1. De zelfmenger: algemeen.

Transcriptie

1 1. De zelfmenger: algemeen.

2 1.1 Wie is zelfmenger Zelfmengers, alle veehouders die op hun eigen bedrijf en enkel voor hun eigen dieren, voeder produceren. Deze veehouders kunnen onderscheiden worden in twee groepen: - de volledige zelfmengers - degene die werken met een aanvullend diervoeder = inmengen Volledig zelfmengen is het zelf inkopen van de enkelvoudige grondstoffen en/of het eventueel gebruikmaken van eigen geproduceerde grondstoffen die vermengd worden met een korte kern. Een korte kern is een premix van vitaminen, mineralen en sporenelementen op een drager. Voor zelfmengers is dit meestal met 3% premix. Bij het werken met een aanvullend diervoeder worden meestal grondstoffen geproduceerd op het eigen bedrijf. Die worden dan gemengd met een lange kern die alle andere grondstoffen (enkelvoudige grondstoffen, vitaminen, mineralen, vet ) bevat. Een lange kern is eigenlijk een onvolledig voeder dat aangevuld wordt met een bepaald percentage zelfgeteelde, eigen granen. 1.2 Welke voordelen zijn er verbonden aan het zelfmengen Financieel voordeel Een landbouwer houdt varkens om er zijn boterhammen mee te verdienen. Om die varkens te kunnen houden heeft hij voeder nodig. Als je door het zelf maken van dat voeder een extra inkomen kan creëren, is dat voor de landbouwer mooi meegenomen. In feite kan de landbouwer op die manier een meerwaarde geven aan zijn dieren binnen het eigen bedrijf. Dit voordeel ontstaat omdat een aantal eigen geteelde producten niet teruggekocht moet worden van de voederfabrikant. Er is immers een prijsverschil tussen wat een boer netto ontvangt wanneer hij grondstoffen verkoopt en wat hij moet betalen wanneer hij gelijkwaardige grondstoffen zou inkopen. Het inkopen van grondstoffen voor zelfgemaakt voeder is meestal niet duurder voor zelfmengers dan voor voederfabrikanten, die eveneens hun grondstoffen over de weg moeten aanvoeren. Soms kan dit wel iets duurder zijn door de aankoop van kleinere hoeveelheden t.o.z. van fabrikanten. Wel vermijdt de boer een aantal kosten die de veevoedernijverheid wel heeft: - geen verkoops-en promotiekosten; - in de meeste situaties geen personeelskosten; - de winstmarges van de veevoedernijverheid vallen weg

3 1.2.2 Zelf controle op product en kwaliteit Voederfabrikanten produceren voeders om geld te verdienen, wat logisch is. Om hun winst te verhogen proberen ze de kostprijs te drukken. Daarbij maken ze misschien gebruik van de goedkopere grondstoffen die op de markt zijn om het voeder samen te stellen. Nu is het zo dat hoe goedkoper een grondstof is, hoe groter het risico (in de ruime zin) is. De gebruikte grondstoffen zijn meestal restproducten van de menselijke voeding, deze producten zijn maar beperkt houdbaar en zijn blijkbaar gemakkelijk te misbruiken (zie dioxinecrisis). Dus door zelf te mengen, bepaalt de veehouder eigenhandig wat er in zijn voeder gaat. Hij bepaalt zelf hoeveel risico hij wil lopen door de keuze van zijn grondstoffen. Hoe minder risico, hoe hoger het aandeel zuivere landbouwgrondstoffen zal zijn. Op die manier kan ook ten opzichte van de consument meer duidelijkheid en zekerheid over het voedsel geboden worden Meerwaarde Omwille van de verlaagde winstmarges in de landbouwsector en het de dag van vandaag onmogelijk is geworden om nog uit te breiden, gaat de veehouder op zoek naar een meerwaarde voor zijn dieren. Dit kan hij realiseren door het telen van grondstoffen die als veevoeder op het eigen bedrijf kunnen gebruikt worden. Dit is in veel gevallen de meest economische teelt CCM Er wordt door de wetgever meer en meer antibiotica verboden, het gebruik van zuren is een mogelijk alternatief. Via het zelfmengen kunnen de op het bedrijf aanwezige zuren (bijvoorbeeld ingekuild vochtig maïsgraan, CCM) optimaal benut worden Milieuzorg Het gebruik van graanformules is minder milieubelastend, de fytase in de granen is daar verantwoordelijk voor. Daarbovenop werkt men door het zelfmengen vaak in een gesloten nutriëntenstroom. Dieren produceren mest, die via de grond grondstoffen oplevert voor die zelfde dieren. Dit recyclageproces hoeft daarom niet in het kader van de eigen bedrijfsvoering te verlopen, er kunnen ook afspraken gemaakt worden tussen veehouders enerzijds en akkerbouwers anderzijds. Hierbij nemen de eersten rechtstreeks graan af en de anderen verbinden er zich niet alleen toe het graan tegen een bepaalde prijs te leveren, maar meteen ook de mest te accepteren. Hierdoor ontstaat er een win-winstsituatie, waarbij beide partijen voordeel behalen, zonder dat er grote sommen geld uit de sector verdwijnen.

4 Fytase Dit is een enzym dat werkt op fytaatmoleculen. Fytaat is een verbinding die in de meeste plantaardige grondstoffen voor veevoeders voorkomt. Het grootste deel van de fosfor die in de grondstoffen aanwezig is, zit gebonden op deze fytaatmoleculen. In de pens van herkauwers komen zoveel micro-organismen voor dat er voldoende fytase activiteit aanwezig is om fytaat om te zetten in fosfaat en inositol. Voor herkauwers is het dus niet nodig om fytase aan het voer toe te voegen. Eénmagige dieren (varkens en pluimvee), hebben behoefte aan fosforverbindingen, ze hebben die nodig om van te leven. Het vervelende is alleen dat 2/3 van de fosforverbindingen in de vorm van fytaat in het voer zit. Varkens en kippen kunnen dit fytaat niet afbreken en deze vorm van fosfor dus niet gebruiken. Het gevolg is dat een heleboel fytaat in de mest terechtkomt. Dat is een probleem want teveel fosfor is slecht voor het milieu. Maar er is een enzym dat het fytaat kan afbreken waardoor het fosfor vrij komt. Dit is namelijk het enzym fytase, het heeft een eiwitstructuur en is in staat de fosforgroepen los te maken van het fytaat, zonder dat het enzym zelf verandert. Het enzym kan, zo lang de omstandigheden goed zijn steeds weer fosforgroepen los maken. Dit is overigens een algemeen kenmerk van enzymen. Als je dus fytase aan het veevoer toevoegt, wordt het fytaat in het spijsverteringskanaal van de dieren wel afgebroken. Het dier kan dus het fosfor efficiënter gebruiken en er komt ongeveer 25-30% minder fosfor in de mest terecht. Hierdoor kan fytase worden beschouwd als een zeer milieuvriendelijke bron van verteerbaar fosfor. In formules met veel granen zit er dus al van nature veel fytase in en is het meer niet nodig om nog extra fytase toe te voegen Onafhankelijkheid De dag van vandaag verkopen veevoederfabrikanten niet alleen veevoeders maar ook diensten. Deze diensten ogen zeer mooi, maar onbewust wordt de landbouwer die daar gebruik van maakt door de mengvoederfabriek ingepalmd, deze diensten gebeuren vanzelfsprekend niet gratis maar worden aan het voeder doorgerekend. Je kunt dit ook als een nadeel aanzien, maar op bepaalde diensten (bv. dierenarts, formulatie, ) kan een zelfmenger ook beroep doen op de kernvoederfabricant. Maar de zelfmenger is van niemand afhankelijk en bepaald zelf op wie hij beroep doet voor bepaalde specifieke diensten (vb. vergunningen, mestbankpapieren, ). Dit is volgens mij dan ook de langstdurende methode, ieder persoon zijn eigen werk en eigen bevoegdheid.

5 1.3 Nadelen die het zelfmengen met zich meebrengt Kapitaal Wanneer men een maalderij wil opstarten dan spreekt men al van een behoorlijk kapitaal, voor een jonge beginner is een nieuwe maalderij uit de grond stampen niet zo evident. Op het bedrijf moet al voor een serieuze omzet meel geproduceerd worden voordat de maalderij rendeert. Het is moeilijk om daar een cijfer op te plakken omdat dit zeer bedrijfafhankelijk is maar volgens mij is het bouwen van een maalderij bij bedrijven van minder dan 150 zeugen niet rendabel genoeg Administratieve verplichtingen Dit eindwerk zal vooral deze parameter toelichten en het zal wel duidelijk worden dat de administratieve verplichtingen die de dag van vandaag moeten gebeuren toch wel serieus moeten overwogen worden Tijd Wanneer men zelf mengt en dit goed wil doen neem dit vooral veel tijd in beslag. Zoals de tijd die kruipt bij het zaaien, oogsten en opslag van eigen grondstoffen, eventueel het halen van grondstoffen (transport) bij leverancier, verwerken van de grondstoffen tot eindproduct zelfs tot de administratie die erbij komt te kijken. Iedere zelfmenger maakt voor zijn eigen uit waar zijn tijdsgrens ligt bij het zelfmengen, hij moet dit beoordelen aan de hand van zijn dieren want dit blijft trouwens zijn hoofdtak. Men kan ook een volledig geautomatiseerde installatie aanschaffen, zodat de productietijd van het voeder sterk wordt beperkt.

6 1.4 Enkele begrippen en bepalingen Voedingsmiddelenketen Indeling diervoeders volgens EUwetgeving Diervoeders: grondstoffen of ingrediënten: de verschillende plantaardige of dierlijke oorsprong in natuurlijke staat, vers of verduurzaamd, en de afgeleide producten van hun industriële verwerking, alsmede de organische en anorganische stoffen, met of zonder toevoegingsmiddelen, die bestemd zijn om in het verkeer te brengen als enkelvoudige diervoeders of voor de bereiding van mengvoeders of als dragerstof voor voormengsels. enkelvoudige diervoeders: de verschillende producten van plantaardige of dierlijke oorsprong in natuurlijke staat, vers of verduurzaamd, en de afgeleide producten van hun industriële verwerking, alsmede de organische en anorganische stoffen, met of zonder toevoegingsmiddelen, die als zodanig bestemd zijn voor dierlijke voeding langs orale weg. Voedermiddelen: De verschillende producten van plantaardige of dierlijke oorsprong in natuurlijke staat, vers of verduurzaamd, de afgeleide producten van de industriële verwerking ervan, alsmede organische of anorganische stoffen, met of zonder toevoegingsmiddelen, bestemd om te worden gebruikt voor vervoedering, hetzij als

7 zodanig, hetzij na bewerking, voor de bereiding van mengvoeders of als drager bij voormengsels. Toevoegingsmiddelen: Zijn stoffen of andere preparaten die in dierlijke voeding worden gebruikt om: de eigenschappen van de voedermiddelen of van de mengvoeders voor dieren of van de dierlijke producten gunstig te beïnvloeden; te voldoen aan voedingsbehoeften van dieren of dierlijke producten gunstig te beïnvloeden (in te werken op de maag- en darmflora en in te werken op verteerbaarheid); om bijzondere voedingsdoelen te bereiken of tegemoet te komen aan specifieke tijdelijke behoeften (dieet); door specifieke uitwerpselen veroorzaakte hinder te voorkomen of te beperken of de leefomgeving van de dieren te verbeteren. Mengvoeders: volledige diervoeders: mengsels van diervoeders met of zonder toevoegingsmiddelen die door hun samenstelling op zichzelf een totaal dagrantsoen vormen. aanvullende diervoeders: mengsel van diervoeders met of zonder toevoegingsmiddelen die een hoog gehalte aan bepaalde stoffen bevatten en in gevolge hun samenstelling slechts samen met andere diervoeders een totaal dagrantsoen vormen. Typische voorbeelden zijn: minerale mengsels: aanvullende diervoeders, die hoofdzakelijk bestaan uit mineralen en die ten minste 40% ruwe as bevatten. vetkernen: aanvullende diervoeders die bereid zijn uit plantaardige en/of dierlijke vetten en een of meer andere diervoeders als dragerstoffen en die ten minste 20% ruw vet in de droge stof bevatten. eiwitkernen: aanvullende diervoeders, die hoofdzakelijk bestaan uit eiwitrijke diervoeders en die tenminste 35% ruw eiwit in de droge stof bevatten. Voormengsels: Mengsels van toevoegingsmiddelen onderling of mengsels van één of meer toevoegingsmiddelen met stoffen die dragers vormen, die bestemd zijn voor de bereiding van diervoeders.

8 Indeling voedermiddelen volgens oorsprong Producten van de landbouw: ruwvoeders volledige zaden en knollen bijproducten van beide groepen Bijproducten van de voedingsindustrieën: Producten van plantaardige oorsprong producten van dierlijke oorsprong producten van landdieren producten van zoogdieren producten van andere landdieren producten van zeedieren zuivelproducten Externe producten (anorganische en organische producten): minerale stoffen: P-verbindingen: Ca-, Na- en Mg-fosfaten Ca-verbindingen: carbonaten (krijt, dolocal), chloride Na-verbindingen: chloride (keukenzout), Na-carbonaten, Na-sulfaten Mg-verbindingen: sulfaten, carbonaten Bijzondere stikstofhoudende producten: aminozuren niet-eiwit-stikstofverbindingen eencelligen gekweekt op minerale olie-producten of andere substraten Toevoegingsmiddelen: effect op de dierlijke productie: A: antibiotica J: groeibevorderende stoffen D: coccidiostatica en andere gelijkaardige stoffen H: Vitaminen, provitaminen en stoffen met gelijkaardige werking I: Sporenelementen Diastasen en nuttige fermenten (kruiden) N: Enzymen O: Micro-organismen effect op het diervoeder: B: oxydatietegengaande stoffen L: Bindmiddelen, verdunningsmiddelen en stollingsmiddelen M: Zuurtegraadregulaars effect op de dierlijke productie en diervoeder: C: aromatische en eetlustwekkende stoffen E: emulgatoren, stabilisatoren, verdikkingsmiddelen en geleermiddelen

9 F: kleurstoffen met inbegrip van pigmenten G: conserveermiddelen 1.5 CCM Corn Cob Mix is het gebruik van gemalen en verzuurt maïsmeel. Deze techniek ontwikkelde zich gelijktijdig in België en Duitsland tijdens de jaren 70 en kent nu ook in Nederland een groeiend succes. Bij CCM wordt de maïs gedorsen door een pikdorser met een kolvenplukker en op de hoeve gemalen met een mobiele molen. Vele zelfmengers maken dan ook gebruik van CCM Voordelen Vochtig maïsgraan zowel onder de vorm van aangezuurde korrel of CCM: - kan voor alle varkensgroepen worden ingezet - heeft betere groeiresultaten - lagere bewaarkost (vgl. met gedroogde korrelmaïs) - CCM heeft in het algemeen nog betere resultaten wegens het hoger aandeel zuren die aanwezig zijn in het product. Bij CCM is melkzuur het sterkst aanwezig en maakt azijnzuur maar een klein aandeel (20%) uit van het totaal aantal gevormde zuren. De hogere zuurproductie gaat wel gepaard met een hogere energieverlies. Positieve invloed op de vertering en op de gezondheid (bijvoorbeeld diarree) => de aanwezige zuren die zorgen voor een verlaging van de ph van het voeder maken in het maagdarmkanaal veel gevaarlijke bacteriën zoals salmonella s, E. colli s en Clostridia onschadelijk. - vochtig maïsgraan kan door de aanwezige zuren dan ook als een mogelijk alternatief dienen voor het verdwijnen van de voederantibiotica. De teelt van korrelmaïs is binnen het kader van het grondgebonden karakter van de mapreglementering voor de varkenshouder in toenemende mate een waardevol alternatief. Men kan nog altijd ± 7 à 10% meer drijfmest kwijt op maïs, en na de oogst blijft er een belangrijke hoeveelheid organisch materiaal (= de organische waarde van 30 ton runderstalmest) achter op het veld. Dit heeft een waarde (in vergelijking met een groenbemester) van ongeveer 4000 BEF/ha. Er is bovendien weinig werk en zorg aan de teelt, en de varkenshouder kan de oogst goed valoriseren om zijn dieren te voederen. Wie aankoopt maakt een ander soort rekening. Het veldvoordeel en het voordeel van de mestafzet komen dan te vervallen, dan wordt het een rekenoefening op veevoederkundige basis Nadelen De aanwezigheid van de schimmel fusarium, die de laatste jaren meer en meer te zien is bij korrelmaïs, vooral dan op die percelen die lange tijd onder water staan. Deze schimmel, die al op het veld ontstaat, produceert de toxinen Zearalenon en

10 Deoxynivalenon (DON). DON kan ook de oorzaak zijn van opname problemen bij biggen. Het tolerantieniveau voor DON is 1000 ppb. CCM is bemestingstechnisch en milieutechnisch welkom maar een nadeel is dat men na het oogsten de CCM moet wegen. De weegbonnen dienen dan bijgehouden te worden. Hierdoor meet men exact hoeveel CCM er aanwezig is. Wie CCM in het rantsoen wil opnemen moet met name kiezen voor de regressierechte of de volledige balans. De volledige balans is in de praktijk praktisch onmogelijk. Voor de samenstelling kan worden gebruik gemaakt van de forfaitaire samenstelling (tabellen zijn verkrijgbaar in mestbank) of van eigen stalen en analyses in een erkend labo. Voedermiddel Ruwvoeder Corn Cob Mix (CCM), ingekuild Met ca. 25% van de spil (RC < 40 g/kg) Met ca. 50% van de spil (RC g/kg) Met ca. 100% van de spil (RC > 60 g/kg) Stikstof (g N/kg product) Samenstelling Ruw eiwit gehalte (g RE/kg product) 10,4 65 2,1 9,6 60 1,9 9,3 58 1,9 Tabel 1: forfaitaire samenstelling van CCM Fosfaat gehalte (g P/kg product) Het is duidelijk dat bij het gebruik van CCM er ook meer papieren bij komen kijken ten opzichte van vroeger, daarmee dient ook rekening te worden gehouden bij de financiële winsten. Voor een aantal bedrijven wordt het werken met CCM daardoor quasi onmogelijk. Biggen Overzicht per diersoort Het product is extra veilig voor biggen gezien de aanwezigheid van vrij veel melkzuur en melkzuurbacteriën. De lage ph-waarde (4,0) die daardoor ontstaat, maakt in de maagdarmkanaal veel gevaarlijke bacteriën zoals salmonella s, E. colli s en Clostridia onschadelijk. Daarnaast is CCM middels fermentatie al gedeeltelijk voorverteerd, waardoor het (jonge) varken het product erg goed benut. De goede smakelijkheid van CCM zorgt ervoor dat de biggen het product goed opnemen. Opfokbedrijven kunnen bijvoorbeeld een voeder maken met 30% CCM. De gezondheid en de kostprijs worden positief beïnvloed. Hier wordt een maximale groei nagestreefd. De mooi blozende biggen met goed gevulde buikjes worden erg gewaardeerd door de biggenhandelaars. Een gesloten varkensbedrijf kan tot een inmenging van 50% gaan. Men gaat hier niet maximale groei nastreven maar men

11 gaat een zeer goede basis leggen voor de latere groei en ontwikkeling van het vleesvarken. Het ruw celstof gehalte van de gebruikte voeders voor biggen moet laag zijn. Daarom is het best voor biggen kuilen met een laag spilaandeel (10% of minder) te voederen. Als het spilaandeel hoger is moet het aandeel CCM in het rantsoen sterk beperkt worden. Naarmate de biggen zwaarder worden mag het ruwe celstof gehalte van het rantsoen iets verhoogd worden, waardoor het aandeel van CCM in het rantsoen eveneens kan toenemen. Vleesvarkens Daar de varkens, gevoederd met CCM, meestal een hogere gezondheidsstatus hebben gaan ze gelijkmatiger en sneller groeien alsook wordt het uitvalspercentage gereduceerd. Daar CCM een relatief goedkope energiebron is zal het gebruik ervan resulteren in een lagere voederkost. De reductie van de totale voederkost is sterk afhankelijk van de geschatte waarde van de CCM en van de kostprijs van het aanvullend voeder. In perioden waar de graanprijs laag is, is de te verwachten kostprijsverlaging bij het gebruik van CCM eerder gering. Is de graanprijs hoog dan kan wel een flinke besparing verwacht worden. Het positief effect op de gezondheid van de dieren resulteert eveneens in een lagere medicatiekost waardoor de rendabiliteit ook toeneemt. Zoals reeds aangehaald bij het gebruik van CCM in de biggenvoeding is het ook bij vleesvarkens zo dat het ruwe celstof aandeel, nl. het spilaandeel, mag toenemen naarmate de vleesvarkens ouder worden. Vanuit nutritioneel standpunt gezien mag het spilgehalte in CCM kuilen variëren van 30 tot 50%. Omwille van de beperktheid van het maagdarm volume van jonge vleesvarkens mag het aandeel van CCM in het rantsoen niet te hoog zijn 30-40%. Bij oudere varkens met een lichaamsgewicht van hoger dan 40 kg mag het aandeel toenemen tot boven de 60%. In de praktijk hoort men nogal eens de opmerking dat hoge gehalten aan CCM aanleiding geven tot vettere varkens en tot een lagere vleeskwaliteit. Uit onderzoek aan het Centrum voor Agrarisch Praktijkonderzoek (CAPO vzw), in samenwerking met het CLO van Melle heeft men bij een rantsoen met 60% CCM geen negatieve invloed kunnen vaststellen op de karkaskwaliteit van de dieren noch op de vlees(vet)kwaliteit. Lacterende en drachtige zeugen Bij zeugen die in de drachtfase verkeren mag het spilaandeel in de CCM hoog zijn (60 tot 100%). Wel moet hier gewezen worden op het gevaar voor mycotoxines. In de eerste 2 maand van de dracht wordt de behoefte van de zeug enkel bepaald door zijn onderhoudsbehoefte en het eventueel conditieherstel en/of groei. De zeug vraagt dan een voeder met een hoog gehalte aan verteerbaar ruwe vezels, wat leidt tot een verzadigd gevoel. Zo gaat de zeug zich rustiger gedragen, wat de embryonale sterfte beperkt. CCM voederen met een hoog gehalte spil in de dracht is ook belangrijk voor de dikke darm fermentatie. Bij te weinig fermentatie in de dikke darm is er kans op gevaar voor verstopping en extra kans op problemen rond het werpen. Daarnaast heeft men bij het vervoederen van maïs met een hoog spilaandeel minder kans op vervetting tijdens de dracht. Het CCM-aandeel in het rantsoen wordt hier vooral bepaald door het spilaandeel (ruw celstofgehalte) van de gebruikte CCM-kuil. Dit heeft een positieve invloed op het verzadigingsgevoel.

12 Bij lacterende zeugen moet het aandeel spil beperkt worden om een voldoende grote energie opname te kunnen bekomen. Naarmate het spilaandeel groter wordt zal het vochtgehalte en het ruwe celstofgehalte (volume) nog meer stijgen en energiewaarde nog meer dalen. Hierdoor kan de lacterende zeug onvoldoende energie opnemen om voldoende melk te produceren. Naast de samenstelling van het voeder speelt uiteraard ook de omgevingstemperatuur in het kraamhok een zeer grote rol. Voldoende voederen en wateropname stimuleert immers de melkgifte van de zeug en verhoogt zo het speengewicht van de big en houdt de zeug in conditie, dat resulteert in een vlotte bronst Bewaring Voor het bewaren van kleine hoeveelheden maïs op landbouwniveau is het gemalen/ingekuild product (CCM) het voordeligst. Wanneer grote hoeveelheden maïs moeten worden bewaard (meer dan 50 à 60 ha vb. bij veevoederfirma s) is een torensilo het alternatief. Het bewaren van ongemalen vochtig maïsgraan in een vlaksilo (in boxen) is goedkoopst, maar vereist veel zorg bij in- en uitkuilen. De kuilen moeten niet te breed worden gemaakt want er moet toch minimum een uitkuilsnelheid van minstens 1 m per week zijn. Voor de landbouwer/producent bestaat de keuze om de maïs zelf te vermalen en te bewaren (= ± 50% van de partijen) of de maïs vochtig te verkopen aan een veevoederfirma (= ± 50 % van de partijen) die de maïs vermaalt (CCM) of ongemalen bewaart. Voor de akkerbouwer/verkoper met overschot dient de keuze gemaakt tussen een varkenshouder of veevoederfabrikant. Laatstgenoemde is vooral geïnteresseerd om vochtig maïsgraan te kopen en in ruil veevoer te verkopen. Het malen zelf gebeurt in hoofdzaak op varkensbedrijven. Bepaalde rundveebedrijven en een kippenbedrijven zijn ook wel geïnteresseerd maar dat blijven randgevallen. De bewaar en uitkuilkost bedraagt ongeveer 0,50 0,60 BEF per kg verse CCM. Bij het opmengen van een beperkt aandeel vochtig maïsgraan in het krachtvoer door de veevoederfabrikant is er uiteraard geen extra arbeid voor de varkenshouder. Korrelmaïs om te drogen moet als een noodoplossing gezien worden, vooral wegens de droogkosten die meesstal hoger zullen zijn dan 1,25 BEF/kg verse product Financiële opbrengst Bij zeugen kan de hoogste voederkostprijsbesparing bekomen worden. Bij biggen is er een hoge voederkostprijsbesparing per kg mogelijk, maar het gaat bij biggen om een beperkte hoeveelheid voeder. Bij vleesvarkens kan de huidige lage voederprijs toch nog een besparing bekomen worden van 5-10%. Maar dit zal sterk variëren door het aandeel vochtig maïsgraan dat gebruikt wordt en de prijs voor aanvullende voeders. Zelfs bij een beperkt aandeel vochtig maïsgraan kan een voederkostprijs besparing bekomen worden van 5%. Deze cijfers lijken behoorlijk, maar het saldo per ha is nog altijd beperkt.

13 1.5.6 Milieu De invloed van het gebruik van vochtig maïsgraan op het milieu is afhankelijk van de samenstelling van het aanvullende voeder. Ondanks het laag eiwitgehalte van maïs is het stikstofoverschot bij vochtig maïsgraan veelal hoger dan bij een voer zonder maïs. De oorzaak hiervan ligt bij de lage eiwitkwaliteit van maïs en voornamelijk voor trypofaan. Het lysine tekort wordt in de formulering aangevuld met synthetische aminozuren. Het synthetisch aminozuur trypofaan is te duur, en wordt in de formulering nogal eens vervangen door een toename van het aandeel soja in rantsoen. Dus in plaats van een vermindering van het stikstofoverschot met gebruik van maïs, is er eerder een stijging van het stikstof overschot per varkensplaats (4 à 5%). Voor fosfor kan met gebruik van fytase een zeer grote stijging bekomen worden van de beschikbaarheid van het fytine fosfor. Deze stijging is nog meer uitgesproken voor korrelmaïs dan voor CCM. De fosforuitscheiding per varkensplaats is iets hoger met het gebruik van vochtig maïsgraan. Per kg vleesaanzet is de fosforuitscheiding iets lager. Wel dient opgemerkt te worden dat bij standaardvoeder en bij gebruik van CCM met fytase en in een driefasesysteem een fosforuitscheiding bekomen wordt die maar ongeveer 2/3de bedraagt van de huidige map norm. Dit moet dan in het kader van de individuele aangifte, wel balanstechnisch worden bewezen Besluit Varkenshouders, die over akkerland beschikken kunnen deze gronden aanwenden om maïs te telen en dit graan kan onder de vorm van CCM aan hun eigen varkens verstrekt worden. Het verstrekken van eigen granen aan de dieren levert niet alleen een positieve bijdrage aan het imago van de varkenshouderij, maar verhoogt in de meeste gevallen ook de rendabiliteit van de varkenshouderij daar de voederkosten en de kosten voor de gezondheidszorg geringer zijn. De hoeveelheid maïs die aan de varkens verstrekt kan worden is enerzijds afhankelijk van de kwaliteit van de kuil en anderzijds van de leeftijd van de dieren. Een goede verantwoorde formulering, gebaseerd op de nutritionele waarde van de kuil, is in deze context onontbeerlijk om tot optimale productieresultaten te komen. (bron CCM: Landbouwleven 6/10/2000 p.9-10 en Elevator april 2000) 1.6 Brijvoeders Dit zijn ook zelfmengers maar dit is een tak apart. Vooral de brijvoedermengers en hun leveranciers zullen zeer streng opgevolgd worden in de toekomst. Het is als landbouwer dan ook zeer belangrijk om de GMP of GMP waardige certificaten (ISO, HACCP, productfiche: goedgekeurd door OVOCOM volgens het OVL 03) op te vragen bij de brijvoeder grondstoffenleveranciers. Ook een papier die de inhoud aangeeft van wat er wordt geleverd om zo wanpraktijken te voorkomen. Want er wordt ook brijvoeder verhandeld die niet al te conform is, want de keuze is ofwel bepaalde producten vernietigen ofwel ze proberen te gebruiken in veevoeding of meststoffen. Het prijskaartje tussen vernietiging en hergebruik verschilt sterk. Dit is dan ook het probleem want er zullen altijd wel mensen bereid gevonden worden

14 deze producten die bewust of onbewust een gevaar inhouden te verhandelen. Het is dan ook goed als zelfmenger je op deze punten te beveiligen. Er moeten ook monsters bewaard worden en dit volgens de wetgeving 6 maanden maar wegens de beperkte houdbaarheid van brijvoeder rijst ook dit vragen op. 1.7 VLIF-steun voor de zelfmengelaar In het kader van de nieuwe VLIF-reglementering bestaat er voor zelfmengers de mogelijkheid steun te ontvangen. Investeringen in het kader van reconversie van het bedrijf kunnen tot 30% steun ontvangen met een maximum van 20 miljoen per VAK en 40 miljoen per bedrijf. Een lening moet minimaal BEF bedragen, een financiering met eigen middelen BEF. Installaties en het materiaal dat op bedrijfsniveau specifiek noodzakelijk is voor de bereiding van samengestelde voeders (anders dan ruwvoeders) kan met 30% betoelaagd worden indien dit gebeurt met grotendeels zelf geteelde basisproducten en ter vervanging van krachtvoeders. Ook hier is weer iedere bedrijfssituatie specifiek en is overleg met de buitendienst van de ALT (administratie land- en tuinbouw) aangewezen. Groot nadeel bij deze VLIF-steun is de grondgebondenheid (grond in pacht of eigen beheer). Wanneer men deze steun wil ontvangen moet men 1 ha rekenen voor 25 zeugen en nogmaals 1 ha voor 30 vleesvarkens dat zorgt dat men ongeveer zo n 30 ha moet hebben voor ± 100 zeugen plus afmesten, wat soms niet altijd even evident is.