Eén gezin, één plan, één regisseur

Transcriptie

1 Eén gezin, één plan, één regisseur Uitwerkingsnotitie ondersteuningsteam gemeenten en onderwijs voor de gemeenten Aalten, Oost Gelre en Winterswijk Projectgroep ZIOS Met ondersteuning van Pieter Dekkers (Berenschot) Lotte Terwel (Berenschot) 28 januari 2013

2 1. Inleiding Leeswijzer 2 2. Achterliggende visie op inrichting van het sociale domein Uitgangspunten systeeminnovatie in het sociaal domein Werken met generalisten De verantwoordelijkheidsladder Plaats ondersteuningsteam in het sociaal domein Werkwijze ondersteuningsteam (OT) Gezamenlijke verantwoordelijkheid Binnen de financiële kaders 7 3. Inrichting ondersteuningsteam (OT) Opbouw van het ondersteuningsteam (OT) Flexibele inzet Inzet en taak meewerkend voorman/vrouw 9 4. Inhoudelijke en organisatorische uitgangspunten werkwijze ondersteuningsteam Inhoudelijke uitgangspunten Organisatorische uitgangspunten Kenmerken van het ondersteuningsteam Basisproces in beeld Randvoorwaarden en aandachtspunten Projectperiode Start OT Monitor OT E-consulting Afstemming CJG en ZAT Financiële inzet meewerkend voorman/vrouw Bestuurlijke instemming Bijlage 1: projecten en methodieken Netwerkwerken Perspectiefvol hulpverlenen Pilot jeugdzorg zonder indicatie Familienetwerkberaad Bijlage 2: Leden werkgroep ZIOS Bijlage 3: Geraadpleegde organisaties 18 1.

3 1. Inleiding Op 24 oktober 2011 hebben de bestuurders van gemeenten Oost Gelre, Aalten en Winterswijk en de bestuurders van de samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs (PO) en Voortgezet Onderwijs (VO) in de Oost-Achterhoek ingestemd met de uitgangspunten uit Visie op zorg in en om de school. Zij hebben vervolgens de projectgroep Zorg in en om de school (ZIOS) de opdracht gegeven te komen met een nadere en concrete invulling van het in de visie voorgestelde ondersteuningsteam. In deze notitie komt de projectgroep met de uitwerking van een ondersteuningsteam dat binnen enkele maanden operationeel kan zijn en in zijn werkwijze optimaal aansluit bij de ontwikkelde werkmethodieken en ervaringen van projecten in het sociaal domein; de nieuwe rollen van gemeenten en onderwijs in het sociaal domein en de lokale en regionale sociale infrastructuur. De projectgroep is daarbij zorgvuldig te werk gegaan. Good practices Een aantal good practices in ander steden en regio s zijn bestudeerd en bezocht, waaronder de pilot Jeugdzorg regio Den Bosch, de nieuwe inrichting van het sociaal domein Eindhoven (Wijeindhoven), het OPDC Zutphen (werkbezoek), de werkwijze van het CJG in Apeldoorn (werkbezoek) en de evaluatie van het jeugdmaatschappelijk werk in de gemeenten Doetinchem en Oude IJsselstreek door Berenschot. Daarnaast is uitgebreid kennisgenomen van het Analysedocument Transformatie Jeugdzorg Achterhoek van de projectgroep Transformatie Jeugdzorg Achterhoek Op verschillende bijeenkomsten in het land is het model gepresenteerd (VO-raad, Brede schoolconferentie, bijeenkomst drie decentralisaties bij Berenschot). Naast de waardering is tijdens deze bijeenkomsten goed geluisterd naar de feedback. Lokale en regionale context Bij de uitwerking is er veel aandacht besteed aan de lokale context die in alle drie gemeenten naast overeenkomsten ook verschillen kennen. Winterswijk kiest in het sociaal domein voor een aanpak van jaar en de werkwijze van het ondersteuningsteam dient ook aan te sluiten bij die insteek. Het Voortgezet Onderwijs (VO) en het (Voortgezet) Speciaal Onderwijs ((V)SO) hebben op hun beurt behoefte aan een goede en eenduidige regionale afstemming binnen de grenzen van hun samenwerkingsverbanden. Verschillende benaderingen binnen gemeenten mogen voor de scholen niet leiden tot onduidelijkheid over de werkwijze, tot extra overleg en meer administratieve belasting. Verder is er voor gekozen de bekostiging van het ondersteuningsteam zoveel mogelijk binnen de huidige financiële kaders voor gemeenten en onderwijs te houden. Daarin zijn we geslaagd en leggen zo met deze opzet de basis voor een goede en actuele zorginfrastructuur die ook na de projectperiode als leidende werkwijze gecontinueerd kan worden en financierbaar blijft. 1

4 Ten slotte mag niet onvermeld blijven dat een gezamenlijk ondersteuningsteam van onderwijs en gemeenten, dat zij als gelijkwaardige partners samen bemensen en bekostigen, een voorbeeldfunctie heeft voor de regio, maar zelfs ook landelijk. 1.1 Leeswijzer In deze notitie schetsen we achtereenvolgens de belangrijkste ontwikkelingen in het sociaal domein en de visie op de toekomstige inrichting van dit domein. Vervolgens schetsen we de werkwijze en financiering van het ondersteuningsteam en de inhoudelijke en organisatorische principes (processen) waarmee het team werkt. We sluiten deze notitie af met een aantal randvoorwaarden en aandachtspunten voor het vervolg en vragen de betrokken bestuurders van gemeenten en samenwerkingsverbanden PO een VO. 2

5 2. Achterliggende visie op inrichting van het sociale domein Met de drie decentralisatie (Jeugdzorg, Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Participatiewet) moeten gemeenten de komende jaren invulling geven aan een systeeminnovatie in het sociale domein. Het onderwijs is druk bezig met de invoering van de decentralisatie Passend Onderwijs per 1 augustus Het verbinden van de agenda s is de uitdaging voor de gemeenten en de samenwerkingsverbanden primair en voortgezet onderwijs bij de invoering van deze decentralisaties. De vier transities veranderen de rol en opdracht van de gemeenten en het onderwijs aanzienlijk. Het onderwijs en de gemeenten krijgen met de uitvoering ook de middelen en zeggenschap mee en dragen ook de financiële risico s. De complexiteit van de decentralisaties maakt regionale samenwerking gewenst en nodig om de kwaliteit en de infrastructuur van de zorg te waarborgen en betaalbaar te houden. Voor alle vier decentralisaties geldt dat de werkwijze één gezin, één plan en één regisseur uitgangspunt is. Er zal meer winst (inhoudelijk en financieel) ontstaan als ingezet wordt op een systeeminnovatie in het sociaal domein die integraal is en door de domeinen heen loopt met daarbij het onderwijs als een gelijkwaardige en onmisbare domeinpartner. 2.1 Uitgangspunten systeeminnovatie in het sociaal domein Naast de transities hebben ook de bezuinigingen vanwege de economische crisis bij rijk en gemeenten consequenties voor de relatie burger en overheid. De gemeenten denken opnieuw en fundamenteel na over hun relatie met de burger, anders gezegd wat is nu nog des burgers en wat is nog des overheids. Duidelijk mag zijn dat met wat plak- en knipwerk de huidige en nieuwe uitdagingen in het sociaal domein niet kunnen worden opgelost. Er zal ingezet moeten worden op een systeeminnovatie die de volgende bewegingen in gang zet: van curatieve ondersteuning naar een meer preventieve inzet; meer inzetten op de eigen kracht van de informele en formele sociale netwerken; verschuiving van een specialistische naar een meer generalistische werkwijze; de aanpak is minder gericht op doelgroepen en meer op individuen en gezinnen; van verticaal naar horizontaal, waarbij mandaat en professionaliteit voor het handelen bij de professional centraal staat; één aanpak door domeinen heen (van sectoraal naar integraal); een flexibele inzet van generalisten en specialisten; van een aanbodgericht naar vraaggerichte werkwijze. 3

6 2.2 Werken met generalisten Centraal in de systeeminnovatie in het sociaal domein staat de werkwijze met generalisten. Door de gewijzigde visie op taak en verantwoordelijkheid van de overheid in het sociaal domein is er meer behoefte aan breed georiënteerde uitvoeringsfunctionarissen die zowel goed met de hulpvrager met zijn/haar individuele problemen kunnen omgaan als goed kunnen werken met sociale netwerken. Generalisten zijn kundig in het zoeken, ondersteunen of waar nodig mobiliseren van sociale structuren (netwerken) waarbinnen mensen met elkaar (samenkracht) hun sociale problemen oplossen. De generalisten nemen de verantwoordelijkheid niet over. De hulpvragers blijven zelf zoveel mogelijk eigenaar van hun problemen en vooral ook van de oplossingen. Generalisten zijn daarnaast in staat effectief samen te werken met specialisten uit verschillende gebieden en hebben inhoudelijk voldoende kennis en inzicht in de diverse specialistische disciplines. Ze kunnen de inbreng van specialisten op waarde schatten, maar kunnen ook tegengas geven als regisseur van het plan van aanpak, waar nodig op basis van verkregen mandaat. Ze zijn spin in het web in het sociaal domein van nulde, eerste en tweedelijns zorg (zie paragraaf 2.4). Zij weten het sociale netwerk dienstbaar te maken aan het ondersteunen van de oplossingen die mensen en hun netwerken zelf bedenken. De generalist betrekt de hulpvrager bij het plan van aanpak en voert samen met hem/haar de regie. 2.3 De verantwoordelijkheidsladder De verantwoordelijkheidsladder geeft inzicht in de werkwijze van de generalist. De generalist werkt in zijn plan van aanpak volgens deze verantwoordelijkheidsladder. Hij/zij werkt in principe van links naar rechts met deze ladder. Anders gezegd begint de generalist altijd te onderzoeken of en hoe het mobiliseren van eigen kracht mogelijk is met behulp van het informeel en formeel sociaal netwerk om de hulpvrager heen. Vervolgens worden pas de stappen gezet naar professionele ondersteuning via voorzieningen (licht of zwaar) als het gewenste resultaat niet binnen de eerste drie stappen bereikt kan worden. 4

7 eigen kracht sociaal netwerk algemene voorzieningen lichte voorzieningen zware voorzieningen Figuur 1 Het te formeren ondersteuningsteam bestaat uit de boven beschreven generalisten en werkt in het sociaal domein volgens de uitgangspunten voor de systeeminnovatie en de verantwoordelijkheidsladder. 2.4 Plaats ondersteuningsteam in het sociaal domein Het sociaal domein kent 3 lijnen in de ondersteuning aan mensen met een hulpvraag. a. De nuldelijn: Deze bestaat uit de informele sociale netwerken van burgers, zoals familie, vrienden, buurt en de formele netwerken van algemene (jeugd)voorzieningen of basisvoorzieningen. Basisvoorzieningen zijn algemeen toegankelijke voorzieningen zoals scholen, kinderopvang, brede sport- en culturele voorzieningen, buurt- en wijkvoorzieningen etc. Het beleid binnen het sociaal domein is erop gericht deze voorzieningen en netwerken te benutten en te versterken, zodat alledaagse problemen van mensen binnen de netwerken en voorzieningen adequaat opgelost worden op eigen kracht en bij ernstiger problemen snel gesignaleerd en opgepakt worden. b. De eerste lijn Onder de eerste lijn vallen alle vormen van vrij toegankelijke lichte hulpverlening zoals de jeugdgezondheidszorg, jeugdmaatschappelijk werk, de opvoed- en opgroeiondersteuning, de leerplichtambtenaar. Volgens de 'Wet maatschappelijke ondersteuning' (Wmo) en de 'Wet publieke gezondheid' (Wpg) zijn gemeenten nu ook al verantwoordelijk voor de realisering van de ondersteuning op dit terrein. c. De tweede lijn Dit bevat de niet vrij toegankelijke zorg van de zorgaanbieders van de provinciaal gefinancierde jeugdzorg; de door zorgverzekeraars gefinancierde geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen (jeugd-ggz); de via de AWBZ gefinancierde licht verstandelijke gehandicaptenzorg voor jeugdigen (jeugd-lvg). De jeugdbescherming (Raad voor de Kinderbescherming en de gezinsvoogdij), de justitiële jeugdinrichtingen en de jeugdreclassering; de gespecialiseerde onderwijsvoorzieningen, zoals reboundvoorzieningen en het speciale onderwijs in de clusters 1 t/m 4 5

8 2.5 Werkwijze ondersteuningsteam (OT) Het ondersteuningsteam functioneert als een team van generalisten in de eerste lijn van de ondersteuning. Het pakt signalen op van hulpvragen uit de formele en informele netwerken (nulde lijn) en zorgt voor kortdurende ondersteuning (eerste lijn) zoveel mogelijk met behulp van dat informele en formele netwerk (eigen kracht) en betrekt waar nodig de specialistische hulp in de tweede lijn (figuur 2). De aanpak van het OT verloopt via een vaste werkwijze of methodiek. Sleutelwoorden hierbij zijn direct erop af, brede intake, verantwoordelijkheidsladder langslopen, het netwerk organiseren (formeel als informeel), een plan van aanpak maken, procesbewaking, registeren en terugkoppelen. De werkwijze van het ondersteuningsteam sluit goed aan bij de diverse (voorloper)projecten 1 die in de betrokken gemeenten lopen of van start gaan. 2e lijn Zware voorzieningen O-team 1e lijn Lichte voorzieningen Informele netwerken Familie, buurt, vrijwilligers Formele netwerken Onderwijs, arbeid, sport (breed), cultuur (breed) Alg. voorzieningen Sociaal netwerk Figuur 2zware voorzieningen nulde lijn zware voorzieningen Eigen kracht 1 In de bijlage zijn vier korte beschrijvingen opgenomen van deze projecten 6

9 2.6 Gezamenlijke verantwoordelijkheid De gemeenten Oost Gelre, Aalten en Winterswijk en de samenwerkingsverbanden PO en VO zien het ondersteuningsteam (OT) als een verantwoordelijkheid van de gemeenten en van het onderwijs. Formeel heeft het onderwijs de regie over het domein onderwijs en de gemeenten over de overige domeinen waarin kinderen, jongeren en volwassenen opgroeien en leven. Deze verantwoordelijkheden lopen in de praktijk geregeld door elkaar, door de domeinen en door gemeentegrenzen heen. Om het uitgangspunt één gezin, één plan en één regisseur waar te maken mogen domeinen en gemeentegrenzen deze aanpak niet belemmeren. Daarom is gekozen voor een OT van gemeenten en onderwijs, dat binnen alle domeinen kan werken en door en over gemeentegrenzen heen. Zo kan een generalist de regie houden op de hulpvraag en hoeft hij deze niet steeds over te dragen aan de andere domeinhouder of gemeente. Het OT sluit uiteraard nauw aan bij de lokale netwerken. Het OT stemt structureel haar werkzaamheden en werkwijze af of met de CJG-coördinatoren van de drie gemeenten en zorgcoördinatie van de samenwerkingsverbanden PO en VO, zodat de verschillende domeinen optimaal verbonden blijven. 2.7 Binnen de financiële kaders De inrichting van het ondersteuningsteam moet binnen de bestaande financiële kaders plaatsvinden. We zijn er van uitgegaan dat er structureel geen extra geld nodig is, maar dat door verschuiving binnen taken van participerende zorginstellingen het ondersteuningsteam nu en in de toekomst te bemensen valt. Voor de duur van de projectfase zijn wel enige extra middelen nodig voor een coördinerende rol van de meewerkend voorman/vrouw (zie paragraaf 3.3 voor de onderbouwing). 7

10 3. Inrichting ondersteuningsteam (OT) In dit hoofdstuk schetsen we de inrichting van het ondersteuningsteam met een meewerkend voorman/vrouw met daar om heen een flexibele schil van generalisten. 3.1 Opbouw van het ondersteuningsteam (OT) Het ondersteuningsteam kent een meewerkend voorman/vrouw die naast het werk van generalist een aantal inhoudelijke en organisatorische coördinatietaken op zich neemt. De meewerkende voorman/vrouw is onderdeel van een team van generalisten die afkomstig zijn uit het onderwijs en uit de zorg- en welzijnsorganisaties waarmee de gemeenten nu contractafspraken hebben over de dienstverlening. Het gaat hierbij om organisaties als Lindenhout (niet-geïndiceerde deel) en Sensire, maar ook andere organisaties kunnen generalistische medewerkers leveren, zoals MEE 3.2 Flexibele inzet De in te zetten capaciteit voor de generalisten is flexibel, dat wil zeggen dat de capaciteit moet kunnen meebewegen met de vraag die zich voordoet. Deze vraag is nu nog moeilijk in te schatten en kan ook per periode verschillen. Met flexibel wordt verder bedoeld dat de betrokken organisaties de benodigde capaciteit beschikbaar stellen binnen de contractafspraken met de gemeente 2. Vanuit het onderwijs wordt vanuit bestaande functies, zoals jeugdmaatschappelijk werk eveneens capaciteit ingezet voor een generalist van het ondersteuningsteam. Voordeel van deze flexibele inzet is dat er geen nieuwe functies worden gecreëerd, maar er sprake is van taakdifferentiatie van betrokken medewerkers. Zij zullen dus naast de taak van generalist ook ander werk binnen hun organisatie kunnen doen. Daarmee ligt er voor de organisaties de uitdaging om binnen de huidige dienstverlening aan deze flexibele vraag naar generalistische inzet te voldoen. Dat zal voor deze organisaties wennen zijn, omdat men tot nu toe capaciteit toerekent naar een min of meer vast aanbod. Echter deze meer flexibele op de vraag gebaseerde werkwijze zal de komende jaren steeds meer gangbaar worden binnen het sociaal domein om effectief en efficiënt te werken en de inzet van beschikbare middelen te optimaliseren. 2 Met partijen die nog niet onder de verantwoordelijkheid van het onderwijs of de gemeenten vallen moeten separaat afspraken gemaakt worden. Te denken valt bijvoorbeeld aan MEE, waarover met de provincie moet worden afgestemd. 8

11 3.3 Inzet en taak meewerkend voorman/vrouw Voor de meewerkend voorman/vrouw geldt dat deze persoon, net als de andere medewerkers van het ondersteuningsteam, generalist is. Wel vindt de projectgroep het noodzakelijk dat er voor de coördinerende aspecten van het ondersteuningsteam extra formatie beschikbaar komt. Overwogen is om al vanaf de opbouwfase van het ondersteuningsteam te werken met een zelfsturend team van professionals. Dit lijkt de projectgroep echter niet realistisch gedurende de projectfase. Er moet nog veel opgezet en afgestemd worden m.b.t. de ontwikkeling en de inbedding van het team in het sociaal domein. Er moet geïnvesteerd en gestuurd worden op de teamvorming, de te implementeren generalistische methodiek, de afstemming CJG en zorgcoördinatoren onderwijs, coördinerende acties voor de direct bij het OT binnenkomende vragen (waar nodig innemen en verdelen), de monitoring en de verantwoording naar de opdrachtgevers. De kern van de taken van de meewerkend voorman/voorvrouw liggen in de eerste plaats dan ook op het gebied van teamvorming en implementatie van de methodiek en pas in de tweede plaats op het oppakken van casuïstiek. 9

12 4. Inhoudelijke en organisatorische uitgangspunten werkwijze ondersteuningsteam. Over de inhoudelijke en organisatorische uitgangspunten heeft de projectgroep een aantal partijen uit het veld van zorg en onderwijs in verschillende sessies geraadpleegd en hun inbreng is verwerkt in deze uitgangspunten Inhoudelijke uitgangspunten De inhoudelijke uitgangspunten voor de werkwijze van het ondersteuningsteam zijn als volgt geformuleerd: uitgaan van het kind (gezin) en zijn vraag; in één plan door domeinen heen; in context van het systeem waar kind opgroeit; in de eigen omgeving; niet verwijzen, maar specialisten erbij halen (betrekken); met één duidelijk aanspreekpunt en regie (generalist); geen vis geven, maar leren vissen (leer mensen eigen regie te nemen, mobiliseer de eigen kracht en die van het sociale netwerk) Generalisten beginnen altijd met te onderzoeken wat hulpvrager zelf kan doen. Vandaar uit de volgende stappen van de ladder volgen. Deze inhoudelijke uitgangspunten vormen het richtsnoer voor de werkwijze van het ondersteuningsteam en worden door het team, onder leiding van de meewerkend voorman/vrouw periodiek getoetst en geëvalueerd. 4.2 Organisatorische uitgangspunten Naast een aantal inhoudelijke uitgangspunten heeft de projectgroep in samenwerking met het veld ook een aantal organisatorische uitgangspunten benoemd. Het gaat hierbij om: aansluiting met lokale structuur in de betrokken gemeenten; gemeentegrenzen overstijgend werken als dat nodig is (vraag leidend boven organisatieprincipe en niet dogmatisch); de generalisten in de frontlinie; een brede intake van de vraag; 3 In de bijlage wordt een overzicht van deze organisaties gegeven. 10

13 het netwerk organiseren in een plan van aanpak (informeel netwerk, formeel netwerk, basisvoorzieningen en specialisten); snelle en gecoördineerde actie; goede terugkoppeling, evaluatie en registratie middels één systeem. 4.3 Kenmerken van het ondersteuningsteam De werkwijze van het OT kan met de volgende steekwoorden worden gekenschetst. Snel inzetbaar Mandaat Flexibel (geen kantooruren) Werken vanuit de eigen professionaliteit en met een hoge mate van zelfstandigheid Breed inzetbaar Registeren en verantwoorden 4.4 Basisproces in beeld In deze paragraaf brengen we schematisch de werkwijze in beeld als een circulair proces dat begint bij de vraag en eindigt met de definitieve terugkoppeling naar de melder. Het begint met een signaal uit het formele of informele netwerk. Het signaal komt uit het netwerk als dit binnen de eigen mogelijkheden geen kansen ziet de vraag zonder ondersteuning zelf op te lossen. Uiteraard kan een jongere zichzelf melden en dit zal mogelijk toenemen naarmate het OT meer bekendheid verwerft en via digitale media gemakkelijk bereikbaar is. Het signaal dat afgegeven wordt komt terecht bij een generalist van het ondersteuningsteam. Afhankelijk van de vraag volgt een gesprek of brede intake Hierin komen in ieder geval alle aspecten van de hulpvraag in beeld. De generalist vraagt dus door en scant alle relevante issues op de verschillende domeinen of leefgebieden. Het raadplegen van de verwijsindex maakt in ieder geval onderdeel uit van de methodiek. Er wordt met de hulpvrager altijd een aanpak verkend langs de lijn van de verantwoordelijkheidsladder. Daarbij komen de mogelijkheden van het netwerk (formeel, informeel en zo nodig specialisten) in beeld. Vervolgens wordt een plan van aanpak opgesteld met hulpvrager en ondersteuners (warme overdracht!). Dit plan is afhankelijk van de problematiek eenvoudig of complex. De generalist coördineert, registreert en evalueert de uitvoering van dit plan en voert zoveel als mogelijk de kortdurende en lichte ondersteuning ook zelf uit. Aan het einde van de interventie of traject volgt terugkoppeling naar de signalerende instantie, zo nodig ook tussentijds. 11

14 Figuur 3 12

15 5. Randvoorwaarden en aandachtspunten 5.1 Projectperiode Het ondersteuningsteam wordt voorlopig ingericht voor de periode voorjaar 2013 tot 1 januari Per die datum wordt de overgang van de jeugdzorg naar de gemeenten voorzien. Twee jaar is voldoende om ervaring op te doen met de werkwijze en deze te kunnen evalueren. De evaluatie dient uiterlijk oktober 2014 te zijn afgerond om de ervaringen mee te nemen naar de periode na 1 januari 2015 als basisstructuur binnen het sociaal domein. Gemeenten en samenwerkingsverbanden richten gezamenlijk een stuurgroep in die het project ondersteuningsteam begeleidt, de resultaten monitort en zorgdraagt voor een tijdige evaluatie. Taak en samenstelling van de stuurgroep wordt nog nader uitgewerkt. Daarnaast wordt een klankbordgroep ingericht van zorg- en welzijnsorganisaties die generalisten leveren en/of relevante samenwerkingspartners zijn voor generalisten. De klankbordgroep heeft een adviesfunctie. OT stuurgroep gemeenten en onderwijs klankbordgroep organisaties 5.2 Start OT Figuur 4 De projectgroep koerst als streefdatum voor de start van het OT op of rond 1 april Dat betekent dat gestart wordt met een beperkte en overzichtelijke capaciteit om ervaring op te doen. Het aantal generalisten dient tijdens de projectperiode beperkt te blijven en niet versnipperd te worden over veel verschillende functionarissen. Dat maakt coördinatie, afstemming en teambuilding te ingewikkeld. 13

16 Om een goed beeld te krijgen van vraag en inzet dient een zorgvuldige registratie plaats te vinden door de generalisten. Naar mening van de projectgroep leent de OGGZ-monitor zich goed voor dit doel. De monitor is algemeen bekend en zo hoeft niet geïnvesteerd te worden in weer een nieuw systeem. Belangrijk blijft dat de tijd voor registreren in verhouding blijft met het operationele werk. Voor de registratie van de gegevens wordt gebruik gemaakt van de OGGZ monitor. 5.3 Monitor OT Eind 2014 moet duidelijk zijn welke meerwaarde de werkwijze van het OT heeft voor het sociaal domein. De te ontwikkelen indicatoren voor de monitor zijn minder gericht op de processen. Deze worden al goeddeels geregistreerd in de OGGZ-monitor), maar op de kosten en baten. Anders gezegd wat levert het op en wat kost het dan en hoe effectief en efficiënt is de investering in het OT. 5.4 E-consulting Uitwerking mogelijkheden E-consulting voor het ondersteuningsteam moeten nader in kaart gebracht worden. 5.5 Afstemming CJG en ZAT Het OT is onderdeel van de ZAT en CJG functie. Met de komst van het OT richt het ZAT zich op de onderwijskundige en interne leerlingenzorg binnen het onderwijs en betrekt als basisvoorziening het OT bij signalen van externe zorgvragen. Het OT stemt ook af met het CJG van de verschillende gemeenten. Per gemeente kan bekeken worden hoe de afstemming in de praktijk slim en praktisch opgelost kan worden. 5.6 Financiële inzet meewerkend voorman/vrouw Voor de coördinerende taak van de meewerkend voorman/vrouw wordt 0,5 fte voorzien voor de duur van de projectperiode van het OT. Daarnaast moet jaarlijks een budget voor de uitvoeringskosten en teamscholing beschikbaar zijn. Het OT maakt verder bij het werk zoveel mogelijk gebruik van bestaande faciliteiten. Kosten: ca euro per kalenderjaar. Voor de gehele projectperiode betekent dat een totale investering van 1,75 (1 jaar en 9 maanden) x = euro. Er wordt onderzocht of op basis van dit plan externe financiering voor een deel van de kosten mogelijk is. De (overblijvende) kosten worden gelijk verdeeld over de 3 betrokken gemeenten en de twee betrokken samenwerkingsverbanden PO en VO. 5.7 Bestuurlijke instemming Deze notitie wordt op 28 januari 2013 ter instemming voorgelegd aan de bestuurders van de betrokken gemeenten en de betrokken samenwerkingsverbanden PO en VO. 14

17 6. Bijlage 1: projecten en methodieken 6.1 Netwerkwerken Netwerk werken gaat ervan uit dat bij klantsituaties waarbij sprake is van meervoudigheid (is niet hetzelfde als complexiteit) efficiënt wordt samengewerkt met de klant, zijn systeem en het professionele netwerk in een zo vroeg mogelijk stadium. Bij deze afstemming is het van belang dat duidelijk (samenwerking) afspraken worden gemaakt en een casushouder wordt benoemd. Bij netwerk werken wordt ervan uitgegaan dat medewerkers vanuit de verschillende organisaties creatief mee kunnen denken en handelen en gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Daarnaast overschrijdt netwerken de verschillende domeinen van zorg, welzijn, onderwijs en justitie. De overleggen vinden plaats met de klant aan tafel en de direct betrokken medewerkers van organisaties. Netwerkwerken bestaat uit een aantal fases: de brede intake/het gesprek: hierin wordt de situatie breed verhelderd op alle levensgebieden, breed de oplossingsmogelijkheden onderzocht en het aanwezige netwerk wordt verhelderd. warme overdracht: mochten hulpvragen bestaan voor een andere organisatie dan wordt de vraag doorgegeven aan de betreffende organisatie, niet de klant doorverwezen. netwerk werken: als de situatie en het netwerk (te vormen netwerk) helder is, zorgt de medewerker voor afstemming met het gehele netwerk met: klant, het informele systeem en het professionele systeem. Hierin worden inhoudelijke afspraken gemaakt (wie doet wat) en samenwerkingsafspraken (hoe wordt gecommuniceerd en wie is casushouder). 6.2 Perspectiefvol hulpverlenen Perspectiefvol hulpverlenen is een werkwijze die wordt ingezet in zeer complexe situaties waarbij veel organisaties betrokken zijn. In een dergelijke situatie wordt in het netwerk ervoor gekozen dat één medewerker gezinscoach wordt in het gezin. Deze gezinscoach is procesbegeleider, maar biedt zelf ook hulpverlening in het gezin. De gezinscoach wordt ondersteund met mandaten door de andere organisaties zodat zaken ingezet kunnen worden die functioneel zijn om jaren lange cirkels te doorbreken die de problematiek in stand houden. De klant heeft te maken met één medewerker die in het gezin aanwezig is in plaats met alle betrokken organisaties. Netwerkwerken is de normale werkwijze waarbij het vanzelfsprekend is dat in gezamenlijkheid gewerkt wordt. In complexe situaties waarbij de (grote) hoeveelheid hulp- en dienstverleners het hulpverleningsproces verstoort, kan gekozen worden om perspectiefvol hulpverlenen in te zetten: één hulpverlener die ondersteund wordt door de andere hulpverleners. Bij de keuze van werken gaat het om wat functioneel is en het best werkt voor de cliënt(en). Begin 2012 is gestart met een pilot voor de werkwijze Perspectiefvol Hulpverlenen met de gemeenten Oost Gelre, Berkelland en Winterswijk, BJZ en SDOA. In de loop van 2012 hebben andere organisaties aangegeven deel te willen nemen aan Perspectiefvol hulpverlenen waaronder GGNet, Lindenhout, MEE en GGD Gelre-IJssel. 15

18 6.3 Pilot jeugdzorg zonder indicatie Gezamenlijk met Lindenhout, Bureau Jeugdzorg Gelderland, de Provincie Gelderland, betrokken partijen uit het onderwijs en de acht Achterhoekse gemeenten is onderstaande opdracht voor de pilot jeugdzorg zonder indicatie: het inzetten van ambulante jeugdzorg zonder indicatie voor de doelgroep van de pilot. Het experiment moet gezien worden in het perspectief van de transformatie van de Jeugdzorg. het overdragen van kennis rondom de inzet van ambulante jeugdzorg door BJZ. De doelen van het experiment zijn: ambulante jeugdhulp sneller en lokaal in de buurt/wijk kunnen inzetten; voorkomen dat problemen verergeren en daarmee (mogelijk) voorkomen instroom zwaardere jeugdzorg; kennisvergroting bij het voorliggende veld; aansluiting en samenhang realiseren tussen vrij toegankelijke en geïndiceerde zorg. Bron: Projectplan Experiment Ambulante Jeugdhulp zonder indicatie Regio Achterhoek, 29 oktober 2012, versie 3 (p. 1 en 2) 6.4 Familienetwerkberaad Binnen het project familienetwerkberaad worden tussen 2011 en medewerkers van het Algemeen Maatschappelijk Werk van Sensire en IJsselkring, samen met medewerkers JEKK (Jeugd en Kleine Kriminaliteit) van Lindenhout getraind en ondersteund in het toepassen van het familienetwerkberaad bij de hulpverlening. Tijdens een familienetwerkberaad worden gezinnen gestimuleerd om bij een hulpvraag eerst binnen het eigen sociale netwerk de mogelijke oplossingen te onderzoeken. De netwerken worden op deze manier dus aangesproken en geactiveerd. Met deze methodiek zijn hulpverleners beter in staat om de eigen kracht van het gezin (en het netwerk om het gezin heen) aan te spreken. En op termijn de vraag naar professionele hulp te verminderen en duurdere vormen van hulp, zoals jeugdzorg, te voorkomen. 16

19 7. Bijlage 2: Leden werkgroep ZIOS Leden Ton Edelbroek (SWV Oost Achterhoek, VO), Sandy Liptiay (SWV Oost Achterhoek, VO), Ab Kreunen (SWV Brevoordt, PO), Marieke van Driel (gemeente Oost Gelre), Floor Jansen/ Marjon Lentink (gemeente Aalten), Henk Kappert (gemeente Winterswijk) Noortje Schuddebeurs (De Post Winterwijk) Adviseurs Pieter Dekkers (Berenschot) Lotte Terwel (Berenschot) 17

20 8. Bijlage 3: Geraadpleegde organisaties Speciaal Onderwijs scholen Zozijn Sensire Yunio Lindenhout De Lichtenvoorde MEE Iriszorg Radar uitvoering Jeugdgezondheidszorg GGD Bureau Jeugdzorg 18