Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Varkenspest Nr. 2 BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 7 maart 1997 Over de ontwikkelingen rond de uitbraak van de varkenspest heb ik u op 13 februari schriftelijk geïnformeerd (25 229, nr. 1). In het Overleg van 20 februari heb ik met u overleg gevoerd over de toen actuele situatie. In deze brief informeer ik u over de ontwikkelingen sindsdien en ga ik tevens in op vragen die op 4 maart in de Tweede Kamer zijn gesteld door de heren Van der Linden en Van der Vlies Het verloop van de varkenspest-uitbraak in Nederland Tot en met 5 maart zijn 36 gevallen van varkenspest vastgesteld. Deze gevallen zijn voor het merendeel geconcentreerd rond Odiliapeel/ Venhorst, het geval van 5 maart te Wanroy was aanleiding het gebied in zuidoostelijke richting uit te breiden. Eén geval van varkenspest is in Rijsbergen vastgesteld. In dit geval is voorzien in een separaat gesloten gebied met een straal van 10 kiiometer. 1 Zie Handelingen II nr. 20, vergaderjaar Momenteel wordt een zeer intensief screeningsprogramma uitgevoerd om nieuwe uitbraken van de ziekte zo snel mogelijk vast te stellen. Binnen de twee gebieden worden 138 bedrijven als verdacht aangemerkt. Deze bedrijven worden twee maal per week bezocht voor klinisch onderzoek. Dit geldt eveneens voor de 24 bedrijven die op dit moment buiten de gesloten gebieden als verdacht worden aangemerkt. In de beschermingsgebieden worden alle bedrijven elke week voor klinisch onderzoek bezocht en in de toezichtsgebieden worden de bedrijven minstens éénmaal bezocht. Op 11% van de bezochte bedrijven zijn bloedmonsters genomen op basis van een verdenking van besmetting. In totaal gaat het om bloedmonsters. Met ingang van deze week is gestart met een extra screening van de bedrijven die binnen een straal van 500 meter liggen van de bedrijven waar de ziekte is vastgesteld. 7K0717 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1997 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 1

2 In nauw overleg met het bedrijfsleven is daarnaast voorzien in een voor heel Nederland geldende maatregel welke inhoudt dat vanaf 10 maart alle varkensbedrijven in Nederland om de veertien dagen worden gecontroleerd op varkenspest. Deze maatregel is gebaseerd op een wijziging van de Regeling bedrijfscontrole dierziekten. 2. EU-missies In februari hebben twee EU-missies Nederland bezocht. Hoewel de definitieve EU-rapportages nog niet beschikbaar zijn, kan ik u hieromtrent het volgende mededelen. De eerste EU-missie, van 16 tot en met 18 februari, heeft Nederland bezocht om het algemene verloop van de varkenspest-uitbraak alsmede de Nederlandse aanpak van de bestrijding te beoordelen. In het Permanent Veterinair Comité van 19 februari is mondeling verslag gedaan van de bevindingen. Zoals ik u tijdens het Overleg van 20 februari reeds heb gemeld was dit verslag zeer positief over de algemene bestrijdingsaanpak. Het EU-inspectieteam constateerde overigens dat de insluiting van het gebied eerst enige uren later dan de vaststelling van de desbetreffende inspecteursbeschikking effectief is geworden, vanwege het in enkele gevallen ontbreken van de vereiste bekendmaking op de publicatieborden van de betrokken gemeenten. Daarover lichtte ik U al in tijdens het Overleg over Europa (Landbouwraad/Visserijraad), d.d. 6 februari De tweede EU-missie vond op 27 en 28 februari plaats naar aanleiding van twee gevallen van varkenspest in ltalië. Daar werd op 25 en 26 februari op twee bedrijven varkenspest geconstateerd bij biggen die afkomstig waren van een exportverzamelplaats in Nederland. In het Permanent Veterinair Comité van 4 maart zijn hierover mondeling enige mededelingen gedaan welke het beeld bevestigen dat deze transporten hebben plaatsgevonden vlak voordat de vervoersverboden effectief werden. In deze bijeenkomst is overigens nog eens bevestigd dat de lidstaten de Nederlandse varkenspest-aanpak onverminderd ondersteunen, waarbij wordt uitgegaan van een adequate controle, en uitwisseling van informatie. Direct na de ltaliaanse varkenspestmelding heb ik de AID opdracht gegeven de gang van zaken rond de transporten diepgaand te onderzoeken. Uit dit onderzoek is onder meer gebleken dat de dieren op 4 februari uit het gebied rond Odiliapeel zijn getransporteerd, en dat er dieren zijn bijgeladen die van een onjuist UBN-nummer zijn voorzien. Deze zending is tot 6 februari tijdelijk op een ander bedrijf gehuisvest in afwachting van export. Er heeft geen opname in het I&R-systeem plaatsgevonden. De dieren zijn via aanbieding op een exportverzamelplaats geëxporteerd. Ingevolge de EU-richtlijn 64/432 had deze export niet mogen plaatsvinden. De richtlijn bepaalt namelijk dat dieren niet afkomstig mogen zijn uit een gebied waar gerekend van de dag van export de laatste drie maanden politionele dierziektebestrijdingsmaatregelen zijn getroffen. Uiteraard heeft de AID tegen betrokkenen procesverbaal opgemaakt. Vanuit dezelfde exportverzamelplaats zijn overigens ook biggen naar Spanje uitgevoerd. Zowel aan ltalië als aan Spanje zijn alle in Nederland bekende gegevens van relevante, mogelijk risicovolle transporten ter beschikking gesteld. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 2

3 Op basis van deze informatie zijn de bedrijven in ltalië en Spanje getraceerd. In Spanje is besloten tot het preventief ruimen van een aantal bedrijven (in totaal varkens). Daarnaast is mij bekend dat ook in België en Duitsland transporten zijn tegengehouden. Het in dat verband ingestelde AID-onderzoek met betrekking tot de zending in België heeft inmiddels uitgewezen dat afvoer van niet-gemerkte biggen heeft plaatsgevonden. Tegen de betrokken partijen is proces-verbaal opgemaakt. Met de zending in Duitsland is naar het oordeel van de controlerende instanties frauduleus gehandeld, in die zin dat na certificering door de RVV circa 100 slachtvarkens zijn toegevoegd aan het transport en het certificaat in strijd met de regels is aangepast. Door de heer Van der Linden is mij op 4 maart gevraagd in te gaan op de informatie-uitwisseling met België. Kennelijk gaat het hier om de onzekerheid of alle informatie over relevante transporten uit de besmette gebieden inderdaad al bij de Belgische autoriteiten is gemeld. Hierover kan worden opgemerkt dat de traceringsonderzoeken zeer intensief worden uitgevoerd en gekoppeld zijn aan alle huidige en eventueel toekomstige besmette en verdachte bedrijven. Nieuwe uitbraken leveren dus nieuwe traceringsinformatie op die ook onverwijld aan het buitenland beschikbaar wordt gesteld. De bovenaangegeven incidenten doen het vertrouwen in de Nederlandse export geen goed. lk heb dan ook besloten tot een intensieve steekproefsgewijze AID-controle op bedrijven die in de huidige situatie varkens voor export aanbieden. Zoals u bekend kan dit alleen nog in vier noordelijke provincies. In de afgelopen dagen zijn zes AID-onderzoeken afgerond die geen onregelmatigheden aan het licht hebben gebracht. Met het bedrijfsleven is overleg gaande om de naleving van de regelgeving te verbeteren. Alles overziende blijven mijn inspanningen onverkort gericht op het onder controle krijgen van de varkenspest-uitbraken en op een adequate controle van de export. Mede als reactie op een in dit verband door de heer Van der Vlies gestelde vraag tijdens het Overleg van 20 februari, acht ik het gelet op de bovenstaande geschetste ontwikkelingen in dit stadium niet opportuun om in Brussel verruimingen in het exportregime te bepleiten. 3. Opkoopregeling Op 17 februari heb ik overeenstemming bereikt over een EU-opkoopregeling voor Nederlandse varkens in het gebied Odiliapeel/ Venhorst/ Best. Deze regeling geldt voor maximaal slachtvarkens en biggen en wordt voor 70% door de EU gefinancierd. De nationale financiering vindt plaats via het politionele dierziektefonds. De nationale uitvoering van de opkoopregeling is op 21 februari gestart. Inmiddels zijn ruim biggen en ruim vleesvarkens overgenomen. 4. Uitbetaling schadeloosstelling en toepassing kortingsregeling Deze week zal worden begonnen met de uitbetaling van de schadeloosstellingen aan de besmette bedrijven. Voor de bepaling van de hoogte van de uitkering wordt de wettelijke taxatieprocedure bij dierziektebestrijding toegepast en wordt de kortingsregeling voor varkenspest toegepast. De kortingsregeling heeft betrekking op de naleving van regelgeving op onder meer de volgende punten: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 3

4 herkomst en aantal herkomstbedrijven het merken van varkens het melden van de aanvoer van varkens op het bedrijf (onderdeel van I&R-regelgeving) vervoersdocumenten preventieve dierengezondheidszorg verstrekking informatie aan de autoriteiten. 5. Knelsituaties Naar aanleiding van een op 4 maart gestelde vraag van de heer Van der Linden over mogelijke knelsituaties in de gesloten gebieden kan ik het volgende opmerken. De insluiting van het gebied Odiliapeel/Venhorst is inmiddels een maand van kracht. De problemen die in het gebied kunnen ontstaan ten aanzien van het welzijn van dieren en overschot aan mest worden nauwkeurig in de gaten gehouden. Indien noodzakelijk zullen maatregelen worden genomen. Gewezen zij hier onder meer op de recent ingestelde opkoopregeling voor varkens alsmede op de op maat toegesneden ontheffingensystematiek voor overige landbouwhuisdieren en mest. Ook voor de welzijnsproblemen op de verdachte bedrijven wordt een passende oplossing toegepast. In overleg met het bedrijfsleven zal worden getracht de problemen beheersbaar te houden. Indien de situatie het toelaat zal het restrictieve beleid worden versoepeld. Zo is per 3 maart op basis van een generieke vrijstelling, in het gebied rond Rijsbergen het transport van alle andere landbouwhuisdieren dan varkens vrijgegeven. 6. Tot slot Hoewel de prioriteit thans is gericht op een beheersing van de varkenspest-crisis, wordt parallel daaraan ook gewerkt aan een meer structurele aanpak gericht op het zowel in de handhavingsstructuur als het in de ketens van productie, vervoer en export e.d. inbouwen van grotere garanties omtrent de diergezondheid. Hierover zal ik U te gelegener tijd berichten. Overeenkomstig mijn toezegging in het Overleg op 20 februari treft u in de bijlage een overzicht aan van de uitbraken van varkenspest en blaasjesziekte sinds 1992 en de daarbij ingezette instrumenten. De Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, J. J. van Aartsen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 4

5 VARKENSPEST ZUID-HOLLAND 1992 Het betrof hier uitbraken van klassieke varkenspest in Nieuwerbrug en Pijnacker. In totaal werd op 5 bedrijven varkenspest geconstateerd. De aanwezige varkens op deze bedrijven werden geruimd. Dieren van een 12-tal verdachte bedrijven werden preventief geruimd. Vervoerverbod Tussen 29 april en 14 augustus zijn verschillende vormen van vervoersverboden van kracht geweest (in toezichts- en beschermingsgebieden, zowel voor varkens als ander vee). Maatregelen slachtrijpe dieren In de periode van 26 juni tot en met 10 juli is een nationale (niet EU)- opkoopregeling van kracht geweest. De opkoopregeling betrof dieren die om welzijnsredenen afgevoerd moesten worden, waarbij biggen tenminste 25 kg moesten wegen en vleesvarkens 120 kg. In deze periode zijn van 42 bedrijven 1 of meerdere malen varkens overgenomen. De dieren werden op een centrale plaats gedood en vervolgens gedestrueerd. De opkoopregeling werd gefinancierd uit het politionele fonds. Overig Later zijn in Noord-Brabant als gevolg van varkenspestuitbraken in België ook tijdelijk beschermings- en toezichtsgebieden ingesteld. In 1992 heeft het politionele fonds ongeveer gulden uitgekeerd ten behoeve van de varkenspestbestrijding. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 5

6 BLAASJESZIEKTE GELDERLAND 1992 Het betrof hier blaasjesziekte op de Veluwe. In 1992 werden in totaal 6 uitbraken op bedrijven geconstateerd. Deze bedrijven werden geruimd. Vervoersverbod Voor varkens werd een vervoersverbod ingesteld (beschermings- en toezichtsgebied), voor andere diersoorten niet. Na enige tijd werden ontheffingen afgegeven voor het vervoer van biggen en fokvarkens naar andere varkensbedrijven in het ingesloten gebied. Het vervoersverbod is ongeveer 5 maanden van kracht geweest. Export ziekte Uitbraken van blaasjesziekte in ltalië werden gerelateerd aan transporten van varkens uit Nederland. Exportverbod Door LNV werd een totaal exportverbod voor varkens afgekondigd. De Europese Commissie sloot zich hierbij aan en kondigde tevens een exportverbod af voor vlees en vleesproducten uit de ingesloten gebieden. Na het opheffen van de vervoers- en exportverboden is nog enkele maanden een «strak regime» toegepast, waarbij extra hygiënemaatregelen in acht genomen werden. Maatregelen slachtrijpe dieren Na een bepaalde tijd werden varkens uit het ingesloten gebied geslacht en met een kruisstempel (ter onderscheid van normaal vlees) op de binnenlandse markt gebracht. Hiervoor waren een aantal slachthuizen aangewezen. De boer ontving voor de dieren een kiloprijs die lager was dan de gangbare marktprijs. Door de EU werd een Particuliere opslagregeling ingesteld. In dat kader is door de EU gulden uitgekeerd. Overig Op verzoek van het PVC werd een uitgebreid epidemiologisch onderzoek uitgevoerd. In 1992 heeft het politionele fonds ongeveer gulden uitgekeerd ten behoeve van de blaasjesziektebestrijding. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 6

7 GEVOLGEN VAN BLAADSJESZIEKTE 1993 In 1993 werd 1 van blaasjesziekte verdacht bedrijf geruimd. Rond het bedrijf werd tijdelijk een vervoersverbod voor varkens ingesteld. Export ziekte In ltalië werden varkens afkomstig uit Nederland aangetroffen die serologisch en virologisch positief waren voor blaasjesziekte. Bedrijven in Nederland waar de varkens van afkomstig waren werden onderzocht en maatregelen werden getroffen op exportverzamelplaatsen (met name wat betreft screening en reiniging en ontsmetting). Niet bewezen kon worden dat de dieren in Nederland besmet geraakt waren. Exportverbod Gedurende een aantal weken werd voor Nederland een exportverbod voor levende varkens van kracht, ingesteld door de EU. Vervolgens werd een EU-beschikking uitgevaardigd die Nederland verplichtte tot een screeningonderzoek van een deel van de fokzeugen en beren; daarnaast moest iedere partij te exporteren varkens serologisch onderzocht worden (nadat export weer was toegestaan). Deze EU-eisen werden later weer deels ingetrokken. In 1993 heeft het politionele fonds ongeveer gulden uitgekeerd ten behoeve van de blaasjesziektebestrijding. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 7

8 BLAASJESZIEKTE 1994 In 1994 werden 3 positieve bedrijven geconstateerd en vervolgens geruimd. Vervoerverbod Beschermings- en toezichtsgebieden werden ingesteld. Export ziekte Positieve dieren werden naar ltalië geëxporteerd. Exportverbod Door LNV werd een varkensverzamelverbod en een verplichting voor het ontsmetten van vervoersmiddelen ingesteld, wat de facto neerkwam op een tijdelijk exportverbod. In een later stadium werden ook door de EU beperkende maatregelen getroffen betreffende de export van varkens uit Nederland. Maatregelen slachtrijpe dieren Vlees werd als kruisstempelvlees (verwerkt tot vleesproduct) op de markt gebracht. In 1994 heeft het politionele fonds ongeveer gulden uitgekeerd ten behoeve van de blaasjesziektebestrijding. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 8

9 VARKENSPEST ZEEUWS-VLAANDEREN 1994 Het betrof hier uitbraken van klassieke varkenspest in België. Doordat er echter tot vlakbij de grens met Zeeuws-Vlaanderen positieve bedrijven waren, werd ook in delen van Zeeuws-Vlaanderen een vervoersverbod ingesteld. Vervoersverbod Zowel een toezichts- als een beschermingsgebied werd ingesteld. Het vervoersverbod gold alleen voor varkens. Maatregelen slachtrijpe varkens Door de Europese Unie werd een opkoopregeling ingesteld, die zij ook voor 100% bekostigde (tot een bepaald maximum aan dieren). De opkoopregeling gold voor levende varkens met een gewicht van ten minste 110 kg gemiddeld per partij en biggen met een gewicht van ten minste 25 kg gemiddeld per partij. De dieren werden op een centrale plaats gedood en vervolgens naar de destructor gebracht. In totaal werden 2593 biggen en 2393 varkens opgekocht. De kosten die in het kader van de opkoopregeling door de EU gedekt werden bedroegen ongeveer 1 miljoen gulden. In 1994 heeft het politionele fonds ongeveer gulden uitgekeerd ten behoeve van de varkenspestbestrijding. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 9