Proefplan Buitengebied Noardlike. Fryske Wâldengemeenten

Transcriptie

1 Proefplan Buitengebied Noardlike D Fryske Wâldengemeenten

2

3 Proefplan Buitengebied Noardlike Fryske Wâldengemeenten Regeling bescherming landschappelijke waarden Projectnummer maart 2011

4 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Het proefplan 7 3 Vergroten agrarische percelen in besloten gebied 9 4 Dammen in singels en wallen 11 5 Boscompensatie 13 6 Compensatie oppervlaktewatercapaciteit 15 7 Nulmeting landschapskenmerken 17 8 Aanzet tot planregels 19 Bijlagen

5 1 Inleiding Context Mede in het kader van de voorbereiding op het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen buitengebied voor de gemeenten in de Noardlike Fryske Wâlden is de visie Boer én landschap opgesteld (Boer en Landschap, Bosch en Slabbers, 2009). Het belangrijkste aspect dat in dit document is behandeld, is de wijze waarop de behoefte aan een rationelere verkaveling ten behoeve van een schaalvergrotende agrarische sector kan worden vormgegeven in besloten landschappen, zonder al te veel schade te berokkenen aan het karakter van het landschap. Daarvoor hebben Bosch & Slabbers onderzoek verricht naar effecten op het landschap door het slim samenvoegen van percelen en door het verbinden van percelen door middel van meerdere dammen. Dit onderzoek biedt bouwstenen voor de bescherming van het landschap én het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden voor de agrarische sector. Vraagstelling De gemeente Achtkarspelen heeft BügelHajema Adviseurs gevraagd om een bestemmingsplanregeling te ontwerpen in de vorm van een proefplan, dat vanuit de ideeën en uitgangspunten van Bosch & Slabbers het volgende biedt: - bescherming van de bestaande landschappelijke kwaliteiten; - ruimte aan de ontwikkeling van de (voornamelijk) agrarische functie. Oplossing Wij hebben de vraagstelling zo geïnterpreteerd dat de NFW-gemeenten vooral een praktisch toepasbare regeling wensen, die zonder veel procedureel gedoe tot een voor alle betrokkenen (grondeigenaren als belanghebbenden en gemeenten als hoeder van het landschap van de Noardlike Fryske Wâlden) acceptabele situatie leidt. Daarbij is gekozen voor een eenvoudige juridische bescherming van de landschappelijke waarden, waarbij voor belangrijke ingrepen een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden (voorheen: aanlegvergunning) noodzakelijk is. Voor ondergeschikte aanpassingen is deze vergunning niet nodig. Het kenmerk van deze voorgestelde aanpak is dat de agrarische sector veelal zonder planologische procedure toch enige ruimte krijgt, die in de praktijk vermoedelijk in veel gevallen soelaas biedt. Wanneer een omvangrijker aanpassing wenselijk is, zal het verwijderen van houtsingel- en dykswâlbeplanting in het kader van één vergunning (omgevingsvergunning) worden beoordeeld. De andere gemeenten die deel uitmaken van het nationaal landschap Noardelike Fryske Wâlden (de NFW-gemeenten Tytsjerksteradiel, Smallingerland, Dantumadiel en Kollumerland c.a.) hebben bij dit initiatief aangehaakt. 5

6 2 Het proefplan Inhoud van het proefplan Het proefplan bestaat uit: 1. een voorbeeldplankaart; 2. voorbeeldregels; 3. bijlage bij de regels, bestaande uit: - een fotokaart met landschapskenmerken ( houtsingelkaart ); - aanwijzingen voor compensatie van houtsingels en dykswâlen. Door middel van aanduidingen kan op de plankaart worden aangegeven dat de beide bestemmingen bestaan uit landschappelijke deelgebieden met eigen bijzondere landschapskenmerken. De aard van deze kenmerken wordt in de bestemmingsomschrijving vastgelegd. De eerste bestemming (besloten gebied) is in dit proefplan nader uitgewerkt. Het proefplan gaat vooral over de wijze waarop de landschappelijke kwaliteit van de agrarische percelen in het besloten gebied kan worden geborgd via het bestemmingsplan. De regeling is in die zin dan ook beperkt, doordat er geen complete bebouwingsregeling etc. is opgenomen. De regeling is toegespitst op: 1. de bescherming van de bestaande houtsingels en dykswâlen in het besloten gebied; 2. het realiseren van doorgangen tussen percelen (dammen) waarbij delen van houtsingels of dykswâlen moeten verdwijnen; 3. de verplichting tot compensatie van het verlies aan (delen van een) houtsingel en/of dykswâl; 4. de verplichting tot compensatie van het eventuele verlies aan oppervlaktewatercapaciteit. Twee bestemmingen In de plansystematiek van dit voorbeeldplan is gekozen voor een opzet waarbij twee agrarische bestemmingen zijn onderscheiden: - Agrarisch gebied met waarden besloten gebied; - Agrarisch gebied met waarden open gebied. 7

7 3 Vergroten agrarische percelen in besloten gebied Doel van het plan Een belangrijk kenmerk van de besloten gebieden binnen de NFW-gemeenten zijn de overwegend smalle langgerekte en overwegend kleine percelen, die aan de randen zijn voorzien van een dykswâl of een houtsingel. Binnen de rationeel opererende agrarische sector waar behoefte is aan een efficiënte productiewijze, werkt deze situatie belemmerend voor zowel de opbrengst van een perceel (als gevolg van schaduwschade) als voor de logistiek (er moet veel van perceel naar perceel worden gereden). De volgende vraag staat dan ook centraal: hoe kan deze belemmerende werking worden verminderd zonder dat dit ten koste gaat van de landschappelijke kwaliteit? Hoofdregel In de bestemming Agrarisch gebied met waarden besloten gebied is met betrekking tot het vergroten van agrarische percelen en het beschermen van de landschappelijke kwaliteit het volgende geregeld: - Naast de uitoefening van het agrarisch gebruik en dergelijke, is het behoud en de versterking van de aanwezige landschappelijke waarden tot onderdeel van de agrarische bestemming verklaard. Dit betekent dat zowel de agrarische functie als de landschappelijke waarde onderdeel uitmaken van de bestemming. - De bestaande landschappelijke structuur kan alleen worden gewijzigd 1 indien een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden is verleend. 1 De wijziging bestaat uit het verwijderen van een bestaande houtsingel of dykswâl die elders wordt gecompenseerd. Wallen of singels waarvan de gemeente oordeelt dat deze onder geen beding geheel of gedeeltelijk op die plaats mogen verdwijnen, worden op een bij de regels behorende houtsingelkaart aangegeven. Mogelijk worden deze elementen ook op de plankaart aangegeven. Op deze wijze zijn alle landschapselementen van een gebied geheel beschermd: iedere wijziging is in strijd met het bestemmingsplan, tenzij voor de niet-bestemde elementen een vergunning is verleend. Vastleggen landschappelijke waarde Wat binnen het agrarisch gebied als waardevol wordt beschouwd, moet via een inventarisatie worden bepaald en moet worden vastgelegd in het bestemmingsplan. De inventarisatie levert twee categorieën elementen op: - Behouden 1: elementen die niet mogen worden verwijderd op hun huidige plaats (deze markeren vaak belangrijke structuurlijnen in het landschap zoals grenzen tussen verkavelingsrichtingen); - Behouden 2: elementen die zo nodig kunnen worden verplaatst. Alle elementen worden in het voorbeeldplan vastgelegd op de zogenaamde houtsingelkaart (zie ook hoofdstuk 7). De houtsingelkaart wordt als bijlage aan de planregels gekoppeld. Beoordeling van de landschappelijke waarden De gemeente hanteert uitsluitend kwantitatieve normen voor de beoordeling van aanpassingen in het landschap. - Wat als waardevolle houtsingel of dykswâl wordt beschouwd, blijkt uit de houtsingelkaart (bijlage bij de planregels). Hierop worden alle singels en wallen geplaatst die in het gebied aanwezig zijn. Daarmee 9

8 biedt het plan rechtszekerheid aan belanghebbenden: een houtsingel wordt slechts als een voor het bestemmingsplan relevante houtsingel geacht, wanneer deze op de houtsingelkaart is ingetekend. Elementen die abusievelijk zijn vergeten, die als niet relevant worden geacht of die vooral bestaan uit enkele resterende verspreide bomen en niet zijn ingetekend, worden dan ook niet als landschappelijk element ten behoeve van het bestemmingsplan beoordeeld. - Er is geen kwalitatief onderscheid tussen houtsingels of dykswâlen onderling. De elementen op de kaarten worden allemaal even gelijkwaardig beschouwd. Wel wordt naast de landschappelijke waarde ook een ecologisch belang onderkend. Over het algemeen zal de ecologische waarde van een dykswâl hoger worden beoordeeld dan van een houtsingel. - Op de houtsingelkaart zullen daarnaast deelgebieden worden onderscheiden, waarvan de verkavelingstructuur opvallende gelijkenis vertoont. Per deelgebied zal de gemiddelde oppervlakte en de gemiddelde lengte-breedteverhouding van de percelen in het betreffende deelgebied worden vastgelegd. Hiermee wordt de landschapsstructuur bepaald. Aan de hand van beide getallen kan de acceptabel geachte verandering in het landschap worden beoordeeld. Zo werkt het in de praktijk - Uitgangspunt is dat een grondeigenaar planmatig te werk gaat: hij dient een inrichtingsplan in, waarin hij een voorstel doet om een aantal percelen te vergroten door buurpercelen aan elkaar te koppelen. - De gemiddelde maat van de percelen in zijn bedrijf, voor zover zijn bedrijf ligt binnen de bestemming Agrarisch gebied met waarden - besloten gebied, mag niet boven de norm uitkomen die geldt voor het betreffende deelgebied. Dus: een agrariër moet bij aanpassing van perceelsgroottes zorgen dat de gemiddelde oppervlakte daarvan niet boven de normmaat zit die op de houtsingelkaart voor ieder deelgebied is vastgelegd. - Bovendien dient hij ervoor te zorgen dat de gemiddelde verhouding van lengte en breedte van de nieuwe percelen de voor het type landschap kenmerkende verhouding benadert. - De gemeente beoordeelt het inrichtingsplan aan de hand van de normen uit het bestemmingsplan. Indien de gemeente het inrichtingsplan accepteert, dan verlenen B&W een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van het ingediende inrichtingsplan. - De verwijderde houtsingel(s) of dykswâl(en) dient op grond van de Boswet te worden gecompenseerd (zie ook paragraaf 5). - Als gevolg van de invoering van de Wabo per 1 oktober jl. wordt de afgifte van de noodzakelijke vergunningen gecombineerd. Dat is winst voor de betrokkene, omdat de vergunningverlening via één procedure loopt. Omdat de normen die de gemeente toepast, op voorhand duidelijk zijn, kan iedere belanghebbende een plan inleveren waarvan hijzelf de haalbaarheid kan toetsen. Op grond van dit plan kunnen B&W, dan wel de behandelend ambtenaar, vlot een omgevingsvergunning verlenen. Aansluitend dient de wettelijke procedure te worden gevolgd (waarbij na 8 weken nadat de aanvraag compleet is ingediend, een besluit moet worden genomen). 10

9 4 Dammen in singels en wallen Bosch & Slabbers hebben een alternatief geboden voor het verwijderen van complete houtsingels of dykswâlen, namelijk het verbinden van buurpercelen door middel van twee dammen: elk tussen de beide kopakkers van de betreffende percelen. Door het verbinden van buurpercelen op het hoofd- en het voeteneind, kan een agrariër beide percelen bewerken als ware het één perceel. Trekkers met machines kunnen op deze wijze rondrijden. In het bestemmingsplan zal worden geregeld dat in houtsingels en dykswâlen dammen (doorgangen) mogen worden gemaakt, zodat bij de agrarische bedrijfsvoering twee of meerdere naast elkaar gelegen percelen kunnen worden bereikt. Houtsingels of wallen vormen op deze wijze nauwelijks een belemmering om het op deze wijze gevormde dubbelperceel te bewerken. De volgende eisen worden gesteld: - Er mogen maximaal twee dammen tussen twee percelen worden gerealiseerd, mits daarmee tenminste 75% van de doorsneden singel of dykswâl blijft bestaan (geldt zowel voor singels of dykswâlen op de koppen van percelen als langs de lange zijden van percelen). - Dammen mogen niet breder zijn dan 10 m. - Dammen moeten zo worden gesitueerd dat er niet dwars door een besloten gebied kan worden gekeken. Boscompensatie is in dat geval niet vereist. 11

10 5 Boscompensatie Wettelijk kader Op grond van de Boswet is een grondeigenaar in beginsel verplicht om houtsingels en dykswâlen te compenseren. De provincie heeft in haar door GS op 21 oktober 1997 vastgestelde notitie Uitvoering van de Boswet aangegeven hoe deze compensatie moet plaatsvinden. Hierin zijn normen opgenomen voor de wijze van compenseren 2. Toepassing boscompensatie in de praktijk Indien houtsingels of dykswâlen geheel of grotendeels worden verwijderd, zodat van meerdere percelen één nieuw perceel kan worden gemaakt (en er meer wordt verwijderd dan alleen ten behoeve van een nieuwe dam), dient gecompenseerd te worden overeenkomstig de provinciale norm. De aanvrager laat dit zien op het inrichtingsplan. Vertaling in het bestemmingsplan De norm voor boscompensatie zal expliciet in het bestemmingsplan worden opgenomen, door in de regels van het plan te verwijzen naar de bedoelde notitie of door het beleid in een bijlage bij de regels over te nemen. Bij voorkeur sluit de eigenaar aan bij de compensatievoorkeurzones, zoals die op de houtsingelkaart kunnen zijn weergegeven. Compensatievoorkeurzones zijn stroken waar in het verleden houtsingels of dykswâlen hebben gestaan of waar nog restanten van deze elementen aanwezig zijn. Verder zal een norm worden opgenomen voor de maatvoering van de realisatie van de nieuwe houtsingels en dykswâlen. Daartoe worden in de bijlage bij de regels dwarsprofielen van houtsingel en dykswâl opgenomen, waarin de minimale maatvoering is vermeld. Tevens zal een sortimentslijst worden opgenomen, die als advies geldt voor de aan te brengen beplanting. Tenslotte zullen ook verplichtingen, zoals het aanbrengen van veerasters, worden vermeld. Op deze wijze ontstaat er duidelijkheid wat de gemeente van aanvragers verwacht. 2 Naar aanleiding van een verzoek van de NFW-gemeenten onderzoekt de provincie of het mogelijk is om de beleidsnotitie zo aan te passen dat het in dit proefplan voorgestelde beleid kan worden uitgevoerd. 13

11 6 Compensatie oppervlaktewatercapaciteit In overeenstemming met het beleid van Wetterskip Fryslân zal in het in hoofdstuk 3 bedoelde inrichtingsplan door een eigenaar die houtsingels wil verwijderen aandacht moeten worden besteed aan het behoud van de oppervlaktewatercapaciteit. Bij het verwijderen van houtsingels zal veelal ook de naastgelegen sloot worden gedempt. In het bestemmingsplan zal worden bepaald dat het verlies aan oppervlaktewater dient te worden gecompenseerd. In het inrichtingsplan dient te worden aangegeven waar en hoe de oppervlaktewatercompensatie wordt uitgevoerd. Bovendien zal erop worden gewezen dat de betrokken grondeigenaar een watervergunning moet aanvragen. 15

12 7 Nulmeting landschapskenmerken Objectieve maatstaf Het verwijderen van (delen van) landschapselementen zoals houtsingels en dykswâlen is niet toegestaan. Dit zal zo is hiervoor al aangegeven - in de specifieke gebruiksbepaling van het bestemmingsplan worden vastgelegd. Om helderheid te bieden welke elementen als houtsingel of dykswâl worden beschouwd, dienen deze geïnventariseerd te worden. Dat is niet alleen van belang voor het kunnen handhaven van het bestemmingsplan, maar is ook van belang voor het kunnen uitvoeren van de Boswet. Ten behoeve van de inventarisatie kunnen de luchtfoto s worden gebruikt die de NFW-gemeenten met enige regelmaat laten maken. Omdat niet iedere houtsingel nog even dicht is, kan de discussie ontstaan wat als houtsingel moet worden beschouwd en wat als solitaire bomen. Voorafgaand aan de inventarisatie zal hiervoor een norm moeten worden afgesproken. Op de houtsingelkaart zullen alle te beschermen houtsingels en dykswâlen (en zo nodig ook andere via het bestemmingsplan te beschermen kenmerken) worden aangeduid. Op deze wijze valt objectief vast te stellen wat via het bestemmingsplan is beschermd. Los van de inventarisatie van deze landschapselementen zullen ook houtsingels en dykswâlen worden aangegeven die er nu grotendeels niet meer zijn (behoudens een enkele boom). Deze elementen kunnen worden aangegeven als houtsingelcompensatiezone. Op deze wijze kan de houtsingelkaart ook mede sturend zijn voor het herstel van kwaliteiten. N.B. De houtsingelkaart bevat in ieder geval de volgende aanduidingen: Veel dykswâlen zullen op de houtsingelkaart (en mogelijk ook op de bestemmingsplankaart) - Houtsingel worden 1 aangegeven als te handhaven element. Deze wallen hebben Op hun zoals huidige eerder plaats te als handhaven aangegeven houtsingels; - naast deze een worden landschappelijke tevens op de bestemmingsplankaart een ecologische bestemd functie. en mogen Vanuit - behoudens dat het belang realiseren zal er van meer dammen worden - niet ge- functie tevens worden verwijderd. hecht aan de handhaving van de bestaande houtwal. - Dykswâl 1 Op hun huidige plaats te handhaven dykswâlen; deze worden tevens op de bestemmingsplankaart voor bestemd uitvoering en mogen - behoudens het realiseren van dammen - niet Voorstel Om het worden beleid verwijderd. dat in dit proefplan is uitgewerkt, te kunnen realiseren, is het wenselijk - Houtsingel dat de NFW-gemeenten 2 het op dezelfde wijze uitwerken. Daarbij is Bestaande houtsingels; deze mogen, mits gecompenseerd, worden verwijderd. vooral van belang dat de houtsingelkaart eenduidig wordt opgesteld. In dat - Dykswâl 2 verband is het wenselijk dat de betrokken gemeenten deze kaart gezamenlijk - produceren. Houtsingelcompensatiezone De wijze waarop dit zal plaatsvinden is punt van overleg Bestaande dykswâlen; deze mogen, mits gecompenseerd, worden verwijderd. tussen Stroken de betrokken waar bij voorkeur gemeenten. bestaande houtsingels of dykswâlen worden versterkt of nieuwe worden gerealiseerd. - Deelgebiedsgrenzen Deelgebieden worden begrensd op basis van de landschappelijke samenhang. - Interval breedte-lengteverhouding De minimaal en maximaal aanvaardbare verhouding tussen de breedte en de lengte van ieder perceel dat topografisch kan worden onderscheiden per deelgebied. - Gemiddelde oppervlakte Het rekenkundig gemiddelde van de oppervlakten van alle topografisch onderscheiden percelen (de som van alle oppervlakten gedeeld door het aantal topografisch onderscheiden percelen) per onderscheiden deelgebied. 17

13 8 Aanzet tot planregels Artikel X. Agrarisch met waarden Besloten gebied X.1 Bestemmingsomschrijving De voor Agrarisch met waarden besloten gebied aangewezen gronden zijn bestemd voor: a. uitoefening van het agrarisch bedrijf; b. cultuurgrond; c. waterlopen, parkeervoorzieningen, openbare nutsvoorzieningen, voorzieningen ten behoeve van de waterhuishouding, groenvoorzieningen, straten en paden en bouwwerken, geen gebouwen zijnde, alsmede voor: d. behoud en herstel van cultuurhistorische, landschappelijke en natuurlijke waarden, waarvan de landschappelijke waarden zijn gespecificeerd in het onderdeel beschrijving landschapswaarden per deelgebied dat is opgenomen in de bijlage landschappelijke waarden, met dien verstande dat: 1. de gronden die ter plaatse met houtsingel zijn aangewezen als houtsingel, uitsluitend bestemd zijn voor het instandhouden van houtsingels; 2. de gronden die ter plaatse met dykswâl zijn aangewezen als dykswâl, uitsluitend bestemd zijn voor het instandhouden van dykswâlen; 3. voor zover de gronden ter plaatse nader zijn aangeduid met 'dykswâlen - blokverkaveling' behoud en herstel van de kenmerken wordt nagestreefd zoals die voor dykswâlen in een blokverkaveling zijn weergegeven in de als bijlage bij deze regels opgenomen bijlage landschappelijke waarden ; 4. voor zover de gronden ter plaatse nader zijn aangeduid met dykswâlen opstrekkende verkaveling behoud en herstel van de kenmerken wordt nagestreefd zoals die voor dykswâlen met opstrekkende verkaveling zijn weergegeven in de als bijlage bij deze regels opgenomen bijlage landschappelijke waarden ; 5. voor zover de gronden ter plaatse nader zijn aangeduid met singellandschap behoud en herstel van de kenmerken wordt nagestreefd zoals die voor het singellandschap zijn weergegeven in de bij deze regels opgenomen bijlage landschappelijke waarden ; 6. voor zover de gronden ter plaatse nader zijn aangeduid met hoogveen met wijkenlandschap behoud en herstel van de kenmerken wordt nagestreefd zoals die voor het hoogveen met wijkenlandschap zijn weergegeven in de als bijlage bij deze regels opgenomen bijlage landschappelijke waarden (NB dit type komt op de proefverbeelding niet voor). X.2 Bouwregels PM 19

14 X.3 Specifieke gebruiksregels X.4 Ontheffing van de gebruiksregels Onder met dit bestemmingsplan strijdig gebruik wordt in elk geval begrepen: a. het wijzigen van de verkavelingstructuur, die mede wordt bepaald door het slotenpatroon en door de houtsingels, zoals die met houtsingel 1 en houtsingel 2 zijn weergegeven en dykswâlen, zoals die met dykswâl 1 en dykswâl 2 zijn weergegeven op de bij deze regels horende bijlage houtsingelkaart, met dien verstande dat: 1. onder wijzigen wordt begrepen het geheel of gedeeltelijk verwijderen van dykswâlen; 2. onder wijzigen wordt tevens begrepen het geheel of gedeeltelijk verwijderen van houtsingels en het al dan niet in samenhang daarmee dempen, verbreden, verdiepen of aanleggen van watergangen langs houtsingels; 3. het gestelde onder 1 en 2 is niet van toepassing met het oog op het realiseren van ten hoogste twee dammen in iedere zijde van een perceel, met een breedte van ten hoogste 10 meter per dam, mits na verwijdering van de dykswâl of houtsingel ter plaatse van de nieuwe dam of dammen tenminste 75% van de oorspronkelijke lengte van de dykswâl of houtsingel resteert; 4. het gestelde onder 1 en 2 is eveneens niet van toepassing met het oog op het realiseren van ten hoogste één dam in iedere korte zijde van een perceel, met een breedte van ten hoogste 10 meter per dam, mits na verwijdering van de dykswâl of houtsingel ter plaatse van de nieuwe dam tenminste 75% van de oorspronkelijke lengte van de dykswâl of houtsingel resteert. PM X.5 Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden a. Het is verboden op of in de in dit artikel bedoelde gronden zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning van het bevoegde gezag de volgende werken, geen bouwwerken zijnde, of werkzaamheden uit te voeren, te doen of te laten uitvoeren: 1. het wijzigen van de verkavelingsstructuur die mede wordt bepaald door het slotenpatroon en door de houtsingels, zoals die met houtsingel 2 zijn weergegeven en dykswâlen, zoals die met dykswâl 2 zijn weergegeven op de bij deze regels horende bijlage houtsingelkaart, met dien verstande dat: a. onder wijzigen wordt begrepen het geheel of gedeeltelijk verwijderen van dykswâlen en houtsingels; b. onder wijzigen wordt eveneens begrepen het geheel of gedeeltelijk dempen, verbreden, verdiepen of aanleggen van watergangen; c. een omgevingsvergunning uitsluitend wordt verleend op basis van een inrichtingsplan dat in overeenstemming is met: 20

15 I. de uitgangspunten voor het betreffende landschapstype zoals die zijn beschreven in de bij deze regels opgenomen bijlagen landschappelijke waarden ; II. de bij deze regels opgenomen bijlage Richtlijnen voor het verwijderen van houtsingels en dykswâlen ; III. de bij deze regels opgenomen bijlage Richtlijnen voor de inrichting van houtsingels ; IV. de bij deze regels opgenomen bijlage Richtlijnen voor de inrichting van dykswâlen. d. Voor zover voor meerdere werken en/of werkzaamheden omgevingsvergunningen worden gevraagd en deze in één (inrichtings)plan zijn ondergebracht, wordt dit plan in zijn geheel in de beoordeling betrokken. e. Indien het verlenen van de omgevingsvergunning gevolgen kan hebben voor de waterhuishouding, wordt de aanvraag voor de omgevingsvergunning voorgelegd aan het bevoegde waterschap met het verzoek de aanvraag te voorzien van een deskundigenadvies. b. In afwijking van het verbod onder a.1 is een omgevingsvergunning niet vereist voor het verwijderen van houtsingels ter plaatse van gronden die op de als bijlage bij deze regels opgenomen houtsingelkaart zijn aangeduid als houtsingel 2 en voor het verwijderen van dykswâlen ter plaatse van de gronden die op deze kaart zijn aangeduid als dykswâl 2, voor zover: 1. het te verwijderen deel het realiseren van ten hoogste twee dammen in iedere lange zijde van een perceel betreft, met een breedte van ten hoogste 10 meter per dam, mits na verwijdering van de houtsingel ter plaatse van de nieuwe dam of dammen tenminste 75% van de oorspronkelijke lengte van de houtsingel c.q. dykswâl resteert; 2. het te verwijderen deel het realiseren van ten hoogste een dam in iedere korte zijde van een perceel betreft, met een breedte van ten hoogste 10 meter per dam, mits na verwijdering van de houtsingel c.q. dykswâl ter plaatse van de nieuwe dam tenminste 75% van de oorspronkelijke lengte van de houtsingel c.q. dykswâl resteert. 8 21

16 Bijlagen Deze bijlagen bestaan uit: 1. Landschappelijke waarden; 2. Richtlijnen voor het verwijderen van dykswâlen en houtsingels; 3. Richtlijnen voor de inrichting van houtsingels; 4. Richtlijnen voor de inrichting van dykswâlen. Los bijgevoegd: 1. Landschapskaart; 2. Verbeelding proefplangebied.

17 Landschappelijke waarden Het woudenlandschap in de Noardlike Fryske Wâlden wordt in algemene zin gekenmerkt door de volgende landschappelijke waarden: - kleinschalig patroon van lintbebouwing, dykswâlen en houtsingels met geleidelijke overgangen naar open enclaves daartussen (mieden en hooilanden, meren) en plaatselijke esgronden; - de aanwezigheid van beplanting op of langs perceelsscheidingen in de vorm van een relatief dicht netwerk van houtsingels en/of dykswâlen; - opstrekkende verkaveling (strokenverkaveling) met lengte-breedteverhoudingen variërend van 3:1 tot 5:1; - plaatselijk (on)regelmatige blokverkaveling; - veelal een fijnmazig netwerk van wegen en paden (deels onverhard) met laan- en/of singelbeplanting; - met name in het buitengebied streekeigen bebouwing (boerderijen en wâldhúskes); - verspreid voorkomende bospartijen, landgoederen, essen, pingoruïnes, poelen en dobben. In sommige deelgebieden ontbreken bepaalde als kenmerkend voor het woudenlandschap genoemde landschappelijke waarden en/of zijn andere en/of bijzondere vormen van de als kenmerkend voor het Woudenlandschap genoemde landschappelijke waarden aanwezig. Daarom worden binnen het woudenlandschap de volgende landschappelijk deelgebieden onderscheiden: - het compagniewijkenlandschap; - dykswâlenlandschap met blokverkaveling; - dykswâlenlandschap met opstrekkende verkaveling; - Friese essenlandschap; - hoogveen met wijkenlandschap; - jonge heideontginninglandschap; - meren- en kanalenlandschap; - het singellandschap. Een en ander is omschreven in deel B van Boer en landschap (Bosch & Slabbers, 2010). De onderscheiden deellandschappen hebben de volgende kenmerken: Compagniewijkenlandschap Het compagniewijkenlandschap wordt gekenmerkt door de volgende landschappelijke waarden: - regelmatig patroon van wijken en sloten, haaks staand op ontginningsassen; - sterk opstrekkende verkaveling; - de aanwezigheid van houtsingels in de oeverlijn van de wijken; - verspreid voorkomende bebouwing. Dykswâlenlandschap met blokverkaveling Het dykswâlenlandschap met blokverkaveling wordt gekenmerkt door de volgende landschappelijke waarden: - onregelmatige blokverkaveling; - onregelmatige of ontbrekende verkavelingsrichting; - de aanwezigheid van dykswâlen op de perceelscheidingen; - de aanwezigheid van onverharde paden.

18 Dykswâlenlandschap met opstrekkende verkaveling Het dykswâlenlandschap met opstrekkende verkaveling wordt gekenmerkt door de volgende landschappelijke waarden: - sterk opstrekkende verkaveling; - relatief smalle percelen; - de aanwezigheid van dykswâlen en soms houtsingels op de perceelscheidingen; - bebouwing is voornamelijk geconcentreerd in de bebouwingslinten; - verspreid voorkomende pingoruïnes. Friese essenlandschap Het Friese essenlandschap wordt gekenmerkt door de volgende landschappelijke waarden: - onregelmatige blokverkaveling; - onregelmatige of ontbrekende verkavelingsrichting; - relatief kleine percelen; - de aanwezigheid van dykswâlen of houtsingels op de perceelscheidingen; - de aanwezigheid van onverharde paden; - langs vrijwel alle wegen en paden beplanting; - verspreid voorkomende bebouwing aan wegen en paden over of aan de randen van de es. Hoogveen met wijkenlandschap Het hoogveen met wijkenlandschap kenmerkt zich door de volgende landschappelijke waarden: - onregelmatig patroon van wijken en sloten; - opstrekkende verkaveling; - herkenbare grenzen tussen ontginningsblokken; - de aanwezigheid van houtsingels langs wijken en sloten; - verspreid voorkomende bebouwing. Jonge heideontginninglandschap Het jonge heideontginninglandschap kenmerkt zich door de volgende landschappelijke waarden: - onregelmatige blokverkaveling; - onregelmatige of ontbrekende verkavelingsrichting; - relatief kleine percelen; - de aanwezigheid van een informeel padensysteem, bestaande uit verharde, halfverharde en onverharde paden; - verspreid voorkomende bosjes; - relatief veel, verspreid voorkomende, vaak kleinschalige bebouwing. Meren- en kanalenlandschap Het meren- en kanalenlandschap kenmerkt zich door de volgende landschappelijke waarden: - grote waterpartijen met oeverbegroeiing in de vorm van rietkragen en broekbosjes; - grootschalige openheid, weinig opgaande beplanting; - opstrekkende verkaveling of onregelmatige verkavelingsrichting; - perceelsgrenzen worden gevormd door sloten; - incidenteel voorkomende bebouwing.

19 Singellandschap Het singellandschap kenmerkt zich door de volgende landschappelijke waarden: - veelal opstrekkende verkaveling; - herkenbare cultuurhistorische grenzen tussen gebieden met verschillende kavelrichting; - op perceelsgrenzen meestal houtsingels, incidenteel dykswâlen; - verspreid voorkomende pingo s; - verspreid voorkomende dobben, poelen; - bebouwing voornamelijk gelegen langs wegen in de vorm van lintbebouwing; - verspreid voorkomende landgoederen en bebossing.

20 Richtlijnen voor het verwijderen van houtsingels en dykswâlen Bij herinrichting van percelen (bijvoorbeeld ten behoeve van samenvoeging van buurpercelen) mogen houtsingels worden gerooid, dykswâlen worden verwijderd en zo nodig sloten worden gedempt 3, voor zover deze op de houtsingelkaart zijn aangeduid met houtsingels 2 en dykswâlen 2. Daarbij dient aan de volgende voorwaarden te worden voldaan: 1. De gemiddelde oppervlakte van percelen cultuurgrond die behoren tot het bedrijf van de aanvrager, mag na het uitvoeren van het inrichtingsplan niet meer bedragen dan de gemiddelde oppervlakte zoals die op de houtsingelkaart voor het betreffende deelgebied is vastgelegd. 2. De verhouding tussen de breedte en de lengte van ieder in de herinrichting betrokken perceel dient zich na herinrichting te bevinden tussen het op de houtsingelkaart aangegeven en per landschappelijk deelgebied bepaalde interval breedte-lengteverhouding. 3 Mits Wetterskip Fryslân hiervoor toestemming heeft verleend.

21 Richtlijnen voor de inrichting van houtsingels Het verlies aan houtsingels dient te worden gecompenseerd overeenkomstig de provinciale notitie Uitvoering van de Boswet, zoals vastgesteld door GS van Fryslân op 21 oktober 1997, waarbij de compensatie bij voorkeur plaatsvindt ter plaatse van de op de houtsingelkaart aangegeven aanduiding houtsingelcompensatiezone. Herstel of compensatie van houtsingels dient in ieder geval plaats te vinden door het realiseren van een eenzijdige houtsingel langs de perceelsgrens. De houtsingel mag worden verdeeld over de eigendommen van buren, mits er in landschappelijk opzicht sprake is van één singel. Zo kan een singel voor de helft aan de ene zijde van de sloot worden geplant, terwijl het andere deel langs de andere zijde wordt geplant. Tijstip aanplanten van houtsingels Het aanplanten c.q. bijplanten van houtsingels dient plaats te vinden in het plantseizoen. Het plantseizoen is de periode van 1 november tot en met 15 april. In het daarop volgende groeiseizoen dient niet aangeslagen beplanting voor 15 december dat jaar te worden vervangen (het zogenaamde inboeten). Richtlijnen voor het aanbrengen van houtsingels - Bosplantsoen 2-jarig, maat cm; - Afstand in de rij: maximaal 1,00 meter; - Sortiment: 80 % zwarte els (alnus glutinosa), 20 % aanvullen met bijvoorbeeld eik, es, berk, lijsterbes, vlier, meidoorn e.d.; - De uiteindelijke bedekking van een houtsingel dient ten minste 90% te bedragen. Zie hieronder. Indien een tweerijige houtsingel (een singel die aan weerszijden van een sloot staat) dient te worden hersteld of gecompenseerd dan mag dit plaats vinden in de vorm van een nieuwe tweerijige singel of in de vorm van twee enkele singels. In het laatste geval dient twee maal de lengte van de te verwijderen singel te worden gerealiseerd. Bij het herstel of de compensatie van houtsingels gelden de volgende richtlijnen.

22 Deugdelijke afrastering Langs de nieuwe (of versterkte) singel moet een deugdelijke afrastering worden geplaatst om vraat aan de jonge loten te voorkomen. Hiervoor gelden de volgende richtlijnen: Bij beweiding met rundvee/paarden en/of pony s geldt dat: - de afrastering op een afstand van 1 meter of meer uit de hartlijn van de beplantingsrij moet worden aangebracht; - de afrastering moet bestaan uit palen waartussen minimaal 2 puntdraden of 1 schrikdraad zijn/is gespannen, waarvan de onderste niet lager dan op een hoogte van 65 centimeter boven de grond mag worden bevestigd. Bij beweiding met schapen geldt dat: - de afrastering op een afstand van 0,5 meter of meer, uit de voet van de beplanting aangebracht moet worden; - de afrastering moet bestaan uit palen, waartussen schapengaas is gespannen. In alle gevallen geldt dat: - de afrastering in goede staat moet worden gehouden; - er zorg voor moet worden gedragen, dat ook bij wisselende beweiding de houtopstand niet beschadigd wordt door dieren. Instandhouden van de houtsingel: Er mogen geen werkzaamheden worden verricht die schadelijk zijn voor de houtsingel. Geen chemische bestrijdingsmiddelen of meststoffen gebruiken en niet branden in of in de directe omgeving van de houtsingel.

23 Richtlijnen voor de inrichting van dykswâlen (houtwallen) Het verlies aan houtsingels dient te worden gecompenseerd overeenkomstig de provinciale notitie Uitvoering van de Boswet, zoals vastgesteld door GS van Fryslân op 21 oktober 1997, waarbij de compensatie bij voorkeur plaatsvindt ter plaatse van de op de houtsingelkaart aangegeven aanduiding houtsingelcompensatiezone. Situatieschets De hoogte van de dykswâl dient 80 à 100 centimeter te bedragen. De breedte van de dykswâl dient op maaiveldhoogte circa 2 à 4 meter te bedragen. Richtlijnen voor het beplanten van dykswâlen - Bosplantsoen 2-jarig, maat cm./meidoorn 3-jarig bosplantsoen; - Afstand in de rij: 0.75 meter; - Sortiment: a. 70 % Quercus robur zomereik; b. 10 % Sorbus aucuparia lijsterbes; c. 10 % Crataegus monogyna meidoorn; d. 10 % Sambucus nigra vlier. Deugdelijke afrastering Voor de beplanting dient een veekerende afrastering te worden geplaatst (zie hiervoor bij richtlijnen voor de inrichting van houtsingels). Langs de nieuwe (of versterkte) dykswâl moet een deugdelijke afrastering worden geplaatst om vraat aan de jonge loten te voorkomen. De afrastering dient te worden geplaatst overeenkomstig weergegeven op bovenstaande schets. De afrastering moet in goede staat worden gehouden en er moet zorg voor worden gedragen, dat ook bij wisselende beweiding de houtopstand niet beschadigd wordt door dieren. De in deze situatieschets genoemde maat heeft uitsluitend betrekking op de hoogte van de dykswâl en op de wijze van afrasteren en is niet bedoeld als maatstaf voor verschaling.

24 Colofon Opdrachtgever NFW-gemeenten Contactpersoon De heer K.J. Matthijs (Gemeente Achtkarspelen) Fotografie Simon Matahelumual BügelHajema Adviseurs b.v. Projectleiding Douwe Terpstra BügelHajema Adviseurs b.v. Projectnummer BügelHajema Adviseurs bv Bureau voor Ruimtelijke Ordening en Milieu BNSP Balthasar Bekkerwei BE Leeuwarden T F E leeuwarden@bugelhajema.nl W Vestigingen te Assen, Leeuwarden en Amersfoort