SPELREGELS. Koninklijke Nederlandsche Kolf Bond. Aangevuld met termen uit de Kolfsport. Een uitgave van de CLASSIFICATIE

Transcriptie

1 SPELREGELS Aangevuld met termen uit de Kolfsport CLASSIFICATIE Een uitgave van de Koninklijke Nederlandsche Kolf Bond

2

3 VOORWOORD Ondanks haar eeuwenoude bestaan is de kolfsport nog steeds modern. Toegankelijk voor mannen en vrouwen uit alle lagen van de bevolking. Door al die eeuwen heen zijn de spelregels aan vele veranderingen onderhevig geweest, en aanpassingen blijven nodig. Hoewel sommige zaken nooit veranderen (de paal missen blijft een poedel en de paal raken blijft een aanbal ) zult u in dit boekje ook enkele nieuwe en gewijzigde regels aantreffen. Getracht is een en ander in zo eenvoudig mogelijke bewoordingen te omschrijven. Hierbij is ter verduidelijking gebruik gemaakt van tekeningen en foto s. Hoewel in de kolfsport de aanduidingen slag en klap door elkaar worden gehanteerd, is bij de uitleg van de spelregels gekozen om het woord slag aan te houden. Deze geheel vernieuwde uitgave is ook nog eens voorzien van een overzicht van termen. Termen die we als kolvers allemaal gebruiken zonder er bij stil te staan. Toch zijn ze uniek. We hebben ze opgetekend om te bewaren voor het nageslacht en te voorkomen dat ze ooit uit onze kolftaal zouden verdwijnen. De kolfsport is bijzonder. Sommige termen werden al in de 18 e eeuw gebruikt en worden nu nog gebezigd! Al met al is het zowel voor de geoefende kolver als de aspirant een handig naslagwerk geworden, dat hopelijk zal bijdragen tot zuiver spel en een gezonde sport. 3

4

5 DE KOLFBAAN EN DE DRIE SLAGEN UITSLAG OPSLAG PUNTENSLAG 5

6 DE SPELREGELS VAN DE KOLFSPORT 1. Het kolfspel wordt per partij gespeeld door drie kolvers, (in bijzondere gevallen 2 of 4 kolvers). Iedere kolver speelt voor zijn eigen punten. Men kolft met gummibal en kliek (foto links) of sajetbal en kliek (foto rechts) 2. Een partij bestaat uit een combinatie van drie slagen per kolver: Een UITSLAG, een OPSLAG en een PUNTENSLAG (zie tekening) Men kolft in een vaste volgorde; Kolver no. 1 doet de uitslag Kolver no. 2 doet de uitslag Kolver no. 3 doet de uitslag Vervolgens wordt in dezelfde volgorde achtereenvolgens de opslag en de puntenslag gedaan. Deze drie slagen doet men nu vijf maal in bovengeschreven volgorde. Het maximaal haalbare aantal per kolver in één partij is 60 punten. 3. De wedstrijdleiding bepaalt of er een proefklap mag worden genomen. 6

7 PLAATSBEPALING 4. Bij de uitslag dient men het hart van de bal op het hart van de voorlijn óf achter de voorlijn te leggen en niet ervóór. Het is niet toegestaan de uitslag via het zijrabat te slaan. Raakt de bal bij de uitklap de voorpaal dan wordt een poedel gegeven. 5. Raakt de bal bij de uitslag de achterpaal of bij de opslag de voorpaal, dan mag men een vrije bal nemen (een zogenaamde AANBAL ). Dat wil zeggen dat men de bal voor de volgende slag daar mag neerleggen waar men wil. De bal mag echter niet tussen paal en cirkel gelegd worden omdat dit geen speelveld is. 6. Raakt de bal bij de opslag de achterpaal zo dun dat de bal achter de achterlijn komt, dan moet de speler zijn puntenslag doen vanaf de achterlijn links of rechts van de paal op een plek naar wens van de kolver. De achterlijn is de lijn waarop de achterpaal staat. Mist men bij deze opslag de achterpaal geheel, dan is het een poedel. 7. Ligt de bal bij de opslag of puntenslag in het veld tussen paal en ringen, dan moet de bal op de binnen- of de buitenring worden gelegd. Dit volgens een lijn gaande door het middenpunt paal en bal. De speler mag kiezen van welke ring hij slaat. a. Ligt de bal echter tussen de beide ringen (indien aanwezig), dan mag de bal van die plaats geslagen worden óf van de buitenste ring. b. Ligt de bal op de buitenste ring, dan dient de bal van daar geslagen te worden. 7

8 8

9 8. Ligt de bal bij de opslag of puntenslag buiten de grote ring achter om de paal, dan moet de bal op de grote ring worden gelegd. Dit volgens een lijn getrokken door het midden van paal en bal. Ligt de bal tussen de kleine en de grote ring, dan slaat men vanaf dat punt. 9. Ligt de bal bij de opslag of puntenslag tussen het rabat en de belijning, dan moet de bal volgens een lijn gaande vanaf het midden van de bal en loodrecht op de desbetreffende lijn worden gelegd. 10. Wanneer een bal de zijlijn én achter- of voorlijn raakt, mag de bal gespeeld worden ter hoogte van de buitenste ring. 11. Ligt de bal stil op de kruising van de lengte-breedtelijn van vak 1 naar 2 of vak 5 naar 6, dan mag gespeeld worden vanaf de hoogte van de lengtelijn van 1 en Kan een speler zijn normale stand niet aannemen voor het slaan van een bal omdat de afstand van het zijrabat en de belijning te smal is, dan heeft de speler het recht om de bal te verplaatsen volgens een lijn (zie tekening) bijvoorbeeld cm naar binnen en vandaar cm naar achteren. Dit tot een plaats is bereikt waarop de speler wel zijn normale stand kan aannemen. De markeur beslist in deze. Deze regel geldt niet in gevallen dat een speler niet kan richten. 13. Wanneer een speler de opslag vanachter de paal moet nemen en de paal wordt zo dik geraakt dat de bal achter de achterlijn blijft, dan moet de puntenslag worden geslagen vanaf de achterlijn links of rechts van de paal op een plek naar wens van de kolver. 14. De plaats van de bal dient afgekrijt te worden door de markeur vóórdat de speler de bal mag oppakken of met de kliek mag meenemen. 15. Het krijtpunt mag pas worden uitgeveegd nadat de bal geslagen is. 9

10 10

11 16. Indien de bal buiten de belijning van het speelveld ligt en verplaatst moet worden, dan dient de bal midden op de lijn te worden gelegd. 17. De speler mag geen merkteken met krijt of andere middelen op de paal of tussen bal en paal maken. Het natmaken van de paal is alleen toegestaan in geval van achterballen. PUNTENTOEKENNING 18. Bij de puntenslag telt het aantal punten dat staat aangegeven in het vak waarin de bal stil is blijven liggen. 19. Raakt de bal bij de puntenslag rechtstreeks de achterpaal, dan wordt voor deze slag tien punten gegeven. 20. Raakt de bal bij de puntenslag terugkomende van het achterschot de achterpaal dan wordt zes punten gegeven. 21. Aan de speler die zijn bal uit de baan slaat, zal een poedel worden gegeven. 22. Bij de opslag en bij de puntenslag dient de paal direct te worden geraakt. Raakt de bal indirect de paal dan wordt een poedel gegeven. 11

12 23. Raakt bij de puntenslag de ronding van de bal de lijn, dan wordt het aantal punten gegeven van het meest tellende vak. 24. Wanneer een bal bij één van de 3 slagen zo snel loopt dat hij na het achterschot geraakt te hebben weer terug naar voor loopt en daar weer via het voorschot de baan inloopt, dan wordt een poedel gegeven. 25. Wanneer de bal bij de puntenslag de paal zodanig raakt, dat de bal geheel achter de achterlijn komt, dan wordt een poedel gegeven. Ziet de speler dat de bal achter de lijn dreigt te geraken mag hij de bal niet voortijdig oppakken. Doet hij dit wel, dan geeft de markeur een poedel. KEREN EN BELEMMEREN 26. De speler die bij de opslag zijn bal keert, zal bij de puntenslag de bal moeten slaan vanaf de plaats waar hij deze heeft gekeerd. Dit op aanwijzing van de markeur. 27. De speler die bij de puntenslag zijn bal keert, zal het aantal punten worden gegeven van het vak waarin hij de bal heeft gekeerd. Het is uiteraard niet toegestaan een te hard geslagen bal achterna te lopen en bewust te keren in een vak met meer punten 28. Keert een ander persoon dan de speler bij één van de drie slagen zijn bal, dan moet de speler deze slag overslaan vanaf de plaats waar deze slag is gedaan, of hij mag opnieuw beginnen met de uitslag. Hierin mag de speler zelf beslissen. 29. Wordt de loop van de bal door een voorwerp in de baan belemmerd bij één van de drie slagen, dan mag de speler deze slag overslaan vanaf de plaats waar deze slag is gedaan, of hij mag opnieuw beginnen met de uitslag. Ook hierin mag de speler zelf beslissen. 12

13 MATERIAAL 30. De bal en/of stok waar men mee is begonnen, mag tijdens een serie niet bewust worden verwisseld voor een andere bal/stok. Het slaan van de tweede serie met een andere stok en/of bal is wel toegestaan. 31. Als een speler ontdekt per abuis met de verkeerde bal te spelen, dient hij dit direct te melden aan de markeur en verder te spelen met de goede bal vanaf de plaats waar de bal was blijven liggen. De klap mag niet opnieuw gedaan worden. 32. In geval van materiaalschade is vervanging toegestaan. De slag mag over met vervangend materiaal vanaf de plaats waar de schade optrad. 1/6-REGELING 33. Spelers die op grond van lichamelijke gebreken de 1/6 regeling bij de bond hebben aangevraagd en verkregen moeten ook van deze regeling gebruik maken. De regeling geldt alleen voor de vakken 1 en 6. Raakt de bal de lijn tussen de vakken 1 en 2 of tussen de vakken 5 en 6, of raakt de bal de achterlijn van vak 1 of 6, dan vervalt de regeling. Sajetstok en bal, gummistok en bal en het kolfzakje met doekje: de attributen van de kolver 13

14

15 ALGEMENE AANWIJZINGEN Als laatste nog de volgende algemene aanwijzingen die van zeer groot belang zijn bij het kolfspel. Sta niet in de weg Men belemmert als medespeler de speler die aan slag is niet in zijn spel. De regel hierbij is zeer eenvoudig: Loop na uw uitslag niet midden door de baan naar achteren. Ga ergens staan eventueel op het rabat, dus buiten de baan ruim achter de speler die aan slag is. Ga nooit in het verlengde van zijn slag staan, hier bedoelen wij mee vlak achter of bij de paal waar de slag naar toe moet gaan. Dit geldt tevens voor de ballen: haal deze weg en merk de plaats af met een krijtstreepje. Ga niet voor- of achterom een speler lopen die aan slag is, dit verstoort zijn slag. Inzet markeurs Ook bij onderlinge wedstrijden is het zeer wenselijk om bij de voor- en achterpaal een markeur te plaatsen. Zijn beoordeling wordt als bindend beschouwd, en bespaart vele gissingen. Bij bondswedstrijden is de inzet van markeurs verplicht. Natmaken en afdrogen Het natmaken van de paal bij achterballen dient door de speler zelf te gebeuren, indien hij dit wenst. Ook het afdrogen van de paal na de klap is voor verantwoording van de speler. Markeur beslist Het natmaken van de paal dient bij wedstrijden niet ter bewijsvoering of de bal de paal heeft geraakt. Dit beoordeelt de markeur op het gezicht. Tot slot In geval zich omstandigheden voordoen waarin deze reglementen niet voorzien beslist de markeur in overleg met de wedstrijdleiding. 15

16

17 Eigenschappen van een goede markeur Algemeen: Ken je spelregelboekje uit je hoofd en pas ze toe. Zorg dat je veel oefent, zodat je je zeker voelt. Een goede markeur ben je niet zomaar. Oefening baart kunst. Let op of er zich vreemde situaties voordoen en of je de goede oplossing ervoor weet. (Noteer het als dit niet zo is en vraag ernaar.) Wees rustig, kordaat en alert op alles wat zich in en rond de baan afspeelt. Zelfverzekerd, geen twijfelaar, praat niet met publiek, vertrouwenwekkend, onwankelbaar. Contact wedstrijdleiding: Laat weten dat je bent gearriveerd Maak afspraak met collega wie eraan welke kant begint In beginsel ruilen om de drie partijen Zorg voor voldoende krijt en vochtige sponzen. Contact kolvers: Maak contact met de kolvers voor aanvang van de wedstrijd. Kleding: Een zwarte broek en zwarte schoenen met uiteraard de markeursbloes. Zorg ervoor: Dat je de kolvers zo weinig mogelijk last bezorgt Niet in hun zicht staat Niet onnodig voor de kolvers langsloopt Op tijd op de juiste plek staat om te kijken Afkrijten met je gezicht naar de binnenkant van de baan, zodat de volgende speler eerder kan slaan en je een beter uitzicht op de baan hebt Dat de speler die niet speelt niet in de weg staat, ook niet bij het afkrijten. Dat zich geen onregelmatigheden op de baan bevinden, voeten of tassen van het publiek Dat de omstanders redelijk rustig zijn vooral bij binnenkomst van een nieuwe groep Dat je steeds weet waar de drie ballen zijn afgekrijt niet te veel praten tegen de spelers Niet praten met omstanders (word je soms wel moeilijk gemaakt). 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22

23 VERKLARENDE WOORDENLIJST Poedel: Een poedel betekent dat een speler geen punten krijgt toegekend. Aanbal: De bal raakt de paal bij de uitslag of de opslag en de speler mag de volgende klap nemen vanaf iedere zelf gewenste plek. Keren: De bal raakt na het slaan de kliek of voet van de speler. Kliek: De stok, eigenlijk specifiek het verzwaarde uiteinde van de stok. Er zijn twee soorten klieken, specifiek voor gummiballen en voor sajetballen. Voorpaal: De paal van waar men met de uitslag begint en van waar men de puntenslag tegen slaat. Achterpaal: De paal achter in de baan die men wil raken bij de uitslag en moet raken bij de opslag. Proefklap: De eerste klap bij een wedstrijd die gegeven mag worden om de baan te verkennen. De plek waar de bal bij de uitslag stil komt te liggen wordt niet afgekrijt door de markeur. De speler mag voor de opslag een vrije bal nemen. Partij: Serie van 5 x 3 slagen (uitslag, opslag en puntenslag). In een partij kan een speler maximaal 60 punten slaan. 1/6-Regeling: spelers die op grond van lichamelijke gebreken moeilijkheden ondervinden bij het ontwijken van een bal kunnen in aanmerking komen voor deze regeling. De bal wordt dan in de vakken 1 en 6 zodanig door de markeur verplaatst dat het risico van het snel weg moeten springen voor de bal sterk verminderd wordt. Het schot: de opstaande rand van de baan, ook wel het rabat genoemd. Optrek: ander woord voor opslag of opklap. Rabatteren: de bal via het schot (het rabat) spelen. 23

24 Café Het Huis van Egmond Burg. Hoogenboomlaan 35, 1718 BH Hoogwoud Biedt mogelijkheden tot het geven van een huwelijksfeest, personeelsfeest, vergaderingen, enz. en... er staan ook 4 prima biljarts tot uw beschikking! Inlichtingen: Tel.: huisvanegmond@quicknet.nl Internet:

25 BLOEMLEZING VAN TERMEN UIT DE KOLFSPORT Hij was niet goed an : zegt een speler als zijn bal de paal te dik of te dun raakt, waardoor de bal een andere kant op gaat dan gewenst. De kast of kas : het speelveld achter de achterlijn van voor- en achterpaal. De bal moet van achter de paal worden weggespeeld. Deze zogenaamde achterballen zijn moeilijk te slaan. Men slaat de bal vaak te dun of te dik, waardoor die aan de andere kant van de baan, ook weer achter de paal, belandt. Kolvers hanteren dan ook het gezegde: uit de kast, in de kast, van kakkebed in pissebed, het is donker in de kast. Hoe verder richting het achterrabat, hoe dieper de bal ligt. Een diepe kasser is dan ook een bal die vrijwel recht achter de paal ligt. Iedere bal die van achter de achterlijnen moet worden weggespeeld is een achterbal. Snijertje of licht kassertje : wordt gezegd van een bal die vlak achter de achterlijn ligt. De speler kan nog goed bepalen waar de bal de paal raken moet. Er voor langs slaan: de bal ligt bijna op de voor- of achterlijn en is in principe niet moeilijk te nemen. Toch slaat de speler de bal vlak voor de paal langs en mist. Sisser: een achterbal die zo dun langs de paal glijdt dat de markeur nauwelijks kan beoordelen of de paal wel geraakt werd. Zwemmer of zwummer : de bal is slecht geslagen en zwalkt na het raken van de paal wat door de baan. Vol : 12 punten. Hij loopt vol wordt gezegd als een bal langzaam maar zeker naar het 12 puntenvak loopt. In het oosten van West-Friesland roept men mudvol! Dik nemen, te dik slaan of m naar je toe halen: de bal raakt de paal zodanig dat hij naar de kant van de speler terugloopt. De bal dik nemen betekent dat de speler zeker wil weten dat de bal de paal raakt en genoegen neemt met minder punten. Te dik slaan of naar je toe halen betekent dat de speler een misrekening heeft gemaakt. De bal komt naar de speler toe, verliest teveel vaart en blijft te snel liggen. Van het bord spelen: uitschakelen voor de finale. 25

26 EETCAFE MARKTZICHT dorpsstraat 95, 1721 BC Broek op Langedijk U kunt bij ons terecht voor: feesten en partijen, barbecues, catering, het huren van kano s en fluisterboten, een gezellig etentje met een klein of groot gezelschap, of gezellig wat drinken in ons café. Ons terras ligt aan het water tegenover Museum Broekerveiling. Tevens zijn wij voor fietsers lid van een A.N.W.B. verzorgingspunt en Fietserswelkom van nederlandfietsland.nl of info@marktzicht.net

27 Dun nemen, te dun slaan of m eroverheen slaan: de bal raakt de paal zodanig dat hij van de speler af draait. Kolvers nemen vaak bewust een bal wat dunner, om diverse redenen. Te dun slaan of een bal er overheen slaan betekent dat de speler een misrekening heeft gemaakt. De bal blijft ook hierbij voor in het speelveld liggen. Voor dun slaan zegt men ook wel effe licht over het neusje slaan. Plakbal: bal omkleed met lapjes rubber in plaats van een geheel massief rubberen bal. Snelloper: een bal die snel loopt en lang door blijft rollen. Het betreft hier vaak een nieuwere bal. Tegenhanger van de snelloper is de zogenaamde bruine bal, veelal een kostbare bal van soms wel 100 jaar oud. D r zit geen klap op of hij is te kort : wordt gezegd als de speler bij het slaan niet genoeg kracht heeft gebruikt. De bal heeft geen vaart en blijft te snel liggen. Spulletje: het eigen spelmateriaal, de bal en de kliek. Veelal liefkozend gebruikt als de speler tevreden is over zijn combinatie. Een bal moet bij de stok passen en andersom. Gooi maar terug! : wordt door de speler schertsend geroepen als een goed geslagen bal zeker 12 punten gaat halen. Waarom zou men wachten op zo iets onvermijdelijks, nietwaar? Hoe loopt ie hier? : vraagt een speler nieuwsgierig als hij een nieuwe baan binnenkomt. Daarmee wordt gevraagd naar de eigenaardigheden van die baan waar de speler rekening mee kan houden en zijn voordeel mee kan doen. Hoe loopt t? : wordt door de speler gevraagd bij binnenkomst voor een wedstrijd als hij of zij wil weten of er die dag wat harder of zachter geslagen moet worden. De paal niet kunnen vinden: keer op keer mist de speler bij de uitklap de achterpaal en mist zo het voordeel van de aanballen. Ik zie m niet : verzuchting van de speler die een moeilijke bal moet slaan en er geen vertrouwen in heeft dat hij de paal daar gaat raken waar hij wil. Pronkertje of Trompertje : benaming voor een mooi geslagen bal. Een kolfje naar je hand: het juiste spelmateriaal hebben. 27

28 Niet-kolvers uit de baan! : roept de markeur tijdens een wedstrijd als mensen onnodig de baan oversteken, staan te praten of in de weg lopen. Niet alleen is het onrustig voor de speler, het verhoogt ook het risico van belemmering. Halfie of barrel : afkeurende uitdrukking voor een klap die niet meer dan een paar punten oplevert. Soms ook liefkozend gebruikt als een speler een serie van 4 x 12 punten heeft geslagen en 11 punten in zijn vijfde. De 11 is dan een barrel. Hij loopt nog of die doet nog wel wat : wordt geroepen als de bal verkeerd op de paal is gekomen en desondanks de goede kant op rolt. Bienebal of pôtenbal : de bal ligt dicht bij de paal voor de opslag of de puntenslag. De speler loopt het risico dat de bal na de slag tegen de voeten loopt. Op maat of in de maat : de speler heeft de juiste snelheid aan de bal meegegeven. Pennen! : wordt geroepen als de bal de paal raakt en de speler daarna een aanbal mag nemen. Rond blijven: de speler slaat 10 of meer punten bij iedere slag en bereikt daarmee altijd een verantwoorde score. Omhalen: een speler die de kliek niet stevig genoeg vasthoudt loopt het risico dat de kliek bij het slaan de bal verkeerd raakt. De bal neemt daardoor een andere loop dan gewenst. Uit t licht! : zegt een speler of markeur als een andere speler in de weg staat. De bal loopt stuk : de bal loopt bij de puntenklap tegen de paal, maar had de speler meer punten opgeleverd als dat niet was gebeurd. Mik wis: richt goed voor je slaat. Je kont moet goed staan: het klinkt oneerbiedig, maar is toch waar. De houding van het lichaam bepaalt het welslagen van de klap. Recht achter de stok staan is een voorwaarde. Je moet die bal verbranden : niet letterlijk bedoeld, maar wordt door medekolvers geroepen als geconstateerd wordt dat de bal niet bij de speelstijl van de kolver past. 28

29 Tussen de palen kolven: in het oosten van West-Friesland tussen de stukkies blijven en in het westen ook wel tussen de tietjes blijven genoemd: de bal wordt niet over het eindrabat gespeeld bij de opslag en blijft tussen de palen liggen. Kolf aan stek: de bal heeft de paal geraakt. Ook: de kliek heeft de paal geraakt. Broodkolver: gezegd van een kolver die graag wil winnen en altijd uit is op een prijs. 29

30

31 TOT SLOT Als besluit van dit boekwerkje wensen wij allen die de kolfsport beoefenen veel succes! Of, zoals men in 1769 al schreef: Eindelyk laat dit spel geoeffend worden met een gezelschap, zonder drift nog verzuim van affaires en vooral al niet om geld of grof gewin, maar tot nut en behoudenis de gezondheid. Het Bestuur en Wedstrijdcommissie December 2017 Kolven: je kunt t direct, maar je leert het nooit! 31

32