname van NER minder goed (16% voldoet niet) 5% van de uitbreidingsdossiers met mestverwerking voldoet niet aan alle voorwaarden => annulatie van NER-MVW in het daaropvolgende jaar Derogatie Administratieve voorwaarden en teeltvoorwaarden goed nageleefd 1 op 4 bedrijven niet volledig in orde met alle voorwaarden bij terreincontroles (vnl. onvoldoende bodemstalen, bemestingsplan of - register) Tuinbouw Lozing bij 15 van de 65 gecontroleerde tuinbouwbedrijven (23%) => PV 10/12/

19 Gebiedsgerichte terreincontroles van bemestingspraktijken Verhoogde aanwezigheid op terrein van Handhaving & Bedrijfsadvies VLM in aandachtsgebieden VODKA: Verantwoord Omgaan met Dierlijke mest, Kunstmest en Andere meststoffen VODKA-gebied 2015 Verbetering van de nalevingsgraad in de loop van de actie Verdere evaluatie van de impact van de actie op de waterkwaliteit 10/12/

20 Controles van mestverwerking en mestverzamelpunten Opvolging aanvoer- en afvoerstromen naar mestverwerking Terreincontroles van mestverwerkingsinstallaties Onregelmatigheden bij 13 van 46 gecontroleerde installaties in 2014 (28%) zoals morsen van mest, schuimvorming, 3 ernstige gevallen met lozing Terreincontroles van mestverzamelpunten Onregelmatigheden bij 1 op vijf verzamelpunten in 2014 (m.b.t. het bijhouden van het register en de voorschriften voor opslag) 10/12/

21 Controles van mesttransporten Administratieve controle van gebruik AGR-GPS-systeem en het tijdig namelden op Mest Transport Internet Loket (MTIL) Draagt bij tot correctere transportgegevens Terreincontroles van mesttransporten Betere naleving van de vervoersregelgeving Onregelmatigheid bij 109 controles in 2014 (8%), zoals niet (correct) gebruik AGR-GPS-systeem of foutief/onvolledig mestafzetdocument (MAD) 10/12/

22 Gemiddelde samenstelling, in kg N/ton Controles van mestsamenstelling Hogere inhoudswaarden in de stalen van effluent en digestaat dan op vervoersdocument Lagere inhoudswaarden in de stalen van ruwe mest dan op vervoersdocument Hogere inhoudswaarden van mestvarkensmest naar mestverwerking dan naar landbouwgrond op vervoersdocument Verhoogde focus op afvoer met hoge inhoudswaarden sinds ,07 10,18 5,96 5,95 8,93 9,23 8,28 6,42 6,35 6,10 9,64 6,65 Landbouwer Verwerker Landbouwer Verwerker Landbouwer Verwerker * Afnemer, per jaar kg N/ton op MAD kg N/ton volgens analyse 10/12/

23 Controles van lozing Terreincontroles na klacht of melding 100-tal controles in 2014, met 39 effectieve lozingen => PV Variatie in vaststellingen: lekkende mestopslag, overlopen van de opslag voor spoelwater of drainwater, tot rechtstreekse buisconstructies naar een nabije waterloop 10/12/

24 Controles van de nitraatresidubepaling door erkende labo s Terreincontrole van staalnemers tussen 1 okt - 15 nov Administratieve opvolging van de GPS-signalen Beperkt aantal vaststellingen in 2014=> de erkende labo s voeren de staalnames en analyses goed uit 10/12/

25 Naast toezicht door Mestbank Belangrijke rol voor begeleiding Bedrijfsadvies VLM CVBB Meststromen en oordeelkundige mestgebruik op bedrijfsniveau Technisch bemestingsadvies op teelt- en perceelsniveau 10/12/

26 Begeleiding door Bedrijfsadvies Individuele begeleiding Bedrijfsbezoek Telefonische begeleiding VLM-kantoor Zitdag Rekenprogramma s BAssistent op praktijksessies Informatieverstrekking Voorlichtingsvergaderingen Fiches op Gerichte zending of mailing 10/12/

27 Bedrijfsbezoeken door Bedrijfsadvies Aantal begeleide landbouwers in periode Aantal landbouwers Andere Nitraatresidu Tuinbouw /12/

28 Meer weten over Bedrijfsadvies? Bekijk het rapport op 10/12/

29 Begeleiding door CVBB Waterkwaliteitsgroepen Oprichting van de waterkwaliteitsgroepen Achterhalen oorzaken slechte waterkwaliteit Intensieve aanpak 184 waterkwaliteitsgroepen rond 290 à 330 rode MAP-meetpunten 403 landbouwers rond 94 rode MAP-meetpunten 10/12/

30 Begeleiding door CVBB Individuele begeleiding Begeleidingspakket Bedrijfsbezoek Begeleidingspakket landbouwers begeleid in 2014 Analyses Communicatie Studiedagen, vakpers, nieuwsbrieven, brochures, 10/12/

31