Breinpoort. Jaardocument concern GGzE JAARDOCUMENT GGZE 1

Transcriptie

1 Breinpoort Jaardocument concern GGzE JAARDOCUMENT GGZE 1

2 Toelichting Dit publieke jaardocument is een aanvulling op het officiële jaardocument van concern GGzE. De drie peilers van het Planetreegedachtegoed (betere zorg, helende omgeving en gezonde organisatie) met de twaalf onderliggende componenten geven structuur aan dit document. De quotes die door het gehele jaardocument heen zijn opgenomen zijn antwoorden van willekeurige medewerkers en cliënten op de vraag Wat is jouw moment van 2012?. Het officiële document staat gepubliceerd op Publiek jaardocument GGzE 2012 Colofon Oplage 3200 exemplaren Redactieadres Afdeling Communicatie GGzE Intern postvak DP3902 postbus AX Eindhoven Teksten Arnold Otten, Karin Quint, José van der Waerden en afdeling Communicatie Beeldmateriaal Bram Saeys, fotografie Vormgeving Huisdrukkerij GGzE Drukwerk GrafiPrint, Eindhoven Dit jaardocument is met zorg samengesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van concern GGzE. 2 JAARDOCUMENT GGZE 2012

3 Inhoudsopgave Betere zorg Raad van Bestuur Raad van Bestuur: Meer betrokkenheid, meer verbinding 4 Opgaan voor het Planetree-label 7 Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Nieuwe cultuurprogramma s 10 Gastvrijheid beloond met 4 sterren 12 Belevingsgerichte zorg: meer aandacht voor individuele wensen 13 Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Your Sensational Brain 15 Changes: het onderste uit de kan voor zwerfjongeren 16 Dynamische websites voor een dynamische organisatie 17 Uitstekende behandeling en zorg Dubbele diagnose: betere kwaliteit van leven 20 Allerjongsten gescreend op autisme 21 FACT gaat zich nu écht ontwikkelen 22 Idiomes spreekt uw taal 24 Palliatieve zorg 25 Gezond eten, drinken en bewegen Eten gaat weer een feesje worden 28 Wekelijks sportuurtje woonbegeleiding 29 Samenwerking met PSV smaakt naar meer 30 Aanvullende zorg en zingeving Wellnessmiddag een succes 32 Verwenzorg in alle soorten en maten 33 Mindfulness bij mensen met autisme 34 Helende omgeving Menswaardige technologie E-Lab is proeftuin 38 Als eerste certificaat informatie veiligheid behaald 39 Trots op de High Care Unit 40 Gezonde organisatie dragen bij aan gezondheid De Boei Kunst: zichtbaar actief 42 Stijlvol en uitnodigend dorpsplein 43 Positieve rol van vrienden, familie en gemeenschap Prominentere rol familie en naasten 44 Plan voor fusie van De Boei, MSS en woonbegeleiding 46 Tevreden cliënten Cliënten praten en denken mee bij GGzE 50 Mening van cliënten peilen heel zinvol 51 Tevreden en gemotiveerde medewerkers Het Nieuwe Werken: een cultuuromslag 52 Spoedeisende psychiatrie wint JAK Award 53 Heftige tijd voor de OR 54 Secretaressen volgen met succes opleiding 55 Gezonde financiële resultaten Eigen bijdrage: ja, nee of... toch weer ja? : markeringsjaar 59 DBC-systeem heeft grote financiële gevolgen 60 Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden Belanghebbenden praten mee over beleidsplan 62 Raad van Toezicht: Tempo voor sommigen moeilijk te volgen 63 In het kort Meerjarendoelstellingen 66 Kerngegevens GGzE en De Boei 68 Bestuur concern GGzE 70 Werkgebied 71 Balans en resultatenrekening 72

4 Raad van Bestuur Raad van Bestuur Meer betrokkenheid, meer verbinding Een goed jaar. Wie alle plussen en minnen bij elkaar ziet, kan niet anders dan concluderen dat 2012 voor GGzE een goed jaar was. Een jaar met veel mooie momenten, maar ook een jaar met minder goed nieuws. En een jaar dat gekenmerkt werd door een vrijwel continue onzekerheid over de toekomst. Wat wordt er in politiek Den Haag vandaag bedacht en wat wordt er morgen beslist? In dat onzekere decor hield GGzE zich prima staande. En werd de toekomst voorbereid. Een onzekere toekomst met ondanks dat een heldere toekomstvisie was het laatste jaar van de nu afgelopen beleidsperiode die in het teken stond van het beleidsplan Van Goed naar Beter. Op weg naar Breinpoort Als de bestuurders Marie-Louise Vossen en Joep Verbugt op die periode terugkijken, constateren ze dat ruim vijftig van de zestig nauwkeurig beschreven doelen ook daadwerkelijk zijn gehaald. De tevredenheid bij zowel cliënten als medewerkers is gestegen, er zijn minder gegronde klachten, het aantal separaties is lager en de financiële situatie is sterk verbeterd, zo somt Joep Verbugt een aantal resultaten op. Om vervolgens wat nader terug te kijken naar de hoogtepunten van het afgelopen jaar. De opening van de High Care Unit en het E-Lab zijn mooie voorbeelden van technische innovaties waarmee we bezig zijn. Verder zijn we blij dat de medezeggenschap dit jaar is verbeterd en we hebben ons mooie dorpsplein geopend. We zijn eigenlijk continu in beweging. Die beweging was niet altijd alleen maar positief. Bezuinigingen leidden tot minder populaire maatregelen zoals het sluiten van afdelingen, het beëindigen van aflopende contracten en het verplaatsen van werknemers naar andere afdelingen. Klopt, reageert Joep Verbugt. Aan de andere kant kun je ook zeggen dat we niemand hebben hoeven ontslaan. Volgens de bestuursvoorzitter is die verplaatsing iets waar medewerkers aan zullen moeten wennen. Nou ja, verplaatsing, nuanceert Marie- Louise Vossen, mensen zullen moeten wennen aan een meer flexibele werkhouding. Je zult als organisatie moeten meebewegen met de zorgvraag. Dat vereist een bepaalde mate van flexibiliteit. In 2012 hebben we wat dat betreft de eerste, kleine stapjes gezet op het terrein van een andere urenindeling en de eerste aanzet tot het nieuwe werken. De ontwikkeling in die richting is onomkeerbaar. Dat vraagt veel aandacht, ja en een hele goede communicatie, maar we moeten er wel naar toe. Kansen De bezuinigingen en de onzekerheid hingen in 2012 soms als donkere wolken boven de organisatie. Joep Verbugt wil er niet te lang bij stil staan. De externe druk, de eisen op het gebied van resultaten en transparantie, het neemt allemaal toe. En de middelen nemen af. Dat is niks nieuws meer. Alleen moet je daar als organisatie niet in blijven hangen. Juist in deze tijd moet je vooruit durven kijken; waar zijn we heel goed in, waar liggen de kansen. Dat is ook de spirit die we hebben neergelegd in het 4 JAARDOCUMENT GGZE 2012

5 nieuwe beleidsplan voor de komende drie jaar. Richt de focus op al die dingen waar we goed in zijn en zet die meer in de etalage. Kijkend naar 2013 laat de Raad van Bestuur zich ook niet leiden door het onzekere politieke klimaat dat momenteel in Nederland heerst. Joep: De trend is duidelijk. Die is niet best, zeker niet als je kijkt naar mensen die het meest kwetsbaar zijn. Voor die mensen gaan de ontwikkelingen veel te snel. Die komen in de problemen. Ook voor andere mensen geldt dat er meer op de eigen verantwoordelijkheid wordt gefocust en dat ook instellingen als de onze niet zonder meer uitkomst kunnen bieden. Er zal meer in de gemeenschap moeten plaatsvinden. En dus, zo constateert Joep, zal ook GGzE zich nog meer in die gemeenschap moeten profileren. We zullen de betrokkenheid van de directe omgeving moeten vergroten; verbindingen leggen, met PSV, met de Design Academy, met de corporatie Slimmer Leven die uit Brainport is voortgekomen, met de scholen, het bedrijfsleven. Meer betrokkenheid, meer verbinding, dat wordt een belangrijke taak. Raad van Bestuur Integratie naar voren Marie-Louise Vossen onderschrijft die visie. In de komende jaren zal GGzE zich ontwikkelen tot een soort romp-ggz, waarin we specialistische zorg organiseren. Ik hoop daarbij dat er landelijke consensus ontstaat over het concentreren van bovenregionale specialismen. Het zou slecht zijn als er op dat gebied, terwijl de middelen en de mensen schaars zijn, een concurrentiestrijd ontstaat. Daarnaast denkt Marie-Louise dat er een integratie naar voren zal plaatsvinden. Die richting is al duidelijk ingezet. GGzE zal meer actief worden in wijken, bij huisartsen. Die eerste lijn wordt belangrijker. Daar zullen we er zelf mede voor moeten zorgen dat de gang naar de tweede lijn beperkt wordt. Overigens, welke ontwikkeling ook zal plaatsvinden, altijd zal het uitgangspunt blijven om goede, mensgerichte zorg te leveren. Preventie Als we kort de blik richten op de langere termijn stelt Joep Verbugt, toch wel verrassend, dat hij denkt dat op termijn de aandacht voor preventie weer zal toenemen. Als samenleving zijn wij doorgeschoten in ons streven naar beheersing en controle, vindt hij. En als je doorschiet, volgt bijna automatisch een stroom naar de andere richting. Maar er zijn ook wetenschappelijke argumenten. Vijfenzeventig procent van de psychiatrische aandoeningen ontstaat in de adolescentie. Als je dat weet, biedt dat ook een mogelijkheid om er gericht op in te spelen. Meer preventie kan veel ellende voorkomen. En dus uiteindelijk winst opleveren. Maar juist een onderdeel als preventie wordt momenteel uit alle plannen geschrapt. Klopt, weet Joep, maar dat gaat veranderen als we laten zien wat er allemaal mogelijk is. Hetzelfde geldt volgens Marie-Louise Vossen voor de forensische zorg. Een sector waar ook fors op bezuinigd wordt. Een derde deel van de mensen die in de gevangenis zitten heeft een psychiatrische problematiek. Verreweg het grootste deel recidiveert, wat weer leidt tot hoge, extra maatschappelijke kosten en 2012 JAARDOCUMENT GGZE 5

6 Raad van Bestuur menselijke ellende. Als je die groep eerder in beeld hebt als psychiatrie, eerder kunt behandelen, dan kun je veel problemen voorkomen. Toch lijkt de tijd daar nu nog niet rijp voor. Joep Verbugt: Maar de zorg ontwikkelt zich in een golfbeweging. Kijk naar 1918 toen het hier allemaal begon. Toen werkten cliënten in de tuin, in het onderhoud en kookten ze zelf. Precies hetgeen waar we nu ook weer mee bezig zijn Planetree 2013 moet het jaar van het Planetree-label worden. De bestuurders winden er geen doekjes om. Dat label moeten we halen. We denken dat we goed bezig zijn, laat nu een onafhankelijke organisatie dat maar eens toetsen. Druk? Ja, misschien legt het extra druk op plekken waar we nog slagen moeten maken. Dat is dan maar zo. We vinden Planetree belangrijk. En niet alleen wij, maar we merken duidelijk dat dat voor een steeds groter deel van de organisatie geldt. Met Planetree weten we of mensen tevreden zijn, weten we of we het goed doen. Kom maar op met dat rapport en laat maar weten of dat beeld dat wij van onszelf hebben ook echt klopt. Maar er staat nog veel meer te gebeuren. In 2013 worden verschillende bouwactiviteiten opgeleverd waaronder een nieuwe locatie voor GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatrie, de renovatie van het Ketelhuis en de nieuwbouw van GGzE centrum psychotische stoornissen. Verder wordt FACT inhoudelijk verder uitgerold, wordt er gestreefd naar een wachtlijstvrije organisatie en staan er nog nieuwe samenwerkingsverbanden op de rol was een dynamisch jaar, maar 2013 zal niet anders zijn. En 2014 ook niet, dat durf ik nu al wel te zeggen, lacht Marie-Louise Vossen. 6 JAARDOCUMENT GGZE 2012

7 Knoop doorgehakt over opgaan voor Planetree-label We gaan er voor Het was een vraag die in 2012 keer op keer gesteld werd: Zijn we er klaar voor? Daarmee werd bedoeld of er voldoende vertrouwen is om op te gaan voor het Planetree-label. Aan het eind van het jaar werd de knoop doorgehakt: ja, we durven het aan. De mens voorop, dat is het uitgangspunt van de Planetree-visie. Al zo n drie jaar is het de rode draad in de werkwijze van GGzE. De organisatie vult dit in op basis van de drie pijlers van Planetree: betere zorg, een helende omgeving en een gezonde organisatie. Meer concreet krijgt het vorm via de twaalf Planetree-componenten. Dat zijn bijvoorbeeld gezond eten, drinken en bewegen, menswaardige technologie, tevreden cliënten en aanvullende zorg en zingeving. Raad van Bestuur Maar hoe weet je nou of je het echt goed doet? Er bleek behoefte te zijn aan een ijkpunt. Collega s stelden ons de vraag: wanneer doen we het nu goed?, vertelt Ellen Knippers, één van de Planetree-coördinatoren. Een belangrijke reden om op te gaan voor het officiële Planetree-label, een kwaliteitscertificaat. Zo n label biedt houvast. Je wordt namelijk op 156 criteria beoordeeld, dus je weet waar je aan moet werken en of je op koers ligt. Bijschaven Omdat GGzE alleen wil opgaan voor het label als de managers er vertrouwen in hebben, was hun mening bepalend. De Planetreecoördinatoren hielden daarom in 2012 verschillende bijeenkomsten. Ook voerden ze individuele gesprekken. Om te horen wat er nog ontbreekt en waar managers ondersteuning bij nodig hebben, licht Ad van Oostrum toe. En om uiteindelijk een ja of nee te horen op de vraag Zijn we er klaar voor?. Het groene licht kwam, maar er zijn nog zeker punten die verbeterd moeten worden. Dat is niet erg, want daar hebben we nog tijd voor. Inmiddels is duidelijk dat er in heel 2013 activiteiten in het teken van het Planetree-label staan. De officiële aanvraag om getoetst te worden moet de deur uit, er is een uitgebreid zelfassessment in te vullen en de verbeteringen moeten op tijd klaar zijn. Want als alles volgens plan verloopt, komen in september de Planetree-beoordelaars naar GGzE. Zij praten onder meer met focusgroepen. Dat zijn groepen waarin cliënten zitten of medewerkers. Maar ook groepen met familie of en met vrijwilligers. Met de focusgroepen werken we al langer, vertelt Ellen Knippers. Zij geven aan wat er in hun ogen wel en niet goed gaat. Ook afgelopen jaar hebben we veel aan ze gehad JAARDOCUMENT GGZE 7

8 8 JAARDOCUMENT GGZE 2012

9 Betere zorg

10 Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Nieuwe cultuurprogramma s gaan over houding en gedrag Hoe gaan we met Meer vertrouwen en minder regeltjes, problemen aanpakken in plaats van afschuiven, oprechte aandacht tonen, de verbinding zoeken en doen waar je goed in bent. Het zijn belangrijke elementen in de cultuurprogramma s waarmee GGzE in 2012 is begonnen. De invulling kan verschillen, maar Planetree is het vertrekpunt. We spelen allemaal in hetzelfde elftal. Enthousiast vertellen de divisiedirecteuren van GGzE over de cultuurprogramma s die vorig jaar gestart zijn. Volgens Marieleen Bouts (divisie Jeugd- en volwassenenpsychiatrie), Ankie Lubbers (divisie Volwassenen- en ouderenpsychiatrie) en Lucian van Heumen (De Woenselse Poort) is hiermee een goede en toekomstgerichte weg ingeslagen. Als je de Planetree-visie van mensgerichte elkaar om? zorg blijvend in de haarvaten van GGzE wil krijgen, is een cultuurverandering noodzakelijk. De programma s geven daar handen en voeten aan. Gehoord worden Het gaat om houding en gedrag van medewerkers onder elkaar, met leidinggevenden en cliënten, zegt Lucian van Heumen. Na een grote reorganisatie bij De Woenselse Poort in 2011 moest daar eerst de rust terugkeren. Nu zijn ze er klaar voor om het cultuurtraject op te pakken. We zijn begonnen met een nulmeting. Daaruit kwam naar voren dat medewerkers meer waardering verlangen, meer ruimte en betere communicatie met leidinggevenden. Ze willen gehoord en gezien worden. Met de input van de teams en leidinggevenden zijn onder de noemer Cultura verschillende activiteiten gestart bij De Woenselse Poort. Eén daarvan is presentiebenadering. Dat gaat over aandacht, liefdevolle bejegening en tijd geven aan elkaar; je in de cliënt verplaatsen, contact houden met medewerkers. Zo ging het management voor het eerst bij alle teams langs om gelukkig nieuwjaar te wensen. Op afdeling Long Care is een groepsdienst ingevoerd, gaat Lucian verder. Draai je die dienst, dan ben je permanent in de groep aanwezig. Zodat je er écht voor de cliënten kunt zijn. Samen successen vieren en delen, ook dat hoort erbij. Net als complimenten geven en zichtbaar plezier hebben in je werk, met elkaar en met de cliënt. Er moet gelachen kunnen worden. Vertrouwen Ankie Lubbers geeft aan dat de cultuurprogramma s eigenlijk een logisch gevolg zijn van maatschappelijke ontwikkelingen. Op allerlei gebieden verlangen we meer van cliënten, familie en vrijwilligers. Het gaat over eigen kracht, minder regeltjes en meer verantwoordelijkheid. De Wmo is daar een goed voorbeeld van. Maar ik zeg dan ook: Act what you preach. Binnen zo n context kun je je medewerkers toch niet klein houden? Laat zaken los, geef afdelingen een eigen budget met taakstelling en de ruimte om zelf accenten te leggen. 10 JAARDOCUMENT GGZE 2012

11 Bij de Divisie Volwassenen- en ouderenpsychiatrie staan herstelondersteuning en talentontwikkeling centraal. Voor dat laatste wordt gebruikgemaakt van het talentprogramma Strength Finder. Dat gaat ervan uit dat je vooral doet waar je goed in ben. Een collega heeft weer andere sterke punten. Als je onderling goed samenwerkt, vorm je samen een geweldig sterk team. Verbinding De rode draad van het cultuurprogramma bij divisie Jeugd- en volwassenenpsychiatrie is verbinding, vertelt Marieleen Bouts. Vanuit die gedachte zijn we gaan kijken waar winst zit voor cliënt en medewerker, met Planetree als kapstok. Dat leidde al snel tot resultaat. Als wij een kind behandelen, blijkt soms dat ook bij de ouder psychiatrische problematiek speelt. Maar omdat bij volwassenen een wachtlijst is, konden we zo n ouder niet gelijktijdig helpen. Dat is natuurlijk niet de beste zorg volgens Planetree. Daarom hebben we tussen beide centra de verbinding gelegd. Nu kunnen ouders wél meteen instromen. Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Om het programma vorm te geven, kiest Marieleen er bewust voor om langs bestaande activiteiten de Planetree-meetlat te leggen. Het ziekteverzuimtraject is daar een voorbeeld van. We hebben goed gekeken naar onze cultuur op dat gebied, zowel rondom proces als taalgebruik. Praten we nou met of vooral óver medewerkers? Hoe spreken we onze mensen aan in de uitnodigingen van de bedrijfsarts? Is dat eigenlijk wel Planetree? Inmiddels zijn er al zaken aangepast, vertelt ze. Tijd is rijp Hoewel elke divisie z n eigen cultuurprogramma heeft, zijn er zeker overlappingen. Blijkbaar is bij iedereen de tijd rijp om bepaalde zaken nu op te pakken. Zo vinden ze het alle drie belangrijk dat medewerkers hun verantwoordelijkheid (mogen) pakken als dat nodig is. Doe het gewoon, pak het zelf maar op, moedigt Lucian medewerkers aan. Dat is een veel betere houding dan je verschuilen achter zaken als het mag niet van de manager of dit kan niet binnen de Diagnose Behandel Combinatie (DBC). Ankie vindt het jammer dat, als er iets fout gaat, te vaak de schuld bij de ander wordt gelegd. We moeten niet denken in kleine belangen, het gaat om één GGzE; we staan allemaal in dienst van dat ene elftal. Dus begin bij jezelf en sta toe dat anderen fouten kunnen maken. Uiteindelijk gaat het erom hoe we met elkaar omgaan, vult Marieleen aan. Je kunt veel van elkaar leren, dus zoek de verbinding. De cultuurprogramma s lopen enkele jaren door, zodat veranderingen geleidelijk aan kunnen inslijten. Ankie: Een cultuur zit in de genen en de stenen. Dat heeft tijd nodig JAARDOCUMENT GGZE 11

12 Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Beloond met vier sterren GGzE is gastvrij. Dat vindt ook de landelijke organisatie Gastvrijheid met Sterren. In het voorjaar van 2012 kwamen auditors op bezoek op Landgoed De Grote Beek. Hun conclusie: een beloning van vier van de vijf mogelijke sterren en daarmee een stijging van één Gastvrijheid ster ten opzichte van het jaar ervoor. Maar... wat betekent gastvrijheid eigenlijk voor GGzE? Binnen tien seconden de telefoon opnemen, een koekje bij de koffie, parkeerplaatsen voor bezoekers. Jazeker, het valt allemaal on- kleurt der dat containerbegrip gastvrijheid. Maar, zegt stafmedewerker van de Raad van Bestuur Ad van Oostrum direct, voor ons Planetree groen betekent het veel meer dan uiterlijkheden. Een gastvrije organisatie laat vooral zien dat mensen er toe doen; cliënten, naasten, medewerkers, bezoekers, leveranciers. Zo breed is het. Gastvrijheid is bijvoorbeeld ook het meer inzetten van ervaringsdeskundigen en als organisatie onderkennen dat je niet overal goed in bent. Dat je bereid bent om deskundigheid bij collega s of kennis van buiten naar binnen te halen, omdat je weet dat dat beter is voor de cliënten. Als één van de Planetree-coördinatoren legt Ad logischerwijs ook de link tussen gastvrijheid en Planetree. Gastvrijheid kleurt Planetree groen. Als je goed kijkt kun je het koppelen aan bijna alle Planetree-componenten. Gastvrijheid is de invulling van wat we vinden. Andere bril Op weg naar het Planetree-label werd wel de vraag gesteld waarom GGzE ook aan deze benchmark mee moest doen. Ad van Oostrum: Het is altijd goed als anderen binnen je organisatie meekijken. De Planetree-certificering richt zich specifiek op de Planetreecomponenten. We vonden het goed als er ook eens door een andere, externe bril gekeken werd. En dat gebeurde. De auditoren spraken met de cliëntenraad en met het management en er werd een rondgang over het landgoed gemaakt. Design Academy Ook in 2013 wordt gastvrijheid weer met een hoofdletter geschreven. Samen met de Design Academy wordt bijvoorbeeld gewerkt aan de verbetering van het way-finding. Ofwel, hoe vind je makkelijk de weg op het terrein van De Grote Beek, in een gebouw, maar ook in de organisatie. Vooral dat laatste vindt Ad belangrijk. Hoe vinden medewerkers elkaar, hoe slagen we erin de krachten intern en extern nog beter te bundelen, in het belang van onze cliënten, hoe zorgen we ervoor dat niet alleen de cliënten, maar ook de medewerkers meer regie, meer verantwoordelijkheid gaan nemen, hoe gaan we ze het vertrouwen geven dat daarvoor nodig is? Er is nog werk genoeg. Natuurlijk, maar de trots over wat we allemaal al heel goed doen, die mag ook wel eens de boventoon voeren. Misschien dat die vier sterren ook wat dat betreft een goede functie hebben. 12 JAARDOCUMENT GGZE 2012

13 Belevingsgerichte zorg De één staat graag vroeg op, de ander slaapt liever uit. De één maak je blij met een wandeling of uitstapje, de ander is een echte huismus. De één geniet van een gezamenlijke maaltijd, de ander wil per se alleen eten. Zoveel mensen, zoveel wensen. Daarop inspelen, dát is belevingsgerichte zorg. Afgelopen jaar zijn medewer- Meer kers daar bewuster mee bezig geweest, onder andere vanuit Planetree. Menselijke interactie en liefdevolle bejegening aandacht voor individuele wensen GGzE centrum ouderenpsychiatrie is één van de centra van GGzE waar medewerkers actief aan de gang gaan met belevingsgerichte zorg. Het resultaat: creatieve ideeën en tevreden cliënten. Belevingsgerichte zorg past heel goed bij de mensen met wie ik werk, de ouderen, vertelt verpleegkundig begeleider Monique Mentink. Zij verblijven vaak al lang bij GGzE en de kans is groot dat ze niet meer weggaan. Focussen op hun problemen levert weinig meer op. We ontkennen die niet, maar kiezen vooral voor: eruit halen wat er nog inzit. In z n algemeenheid betekent dit dat de dagelijkse gang van zaken minder strak geregeld is dan vroeger. Mensen mogen naar eigen wens kiezen hoe laat ze opstaan, met wie en waar ze eten, wat ze wel en niet graag doen. Voor iedereen werkt dit beter. Het legt minder druk op cliënten en daardoor hoef je minder strijd te leveren. Ideeën Twee keer per jaar inventariseren medewerkers officieel bij de cliënt of er speciale wensen zijn. Teamleden brainstormen over het invullen van die wensen, de persoonlijk begeleider kiest er haalbare ideeën uit en gaat daarmee aan de slag. En als we tussendoor ergens tegenaan lopen, pakken we dat natuurlijk ook op. Praktijkvoorbeeld: een mevrouw wil niet met anderen aan tafel en eet daarom altijd in haar eentje in het restaurant op Landgoed De Grote Beek. Op een gegeven moment durft ze daar niet meer heen te gaan. Wat nu? Monique: We kenden haar wens: alleen eten, maar wel graag op mooi servies. Dus hebben we bedacht om bij Albert Heijn kant-enklaar maaltijden te kopen waarvan we weten dat ze die lekker vindt. Dat eten serveren we netjes op haar kamer. Het werkt. Mevrouw vindt het prima, ze eet alles op en dat is maar goed ook. Want anders zou ze gewoon níet eten, behalve de hele dag koekjes om haar maag te vullen. Soms worden bij het uitvoeren van de wensen mantelzorgers of vrijwilligers ingeschakeld. Dat aspect krijgt in 2013 extra aandacht. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten: mantelzorgers worden meer betrokken bij hun naaste, iets wat vele graag willen en GGzE kan hierdoor meer wensen vervullen JAARDOCUMENT GGZE 13

14 We kregen een nieuwe zorgtrajectbegeleider. Deze heeft wél een klik met mijn man. Hij is onze steun en toeverlaat, hij helpt ons de goede richting in. Ik hoop dat we hem kunnen houden. Hannie Voets, mantelzorger Het jaar stond in het teken van kennismaken, want ik ben in maart bij GGzE komen werken. Nieuwe mensen en andere werkwijzen, voor mij een plezierige kennismaking. Opvallend vond ik de aandacht voor ehealth. Reginald Snijder, communicatieadviseur 14 JAARDOCUMENT GGZE 2012

15 Cliëntenzorg is de primaire taak van GGzE. Maar wie even om zich heen kijkt, ziet dat in de omgeving van onze cliënten veel onbegrip leeft over het hebben van een psychiatrische stoornis en de gevolgen die dat heeft. Dit onbegrip draagt niet bij aan een sneller herstel. De omgeving informeren, helpen en voorlichten hoort daarom ook bij onze primaire taak. Roelof Kleppe, Geneesheer-directeur GGzE, vindt dat we wel degelijk een voorlichtende taak hebben. Ondanks dat veel mensen te maken hebben met een psychiatrisch probleem en we allemaal in onze omgeving de gevolgen wel eens ervaren, is er veel onkunde en onbegrip. Bij het publiek is enerzijds sprake van fascinatie, maar anderzijds is er toch ook iets van schrik. Bij een confrontatie met een verwarde medemens draaien velen toch liever om. Men wil misschien wel begrip opbrengen, maar weet meestal niet hoe. Your Sensational Brain Voorlichting belangrijke taak Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Toen Roelof Kleppe in 2012 werd gevraagd om mee te werken aan het project Your Sensational Brain, in ontdekmuseum Discovery Centrum Continium in Kerkrade, was hij snel enthousiast. In dat museum hebben we in drie situaties bezoekers laten kennismaken met wat er in je hersenen gebeurt als je een psychische of psychiatrische aandoening hebt. Bezoekers konden zelf ervaren wat het betekent als je hersenen je als het ware voor de gek houden. Leuke ervaring De tentoonstelling trok tienduizenden bezoekers. Ik vond het een erg leuke ervaring, kijkt Roelof Kleppe terug. Voor herhaling vatbaar? Ja, wat mij betreft wel. Maar Kleppe ziet nog meer mogelijkheden om mensen te informeren. Een mooie expositie waarin technologie en geestelijke gezondheidszorg gecombineerd worden in het Evoluon, ziet hij bijvoorbeeld wel zitten. En we zijn in 2012 gestart met gezamenlijke projecten met de Design Academy. Die samenwerking wil ik graag verder intensiveren. In een nauwere samenwerking met scholen in de regio ligt sowieso nog een uitdaging, vind ik. In dat kader wil Kleppe ook graag werk maken van een internationaal project onder de titel Mental Health First Aid, een project dat mensen in staat stelt om een soort eerste hulp te bieden bij geestelijke problematiek. Roelof Kleppe: Samenwerking met scholen, universiteiten, er zijn nog genoeg mogelijkheden. En nee, we mogen onze primaire taak niet uit het oog verliezen, maar deze voorlichtende taak hoort daar ook voor honderd procent bij JAARDOCUMENT GGZE 15

16 Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Stijging jeugdwerkloosheid baart zorgen Veel zwerfjongeren leven niet voor niets op straat. Ze hebben psychiatrische problemen, een verslaving of allebei. Om deze jongeren een blijvend andere toekomst te geven, moet je alles uit de kast trekken. Daarom werkt GGzE mee in het project Changes: het Changes, dat in 2012 van start ging. Met behulp van Changes wil de gemeente Eindhoven dat in 2014 zestig procent van alle zwerfjongeren in de regio een dak boven onderste uit hun hoofd heeft. GGzE, Neos en Het Leger des Heils hebben daarvoor de krachten gebundeld. Twee jaar lang worden zo n 170 zwerfjongeren begeleid naar een normaal leven. Niet eerder was de hulp zo langdurig. de kan voor We hebben een lange adem, zegt zorgadviseur Heike van Riel van GGzE. Zij screent de jongeren op psychiatrische problematiek of verslaving. Ook bekijkt ze welke behandeling mogelijk is. zwerfjongeren Ik schat dat 80 procent van de zwerfjongeren een ernstig probleem heeft, al is dat niet altijd meteen zichtbaar. Veel jongeren komen uit beschadigde gezinnen. Ze kampen met een hechtingsstoornis of trauma. Bij anderen spelen niet eerder gesignaleerde problemen zoals autisme en ADHD een rol. Fasen Changes kent verschillende fasen. Eerst melden de jongeren zich aan bij het Neos Vraagpunt, de voordeur van het project. Of ze worden aangemeld door bijvoorbeeld politie of maatschappelijk werk. Wie in het traject past, krijgt een persoonlijk begeleider toegewezen. Samen stellen ze een plan op om op alle levensgebieden, wonen, werk/scholing, relaties, de zaken op orde te krijgen. GGzE bekijkt of er sprake is van psychiatrische problematiek en biedt waar nodig behandeling aan. Over het startjaar 2012 is Heike van Riel positief. Ik zie veel meer samenwerking met de gemeente. Hierdoor kunnen we jongeren helpen in het oerwoud rondom school, uitkering en wonen. En het contact met jobcoaches en scholen is ook uitgebreid. Binnen GGzE zelf heeft het project eveneens effect. Je zoekt sneller collega s op die vanuit hun deskundigheid kunnen helpen. Als voorbeeld noemt ze het hulpaanbod van KOPP (Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen). Werkloosheid Zorgen zijn er ook, want door de crisis groeit de jeugdwerkloosheid. Heel lastig. Laatst had een jongen eindelijk een eigen dak boven zijn hoofd en alles leek voor elkaar. Opeens verliest hij zijn baan; hij werd met zijn 0-uren contract gewoon niet meer opgeroepen. Maar Changes houdt hem in beeld en geeft niet op. Iedereen is heel gedreven. Ze halen het onderste uit de kan. Ik ben ervan overtuigd dat het uiteindelijk vruchten afwerpt. In 2013 introduceert Changes homeless sms. Zwerfjongeren kunnen hiermee onderling en met hun begeleiders gratis en beveiligd sms en. Zo kunnen ze informatie uitwisselen en afspraken checken. 16 JAARDOCUMENT GGZE 2012

17 Beter vindbaar Dynamische websites voor een dynamische organisatie Iedere organisatie heeft een website. In 2012 is informatieverstrekking via het wereldwijde web dan ook een niet meer weg te denken als onderdeel van het totale pakket aan marketing- en communicatiemiddelen. De websites van GGzE en De Woenselse Poort werden in het afgelopen jaar volledig vernieuwd. Een nieuwe uitstraling, meer en actuelere informatie en meer mogelijkheden, bijvoorbeeld voor het plaatsen van afbeeldingen en films. Dat waren de belangrijkste redenen om in 2011 te starten met een weg die in januari 2012 leidde tot de lancering van de nieuwe website van GGzE en een klein half jaar later ook die van De Woenselse Poort. De lancering was een mooi moment, vertelt webmaster Kristel van Ham, maar het echte werk begon toen pas. Een statische website past niet bij een dynamische organisatie als GGzE. Daarom ligt er een sterke nadruk op het goed onderhouden en actueel houden van de informatie op de site, aldus communicatieadviseur Prisca Thijssen. Als afdeling Communicatie staan we natuurlijk relatief ver af van de dagelijkse praktijk op de centra. Daarom zijn binnen de centra zogenoemde webcare-teams ingericht. Die zijn verantwoordelijk voor de input en voor het vernieuwen van de eigen pagina s op de site. Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Voortvarend De webcareteams gingen voortvarend aan de slag. Welke informatie willen we communiceren, waar heeft onze doelgroep behoefte aan, wat kunnen we vertellen over regelgeving, ziektebeelden, praktische informatie. Bij het ene centrum gaat dat sneller dan bij het andere, realiseert Kristel zich. Dat is niet erg. Over het algemeen ontmoeten we veel enthousiasme, zeker ook als de medewerkers van het webcare-team voldoende medewerking krijgen binnen hun eigen centrum. Het is toch vaak even zoeken naar de juiste weg om alle beschikbare informatie uit het centrum te verzamelen en om die vervolgens te vertalen naar een goede tekst voor de website. Ondersteuning Webmaster Kristel van Ham biedt ondersteuning in dat traject. Eens in de zes weken sluit ik, samen met een communicatieadviseur, aan bij het overleg van het webcareteam. Dan heb ik ook de statistieken die aangeven hoe vaak de diverse pagina s bezocht zijn. We kijken dan waar hulp nodig is, waar mensen tegenaan lopen. Daarnaast hebben we in 2012 praktische workshops georganiseerd en daar gaan we in 2013 mee door. Doel is dat het actualiseren van de eigen webpagina s routine wordt. Volgens Prisca draagt goede en actuele informatie ook bij aan een betere vindbaarheid. Daardoor komen mensen eerder op je website, krijgen ze een beter beeld van de organisatie en dat leidt uiteindelijk misschien ook tot meer aanmeldingen. Dat is echt iets om rekening mee te houden JAARDOCUMENT GGZE 17

18 Een normaal jaar waarin ik Na negentien maanden mijn taken prima uitgevoerd wachten bij Portaal 040 kon heb: aardappels schillen, tafels ik naar een andere plek. Het afhalen, de plaats vegen, mijn was wennen in zo n grote kamer schoonmaken en kleren groep. Maar ook prettig dat wassen. Het is fijn als alles het een vaste club met rustige soepel verloopt. mensen is. Roland, cliënt Hendrik, cliënt Ik was veel bezig met het transformatiejaar volgens de Mayakalender. 21 december gaf niet de omslag waarop ik had gehoopt, maar ik heb toen wel online mee gemediteerd met een gathering in Jeruzalem. Toch een kroon op het jaar. Pascale van Son, gastvrouw/vrijwilliger

19 In juli werd mijn derde tijdelijk contract bij GGzE niet verlengd. Een andere baan vinden lukte niet. Voor afgestudeerde vormgevers is er weinig werk. Gelukkig kon ik na een half jaar weer op het secretariaat aan de slag. Jeroen van Hoof, secretariaatsmedewerker 2012 JAARDOCUMENT GGZE 19 Ik was bang dat ik mijn dochter in haar laatste jaar op school niet kon helpen, maar ze heeft hele goede punten gehaald. Iedereen was trots. Nu zit ze op een andere school, want ze wil kok worden. Filiz, cliënt

20 Uitstekende behandeling en zorg Betere kwaliteit van leven Dubbele diagnose vereist geïntegreerde behandeling Voor de behandeling van een psychiatrische stoornis ga je naar een GGZ-instelling. En mensen met verslavingsproblematiek kunnen in Brabant terecht bij Novadic Kentron. Maar wat nu als er sprake is van een psychiatrische stoornis én verslaving, een zogenoemde dubbele diagnose. Dat vraagt een bijzondere aanpak. Psychiatrische problemen en verslavingsproblematiek hebben invloed op elkaar. Vaak is het één het gevolg van het ander. Beide problemen apart en na elkaar behandelen leidt meestal niet tot het gewenste resultaat. Geïntegreerd behandelen, dát is de oplossing. Al in het begin van deze eeuw kwamen er bij GGzE initiatieven van de grond om te komen tot deze vernieuwende vorm van behandelen. Er kwam een stuurgroep die deskundigheidsbevorderingstrajecten initieerde en een flink aantal, voornamelijk klinisch werkende verpleegkundigen en ambulante teams, werden getraind. Iets te enthousiast Ondertussen zijn we acht jaar na die eerste aanzet die GGzE als één van de koplopers in Nederland op de kaart zette. Maar hoe is het nu? Wordt er ondertussen overal geïntegreerd behandeld? Stuurgroepvoorzitter Albert Dijkhuizen en stuurgroeplid Matty Timmermans constateren gezamenlijk dat er op diverse plaatsen binnen GGzE goede stappen voorwaarts zijn gezet. Maar, zo zegt Albert Dijkhuizen, de praktijk laat zien dat het nog lang niet overal in de organisatie is neergedaald. Hoe dat komt? Misschien dat we als stuurgroep iets te ver, iets te enthousiast voor de troepen uit hebben gelopen. Aan de andere kant zijn met het management gewoon harde afspraken gemaakt over de invoering van geïntegreerd behandelen. Het moet dus gewoon onderdeel worden van jaar- en behandelplannen. Lastig Het geïntegreerd behandelen is, gezien de toch vrij moeizame invoering, misschien wel lastiger dan het lijkt. Matty Timmermans onderkent dat. Je moet op een gestructureerde manier aandacht besteden aan zowel de psychiatrische stoornis als aan de verslaving. Daarbij moet je goed kijken naar de fase waarin de cliënt verkeert en naar de relatie tussen de beide stoornissen. Dat is lastig. Soms ook wel frustrerend omdat vooruitgang maar moeizaam zichtbaar wordt. Toch wijzen onderzoeken uit dat geïntegreerd behandelen de kwaliteit van leven van een cliënt verbetert. Albert Dijkhuizen: Daarom is het zaak dat GGzE in 2013 de draad ook weer oppakt. Samen, management en stuurgroep Dubbele Diagnose, bepalen waar, bij welke centra de accenten worden gelegd, kartrekkers in de teams aanstellen die als een soort katalysator de zaak scherp houden, een werkgroep instellen, waarbij een van de stuurgroepleden aansluit en dan aan de slag. Doen wat we afgesproken hebben. Een dubbele diagnose vereist een geïntegreerde behandeling. Zo simpel is het eigenlijk. 20 JAARDOCUMENT GGZE 2012

21 Kinderen vanaf 1 jaar al screenen op een mogelijke autismespectrumstoornis (ASS) en dan passende begeleiding inzetten. GGzE begon daar in 2012 mee, in samenwerking met ZuidZorg, Kentalis en Combinatie Jeugdzorg. Kinderen kunnen er veel aan hebben, maar het startjaar maakte wel iets duidelijk: de gevoelens van ouders vragen om de nodige aandacht. Kleintjes die het hele traject doorliepen, kwamen via signalering (consultatiebureau ZuidZorg) en diagnostiek (GGzE en Kentalis) bij begeleiding (Kentalis en Combinatie Jeugdzorg) terecht. Met deze kinderen gaat het nu veel beter, vertelt gezondheidszorgpsycholoog Karen Geerts van GGzE centrum kinderen- en jeugdpsychiatrie. En dat is waar we het uiteindelijk voor doen: kinderen zo optimaal mogelijke ontwikkelingskansen bieden. Dat kan alleen als je via de juiste samenwerking alles zo vroeg mogelijk in gang zet. Toch moeten er in 2013 zaken aangepast worden, vinden de samenwerkingspartners. We zien namelijk minder kinderen dan verwacht ten opzichte van plaatsen waar vergelijkbaar gewerkt wordt, gaat Karen Geerts verder. Hoe dat komt, wordt uitgezocht. Allerjongsten gescreend op autisme Rekening houden met gevoelens van ouders Uitstekende behandeling en zorg Vragenlijst Mogelijk is het consultatiebureau nog niet gewend aan de nieuwe werkwijze. Die houdt onder meer in dat, na een eerste signaal van de verpleegkundige, de consultatiebureau-arts samen met ouders een vragenlijst invult over gedrag, communicatie, spelen enzovoorts. We merken dat er weinig lijsten binnenkomen. Misschien wordt er te weinig aan gedacht of vinden artsen het lastig om ASS bij ouders aan te kaarten, oppert Karen Geerts. Het kan ook zijn dat ouders afgeschrikt worden door de volgende stap: meteen een GGZ-onderzoek. Daarom introduceren we in 2013 een tussenstap: een informatief gesprek waarin een medewerker van en bij GGzE uitlegt wat een onderzoek inhoudt en wat eruit kan komen. Als ze dat fijn vinden dan kan zo n gesprek ook op het consultatiebureau plaatsvinden. Verwerken De gevoelens van ouders spelen sowieso een grote rol. Wij dachten: we zorgen voor een kort traject. Dat is niet belastend en geeft snel duidelijkheid. Nu blijkt dat ouders het érg snel vinden gaan. Ze hebben tijd nodig om zaken te verwerken, moeten emotioneel naar een nieuwe fase toegroeien. Ook om die reden bouwen we de tussenstap in. Als kinderen eenmaal begeleid worden, reageren ouders juist heel positief. Ze zijn erg enthousiast over het behandelaanbod, want ze zien dat het effect heeft. De samenwerking met de partners verloopt prima. We overleggen regelmatig om zaken aan te passen. Als alles eenmaal goed staat, willen we in 2013 bekijken of we er wetenschappelijk onderzoek aan kunnen koppelen. Om te kijken wat vroege screening oplevert JAARDOCUMENT GGZE 21

22 Wijkgerichte teams Eén team hulpverleners dat mensen met ernstige psychische problemen thuis ondersteunt. Snel, gericht en samen met andere organisaties. Het geeft cliënten meer regie over hun eigen leven, verbetert de zorg en vermindert hierdoor crisissituaties. FACT gaat Zo werkt Functie Assertive Community Treatment (FACT). Bij De Woenselse Poort doen ze dat al enkele jaren. GGzE startte in 2012 met een pilot en rolt FACT in 2013 verder uit. ondersteunen cliënten thuis Uitstekende behandeling en zorg zich nu écht ontwikkelen Elk FACT-team is breed samengesteld: een psychiater, GZpsycholoog, casemanager, SPV er, trajectbegeleider, verpleegkundig specialist, ervaringsdeskundige en woonbegeleider. Afhankelijk van het soort team kan er ook een verslavingsdeskundige, maatschappelijk werker of andere deskundige in zitten. Mijn team heeft bijvoorbeeld iemand die gespecialiseerd is in autisme, vertelt casemanager Charlotte Pietersz. Ze nam in 2012 deel aan de pilot en is nu meewerkend voorvrouw van een FACT-team dat Veldhoven als thuisbasis heeft. Werken volgens FACT is voor de meeste GGzE-onderdelen anders dan voorheen, toen hulpverleners vaak los van elkaar ondersteuning gaven. Je bent nu als team verantwoordelijk voor een cliënt, aldus Charlotte. Elke ochtend beginnen we met een digitaal FACT-bord overleg. Dan spreken we concreet af wie wat voor welke cliënt gaat doen. Er is meer structuur, meer discipline. En doordat je vrijwel alles in je eigen team kunt regelen, heb je geen last meer van wachtlijsten of wachttijden. Vroeger moest je eerst een afspraak maken, of wachten op de goedkeuring op een aanvraag. Wennen Voor cliënten is de nieuwe werkwijze even wennen. Hadden ze voorheen één vaste contactpersoon, nu krijgen ze meer gezichten te zien. Maar als het nodig is ook meer zorg, aldus SPV er Ruud Reurling. Want als het met iemand een tijdje slechter gaat, bestaat de mogelijkheid die cliënt dagelijks te bezoeken. Dit kan een opname voorkomen. Vroeger was daar geen tijd voor omdat je alles alleen moest doen. Nu deel je taken met collega s én je betrekt de cliënt er actiever bij. Die wordt meer regisseur van zijn eigen zorg. Ook voor sommige medewerkers is dat best wennen, vult Charlotte aan. Zij moeten leren om cliënten los te laten. Ruud is meewerkend voorman van het FACT-team van de Omslag, onderdeel van De Woenselse Poort. Omdat dit een forensisch karakter heeft, heet het ForFACT. Het multidisciplinaire ForFACT-team ondersteunt al ruim drie jaar cliënten in de thuissituatie, vanuit de gedachte: wat is er in de leefomgeving van deze cliënt nodig? Dat is niet altijd gemakkelijk. Wij hebben te maken met justitiële aspecten als dwang, risicotaxatie en strenge regels. Soms staat dat op gespannen voet met zorg. Dat het team van de Omslag er toch in slaagt goede resultaten te 22 JAARDOCUMENT GGZE 2012

23 boeken, bleek in september ForFACT ontving toen het keurmerk van de Stichting Centrum Certificering ACT en FACT. Een uitgebreide toetsing ging hieraan vooraf. Samenwerking Binnen een FACT-team elkaars kwaliteiten kennen is erg belangrijk, vertelt Reurling. Maar ook een goede samenwerking met netwerkpartners in de wijk. Gelukkig gaat dat steeds beter. Zij zien dat via FACT zaken echt aangepakt worden. En dat ze met hun vraag bij ons terecht kunnen. Er zijn al organisaties die ons werkruimte aanbieden. Die zeggen: praten jullie hier maar met deze mensen, dan komen ze eerder dan dat ze naar jullie locatie toe moeten. Wat hem betreft kan zo n samenwerking niet nauw genoeg zijn. Zo zou ik het liefst wekelijks met een woningcorporatie actuele zaken bespreken. Je kweekt dan onderling vertrouwen en een gevoel van dat je samen een stuk maatschappelijke verantwoordelijkheid oppakt. Want het gaat niet alleen om zorg, vindt Reurling. Wij zijn ook bezig met bijvoorbeeld het voorkomen van overlast. Uitstekende behandeling en zorg In de wijk Wijkgericht werken betekent ook in de wijk zitten. De zeven FACTteams die in 2013 aan de gang gaan, zijn verspreid over Eindhoven (drie teams) en de regio (vier teams). Ze hebben heel diverse uitvalsbases. Het ene team werkt vanuit een beschermde woonvorm, het andere vanuit een verzorgingshuis. Er is een team dat in een medisch centrum zetelt, terwijl een ander onderdak heeft bij De Boei. In alle stadsteams zit een medewerker van Novadic Kentron. Bij GGzE staan we nu nog aan het begin. In 2013 zullen we steeds meer ons voordeel doen met de methodiek, verwacht Pietersz. Ze hoopt snel kennis uit te wisselen met ForFACT. Ruud Reurling: Daar staan wij uiteraard volledig open voor. Samen optrekken zorgt er juist voor dat je snel kunt schakelen. Hij pleit daarom voor een overkoepelend overleg van alle FACT-teams, inclusief ForFACT. Dan ben je veel beter op de hoogte van de specifieke kennis binnen een team. En kun je daar dus sneller gebruik van maken. Vrijheid 2013 wordt een belangrijk jaar voor FACT. De ontwikkeling zal in belangrijke mate afhangen van een aantal aspecten, stellen Charlotte Pietersz en Ruud Reurling. Zoals goede technologische voorzieningen om mobiel te kunnen werken. Maar ook een actuele, dynamische sociale kaart van Eindhoven en de regio, bijvoorbeeld via een app op de telefoon. Maar vooral belangrijk is de vrijheid van handelen. Het zijn stevige teams die zelf, of in overleg met collegateams, veel kunnen opknappen. Daar moeten ze de ruimte voor krijgen JAARDOCUMENT GGZE 23

24 Centrum voor anderstaligen Onszelf overbodig maken. Dat zou het allermooiste zijn. Assistent-centrummanager Erwin Roefs is heel helder over de stip op de horizon die hij voor Idiomes, het centrum waar psychische hulp aan anderstaligen wordt verleend, in de verte ziet. Of het er ooit Idiomes van komt, dat is op dit moment echter de vraag. Sinds de openstelling van het centrum, in juli 2012, is het aantal medewerkers namelijk al verdubbeld. Uitstekende behandeling en zorg spreekt Anderstaligen blijken de weg naar de reguliere geestelijke gezondheidszorg in Nederland maar moeilijk te vinden. En dus blijven veel psychische problemen buiten beeld, achter de voordeur. Uit onderzoek blijkt dat anderstaligen, vaak ook mensen die geworteld zijn in een andere culturele omgeving, een hoge drempel uw taal ervaren als het gaat om de stap naar gezondheidszorg en dus bijvoorbeeld naar GGzE. De taal, het stigma van de psychische zorg, de westerse kijk op problematiek, de angst voor moeilijke formulieren; de mogelijke oorzaken van het zorgmijden zijn uiterst divers, weet ook Erwin Roefs. Idiomes werkt drempelverlagend. Er zijn geen wachtlijsten, veel minder formulieren en als er bijvoorbeeld geen verwijsbrief is dan is dat niet direct een probleem omdat wij de cliënt kunnen ondersteunen met het verkrijgen ervan. Ook de benadering is vervolgens volledig toegespitst op de doelgroep. GZ-psycholoog Emel Özbek: Uiteraard leveren we in eerste instantie kwalitatief goede zorg, maar bij deze doelgroep betekent dat ook dat er aandacht is voor hun cultuur en wat bijvoorbeeld een migratie naar Nederland betekent. Ze hebben iemand tegenover zich die zelf weet hoe het is om hulp te zoeken en op te groeien in een ander cultuur. We merken dat ook aan het groeiend aantal aanmeldingen, zonder dat we veel aan promotie hebben gedaan. Ze weten ons vooral te vinden via mondtot-mond-reclame. Verbinding Bij Idiomes kunnen mensen terecht voor kortdurende ambulante zorg. Voor meer specialistische en complexe trajecten wordt veelal doorverwezen naar andere GGzE-centra. Erwin Roefs: Een belangrijke taak voor de komende tijd is om de samenwerking met de centra te verbeteren. Hulpverleners van ons kunnen cliënten op een ander centrum tijdelijk begeleiden of hulpverleners van andere centra kunnen een deel van de behandeling bij ons doen. De begeleiding van die overgang en de kennisoverdracht vanuit onze organisatie is een belangrijk speerpunt. Ons doel is het bedienen van een groep mensen die nu te weinig zorg krijgt. Daarvoor is de verbinding tussen Idiomes, de diverse gezondheidscentra in de regio en de andere GGzE-centra veel belangrijker dan een autonome groei van Idiomes zelf. Die groei is ook nooit ons doel geweest. Het gaat ons om een goede kwaliteit van zorg. 24 JAARDOCUMENT GGZE 2012

25 Palliatieve zorg Er komt de laatste jaren steeds meer aandacht voor palliatieve zorg, de zorg in de laatste levensfase. Ook binnen de psychiatrie dringt de kennis door dat cliënten in de laatste fase van hun leven een begeleiding op maat verdienen. In 2012 startte bij GGzE een Met je werkgroep palliatieve terminale zorg. Katrien Hendriks kan gezien worden als één van de belangrijkste ambassadeurs van een gerichte palliatieve zorg binnen GGzE. Enkele jaren geleden al besloot ze haar kennis op dit gebied te ver- voelsprieten groten. Nu is ze gespecialiseerd verpleegkundige, onder meer als het gaat om palliatieve zorg. Uit een landelijk onderzoek van het Trimbos instituut, maar ook uit eigen waarnemingen en gesprekken met collega s groeide het besef dat het beter kon. Verpleeg- vooral kundigen voelden zich er ook niet prettig bij; hadden de indruk dat de zorg in die laatste fase niet optimaal was. De deskundigheid binnen GGzE vergroten, dat was de eerste en belangrijkste insteek van de nieuwe werkgroep. Eigenlijk moeten we onszelf op termijn overbodig maken, stelt Katrien. Uitstekende behandeling en zorg Mobiel team Maar zover is het nog niet. Daarom is afgelopen jaar een mobiel palliatief team ingericht. Dat is een multidisciplinair samengesteld team met een arts of psychiater, palliatief verpleegkundige, verpleegkundig begeleider, geestelijk verzorger, specialist ouderengeneeskunde en een extern palliatief arts. Dat team brengt op de locatie van de cliënt de expertise. Wat dat inhoudt? Luisteren, heel specifiek en individueel kijken naar de vraag en de mogelijkheden binnen de afdeling, met de familie, met je voelsprieten vooral. Soms is onze hulp daarna niet meer nodig, soms blijven we voor een langere periode kind aan huis. Terminaal? Volgens Katrien Hendriks is palliatieve zorg bezig aan een razendsnelle opmars bij GGzE. Gelukkig maar, reageert ze. Te vaak nog wordt het begrip palliatief verward met terminaal. De palliatief gerichte aandacht komt veel eerder. En je kijkt veel breder; somatisch, maar ook spiritueel en psychosociaal. En niet alleen naar de cliënt, heel nadrukkelijk ook naar de naasten. Ook complementaire zorg kan deel uitmaken van het werk. Geur, muziek, massage, het kan er allemaal aan bijdragen dat een cliënt een fijne, laatste levensfase heeft. Voor 2013 hoopt Katrien dat de in gang gezette sneeuwbal verder zal doorrollen en steeds groter wordt. Op landelijk gebied draagt ze daar zelf aan bij, binnen GGzE is de basisstructuur er ondertussen op ingericht. We gaan stappen maken, klinkt het enthousiast. Maar het is ook zo mooi om hier mee bezig te zijn. Om juist in die laatste fase een rol te mogen vervullen JAARDOCUMENT GGZE 25