Beleidsplan Synagoge Coevorden

Transcriptie

1 Stichting Synagoge Coevorden Beleidsplan Synagoge Coevorden Inleiding Eind 2012 is de Stichting Synagoge Coevorden opgericht, met als doelen: 1 Het beheren en onderhouden van de synagoge. 2 Het zoeken naar een passende bestemming van de synagoge. 3 Het op schrift stellen, uitdiepen en publiceren van de geschiedenis van de joodse inwoners in Coevorden en het overbrengen van de geschiedenis aan de jeugd van het lager en voorgezet onderwijs. 4 Het plaatsen van Stolpersteine voor de woningen van joodse medeburgers, die in 1942 zijn afgevoerd. 5 De jaarlijkse herdenken van de Jom Hashoa. 6 Het verrichten van al wat met het bovenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. De stichting beoogt het algemeen nut en heeft geen winst oogmerk. Probleemstelling Aan een aantal doelen wordt uitvoering gegeven, zoals: 1 Aan het plaatsen van Stolpersteine. 2 Aan de herdenking van de Jom Hashoa. 3 En aan het houden van lezingen over de recente geschiedenis van de joodse inwoners in Europa. Aan de resterende doelen is nog geen uitvoering gegeven om verschillende redenen, zoals: 1 Geen eenduidigheid in het bestuur (2 oorspronkelijke bestuursleden zijn binnen korte tijd al vertrokken). 2 Gebrek aan financiële middelen. 3 De onzekere eigendomsverhouding en mogelijke verkoop van het gebouw (synagoge + rabbijnshuis) aan derden door de gemeente Coevorden. 4 Het ontbreken van een totaal plan voor de toekomst, waarin zowel het beheer als de activiteiten in en rondom het gebouw behoren te zijn vastgesteld. Pas wanneer er duidelijkheid is en er een plan ligt, goedgekeurd door het bestuur van de Stichting Synagoge Coevorden, het bestuur van de gemeente Coevorden en enkele culturele organisaties in Coevorden, kan begonnen worden met een publiciteitscampagne, fondsenwerving en uitvoering van de te stellen doelen in het plan. 1

2 Het opstellen van het plan 1 Algemeen Om een plan met voldoende onderbouwing op te zetten zijn goede contacten nodig met soortgelijke organisaties is de omgeving. Daartoe zijn bezoeken gepland en afgelegd. Er is een bezoek gebracht aan de synagoge te Zuidlaren, Bourtange, Emmen en aan die in Elburg, waarbij die van Elburg en Bourtange echt professioneel zijn ingericht en eveneens professioneel beheerd worden. Op het programma staan nog bezoeken aan enkele synagogen in Noord Nederland. Uit de gesprekken komt een aantal zaken duidelijk naar voren, namelijk: 1 Dat het gebouw altijd in bezit is van de gemeente van vestiging of van een andere stichting, die de gebruikers een symbolisch bedrag als gebruiksvergoeding laten betalen. Wel zijn aan het gebruik en beheer specifieke voorwaarden en eisen gesteld. 2 Dat het maken van een goed doortimmerd plan absoluut noodzakelijk is en dat de opstartperiode wel 3 tot 5 jaar in beslag kan nemen, afhankelijk van de ingewikkeldheid van de materie. 3 Dat er een aantal personen en organisaties zijn, die hulp kunnen bieden bij het opstellen van plannen en bij de realisatie ervan. 4 Dat alle genoemde synagogen zijn aangesloten bij Syneon te Aalten (de overkoepelende organisatie van Synagogen in Noord en Oost Nederland). Het plan, dat we zullen moeten maken, zal dan ook vooral steunen op informatie, die we verzameld hebben en nog zullen gaan verzamelen: 1 Van de verschillende synagogen. 2 Van de diverse instanties, die zich bezig houden met de geschiedenis van het joodse leven in Nederland in het algemeen en in Coevorden in het bijzonder. 3 En ook van de culturele organisaties in Coevorden en omgeving. 2.1 Het gebouw Het gebouw, bestaande uit een synagoge en rabbijnshuis, is eigendom van de gemeente Coevorden, en is een rijksmonument. Het zal, gezien de geschiedenis van Coevorden, een blijvend cultureel monument dienen te blijven, dat goed onderhouden dient te worden en opengesteld voor het publiek. Om hieraan te kunnen voldoen zal de gemeente het gebouw in eigendom dienen te houden en het beheer overdragen aan een Stichting (bijvoorbeeld een nieuw op te richten Stichting Beheer Synagoge Coevorden). Het geheel is in de 70 er jaren gerenoveerd, maar is duidelijk aan een hernieuwde renovatie toe, terwijl ook de isolatie te wensen over laat, evenals de verwarmingsinstallatie. De toiletruimte ontbreekt en ook de aansluiting op de riolering ontbreekt. Om het gebouw goed te kunnen beheren zal eerst een inspectierapport opgesteld dienen te worden door een daarvoor gespecialiseerd bedrijf, bijvoorbeeld door Monumentenwacht Drenthe te 2

3 Zweeloo. Tevens zal in het rapport een duurzaamheids analyse moeten worden opgenomen om het onderhoudsplan voor de toekomst op te stellen. Overleg met en adviezen van de organisatie Stichting Drents Monument en van Stichting Oude Drentse kerken zullen hierbij van nut zijn. 2.2 Indeling van het gebouw en mogelijke activiteiten Het gebouw, gedeeltelijk 2 verdiepingen, beslaat een grondvlak van ca 200 m2 en bestaat uit: 1 De sjoel van ca 100 m2 met ca 25 m2 verdiepingsruimte. 2 Het rabbijnshuis met grondvlak van ca 100 m2 met diverse kleine ruimtes, zoals gang, woonkamer, reinigingskelder (mikwe), opkamer, keuken, serviceruimte en een verdieping van ca 30 m2. Het rabbijnshuis is uniek te noemen in Nederland en dat zouden we graag weer in vooroorlogse tijd terug willen brengen. De sjoel is met een oppervlakte van 100 m2 verreweg de grootste in Drenthe (vergelijk de synagoge van Emmen met ca 60 m2 en die van Zuidlaren met ca 30 m2). De sjoel biedt een aantal mogelijkheden: 1 Het houden van lezingen en voordrachten. 2 Het houden van herdenkingen. 3 Het houden van tentoonstellingen, zowel vaste en tijdelijke. Bij het bepalen, welke zaken hiervoor in aanmerking komen, zal gesproken worden met het Herinneringscentrum Westerbork, het Joods Historisch Museum in Amsterdam, Syneon te Aalten en met de beide musea in Coevorden, namelijk het Stedelijk Museum (Arsenaal) en het Museum Thijnhof (in de voormalige muziekschool) en met culturele verenigingen en kerkelijke organisaties in Coevorden en omgeving (ook in Duitsland). Op de zolderverdieping van het rabbijnshuis is ruimte voor vergaderingen, documentatie en studie, op te zetten in overleg en samenwerking met het archief van de gemeente Coevorden en met de Historische Vereniging Coevorden. 2.3 Wettelijke voorschriften Afhankelijk van het aantal bezoekers zal het gebouw moeten voldoen aan een aantal wettelijke eisen. Deze zullen de herinrichtingskosten beduidend kunnen beïnvloeden. Te denken valt aan vluchtroutes, brandblusinstallatie, toiletruimte, verlichting, beveiliging, etc., één en ander in overleg met gemeente, politie en brandweer. 2.4 Slotconclusies t.a.v. het plan voor het gebouw Eerst bepalen hoe de staat van het gebouw is, dan een keuze maken, wat we met het gebouw willen doen, daarna volgen daaruit de noodzakelijke aanpassingen en kosten. Voor een goede realisatie van het gehele plan, zal de gemeente het gebouw in beheer moeten geven aan onze Stichting. Wel zal het gebouw een renovatie moeten ondergaan, waarbij een goed en degelijk gebouw ontstaat : 3

4 1 Met de juiste monumentale uitstraling 2 En met vooral in de eerste 10 jaar geringe onderhoud en energiekosten. De Stichting zal het beheer voeren, zoals wordt afgesproken in een overeenkomst met de gemeente. Overigens is in Zuidlaren de synagoge eigendom van Stichting Oude Drentse kerken, een onderdeel van Stichting Drents Landschap. In Elburg is er een beheerstichting en een stichting vrienden van de synagoge, die voor de inkomsten zorgt. Met de notaris zal overleg gevoerd moeten worden hoe beide stichtingen zich tot elkaar verhouden. Vooral wanneer het batig saldo van een ANBI organisatie ten goede dient te komen van een andere ANBI organisatie. 3 De mogelijke activiteiten De volgende activiteiten zouden kunnen worden ontwikkeld, waarvan enkele reeds bestaan: 1 Herdenking Jom Hashoa; (reeds sinds enkele jaren traditie). 2 Het leggen van de Stolpersteine; (sinds november 2014 is hiermee begonnen. Totaal zijn nu 11 stenen gelegd en er zullen nog ca 125 moeten volgen). 3 Lezingen over culturele onderwerpen, die de stad Coevorden betreffen. 4 Lezingen over onderzoek in het gemeentelijk archief over de joodse en andere inwoners in Coevorden. 5 Muziekavonden; indien dit gebouw ervoor geschikt is, waarbij rekening wordt gehouden met andere gelegenheden in Coevorden waar concerten plaats vinden. 6 Tentoonstellingen; van kunst op het gebied van de joodse cultuur, de Jodenvervolging, de vernietigingskampen, de relaties met joodse bevolking juist over de grens, gebruiksvoorwerpen, documenten uit Coevorden over de joodse inwoners, etc. 7 Filmvoorstellingen over de geschiedenis van de joodse bevolking in Nederland en Coevorden. 8 Andere activiteiten, die een culturele grondslag hebben, zoals die reeds hebben plaats gevonden en weer zijn gepland. Overleg met de aanwezige musea in Coevorden is vanzelfsprekend. Ten aanzien van de genoemde onderwerpen is overleg met culturele verenigingen in Coevorden en met de Historische Vereniging Stadt en Heerlickheydt Coevorden gewenst. Bij het opstellen van het plan voor activiteiten in het gebouw zou gebruik gemaakt kunnen worden van een daartoe geëigend bedrijf, zoals Cultuurproject te Apeldoorn of Nibag te Hengelo. Niet vergeten mag worden hoe we de joodse begraafplaats in Coevorden inpassen in de plannen. 4

5 Nog nader uit te werken door het bestuur 4 Overleg met partners in Coevorden en omgeving, en met joodse organisaties Het is noodzakelijk om op korte termijn overleg te hebben met de verschillende genoemde instanties. Voorgesteld wordt dat de bestuursleden Barend Faddegon, Henk Dijkema en Roel Pepping, hierin weer het voortouw nemen. Hierbij dient het gezamenlijk belang van de behulpzame organisaties en van de stad Coevorden centraal te staan. Ook zijn er reeds grensoverschrijdende contacten gelegd met het Förderverein Günter Frank Haus in Neuenhaus (D). 5 Activiteitenplan Na afronding van bezoeken en besprekingen met belanghebbenden en gezaghebbende instanties zal een op reële mogelijkheden gebaseerd activiteitenplan worden opgesteld. 6 Tijdsplan Gezien het feit dat er veel werk moet worden verzet, zou het volgende streefplan kunnen dienen als leidraad, maar suggesties zijn welkom: a Overleg en besluitvorming over eigendom en beheer van het gebouw, uiterlijk september b Oprichting Stichtingen beheer en (bijvoorbeeld) vrienden van. september c Overleg en plan opstellen met culturele organisaties, musea, etc. in Coevorden, najaar d Start publiciteit en fondsenwerving; najaar e Realisatie renovatie werkzaamheden, zodanig dat het gebouw gereed is voor activiteiten op in de loop van f Inrichting van het gebouw en rabbijnshuis, in de loop van 2016 g Werven vrijwilligers ten behoeve van het herinrichten en opfrissen van de ruimtes, vanaf najaar 2015 en vrijwilligers voor de uitvoering van de activiteiten in de synagoge vanaf voorjaar h Start culturele activiteiten met ingang van september i Het streven is om voor het seizoen een bijdrage te leveren aan de culturele agenda van de gemeente Coevorden. 7 Financiën Er zal een duidelijke kostenbegroting moeten komen van de diverse werkzaamheden. We kunnen niet alles eigenhandig uitvoeren, dus zal er een beroep moeten worden gedaan op vrijwilligers en op deskundige organisaties. Dit kost geld en ondersteuning van Stichting Drents Monument en Stichting Drents Landschap voor het binnenhalen van de benodigde gelden en subsidies is daarbij gewenst. 8 Publiciteit, website, dag en weekbladen Gedurende de plan en realisatiefase zal op gezette tijden informatie worden verstrekt via de daartoe geëigende media. 5

6 9 Organisatie, tijdens projectfase, na de projectfase, vrijwilligers Het bestuur zal uitgebreid moeten worden met één of meer deskundigen op het gebied van tentoonstellingen, beheer, musea, herdenkingen, etc. Het bestuur van de Stichting Synagoge Coevorden Coevorden, 19 juni 2015 SSC 28 september