Uitgebreid bosbeheerplan

Transcriptie

1 Uitgebreid bosbeheerplan Privaat en openbaar bosgebied in stad Tongeren In opdracht van stad Tongeren Eindontwerpversie april 2014 I.s.m. Bosgroep Zuid-Limburg vzw Veldwerk Frederic Gabrys Auteurs Sander Jansens, Bart Opstaele & Frederic Gabrys Projectleider Bart Opstaele Opgemaakt door Landmax bvba Welvaartstraat 22/12, 2200 Herentals

2 Inhoud 1. Identificatie van het bos Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten Eigenaars en beheerders Zakelijke of persoonlijke rechten Kadastraal overzicht Bestandsindeling Situatieplan Situering Algemeen administratief Relatie met de andere groendomeinen Statuut van de wegen en waterlopen Statuut van de wegen Statuut van de waterlopen Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan Ligging in speciale beschermingszones Internationale beschermingszones Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden Beleidsplannen en initiatieven Algemene beschrijving Cultuurhistorische beschrijving Beschrijving van de standplaats Reliëf en hydrografie Bodem en geologie Beschrijving van het biotisch milieu Bestandskaart Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens Actuele en potentiële vegetatie Flora Fauna Bosdifferentiërende elementen Opbrengsten en diensten Knelpunten Beheerdoelstellingen Beheerdoelstellingen m.b.t de economische functie Kapkwantum Jacht Beheerdoelstellingen m.b.t de ecologische functie Natuurgetrouw bosbeheer Open plekken Soortgerichte doelstellingen UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p i

3 Instandhouden en ontwikkelen van habitats Instandhouden en populatietoename van soorten binnen het Habitatrichtlijngebied Beheerdoelstellingen met betrekking tot de sociale en educatieve functie Beheerdoelstellingen met betrekking tot de milieubeschermende functie Beheerdoelstellingen met betrekking tot de wetenschappelijke functie Beheermaatregelen Bosverjonging Bosomvorming Bebossingswerken Bosbehandelings- en verplegingswerken Vrijstellen en zuiveren Exotenbestrijding Kapregeling Bosexploitatie Brandpreventie Open plekken Gradiënten en bosrandontwikkeling Specifieke maatregelen ter bescherming van de flora en fauna Dood hout en oude bomen Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot toegankelijkheid Wegennet en opengestelde boswegen Speelzone Eénmalige of occasioneel georganiseerde activiteiten Bebording Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de jacht Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de visserij Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. het gebruik van niet-houtige bosproducten Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. cultuurhistorische elementen Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de milieubeschermende functie Beheermaatregelen met betrekking tot de wetenschappelijke functie Werken die de biotische of abiotische toestand van het bos wijzigen Wegen 73 Waterbeheersing Subsidiëring bevordering ecologische bosfunctie Monitoring Planning van de beheerwerken Literatuur Bijlagen UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p ii

4 1. Identificatie van het bos 1.1. Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten Eigenaars en beheerders Naam van het gebied privaat bos en openbaar bos te Tongeren Statuut privaat en openbaar bos. Een overzicht van de 19 betrokken eigenaars en de verdeling van hun eigendommen is terug te vinden op de kaarten 1.4a en 1.4b. In totaal bestaat het plangebied uit 226,88 ha waarvan 16,03 ha openbaar bos en 210,85 ha privaat bos. Tabel 1.1 overzicht van de openbare en private eigenaars naam statuut adres Openbare eigenaars Stad Tongeren openbaar Maastrichterstraat 10, 3700 Tongeren oppervl. (ha) % aandeel totaal 15,84 6,98% Kerkfabriek Sint Martinus openbaar 0,19 0,08% Private eigenaars Alofs Georges privaat 4,60 2,03% Bellefontaine Francis privaat 2,73 1,20% Coninsx Philippe privaat 7,90 3,48% Coenegrachts Laurent privaat 0,71 0,31% De Grunne Thierry privaat 1,13 0,50% de Renesse Baudouin privaat 3,92 1,73% de Renesse Jean privaat 147,32 64,93% Driessen Jo privaat 8,52 3,76% Horman Didier privaat 2,48 1,09% Jacobs Isice privaat 8,15 3,59% Jans Stephan privaat 1,90 0,84% Lacquet Jean-Pierre privaat 5,60 2,47% Lambrechts Michel privaat 1,41 0,62% Rewna Nestor privaat 0,96 0,42% Robeyns Guillaume privaat 6,60 2,91% Schiepers Piet privaat 4,92 2,17% Wouters Rik privaat 0,64 0,28% Nassen Lutgarde privaat 1,37 0,60% totaal 226,88 % Het beheer in de openbare eigendom wordt uitgevoerd door de Stad Tongeren, technisch ondersteund door ANB Limburg. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 3

5 De deelnemende private boseigenaars zijn aangesloten bij de Bosgroep Zuid- Limburg vzw, die een adviserende en coördinerende functie vervult met betrekking tot beheeringrepen en gezamenlijke houtverkopen Zakelijke of persoonlijke rechten Pachten en gebruiksovereenkomsten In de bosplaats Wijngaardbossen-Demerbronnen worden 11,62 ha (bestanden 11aa, 115b, 115c en deel van 116a) in eigendom van de heer de Renesse sinds 2000 als erkend reservaat verhuurd aan de Belgische Natuur- en Vogelreservaten vzw. De verhuurtermijn is telkens met 9 jaar verlengbaar (loopt tot 25/07/2018). Bestaande beheerplannen Voor de meeste bestanden in eigendom van de heer Jean de Renesse bestaat een bosbeheerplan bosgroepering de Renesse (Petit & Moretus) dat loopt tot 2015 (goedgekeurd op 18/10/1996) Kadastraal overzicht De bestanden vervat in dit uitgebreid bosbeheerplan hebben een totale oppervlakte van 226,88 ha volgens het kadastrale plan en 226,58 ha volgens de GIS-meting. De buitengrenzen van de bosplaatsen lopen samen met de grenzen van de kadastrale percelen. De bestanden zijn kadastraal gelegen op het grondgebied van de gemeente Hoeselt en de stad Tongeren. Zie het kadastraal plan op kaart 1.2 en bijlage 1 geeft een overzicht van alle kadastrale percelen met het overeenkomstig bestandsnummer Bestandsindeling Op de kaarten 1.4a en 1.4b is de bestandsindeling weergegeven. Het plangebied is opgedeeld in 4 bosplaatsen die zijn opgedeeld in 132 bestanden Situatieplan Op kaart 1.1 is het plangebied gesitueerd in de ruime omgeving. Ten noorden van Tongeren bevindt zich het grootste deel van de bossen zich in het boscomplex van de Wijngaardbossen en in de vallei van de Demer. Ten zuiden van het centrum van Tongeren bevinden de bossen van het plangebied zich nagenoeg volledig in het valleigebied van de Jeker en zijn bovenlopen Situering Algemeen administratief Het plangebied is gelegen op het grondgebied van de stad Tongeren en een beperkt deel ligt in de gemeente Hoeselt. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 4

6 Verantwoordelijke beheerder openbaar bos Stad Tongeren Contactpersoon Linda Lousbergh (milieudienst) Maastrichterstraat Tongeren tel. 012/ Regiobeheerder Zuid-Limburg Dries Gorissen a.i. Gouverneur Roppesingel Hasselt tel. 011/ Fax 011/ Boswachter ANB Jan Wuytack tel. 0479/ Contact privé-bossen De Bosgroep Zuid-Limburg vzw fungeert als aanspreekpunt voor de private eigenaars. Contactpersoon Karolien Van Diest Universiteitslaan Hasselt tel. 011/ bosgroepzuid@limburg.be Opsteller beheerplan Landmax bvba Welvaartslaan 22/ Herentals tel. 0475/ info@landmax.be Voorliggend gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan is geldig voor 20 jaar ( ) Relatie met de andere groendomeinen Zie kaart 1.1. Ten noorden van Tongeren ligt de omvangrijke bosplaats Wijngaardbossen- Demerbroeken in het waardevol complex van de vallei van de bovenloop van de Demer. In het noorden sluit het plangebied in Hoeselt verder aan bij het deelgebied Buckenslinde, in eigendom van Limburgs Landschap die in het totaal ca. 56 ha erkend reservaat in de Demervallei in beheer heeft. Het valleigebied bestaat ook hier vooral uit bronzones, broekbossen en natte ruigtes. Aan de Wijngaardbossen die voor een groot deel erkend reservaat zijn, sluiten enkele graslanden en aanplanten in eigendom van ANB bij het plangebied aan. In de omgeving van de Wijngaardbossen ligt ten westen van de Bilzersteenweg UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 5

7 (N730) het zeer waardevol bosreservaat Hasselbos. Dit bosreservaat herbergt een bijzonder rijke voorjaarsflora, is een toplocatie voor autochtoon genenmateriaal van bomen en struiken en komt er zeldzame fauna als o.a. Bechstein s vleermuis voor. De enkele bestanden van de bosplaats Zavelberg liggen nabij het erkend reservaat van de oude spoorwegbedding. Op ongeveer 1,5 km ten westen van deze bosplaats ligt het bijzonder interessant bosreservaat Kolmontbos. Ten zuiden van Tongeren wordt een belangrijk deel van het valleigebied van de bovenloop van de Jeker ingenomen door vooral populierbossen die onder dit beheerplan vallen. In het westelijk deel van het valleigebied zijn er heel wat gronden in eigendom van ANB gelegen en die bestaan uit populierenbossen en enkele vochtige graslanden. Buiten het valleigebied zijn er vooral akkerlandcomplexen gelegen. Net ten oosten van het centrum van Tongeren ligt in de Jekervallei het meer dan 200 ha groot reservaat de Kevie. Dit reservaat in beheer van Natuurpunt vzw bestaat uit een complex van graslanden, rietvelden en valleibossen. Eén populierenbestand sluit onmiddellijk aan bij het reservaat. Langs een zijbeek van de Jeker, de Ezelsbeek, sluit het plangebied aan bij enkele hectaren ruigte en jong bos in eigendom van ANB Statuut van de wegen en waterlopen Statuut van de wegen Openbare wegen Zie kaarten 1.4a en 1.4b. Openbare wegen lopen er normaliter niet door het plangebied. Wel zijn er op de randen verschillende openbare wegen en lopen er korte stukken door enkele bestanden - Beitsstraat deze straat loopt op de noordrand van de bestanden 112a en 112b (Wijngaardbossen-Demerbronnen). - Wijngaerd Bosstraat loopt deels op de zuidrand van de bestanden 115c en 115d (Wijngaardbossen-Demerbronnen). Is buurtweg nr. 4 en vormt ook de grens tussen Tongeren en Hoeselt. - Nieuwe baan deze deels onverharde weg (buurtweg nr. 22) loopt voor een kort deel langs de noordrand van bestand 115b (Wijngaardbossen- Demerbronnen). - Sint-Stefanusstraat deze straat aan het kasteel de Renesse loopt net langs de beek die behoort tot het plangebied. - Boeberg de doodlopende weg (buurtweg nr. 21) loopt langs en door bestand 120e. - Sluizermolenweg deze weg loopt tot aan bestand 300a op de oostgrens van Tongeren. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 6

8 Buurtwegen Er zijn maar een beperkt aantal buurtwegen die door de bestanden zelf lopen. De meeste buurtwegen lopen langs de bestanden waarvan er heel wat het statuut van gemeenteweg hebben gekregen. Volgende buurtwegen liggen volgens de Atlas der Buurtwegen (ca. 1845) in of langs de bestanden van het plangebied (enkel de afdrukken van de Atlas der Buurtwegen zijn digitaal beschikbaar op GIS Limburg en is er geen zicht op eventueel afgeschafte of verlegde buurtwegen) Wijngaardbossen-Demerbronnen Rond de Wijngaardbossen lopen verschillende buurtwegen chemin nr. 37 is de holle weg die langs de westrand van bestand 114a loopt. chemin nr. 5 buurtweg tussen de holle weg (nr. 37) en de Beisstraat. Deze buurtweg loopt langs de noordrand van bestanden 112a, 112b en 112f. sentier 38 deze voetweg loopt van buurtweg nr. 5 tot aan de s Herenhelderenbeek en vormt de grens tussen de bestanden 112a en 122b. chemin nr. 51 deze buurtweg loopt van de Biesstraat langs de noordrand van de bestanden 102c en 102b waar de buurtweg doodloopt op bestand 102a. Ten zuiden van s Herenelderen lopen er verschillende buurtwegen langs de bosbestanden chemin 23 deze buurtweg is het verlengde van de doodlopende straat Demerbroek (zijstraat van Ketsingerdries) en loopt tot aan de Membruggenweg. Op de noordrand van bestand 121b loopt deze buurtweg. Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen in de omgeving van Ketsingen. Brede zone is chemin 34 of bestand 122e UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 7

9 chemin 22 deze doodlopende buurtweg (zijweg Ketsingerdries) loopt op de zuidrand van bestand 122b. sentier 26 een voetweg die een aftakking is van de Kapoelstraat en die loopt langs de oostrand van bestand 122d. chemin 34 een buurtweg die bestaat uit bestand 122e (eigendom stad Tongeren) en de verbinding vormt tussen het verlengde van de Demerbroekstraat (nr. 23) en de Ketsingenstraat (zie uittreksel Atlas der Buurtwegen). chemin 17 een doodlopende buurtweg op de westrand van bestand 121e. chemin 8 halfverharde buurtweg die op de westrand van bestand 122g loopt. sentier 28 een voetweg die door bestand 122g (stad Tongeren) loopt maar niet meer aanwezig is. chemin 7 een deel vormt de verbinding tussen de Juffrouwenweg en de Baverstraat. Deze halfverharde buurtweg loopt tussen de bestanden 111b en 110b-110c. De Eikelendreef die op de westgrens van 110a-110b loopt, is geen buurtweg maar is op de Atlas der buurtwegen ingetekend als een dreef (geen openbare functie). Ten oosten van Riksingen zijn er in de omgeving Molsterbos volgende buurtwegen aanwezig chemin 28 is een holle weg die van de straat Merebeemd in oostelijke richting tussen de percelen 118 en 119 loopt. Jekervallei In deze bosplaats zijn er maar weinig buurtwegen aanwezig chemin 3 is het verlengde van de Oude kerkstraat te Koninksem en loopt door de bestanden 309c en 309d. Sentier 24 is hiervan een aftakking die in zuidoostelijke richting door bestand 309d loopt. Boswegen De overige aanwezige paden in het plangebied zijn boswegen Statuut van de waterlopen Het grootste deel van het plangebied ligt binnen valleigebied van al dan niet geklasseerde waterlopen (zie kaart 2.4). Binnen het plangebied ontspringen er zelfs enkele beken. Van noord naar zuid zijn er binnen het plangebied volgende waterlopen gelegen Demer de Demer ontspringt net ten oosten van bestand 122d (omgeving Ketsingen) en loopt eerst een kort stuk als waterloop van 3 de categorie en dan als waterloop van 2 de categorie door het plangebied. Halverwegbeek deze waterloop van 3 de categorie is een zijbeek van de Demer en ontspringt in bestand 122g. s Herenelderenbeek deze zijbeek van de Demer, die ontspringt net ten oosten van Henis, loopt als waterloop van 2 de categorie door het plangebied. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 8

10 Door het deel van de Wijngaardbossen loopt een waterloop van 3 de categorie die uitmondt in de s Herenelderenbeek. Jeker en Oude Jeker de Jeker ontspringt net op de grens met Wallonië en over de volledige lengte een waterloop van 1 ste categorie is. De Oude Jeker is een aftakking van de Jeker en loopt er evenwijdig mee. Vloedgracht deze waterloop ontspringt in bestand 310a en loopt grotendeels evenwijdig met de Jeker waarin ze dan ook uitmondt. Het eerste deel is niet geklasseerd, daarna wordt het een waterloop van 3 de categorie. Flotsbeek in het reservaat de Kevie ontspringt deze niet geklasseerde waterloop en mondt ze uit in de Jeker. Ezelsbeek deze waterloop van 2 de categorie is een zijbeek van de Jeker en loopt langs de zuidrand van het centrum van Tongeren. Het is een waterloop van 2 de categorie. Ten zuiden van de Ezelsbeek loopt een niet benoemde waterloop van 3 de categorie door enkele bestanden van het plangebied en mondt uit in de Ezelsbeek. De Beek deze waterloop van 2 de categorie ontspringt in Wallonië en loopt langs bosplaats Diets-Heur Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan Gewestplan Op kaart 1.3 is de gewestplanbestemming voor het plangebied weergegeven. Het grootste deel van de bosbestanden ligt binnen de bestemming natuurgebied. Rond het kasteel de Renesse liggen de bestanden in parkgebied en is in de omgeving van Berg de bestemming bosgebied. Een tiental bestanden die zich buiten de valleigebieden bevinden liggen in (landschappelijk waardevol) agrarisch gebied. De zuidrand van bestand 201a (Zavelberg) ligt in de bestemming KMO-zone. De bestanden 305a, 306a en 307a liggen in de bestemming openbaar nutsgebied Ligging in speciale beschermingszones Internationale beschermingszones Zie voor afbakening kaart 1.5. Het plangebied is deels gelegen binnen de afbakening van 2 Habitatrichtlijngebieden, namelijk het gebied BE Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw (totaal ha) in het westen en het gebied BE Jekervallei en bovenloop van de Demervallei (totaal 633 ha). In totaal valt ca. 70 ha (30%) van het plangebied binnen de afgebakende Habitatrichtlijngebieden. Het deel van het plangebied dat binnen Habitatrichtlijngebied BE (en UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 9

11 meer specifiek deelgebied 25) valt, zijn de bestanden gelegen binnen de Wijngaardbossen (totaal 15 ha). Het deel van het plangebied dat binnen het Habitatrichtlijngebied BE (en meer specifiek de deelgebieden 3, 4 en 6) valt, zijn de bestanden ten noorden van het kasteel van de Renesse, het perceel 121 en de bestanden 301a, 301b en 302a in de Kevie (totaal 55,5 ha). Voor beide Habitatrichtlijngebieden werden de instandhoudingsdoelstellingen (S- IHD) opgesteld. Deze instandhoudingsdoelstellingen zijn weergegeven in het Rapport 4 (ANB, 9 maart 2012) en Rapport 6 (ANB, 13 maart 2012). De doelen in deze rapporten zijn enkel principieel (dus voorlopig) vastgesteld door de Vlaamse regering. Zie hoofdstuk 3 Doelstellingen voor verdere bespreking S-IHD s. In het volledige Habitatrichtlijngebied BE Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw komen 14 habitattypes, waarvan 3 prioritair, van Bijlage I van de Habitatrichtlijn voor. In het volledige Habitatrichtlijngebied BE Jekervallei en bovenloop van de Demervallei komen 10 habitattypes voor waarvan 3 prioritair. In Tabel 1.2 wordt een overzicht gegeven van de habitattypes en soorten die in beide Habitatrichtlijngebieden voorkomen. In het vet en grijs zijn de habitattypes, of relicten ervan, en soorten die voorkomen in het plangebied zelf weergegeven. Tabel 1.2. Habitattypes en soorten voor het Habitatrichtlijngebied Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw (BE ) en Jekervallei en bovenloop van de Demervallei (BE ) Voorkomen in Habitatrichtlijngebied Habitats (Bijlage I) BE BE Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamion of Hydrocharition x 4030 Droge Europese Heide x 6210 Droge halfnatuurlijke graslanden en vegetaties met struikopslag op kalkhoudende bodems (Festuco-Brometalia) 6230* Soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems van berggebieden (en van submontane gebieden in het binnenland van Europa) 6410 Grasland met Molinia op kalkhoudende, venige of lemige kleibodem (Eu-Molinion) 6430 Voedselrijke zoomvormende ruigten van het laagland, en van de montane en alpiene zones 6510 Laaggelegen, schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) 7140 Overgangs- en trilveen x x 7220* Kalktufbronnen met tufsteenformatie (Cratoneurion) x x 7230 Alkalisch laagveen x x 8310 Niet voor het publiek opengestelde grotten x 9120 Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxussoorten rijk aan epifyten (Illici-Fagetum) 9160 Sub-Atlantische en Midden-Europese Winter-eikenbossen of Eikenhaagbeukenbossen behorend tot het Carpinion betuli 9190 Oude zuurminnende eikenbossen met Quercus robur op zandvlakten x 91 E 0* Alluviale bossen met Alnus glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Anion incanae, Salicion albae) Soorten Bijlage II-IV Amfibieën en reptielen Kamsalamander Triturus cristatus x x x x x x x x x x x x x x x x UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 10

12 Vissen Zoogdieren Vroedmeesterpad Alytes obstetricans Boomkikker Hyla arboreta Bittervoorn Rhodeus sericeus amarus Voorkomen in Habitatrichtlijngebied Laatvlieger Eptesicus serotinus x x Gewone dwergvleermuis / Ruige dwergvleermuis / Kleine dwergvleermuis Gewone grootoorvleermuis / Grijze grootoorvleermuis Plecotus auritus/austriacus Watervleermuis - Myotis daubentonii x x Rosse vleermuis - Nyctalus noctula x x Meervleermuis - Myotis dasycneme Ingekorven vleermuis - Myotis emarginatus Bechsteins vleermuis - Myotis bechsteinii Brandt s/gewone baardvleermuis Myotis brandtii/mystacinus x x Franjestaart Myotis natteri Bosvleermuis Nyctalus leisleri Hamster Cricetus cricetus Bever Castor fiber Invertebraten Vliegend hert Lucanus cervus x x Nauwe korfslak Vertigo moulinsiana Zeggekorfslak Vertigo moulinsiana x x * Europees prioritair habitattype x x x x x x x x x x x x x x x Het voorkomen van de verschillende habitattypes is weergegeven op figuren 1.1 tot 1.4. Zoals op deze kaarten is weergegeven, is er een gedetailleerd beeld van het voorkomen van de verschillende habitattypes binnen de verschillende deelgebieden van de twee Habitatrichtlijngebieden. Wat betreft de soorten zijn de gegevens in de S-IHD rapporten voorgesteld op kilometeruurhokniveau. Volgende soorten zijn vastgesteld binnen het plangebied (in de afgebakende Habitatrichtlijngebieden) en directe omgeving - Kamsalamander werd recent aangetroffen in enkele poelen in de Kevie. - Vleermuizen er is weinig gericht zomeronderzoek uitgevoerd naar vleermuizen maar uit recent onderzoek van Dekeukeleire D. & Janssen R. (2011) werd in het bosreservaat het Hasseltbos de bijlage II soorten Bechsteins vleermuis en Ingekorven vleermuis aangetroffen. Gezien de nabijheid van dit bosreservaat is het goed mogelijk dat deze soorten ook voorkomen in de Wijngaardbossen. Algemenere vleermuissoorten als Gewone dwergvleermuis en Laatvlieger zijn aangetroffen in oa. de Kevie en de Demervallei. Van de andere soorten zijn er geen gegevens bekend. - Bever werd al waargenomen in de Kevie en komt waarschijnlijk ook nog verder in de Jekervallei voor. - Zeggekorfslak deze kleine en met uitsterven bedreigde landslak werd aangetroffen in de bestanden ten noorden van het kasteel de Renesse en in de bestanden van perceel 121. Een andere bijzonder zeldzame korfslak, de UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 11

13 Nauwe korfslak komt in de directe omgeving van het plangebied voor, namelijk in het reservaat de Molenbeemden. Figuur 1.1 voorkomende habitats binnen deelgebied 25 Wijngaardbossen (ANB, 2011) Zoals in bovenstaande figuur 1.1 is weergegeven, komt binnen het deelgebied van de Wijngaardbossen vooral het type 9160 of Eiken-Haagbeukenbossen met voorjaarsflora. Het type is er vrij goed ontwikkeld en zijn de meeste typerende soorten (oud-bosplanten) er aanwezig. In deze voormalige middelhoutbossen is het aandeel oude en dode bomen beperkt. Er is een kleine vlek met het type 91E0 aangeduid. Meer specifiek behoort het tot het waardevol subtype bronbossen. De recente aanplant met populier in de zuidrand (bestand 115c) is getypeerd als voedselrijke ruigte (type 6430). Op figuur 1.2 zijn de aanwezige habitattypes binnen het deelgebied van de vallei van de Boven-Demer weergegeven. Het zuidelijk deel van dit deelgebied valt grotendeels samen met het plangebied. Hier zijn er vooral natte bostypes aanwezig en meer bepaald het type 91E0 met de subtypes bronbossen en beekbegeleidend Vogelkers-Essenbos. De natste delen bestaan uit het subtype mesotroof broekbos. Binnen het plangebied zijn er twee vlekken met matig ontwikkeld type 9160 met beperkt voorjaarsflora (Bosanemoon) aanwezig. De ruigtes en zones met jonge opslag zijn weergegeven als voedselrijke ruigte (6430). Verspreid komt het regionaal belangrijk biotoop grote zeggenvegetaties (mc) voor in de bosbestanden. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 12

14 Figuur 1.2 voorkomende habitats binnen deelgebied 3 Vallei van de Boven-Demer (ANB, 2011) UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 13

15 Figuur 1.3 voorkomende habitats binnen deelgebied 4 Demerbronnen (ANB, 2011) Op figuur 1.3 zijn de aanwezige habitats binnen deelgebied 4 Demerbronnen, dat voor een groot deel samenvalt met het plangebied, weergegeven. Het grootste deel wordt ingenomen door ruigtes (6430) die veelal zijn ingeplant met populier. Er zijn enkele vlekken met alluviaal bos (91E0) en meer specifiek Vogelkers-Essenbos met ook elementen van Bronbos. Op de randen van het gebied is matig ontwikkeld Eiken-Haagbeukenbos aanwezig met het fragmentarisch voorkomen van oud-bosplanten. In figuur 1.4 neemt in het reservaat de Kevie vooral natte ruigtes (6430) een belangrijke oppervlakte in. De types 9160 en 91E0 zijn maar beperkt aanwezig. Het bestand 302a dat binnen het Habitatrichtlijngebied valt, is deels ingetekend als natte ruigte. Figuur 1.4 voorkomende habitats binnen deelgebied4 De Kevie (ANB, 2011) Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden Vlaams Ecologisch Netwerk Zie kaart 1.5. Bij de eerste afbakening van het VEN werden de Wijngaardbossen en de vallei van de Boven-Demer als GEN opgenomen bij het VEN onder de benaming De bovenloop Demer en Winterbeek. Met uitzondering van perceel 110 en enkele bestanden ten noorden van het kasteel de Renesse valt de bosplaats Wijngaardbossen-Demerbronnen (voor ca. 116 ha) volledig binnen dit VENgebied. De afbakening van het Habitatrichtlijngebied valt samen met het VEN. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 14

16 De Kevie valt ook nagenoeg volledig onder VEN (en ook Habitatrichtlijngebied) en met name De Kevie en Kleinmeers. De 3 bestanden die daar zijn gelegen, vallen binnen het VEN. Een groot deel van de Jekervallei is ingetekend als VEN-gebied (en niet als Habitatrichtlijngebied). Binnen dit VEN-gebied valt ca. 34 ha van het plangebied. Voor de verschillende VEN-gebieden is geen natuurrichtplan opgesteld Beschermd landschap Zie kaart 1.5. Er zijn twee beschermde landschappen waarin een deel van het plangebied is gelegen. Het beschermd landschap De Galgenberg (MB 19 jan 1985) is gelegen ten oosten van Tongeren tussen de Maastrichtersteenweg en de Gousbeemdstraat. Het is een reliëfrijk gebied (46 ha) met enkele interessante boszones en archeologische relicten. Het bestand 122g valt binnen dit beschermd landschap. Het gebied van de Kevie is ook een beschermd landschap (MB 2 sept 1985), namelijk het park van de Oostelijke Jeker (215 ha). De bestanden 301a, 301b en 302a vallen binnen dit beschermd landschap. In beide besluiten is onder meer bepaald het verboden is om aan het milieu vreemde bomen of struiken aan te planten, hieronder vallen Am. eik, Am. vogelkers en Am. krentenboompje, coniferen en populieren. In de Jekervallei grenzen de bestanden 311b en 311d aan het beschermd dorpsgezicht Ruttermolen en omgeving (MB 11 apr 1984) Erkende reservaten Een deel van het plangebied is aangeduid als erkend natuurreservaat - De bestanden 114a, 115b, 115c en een klein deel van 116a vallen onder het erkend reservaat Wijngaardbos en Demerbronnen (E-297) en zijn in beheer van Natuurpunt vzw, de bestanden zijn wel in private eigendom. In totaal gaat het om 11,7 ha van het plangebied. - In de vallei van de Boven-Demer vallen de bestanden 103b en 103c (deel) ook binnen het erkend reservaat Wijngaardbos en Demerbronnen (E-297). Het gaat hier om 2,0 ha. Ook een deel van bestand 121a valt binnen het erkend reservaat E-297 met een oppervlakte van 0,34 ha Landschapsatlas Zie kaart 1.6. De Landschapsatlas geeft een overzicht van de historisch gegroeide landschapskenmerken van bovenlokaal belang met relictwaarde en heeft op zich geen juridische waarde. Er worden relicten en ankerplaatsen onderscheiden. Een relict is een overblijfsel uit vroegere tijd dat nog getuigt van de toestand zoals die eertijds was. Concreet UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 15

17 worden punt-, lijn- en vlakvormige relicten (= relictzone ) onderscheiden. De traditionele landschappen geven de grotere landschapseenheden weer. Het plangebied is gelegen in twee traditionele landschappen de vallei van de Jeker waarin het grootste deel van het zuidelijk plangebied is gelegen en Boomgaardgebied van Tongeren-Borgloon dat de rest omvat. Sommige relicten van zeer verschillende aard vormen echter complexen die historisch samen horen en dus best in hun samenhang benaderd worden, deze worden ondergebracht onder de categorie ankerplaats. Ankerplaatsen zijn landschappelijk de meest waardevolle gebieden voor Vlaanderen. Delen van het plangebied zijn gelegen in twee ankerplaatsen - ankerplaats kasteeldomein van s Herenelderen (A70010) omvat het deel van de Demervallei in de omgeving van het kasteel de Renesse. - ankerplaats Jekervallei tussen Tongeren en Mal (A70009) omvat onder meer de Kevie. Volgens het besluit van de Vlaamse regering van 9 mei 2008 geldt er een zorgplicht op alle vastgestelde ankerplaatsen. Hierbij moet schade worden voorkomen aan een typisch landschapskenmerk van een ankerplaats en moet door schadebeperkende maatregelen de betekenisvolle schade die aan de ankerplaats wordt aangebracht zo veel mogelijk beperkt worden, en indien dit niet mogelijk is, hersteld en gecompenseerd worden. De aanduiding van deze ankerplaatsen is nog maar voorlopig en kan na advies van verschillende bestuurlijke entiteiten een definitieve aanduiding krijgen. Relictzones zijn gebieden met een hoge dichtheid aan zowel bouwkundige, landschappelijke als andere types relicten. Het plangebied is gelegen in twee omvangrijke relictzones, namelijk - relictzone Bovenlopen van de Demer (R70068) waarin nagenoeg volledig de bosplaatsen Zavelberg en Wijngaardbossen-Demerbronnen zijn gelegen. - relictzone Tongeren (R70074) waarin de bosplaats Jekervallei volledig is in gelegen. Lijnrelicten die binnen het plangebied zijn gelegen - Demer + afgesneden meanders (L27001) loopt vanaf Ketsingen voor een belangrijk deel door het plangebied. - Holle wegen te Tongeren (L70072) op de noordrand van de bestanden 111a en 111b loopt dit lijnrelict. Puntrelicten binnen het plangebied zelf zijn er niet gelegen. Wel is de Sluisemolen (P70612) nabij bestand 300a gelegen Beleidsplannen en initiatieven Ruimtelijk structuurplan Tongeren Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan voor Tongeren werd op 7 oktober 2010 definitief goedgekeurd door de provincie Limburg. In het richtinggevend deel van het structuurplan wordt voor de aaneengesloten groengebieden (bossen, valleien, natuurgebieden, ) een visie ontwikkeld. Deze groengebieden omvatten vooral de beekvalleien van de Jeker, het UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 16

18 Mombeekbekken en de Demerbronnen samen met de resterende bossen. Het is in deze gebieden dat nagenoeg het volledige plangebied is gelegen. De visie is om ze vanuit hun natuurlijke en ecologische waarde te ondersteunen en verder te versterken. Daar waar nodig worden storende constructies door natuurverenigingen of overheden aangekocht en gesloopt. Volgend afwegingskader werd opgesteld - Maximaal behoud en herstel van de natuurlijke structuur van de waterloop en afstemming van de waterhuishouding op de gewenste natuurtypes en andere functies in de groengebieden. - De vanoudsher aanwezige ecotopen optimaal beschermen en daar waar mogelijk versterken om verdere achteruitgang te voorkomen. - Verwijderen van exoten en vervangen door streekeigen/inheemse beplanting. - Natuurlijke verjonging van de ecotoop eigen vegetatie. - Gebruik van levende of biologisch afbreekbare materialen bij perceelsafscheidingen of de traditionele ijzerdraad. - Versterken van de habitat van een aantal streekeigen bedreigde fauna- en florasoorten. - Uitbouwen van structuurrijke beken en valleien door natuurlijke beheerprocessen toe te passen. Figuur 1.5 totaalvisie stedelijk gebied Tongeren (Technum, 2010) Life-project Vochtig Haspengouw Sinds september 2012 loopt het project LIFE Vochtig Haspengouw. Dit project wordt uitgevoerd door Natuurpunt vzw en het streefdoel is om zeldzame soortenrijke valleibossen en om vochtige schraalgraslanden te herstellen in Europees beschermde gebieden. Het projectgebied strekt zich uit over de vallei van de Mombeek met Keiberg, Zammelen, Nietelbroeken en Mombeekvallei, de UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 17

19 vallei van de Demer met de Demerbronnen, Wijngaardbossen, Munsterbos, Dorpsbemden en de Molenbeemden. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 18

20 2. Algemene beschrijving 2.1. Cultuurhistorische beschrijving Zie kaarten 2.1a, 2.1b, 2.1c en 2.2. De streek van Tongeren kent zeker al sinds de middeleeuwen een vrij intensief landbouwgebruik met vooral akkerbouw en het was een streek waar grotere boscomplexen niet meer aanwezig waren. Het areaal aan oude bossen in de regio is dan ook erg beperkt (zie kaart 2.2 Bosleeftijd). De oudste (voldoende gedetailleerde) cartografische bron die ter beschikking zijn, gaan terug naar het begin van de 18 de eeuw. De kaart van Fricx (ca. 1700) geeft indicatief aan dat er bos aanwezig was in de omgeving van de Wijngaardbossen. Een kaart van Naudin (ca. 1720) illustreert ook het gering bosareaal in de 18 de eeuw. Figuur 1.6. uittreksel uit de historische kaarten kaart van Fricx (links) en kaart van Naudin (rechts) Zoals op de kaart van de Ferraris (ca. 1775) is weergegeven, waren er in de valleigebieden hooilanden en rond de bewoning fruitboomgaarden aanwezig. Op figuur 1.7 zijn de hoger gelegen delen van de Wijngaardbossen weergegeven als bos en ten zuiden van het kasteel waren de bestanden 110b en 110c ook bos. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 19

21 Figuur 1.7 uitsnede de Ferrariskaart met centraal kasteel de Renesse en linksboven de Wijngaardbossen. Tot de jaren 60 van vorige eeuw is dit middeleeuws landschap grotendeels behouden gebleven. Sinds eind 18 de eeuw was er slechts een beperkte bosuitbreiding met binnen het plangebied onder meer 19 de eeuwse (her?)bebossing van de percelen 106, 111, en werd een deel van het valleigebied voor hakhoutbeheer gebruikt (bvb. bestand 103c, 104a). In de Jekervallei bleef het bosareaal tot midden vorige eeuw erg laag, wel waren er bomenrijen (met vooral populieren) aanwezig. Vanaf de jaren 60 werden de valleigebieden bebost met populier. Zo evolueerden de valleigebieden van de Boven-Demer en de Jeker van een open tot halfopen landschap naar een gesloten landschap. Door die bosuitbreiding werd een bebossingsindex bereikt die hoger ligt dan deze van de 18 de eeuw of nog vroeger Beschrijving van de standplaats Reliëf en hydrografie Reliëf Het reliëf in het plangebied is golvend met hoger gelegen akkergebieden doorsneden door de vallei van de Boven-Demer in het noorden en de vallei van de Jeker in het zuiden. Het laagste punt van het plangebied bevindt zich in de vallei van de Boven-Demer in de meest noordelijke bestanden met een hoogteligging van ca. 65 m TAW. In de zuidelijke rand van bosplaats Wijngaardbossen- Demerbronnen loopt de hoogte op tot m (omgeving Boeberg, Keienbos, Galgeberg). Het hoogste punt is echter aan de Wijngaardbossen zelf (115 m). UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 20

22 In de Jekervallei liggen de bestanden op een hoogte van ca. 95 m. Naar het zuiden toe loopt de hoogte op en de bossen die binnen het plangebied het hoogst zijn gelegen is de bosplaats Diets-Heur met een hoogte van ca. 125 m en bestand 400a op een hoogte van 127 m. Hydrografie Zie kaart 2.4. Door Tongeren loopt de scheidingskam tussen het Scheldebekken (in het noorden) en het Maasbekken (in het zuiden). Deze scheiding loopt ongeveer samen met de Romeinse kassei (N69) en de Maastrichtersesteenweg (N79). De waterlopen die van belang zijn voor het noordelijk deel van het plangebied (bosplaats Wijngaardbossen-Demerbronnen) ontspringen ten noorden van Tongeren. Zo onder meer de s Herenhelderenbeek, de Halverwegebeek en natuurlijk de Demer. Op de valleirand van de Boven-Demer zijn er verschillende bronnen aanwezig en komen er o.a. in perceel 103 waardevolle bronzones voor. De waterlopen in het zuidelijk deel van het plangebied ontspringen in Wallonië, zo onder meer de Jeker, de Ezelsbeek en de Beek. Watertoets Zones die recent zijn overstroomd (gegevens 2011), zijn vooral gelegen in de vallei van de Boven-Demer (zie kaart 2.4) en met name de percelen 103, 107 en 121. In de Jekervallei zijn deze zones beperkt tot de bestanden 311b, c en d Bodem en geologie Bodem De bodemkaart is weergegeven op kaart 2.3. Uit deze kaart blijkt dat het gebied vrij homogeen opgebouwd is uit leemgronden (A). In de valleigebieden zijn dit vooral natte tot zeer natte leemgronden (Afp, Aip) zonder profiel (geen profielontwikkeling door de hoge grondwaterstanden). Lokaal of op de valleiranden komt matig natte leemgronden zonder profiel voor (Adp). In de bosplaats Wijngaardbossen-Demerbronnen komen vrij veel veenbodems (V) voor. Deze zeer natte bodems zijn ook aanwezig in een hoger gelegen deel van de Wijngaardbossen. In de bestanden 111c, 111d, 111e en 201a (Zavelberg) komt een droge tot matig natte lemige zandbodem met onbepaald profiel (SAx) voor. Dit is een bodemtype dat maar fragmentarisch in de regio van Tongeren voorkomt. Een deel van de bestand 118d bestaat uit een complex van leem en zware kleingronden (A-U). Ook in bestand 114a (Wijngaardbossen) komt een kleibodem voor (matig gleyige zware kleibodem met onbepaald profiel, UDx). Ook kleibodems komen maar fragmentarisch voor in het Tongerse. De bestanden van bosplaats Diets-Heur zijn ingetekend als antropogeen (OE) en zijn vergraven gronden i.k.v. groeven. Geologie De geologische kaart van het plangebied en omgeving is weergegeven op figuur 1.8. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 21

23 Het grootste deel van het plangebied is gelegen in de Formatie van Sint Huibrechts-Hern die bestaat uit een 30 m dikt zandpakket met delen kleiig zand. Het noordelijk deel van het plangebied is gelegen in de Formatie van Heers. Deze formatie bestaat uit glauconiethoudend zand met daarop een laag kalkrijke klei. Deze laag is weinig waterdoorlatend en zorgt voor nattere (Quartaire) leembodems. Figuur 1.8 tertiaire geologische kaart van het plangebied (OC-GIS Vlaanderen) Het westelijke deel van de Jekervallei is gelegen in de Formatie van Maastricht. Deze formatie bestaat vooral uit zachte, zandige kalksteen met bovenaan mogelijks lagen met schelpen. Een deel van de bestanden in de Jekervallei liggen in de Eenheid van Haccourt, die bestaat uit grijs en hard krijt. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 22

24 2.10. Beschrijving van het biotisch milieu Bestandskaart De indeling van de bestanden zijn weergegeven op kaarten 1.4a en 1.4b. Er zijn in het plangebied 4 bosplaatsen en 134 bestanden onderscheiden met een gemiddelde oppervlakte van 1,71 ha. De bestandsgrenzen zijn afgestemd op de grenzen van de kadastrale percelen. Van de 134 bestanden zijn er 123 bestanden bos (217,5 ha of 96%). Verder is er een bestand een beek en een onverhard pad (omgeving Sint-Stefanusstraat). Eén bestand is nog een akker, grasland (2 bestanden), riet met wilgenopslag (2 bestanden), ruigte met wat opslag (2 bestanden) en vijver met opslag errond (2 bestanden). De bosplaatsen zijn Wijngaardbossen-Demerbronnen totaal 171,4 ha verdeeld over 77 bestanden die zijn genummerd van a tot 123a. Zavelberg totaal 5,0 ha verdeeld over 4 bestanden die zijn genummerd als 200a, 201a, 203a en 204a. Jekervallei totaal 45,5 ha verdeeld over 48 bestanden die zijn genummerd van 300a tot 313a Diets-Heur totaal 4,7 ha verdeeld over 5 bestanden die zijn genummerd van 400a tot 401d Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens Onderstaande tabellen en figuren geven een overzicht van de oppervlakteverdeling naar bestandskenmerken. De belangrijkste bestandskenmerken zijn weergegeven op de kaarten 2.5 Boomsoort en 2.6 Bestandsleeftijd. Bestandstype Bijna 95% van het plangebied bestaat uit loofhout met een hoofdaandeel populier. Lokaal zijn er kleine groepen naaldhout ingeplant. Het aandeel open plekken is beperkt (3,8 %) en bestaat vooral uit graslanden en rietzones waar veelal groepen bomen in voorkomen. De te bebossen zones zijn kapvlaktes en enkele ruigtes. Oppervlakte (ha) % Oppervlakte Te bebossen 3,7 1,6% Permanent open plek 8,7 3,8% Loofhout 213,8 94,5% TOTAAL 226,2 Bedrijfsvorm Hooghout, waarbij bomen als hoogstammen groeien, is de belangrijkste bedrijfsvorm. Ongeveer 5% van het plangebied heeft een hakhoutbeheer (gekend). Een viertal bestanden in de Wijngaardbossen zijn te definiëren als middelhout met opgaande bomen en een aandeel hakhout. Op zich zijn de UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 23

25 populierenbestanden waar er in de onderetage een hakhoutlaag aanwezig is ook te beschouwen als middelhout maar werden dergelijke bestanden toch als hooghout beschouwd. Oppervlakte (ha) % Oppervlakte hakhout 12,1 5,3% middelhout 6,3 2,8% hooghout 199,1 88,0% niet van toepassing 8,7 3,8% TOTAAL 226,2 foto bestand 103c met elzenhakhout Leeftijdsklasse Zie kaart 2.6. Bijna 40% van het plangebied bestaat uit bestanden jonger dan 20 jaar. Dit hoog aandeel is te wijten aan de populierenbossen in het plangebied. Oude bosbestanden (> 80 jaar) komen maar weinig voor en zijn beperkt tot de boszones van het park van het kasteel van de Renesse. De oudere populierenbossen zijn veelal ingemengd met inheems loofhout (Zomereik, Es, wilgen, ) en de elzenbestanden op de natte gronden zijn minstens 30 jaar oud. Oppervlakte (ha) % Oppervlakte 1 20 jaar 98,4 43,5% jaar 67,2 29,7% jaar 33,4 14,8% 81 jaar 5,9 2,6% ongelijkjarig 12,6 5,6% niet van toepassing 8,7 3,8% TOTAAL 226,2 UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 24

26 Grafiek 2.1 verdeling van de leeftijdscategorieën 2,6% 5,6% 3,8% 14,8% 43,5% 1-20 jaar jaar jaar 81- jaar ongelijkjarig nvt 29,7% Mengingsvorm Onder mengingsvorm wordt de ruimtelijke positie van de bomen en/of boomgroepen van verschillende boomsoorten binnen een bestand verstaan. Het kan gaan om zowel stamsgewijs of groepsgewijs gemengde bestanden als homogene bestanden met één enkele boomsoort. Homogene bestanden nemen ca. de helft van de oppervlakte in en bestaan hoofdzakelijk uit populierenbossen maar ook een deel elzenbestanden. De bestanden met stamsgewijze menging bestaan vooral uit oudere bestanden en enkele recente aanplanten. Deze met groepsgewijze menging zijn vooral jonge aanplanten en enkele populierenbossen met groepen andere bomen erin. Oppervlakte (ha) % Oppervlakte stamsgewijs 37,3 16,5% groepsgewijs 59,0 26,1% homogeen 121,2 53,6% niet van toepassing 8,7 3,8% TOTAAL 226,2 Sluitingsgraad Een vrij groot aandeel (37%) van het plangebied heeft een sluitingsgraad minder dan 50%. Dit komt door het aandeel jonge (populier)aanplanten en enkele halfopen zones met opslag van wilgen. Oppervlakte (ha) % Oppervlakte <25% 26,7 11,8% 25 50% 58,2 25,7% 50 75% 81,0 35,8% >75% 51,6 22,8% niet van toepassing 8,7 3,8% TOTAAL 226,2 UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 25

27 Grafiek 2.2 verdeling van de sluitingsgraad 3,8% 11,8% 22,8% <25% 25,7% 25-50% 50-75% 35,8% >75% nvt Boomsoortensamenstelling Tijdens de dendrometrische opnames werden in de cirkelvormige proefvakken ook opnames gemaakt van zaailingen en van de struiklaag. In totaal werden in 51 bosbouwproefvlakken in het plangebied opnames uitgevoerd. Hun situering is terug te vinden op kaarten 1.4a en 1.4b. Zaailingen Tot de zaailingen worden alle exemplaren gerekend met een hoogte minder dan 2 meter. Er is een gemiddelde dichtheid van ca zaailingen per hectare. In veel bestanden, en dan vooral in de populierenbossen, werd er nagenoeg geen verjonging aangetroffen. Bestanden waar er veel natuurlijke verjonging aanwezig is, zijn vooral gelegen in de Wijngaardbossen en de Demervallei. Zo zijn er in bestand 111b tot ca ex./ha aanwezig en dan vooral van Gewone es en Esdoorn. Over het volledige plangebied maakt Gewone es meer dan 60% uit van de zaailingen en Gewone esdoorn voor ca. 15%. Gewone vlier is verantwoordelijk voor ca. 7% van de zaailingen, alle overige soorten hebben een aandeel minder dan 5%. Tabel 2.3 aandeel zaailingen per soort en per hoogteklasse Boomsoort stamtal/ha gem. hoogte Gewone es Boswilg Eenstijlige meidoorn Hazelaar Gewone vlier Hazelaar Gladde iep Gewone es Gewone esdoorn Eenstijlige meidoorn Hondsroos Gewone es Gewone vlier Gewone esdoorn UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 26

28 Rode kornoelje Vogelkers Witte els (Grauwe els) Eenstijlige meidoorn Gewone es Gewone esdoorn Gewone vlier Haagbeuk Witte els (Grauwe els) Noorse esdoorn Eenstijlige meidoorn Spaanse aak iep (olm) Amerikaanse vogelkers Hazelaar Wilde lijsterbes Zoete kers (Boskers) Totaal Grafiek 2.3 procentueel aandeel van de zaailingen 1,1% 1,8% 2,6% 15,4% es haagbeuk meidoorn 2,6% vlier hazelaar gladde iep 4,6% 6,7% 61,8% esdoorn els r. kornoelje 2,1% 1,5% overige Struiklaag Tot de struiklaag behoren alle exemplaren met een hoogte van meer dan 2 meter en een omtrek kleiner dan 20 cm. In de struiklaag komen er vrij weinig struiken en jonge bomen voor, namelijk 650 ex./ha. Jonge bomen zijn beperkt tot Es, Esdoorn, els en Gladde iep, de rest zijn vooral struiksoorten met Gewone vlier en Hazelaar als belangrijkste soorten. Dus is er weinig natuurlijke verjonging aanwezig die kan doorgroeien als boomlaag. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 27

29 Tabel 2.4 aandeel struiken per soort en per hoogteklasse Boomsoort stamtal/ha Stamtal/ha - dood hoogteklasse (cm) Gladde iep Gewone vlier Gewone es Hazelaar Gladde iep Gewone esdoorn Spaanse aak Witte els Eenstijlige meidoorn Wilde lijsterbes Schietwilg Zomereik Hollandse linde Gewone vlier Hazelaar Gewone es Eenstijlige meidoorn Gewone esdoorn Boswilg populier Schietwilg Gewone vlier iep (olm) Gladde iep Haagbeuk Rode kornoelje Vogelkers Hondsroos Zomereik Amerikaanse vogelkers Zoete kers Sporkehout Zwarte els Wilde lijsterbes Schietwilg totaal UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 28

30 Grafiek 2.4 procentueel aandeel van struiklaag 13,7% 25,9% vlier esdoorn 6,9% 2,8% 6,9% 8,0% 18,0% 17,7% hazelaar gladde iep esdoorn schietwilg meidoorn overige Boomlaag Er zijn maar een 6-tal boomsoorten die in redelijk aantal in de boomlaag voorkomen. Witte en Zwarte els maken het grootste deel uit naar stamtal, samen 42%. Populier maakt maar 11% uit van het stamtal, natuurlijk te wijten aan de ruime plantverbanden. Naar grondvlak maakt populier wel het grootste aandeel (28%) uit. Witte en Zwarte els maken bijna 1/3 de van het totaal gemiddelde grondvlak uit. Es, Esdoorn en Zomereik hebben een aandeel net onder de 10%. Eenzelfde beeld wordt bekomen bij de parameter volume. Het aandeel uitheemse soorten (cursief in de tabel) bedraagt 30%. Tabel 2.5 aandeel bomen per soort (de uitheemse soorten zijn cursief weergegeven) BOOMSOORT stamtal (ex./ha) grondvlak (m²/ha) volume (m³/ha) populier 44 11,0% 3,24 27,6% 26 28,6% Witte els 99 24,2% 2,04 17,4% 16 17,6% Zwarte els 74 18,2% 1,74 14,8% 13 14,1% Gewone es 48 11,7% 1,13 9,6% 11 11,5% Gewone esdoorn 34 8,3% 1,06 9,0% 8 9,2% Zomereik 32 7,9% 0,91 7,8% 7 7,2% Haagbeuk 4 0,9% 0,35 3,0% 3 3,7% Beuk 3 0,8% 0,30 2,6% 2 2,3% Noorse esdoorn 4 1,1% 0,16 1,4% 1 1,3% Boswilg 11 2,8% 0,14 1,2% 1 0,7% Schietwilg 7 1,7% 0,09 0,8% 0 0,5% Gewone vlier 12 3,0% 0,08 0,7% 0 0,2% Zoete kers 2 0,5% 0,07 0,6% 0 0,4% Ruwe berk 2 0,4% 0,07 0,6% 1 0,6% Eenstijlige meidoorn 9 2,2% 0,06 0,5% 0 0,1% UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 29

31 Amerikaanse vogelkers 2 0,6% 0,03 0,3% 0 0,2% Hazelaar 5 1,2% 0,03 0,3% 0 0,1% Spaanse aak 5 1,2% 0,03 0,3% 0 0,1% eik 0 0,0% 0,03 0,2% 0 0,5% linde 1 0,2% 0,03 0,2% 0 0,2% Plataan 0 0,1% 0,02 0,2% 0 0,2% Gladde iep 4 0,9% 0,02 0,2% 0 0,1% Amerikaanse eik 0 0,1% 0,02 0,2% 0 0,2% Tamme kastanje 1 0,2% 0,02 0,2% 0 0,2% iep 3 0,7% 0,02 0,2% 0 0,1% Zomerlinde 0 0,1% 0,01 0,1% 0 0,1% Zachte berk 1 0,2% 0,01 0,1% 0 0,0% paardekastanje 0 0,1% 0,00 0,0% 0 0,0% Wilde lijsterbes 0 0,1% 0,00 0,0% 0 0,0% totaal ,7 91 Grafiek 2.5 procentueel aandeel van het grondvlak bij de bomen 2,6% 1,4% 3,0% 7,8% 6,8% 27,6% populier Witte els Zwarte els Gewone es 9,0% Gewone esdoorn Zomereik Haagbeuk 9,6% Beuk 14,8% 17,4% Noorse esdoorn overige Uit grafiek 2.6 blijkt dat zoals in natuurlijke bossen het geval is- de meeste bomen zich in de lage omtrekklassen (minder dan 0,65 m) bevinden. Het is vooral els die in de lagere omtrekklassen aanwezig is. Vanaf een omtrek van 120 cm zijn er maar weinig bomen meer aanwezig. Op grafiek 2.7 is te zien dat het grootste aandeel van grondvlak (grafiek voor volume is gelijklopend) zich in de omtrekklassen minder dan cm bevindt. Vooral els maakt een groot deel uit in deze omtrekklassen naast beperkt Es, Esdoorn en Zomereik. Populier maakt een aanzienlijk deel uit van het grondvlak tussen de en 175 cm. UBP privaat en openbaar bos Tongeren, eindontwerp p 30