Delpher. De krant als bron voor genealogisch onderzoek Deel 1

Transcriptie

1 Delpher De krant als bron voor genealogisch onderzoek Deel 1

2 Even voorstellen Frans Roelvink Gepensioneerd ambtenaar Gemeente Breda NGV-WNB: Bestuur, webmaster, redactie afdelingsblad Andere hobby s Fotografie, fietsen, lokale geschiedenis fhmroelvink@gmail.com

3 De krant als traditionele bron Inleiding Delpher Pauze Demonstratie Programma van vanavond

4 Wat is er in een krant te vinden? Familieberichten (advertenties bij geboorten, huwelijk, overlijden) Interviews, necrologieën (terugblik op leven) Studies, examens, diploma-uitreikingen Werk: benoemingen, jubilea, ontslag Activiteiten in verenigingen, politiek, sport Bijzondere gebeurtenissen: ongevallen, lintjes Juridische zaken: veroordelingen, faillissementen Zakelijke advertenties

5 Familie-advertenties

6 Interviews, necrologieën

7 Studie, opleiding, diploma s

8 Werk: Benoeming, jubileum, vertrek

9 Sport, politiek, vereniging

10 Bijzondere gebeurtenissen: ongevallen

11 Juridische zaken: veroordeling, faillissement

12 Zakelijke advertenties

13 Zoeken in kranten, vroeger en nu Kranten doorbladeren via de zogeheten leggers Microfiches via leesapparaten Digitaal, internet

14 Krantenleggers

15 Krantenleggers Voordelen: Papier in je handen Nadelen: Log, omvangrijk Kwetsbaar materiaal door slechte kwaliteit papier Moeilijk zoeken

16 Microfiches en Leesapparaten

17 Microfiches en leesapparaten Voordelen: Ruimtebesparing, originelen blijven gespaard Handzaam, zelfbediening, bestand tegen intensief gebruik Snel door te bladeren, mogelijkheid op kopieën te maken Nadelen: Moeilijk zoeken, blad voor blad nakijken

18 Regionaal Archief Tilburg Op microfiche: Tilburgsche Courant, Nieuwe Tilburgsche Courant, Nieuwsblad van het Zuiden Brabants Dagblad, Staatscourant

19 Streekarchief SALHA Kranten digitaal op in te zien: Echo van het Zuiden (Waalwijkse en Langstraatse Courant) Nieuwsblad v.h. Land van Heusen en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard

20 Digitaal en internet

21 Gedigitaliseerde bestanden Voordelen: Fysieke ruimtebesparing Enorme tijdsbesparing Onverwachte vondsten Vondsten direct inpasbaar in eigen bestanden Nadelen: Geheugenruimte nodig

22 Delpher

23 Wat is Delpher Initiatief van de Koninklijke Bibliotheek Samenwerking met universiteiten, archieven, bibliotheken Gratis programma Goede gebruiksaanwijzingen en instructiefilms OCR = Optical Character Recognition Bestanden doorzoekbaar op trefwoorden Goudmijn voor iedere onderzoeker op elk niveau Aanbod groeit de komende jaren

24 Delpher Collectie omvat (mei 2016): boeken 1,3 miljoen kranten 1,5 miljoen tijdschriftpagina s 1,5 miljoen radiobulletins

25 Kranten in Delpher Ongeveer 15% van alle kranten zitten in Delpher Om auteursrechtelijke redenen geen recente uitgaven Wel bij de KB op locatie, niet op internet te raadplegen Op de site zijn overzichten te downloaden van: Reeds beschikbare kranten Wat de komende jaren nog komt, o.a. Nieuwsblad van het Zuiden (Tilburg)

26 Krantentitels in Delpher

27 Tilburgse kranten in Delpher De Echo van het Zuiden (Langstraat) Tilburgsche Courant, Nieuwe Tilburgsche Courant Roomsch Leven Weekblad van Tilburg, Groot Tilburg, Mededelingenblad Viking (Tilburgse studentenweekblad)

28 Hoe werkt Delpher Pagina s worden één voor één gescand Op de plaatjes wordt OCR toegepast Hierdoor herkennen van letters en leestekens Plaatjes worden omgezet in tekstbestanden Tekstbestanden kunnen doorzocht worden op trefwoorden De treffers kunnen worden gepresenteerd De artikelen of delen ervan kunnen worden gedownload, afgedrukt en bewerkt voor eigen gebruik

29 Gebruik van Delpher in de genealogie Zoekterm(en) invoeren Bruikbare treffers selecteren Geselecteerde treffers bekijken Bruikbare gegevens overnemen en verwerken Knipsels downloaden en / of afdrukken Bronnen noteren (zit in het programma) Het resultaat: aanvulling op of aankleding van uw stamboom

30 Is Delpher het ideaal? Nee, want: Er zijn beperkingen in Delpher zelf Er kunnen problemen zijn met betrekking tot de zoektermen Er kunnen problemen zijn met betrekking tot de vondsten Er kunnen problemen zijn met betrekking tot de interpretatie

31 Beperkingen van Delpher Slechts 15% van alle kranten is via Delpher beschikbaar Vanwege auteursrechten geen recente kranten OCR kan bepaalde lettertypen niet lezen OCR leest wel eens woorden fout Er treden vertekeningen op bij vouwen in de krant Er is sprake van een lage resolutie (96 DPI) bij het downloaden

32 Problemen met zoektermen en vondsten Indien te weinig treffers (met weinig voorkomende namen): Gebruik ruimere zoekopdracht of zogeheten wildcards Indien te veel treffers (met vaak voorkomende namen): Gebruik beperkte zoekopdracht of filters en operatoren Niet bedoelde uitkomsten (ballast, woorden met meer betekenissen): Gebruik slimme zoekopdrachten

33 Weinig voorkomende familienamen Naamdragers bij Volkstelling 1947: Roelvink: 376 naamdragers Nefkens: 233 naamdragers Treffers in Delpher, in kranten, zonder verfijning: Roelvink: artikelen Nefkens: artikelen

34 Veel voorkomende familienamen Naamdragers bij Volkstelling 1947: Jansen: naamdragers De Jong: naamdragers Treffers in Delpher, in kranten, zonder verfijning: Jansen: artikelen De Jong: artikelen

35 Familienamen met meer betekenissen Beroep: Toponiem: Eigenschap: Dier: Smit, Timmerman, Brouwer, Boer, Visser Heijden, Broek, Heuvel, Dijk, Berg Wit, Bruin, Hout Vogel, Vlieg, Duif, Mol, Vis, Leeuw

36 Interpretatieproblemen Kranten zijn niet gemaakt voor genealogisch onderzoek Gaat het om feiten of meningen? Wie schreef het, met welk doel, in welk verband? Identificatie van de juiste personen Betrouwbaarheid van de berichten Eigen conclusies op grond van berichten

37 Waar is Delpher bijzonder geschikt voor? Aankleden van je stamboom. Met een beetje geluk kun je een heel leven met behulp van kranten reconstrueren Vinden van onbekende kranten Bron voor onderzoek in o.a. Ned. Indië, de West en de Ver. Staten Mensen die veel in het nieuws waren of met veel nevenactiviteiten Zakenmensen (bedrijven) die veel adverteerden Families met weinig naamdragers tijdens de Volkstelling in 1947

38 Waar is Delpher minder geschikt voor? Doorzoeken van grote landelijke kranten Originelen van slechte kwaliteit (papier, druk) Onleesbare lettertypen Zeer veel voorkomende familienamen Namen met meer betekenissen Zeer korte familienamen (tot drie letters) Recente gebeurtenissen (na 1995, in verband met auteursrecht) Downloaden van grote bestanden

39 Andere vindplaatsen Koninklijke Bibliotheek Andere, plaatselijke bibliotheken Regionale archieven Sites van uitgevers NGV, CBG

40 Hulp bij Delpher handleiding (1)

41 Hulp bij Delpher handleiding (2)

42 Bronnen en zoekwijzers Zoekgids voor digitale bronnen Gouddelven

43 Hulp bij Delpher - instructiefilms

44 Conclusies: Het loont de moeite om in kranten te zoeken Geen garantie dat je wat vindt, maar: Als je wat vindt, is het vaak een juweeltje (Gouddelven) Onbekende familieverhalen zijn als kersen op een slagroomtaart

45 Pauze

46 Delpher De krant als bron voor genealogisch onderzoek Deel 2

47 Demonstratie Delpher

48 Demonstratieprogramma Delpher Eenvoudig zoeken met een woord Hele collectie, alleen in kranten Periode, soort bericht, verspreidingsgebied Uitgebreid zoeken in kranten met twee woorden Periode, soort bericht, verspreidingsgebied Zoeken met leestekens, wildcards en operatoren Dubbele aanhalingstekens, sterretje, vraagteken (, *,?) AND, OR, NOT, PROX Krantenknipsels selecteren en downloaden

49 Bekende Tilburger Tilburgse familienaam Peerke Donders ( )

50 Naamdragers 1947: in N. Brabant 525 in Tilburg 2007: in Tilburg Donders als familienaam

51 Eenvoudig zoeken met één woord Hele collectie Krantenartikelen

52 Alleen in kranten artikelen Eenvoudig zoeken met één woord

53 Verfijnen Periode: Verspreidingsgebied: Soort bericht: Krantentitel: Plaats van uitgave: Herkomst: Eeuw Periode van 10 jaar Jaar - Datum Landelijk, regionaal, Indonesië, Antillen, Suriname Advertentie, familiebericht, illustratie Bijvoorbeeld: Tilburgsche Courant Bijvoorbeeld: Tilburg Archief, bibliotheek, uitgever

54 Eenvoudig zoeken met één woord Periode Soort bericht Verspreidingsgebied: 866 artikelen

55 Zoeken in kranten met twee woorden Eenvoudig: Petrus Donders: treffers

56 Petrus Donders Periode = 1887 Familiebericht Reg. Verspreiding: 47 artikelen Uitgebreid zoeken in kranten

57 Overlijdensadvertentie Maasbode Niet in Tilburgse kranten! Resultaat

58 Uitgebreid zoeken Vanuit openingsscherm naar uitgebreid zoeken

59 Zoekscherm Uitgebreid zoeken

60 Uitgebreid zoeken met twee woorden Zoeken naar een vaste combinatie: Dubbele aanhalingstekens ( ) Zoeken naar spellingsvariaties: Vraagteken (?) of sterretje (*) Woorden NIET dicht bij elkaar: Woorden WEL dicht bij elkaar: Sluit bepaalde combinatie uit: Zoek naar één van beide woorden: AND PROX NOT OR

61 Gerard Cornelis van Spaendonck ( ) Textielfabrikant Lid gemeenteraad Kamer van Koophandel Rijk, rooms, regentesk

62 Zoeken met dubbele aanhalingstekens Gerard van Spaendonck / Regionaal Familiebericht

63 Acht treffers Vondsten

64 Weduwe van G.C. Resultaat

65 Spa?ndon* Regionaal Familiebericht Zoeken met wildcards

66 64 treffers Resultaat met wildcards

67 Spaendonck AND fabrikanten Zoeken met operatoren

68 134 krantenartikelen Treffers

69 Resultaat

70 Bekijken Navigeren In- en uitzoomen Publicaties bekijken

71 Selecteren Downloaden Selecteren en downloaden

72 Tot slot Zijn er nog vragen? Bedankt voor uw aandacht