Beheersing van lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen

Transcriptie

1 Beheersing van lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Lieven De Geetere, WTCB, afdeling akoestiek 3 e akoestische isolatiedag Geluiddemping en trillingsisolatie van installaties in gebouwen Ingenieurshuis Antwerpen 23 september 2016 Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 1 OVERZICHT 1. Normalisatie 2. Watertoevoer 3. Sanitaire apparaten 4. Waterafvoer Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 2 1

2 1. NORMALISATIE Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 3 Overzicht Belgische bouwakoestische normen Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 4 2

3 NBN S :2008 (woningbouw) Beperking van het installatielawaai van technische uitrustingen > 1,5m 0,5m 0,5m 0,5m L AinstalnT, L,1 10 Aeq LAeq L = 10 lg 3 T + T + T k 10 lg 3T 10,2 10 Aeq,3 10 = k L Aeq Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 5 NBN S :2008 (woningbouw) Beperking van de overschrijding van het achtergrondniveau in woon- en slaapkamers «aan» «uit» > 0,5m «aan» L AS,max L Aeq 1,5m VB : In slaapkamer (stel k = 0 db) wordt een achtergrondniveau L Aeq,T = 22 db (bron uit) en een L AS,max,T = 29 db (bron aan) vanwege een waterafvoerleiding. De overschrijding bedraagt bijgevolg 7 db. De situatie voldoet niet aan verhoogd comfort : overschrijding > 3 db en L AS,max,T > 28 db De situatie voldoet aan normaal comfort : overschrijding > 3 db maar L AS,max,T 30 db! Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 6 3

4 2. WATERTOEVOER Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 7 Bronnen van lawaai Luchtgeluiden Contactgeluiden Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 8 4

5 Algemene maatregelen Inplanting Groeperen van geluidproductieve en geluidgevoelige ruimten Zowel ten aanzien van naastliggende appartementen (aard van lokalen langs gemene muur), bovenliggende en onderliggende appartementen (al dan niet zelfde planindeling) als binnen éénzelfde woning Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 9 Algemene maatregelen Bevestiging Vermijden van directe contacten met lichte, buigstijve wanden (snelbouw, gipsblokken, cellenbeton ) Af te raden Aan te raden Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 10 5

6 Aandachtspunten watertoevoer Oorzaken Turbulenties in de tappunten Turbulenties bij sectiewijzigingen of scherpe bochten Vullen van reservoirs Waterslag Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 11 Aandachtspunten watertoevoer Waterdruk - snelheid +6 db per waterdrukverdubbeling Beperk tot 3 bar aan de tappunten [Henderieckx, WTCB TS 1975] [Henderieckx, WTCB TS 1981] +12 db per debietverdubbeling (bij cavitatie, plotse sprong van ongeveer 5 db) Beperk tot 2 m/s in kelderverdiepingen en technische ruimten 1,5 m/s in verticale kokers 1 m/s in bewoonde ruimten Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 12 6

7 Aandachtspunten watertoevoer Voorkom turbulenties Scherpe bochten vermijden: vloeiende (gebogen) bochten i.p.v. kniestukken (kniebochten) (5 db winst) Vermijd vernauwende fittingen (bv. in perskoppelingen in Alu-PEX): het optreden van cavitatie leidt tot extreme verhogingen van het lawaainiveau Wel mogelijk onder zeer lage stromingssnelheden (tot 1 m/s). Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 13 Aandachtspunten watertoevoer Bevestiging van watertoevoerleidingen Steeds aan zware wanden Niet aan woningscheidende wanden Niet inwerken in akoestisch gevoelige wanden indien toch ingewerkt, buizen met zachte kunststof (schuimisolatie) mantel voorzien (- 6 db) of slangen uit een soepel isolatieschuim aanbrengen (-13 db) vertakkingen, kniestukken en koppelingen bijkomend omwikkelen soepel poreus materiaal, om contactbruggen te vermijden na het inmetselen of inpleisteren inwerken in een standaard harde kunststof mantelbuis leidt echter niet tot een significante verbetering. Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 14 7

8 Aandachtspunten watertoevoer Bevestiging van watertoevoerleidingen Gebruik akoestische beugels met soepele inlage - 4 à 7 db t.o.v. star gebeugeld aan massieve wanden - 2 à 3 db t.o.v. star gebeugeld aan metal stud wanden Waterslag vermijden Beperken van de leidinglengte van het tappunt naar de eerstvolgende vertakking Beperken stromingssnelheid door deze leiding Beperken sluitingssnelheid van eengreepsmengkranen, vlotterkranen en magneetventielen Plaatsen van waterslagdemper Correcte dimensionering en plaatsing van waterslagdemper nabij de kraan/klep (bv. wasmachine) Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 15 Case studies renovatie Voorzetconstructie L AS,max : vóór: 49,7 db na: 27,2 db Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 16 8

9 Case studies renovatie Verplaatsen douche slaapkamer ouders slaapkamer kind 2 dressing ouders L AS,max : vóór: 42,4 db na: 33,1 db (L AS,max k < 30 db) Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide SANITAIRE APPARATEN Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 18 9

10 Kranen Klassen ISO/CEN ISO 3822 normenreeks: meetmethode voor Appliance sound pressure level L ap (db) EN 817: akoestische classificatie voor kranen opgesteld, gemeten bij 3 bar: Klasse I: L ap < 20 db Klasse II: L ap < 30 db Unclassified: L ap >= 30 db Kranen van akoestische klasse I zijn bijgevolg de stilste, maar binnen die klasse kunnen nog verschillen van meer dan 5 db optreden! Trillingsontkoppeling Samen -4 db Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 19 Bad, douche, toilet, lavabo Trillingsontkoppeling Ontdreuning metaalplaat mat van minstens 1 kg/m² gietijzer mat van minstens 3 kg/m² kunststof geen ontdreuning nodig alternatief: Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 20 10

11 4. WATERAFVOER Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 21 Bijdragen tot het installatielawaai Voorbeeld luchtgeluid 23 db montagewand standleiding beugel kokerwand 28 db Slaapkamer V = 30 m³ h = 2,8 m contactgeluid 26 db 40 cm liggende leiding 60 cm Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 22 11

12 Globale ontwerpparameters Architecturaal ontwerp Specifieke akoestische maatregelen veelal niet nodig indien leidingkokers niet grenzen aan geluidgevoelige ruimten Indien niet mogelijk: beperk aantal aangrenzende zijden plaats in aangrenzende ruimte Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 23 Globale ontwerpparameters Materiaal standleiding PVC standleiding in voorbeeld verzwaarde geluidarme kunststof standleiding: -5 db mofloze gietijzeren standleiding: -7 db Diameter standleiding 110 mm in voorbeeld Bij toenemende diameter vergroot ook het buisoppervlak en bijgevolg ook het afgestraalde geluidniveau. Correctiewaarden: diameter 90 mm 100 mm 110 mm 125 mm 160 mm 200 mm kunststof leidingen -2 db -1 db 0 db +1 db +3 db +5 db metalen leidingen -1 db -0.5 db 0 db +0.5 db +1.5 db +2.5 db Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 24 12

13 Globale ontwerpparameters Richtingsveranderingen / verslepingen Vermijd richtingsveranderingen 2 bochten van 45 min. 25 cm Valhoogte 1 verdieping in voorbeeld max +3 db +2 db +1 db +15 db!! +6 à 9 db Aansluiting op liggende leiding ook met 2 bochten van 45 en minstens 25 cm recht stuk ertussen Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 25 Globale ontwerpparameters Volume van de ontvangstruimte voorbeeld gaat uit van 30 m³ per verdubbeling van volume: -3 db Doorvoeringen door vloer- en wandconstructies: flexibel uitvoeren starre contacten vermijden afdichting met minerale wol of gelijkwaardig in combinatie met afkitting in soepel blijvend materiaal geen harde schuimafdichtingen (PUR e.d.) toepassen indien andere leidingen door kokerwanden gaan: geen star contact met de uitsparing maken (bv. manchet of soepele kitvoeg) rekening houden met brandeisen zie TV 254 ook geen star contact tussen afvoerleiding en koker (bv. door valspecie) Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 26 13

14 Ontwerpparameters m.b.t. de luchtgeluidbijdrage Leidingisolatie Minerale wol of opencellige flexibele schuimen: -5 db tot -11 db In combinatie met een zware luchtdichte buigslappe buitenlaag: -11 tot -20 db Geen thermische geslotencellige schuimen! veelal verhoging van de lawaaiproductie Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 27 Ontwerpparameters m.b.t. de luchtgeluidbijdrage Opbouw van de schachtwand In het voorbeeld Schachtopbouw (platen) Gewicht [kg/m²] R w + C [db] 1 x 12,5 mm gipskartonplaat (GKB) x 12,5 mm gipskartonplaat (GKB) x 12,5 mm gipskartonplaat (GKF) x 12,5 mm gipsvezelplaat mm plaatmateriaal + 40 mm steenwol aan schachtzijde x 12,5 mm gipskartonplaat (GKF) + 40 mm steenwol aan schachtzijde x 12,5 mm gipskartonplaat (GKF) + 40 mm steenwol aan schachtzijde x 12,5 mm gipsvezelplaat + 40 mm steenwol aan schachtzijde x 12,5 mm gipsvezelplaat + 40 mm steenwol aan schachtzijde x 12,5 mm gipskartonplaat (GKB) aan weerszijden van een stijl- en regelwerk, spouw 40 mm gevuld met minerale wol Bron: ISSO-NTR 3216:2012 Wandopbouw (massief) Gewicht [kg/m²] R w + C [db] 70 mm cellenbeton (gasbeton) mm gipsblokken mm cellenbeton mm cellenbeton mm kalkzandsteen mm metselwerk mm kalkzandsteen mm kalkzandsteen mm kalkzandsteen mm massief beton mm massief beton Bron: ISSO-NTR 3216:2012 Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 28 14

15 Ontwerpparameters m.b.t. de luchtgeluidbijdrage Bekleding van de schachtwand In het voorbeeld: 4-zijdig bekleed -1 db -3 db -5 db -9 db Dikte van de bekleding In voorbeeld: 4 cm Indien 10 cm: -1 db Minimaal aanbevolen dikte: 3 cm Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 29 Ontwerpparameters m.b.t. de luchtgeluidbijdrage Koppelingsoppervlakte In voorbeeld: aan 3 zijden gekoppeld aan de ruimte Ongeveer 3 db per halvering van de koppelings-oppervlakte voorbeeld -1.5 db -4 db Kokerwanden steeds onkoppelen van de montagewand (bij voorkeur ook van vloer en plafond) Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 30 15

16 Ontwerpparameters m.b.t. de contactgeluidbijdrage Massa van de montagewand Ontkoppelen! In het voorbeeld: 300 kg/m² vb. 13 cm gietbeton of 17,5 cm volle kalkzandsteen Kunststof leidingen: +6 db per oppervlaktemassa-halvering Metalen leidingen: +3 db per oppervlaktemassa-halvering 400 kg/m² aanbevolen Geen montage in de lichte kokerwanden Montagewand zoveel mogelijk afschermen door koker of voorzetwand Kokerwanden soepel aansluiten metselwerk: soepele stroken + soepele kitvoeg gipsplaten: soepele kit Type beugels Beugels met rubberen inlage steeds aanbevolen Bij kunststofleidingen: +2 à 3 db t.o.v. starre beugels Eventueel bijkomende elastische koppelstukken Zeer belangrijk m.b.t. afstraling naar achterliggende ruimte (buren) Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 31 Uit de praktijk Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 32 16

17 Meer info WTCB Contact 2015/3 WTCB Contact 2016/3 Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 33 Beheersing van lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Lieven De Geetere, WTCB, afdeling akoestiek 3 e akoestische isolatiedag Geluiddemping en trillingsisolatie van installaties in gebouwen Ingenieurshuis Antwerpen 23 september 2016 Lieven De Geetere 23/09/ e akoestische isolatiedag Lawaai van watertoevoer en afvoerleidingen Slide 34 17